[ΒΙΒΛΙΟ:Διαλογική συζήτησις Ευαγγελικών και Ορθοδόξων]
«Η ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΣ»
Ὀρθόδοξος: Ἄς ὁμιλήσωμεν καί διά τό πρόσωπον τῆς Θεοτόκου.
Εὐαγγελικός: Εὐχαρίστως. Ἔχομεν πολλά νά εἴπωμεν περί αὐτῆς: Διά τό «ἀειπάρθενον» τήν ὀνομασίαν της «Παναγία» καί «Θεοτόκος» τήν προσκύνησιν, τήν πρεσβείαν της, τά ὁποῖα ἡμεῖς οἱ Εὐαγγελικοί δέν δεχόμεθα.
Ὀρθόδοξος: Ἐπειδή ἡ προσκύνησις καί ἡ πρεσβεία εἶναι γενικόν θέμα ἀφορῶν ὅλους τούς ἁγίους, τό ὁποῖον θά ἐξετάσωμεν ἐν ἰδιαιτέρῳ τόπῳ καλόν θά εἶναι νά ἐξετάσωμεν ἐδῶ εἰδικῶς τήν Μητέρα τοῦ Κυρίου ὡς ἀειπάρθενον καί κατόπιν ἄν πρέπῃ νά ὀνομάζωμεν αὐτήν «Παναγίαν», «Θεοτόκον».
Εὐαγγελικός: Εὐχαρίστως.
ΤΟ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Ὀρθόδοξος: Τό θέμα τοῦτο θά ἐξετασθῇ Γραφικῶς καί βάσει τῶν πατέρων τῶν πρώτων αἰώνων τῆς ἱερᾶς Παραδόσεως, διότι Ἁγία Γραφή καί ἱερά Παράδοσις ἀποτελοῦν πηγάς τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου ὡς ἀπεδείξαμεν.
Α΄ Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ
Εὐαγγελικός: Ἄς ἀρχίσωμεν ἀπό τήν Ἁγίαν Γραφήν. Ἐν τῇ Γραφῇ ὁ Κύριος φέρεται ἔχων ἀδελφούς. Ματθ. 12,46. Μᾶρκ. 6,3-7,3. Πράξ. 1,14. Πῶς σεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι λέγετε τήν Μαρίαν ἀειπάρθενον;
Ὀρθόδοξος: Ἡ λέξις ἀδελφός ἔχει εὐρεῖαν ἔννοιαν ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ. Δέν σημαίνει μόνον τόν ἀδελφόν, ἀλλά καί τόν ἀνεψιόν, τόν ἐξάδελφον. Ὁ Λώτ λ.χ. ὀνομάζεται ἀδελφός, τοῦ Ἀβραάμ, ἐνῷ εἶναι ἀνεψιός του. Γένεσ. 14,14. Ὁ Ἰακώβ ὀνομάζεται ἀδελφός, ἐνῷ εἶναι ἀνεψιός τοῦ θείου του Λάβαν Γένεσ. 27,43,29,15. Οἱ υἱοί τοῦ Κίς ὀνομάζονται ἀδελφοί, ἐνῷ εἶναι ἐξάδελφοι τῶν θυγατέρων τοῦ Ἐλεάζαρ Α΄!Παραλ. 23,21-22. Τό IV Βασιλ.10, 13-14 ὁμιλεῖ περί 42 ἀδελφῶν τοῦ Ὀχοζίου.
Ἀσφαλῶς πρόκειται καί ἐνταῦθα περί συγγενείας εὐρυτέρας ἐννοίας. Τοῦτο συμβαίνει, διότι οὔτε ἡ Ἑβραϊκή οὔτε ἡ Ἀραμαϊκή γλῶσσα ἔχουσιν εἰδικήν λέξιν, ἵνα δηλώσωσι τόν ἐξάδελφον.
Ὁ ἐξάδελφος δηλοῦται περιφραστικῶς «υἱός τοῦ (πατρικοῦ) θείου» ἤ «υἱός τοῦ ἀδελφοῦ τῆς μητρός». Διά τοῦτο ὁ ἐξάδελφος μονολεκτικῶς ἐκφράζεται διά τῆς λέξεως ἀδελφός. Ἐκ τῶν συμφραζομένων μόνον θά ἐννοήσωμεν, ἐάν πρόκειται περί ἀδελφοῦ ἤ ἄλλης τινός συγγενείας.
Εὐαγγελικός: Πείθομαι ὅτι ἡ λέξις ἀδελφός ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ δέν ἔχει μόνον τήν ἔννοιαν ἀδελφός, ἀλλά καί ἄλλας ἐννοίας. Πρέπει ὅμως νά ἔχῃ καί τήν κυριολεκτική ἔννοιαν ἀδελφός. Πῶς ὅμως θά μέ πείσετε, ὅτι ἐπί τῶν ἀδελφῶν τοῦ Κυρίου δέν ἔχει τήν κυριολεξίαν της, ἀλλά τήν εὐρεῖαν ἔννοιαν;
Ὀρθόδοξος: Ἔχω πέντε, ἕξ λόγους, πού μέ ἀναγκάζουν νά δώσω εὐρεῖαν ἔννοιαν καί οὐχί στενήν εἰς τούς ἀδελφούς τοῦ Κυρίου.
Πρῶτον· ὁ ἄγγελος ὅταν εὐηγγελίσθη τήν Θεοτόκον λέγει: Ἰδού «συλλήψῃ ἐν γαστρί καί τέξῃ …» θά συλλάβῃς ἐν τῇ κοιλίᾳ σου καί θά γεννήσῃς. Ὁμιλεῖ εἰς αὐτήν περί συλλήψεως καί τοκετοῦ, ἀμφοτέρων ἐν τῷ μέλλοντι. Εἰς τό μέλλον ἀνῆκεν ὁ γάμος της μετά τοῦ Ἰωσήφ. Ἐκείνη ἀπήντησε: «πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γιγνώσκω;» (Λουκ. 1, 34). Ἐάν ἡ Θεοτόκος εἶχε ὑπ’ ὄψιν της νά ἔλθῃ εἰς συζυγικάς σχέσεις μετά τοῦ Ἰωσήφ, νά ἀποκτήσῃ παιδιά, πῶς προβάλλει τήν ἐρώτησιν ταύτην, ἄνδρα οὐ γινώσκω; Πιθανότερον δέν εἶναι νά δεχθῶμεν, ὅτι θά εἶχεν αὕτη ἀπόφασιν νά μείνῃ παρθένος καί μετά τόν γάμον ἤ διά βίου μνηστευμένη, ὅπως ἔμεινε; Τῆς γνώμης ταύτης εἶναι ὅλοι σχεδόν οἱ πατέρες τῆς ἐκκλησίας, ὡς θά ἴδωμεν ἐν τῷ περί ἱερᾶς Παραδόσεως τμήματι.
Εὐαγγελικός: Τό «Ἰδού» ἐνταῦθα εἰς τό «ἰδού συλλήψῃ κ.λπ.» ἔχει ἔννοιαν ἀμέσου καί οὐχί ἀπωτέρου γεγονότος. Λέγει κάτι τό ὁποῖον θά γίνῃ μετ’ ὀλίγον. Αὐτήν τήν ἔννοιαν ἔχουσι τό «ἰδού» ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ. «Ἰδού ἄγγελος Κυρίου ἐφάνη…» Ματθ. 2,13 «Ἰδού μάγοι ἀπό Ἀνατολῶν παραγίνονται» 2,1 κ.λπ.
Ὀρθόδοξος: Τό «ἰδού» ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ δέν ἔχει ἔννοιαν ἀμέσου ἀκολουθίας γεγονότος τινός, ἀλλά σημαίνει τό ἀπροσδόκητον τοῦ γεγονότος. Μερικά παραδείγματα: «Ἰδού ἡ Παρθένος ἕξει ἐν γαστρί» τοῦ Ἡσαΐου 7,14. «Ἰδού οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καί ἀνάστασιν» Λουκ. 2,34. «Ἰδού ἔρχομαι ὡς κλέπτης» Ἀποκάλ. 16, 14. Ὅλα αὐτά ἀφοροῦν γεγονότα ἀπωτέρου μέλλοντος ἀπροσδόκητα.
Εὐαγγελικός: Πιθανότητας μόνον δίδουν αἱ σκέψεις σας καί τά χωρία ταῦτα ἐπί τοῦ προκειμένου ζητήματος, ὅτι ἡ Μαριάμ εἶχε ἀπόφασιν νά μείνῃ ἀνέπαφος, καί οὐχί βεβαιότητα.
[[[ Σημείωσις: 1. Βοηθήματα: 1) Μ, Σιώτου, τό πρόβλημα τῶν ἀδελφῶν τοῦ Ἰησοῦ 2) Catholic Commentary σελ. 844. 3) Lagrange, Evangile selon saint Marc.]]]]
Ὀρθόδοξος: Ἄς δεχθῶ, ὅτι δέν εἶναι λίαν ἐμφανής ἡ πρόθεσις τῆς Θεοτόκου νά μείνῃ παρθένος καί μετά τόν γάμον ἤ νά μείνῃ διά βίου μνηστευμένη, ὅπως φαίνεται, ὅτι ἔμεινε διότι ὀλίγας ἡμέρας πρίν γεννήση τόν Χριστόν εἶναι ἀκόμη μνηστή. (Λουκ. 2,5). Μετά ταῦτα δέν ἀναφέρεται ὁ γάμος της μετά τοῦ Ἰωσήφ. Ἄς ἔλθω εἰς ἄλλους λόγους, πιθανωτέρους.
