Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα οικονομικά είναι εκείνα που εξασφαλίζουν την ευτυχία. Κι έχουν δίκιο, αφού ως ευτυχία θεωρούν το φαγητό, το ποτό και τη διασκέδαση. Αν όμως ορίσουμε ότι η ευτυχία είναι κατάσταση της ψυχής, τότε όλα αυτά είναι ανεπαρκή και αποτρεπτικά της ευτυχίας. Επίσης δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η επί της γης ευτυχία, στο βαθμό φυσικά που μπορεί να επιτευχθεί, έχει άμεση σχέση με τη μεταφυσική, δηλαδή με την προσδοκία της άλλης ζωής, όπου ο Θεός θα αμείψει τον καθένα ανάλογα με τις πράξεις του. Η ευτυχία του ανθρώπου πηγάζει από τη θυσία και τον αγώνα. Θυσία για τον πλησίον και αγώνας για την πνευματική του πρόοδο. Και τα δύο αυτά έχουν προεκτάσεις πέρα από την παρούσα ζωή. Πρέπει ακόμη να διευκρινίσουμε ότι η πραγματική ευτυχία, για την οποία κάνουμε εδώ λόγο, είναι πρόγευση του παραδείσου. Ας δούμε όμως ειδικότερα ποιους θεωρεί ευτυχείς ο Χριστός, για να συνειδητοποιήσουμε ότι συχνά εμείς οι χριστιανοί ακολουθούμε το δρόμο των κοσμικών.
Στην επί του όρους ομιλία του ο Χριστός μακαρίζει οχτώ κατηγορίες ανθρώπων για κάποια αρετή τους ή για κάποια πράξη τους. Μακάριοι είναι «οι πτωχοί τω πνεύματι», όσοι δηλαδή συναισθάνονται την πνευματική τους πτωχεία και την εξάρτησή τους από το Θεό. Μακάριοι είναι «οι πενθούντες» για τις αμαρτίες τους και για το κακό που επικρατεί στον κόσμο. Μακάριοι είναι «οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην», δηλαδή αυτοί που επιθυμούν τη δικαιοσύνη και την τελειότητα. Μακάριοι είναι «οι καθαροί τη καρδία», δηλαδή αυτοί που έχουν την καρδιά τους καθαρή από κάθε μολυσμό αμαρτίας. Μακάριοι είναι «οι πραείς», αυτοί δηλαδή που συγκρατούν τον εαυτό τους και δεν παραφέρονται ποτέ. Μακάριοι «οι ελεήμονες», δηλαδή οι σπλαχνικοί και επιεικείς που συμπονούν στη δυστυχία τον πλησίον. Μακάριοι είναι «οι ειρηνοποιοί», αυτοί που έχουν μέσα τους την ειρήνη και τη μεταδίδουν και στους άλλους. Μακάριοι τέλος είναι «οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης», δηλαδή αυτοί που ένεκα της αρετής και χριστιανικής του τελειότητας διώκονται και ονειδίζονται και συκοφαντούνται.
Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι μιλώντας ο Χριστός για τους μακάριους ανθρώπους και τις αιτίες που τους κάνουν μακάριους, θέλει να δώσει μερικές πτυχές της μακαριότητας, η οποία προσεγγίζεται εδώ στη γη και ολοκληρώνεται στον ουρανό χωρίς ωστόσο να σημαίνει αυτό ότι οι ιδιότητες των μακαρίων ανθρώπων είναι ξεχωριστές και ανεπηρέαστες η μία από την άλλη. Ή για να το διατυπώσω πιο απλά, δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι ένας άνθρωπος που συναισθάνεται την πνευματική του πτωχεία δεν είναι πράος, ή ένας άνθρωπος με καθαρή καρδιά δεν είναι ειρηνοποιός κ.λπ. Θέλω να πω ότι ο μακάριος άνθρωπος έχει όλες τις αρετές και τις πράξεις που αναφέρει ο Χριστός στην ομιλία του. Και αν ήθελα να μιλήσω κάπως γενικότερα, θα έλεγα ότι για να είσαι μακάριος πρέπει να διεξάγεις πνευματικό αγώνα. Για να είσαι ταπεινός, για να πενθείς, και παράλληλα να είσαι πράος στους άλλους, να είσαι ελεήμων, ειρηνοποιός και υπομονετικός στις επιθέσεις των εχθρών, χρειάζεται μία συνεχής προσπάθεια για την απόκτηση των αρετών, πάντα με οδηγό το Ευαγγέλιο και βοηθό τη χάρη του Θεού.

Πνευματικά Θέματα, Πρεσβ. Διονυσίου Τάτση, Β΄ έκδοση: Ιούνιος 2008

Πολλοί ισχυρίζονται ότι η πίστη του ανθρώπου στο Θεό δεν φαίνεται στους άλλους και είναι καθαρά εσωτερική του υπόθεση. Κανείς δεν μπορεί να την διαπιστώσει ούτε και να την αμφισβητήσει. Ακόμη λένε ότι το να πιστεύει κανείς, δεν συνεπάγεται και αλλαγή τρόπου ζωής. Κάθε άλλο. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει. Ο Θεός δεν ασχολείται με τις επίγειες δραστηριότητές του, αρκεί μόνο να πιστεύει στην ύπαρξή Του. Δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσουμε για να αποδείξουμε ότι αυτοί οι ισχυρισμοί δεν ευσταθούν. Απλά θα παρουσιάσουμε μερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του πιστού ανθρώπου και από αυτά θα φανεί ότι η πίστη στο Θεό έχει πάντα εξωτερικές εκδηλώσεις, γιατί είναι ένα εσώτατο ιερό βίωμα του ανθρώπου, το οποίο εξωτερικεύεται με πολλούς τρόπους. Θα λέγαμε ακόμη ότι η πίστη οδηγεί στη μυστική σχέση του ανθρώπου με τον Θεό και αυτό είναι μία εμπειρία μοναδική και συγκλονιστική συνάμα.
Ο άγιος Νεκτάριος λέγει ότι η μορφή του πιστού έχει κάλλος που θέλγει, ύφος που εκφράζει την προς το Θεό πεποίθηση, γαλήνη που είναι έκφραση της εσωτερικής του γαλήνης, ηρεμία που είναι έκφραση της αταραξίας της καρδιάς του και αγαθότητα που είναι αποτέλεσμα της αταραξίας της συνείδησής του. Απαλλαγμένος ο πιστός από τις «άπαυστες μέριμνες του βίου που καταπονούν το πνεύμα του καθημερινά», επιδίδεται στην πνευματική ζωή και βιώνει μια ανέκφραστη μακαριότητα, γιατί «η καρδιά του και η διάνοιά του είναι αφιερωμένες στο Θεό και διαθερμαίνονται από την αγάπη του Θεού, το δε πνεύμα του σπεύδει να αναχθεί προς Αυτόν».
Παράλληλα ο πιστός διασπά τα δεσμά του εγωισμού του που περιορίζουν την αγάπη του στον πολύ στενό του κύκλο και ανοίγεται στη «γενική αγάπη», στην αγάπη δηλαδή προς όλους τους ανθρώπους και αφοσιώνεται σ’ αυτήν, αφού οι ηδονές του κόσμου τον αφήνουν αδιάφορο. Είναι ο εκλεκτός του Θεού, ο οποίος τίθεται στην αγάπη του πλησίον χωρίς να επιζητεί κάτι προς ίδιον όφελος.
Αποτέλεσμα αυτής της αφοσίωσής του στο Θεό είναι και τα νέα συναισθήματα που διεγείρονται στην καρδιά του. «Όλη η δημιουργία του μιλάει, με μυστική γλώσσα, στην ψυχή τουγια τη σοφία και την αγαθότητα του Δημιουργού. Τρυφή του είναι η μελέτη των έργων του Θεού και ευχαρίστηση η θεωρία του κάλλους της δημιουργίας. Το καλό, το αγαθό, η αλήθεια και η δικαιοσύνη είναι η μελέτη της καρδιάς του. Ευδαιμονία του αληθινή και βεβαιη η αδιάλειπτη επικοινωνία με το Δημιουργό. Τα ρήματα του Θεού είναι σαν μέλι γλυκύ στο στόμα του. Τα μελετά μέρα και νύχτα. Η καρδιά του καίγεται από την αγάπη του Θεού».
Κλείνοντας θα λέγαμε ότι η πίστη στο Θεό αποτελεί το αρραγές θεμέλιο της πνευματικής ζωής του ανθρώπου, αλλά και την πηγή της μυστικής και ανέκφραστης ευδαιμονίας που βιώνει αγωνιζόμενος να τηρήσει τις εντολές του Θεού.

