Αν δικαιολογούμε τους άλλους, δεν θα τους κατακρίνουμε

-    Γέροντα, όταν μου περνούν λογισμοί υπερηφανείας και κατακρίσεως, προσπαθώ να δικαιολογώ τους άλλους. Αυτό είναι πτώση ή αγώνας;
-    Αγώνας είναι. Όταν κάποιος χαζεύη με ανοιχτό το στόμα και μπή μια μύγα στο στόμα του, θα την φτύση. Αλλά καλύτερα είναι να προσέχη να μην μπή.
-    Συχνά όμως, Γέροντα, βλέποντας τί κάνουν οι άλλοι τους κατακρίνω.
-    Εδώ που τα λέμε, δεν μπορείς να μη βλέπης τί γίνεται γύρω σου. Πρέπει όμως να αποκτήσης διάκριση, ώστε να δίνης στους άλλους ελαφρυντικά και να τους δικαιολογής. Τότε θα τους βλέπης σε καλή κατάσταση.
-    Γέροντα, την ώρα της Ακολουθίας έχω λογισμούς γιατί μια αδελφή δεν έρχεται στο αναλόγιο να ψάλη, γιατί μια άλλη ψάλλει σιγανά, και συνέχεια κατακρίνω.
-    Έ, καλά, γιατί δεν σκέφτεσαι ότι η αδελφή ίσως είναι κουρασμένη ή είχε έναν πόνο και δεν μπόρεσε να κοιμηθή, και γι’ αυτό δεν ψάλλει; Ξέρω αδελφές πού, και άρρωστες να είναι και να μην μπορούν να σύρουν τα πόδια τους από τον πυρετό, θα αγωνισθούν να μη γίνη αυτό αντιληπτό, για να μην τις πούν να φύγουν από το διακόνημα και πάη άλλη αδελφή στην θέση τους και δυσκολευθή. Αυτό δεν σε συγκινεί;
-    Με συγκινεί, Γέροντα, αλλά δεν καταφέρνω πάντα να δικαιολογήσω μια αδελφή, όταν φέρεται άσχημα.
-    Σκέφθηκες ποτέ ότι η αδελφή μπορεί να φέρεται άσχημα, για να κρύψη την αρετή της; Εγώ γνωρίζω ανθρώπους που κάνουν επίτηδες αταξίες και τους κακολογούν όσοι δεν ασχολούνται με τον εαυτό τους. Ή μπορεί κάποια αδελφή να φερθή άσχημα, επειδή είναι κουρασμένη, αλλά αμέσως μετανοιώνει· εσύ την κατακρίνεις, ενώ εκείνη έχει ήδη μετανοιώσει για την άσχημη συμπεριφορά της. Στα μάτια των ανθρώπων είναι ταπεινωμένη, στα μάτια όμως του Θεού είναι ψηλά.
-    Γέροντα, έχω μια στενότητα· δεν έρχομαι στην θέση του άλλου, για να τον δικαιολογήσω.
-    Να βλέπης με πόνο τον άλλον που σφάλλει και να δοξάζης τον Θεό για όσα σού έχει δώσει, γιατί μετά ο Θεός θα σού πή: «Εγώ, παιδί μου, τόσα σού έδωσα, κι εσύ γιατί μου φέρθηκες σκληρά;». Να βλέπης πλατιά τα πράγματα. Να σκέφτεσαι το παρελθόν του ανθρώπου, τις ευκαιρίες που του δόθηκαν να καλλιεργήση τον εαυτό του και τις ευκαιρίες που είχες εσύ και δεν τις αξιοποίησες. Έτσι θα συγκινηθής από τις δωρεές που σού χάρισε ο Θεός, θα Τον δοξολογήσης γι’ αυτές και θα ταπεινωθής, επειδή δεν ανταποκρίθηκες. Παράλληλα θα νιώσης αγάπη και πόνο για τον αδελφό που δεν είχε τις δικές σου ευκαιρίες και θα κάνης γι’ αυτόν καρδιακή προσευχή.
 Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν εγκλήματα μεγάλα, αλλά έχουν πολλά ελαφρυντικά. Ποιός ξέρει οι άνθρωποι αυτοί πώς είναι στα μάτια του Θεού; Εάν δεν
μας βοηθούσε ο Θεός, μπορεί κι εμείς να ήμασταν αλήτες. Κάποιος εγκληματίας έκανε λ.χ. είκοσι εγκλήματα και τον κατακρίνω και δεν σκέφτομαι τί παρελθόν έχει. Ποιός ξέρει πόσα εγκλήματα μπορεί να έκανε ο πατέρας του!... Από μικρό παιδί τί κλοπές θα τον έβαζαν να κάνη! Ύστερα, όταν ήταν νέος, πόσα χρόνια θα έζησε μέσα στις φυλακές και θα καθοδηγήθηκε από άλλους έμπειρους φυλακισμένους. Αυτός θα μπορούσε να είχε κάνει όχι είκοσι αλλά σαράντα εγκλήματα και συγκρατήθηκε. Ενώ εγώ με την κληρονομικότητα και με την αγωγή που είχα, θα έπρεπε τώρα να έκανα θαύματα. Έκανα; Όχι. Άρα είμαι αναπολόγητος. Αλλά, ακόμη και είκοσι θαύματα αν έκανα, ενώ μπορούσα να κάνω σαράντα, πάλι θα ήμουν αναπολόγητος. Με αυτούς τους λογισμούς διώχνουμε την κατάκριση και ανοίγουμε μία ρωγμή στην σκληρή καρδιά μας.