Δεύτερον: Ὅταν ὁ Ἰησοῦς ἦτο δώδεκα ἐτῶν, φαίνεται ὅτι ἡ ἁγία οἰκογένεια ἀπετελεῖτο ἐκ τριῶν μόνον προσώπων: τῆς μητρός του, τοῦ Ἰωσήφ καί τοῦ ἰδίου τοῦ Ἰησοῦ. Οὐδαμοῦ ἀναφαίνονται ἄλλοι ἀδελφοί του (Λουκ. 2,41) μέχρι τῆς ἡλικίας ἐκείνης καί τῆς δημοσίας ἐμφανίσεως τοῦ Κυρίου. Ἑπομένως ἄν θά γεννήθησαν ἄλλοι ἀδελφοί τοῦ Ἰησοῦ ἐκ τοῦ Ἰωσήφ καί τῆς Θεοτόκου, θά ἦσαν μετά τό 12ον ἔτος. Ἀλλά μετά τόν 12ον ἔτος οὐδαμοῦ ἀναφέρεται ὁ Ἰωσήφ. Φαίνεται μόνον ἡ Θεοτόκος. Ἄρα ὁ Ἰωσήφ θά εἶχεν ἀποθάνει. Ἀλλά καί ἐάν ὑποθέσωμεν ὅτι εἶχον γεννηθῆ μετά τό 12ον ἔτος θά ἔχωμεν τάς ἑξῆς δυσκολίες. Οἱ ἀδελφοί οὗτοι τοῦ Ἰησοῦ ἦσαν τέσσαρες. (Ματθ. 12,46. Μᾶρκ.6,3). Ὁ μεγαλύτερος ἐξ αὐτῶν θά ἦτο μικρότερος τοῦ Ἰησοῦ τοὐλάχιστον κατά δώδεκα ἔτη, ἀφοῦ θά ἐγεννήθη μετά τό δωδέκατο ἔτος τοῦ Ἰησοῦ, ὁ δέ μικρότερος αὐτῶν θά ἦτο μικρότερος τοῦ Ἰησοῦ κατά εἴκοσι περίπου ἔτη διά τόν ἑξῆς λόγον:Ἐάν ὑποθέσωμεν ὅτι ἀνά δύο ἔτη θά ἐγεννᾶτο ἕκαστος ἐξ αὐτῶν, ἀφοῦ ἔχομεν 4 ἀδελφούς, θά ἐγεννήθησαν οὗτοι ἐντός 8 ἐτῶν. Ἄρα ἔχομεν 12 + 8=20. Ἑπομένως ὅταν ὁ Ἰησοῦς ἦτο τριάκοντα ἐτῶν αὐτοί θά ἦσαν ἡλικίας ὁ μικρότερος δέκα ἐτῶν καί ὁ μεγαλύτερος δέκα ὀκτώ ἐτῶν. Ἡ συμπεριφορά ὅμως πρός τόν Ἰησοῦν τῶν ἀδελφῶν τούτων, οἱ ὁποῖοι φέρονται παντοῦ ὡς κηδεμόνες τοῦ Ἰησοῦ (Ἰδέ Ἰωάν. 7, 3 καί Μᾶρκ. 3,21) ἀντίκειται πρός τήν ἡλικίαν αὐτῶν ὡς μικροτέρων καί τοῦ Ἰησοῦ ὡς μεγαλυτέρου πρωτοτόκου. Διότι ἡ Ἁγία Γραφή λέγει ὅτι οἱ μεγαλύτεροι ἀδελφοί, ἰδίως οἱ πρωτότοκοι προΐσταντο τῶν μικροτέρων. Κατά τό Γένεσ. δηλ. 27, 29-40 «γίνου κύριος τοῦ ἀδελφοῦ σου» καί «τῷ ἀδελφῷ σου δουλεύσεις», τά ὁποῖα εἶπεν Ἰσαάκ εἰς τόν Ἰακώβ λαμβάνοντα τά πρωτοτόκια τοῦ Ἡσαῦ, ἔπρεπεν ὁ Ἰησοῦς ὡς πρωτότοκος νά διατάσσῃ καί ὄχι νά διατάσσηται. Ἐάν πάλιν ὑποθέσωμεν ὅτι οἱ ἀδελφοί οὗτοι ἦσαν μεγαλύτεροι τοῦ Ἰησοῦ, τοῦτο ἀντίκειται πρός τήν ρητήν βεβαίωσιν, ὅτι ὁ Κύριος ἦτο πρωτότοκος Υἱός τῆς Παρθένου. (Ματθ. 1, 25 Λουκ. 2,7). Ἑπομένως οὔτε μικρότεροι οὔτε μεγαλύτεροι τοῦ Ἰησοῦ ὡς πραγματικοί ἀδελφοί εἶναι. Θά ἦσαν μεγαλύτεροι εἰς τήν ἡλικίαν, ἀλλά συγγενεῖς του.
Τρίτον: Εἰς τά εὐαγγέλια ἀναφέρονται οὗτοι ὡς ἀδελφοὶ τοῦ Ἰησοῦ οὐχί ὅμως καί υἱοί τῆς Θεοτόκου, ὅπως ρητῶς λέγεται περί τοῦ Ἰησοῦ (Μᾶρκ. 6,3). Εἶναι καί αὐτό νομίζω κάτι τό ἀξιοπρόσεκτον.
Πλήν αὐτοῦ, τά Εὐαγγέλια, ὡς ὀρθῶς παρατηρεῖ ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὀνομάζουσι τήν Θεοτόκον γυναῖκα τοῦ Ἰωσήφ πρίν γεννηθῆ ὁ Χριστός «μή φοβηθῇς παραλαβεῖν Μαριάμ τήν γυναῖκα σου» (Ματθ. 1, 20) οὐχί ὅμως καί μετά τήν γέννησιν τοῦ Ἰησοῦ. Ὁ ἄγγελος δηλαδή λέγει πρός τόν Ἰωσήφ: «ἐγερθεὶς παράλαβε τό παιδίον καί τήν μητέρα αὐτοῦ» Ματθ. 2, 13-21. Δέν λέγει παράλαβε τό παιδίον καί τήν γυναῖκα σου. Ἐάν δηλαδή μετά τήν γέννησιν τοῦ Ἰησοῦ ἡ Θεοτόκος εἶχε σύζυγον τόν Ἰωσήφ, θά ἔλεγε ὁ ἄγγελος πρός αὐτόν «παράλαβε τό παιδίον καί τήν γυναῖκα σου».
Τέταρτον: Διατί νά ἀναθέσῃ ὁ Κύριος κατά τήν σταύρωσιν τήν μητέρα Του εἰς τόν Ἰωάννην, ἐάν ἡ Θεοτόκος εἶχε καί ἄλλα παιδιά;
Πέμπτον: Ἡ Ἁγία Γραφή δέν ὁμιλεῖ μόνον δι’ ἀδελφούς τοῦ Ἰησοῦ, ἀλλά καί δι’ ἀδελφάς αὐτοῦ, τοὐλάχιστον δύο διότι λέγει: «πᾶσαι αἱ ἀδελφαί αὐτοῦ». (Ματθ. 12, 46. Μᾶρκ. 6,3). Ἑπομένως ἔχομεν οἰκογένειαν ἐννεαμελῆ: ἕξ οἱ ἀδελφοί καί αἱ ἀδελφαί τοῦ Ἰησοῦ, ἕβδομος ὁ Ἰησοῦς, καί οἱ δύο γονεῖς του. Πῶς λοιπόν ἐξ ἐννεαμελοῦς οἰκογενείας ἐξῆλθεν τό ἀειπάρθενον τῆς Θεοτόκου ἀπό τῆς ἐποχῆς τῶν ἀποστολικῶν Πατέρων ἄνευ ἀντιρρήσεων –πλήν δύο, διά τάς ὁποίας θά εἴπωμεν κατωτέρω, κατά τόν 4ον αἰῶνα-μέχρις τοῦ 1600 μ.Χ. ὅτε ἀνεφάνητε σεῖς οἱ διαμαρτυρόμενοι;
Τέλος, ἕκτον: ἡ Ἁγ. Γραφή θεωρεῖ ἀνωτέραν τήν παρθενικήν ζωήν ἀπό τόν γάμον, διότι «ἡ ἄγαμος μεριμνᾷ τά τοῦ Κυρίου, ἵνα ᾖ ἁγία καί σώματι καί πνεύματι». Α΄ Κορινθ. 7,34 «ὁ μή ἐγκαμίζων κρεῖσσον ποιεῖ» στιχ. 38 καί ὁ Ἀπόστ. Παῦλος συνιστᾷ τήν παρθενικήν ζωήν «καλόν ἐστιν ἐάν μείνωσι ὡς καγώ» 7,8. Ἡ Θεοτόκος λοιπόν ἡ «εὐλογημένη ἐν γυναιξί» ἡ «κεχαριτωμένη» ἡ ἀποκτήσασα τόν καλλίτερον υἱόν, τόν Χριστόν, θά ᾐσθάνετο τήν ἀνάγκην ἀποκτήσεως καί ἄλλων τέκνων; Καί αὐτός ὁ Ἰωσήφ, ἀνήρ εὐλαβής, «δίκαιος», πῶς θά ἐτόλμα νά πλησιάσῃ αὐτήν; Δίκαιον εἶχε ὁ Δαμασκηνός νά γράψῃ «Πῶς γάρ ἄν Θεόν γεννήσασα καί ἐκ τῆς πείρας τό θαῦμα γνωρίσασα, ἀνδρός συνάφειαν κατεδέξατο; Ἄπαγε. Οὐ σωφρονοῦντος λογισμοῦ τά τοιαῦτα νοεῖν μή ὅτι καί πράττειν». Ἔκδοσις Ὀρθοδόξου Πίστεως βιβλ. 14, κεφ. 14. Ἑπομένως ἀδελφοί δέν εἶναι ἀπαραίτητον νά εἶναι οἱ πραγματικοί ἀδελφοί, ἀλλά ἄλλοι τινές περί τῶν ὁποίων θά ὁμιλήσωμεν βραδύτερον.
Εὐαγγελικός: Αἱ πέντε, ἕξ ἐνδείξεις καί οὐχί ἀποδείξεις πού μοῦ ἐφέρατε δέν παρουσιάζουν χωρία Γραφῆς μαρτυροῦντα ῥητῶς τό ἀειπάρθενον τῆς Μητρός τοῦ Κυρίου. Μόνον πιθανότητας μικράς ἤ μεγάλας δίδουν περί τοῦ ὅτι ὁ Ἰησοῦς δέν εἶναι δυνατόν νά ἔχῃ καί ἄλλους ἀδελφούς ἐκ τῆς Μαρίας.
Ὀρθόδοξος: Καί ἐγώ ὁμολογῶ ὅτι ἡ Γραφή πιθανότητας καί οὐχί βεβαιότητα παρέχει εἰς ἡμᾶς διά τό προκείμενον ζήτημα. Αἱ πιθανότητες ὅμως αὗται εἶναι ὑπέρ ἡμῶν τῶν ὀρθοδόξων. Ἑπομένως τό ζήτημα τοῦτο μένει Γραφικῶς καί ἀπό Ὀρθοδόξου ἀπόψεως ἀνοικτόν μέ πιθανότητας ὑπέρ ἡμῶν. (Ἰδέ Συμβολ. Ἀνδρούτσου σελ. 202). Ἡ Ἱερά Παράδοσις ἡ δευτέρα αὕτη πηγή τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ τό «μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τάς ἡμέρας…» Ματθ. 28, 20 θά κλείσῃ τοῦτο πανηγυρικῶς, ὡς θά ἴδωμεν.
Εὐαγγελικός: Ἄς ἔλθωμεν καί εἰς κάτι ἄλλο. Ἡ Γραφή ὀνομάζει τόν Χριστόν πρωτόκον Ματθ. 1,25. Λουκ. 2, 7. Ἄρα ὁ Κύριος θά εἶχε καί ἄλλους ἀδελφούς.
Ὀρθόξοξος: Ἐν πρώτοις τό Ματθ. 1,25 ὀνομάζει τόν Χριστόν «πρωτότοκον αὐτῆς» τῆς Θεοτόκου καί ὄχι «πρωτότοκον αὐτῶν» Ἰωσήφ καί Θεοτόκου. Ἄν λοιπόν θελήσωμεν νά ἀκριβολογήσωμεν Γραφικῶς, παραδεχόμενοι βάσει τοῦ χωρίου αὐτοῦ, ὅτι ἀπέκτησε καί ἄλλους ὑστεροτόκους υἱούς, θά πρέπῃ καί οἱ ἄλλοι νά εἶναι «αὐτῆς» μόνον τῆς Θεοτόκου τέκνα καί ὄχι τοῦ Ἰωσήφ καί αὐτῆς. Ὅπερ ἄτοπον! Ἔπειτα, βάσει τῆς Ἁγίας Γραφῆς πρωτότοκος δέν εἶναι ὁ πρῶτος τεχθείς ἐν ἀντιθέσει πρός ἄλλους γεννηθέντας ἔπειτα ἀπ’ αὐτόν, ἀλλά ὁ πρῶτος τεχθείς, ὡς πρῶτος διανοίγων μήτραν». Τοῦτο φαίνεται ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς
ἰδέ Ἔξοδ. 13,2 «Ἁγίασόν μοι πᾶν πρωτογενές διανοῖγον μήτραν» καί
Ἀριθμ. 3,12 «ἀντί παντός πρωτοτόκου διανοίγοντος μήτραν», ὅπου ῥητῶς ὁρίζεται ὅτι πρωτότοκος εἶναι ὁ πρῶτος τεχθείς ὁ τήν μήτραν πρῶτος διανοίξας, ἀδιαφόρως ἐάν μετά ταῦτα γεννηθῶ¬σιν ἄλλοι υἱοί.