Πνευματικά Θέματα, Πρεσβ. Διονυσίου Τάτση, Β΄ έκδοση: Ιούνιος 2008

Ο κάθε χριστιανός πρέπει να διεξάγει το δικό του πνευματικό αγώνα, προκειμένου να αποφεύγει, όσο είναι δυνατό, τις αμαρτίες και να αποκτά σε μεγαλύτερο βαθμό τις αρετές. Ο αγώνας αυτός ποικίλλει, γιατί και οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί. Πρέπει ωστόσο να διακρίνεται για την αποφασιστικότητα και σταθερότητα για να έχει σίγουρα πνευματικά αποτελέσματα. Είναι ενδιαφέρον να αναφερθούμε εκτενέστερα στον τρόπο απόκτησης των αρετών και αποφυγής των αμαρτιών, έχοντας ως σύμβουλό μας τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά.
Κατ’ αρχάς ο χριστιανός πρέπει να γνωρίσει τον πρωταρχικό σκοπό της επίγειας ζωής του. Γι’ αυτό χρειάζεται να ενημερωθεί από ανθρώπους που έχουν γνώση κι εμπειρία. Και για να χρησιμοποιήσουμε μία φράση του αγίου Γρηγορίου, πρέπει να γεννηθεί μέσα στην καρδιά του ανθρώπου «η των μελλόντων επίγνωσις», στην οποία οδηγεί η πνευματική διδασκαλία. Μετά, με ελεύθερη τη βούλησή του, αρχίζει τον αγώνα. Πολύ γρήγορα θα ακούσει εντός του δύο αντίθετες φωνές, της ψυχής και του σώματος, και θα βιώσει μία εσωτερική πάλη. Στο στάδιο αυτό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η αγάπη προς την ψυχή οδηγεί στην αγάπη προς το Θεό και την πνευματική πρόοδο, ενώ η αγάπη προς το σώμα οδηγεί στην αγάπη του κόσμου και την αμαρτία. Η αγάπη προς το Θεό είναι «ρίζα και αρχή κάθε αρετής», ενώ η αγάπη του κόσμου είναι «πρόξενος κάθε κακίας». Ειδικότερα ο άγιος Γρηγόριος λέγει ότι «οι αληθινοί πιστοί, που αγαπούν τις ψυχές τους και επιθυμούν να τις φυλάξουν σ’ αιώνια ζωή, ακούγοντας τις απειλές (περί  γεέννης ασβέστου πυρός) και τις επαγγελίες (περί αιωνίας βασιλείας του Θεού), συλλαμβάνουν μέσα τους αμέσως πόθο και φόβο· φόβο μεν για την ατελεύτητη οδύνη από την απειλούμενη γέεννα του πυρός· πόθο δε για την κατά την επαγγελία βασιλεία του Θεού και την αιώνια σ’ αυτήν ευφροσύνη». Αντίθετα εκείνοι που αγαπούν το σώμα τους, αγαπούν τον κόσμο, τις δια των αισθήσεων ηδονές και τα πονηρά πάθη. «Όπως ακριβώς η ψυχή ποθεί μόνη της τη μέλλουσα και μόνιμη ηδονή, έτσι και το σώμα ποθεί την παρούσα και παρερχόμενη· η τέτοια δε ηδονή είναι αισθητή και ενεργείται δια των αισθήσεών μας και προσγίνεται από τα αισθητά που είναι ο κόσμος. Γι’ αυτό ο φιλοσώματος είναι φιλόκοσμος. Ποθώντας λοιπόν χωρίς μέτρο τις κοσμικές ηδονές και επιδιώκοντας κι εκτιμώντας τες λόγω της φιλίας αυτής προς το σώμα ενδύουμε τους εαυτούς μας με πολύμορφη ασχημοσύνη των παθών. Επειδή δηλαδή η κατά κόσμον ηδονή ενεργείται δια των αισθήσεων, αφού οι αισθήσεις μας είναι πολλές και διάφορες, γι’ αυτό πολλές και διάφορες είναι και οι σχετικές με αυτές ηδονές και τα σχετικά με αυτές πάθη· διότι άλλα είναι τα πάθη της οράσεως, άλλα της ακοής και άλλα της οσφρήσεως, και της αφής πάλι άλλα και άλλα της γεύσεως»
Κλείνοντας, θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ψυχή, ούτε μόνο σώμα. Είναι ψυχή και σώμα μαζί, σε μία αρμονική συνύπαρξη. Όταν όμως το ένα παραθεωρείται και το άλλο γίνεται αντικείμενο υπερβολικής φροντίδας, τότε ανατρέπεται η αρμονία και αρχίζουν τα ποικίλα προβλήματα.