(Αγἰου Παϊσἰου του Αγιορεἰτου Λὀγοι Ε῾. ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ, σελ. 111-113)

ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΗ ιστορία την διαβάζουμε στην βιογραφία του Οσίου Μακαρίου του Αιγυπτίου:
Ένας άσωτος νέος στην Αλεξάνδρεια γοητεύτηκε από την ομορφιά μιας παντρεμένης γυναίκας, που ήταν παράδειγμα τιμιότητος και σωφροσύνης. Επειδή κατάλαβε πως ήταν αδύνατον να την παρασύρει στα δίχτυα του με άλλο τρόπο, πήγε σ’ έναν μάγο και του έταξε πολλά χρήματα, αν κατόρθωνε με την σκοτεινή του τεχνη να την φέρει στον σκοπό του. Ούτε έτσι όμως κατάφερε αυτό που ήθελε. Ο μάγος τότε, από εκδίκηση, έκανε να φαίνεται η νέα στα μάτια των ανθρώπων σαν φοράδα. Έτσι την βρήκε ο άνδρας της ένα βράδυ που γύρισε από την δουλειά του στο σπίτι του. Απαρηγόρητος για την συμφορά, φώναξε τους ιερείς να κάνουν αγιασμό και να προσευχηθούν γι’ αυτήν. Καταλάβαινε πως όλα αυτά οφείλονταν σε διαβολική ενέργεια. Βλέποντας όμως πως δεν γίνεται τίποτε, την τρίτη ημέρα έδεσε από τον λαιμό την δυστυχισμένη γυναίκα και την οδηγησε στον Όσιο Μακάριο, που η φήμη του είχε απλωθει σ’ όλη την Αίγυπτο.
Στον δρόμο τον σταματούσαν οι καλόγεροι και τον ρωτούσαν που πήγαινε εκείνη την φοράδα. Έτσι ο δυστυχισμένος αναγκαζόταν να διηγείται σ’ όλους την συμφορά του.
Όταν έφτασε στην σκήτη, είπαν οι αδελφοί στον Όσιο πως ένας άνθρωπος με μια φοράδα πήγαινε να τον επισκεφθεί.
- Πώς σας ξεγελά ο διάβολος, τους είπε εκείνος αυστηρά, και βλέπετε έτσι το λογικό πλάσμα του Θεού; Εγώ την βλέπω γυναίκα, όπως είναι στην πραγματικότητα.
Πήγε, τέλος, ο άνθρωπος, κι αφού έβαλε μετάνοια στον Γέροντα, του διηγήθηκε το κακό που τόσο ξαφνικά τον βρήκε. Ο Όσιος τον άκουσε με συμπόνια. Ύστερα έβαλε νερό σ’ ένα μικρό δοχείο, προσευχήθηκε, το ευλόγησε και ράντισε μ’ αυτό την δυστυχισμένη γυναίκα. Τότε την είδαν όλοι με την πραγματική μορφή της. Ο Όσιος τους εξήγησε πως το φαινόμενο εκείνο δεν ήταν τίποτε άλλο από φαντασία διαβολική. Κατόπιν είπε στην γυναίκα συμβουλευτικά:
- Μην λείπεις ποτέ από την εκκλησία, όταν γίνεται Λειτουργία, και να κοινωνείς συχνά, γιατί τούτο το κακό σε βρήκε επειδή έχεις μείνει πέντε έβδομάδες ακοινώνητη.