Σημαίνει καί τήν πρῶτον τέξασαν. Καί ἕν παράδειγμα:
Κατά τό Α΄ Βασιλ. 6,10-14 γίνεται λόγος περί πρωτοτοκουσῶν ἀγελάδων, αἱ ὁποῖαι ὀνομάζονται οὕτω, ἄν καί δέν ἀπέκτησαν ἐκτός τῶν πρωτοτόκων βοῶν ἄλλας, διότι ἐθυσιάσθησαν κατά τόν στίχον 14.
Εὐαγγελικός: Καί αὐτό πιθανότητα δημιουργεῖ, ὄχι βεβαιότητα.
Ὀρθόδοξος: Τήν βεβαιότητα θά εὕρωμεν εἰς τήν ἱεράν Παράδοσιν τό «μεθ’ ὑμῶν πάσας τάς ἡμέρας» τοῦ Κυρίου Ματθ. 28, 20.
Εὐαγγελικός: Ὁ Ματθαῖος 1, 25 γράφει διά τόν Ἰωσήφ: «Οὐκ ἐγίνωσκε αὐτήν ἕως οὗ ἔτεκε τόν υἱόν αὐτῆς τόν πρωτότοκον». Ἄρα μετά τήν γέννησιν τοῦ Ἰησοῦ ἐγνώρισεν ὁ Ἰωσήφ τήν Μαρίαν συζυγικῶς.
Ὀρθόδοξος: Τό «ἕως οὗ» τοῦ Ματθαίου δέν ἀντιτίθεται πρός τό μέλλον, ὥστε νά ὑποθέσωμεν, ὅτι τό μέλλον εἶναι διαφορετικόν τοῦ παρελθόντος καί νά εἴπωμεν, ὅτι μετά τήν γέννησιν τοῦ Ἰησοῦ ἐγνώρισε τήν Θεοτόκον, ἀλλά ὁρίζει μόνον τό παρελθόν. Τούτου ἔχομεν ἀποδείξεις ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Εἰς τό Β΄ Βασιλ. 6, 23 ἀναφέρεται, ὅτι ἡ Μελχόλ δέν ἀπέκτησεν υἱόν, μέχρις ὅτου ἀπέθανε. Θά ὑποθέσωμεν ὅτι μετά τόν θάνατον ἀπέκτησεν; Ὄχι.
Ὁ Κόραξ, μᾶς λέγει ἡ Γραφή, ἐξελθών τῆς Κιβωτοῦ «οὐκ ἀνέστρεψε ἕως οὗ ἐξηράνθη τό ὕδωρ ἀπό τῆς γῆς» Γέν. 8,7. Ὁ κόρακας ὅμως ποτέ δέν ἐπέστρεψε εἰς τήν Κιβωτόν.
«Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἄν θῶ τούς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου» Μᾶρκ. 12, 36. Ὅταν ὁ Πατήρ θέση τούς ἐχθρούς ὑποπόδιον τῶν ποδῶν τοῦ Υἱοῦ, δέν θά κάθηται ὁ Υἱός ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός; Κάθε ἄλλο!
Ἀλλά καί σήμερον διδασκάλισσὰ τις ἀπομακρυνομένη τῆς τάξεώς της λέγει πρός τά παιδιά της. «Προσέξατε νά εἶσθε ἥσυχα μέχρις ὅτου ἔλθω». Αὐτό θέλει νά εἴπῃ, ὅτι ὅταν ἔλθῃ πρέπει νά εἶναι τά παιδιά ἀνήσυχα; Ὄχι βέβαια! Ὁρίζει μόνον τί πρέπει νά γίνῃ, μέχρις ὅτου ἐπιστρέψῃ.
Συμπέρασμα: Ἡ Ἁγία Γραφή δέν εἶναι βεβαίως ῥητῶς ὑπέρ τῆς ἀειπαρθενίας τῆς Θεοτόκου (ἰδέ Συμβολικήν Ἀνδρούτσου σελ. 202) πάντως ἀφήνει τό θέμα ἀνοικτόν μέ πιθανότητας ὑπέρ ἡμῶν. Συνεπῶς ἔχομεν ἀνάγκην δευτέρας πηγῆς καί αὕτη, ὡς εἴπομεν καί ἄλλοτε, εἶναι ἡ Ἱερά Παράδοσις ἀπό τῆς ἐποχῆς τῶν Ἀποστολικῶν Πατέρων, τό μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τάς ἡμέρας» τοῦ Κυρίου Ματθ. 28, 20.
Β΄. ΙΕΡΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ: ΔΙΑ ΤΟ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Τί μᾶς λέγει αὕτη; Ὅλοι οἱ Πατέρες ἀποστολικοί καί μετά ταῦτα τονίζουν ἐμμέσως ἤ ἀμέσως τό ἀειπάρθενον τῆς Θεοτόκου, ὡς ἑξῆς: Ἄς ἀρχίσωμεν ἀπό τήν ἀρχαιοτάτην ἐποχήν ἀποστολικῶν πατέρων.
Πρῶτον: Ἀποστολικοί Πατέρες. Διά τήν ἐποχήν ταύτην γνωρίζομεν τοῦτο: Ἐπί τοῦ Ἱερωνύμου τό 380 μ.Χ. Ἐλβίδιός τις ὀνόματι, ἠμφισβήτησε τό ἀειπάρθενον τῆς Θεοτόκου, ἑρμηνεύσας τούς ἀδελφούς τοῦ Ἰησοῦ ὡς τέκνα τῆς Θεοτόκου.
Ὅταν ἐγνώσθη εἰς τόν Ἱερώνυμον τοῦτο, δέν ἠθέλησεν οὗτος νά ἀπαντήσῃ, διότι ἐνόμιζε τήν πλάνην τοῦ Ἐλβιδίου ἐξόφθαλμον «ὡς νεοφανῆ, κακοήθη, παράτολμον καί ὑβριστικήν πρός τήν κοινήν πίστιν ὅλου τοῦ χριστιανικοῦ τότε κόσμου», ὡς ὁ ἴδιος ὁ Ἱερώνυμος τήν ἐχαρακτήρισεν. Ἐπειδή ὅμως οἱ φίλοι του ἐπέμενον, ἵνα ἀπαντήσῃ, συνέγραψε τό περί τῆς ἀειπαρθενίας τῆς Θεοτόκου σύγγραμμά του. «De perpetua virginitate Mariae» Migni 23,183-206, ὅπου διά βεβαιώσεων ἀπό τούς ἀποστολικούς πατέρας «Ἰγναντίου, Πολυκάρπου, Εἰρηναίου, Ἰουστίνου, καί ὅλων τῶν διδασκάλων τῆς ἀποστολικῆς ἐποχῆς» οἱ ὁποῖοι ἠσχολήθησαν μέ τό θέμα αὐτό μέχρι τῆς ἐποχῆς τοῦ 380 μ.Χ., ἐκθέτει τήν ὁμόφωνον γνώμην τῶν πατέρων περί ἀειπαρθενίας τῆς Θεοτόκου. Ὁ Ἐλβίδιος δέν ἀπήντησε.
Λείψανον τῆς παλαιᾶς Ἀποστολικῆς ἐποχῆς ἐκείνης διεσώθη ἕν τοῦ
Ἰουστίνου 100-165 μ.Χ. ἐν Συριακῇ μεταφράσει, ἔχον ὡς ἑξῆς: «Εἷς τῶν συγγραφέων τῶν χρόνων τοῦ Αὐγούστου καί τοῦ Τιβερίου ἔγραψε, ὅτι ἡ Μαρία ἡ Γαλιλαία ἡ γεννήσασα τόν Μεσσίαν τόν σταυρωθέντα ἐν Ἱερουσαλήμ οὐδένα ἄνδρα ἐγνώρισε καί ὅτι ὁ Ἰωσήφ δέν ἐγκατέλειψε μέν αὐτήν, ἀλλ’ ἔμεινε ἐν καθαρότητι χωρίς γυναικός καί ἡ Μαρία ἔμεινεν ἄνευ ἀνδρός». «Zahn, Geschichte des neutestamentl dichen Kanons» τόμ. II, σελ. 177.
Ἡ σιωπή τοῦ Ἐλβιδίου, ἡ ῥητή μαρτυρία τοῦ Ἱερωνύμου, ὅτι οἱ ἀποστολικοί πατέρες γραπτῶς ἤ προφορικῶς ἐδίδαξαν τό ἀειπάρθενον τῆς Θεοτόκου καί τό περισωθέν τοῦτο τμῆμα τοῦ ἱεροῦ πατρός Ἰουστίνου, ζήσαντος 100-165 μ.Χ. δέν μαρτυροῦν τήν ἀποστολικήν διαδοχήν τῆς πίστεως ταύτης, ἔστω καί ἄν δέν ἔχωμεν σήμερον περί αὐτοῦ ὅλας τάς γραπτάς ταύτας μαρτυρίας, πού ἀναφέρει ὁ Ἱερώνυμος; Εἶχεν αὐτάς ὁ Ἱερώνυμος; Αὐτό εἶναι ἀρκετόν.