Πνευματικά Θέματα, Πρεσβ. Διονυσίου Τάτση, Β΄ έκδοση: Ιούνιος 2008

Ο χριστιανός έχει ανάγκη από τα πρότυπα των αθλητών της αρετής, δηλαδή των αγίων, και γι’ αυτό η Εκκλησία πάντα προέβαλλε τους αγίους και προέτρεπε τους πιστούς να ακολουθούν τα βήματά τους. Σήμερα, παρόλο που δεν έχουμε πολλούς σύγχρονους αγίους, έχουμε πλήθος βιογραφιών παλαιών και νεωτέρων αγίων και αυτό είναι ευλογία του Θεού προς εμάς τους αμελείς, οι οποίοι συχνά χάνουμε τον πνευματικό μας προσανατολισμό. Παράλληλα έχουμε και πολλά μικρά κείμενα, που αναφέρονται σε μεμονωμένα περιστατικά της ζωής των αγίων, τα οποία επίσης παρέχουν πνευματική ωφέλεια σε όσους τα μελετούν.
Το άριστο είναι να δει κανείς τους αγώνες των γενναίων ανδρών με τα μάτια του, γιατί η όραση είναι η πιο αξιόπιστη αίσθηση. Ο Θεοδώρητος Κύρου, προλογίζοντας τη Φιλόθεο Ιστορία του, λέγει ότι «ορώμενα τα επαινούμενα αξιόκτητά τε φαίνεται και αξιέραστα γίνεται και προς την κτήσιν επείγει τους θεατάς». Δηλαδή τα κατορθώματα των πνευματικών αγωνιστών, όταν βλέπονται, φαίνονται άξια να αποκτηθούν, γίνονται αξιαγάπητα και παρακινούν τους θεατές να τα αποκτήσουν. Όμως οι θεατές σε όλες τις εποχές ήταν λίγοι, γιατί λίγοι ήταν και οι άγιοι. Έτσι προέκυψε αμέσως η ανάγκη να καταγράφονται οι βίοι των αγίων και να προσφέρονται σ’ όλους γενικά τους πιστούς. Οι διηγήσεις να παίρνουν τη μορφή κειμένου και να διασώζονται τα πνευματικά κατορθώματα των αγίων. Χρειάζεται να διευκρινίσουμε ότι στις διηγήσεις και τα κείμενα υπάρχει ο τρίτος άνθρωπος, ο οποίος παρουσιάζει τη μορφή του αγίου. Αυτός βρίσκεται ανάμεσα στον άγιο και τον ακροατή ή αναγνώστη. Το έργο του είναι σοβαρό και πρέπει να διακρίνεται για την αντικειμενικότητα και αξιοπιστία. Μακάρι να μην είχαμε ανάγκη από τη μεσολάβηση τρίτων ανθρώπων προκειμένου να γνωρίσουμε τους αγίους. Όμως κάτι τέτοιο είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο. Αλλά και στην περίπτωση που γνωρίσαμε αγίους ανθρώπους, τα κείμενα χρειάζονται, γιατί η μνήμη δεν διατηρεί ανέπαφες τις διηγήσεις τους και τις εντυπώσεις μας. Και συμβαίνει αυτό επειδή η αδυναμία της λήθης σαν πασπαλισμένη ομίχλη, την ξεθωριάζει και καθώς περνούν τα χρόνια την εξασθενεί. Με τα κείμενα όμως κατορθώνουμε να τονώνουμε τη μνήμη μας και να φρεσκάρονται παλιότερα γεγονότα.
Θεωρούμε αναγκαίο ο αγωνιστής χριστιανός να διαβάζει κείμενα που αναφέρονται σε άγιες μορφές της Εκκλησίας μας και να παίρνει το ανάλογο μήνυμα. Ιδιαίτερα συγκινούνται και επηρεάζουν οι σύγχρονες μορφές, γιατί έζησαν κάτω από ίδιες κοινωνικές συνθήκες με μας και αντιμετώπισαν τα ίδια προβλήματα, γεγονός που κάνει τη διδαχή τους ρεαλιστική και εφαρμόσιμη. Γιατί πολλές φορές παθαίνουμε σύγχυση, όταν απομονώνουμε και απολυτοποιούμε κάποιο χωρίο από τη διδασκαλία ενός παλαιού αγίου, που αναφερόταν σε εκείνη την εποχή και απευθυνόταν σε ανθρώπους με διαφορετικά προβλήματα.

Πνευματικά Θέματα, Πρεσβ. Διονυσίου Τάτση, Β΄ έκδοση: Ιούνιος 2008

Η μετάνοια οδηγεί τον άνθρωπο σε μία νέα πορεία, σε ένα άλλο τρόπο ζωής. Δεν θέλω να περιγράψω εδώ αυτόν τον τρόπο και να τον καθορίσω, ούτε να απαριθμήσω τα νέα καθήκοντα. Σκοπός μου είναι ο άνθρωπος να ακολουθήσει το δρόμο του Θεού ελεύθερα, εντελώς ελεύθερα. Τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την επιλογή του χριστιανικού τρόπου ζωής σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθούν ως αναγκαία δεσμά, που θα παιδαγωγήσουν κατά Θεόν τον άνθρωπο. Μία τέτοια αντίληψη μόνο αρνητικά αποτελέσματα θα έχει. Αντίθετα, όταν επιλέξει το χριστιανικό τρόπο ζωής, όλες οι υποχρεώσεις και τα καθήκοντα θα είναι γι’ αυτόν φυσικά επακόλουθα και δεν θα δυσανασχετεί.
Ο άνθρωπος που κάνει τη στροφή προς τον Θεό αρχίζει να εκκλησιάζεται. Ίσως αραιά και διστακτικά στην αρχή και μετά πιο συχνά, ή συχνά στην αρχή και πιο αραιά μετά. [...]
Το ίδιο ισχύει και για τη νηστεία. Όταν ο άνθρωπος αισθανθεί την αναγκαιότητά της και αρχίζει να νηστεύει, διευκολύνεται στον πνευματικό του αγώνα. Αντίθετα όταν του την απαιτήσουν οι άλλοι αδελφοί του, που έτυχε να γνωρίσουν μπροστά από αυτόν τη θρησκεία, είναι ενδεχόμενο να την αρνηθεί. Η νηστεία ακολουθεί ορισμένους κανόνες και γι’ αυτό χρειάζεται διάκριση. Να μην επιλέξει επιπόλαια την αυστηρή νηστεία, που δεν τη συναντούμε ούτε στα αρχαία μοναστήρια, ούτε πάλι να μετατρέπει τη νηστεία σε μία ευχάριστη δίαιτα που θα τον ευχαριστεί και θα του δημιουργεί την αίσθηση ότι πετυχαίνει κάτι σπουδαίο, ενώ στην πραγματικότητα θα τηρεί το γράμμα της νηστείας και θα χάνει το πνεύμα της, το βαθύτερο νόημά της. Η νηστεία επίσης πρέπει να είναι μυστική, για να μη προκαλεί τους εύκολους επαίνους, οι οποίοι οδηγούν στην κενοδοξία. Μακάριος είναι εκείνος που νηστεύει χωρίς να τον παίρνουν είδηση οι άλλοι, γιατί η πνευματική ωφέλεια που προκύπτει μένει ολόκληρη σ’ αυτόν.
Με τη σειρά της επίσης θα έρθει και η απάρνηση των κοσμικών εκδηλώσεων. Ο χριστιανός θα καταλάβει ότι πολλές εκδηλώσεις και συνήθειες είναι μάταιες, και όχι σπάνια ψυχοφθόρες, και θα τις εγκαταλείψει χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Ίσως μερικές να τις θεωρήσει αθώες και να μην τις εγκαταλείψει αμέσως. Ίσως επίσης άλλες να τις θεωρήσει απαραίτητες για την επαγγελματική του σταδιοδρομία ή για πολλούς άλλους λόγους. Όμως με την πάροδο του χρόνου και ανάλογα με το βαθμό της πνευματικότητάς του θα τις εγκαταλείψει μερικώς ή ολικώς. Εκτός και αν η απόφασή του για χριστιανικό τρόπο ζωής ατονήσει και χαλαρώσει, οπότε δεν πρόκειται να προοδεύσει πνευματικά.
Ο συνειδητός χριστιανός ζώντας μέσα στην κοινωνία πρέπει να είναι άνθρωπος της προσφοράς, της εξυπηρέτησης και της έμπρακτης αγάπης. Παράλληλα με τη συμπεριφορά του, τις πράξεις του και τα λόγια του πρέπει να είναι και το καθοδηγητικό φως των συνανθρώπων του. Και αυτό θα το πετυχαίνει χωρίς προετοιμασία και ιδιαίτερη προσπάθεια.
Από τα πρώτα βήματα στην πνευματική ζωή ο χριστιανός θα αισθανθεί την ανάγκη της συνεχούς ανανέωσης και τόνωσης και θα αξιοποιεί τα σχετικά βιβλία, απ’ τα οποία θα τροφοδοτείται, αλλά και θα ενημερώνεται για τις ποικίλες παγίδες που θα του στήνει ο διάβολος και τα όργανά του.
Τα όσα αναφέραμε αποτελούν εισαγωγή στο χριστιανικό τρόπο ζωής. Είναι τα πρώτα σταθερά βήματα, με τα οποία θα προχωρήσει ο άνθρωπος για να γευθεί στη συνέχεια τους πνευματικούς καρπούς.