(Γεροντικό, Σταλαγματιές απο την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.142)

Αναγκαίος ο περιορισμός των παιδιών ως την ενηλικίωση τους

Τα παιδιά πρέπει πάντα να αισθάνωνται ως ανάγκη μεγάλη τις συμβουλές,
ειδικά στην κρίσιμη ηλικία της εφηβείας, για να μη γλιστρήσουν στον γλυκό κατήφορο της κοσμικής κατηφόρας,
που γεμίζει την ψυχή από άγχος και την απομακρύνει αιώνια από τον Θεό.
Πρέπει να μπούν στο νόημα της υπακοής. Να καταλάβουν ότι στην υπακοή προς τους γονείς
κρύβεται το δικό τους συμφέρον, ώστε να υπακούουν με χαρά και να κινούνται ελεύθερα στον πνευματικό χώρο.
Βλέπετε, πώς περιορίζουμε την ελευθερία του μικρού παιδιού;
Το έμβρυο είναι περιορισμένο εννιά μήνες στην κοιλιά της μάνας του. Το νεογέννητο το βάζουν σε κούνια.
Έπειτα από πέντε-έξι μήνες του βάζουν και κάγκελα.
Αργότερα δεν το αφήνουν μόνο του έξω, για να μη χτυπήση, να μην γκρεμισθεί από καμμιά σκάλα.
Αν το αφήσουν ελεύθερο, θα πέσει και θα σκοτωθεί.
Όλα αυτά είναι απαραίτητα, για να μεγαλώσει το παιδί με ασφάλεια.
Φαίνεται ότι του στερούν την ελευθερία, αλλά δίχως αυτά τα μέτρα θα κινδύνευε να σκοτωθεί από την πρώτη στιγμή.
Τα παιδιά όμως δεν καταλαβαίνουν, ούτε όταν είναι μικρά, ότι χρειάζονται περιορισμό, αλλά ούτε όταν μεγαλώσουν,
ότι χρειάζονται άλλου είδους περιορισμό, γι’ αυτό ζητούν ελευθερία. Τί ελευθερία είναι αυτή;
Ελευθερία, για να κουτσουρευτούν; Με την ελευθερία αυτή φθάνουν στην καταστροφή.
Πρέπει να καταλάβουν ότι, μέχρι να τελειώσουν τις σπουδές τους, να πάρουν το πτυχίο τους, να ωριμάσουν,
για να γίνουν σωστοί άνθρωποι, χρειάζεται κάποιος περιορισμός. Γιατί, άμα κουτσουρευτούν μια φορά, θα καταστραφούν.
Πρέπει να αισθανθούν τον περιορισμό ως ανάγκη, ως ευλογία Θεού.
Να ευγνωμονούν τους γονείς τους που τους περιορίζουν. Να ξέρουν πώς, ό,τι κάνουν οι γονείς, το κάνουν από αγάπη.
Κανένας πατέρας, καμμιά μητέρα, δεν περιόρισαν το παιδί τους από κακότητα, έστω και αν του φέρθηκαν βάρβαρα.
Και αν οι γονείς σφίξουν λίγο παραπάνω τα παιδιά, και σ’ αυτό μέσα κρύβεται η πολλή τους αγάπη.
Από καλή διάθεση το κάνουν, για να είναι πιο συμμαζεμένα και να μην εκτίθενται σε κινδύνους.
Μπορεί και ένας κηπουρός να σφίξη το δενδράκι που φυτεύει με σύρμα για περισσότερη σιγουριά και να το πληγώση λίγο,
αλλά ο καλός Θεός, όταν πληγώνεται ο φλοιός του δένδρου, κλείνει σε λίγο την πληγή.
Και αν την πληγή του δένδρου κλείνει ο Θεός, πόσο μάλλον θα φροντίσει για το πλάσμα Του!
Αν δηλαδή οι γονείς έσφιξαν το παιδί λιγάκι παραπάνω και λίγο πληγώθηκε, δεν θα το θεραπεύσει ο Θεός;
Και τα παιδιά πρέπει να συζητούν με τους γονείς τους, να τους λένε τους λογισμούς τους.
Όπως ο μοναχός στο μοναστήρι έχει τον Γέροντά του, στον οποίο λέει τους λογισμούς του και βοηθιέται,
έτσι και το παιδί πρέπει να έχει μια αναφορά στους γονείς.
Κανονικά το παιδί πρέπει να εξομολογείται πρώτα στην μητέρα και μετά στον Πνευματικό.
Γιατί, όπως όταν χτυπήσει το παιδί το πόδι του, οι γονείς πηγαίνουν μαζί του στον γιατρό και ρωτούν τί πρέπει να κάνουν,
για να θεραπευθή το πόδι, έτσι πρέπει να ξέρουν και τί προβλήματα έχει το παιδί, για να το βοηθήσουν.
Αν το παιδί λέει τα προβλήματά του μόνο στον Πνευματικό, πώς μπορούν οι γονείς να το βοηθήσουν,
αφού δεν ξέρουν τί το απασχολεί;