Δεύτερον: Ὁ Ἡγήσιππος 110–180 μ.Χ. Οὗτος κατά τόν Εὐσέβιον Ε.Ι.2,23 καί 4,8,22 ζήσας «ἐπί τῆς πρώτης τῶν Ἀποστόλων διαδοχῆς» ἔγραψε κατά τό 180 μ.Χ. τά βιβλία του, εἰς τά ὁποῖα κάμνει λόγον περί τῶν ἀδελφῶν τοῦ Κυρίου. Καί ἰδού: Γνωρίζομεν κατά τόν Μᾶρκον 6,3 ὅτι οἱ ἀδελφοί οὗτοι τοῦ Ἰησοῦ ὀνομάζονται Ἰάκωβος, Ἰούδας, Σίμων καί Ἰωσῆς. Διά τούς τρεῖς πρώτους ὁ Ἡγήσιππος βεβαιοῖ, ὅτι ὀνομάζονται μέν ἀδελφοί τοῦ Ἰησοῦ, δέν ἦσαν ὅμως ἀδελφοί του, ἀλλά ἐξάδελφοί του. Καί ἰδού: «Μετά τό μαρτυρῆσαι Ἰάκωβον τόν δίκαιον ὡς καί ὁ Κύριος ἐπί τῷ αὐτῷ λόγῳ πάλιν ὁ ἐκ θείου αὐτοῦ Συμεών ὁ τοῦ Κλωπᾶ καθίσταται ἐπίσκοπος, ὅν προέθεντο πάντες ὄντα ἀνεψιόν τοῦ Κυρίου δεύτερον» (Ι E,IV,XXII,4). Ἐνταῦθα ὁ Ἡγήσιππος θεωρεῖ τόν Ἰάκωβον, τόν Σίμωνα, τούς λεγομένους ἀδελφούς τοῦ Κυρίου υἱούς τοῦ Κλωπᾶ, τόν δέ Κλωπᾶ «ἀδελφόν τοῦ Ἰωσήφ Ἡγήσιππος ἱστορεῖ» (I. E. III,11,1). Ἑπομένως οἱ δύο οὗτοι ἀδελφοί Σίμων καί Ἰάκωβος ἦσαν ἐξάδελφοι τοῦ Κυρίου ἐκ πατρός. Ὅτι ἡ λέξις ἀνεψιός ἐν τῷ χωρίῳ τούτῳ τοῦ Ἡγησίππου σημαίνει ἐξάδελφος βεβαιοῦται διά τοῦ χαρακτηρισμοῦ τοῦ Κλωπᾶ ὡς θείου τοῦ Ἰησοῦ ἤ ὡς ἀδελφοῦ τοῦ Ἰωσήφ. Τό ἴδιον λέγει ὀ Ἡγήσιππος καί διά τόν Ἰούδαν. (I. E.XXX.11,5). Ἰδοὺ μαρτυρία ἀρχαιοτάτη, 180 μ.Χ. καθ’ ἥν οἱ ἀδελφοί τοῦ Κυρίου ἦσαν ἐξάδελφοί του, ἄρα οἱ φερόμενοι ἐν τοῖς εὐαγγελίοις ἀδελφοί τοῦ Χριστοῦ, δέν ἦσαν ἐκ τῆς Θεοτόκου.
Τρίτον: Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρείας 130-211 μ.Χ. Εἰς τάς «ὑποτυπώσεις του» αἵτινες διεσώθησαν λατινιστί σχολιάζων ὁ πατήρ οὗτος τόν πρῶτον στίχον τῆς ἐπιστολῆς τοῦ Ἰούδα, ὅπου ἀναφέρεται «Ἰούδας Ἰησοῦ Χριστοῦ δοῦλος ἀδελφός δέ Ἰακώβου…» λέγει: «Judas… frater filiorum jojeph exstans… cum sciret propinquitatem domini non tamen dicit se lpsum fratrem domini esse sed quid dixit2. Judas servus jesu Christi utpote domini frater autem jacobi, hoc enim verum est frater erat ex joseph». «Ὁ Ἰούδας… ἀδελφός τῶν υἱῶν τοῦ Ἰωσήφ ὑπάρχων, ἄν καί ἐγνώρισε τήν συγγένειάν του πρός τόν Κύριον, δέν ὀνομάζει ἑαυτόν, ὅτι εἶναι ἀδελφός τοῦ Κυρίου, ἀλλά τί εἶπε; Ἰούδας δοῦλος Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἅτε Κυρίου ἀδελφός δε Ἰακώβου. Διότι τοῦτο εἶναι ἀληθές ὅτι ἦτο ἀδελφός (τοῦ Ἰησοῦ) ἐκ τοῦ Ἰωσήφ (μόνον)». Ἰδοὺ καί ἄλλη μαρτυρία ἀρχαιοτάτη ὅτι ὁ Ἰούδας καί ὁ Ἰάκωβος οἱ φερόμενοι ἀδελφοί τοῦ Ἰησοῦ ἦσαν ἀδελφοί αὐτοῦ ἐκ πατρός καί οὐχί ἐκ μητρός. Ἄρα ἡ Θεοτόκος δέν ἦτο μήτηρ αὐτῶν.
Τέταρτον: Ὠριγένης 185 -250 μ.Χ. Οὗτος ἐπὶ τῆς ἑρμηνείας Ἰωάννου 2,11 λέγει: «Ζητεῖται πάρα πολλοῖς περὶ τῶν ἀδελφῶν Ἰησοῦ πῶς εἶχε τούτους, τῆς Μαρίας μέχρι τελευτῆς παρθένου διαμεινάσης. Ἀδελφοὺς μὲν οὐκ εἶχε φύσει οὔτε τῆς Παρθένου τεκούσης ἕτερον, οὐδ’ αὐτὸς ἐκ τοῦ Ἰωσὴφ τυγχάνων. Νόμῳ τοιγαροῦν ἐχρημάτισαν αὐτοῦ ἀδελφοὶ υἱοὶ τοῦ Ἰωσὴφ ὄντες πρὸ τεθνηκυίας γυναικός». Εἰς δὲ τὴν ἑρμηνείαν Ματθ. 12, 55 ὁ ἴδιος γράφει: «Τοὺς δὲ ἀδελφούς τοῦ Ἰησοῦ φασι… εἶναι υἱοὺς Ἰωσὴφ ἐκ προτέρας γυναικὸς συνῳκηκυίας πρὸ τῆς Μαρίας». Ἰδοὺ καὶ ἄλλη ἀρχαιοτάτη μαρτυρία περὶ τῆς ἀειπαρθενίας τῆς Θεοτόκου καὶ ὅτι οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ δὲν ἦσαν ἐκ τῆς Θεοτόκου, ἀλλὰ ἐκ τοῦ Ἰωσὴφ δι’ ἄλλης γυναικός.
Πέμπτον: Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος 295 – 366 μ.Χ. Ὁ πατὴρ οὗτος εἰς τὴν σάρκωσιν Migne Ε.Π. 25,109 καὶ ἑρμηνείαν εἰς τὸ σύμβολον Migne 26,1232 γράφει: «ἐκ Μαρίας τῆς ἀειπαρθένου» εἰς δὲ τὴν ἑρμηνείαν Λουκ. 11, 27 «….καὶ αὕτη ἡ κυριότοκος Μαρία καὶ ἀειάρθενος….» Migne Ἐ.Π. 27, 1393.
Ἕκτον: Ἅγιος Ἐπιφάνιος 313–402 μ.Χ. Οὗτος εἰς τὸ ἔργον αὐτοῦ πρὸς αἱρετικοὺς (Adv Haer 78,6 p 642, 705) γράφει: «Οὐ συνήφθη σαρκὶ μετὰ τὴν κύησιν οὐδὲ πρὸ τῆς κυήσεως», ἀλλὰ παρέμεινεν «ἁγία καὶ ἄμωμος» Αἱρ. 78,14,24,15,16. Ἐπίσης ἔγραφε ὅτι «ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος προέφερε τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Μαρίας προσέθετε πάντοτε τὴν λέξιν «παρθένος». Τὸ ὄνομα Παρθένος ἐδίδετο εἰς αὐτήν, διότι πάντοτε «ἔμεινεν ἀμόλυντος».
Ἕβδομον: Γρηγόριος ὁ Νύσσης 338 – 394 μ.Χ. «Τόμον καινὸν νοοῦμεν τὴν Παρθένον. Ὥσπερ γὰρ ὁ χάρτης καινός ἐστι καθαρὸς ἄγραφος ὤν οὕτως καὶ ἡ Παρθένος ἁγία, ἀμύητος ἀνδρός».
Ὄγδοον: Ἱερώνυμος 345 – 420 μ.Χ. Εἴπομεν ἀνωτέρω ὅτι συνέγραψεν ὁλόκληρον ἔργον καὶ ἀπέδειξε διὰ μαρτυριῶν πατερικῶν τὸ ἀειπάρθενον τῆς Θεοτόκου. Χαρακτηρίζει δὲ τὴν ἀντίθετον γνώμην τοῦ Ἐλβιδίου «πρωτάκουστον, αὐθάδη, ὑβριστικήν τῆς κοινῆς τῶν χριστιανῶν πίστεως». Εἰς τὴν ἑρμηνείαν τοῦ Ἰεζεκιὴλ γράφει ρητῶς διὰ τὴν Θεοτόκον. «Quae et ante partum et post partum virgo permansit». «Αὕτη καὶ πρὸ τῆς γεννήσεως καὶ μετὰ τὴν γέννησιν ἔμεινε παρθένος» in Ezech XLIV προβλ.καὶ in Cal IV, 4.
Ἔνατον: Ὁ Ἅγιος Αὐγουστῖνος 354 -430 μ.Χ. Λέγει ρητῶς : «virgo concepit, virgo peperit et post partum virgo permansit» (De symbol 3,5). «Παρθένος συνέλαβε, παρθένος ἐγέννησε, καὶ παρθένος μετὰ ταῦτα ἔμεινε». Migne 40. 181- 196.
Δέκατον: Ὁ Μέγας Βασίλειος 330 -379 μ.Χ. Εἰς τὴν ὁμιλία εἰς τὴν ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ Γέννησιν Migne 31, 146, 8 λέγει: «Τὸ μὴ καταδέχεσθαι τῶν φιλοχρίστων τὴν ἀκοήν, ὅτι ποτέ ἐπαύσατο εἶναι Παρθένος ἡ Θεοτόκος». Οἱ χριστιανοὶ οὔτε νὰ ἀκούσουν θέλουν ὅτι ἡ Θεοτόκος ἔπαυσε ποτέ νὰ εἶναι Παρθένος!
Ἑνδέκατον: Ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος 345–404 μ.Χ. Ὡς εἴπομεν καὶ ἀνωτέρω, λέγει ὅτι ἡ Γραφὴ ὀνομάζει τὴν Μαρία γυναῖκα τοῦ Ἰωσὴφ πρὶν γεννήσῃ τὸν Χριστὸν οὐχὶ ὅμως καὶ κατόπιν. «Παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ» λέγει ὁ ἄγγελος πρὸς τὸν Ἰωσήφ.
Ἑρμηνεύων ὁ ἱερὸς οὗτος πατὴρ τὸ «ἕως» τοῦ οὐκ ἔγνω αὐτὴν ἕως οὗ ἔτεκεν Ματθ. 4, 25 λέγει τὰ ἑξῆς: «Τοῦτο εἴρηκε, οὐχ ἵνα ὑπωπτεύσῃς ὅτι μετὰ ταῦτα ἔγνω αὐτήν…. Τὸ ἕως πολλάκις καὶ ἐπὶ τοῦ διηνεκῶς ἐν τῇ θείᾳ Γραφῇ εὑρίσκομεν κείμενον» Migne Ε.Π. 78, 102.
Δωδέκατον: Ὁ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς 648 – 750: (Migne 94, 1161) λέγει: «Μένει τοίνυν καὶ μετὰ τόκον παρθένος ἡ ἀειπάρθενος, οὐδαμῶς ἀνδρὶ μέχρι θανάτου προσομιλήσασα».
Ἑπομένως ἡ διαδοχή, τὸ «μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας» τοῦ Κυρίου Ματθ. 28, 20 εἶναι ὑπὲρ τῆς ἀειπαρθενίας τῆς Θεοτόκου.