Πνευματικά Θέματα, Πρεσβ. Διονυσίου Τάτση, Β΄ έκδοση: Ιούνιος 2008

Τις κακοτοπιές αποφεύγει ο διάβολος επιμελώς. Γι’ αυτό και προσβάλλει κυρίως όσους στηρίζονται μόνο στον εαυτό τους και δεν αισθάνονται την ανάγκη της πνευματικής συμπαραστάσεως. Ο συμπνευματισμός δηλ. η αμοιβαία ενίσχυση στον πνευματικό αγώνα δύο ή και περισσότερων αδελφών, είναι φοβερό όπλο κατά του διαβόλου. Ενωμένοι οι άνθρωποι πολύ δύσκολα πέφτουν στις παγίδες του. Έτσι προσπαθεί να βρει κατάλληλη ευκαιρία που σύνδεσμος αυτός είτε με την Εκκλησία, είτε με τους αδελφούς θα έχει χαλαρωθεί και τότε επιτίθεται με σιγουριά. Το ίδιο κάνουν και οι λύκοι. Ξεμοναχιάζουν το πρόβατο και το κατασπαράσσουν. Όσο το πρόβατο βρίσκεται στην ποίμνη δεν διατρέχει κίνδυνο. Όταν απομονωθεί και απομακρυνθεί από τον ποιμένα και το ποίμνιο, γίνεται βορά του λύκου.
Και οι άνθρωποι πρόβατα λογικά είμαστε της ποίμνης του Χριστού. Πόσο όμορφα διατυπώνει αυτή την αλήθεια ο υμνογράφος της Εκκλησίας μας. «Πρόβατόν ειμι της λογικής σου ποίμνης και προς σε καταφεύγω τον ποιμένα τον καλόν...» Ποίμνη μας είναι η κιβωτός της Εκκλησίας μας. Μέσα σ’ αυτήν είμαστε ασφαλισμένοι. Και λύκος που καραδοκεί είναι ο διάβολος.
Όσο εξαρτώμαστε από το Χριστό και την Εκκλησία, όσο συμπνευματιζόμαστε με άλλους αδελφούς και ενισχυόμαστε, δεν μπορεί αυτός ο λύκος να μας κάνει κακό. Μόλις όμως χαλαρώσουμε τον σύνδεσμό μας και απομονωθούμε «τότε γαρ μάλιστα επιτίθεται ο διάβολος όταν ίδη μεμονωμένους και καθ’ εαυτούς όντας» καθώς λέγει ο ιερός Χρυσόστομος (Ομιλ. ιγ΄ εις Ματθαίον). Και συνεχίζοντας φέρει ως παράδειγμα την Εύα, που ο διάβολος την βρήκε μόνη και κατόρθωσε να την παρασύρει. Ο διάβολος γνωρίζει ότι «αγαθοί οι δύο υπέρ τον ένα» (Εκκλ. 4, 9) και ακόμη ότι όπου «εισί δύο ή τρεις συνηγμένοι» εις το όνομα του Κυρίου εκεί ο Χριστός ευρίσκεται «εν μέσω αυτών» (Ματθ. 18, 20) και επιδιώκει να πλήξει τους μεμονωμένους.
Από όλα αυτά συνάγεται πόσο αναγκαίο είναι να διατηρούμε σύνδεσμο με το Χριστό, την Εκκλησία και τους αδελφούς μας. Σύνδεσμο βέβαια όχι τυπικό, άλλα πνευματικό. Σύνδεσμο, ο οποίος θα διατρέφει την ψυχή, θα ενισχύει την αρετή και θα ισχυροποιεί τη θέληση προς το αγαθό «Η ισχύς εν τη ενώσει» λένε οι σώφρονες άνθρωποι. Το ίδιο ισχύει και στην πνευματική ζωή. Όταν είμαστε συνδεδεμένοι μεταξύ μας οι χριστιανοί εν Χριστώ, όταν μελετούμε μαζί την Αγ. Γραφή, όταν προσευχόμαστε μαζί, όταν μαζί ακούμε το λόγο του Θεού, τότε ο διάβολος λίγο μπορεί να μας βλάψει. Τότε η χάρη του Θεού μας προφυλάσσει από τα βέλη του και εμείς παραμένουμε εν ειρήνη στις υποχρεώσεις μας.