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 128-130)

"Να διαβάζεις πολύ την Αγία Γραφή"
"Όταν διαβάζεις στην Αγία Γραφή, μου έλεγε ο Γέροντας, γιατί πρέπει να τη διαβάζεις συνέχεια για να φωτισθείς,
ή τους βίους Αγίων, ή τα άλλα εκκλησιαστικά βιβλία, και βρίσκεις κάποια πρόταση ή λέξη που σου έκανε εντύπωση,
να σταματάς εκεί αρκετά, να την ψάχνεις καλά και θα δείς πόσο θα ωφελείσαι απ' αυτό".
"Να διαβάζεις, μου έλεγε μιά άλλη φορά, πάρα πολύ για να σου φωτίσει ο Θεός το νού.
Ξέρεις, εγώ διάβαζα πάρα πολύ και μάλιστα, για να μη με ενοχλούν,
ανέβαινα πάνω σε ένα δέντρο με μια σκάλα που είχα φτιάξει και που την τραβούσα επάνω όταν ανέβαινα,
ώστε να μη με βλέπουν και με ενοχλούν, και εκεί ασχολούμουν με τις ώρες με τη μελέτη".
[Τζ 137]

"Δε θυμάμαι όσα διαβάζω"
Στην ερώτηση μου ότι δεν τα θυμάμαι όλα όσα διαβάζω, μου απάντησε ο Παππούλης ως εξής:"Να ξέρεις, παιδί μου,
ότι τα πάντα εναποθηκεύονται μέσα στη μνήμη μας και, όταν ο Χριστός κρίνει κατάλληλη την ώρα,
μας τα αποκαλύπτει". Σε μία αποκάλυψη για ένα γεγονός που είχε γίνει προ 50 ετών, μου είπε:"Ο Θεός,
να έχεις πάντα υπόψη σου, ότι τα βλέπει όλα και τα παρακολουθεί όλα.
Καμία πλάκα της φωτογραφικής του μηχανής δεν καταστρέφεται".
[Τζ 138]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, σελ.135-136)

Αιωνιότητα
ήρθε απ’ τον Ουρανό και βεβαιώνει
Ποιος ήρθε από κει και βεβαίωσε για τα εκεί;
Πες σ’ αυτόν που ρωτάει: «Από τους ανθρώπους μεν κανένας.
Όμως ο Κύριος των αγγέλων όλα με ακρίβεια μας τα φανέρωσε.
Ε.Π.Ε. 9,434

το ίδιο τέλος για όλους;
Μα είναι δίκαιο να βρεθούν στην ίδια μοίρα οι ενάρετοι και ευσεβείς,
που εργάστηκαν κάθε αρετή, με τους μοιχούς, τους πατροκτόνους, τους δολοφόνους, τους τυμβωρύχους;
Ποιά λογική το λέει αυτό;
Ε.Π.Ε. 9,434