Καὶ γενικῶς δυνάμεθα νὰ εἴπωμεν τὸ ἑξῆς: Ὅταν ὁ ἄγγελος εἶπε κατὰ τὸν Εὐαγγελιασμὸν εἰς τὴν Θεοτόκον, ὅτι θὰ γεννήση υἱόν, ἐκείνη ἀπήντησε: πῶς ἔσται τοῦτο ἐπεί ἄνδρα οὐ γιγνώσκω. Εἴπομεν προηγουμένως, ὅτι τοῦτο ὑποδηλοῖ ὅτι ἡ Θεοτόκος εἶχεν ἀπόφασιν νὰ μείνη πάντοτε παρθένος. Καὶ πράγματι. Ὅλοι οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας πιστεύουσι ὅτι τὴν Παρθένον ὁ Ἰωσὴφ ὡς ρητῶς βεβαιοῖ ὁ Ἅγιος Ἐπιφάνιος «Κατὰ αἱρέσεων 78,7 (Migne Ε.Π.42,721,Α) «οὐκ ἔλαβε εἰς χρῆσιν, ἀλλὰ μᾶλλον ᾠκονομήθη αὐτῷ εἰς τὸ φυλάττειν». Παραπομπές καὶ χωρία τῶν πατέρων περὶ τούτου ἀπὸ τοῦ Ἰγναντίου μέχρι τοῦ Δαμασκηνοῦ ἰδὲ Μαρκ. Σιώτη «τὸ πρόβλημα τῶν ἀδελφῶν τοῦ Κυρίου» σελίδα 57, ἐν 6ῃ ὑποσημειώσει.
Συμπέρασμα: Τὸ ἀνοικτὸν ζήτημα τῆς ἀειπαρθενίας τῆς Θεοτόκου ἐν τῇ Γραφῇ κλείεται πανηγυρικῶς ἐκ τῆς ἱερᾶς Παραδόσεως τῆς δευτέρας ταύτης πηγῆς τοῦ θείου λόγου, ὡς εἴπομεν.
Εὐαγγελικός: Ποῖοι ὅμως εἶναι οὗτοι οἱ ἀδελφοί τοῦ Ἰησοῦ. Ποίαν δηλαδὴ συγγένειαν ἔχουν πρὸς τὸν Ἰησοῦν;
Ὀρθόδοξος: Ὑπάρχουν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ δύο κυρίως γνῶμαι: α) Εἶναι τέκνα τοῦ Ἰωσὴφ ἐξ ἄλλης γυναικός, ὡς εἴδομεν, ὅτι ἀναφέρει ὁ Ἐπιφάνιος, Ὠριγένης, Κλήμης κ.τ.λ. β) Εἶναι ἐξάδελφοι τοῦ Ἰησοῦ, ὡς εἴδομεν, ὅτι ἀναφέρει ὁ Ἡγήσιππος.
Συμπέρασμα: Ἡ Παράδοσις ἐνῷ κλείει πανηγυρικῶς τὸ τῆς ἀειπαρθενίας, ἀφήνει ἀνοικτὸν τὴν ὡρισμένην συγγένειαν τῶν ἀδελφῶν τοῦ Ἰησοῦ. Εἴμεθα λοιπὸν ὑποχρεωμένοι νὰ παραδεχθῶμεν τὴν ἀειπαρθενίαν τῆς Θεοτόκου. Προαιρετικὸν μένει τὸ εἶδος τῆς συγγενείας τῶν ἀδελφῶν τοῦ Ἰησοῦ. Προτιμοτέρα εἶναι ἡ πρώτη γνώμη, ὅτι ἦσαν ἀδελφοί τοῦ Ἰησοῦ ἐξ ἄλλης γυναικὸς τοῦ Ἰωσὴφ.

Θέμα 10ον  «Παναγία - Θεοτόκος»
Ὀρθόδοξος: Ἄς ὁμιλήσωμεν καί διά τό πρόσωπον τῆς μητρός τοῦ Κυρίου ὡς Παναγίας καί Θεοτόκου.
Εὐαγγελικός: Εὐχαρίστως. Διότι ἡμεῖς οὔτε τήν ὀνομασίαν Παναγίαν δεχόμεθα οὔτε Θεοτόκον ὀνομάζομεν, ἀλλά μόνον μητέρα τοῦ Κυρίου Χριστοῦ, Χριστοτόκον.
Ὀρθόδοξος: Ἄς ἴδωμεν πρῶτον τήν τιμήν, τήν ὀνομασίαν της «Παναγία».
ΠΡΩΤΟΝ: Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ
Εὐαγγελικός: Σεῖς οἱ ὀθρόδοξοι ἀποδίδετε μεγάλην τιμήν εἰς τήν Μαρίαν τήν γεννήσασαν τόν Κύριον. Φθάνετετε μέχρι Παναγιολατρείας. Εἰς τά Εὐαγγέλια ὅμως εὑρίσκομεν περιπτώσεις, ὅπου ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου ἐπιτιμᾶται καί ὑποτιμᾶται ὑπό τοῦ Κυρίου.
Ὀρθόδοξος: Εἴπατέ μου μερικάς ἀπό τάς περιπτώσεις, καθ’ ἅς ἡ Θεοτόκος ὑποτιμᾶται ὑπό τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Εὐαγγελικός: Ὅταν ὁ Κύριος δωδεκαετής ἐδίδασκε εἰς τόν ναόν, οἱ γονεῖς του καί ἰδίως ἡ Μήτηρ του ἐπιτιμήσαντες αὐτόν ἔλαβον τήν ἀπάντησιν: «Οὐκ οἴδατε ὅτι ἐν τοῖς τοῦ Πατρός μου δεῖ εἶναι μέ;». Ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου ἐνταῦθα ἐπιτιμᾶται ὑπό τοῦ Ἰησοῦ. Ἡ ἐπιτήμησις αὕτη δέν εἶναι κάποια μικρά ἤ μεγάλη ὑποτίμησις;
Ὀρθόδοξος: Ὄχι! Καί ἰδοὺ διατί. Ἡ Θεοτόκος ἐγνώριζε βεβαίως κἄτι τό μεγαλειῶδες διά τόν Υἱόν της, δέν ἔμαθε ὅμως εὐθύς ἀμέσως ὅλον τό μεγαλεῖον τοῦτο τοῦ Υἱοῦ της. Ἐλάμβανε γνῶσιν τούτου βαθμηδόν καί κατ’ ὀλίγον διά τῶν διαφόρων περιστάσεων, ὅπως εἶναι τά λόγια τῶν ποιμένων πού εἶπον πρός αὐτήν, ἡ προσ¬κύνησις τῶν μάγων, πού εἶδε, τά λόγια τοῦ Συμεών, τά ὁποῖα ἤκουσε καί ἐδῶ ἡ ἐπιτίμησις τοῦ Κυρίου. Τά λόγια ταῦτα ἡ Θεοτόκος «συνετήρει συμβάλλουσα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς», Λουκ., 1,10, ἐνεθυμεῖτο καί ἔθετε μέσα εἰς τήν καρδίαν της τόν ἕν πλησίον τοῦ ἄλλου. Ἐκ τῶν λόγων αὐτῶν ἐσχημάτιζε τήν εἰκόνα τοῦ μεγαλείου τοῦ Υἱοῦ της. Οὕτω ἡ Θεοτόκος προώδευε εἰς τήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ της. Καί ὅπως ὁ Κύριος «προέκοπτε σοφίᾳ καί ἡλικίᾳ» καί οὐδέν ἐπίμεπτον εἶχε ἡ πρόοδός του αὕτη, κατά παρόμοιον τρόπον καί ἡ Θεοτόκος ἐπιτιμωμένη καί προοδεύουσα ἐν τῇ γνώσει τοῦ Υἱοῦ της οὐδεμίαν ὑποτίμησιν ἐλάμβανε ἐκ τῆς ἐπιτιμήσεως αὐτῆς. «Προέκοπτε» καί αὕτη «σοφίᾳ» ἐν τῇ γνώσει τοῦ Υἱοῦ της ὡς καί ὁ Υἱός της.
Εὐαγγελικός: Καλά, ἔστω ἡ ἐπιτίμησις ἐδῶ τοῦ Κυρίου πρός αὐτήν δέν εἶναι ὑποτίμησις αὐτῆς ἀλλά πρόοδος ἐν τῇ γνώσει τοῦ Υἱοῦ της. Ὅταν ὅμως κἄποια γυναίκα ἐκ τοῦ ὄχλου ἀκούσασα τά ὡραῖα τοῦ Κυρίου λόγια εἶπε: «Μακαρία ἡ κοιλία ἡ βαστάσασέ σε..» ἐννοοῦσα τήν Μητέρα τοῦ Κυρίου, ὁ Κύριος ἀπαντᾷ: «μενοῦνγε, μακάριοι οἱ ἀκούοντες τόν λόγον τοῦ Θεοῦ» Λουκ. 11, 27 δέν νομίζετε, ὅτι μέ τό «μενοῦνγε», τό ὁποῖον σημαίνει «περισσότερον», θεωρεῖ ὁ Κύριος περισσότερον μακάριον, ἀνώτερον τῆς μητρός του πάντα ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος ἀκούει τόν λόγον τοῦ Θεοῦ;
Ὀρθόδοξος: Ἐδῶ ὁ Κύριος ἀπευθύνεται κυρίως εἰς τήν νοοτροπίαν τῆς γυναικός τοῦ ὄχλου καί ὄχι εἰς τήν ἀξίαν τῆς Θεοτόκου. Ἀπευθύνεται εἰς τήν γυναῖκα τοῦ ὄχλου, ἡ ὁποία κοσμικῶς κρίνουσα τά πράγματα μακαρίζει τήν Θεοτόκον ὡς ἔχουσαν αἵματος συγγένειαν μέ τόν Ἰησοῦν, ὡς μάνα του μόνον.
Λέγει δηλαδή ἡ γυνή ἐκείνη, ὅ,τι θά ἔλεγε καί σήμερον μιά γυναίκα τοῦ κόσμου: «Εὐτυχισμένη εἶναι ἡ μάνα πού σέ ἐγέννησε καί ἀνέθρεψε» ἀδιαφόρως ἐάν ἡ Μάνα αὕτη ἔχει ἀξίαν αὐτή καθ’ ἑαυτήν ἤ ὄχι».
Εὐαγγελικός: Πῶς θά μοῦ τό ἀποδείξητε αὐτό;
Ὀρθόδοξος: Ἁπλούστατα! Ὁ ἄγγελος ὀνομάζει τήν Θεότόκον «κεχαριτωμένην», ἡ Ἐλισάβετ «πλησθεῖσα Πνεύματος Ἁγίου» ὀνομάζει αὐτήν «εὐλογημένην ἐν γυναιξί» ἡ ἰδία ἡ Θεοτόκος προφητεύει διά τόν ἑαυτό της: «ἀπό τοῦ νῦν μακαριοῦσι με πᾶσαι αἱ γενεαί». Διά ποῖον ἤ διά ποίαν ἄλλην ἐλέχθησαν τόσοι ἔπαινοι; Δι’ οὐδένα. Ἄρα εἶναι ποτέ δυνατόν νά εὑρεθῇ ἄλλος ἀνώτερος, μακαριώτερος ταύτης; Ἀσφαλῶς ὄχι! Ἑπομένως ἐκεῖνο τό «μενοῦνγε» = περισσότερον τοῦ Κυρίου πρός τήν γυναῖκα τοῦ ὄχλου ἀπευθύνεται εἰς τήν κοσμικήν νοοτροπίαν τῆς γυναικός ταύτης τοῦ ὄχλου καί ὄχι εἰς τήν πραγματικήν ἀξίαν τῆς Θεοτόκου, διότι δέν εἶναι δυνατόν, ὡς εἴπομεν, νά εὑρεθῇ τις ἴσος ἄρα οὐδέ ἀνώτερος, μακαριώτερος τῆς Θεοτόκου.