Πόλεμος κατά του σατανά, Χριστοδούλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος,
Εκδόσεις Χρυσοπηγή

Το φυσικό κακό, το οποίο υπάρχει στον κόσμο γίνεται πολλές φορές όπλο στα χέρια του διαβόλου με το οποίο καταπολεμά τον άνθρωπο. Ο Θεός του παραχωρεί αυτή την εξουσία για να δοκιμασθεί η πίστη και η ευσέβεια των ανθρώπων. Έτσι ο διάβολος στέλνοντας τα κακά, δηλαδή τις θλίψεις, δοκιμασίες, ασθένειες και περιπέτειες κατορθώνει πολλές φορές να μας οδηγήσει στην αγανάκτηση ή την απόγνωση.
Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του δικαίου Ιώβ. Στο ομώνυμο βιβλίο του της Π. Διαθήκης μας αποκαλύπτεται πως ο διάβολος ζήτησε από το Θεό την άδεια να στείλει στον Ιώβ δοκιμασίες. Να τι λέγει προς το Θεό: «Μήπως ο Ιώβ σέβεται τον Κύριο χωρίς αντάλλαγμα; Δεν περιέφραξες Εσύ όλα τα υπάρχοντά του μέσα και έξω από το σπίτι σου; Πάρε το προστατευτικό Σου χέρι από πάνω του και απ’ όλα τα υπάρχοντά του για να δούμε αν Σε δοξολογεί. Τότε είπε ο Κύριος: όλα όσα του ανήκουν τα παραδίδω στα χέρια σου, αλλά δεν θα αγγίξεις τη ζωή του» (Ιώβ 1, 9-12). Κι αμέσως όταν ο Θεός παρέχει την συγκατάθεσή του, όχι τόσο για να ικανοποιήσει το αίτημα του σατανά, όσο για να αποδείξει την πιστότητα του δούλου Του, ο διάβολος αρχίζει να στέλνει δοκιμασίες στον Ιώβ. Τώρα του κλέβουν τα ζώα και του φονεύουν τους υπηρέτες. Αύριο σεισμός κατεδαφίζει το σπίτι του και κάτω από τα ερείπιά του θάβονται τα παιδιά του. Κι έπειτα ο ίδιος προσβάλλεται από σοβαρή ασθένεια. Και «εν τούτοις πάσι τοις συμβεβηκόσιν αυτώ ουδέν ήμαρτεν Ιώβ εναντίον του Κυρίου» (Ιώβ 1, 22). Δεν κατώρθωσε ο διάβολος να κάνει τον Ιώβ να βλασφημήσει το όνομα του Θεού. Αντίθετα τα δεινά και οι δοκιμασίες έκαναν τον Ιώβ να δοξάζει το Θεό. «Είη το όνομα Κυρίου ευλογημένον» (Ιώβ 1, 21).
Αλλά και στο παράδειγμα της συγκύπτουσας του Ευαγγελίου φανερώνεται η δυνατότητα του διαβόλου να βασανίζει τους ανθρώπους με ασθένειες. Ο ίδιος ο Κύριος μιλώντας για την δεκαοκτάχρονη πάθησή της, απεκάλυψε ότι ο σατανάς την είχε δεσμεύσει με αυτήν. «Ταύτη δε, θυγατέρα Αβραάμ ούσα -είπεν ο Κύριος- ήν έδησεν ο σατανάς...» (Λουκ. 13,16). Ο διάβολος λοιπόν της είχε στείλει την αρρώστεια και εκείνη υπέμεινε κατερικά το μαρτύριό της.
Δυστυχώς όμως δεν συμβαίνει πάντοτε το ίδιο με μας. Μας πολεμά ο διάβολος με το κακό. Μας βρίσκουν θλίψεις, μας επισκέπτονται ασθένειες, μας χτυπά τη θύρα ο θάνατος, συναντούμε ατυχίες, θάβονται τα όνειρά μας, σκοτεινιάζει ο ορίζοντας, το μαστίγιο της δοκιμασίας μας πλήττει ανηλεώς. Και μεις; Συχνά, μπροστά στα βάσανα της ζωής χάνουμε τον προσανατολισμό μας και την ισορροπία μας. Κυριευόμαστε από ανησυχία, αδημονία, απελπισία. Τα βάζουμε με το Θεό, τον βρίζουμε, του ζητούμε το λόγο. Και δίπλα μας ο διάβολος μυστικά χαίρει. Ικανοποιείται για το επίτευγμά του. Κατόρθωσε να μας παρασύρει. Πέτυχε το σκοπό του.
Πόση αλήθεια, προσοχή χρειάζεται στην αντιμετώπιση των θλίψεων της ζωής! Ο διάβολος καιροφυλακτεί για να εκμεταλλευθεί τη δύσκολη θέση μας. Κι όταν ακόμη το κακό μας επισκέπτεται για λόγους παιδαγωγικούς, όταν δηλ. ο Θεός δέχεται να πειρασθούμε αποβλέποντας στην οικοδομή και τον καταρτισμό μας, και τότε πάλι ο διάβολος αγρυπνεί. Με λογισμούς μας ωθεί στην έχθρα προς το Θεό και επιδιώκει να μας παρασύρει μακριά Του, ώστε εύκολα έπειτα να γίνουμε λεία του.
Ακόμη δεν πρέπει να μας διαφεύγει και αυτό: ότι ο διάβολος πολλές φορές εισέρχεται ο ίδιος στα σώματα των ανθρώπων και απομυζά τη δυναμικότητά τους και από υγιή τα καθιστά ασθενικά και καχεκτικά.
Γι’ αυτό χρειάζεται σε κάθε περίπτωση ασθενείας να καταφεύγουμε στα Μυστήρια και τις ευχές της Εκκλησίας μας, η οποία ακριβώς για τούτο έχει θεσπίσει όχι μόνο το ιερό μυστήριο του Ευχελαίου, αλλά έχει και ειδικές προσευχές για τις περιπτώσεις εκείνες, που από επήρεια του πονηρού, πάσχει το σώμα. Και οι περιπτώσεις αυτές είναι η βασκανία (μάτιασμα), οι εφιάλτες, οι νυχτερινές ανησυχίες και αϋπνίες και όσα άλλα κακά μαστίζουν τον άνθρωπο. Και η απλή ανάγνωση αυτών των ευχών πείθει κάθε έναν που αμφιβάλλει, ότι η Εκκλησία μας πιστεύει στην επενέργεια των δαιμόνων εις βάρος των ανθρωπίνων σωμάτων. Αλλά η δύναμη του Θεού είναι ισχυρότερη από τη δύναμη του διαβόλου. Και ο άνθρωπος επικαλούμενος το Θεό και εξασφαλίζοντας τη συμμαχία Του, μπορεί να αποκρούει τις επιθέσεις του σατανά και να απαλλάσσεται από κάθε κακό που εκπορεύεται απ’ αυτόν και τον τυραννεί.

Πόλεμος κατά του σατανά, Χριστοδούλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος,
Εκδόσεις Χρυσοπηγή