την ζητάει η δικαιοσύνη του Θεού
Λες: Είναι φιλάνθρωπος ο Θεός, και γι’ αυτό δεν τιμωρεί.
Δηλαδή, αν κολάσει τους ασεβείς, δεν θα ‘ναι φιλάνθρωπος;
Βλέπεις σε τί βλάστημα λόγια οδηγεί ο διάβολος;
Λοιπόν, ρωτάω: οι μοναχοί, που πήγαν στα βουνά και επέδειξαν πάρα πολύ μεγάλη άσκηση,
θα φύγουν απ’ αυτό τον κόσμο αστεφάνωτοι;
Αν δεν τιμωρούνται οι κακοί και δεν υπάρχει για κανέναν ανταπόδοση,
τότε θα πει κάποιος, ότι ούτε οι αγαθοί βραβεύονται.
Ναι, λέει (απερίσκεπτα), διότι αυτό αρμόζει στον Θεό,
να υπάρχει μόνο βασιλεία, να μην υπάρχει κόλασις!
Δηλαδή, ο πόρνος κι ο μοιχός και όποιος έκανε άπειρα κακά,
θα απόλαυσει τα ίδια με εκείνον που αγωνίστηκε κι επέδειξε σωφροσύνη και αγιότητα;
Το ίδιο τέλος περιμένει έναν Παύλο κι ένα Νέρωνα;
Ή μάλλον, τον Παύλο και το διάβολο;
Ε.Π.Ε. 17,454

διαφορά σε παράδεισο και σε κόλαση
Θα είναι μεγάλη η διαφορά στην λαμπρότητα τότε, αν και η ανάσταση είναι μία...
Δείχνει, ότι ούτε δίκαιοι και αμαρτωλοί θ’ αξιωθούν των ιδίων,
ούτε δίκαιοι το ίδιο με άλλους δικαίους θα δοξαστούν,
ούτε αμαρτωλοί και αμαρτωλοί θα έχουν όλοι την ίδια τύχη.
Ε.Π.Ε. 18α,680

καιρός στεφάνων, ανάπαυσις!
Η παρούσα ζωή είναι για μετάνοια, η άλλη για την κρίση του Θεού.
Η παρούσα για αγώνες, η άλλη για στεφάνια.
Η παρούσα για κόπο, η άλλη για ανάπαυση.
Η παρούσα για κούραση, η άλλη για πληρωμή.
Ε.Π.Ε. 30,318

μας περιμένει
Δεν περιορίζεται στα όρια τούτου του κόσμου η ζωή μας.
Το δείχνουν οι δοκιμασίες. Ποτέ δεν μπορεί ν’ ανεχτεί ο Θεός να μην ανταμειφτούν
όσοι μύρια υποφέρουν κακά και περνούν τη ζωή τους με αναρίθμητους κινδύνους.
Δεν μπορεί, θα ανταμειφθούν οπωσδήποτε με μεγαλύτερες δωρεές.
Κι αφού θα τους ανταμείψει, είναι ολοφάνερο πως ετοίμασε άλλη ζωή,
αυτό λάμπει σαν πραγματικότητα πιο πολύ από τον ήλιο.
Στην αιώνια ζωή, λοιπόν, θα στεφανώσει τους ενάρετους. Θα τους βραβεύσει νικητές τους αθλητές της ευσεβείας μπροστά σε όλη την οικουμένη. Ε.Π.Ε. 31,604

το ίδιο τέλος για όλους;
Αν δεν υπάρχει καιρός μετά την εδώ ζωή, οι άγιοι θα φύγουν αδικημένοι και οι άδικοι ευεργετημένοι. Αν δεν υπάρχει η άλλη ζωή, πώς θ’ απονεμηθεί το δίκαιο; Είναι, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη να υπάρχει η άλλη ζωή, όπου η δικαιοσύνη θα δοθεί στον καθένα κατ’ αξίαν.
Γιατί, αν δεν υπάρχει, πώς θα λειτουργήσει η δικαιοσύνη; Και αν, όπως λες, δεν υπάρχει άλλη ζωή, τότε ο Θεός δεν είναι δίκαιος. Αλλ’ ένας Θεός, που δεν είναι δίκαιος, είναι ανύπαρκτος. Ε.Π.Ε. 34,592

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 124-126)

H αγάπη του Αγίου Σιλουανού στην Παναγία 

Όταν η ψυχή κατέχεται από την αγάπη του Θεού, τότε, ω, πώς είναι όλα ευχάριστα, αγαπημένα και χαρούμενα. Αυτή η αγάπη όμως συνεπάγεται θλίψη· κι όσο βαθύτερη είναι η αγάπη, τόσο μεγαλύτερη είναι και η θλίψη.