Εὐαγγελικός: Καλά αὐτά: Εἰς τόν γάμον ἐν Κανᾷ, διατί ὁ Κύριος ἐπετίμησε τήν μητέρα του; Ὅταν δηλ. αὕτη εἶπε πρός Αὐτόν «οἶνον οὐκ ἔχουσι» ὁ Κύριος ἀπαντᾷ: «Τί ἐμοί καί σοὶ γύναι; Οὔπω ἥκει ἡ ὥρα μου» Ἰωαν. 2,4. Μικρά ἐπιτίμησις καί ὑποτίμησις εἶναι αὐτή;
Ὀρθόδοξος: Ἐάν ἡ ἐπιτίμησις αὕτη τοῦ Κυρίου εἶχε ὑποτίμησιν, πῶς τολμᾷ ἡ Θεοτόκος νά εἴπῃ εὐθύς ἀμέσως εἰς τούς ἐκεῖ ἀνθρώπους: «Ὅ,τι ἄν λέγῃ ὑμῖν ποιήσατε», ὅ,τι σᾶς εἴπῃ ὁ Υἱός μου κάμετέ το; Ἡ Θεοτόκος θά ἔπρεπε νά σουφρώσῃ καί νά μή τολμήσῃ νά ἀνοίξῃ τό στόμα της, ἄν ἐπετιμᾶτο ἀποπεμπομένη. Καί τό σπουδαιότερον δεύτερον εἶναι, ὅτι ὁ Κύριος ἐκπληροῖ τήν αἴτησίν της, διότι μεταβάλλει τό ὕδωρ εἰς οἶνον. Ἔπειτα τρίτον δέν σοῦ κάμνει ἐντύπωσιν ἡ πρότασις τῆς Θεοτόκου περί θαυματουργικῆς ἐμφανίσεως οἴνου, τήν ὁποίαν κάμνει πρός τόν Υἱόν της καί τήν ἀποδοχήν τοῦ αἰτήματός της ἀργά ἤ σύντομα ὑπό τοῦ Υἱοῦ της; Δέν περιποιεῖ τιμήν διά τήν Θεοτόκον ἡ πρός τόν Υἱόν της πρότασις περί θαυματουργίας καί ἡ ὑπό τοῦ Υἱοῦ της ἐκπλήρωσις τῆς αἰτήσεώς της; Δέν ἐγνώριζε ἡ Θεοτόκος τήν ὥραν τῆς μεταβολῆς τοῦ ὕδατος εἰς οἶνον, ἐγνώριζε ὅμως τό γεγονός. Διά τό πρῶτον ἐπετιμήθη, διά τό δεύτερον ἠμείφθη, εἰσηκούσθη. Διατί τονίζετε μόνον τό πρῶτον ὄχι ὅμως καί τό δεύτερον;
Εὐαγγελικός: Καλά ὅλα αὐτά. Ὅταν ὅμως ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου μέ τούς ἀδελφούς τοῦ Κυρίου ἐζήτησαν νά ἴδουν τόν Ἰησοῦν κηρύττοντα ἐντός οἴκου καί εἶπον πρός τόν Ἰησοῦν: «Ἡ μήτηρ σου καί οἱ ἀδελφοί σου ἑστήκασι ἔξω ζητοῦντές σε ἰδεῖν». Καί ὁ Κύριος ἀπήντησε: «Ὅστις ἄν ποιήσῃ τό θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς αὐτός μου ἀδελφός καί ἀδελφή καί μήτηρ ἐστὶν» Ματθ. 12, 50. Δέν εἶναι ἐδῶ μία περφρόνησις τοῦ Κυρίου πρός τήν Μητέρα του; Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος ἀποδίδει εἰς ἐγωϊστικόν ἐλατήριον τήν ἐνέργειαν ταύτην τῆς Θεοτόκου.
Ὀρθόδοξος: Δέν θέλω νὰ εἴπω, ὅτι ἡ Θεοτόκος ἦτο ἀναμάρτητος, ἴση μέ τήν Θεόν. Κάθε ἄλλο! Πρίν ἔλθῃ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον εἶχε τάς ἐλλείψεις της ὡς ἄνθρωπος. Πάντως ὅμως εἶναι ἀνωτέρα ὄχι τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ὅλων τῶν ἁγίων καί διά τοῦτο ὀνομάζεται Παναγία.
Εὐαγγελικός: Πῶς θά μοῦ ἀποδείξητε ὅτι ἡ Παρθένος Μαρία ἦτο ἀνωτέρα ὅλων τῶν ἁγίων;
Ὀρθόδοξος: Διά τήν Θεοτόκον ἔχομεν ῥητήν τήν βεβαίωσιν τῆς Γραφῆς (Λουκ. 1,19) ὅτι ἦτο τόσον προσεκτική εἰς τά λόγια τά ἀφορῶντα τόν Υἱόν της, ὥστε «συνετήρει πάντα τά ρήματα ταῦ¬τα συμβάλλουσα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς». Διά ποῖον ἄλλον ἅγιον ἔχομεν τήν πληροφορίαν ταύτην καί μάλιστα ὑπό τῆς Ἁγίας Γραφῆς βεβαιωμένην; Δεύτερον: Γνωρίζομεν ὅτι ἡ σταυρική θυσία τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία ἐλυτρώσατο ἡμᾶς καί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος συμπάσχει μετά τοῦ Ἰησοῦ θά συνδοξασθῇ «εἴπερ συμπάσχομεν καὶ συνδοξασθῶμεν». (Ρωμ. 8,17). Διά τήν Θεοτόκον ἡ Γραφή μᾶς λέγει ὅτι αὕτη μετ’ ἄλλων γυναικῶν «εἱστήκεισαν παρά τῷ σταυρῷ» (Ἰωάν. 19, 25). Δύναται τις νά φαντασθῇ ποῖον πόνον θά ᾐσθάνετο αὕτη ὡς μήτηρ βλέπουσα τόν Υἱόν της κρεμάμενον εἰς τάς πληγάς Του! Ἡ ἰδία ἡ Γραφή παρομοιάζει τόν πόνον της μέ ῥομφαίαν διερχομένην τήν καρδίαν της, ὅπως λέγει πρός αὐτήν ὁ Συμεών (Λουκ. Β, 35). Ἀφοῦ λοιπόν αὕτη ἐδοκίμασε τόν μεγαλύτερον πόνον διά τόν σταυρόν τοῦ Χριστοῦ, διατί νά μή ἔχῃ καί τήν μεγαλυτέραν δόξαν κατά τό «εἴπερ συμπάσχομεν καί συνδοξασθῶμεν» τοῦ Ἀποστ. Παύλου; Ἀνήκει λοιπόν εἰς αὐτήν ἡ τιμή Παναγία ὡς ἀνωτέρα τῶν ἁγίων!
Εὐαγγελικός: Καί ὅμως ἀποδίδετε εἰς τήν Μητέρα τοῦ Κυρίου τοιαύτας πολλάκις τιμάς, οἵας πρέπει νά ἀποδίδετε μόνον εἰς τόν Χριστόν «Τιμιωτέραν τῶν Χερουβείμ, ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ» ὀνομάζετε αὐτήν. Ἰδίως δέ ὅταν ψάλλετε τόν παρακλητικόν της κανόνα λέγετε: «Ποῦ λοιπόν ἄλλην εὑρήσω ἀντίληψιν; Ποῦ δέ καί σωθήσομαι; Πρός τίνα καταφύγω ἄλλον; Εἰς σέ μόνην ἐλπίζω. Εἰς σέ μόνην καυχῶμαι…». Ὁ Χριστός φαίνεται περιττός διά τόν ἄνθρωπον, ἐάν τοιαύτη εἶναι ἡ θέσις καί ἡ δύναμις τῆς Μητρός Αὐτοῦ. Ταῦτα λέγοντες εἶναι φανερόν, ὅτι ἀποδίδετε λατρείαν εἰς τήν Θεοτόκον.
Ὀρθόδοξος: Θά μοῦ ἐπιτρέψεις κ. Εὐαγγελικέ νά σοῦ ἀναφέρω μίαν εὐχήν τῆς προσκομιδῆς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ μας: Ἡ εὐχή αὕτη εἶναι ἡ ἑξῆς: «Σταυρωθέντος Σου Χριστέ ἀνῃρέθη ἡ τυραννίς. Οὔτε ἄγγελος, οὔτε ἄνθρωπος ἔσωσεν ἡμᾶς ἀλλά Αὐτός ὁ Κύριος». Ἐδῶ βλέπετε, ὅτι λέγομεν οὔτε ἄγγελος οὔτε ἄνθρωπος ἔσωσεν ἡμᾶς, ἀλλά ὁ Χριστός. Ἑπομένως καί ἡ Θεοτόκος ὡς ἄνθρωπος δέν εἶναι ἡ πηγή τῆς σωτηρίας ἀλλά ὁ Χριστός.
Εὐαγγελικός: Ἄλλα λοιπόν λέγετε εἰς τήν προσκομιδήν καί ἄλλα εἰς τόν παρακλητικόν κανόνα τῆς Θεοτόκου; Φάσκετε καί ἀντιφάσκετε σεῖς οἱ ὀρθόδοξοι;
Ὀρθόδοξος: Ὄχι κ. Εὐαγγελικέ. Λέγοντας τά τῆς προσκομιδῆς καί ἀποκλείοντες πάντα ἄγγελον καί ἄνθρωπον ἑπομένως καί τήν Θεοτόκον ὡς πηγήν σωτηρίας λαμβάνομεν τήν Θεοτόκον ὡς ἄνθρωπον φέρουσαν τό ὄνομα Μαρία. Λέγοντες τόν Παρακλητικόν της κανόνα καί θεωροῦντες αὐτήν ὡς τήν μόνην πηγήν σωτηρίας βλέπομεν αὐτήν ὡς Μητέρα τοῦ Χριστοῦ, ὡς φορέα τῆς σαρκώσεως, τῆς ἀπολυτρώσεως, ὡς πηγήν τρόπον τινά τῆς σωτηρίας μας, διότι δι’ αὐτῆς ἐγεννήθη ὁ Σωτήρ.
Τό βλέμμα μας ἰδίως δέ τοῦ ποιητοῦ τοῦ Παρακλητικοῦ κανόνος εὔκολα γλυστρᾷ ἀπό τό πρόσωπον τῆς Θεοτόκου ὡς ἀνθρώπου καί μεταβαίνει εἰς τήν θέσιν της ὡς μητρός ὡς πηγῆς τοῦ Λυτρωτοῦ μας καί ἐκφραζόμεθα οὕτω.
Εὐαγγελικός: Αὐτό εἶναι σοφιστεία, ἰδικός σου τρόπος τοῦ σκέπτεσθαι ὄχι ὅμως καί Γραφικός Βιβλικός. Εἰς τήν Ἁγίαν δηλ. Γραφήν, ὅπου τό ναί εἶναι ναί καί τό ὄχι εἶναι ὄχι, δέν ἔχομεν παράδειγμα ὅπου ἐπαμφοτερίζει τό βλέμμα θεοπνεύστου τινός ἀνδρός, ὥστε νά γλυστρᾷ ἀπό τό ἕνα πρᾶγμα καί νά πηγαίνῃ πρός τό ἄλλο. Ἡ Ἁγία Γραφή ἔχει τό ναί ναί καί τό ὄχι ὄχι.