Ποτέ ο διάβολος δεν αρχίζει τη μάχη από τα μεγάλα και σοβαρά αμαρτήματα. Προτιμά να αγωνισθεί για να πείσει τον άνθρωπο να κάνει μία μικρή παράβαση, να υποπέσει σε ένα μικρό σφάλμα. Εδώ έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας. Ευκολότερα κανείς προχωρεί σε μία μικροϋποχώρηση. Έτσι αρχίζει το ξήλωμα. Και ο κατήφορος. Το μικρό οδηγεί στο μεγαλύτερο. Και σιγά-σιγά φθάνει ο άνθρωπος, χωρίς καλά-καλά να το καταλάβει, στην έσχατη αθλιότητα. Γιατί; Γιατί δεν πρόσεξε στο πρώτο ολίσθημα.
Ο Ιούδας δεν έγινε μονομιάς προδότης. Άρχισε με την κλοπή ενός μικροποσού. Προχώρησε σε μεγαλύτερο. Έγινε δέσμιος της φιλαργυρίας. Οδηγήθηκε στην προδοσία του Διδασκάλου του. Πάντοτε η αρχή των πιο μεγάλων κακών γίνεται με τρόπο ανεπαίσθητο. Οι μεγάλοι διαρρήκτες ξεκίνησαν κλέβοντας ένα αυγό. Και οι μεγάλοι απατεώνες άρχισαν τη δράση τους από μερικά αθώα ψέμματα.
Πράγματι· αυτά που φαίνονται μικρά και ασήμαντα είναι τα πιο επικίνδυνα. Ο άγιος Χρυσόστομος μιλώντας γι’ αυτό το θέμα έλεγε ότι ακριβώς επειδή οι άνθρωποι νομίζουν μικρό ένα αμάρτημα, για τούτου εκείνος ελυπείτο και ανησυχούσε περισσότερο και απεκάλυπτε την πλεκτάνη του διαβόλου.
Τέχνασμα φοβερό και επιτυχημένο του διαβόλου είναι να μας ωθεί σε νομιζόμενα μικροσφάλματα. «Από μεν ουν των μικρών ούτω τα μεγάλα εισάγει ο πονηρός δαίμων», καθώς παρατηρεί ο Ιερός Χρυσόστομος. Μία πρώτη υποχώρηση ζητά. Εάν του την παραχωρήσουμε, τότε εκείνος κάνει είδος κατοχής στην ψυχή μας και υφαίνει τα δίχτυα της αιχμαλωσίας μας.
Μικρή και ασήμαντη λεπτομέρεια στον όλο μηχανισμό του αυτοκινήτου ο πίρος που συγκρατεί τον τροχό. Εάν αυτός λείψει, ο τροχός θα φύγει και το δυστύχημα θα ακολουθήσει.
Από ένα καρφί χάθηκε κάποτε μία μάχη. Έλειπε ένα καρφί από το πέταλο του αλόγου που ίππευε ο στρατηγός. Κατά τη μάχη, λόγω χαλαρότητος, έφυγε και το δεύτερο καρφί και το τρίτο. Έπειτα έφυγε όλο το πέταλο. Το άλογο, χωρίς πέταλο σκόνταψε, έπεσε, έρριψε καταγής τον αναβάτη, τον σκότωσε. Το ακέφαλο στράτευμα ηττήθηκε.
Ποια αξία έχει ένας κόκκος άμμου; Κι όμως αν τεθεί έντος του μηχανισμού του ρολογιού το αχρηστεύει.
Γνωστό είναι το παράδειγμα της βασίλισσας Σεμιράμιδος. Ζήτησε από τον βασιλιά σύζυγό της μια χάρη. Να της παραχωρήσει για λίγα λεπτά τη βασιλική εξουσία, με όλα τα βασιλικά δικαιώματα. Εκείνος υποχώρησε. Τι είχε να πάθει εάν για λίγα λεπτά της ώρας έπαυε να είναι βασιλιάς; Κι όμως! Μόλις η Σεμίραμις έλαβε στα χέρια της την εξουσία μία και μόνη έδωσε εντολή: να συλληφθεί ο βασιλιάς και να φονευθεί. Έτσι παρέμεινε αυτή δια παντός στο θρόνο.
Μια σταγόνα αίματος τι αξία έχει; Και όμως πέφτοντας μέσα στον εγκέφαλο μεταβάλλει τη μεγαλύτερη ιδιοφυία στη μεγαλύτερη ολιγοφρένεια.
Όλα αυτά δείχνουν πόση προσοχή πρέπει να δίνουμε στα ασήμαντα φαινόμενα. Τίποτα δεν είναι ασήμαντο, όταν μάλιστα συνδέεται με τη σωτηρία ή την απώλεια της ψυχής μας. Κι όταν αυτό το χρησιμοποιεί σαν όπλο του ο διάβολος.
Ο άγιος Ιωάννης ο συγγραφέας της Κλίμακος να πως αποκαλύπτει αυτό το τέχνασμα του διαβόλου: «Πολύμορφος ο των σωμάτων όφις· τοις μεν απείροις ενσπείρει το εν πείρα γενέσθαι μόνη και παύσασθαι...» (Λόγος ιε΄). Τι κάνει; Τους άπειρους, δηλ. εκείνους που δεν έχουν πείρα της αμαρτίας τους υποβάλλει την ιδέα να δοκιμάσουν μόνο μία φορά και να σταματήσουν. Μία μόνο φορά! Έτσι τους λέγει. Κι εκείνοι σκέπτονται: τι έχω να πάθω αν το κάνω μία μόνο φορά; Τίποτε. Ας δοκιμάσω. Δε θα χάσω. Και προχωρούν στο πρώτο βήμα. Αλλά δυστυχώς το κακό δεν σταματά εδώ. Τώρα που έγινε το πρώτο «ξέφτισμα» το ξήλωμα είναι εύκολο. Η πρώτη γεύση οδηγεί στη δεύτερη. Τα πόδια εισέρχονται ολοένα και βαθύτερα στο βούρκο. Δεν είναι εύκολη η απαγκίστρωση. Η πρώτη αβαρία έγινε η αρχή μιας ατελεύτητης σειράς πτώσεων. Η πρώτη αβαρία...
Ο διάβολος πέτυχε. Μας νίκησε με την πολυμήχανη πονηρία του. Τι θα κάνουμε τώρα; Απλούστατα δεν πρέπει να τον ακούσουμε. Καμμιά υποχώρηση. Ούτε η παραμικρή. Εγκυμονεί θανάσιμο κίνδυνο. Η πρώτη υποχώρηση είναι η γέφυρα που οδηγεί στις μεγάλες πτώσεις. «Ο διάβολος μικραίνει στα μάτια μας τα μικρά αμαρτήματα. Κι αυτό γιατί δεν μπορεί να μας οδηγήσει κατ’ ευθείαν στα μεγάλα κακά» διδάσκει ο άγιος Μάρκος ο ασκητής. Λοιπόν; Η λύση είναι μία. Εάν θέλουμε να διατηρήσουμε την πνευματική μας ελευθερία, μην υποκύψουμε στη δολιότητα του διαβόλου για την πρώτη υποχώρηση. Ας μείνουμε πιστοί στις επάλξεις μας. Χωρίς υποχωρήσεις. Χωρίς συμβιβασμούς.

Πόλεμος κατά του σατανά, Χριστοδούλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος,
Εκδόσεις Χρυσοπηγή

Κανείς χριστιανός δεν πρέπει να καταφεύγει σε μαντείες δηλ. να πηγαίνει στα μέντιουμ, τις «χαρτορίχτρες», τις «καφετζούδες», τις «μάντισσες» που κυττούν τα χέρια, και γενικά ο πιστός χριστιανός δεν πρέπει να δίνει προσοχή σε όλα αυτά που είναι διαβολικά τεχνάσματα για να τον παρασύρουν.
Στο σημείο αυτό χρειάζεται προσοχή, γιατί πολλές γυναίκες που μαντεύουν, κάνουν το έργο αυτό λέγοντας θρησκευτικά λόγια και προσευχές. Έτσι όταν κάποιος ακούσει πως είναι σατανικά τεχνάσματα οι μαντείες προβάλλει την εξής ένσταση: αφού αυτά είναι σατανικά τεχνάσματα, τότε πως συμβιβάζονται με τα άγια λόγια που λέγει η μάντισσα; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγοντας τα εξής: «Η μεγαλύτερη απάτη είναι η εξής: όταν συμβουλεύουμε τους χριστιανούς να μην πηγαίνουν στα μαντεία και τους αποτρέπουμε απ’ αυτά, αυτοί απολογούμενοι ισχυρίζονται ότι η μάντισσα είναι χριστιανή και δεν χρησιμοποιεί τίποτε άλλο από το όνομα του Θεού. Γι’ αυτό αποστρέφομαι πολύ περισσότερο αυτή τη γυναίκα, διότι χρησιμοποιεί το όνομα του Θεού με ασέβεια λέγοντας ότι είναι χριστιανή ενώ επιδεικνύει με τις πράξεις της την ειδωλολατρεία. Και οι δαίμονες επρόφεραν το όνομα του Θεού, αλλά ήσαν δαίμονες και έλεγαν στο Χριστό σε γνωρίζουμε ποιος είσαι, είσαι ο άγιος του Θεού. Και όμως ο Χριστός τους επιτίμησε και τους έδιωξε. Γι’ αυτό σας παρακαλώ να μείνετε καθαροί απ’ αυτή την απάτη και το ολίσθημα» (Κατήχηση Ι΄).
Δεν έχουμε λοιπόν το δικαίωμα να καταφεύγουμε στις μαντείες για να παρηγορηθούμε ή για να γλυτώσουμε από κάποιο κακό. Ούτε σε όνειρα πρέπει να πιστεύουμε. Τα όνειρα είναι απατηλά. Ελάχιστες φορές μιλά ο Θεός δι’ αυτών. Όλες τις άλλες ομιλεί ο διάβολος, ο οποίος τα χρησιμοποιεί ως όπλα είτε για να μας μολύνει την ψυχική καθαρότητα, είτε για να μας ξεγελάσει. Γι’ αυτό ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος μας συνιστά: «Κανείς να μη σκέφτεται την ημέρα όσα είδε στον ύπνο του, διότι και αυτός είναι σκοπός των δαιμόνων να μας μολύνουν στον ξύπνιο μας με το περιεχόμενο των ονείρων» (Λόγος ΙΕ΄). Τα όνειρα πρέπει να τα λησμονεί κανείς και να μην τα θυμάται.
Όσον αφορά στα όνειρα του Θεού, ας είμαστε επιφυλακτικοί. Ο Θεός θα βρει τρόπο να φανερώσει το θέλημά Του. Εκείνος που πιστεύει στα όνειρα, λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος «μοιάζει με αυτόν που κυνηγά τη σκιά του και προσπαθεί να την πιάσει» (Λόγος γ΄). Όταν δώσουμε προσοχή στα όνειρα, δίνουμε το δικαίωμα στους δαίμονες να μας πειράζουν και όταν δεν κοιμόμαστε. «[...] Αυτός που πιστεύει στα όνειρα είναι τελείως ανόητος, ενώ αυτός που δεν δίνει σημασία σ’ αυτά είναι φιλόσοφος» (Λόγος γ΄).
Προσοχή επίσης στις προλήψεις και δεισιδαιμονίες. Είναι όπλα στα χέρια του διαβόλου που μας καθιστούν άβουλα όργανά του. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν ταξιδεύουν ημέρα Τρίτη, δεν κοιμούνται σε δωμάτιο με αριθμό 13, ανησυχούν με την κραυγή της κουκουβάγιας, με το ούρλιασμα του σκύλου, [...] . Όλοι αυτοί, χωρίς να το θέλουν και χωρίς να το εννοούν, εμπίπτουν στις διαβολικές παγίδες και εξαρτούν τη ζωή τους, την πρόοδο και ευτυχία τους από πρόσωπα ή γεγονότα που δεν έχουν καμμία λογική σχέση με την ευτυχία τους.
Γι’ αυτό και ο Ιερός Χρυσόστομος, επικρίνων αυτούς γράφει: «Βλέπεις άνθρωπο και σε κυριεύει δεισιδαιμονία και δεν βλέπεις τη διαβολική παγίδα πως σε βάζει σε έχθρα με κάποιον που δεν σου έκανε κανένα κακό. Πως σε έκανε εχθρό με τον αδελφό χωρίς καμμία δίκαια πρόφαση; Και δεν καταλαβαίνεις πόσο γελοίος γίνεσαι, πόση ντροπή για σένα, το χειρότερο όμως πόσος κίνδυνος εμφωλεύει;» (Κατήχηση Ι΄). Και ο ίδιος ο πατήρ θέλοντας να αποδείξει πόσο βλαβερές είναι οι προλήψεις και ότι προέρχονται από τον διάβολο, παρατηρεί: «Πολλές φορές βγαίνοντας κάποιος από το σπίτι του βλέπει ένα άνθρωπο αλλοίθωρο ή ανάπηρο και τον κυριεύει δεισιδαιμονία. Αυτό είναι σατανική ενέργεια, διότι δεν γίνεται άσχημη η ημέρα από την συνάντηση οποιουδήποτε ανθρώπου, άλλα το να ζει κανείς στην αμαρτία. Όταν βγεις από το σπίτι σου ένα μόνο να φυλάξεις· το να μην σε συναντήσει η αμαρτία. Αυτή μόνο μας ρίχνει κάτω ηθικά. Όταν δεν υπάρχει αυτή ούτε ο διάβολος μπορεί να μας βλάψει» (Κατήχηση 7).
Εύκολα μπορεί κάποιος τώρα να εννοήσει, πόσο δόλια ενεργεί ο διάβολος. Κι ενώ η Αγ. Γραφή καταδικάζει κάθε είδους μαντείας (Γ΄Βασιλ. 22, 20), και ενώ είναι γνωστό ότι ο διάβολος είναι ο πατέρας του ψεύδους, (Ιω.8, 44) βρίσκονται εν τούτοις χριστιανοί, οι οποίοι παρασύρονται σε μαντείες, μάγια, όνειρα, προλήψεις και δεισιδαιμονίες κι αφήνουν το διάβολο να κατευθύνει τη ζωή τους. Και όλα αυτά ενώ σαν Χριστιανοί έχουν υποσχεθεί το «αποτάσσομαι σοι σατανά» «Αυτή γαρ η φωνή －παρατηρεί ο Ι. Χρυσόστομος－ συνθήκη προς τον Δεσπότην εστίν». Κι ερχόμαστε εμείς να παραβιάσουμε τη συνθήκη και να δώσουμε πίστη στα διαβολικά τεχνάσματα, που μας καθιστούν «δούλους και υπηρέτας» του διαβόλου (ΒΕΠΕΣ 3, 167).
Αλλά όχι. Δεν πρέπει να παραδοθούμε στον ύπουλο εχθρό μας. Μακριά μας κάθε σατανικό όργανο μαγείας, μαντείας, κληδονισμού. Για μας αξία έχει ο Κύριος μας. Είναι ο Λυτρωτής και ο Σωτήρας μας. Μόνο Αυτόν εμπιστευόμαστε, τον Σταυρό Του έχουμε ως όπλο.