Ὀρθόδοξος: Καί ὅμως κ. Εὐαγγελικέ. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος περιγράφων τήν καταστροφήν τῆς Ἱερουσαλήμ Ματθ., 24,1-51 Μᾶρκ. κεφ 13ον καί Λουκ.. 21,5-36 συνδέει τήν καταστροφήν ταύτην μέ τήν καταστροφήν τοῦ κόσμου στενῶς, ὥστε δέν μᾶς εἶναι εὔκολον εἴς τινα σημεῖα νά εἴπωμεν, ἄν ταῦτα ἀναφέρωνται εἰς τήν καταστροφήν τῆς Ἱερουσαλήμ ἤ τήν καταστροφήν τοῦ κόσμου, διότι εὐκόλως γλυστρᾷ τό βλέμμα τοῦ Κυρίου καί ἡμῶν ἀπό τῆς εἰκόνος, ἤτοι τῆς καταστροφῆς τῆς Ἱερουσαλήμ εἰς τό εἰκονιζόμενον, ἤτοι τήν καταστροφήν τοῦ κόσμου. Διατί λοιπόν νά ἀρνηθῶμεν τό δικαίωμα τοῦ ποιητοῦ τοῦ παρακλητικοῦ κανόνος καί ἡμῶν νά γλυστρήσῃ τό βλέμμα μας καί νά ἴδῃ τήν Θεοτόκον ἐν μέν τῇ προσκομιδῇ διά τῆς ἐν λόγῳ εὐχῆς ὡς ἁπλοῦν ἄνθρωπον, διά δέ τοῦ Παρακλητικοῦ κανόνος ὡς φορέα καί πηγήν τῆς Ἀπολυτρώσεως;
Εὐαγγελικός: Μά εἶναι δυνατόν ἕνα πρόσωπον νά ἔχῃ δύο τιμάς μίαν ὡς ἄτομον καί ἄλλην ἐκτός αὐτοῦ κειμένην;
Ὀρθόδοξος: Βεβαιότατα. Ὁ Νομάρχης, ὁ Δήμαρχος, ὁ Πρόεδρος τῆς Κυβερνήσεως δέν τιμῶνται μόνον ὡς ἄνθρωποι ἀλλά καί λόγῳ τῆς θέσεώς τους. Τό ἴδιον συμβαίνει καί εἰς ὡρισμένας γυναῖκας. Ἡ Βασίλισσα λ.χ. ἡ σύζυγος τοῦ βασιλέως, ἡ δασκάλα ἤτοι ἡ σύζυγος διδασκάλου, ἡ γιατρίνα ἤτοι ἡ σύζυγος τοῦ ἰατροῦ κ.λ.π. τιμῶνται ὄχι μόνον ὡς ἄτομα ἀλλά καί λόγῳ τῆς θέσεώς των.
Ἡ σύζυγος τοῦ διδασκάλου ὀνομάζεται κυρά-δασκάλα ἔστω καί ἄν εἶναι ἀγράμματη. Ἐάν λοιπόν κ. Εὐαγγελικέ, ἄνδρες λ.χ. Νομάρχης, Δήμαρχος, Πρόεδρος τῆς Κυβερνήσεως, ἐκπρόσωποι τοῦ λαοῦ τιμῶνται λόγῳ τῆς θέσεώς των, διατί ἡ Θεοτόκος νά μή τιμᾶται λόγῳ τῆς θέσεώς της ὡς Μητέρα τοῦ Κυρίου, ὡς πηγή τῆς ἀπολυτρώσεως καί τῆς σωτηρίας μας; Ἐάν γυναῖκες λ.χ. μία σύζυγος δασκάλου ἀγράμματη δασκάλα ὀνομάζεται κυρά-δασκάλα, ἐάν σύζυγος ἰατροῦ ὀνομάζεται κυρά-γιατρίνα, διατί ἡ Θεοτόκος σᾶς σκανδαλίζει ἐὰν τιμηθῇ λόγῳ τῆς θέσεώς της ὡς Μητέρα τοῦ Κυρίου;
Εὐαγγελικός: Δέχομαι ὅτι εἶναι λογικόν νά τιμᾶται τις ὡς ἄτομον καί ὡς ἐκπρόσωπος, ὡς φορεύς μιᾶς ἄλλης ἀξίας. Εἶναι ὅμως καί Γραφικόν; Ὑπάρχει δηλαδή τοιαύτη ἐν τῇ Γραφῇ ἐξίσωσις, Μητρός τοῦ Κυρίου καί Χριστοῦ λόγῳ τῆς θέσεως τῆς Μητρός τοῦ Κυρίου ὡς φορέως τῆς ἀπολυτρώσεως;
Ὀρθόδοξος: Μάλιστα. Ἀκούσατε! «Εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου» Λουκ. 1,42 λέγει ἡ Ἐλισάβετ πρός τήν Θεοτόκον. «Εὐλογημένη» λέγει τήν Θεοτόκον, «Εὐλογημένον» ὀνομάζει τόν καρπόν τῆς κοιλίας της, τόν Χριστόν. Ἰδού ἡ αὐτή λέξις διὰ τὴν Θεοτόκον καί τόν Ἰησοῦν λεγομένη ὑπό τῆς Ἐλισάβετ πλησθείσης ὑπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἰδού ἡ ἐν ὕμνοις ἐξίσωσις Θεοτόκου καί Χριστοῦ Γραφικῶς.
Εὐαγγελικός: Ναί! εἶναι εὐλογημένη ἐν γυναιξί, ὄχι ὅμως καὶ Παναγία, Ἅγιος ὁ Θεός, Παναγία ἡ (Θεοτόκος ἔστω ἀλλά) γυνή. Παναγιώτατος ὁ Πατριάρχης! Ἐδῶ ἔχομεν ὄχι ἐξισώσεις, ἀλλά ἀνυψώσεις ἀφορήτους τῆς Θεοτόκου.
Ὀρθόδοξος: Ὀνομάζομεν τήν Θεοτόκον Παναγίαν καί τόν Πατριάρχην Παναγιώτατον ἐν ᾧ τόν Θεόν λέγομεν Ἅγιον, ὄχι διότι συγκρίνομεν ἀνθρώπους καί Θεόν καί θεωροῦμεν ἁγιωτέρους τούς ἀνθρώπους ἀπό τόν Θεόν. Κάθε ἄλλο! Τοῦτο δύναται νά σοῦ τὸ βεβαιώσῃ ἡ ὀνομασία τῆς Θεοτόκου ὡς Παναγίας καί τοῦ Πατριάρχου ὡς Παναγιωτάτου. Οὐδέποτε ἐσκέφθημεν ὅτι ὁ Πατριάρχης καί ὁ ἁγιώτερος ἀκόμη εἶναι ἀνώτερος ὡς Παναγιώτατος, τῆς Θεοτόκου, τήν ὁποίαν ὀνομάζομεν Παναγίαν.
Ὀνομάζομεν λοιπόν τήν Θεοτόκον Παναγίαν ὡς ἀνωτέραν ὅλων τῶν ἁγίων, τούς δέ Πατριάρχας Παναγιωτάτους πρός διάκρισιν ἀπό τούς ἄλλους, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἅγιοι οἱ μέν, ἁγιώτεροι οἱ δέ, Παναγιώτατος ὁ Πατριάρχης. Ἔτσι ὑποτίθεται ὅτι εἶναι.
Εὐαγγελικός: Παρ’ ὅλον τοῦτο δέν μπορῶ νά χωνεύσω πῶς ὁ μέν Θεός εἶναι ἅγιος, ὅσιος, οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἁγιώτατοι, ὁσιώτατοι!!!
Ὀρθόδοξος: Ἐπειδή ἐκ τῶν ἀνθρώπων ὁ ἕνας καλλίτερος ἀπό τόν ἄλλον ἔχουν μεταξύ των συγκριτικά ἁγιώτερους, ἁγιώτατος, ὁσιώτερος, ὁσιώτατος. Ὁ Θεός ὅμως ὡς ἀπόλυτον ὄν καί μή ἔχων ἅλλους Θεούς νά συγκριθῇ ὀνομάζεται ἁπλῶς ἅγιος, ὅσιος.
Εὐαγγελικός: Λογικόν εἶναι αὐτό, ἀλλά δέν ἀντέχω νά βάλω θετικόν βαθμόν «ἅγιος» καί «ὅσιος» διά τόν Θεόν, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀπόλυτος καί συγκριτικόν «ἁγιώτερος» «ὁσιώτερος» διά τούς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι εἶναι σχετικοί. Ποῖος κανών λέγει αὐτό;
Ὀρθόδοξος: Ὑπάρχει κάποιος κανών τῆς γραμματικῆς πού τό λέγει. Θά μοῦ ἐπιτρέψῃς νά σοῦ φέρω μερικά παραδείγματα: Ἔχομεν μερικά ἐπίθετα: λίθινος, ξύλινος, ὑάλινος, χρυσοῦς, ἀργυροῦς κλπ. Δυνάμεθα νά εἴπωμεν ὅτι ὁ λίθος οὗτος εἶναι λιθινώτερος ἀπό τόν ἄλλον ἤ τό ξύλον τοῦτο εἶναι ξυλινότερον ἀπό τό ἄλλο κ.λ.π.; Ὄχι, διότι ὁ λίθος, τό ξύλον, ὕαλος, ἄργυρος δέν δέχονται σύγκρισιν ἔχουν τό «ἀπόλυτον» ἐν ἑαυτοῖς. Οὕτω καί ἐπί τοῦ Θεοῦ. Ἐπειδή εἶναι ἀπόλυτον ὄν δέν δύναται νά συγκριθῇ μέ ἄλλους θεούς ἤ ἀνθρώπους, δέν ἔχει συγκριτικούς βαθμούς, ἀλλά μόνον τόν θετικόν: Ἅγιος, ὅσιος!
Εὐαγγελικός: Λογικόν εἶναι αὐτό. Εἶναι ὅμως Γραφικόν: Δύνασθε νά ἀποδείξητε αὐτό καί διά τῆς Ἁγίας Γραφῆς; Δύνασθε δηλ. νά φέρετε χωρίον τι Γραφικόν, τό ὁποῖον ἐν ᾧ διά τόν Θεόν χρησιμοποιεῖ τόν θετικόν βαθμόν διά τούς ἀνθρώπους χρησιμοποιεῖ ὑπερθετικὸν βαθμόν;
Ὀρθόδοξος: Βεβαιότατα. Ἀκούσατε «Κραταιάν» ὀνομάζει «τήν χεῖρα τοῦ Θεοῦ» ὁ Ἀπόστολος Πέτρος Α, 5-6 «Κραταιόν» ἁπλῶς ὀνομάζει τόν Θεόν ἡ Βίβλος Δευτερ. 7, 21. Ψαλμ. 23,8, Νεεμ. 2,32 «Κράτιστον» ὀνομάζει ὁ Λουκᾶς τόν Θεόφιλον Λουκ. 1,3 καί ὁ Παῦλος «Κράτιστε Φῆλιξ» ὀνομάζει τόν Φήλικον Πράξ. 24,3 «Κράτιστε Φῆστε» Πραξ. 26, 25 ὀνομάζει τόν Φῆστον. Βλέπετε; Τόν Θεόν ὀνομάζει Κραταιόν, τούς ἀνθρώπους καί ἀσεβεῖς ἀκόμη ὀνομάζει Κρατίστους. Υπερθετικόν βαθμόν θέτει διά ἀνθρώπους. Ἀσεβεῖ ἡ Ἁγία Γραφή; Ὄχι ἀσφαλῶς.