Πόλεμος κατά του σατανά, Χριστοδούλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος,
Εκδόσεις Χρυσοπηγή

Όσους ο διάβολος δεν μπορεί να αγκιστρώσει με άλλους τρόπους το κάνει με μαντείες, προλήψεις, όνειρα, δεισιδαιμονίες, πράγματα δηλαδή που ενώ εκ πρώτης όψεως φαίνονται στους πολλούς αθώα, στην ουσία αποτελούν διαβολικά όπλα για την ψυχική μας υποδούλωση.
Κι ας αρχίσουμε από τις μαντείες που στις ημέρες μας εμφανίζονται με τη μορφή χειρομαντευμάτων, μέντιουμ κ.λπ. Όλα αυτά έρχονται να ικανοποιήσουν την περιέργεια ή την ανάγκη του ανθρώπου να γνωρίσει τα μέλλοντα. Ο Θεός με πολλή σοφία απέκρυψε από τον άνθρωπο το μέλλον του. Το έκανε για να του αφαιρέσει μια φοβερή πηγή ανησυχίας και δυστυχίας. Του χάρισε σε αντιστάθμισμα, την ελπίδα και τον κάλεσε να αφεθεί στη στοργική πρόνοιά Του με εμπιστοσύνη παιδιού προς πατέρα. Άλλα ο διάβολος θέλοντας να μειώσει αυτή την εμπιστοσύνη, δόλια εκμεταλλεύεται το γεγονός επειδή σαν πνεύμα μπορεί κι αυτός, όπως και οι άγγελοι, να γνωρίζει ορισμένα πράγματα που ο άνθρωπος αγνοεί σε σχέση με το μέλλον. Μη λησμονούμε άλλωστε ότι ο άνθρωπος είναι «βραχύ τι παρ’ αγγέλους ηλαττωμένος» (Εβρ. 2, 7).
Οι δαίμονες λοιπόν χωρίς να είναι παντογνώστες, διότι η παντογνωσία είναι ιδιότητα μόνο του Θεού, γνωρίζουν εν τούτοις μερικά γεγονότα που πρόκειται να γίνουν. Φέρουμε ένα παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο Μ. Αθανάσιος. Οι δαίμονες, λέει, σαν πνεύματα που είναι, βλέπουν ότι βρέχει τώρα τις καταρακτώδεις ινδικές βροχές, και την ίδια στιγμή φανερώνονται και στην Αίγυπτο και με μαντεύματα και όνειρα προλαβαίνουν το φούσκωμα των υδάτων του Νείλου που έπειτα από λίγο πρόκειται να συμβεί εξ αιτίας των ινδικών βροχών και το λένε στους ανθρώπους. Έτσι όταν πράγματι πλημμυρίσει ο Νείλος, οι άνθρωποι θα εκπλαγούν για την ακρίβεια της πληροφορίας και θα πιστέψουν στα μαντεύματα και τα όνειρα (ΒΕΠΕΣ 35, 129-130).
Το ίδιο μπορεί να συμβεί με οιαδήποτε πληροφορία όπως π.χ. ότι ο αδελφός σου που απουσιάζει στην Αμερική σου στέλνει επιστολή ότι είναι ασθενής κ.λπ. Έτσι εκμεταλλευόμενοι οι δαίμονες μία ιδιότητά τους «προσποιούνται μαντεύεσθαι και προλέγειν τα μεθ’ ημέρας ερχόμενα» (ΒEΠΕΣ 33,24) όπως χαρακτηριστικά παρατηρεί ο Μ. Αθανάσιος. «Προσποιούνται μαντεύεσθαι» δηλ. ενώ στην ουσία δεν μαντεύουν τίποτε, εκείνοι κάνουν ότι μαντεύουν και οι άνθρωποι πιστεύουν στις μαντείες τους, που βέβαια δεν λένε πάντοτε αλήθεια, αφού ο διάβολος «ψεύδεται και ουδέν όλως αληθές λαλεί» (ΒΕΠΕΣ 33, 24). Τροφή του διαβόλου είναι το ψεύδος. Κι όταν ακόμη λέγει την αλήθεια, το κάνει για να παρασύρει και να αιχμαλωτίσει.
«Πολλές φορές －γράφει ο Δίδυμος Αλεξανδρείας－ ο δαίμονας επιθυμώντας να εξαπατήσει τους ανθρώπους αναμειγνύει με το ψέμα και κάποια αλήθεια ως δελέαρ» (ΒΕΠΕΣ 44, 12). Γι’ αυτό το λόγο κι εμείς δεν πρέπει να πιστεύουμε στον διάβολο ούτε όταν λέγει αλήθεια, μιμούμενοι τον Κύριο και τους Αποστόλους, οι οποίοι δεν δέχονταν τα όσα αληθινά μάντευε το δαιμόνιο, αφού προερχόταν από τον διάβολο. Ο Κύριος τον διάβολο, ο οποίος ομολογούσε γι’ αυτόν ότι είναι Υιός Θεού, απέκρουσε (Ματθ. 4, 11) ενώ αυτό ήταν αλήθεια.
Το ίδιο έκανε και ο απόστολος Παύλος με την έχουσα πνεύμα πίθωνος νεανίδα των Φιλίππων, ήτις «εργασίαν πολλήν παρείχε τοις κυρίοις αυτής μαντευομένη». Όταν η παιδίσκη φώναξε για τον Παύλο και τον Σίλα «ούτοι οι άνθρωποι δούλοι του Θεού του Υψίστου εισίν...» (Πραξ. 16, 17) είπε την αλήθεια. Όμως ο Παύλος δεν δέχθηκε τις συστάσεις αυτές που προέρχονταν από τον πονηρό. Έτσι μας έδωσε το παράδειγμα να είμαστε προσεκτικοί και να μη δίδουμε πίστη στις μαντείες που είναι των δαιμόνων έργο «...μήπως οι δαίμονες μαζί με την μερική αλήθεια σπείρουν μέσα μας και την κακία τους και για να μας συνετίσουν να μην προσέχουμε τους δαίμονες ποτέ και αν ακόμη φαίνονται ότι λένε αλήθεια. Ακόμη δεν είναι σωστό να έχουμε τις Άγιες Γραφές και την ελευθερία που μας χάρισε ο Χριστός και να διδασκόμεθα από το διάβολο, ο οποίος δεν τήρησε την τάξη που τον τοποθέτησε ο Θεός, αλλά σκέφθηκε άλλα αντ’ άλλων» καθώς ωραία λέγει ο Μ. Αντώνιος (ΒΕΠΕΣ 33, 25).

Πόλεμος κατά του σατανά, Χριστοδούλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος,
Εκδόσεις Χρυσοπηγή