Εὐαγγελικός: Οὐδέν ἀπήντησε.
ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ
Ὀρθόδοξος: Διά τήν ὀνομασίαν τῆς Παρθένου ὡς Θεοτόκου τί γνώμην ἔχετε κ. Εὐαγγελικέ;
Εὐαγγελικός: Ἡμεῖς δέν ὀνομάζομεν τήν Παρθένον Μαρίαν Θεοτόκον, διότι ἡ Ἁγία Γραφή οὐδαμοῦ ὀνομάζει ταύτην Θεοτόκον ἀλλά μόνον Παρθένον, μητέρα τοῦ Κυρίου, Μαρία.
Ὀρθόδοξος: Κύριε Εὐαγγελικέ, σᾶς ἐρωτῶ κάτι: Ὁ Χριστός ἦτο ἄνθρωπος μόνον ἤ ἄνθρωπος καί Θεός;
Εὐαγγελικός: Πιστεύομεν ὅτι ὁ Χριστός ἦτο Θεάνθρωπος.
Ὀρθόδοξος: Διατί λοιπόν ἀρνεῖσθε νά ὀνομάσητε τήν μητέρα του Θεοτόκον, ἀφοῦ πιστεύετε ὅτι ἐγέννησε τόν Χριστόν, ὁ ὁποῖος ἦτο ὄχι μόνον ἄνθρωπος ἀλλά καί Θεός;
Εὐαγγελικός: Ἰδού· γνωρίζομεν, ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὁ μέν Πατήρ ἀγέννητος, ὁ δέ Υἱός γεννητός μέν ἐκ τοῦ Πατρός ἀλλά ἄναρχος. Πῶς λοιπόν θά δεχθῶ, ὅτι ὁ ἀγέννητος Πατήρ καί ὁ ἄναρχος Υἱός ἔλαβον ἀρχήν καί γέννησιν ἀπό μίαν γυναῖκα, τήν Μαρίαν;
Ὀρθόδοξος: Καί ἡμεῖς, κύριε Εὐαγγελικέ, οἱ Ὀρθόδοξοι, ὅταν λέγωμεν ὅτι ἡ Μαρία εἶναι Θεοτόκος, δέν ἐννοοῦμεν ὅτι αὕτη ἔδωκεν ἀρχήν εἰς τόν ἐκ φύσεως ἄναρχον Υἱόν. Τοῦτο θά ἦτο μεγάλη βλασφημία. Λέγοντες ὅτι ἡ Μαρία εἶναι Θεοτόκος, ἐννοοῦμεν ὅτι ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνον ἄνθρωπος ἀλλά καί Θεός, διότι ῥητῶς ὁμιλεῖ περί τούτου ἡ Γραφή. Ὁ Κύριος δηλ. ὁ ἴδιος βεβαιοῖ διά τόν ἑαυτόν Του πρός τούς Ἰουδαίους «πρίν Ἀβραάμ γενέσθαι ἐγώ ἦν» Ἰωάν. 8, 58. Ὅπως βλέπεις ὁ Κύριος βεβαιοῖ μέ τήν λέξιν «ἐγώ ἦν» ἤτοι ἐγώ ἤμην προτοῦ νά ὑπάρξῃ ὁ Ἀβραάμ. Ὁ Κύριος ἦτο μόλις τριάκοντα ἐτῶν ὡς ἄνθρωπος, ὁ Ἀβραάμ ἔζησε πρό δύο χιλάδων ἐτῶν. Ἄρα ἐκεῖνο τό «ἐγώ ἦν» ἀναφέρεται στήν Θεότητά Του.
Εὐαγγελικός: Συμφωνῶ ὅτι ὁ Χριστός εἶναι καί Θεός. Διατί ὅμως εἰς οὐδένα ἐκ τῶν μεγάλων Πατέρων τῶν τεσσάρων πρώτων αἰώνων δέν ἀπαντᾶται ἡ ὀνομασία τῆς Παρθένου ὡς Θεοτόκου, παρά μόνον κατά τόν πέμπτον αἰῶνα, ὅτε ἐγένετο ἡ τρίτη οἰκουμενική σύνοδος (431 μ.Χ.).
Ὀρθόδοξος: Καί ὅμως, κ. Εὐαγγελικέ, θά σᾶς ἀναφέρω Πατέρας πρός τῆς τρίτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου (431 μ.Χ.), οἱ ὁποῖοι ὀνομάζουν τήν Μαρίαν Θεοτόκον.
Καί πρῶτον· ὁ Ὠριγένης 230 μ.Χ. ἀκμάσας δύο αἰῶνας πρό τῆς τρίτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου λέγει: «Τήν ἤδη μεμνηστευμένην, γυναῖκα καλεῖ. Οὕτω καί ἐπί Ἰωσήφ καί τῆς Θεοτόκου ἐλέχθη» (ἑρμ. Δευτερ. Τόμος Β΄ σελ. 331). Ἐκ τοῦ ρηθέντος χωρίου σαφέστατα ἀποδεικνύεται ἡ ἀρχαιότης τῆς ὀνομασίας τῆς Θεοτόκου, διότι οὐχί ὡς πρωτοφανές ἀναφέρει τό ὄνομα αὐτό ὁ Ὠριγένης, ἀλλά ὁμιλεῖ ὡς περί συνήθους γνωστοῦ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ὀνόματος.
Δεύτερον· Διονύσιος ὁ Ἀλεξανδρείας 230 μ.Χ. Οὗτος γράφων πρός Παῦλον τόν Σαμοσατέα λέγει: «τόν σαρκωθέντα ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου καί Θεοτόκου Μαρίας».
Τρίτον· Γρηγόριος Νεοκαισαρείας ὁ θαυματουργός 273 μ.Χ. γράφει: «Ταύτης τῆς προφητείας τήν ᾠδήν ἡ ἁγία Θεοτόκος ἀνέπεμπεν» (λόγος εἰς τόν Εὐαγγελισμόν).
Τέταρτον· Ἐπίσκοπος Πατάρων Μεθόδιος 300-311 γράφει «Λαμβανομένη ἡ Θεοτόκος τῶν ἐκ τοῦ ἀχράντου καί παναμώμου αὐτῆς θυσιαστηρίου σαρκωθέντα ζωοποιόν καί ἀνέκφραστον ἄνθρακα ὡς λαβίδι… ἐπί τούτοις παρουσιασάμενος ὁ δίκαιος καί τῇ προτροπῇ εἴξας τῆς διακονησαμένης Θεῷ πρός ἀνθρώπους Θεομήτορος… περιφανῶς ἱερά θεομήτωρ ἐξετέλει». (Λόγος εἰς τόν Συμεών καί τήν ἁγίαν Θεοτόκον Σελ. 406-411-417-421)
Πέμπτον· Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος λέγει: «καί αὐτός ὁ ἄγγελος ὁρώμενος ὁμολογεῖ ἀπεστάλθαι παρά τοῦ Δεσπότου ὡς ἐπί Ζαχαρίαν ὁ Γαβριήλ καί ἐπί τῆς Θεοτόκου Μαρίας».
Ἕκτον· Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει: «διά τό μή καταδέχεσθαι τῶν φιλοχρίστων τήν ἀκοήν ὅτι ποτέ ἐπαύσατο παρθένος εἶναι ἡ Θεοτόκος ἐκείνας ἡγοῦμαι τάς μαρτυρίας αὐτάρκεις». Εἰς τήν ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ γέννησιν Migne 31- 146-8.
Ἕβδομον· Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέγει: «εἴ τις οὐ Θεοτόκον Μαρίαν ὑπολαμβάνει χωρίς ἔστι τῆς Θεότητος» (Λόγος εἰς τήν Γέννησιν τοῦ Χριστοῦ).
Ὄγδοον· Ἀμφιλόχιος ὁ Ἰκονίου ἐπίσκοπος 370 μ.Χ. λέγει: «δι’ ἀκοῆς συνέλαβεν ἡ Μαρία ἡ προφῆτις Θεόν ζῶντα. Εἴ δέ τίς χριστιανός χρηματίζειν δοκεῖ καί πρός τήν Θεοτόκον τῆς ἐνθένου ἀσχάλλει καί προσιλλιγγιᾷ…».
Ἔνατον· Ἐπιφάνιος: «μετασχών τῆς σαρκός χωρίς σπέρματος ἀνδρός ἀπό τῆς Θεοτόκου Μαρίας ἀναπλάσσει τήν αὐτοῦ ἁγίαν σάρκα (ἀγκυρωτός σελ. 35).
Δέκατον· Αὐγουστῖνος: «πλήν μόνης τῆς Θεοτόκου πάντες οἱ λοιποί ἥμαρτον· μόνη γάρ ἡ Θεοτόκος πλείονα χάριν ἔλαβεν (ἐγκώμιον εἰς τήν Θεοτόκον σελ. 60).
Ἑνδέκατον· Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος: «Οὐδέν τοίνυν ἐν βίῳ οἷον ἡ Θεοτόκος Μαρία. Περίελθε, ὦ ἄνθρωπε, πᾶσαν τήν κτίσιν τῷ λογισμῷ εἰ ἐστίν ἴσον ἤ μεῖζον τῆς ἁγίας Θεοτόκου Παρθένου» (Λόγος εἰς τήν Ἁγίαν Παρθένον σελίς 871).
Δωδέκατον· Ὁ Θεοδώρητος γράφει: «τῶν πάλαι καί πρόπαλαι τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως κηρύκων κατά τήν ἀποστολικήν παράδοσιν Θεοτόκον διδαξάντων ὀνομάζειν καί πιστεύειν τήν τοῦ Κυρίου μητέρα (διάλογος Β΄ κατά Πελαγίου).
Δέκατον τρίτον: 3η Οἰκουμενική Σύνοδος 431 μ.Χ.: Ἔχουσα ὑπ’ ὄψιν της τάς ἀρχαίας ταύτας μαρτυρίας ἀνεθεμάτισε τόν Νεστόριον καί τούς ὀπαδούς του, οἱ ὁποῖοι δέν ἤθελον νά ὀνομάσωσι τήν ἀειπάρθενον Μαρίαν Θεοτόκον. Βλέπετε, κ. Εὐαγγελικέ, ὅτι ἡ τρίτη Οἰκουμενική σύνοδος καί οἱ πρό αὐτῆς μεγάλοι Πατέρες ὀνομάζουσι τήν Μαρίαν Θεοτόκον καί μέχρις σήμερον ἐξακολουθεῖ ἡ ὀνομασία αὕτη. Ἄρα τό «μεθ’ ὑμῶν εἰμί πάσας τάς ἡμέρας» τοῦ Κυρίου Ματθ. 28, 20 ἐπί τοῦ προκειμένου θέματος εἶναι μεθ’ ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων;
Συμπέρασμα: Ἰδού, κ. Εὐαγγελικέ, πῶς εὐσταθοῦν Γραφικῶς καί Πατερικῶς τό ἀειπάρθενον τῆς Θεοτόκου καί οἱ ὀνομασίαι αὐτῆς ὡς Παναγίας καί Θεοτόκου.
Εὐαγγελικός: Οὐδέν ἀπήντησεν.