Η Θεοτόκος δεν αμάρτησε ποτέ, ούτε καν με το λογισμό, και δεν έχασε ποτέ τη Χάρη, αλλά κι Αυτή είχε μεγάλες θλίψεις. Όταν στεκόταν δίπλα στο Σταυρό, τότε ήταν η θλίψη Της απέραντη σαν τον ωκεανό κι οι πόνοι της ψυχής Της ήταν ασύγκριτα μεγαλύτεροι από τον πόνο του Αδάμ μετά την έξωση από τον Παράδεισο, γιατί κι η αγάπη Της ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερη από την αγάπη του Αδάμ στον Παράδεισο. Κι αν επέζησε, επέζησε μόνο με τη Θεία δύναμη, με την ενίσχυση του Κυρίου, γιατί ήταν θέλημά Του να δη την Ανάσταση κι ύστερα, μετά την Ανάληψή Του, να παραμείνη παρηγοριά και χαρά των Αποστόλων και του νέου χριστιανικού λαού.

Εμείς δεν φτάνουμε στην πληρότητα της αγάπης της Θεοτόκου, και γι’ αυτό δεν μπορούμε να εννοήσωμε πλήρως το βάθος της θλίψεώς Της. Η αγάπη Της ήταν τέλεια. Αγαπούσε άπειρα το Θεό και Υιό Της, αλλ’ αγαπούσε και το λαό με μεγάλη αγάπη. Και τι αισθανόταν τάχα, όταν εκείνοι, που τόσο πολύ αγαπούσε η Ίδια και που τόσο πολύ ποθούσε τη σωτηρία τους, σταύρωναν τον αγαπημένο Υιό Της;

Αυτό δεν μπορούμε να το συλλάβωμε, γιατί η αγάπη μας για το Θεό και τους ανθρώπους είναι λίγη. Κι όμως η αγάπη της Παναγίας υπήρξε απέραντη και ακατάληπτη, έτσι απέραντος ήταν κι ο πόνος Της που παραμένει ακατάληπτος για μας.

Άσπιλε Παρθένε Θεοτόκε, πες σ’ εμάς τα παιδιά Σου, πώς αγαπούσες τον Υιό Σου και Θεό, όταν ζούσες στη γη; Πώς χαιρόταν το πνεύμα Σου για το Θεό και Σωτήρα Σου; Πώς αντίκριζες την ομορφιά του προσώπου Του; Πώς σκεφτόσουν ότι Αυτός είναι Εκείνος, που Τον διακονούν με φόβο και αγάπη όλες οι Δυνάμεις των ουρανών;

Πες μας, τι ένοιωθε η ψυχή Σου, όταν κρατούσες στα χέρια Σου το Θαυμαστό Νήπιο; Πώς το ανέτρεφες; Πώς πονούσε η ψυχή Σου, όταν μαζί με τον Ιωσήφ
Τον αναζητούσες τρεις μέρες στην Ιερουσαλήμ; Ποιαν αγωνία έζησες, όταν ο Κύριος παραδόθηκε στην σταύρωση και πέθανε στο Σταυρό;

Πες μας, ποια χαρά αισθάνθηκες για την Ανάσταση ή πώς σπαρταρούσε η ψυχή Σου από τον πόθο του Κυρίου μετά την Ανάληψη;

Οι ψυχές μας λαχταρούν να γνωρίσουν τη ζωή Σου με τον Κύριο στη γη· αλλά Συ δεν ευδόκησες να τα παραδώσης ολ’ αυτά στη Γραφή, αλλά σκέπασες το μυστήριό Σου με σιγή.

Πολλά θαύματα και ελέη είδα από τον Κύριο και τη Θεοτόκο, αλλά μου είναι τελείως αδύνατο ν’ ανταποδώσω κάπως αυτή την αγάπη.

Τι ν’ ανταποδώσω εγώ στην Υπεραγία Θεοτόκο, που δεν με περιφρόνησε ενώ ήμουν βυθισμένος στην αμαρτία, αλλά μ’ επισκέφθηκε σπλαγχνικά και με συνέτισε; Δεν Την είδα, αλλά το Άγιο Πνεύμα μου έδωσε να Την αναγνωρίσω από τα γεμάτα χάρη λόγια Της και το πνεύμα μου χαίρεται κι η ψυχή μου παρασύρεται τόσο από την αγάπη προς Αυτήν, ώστε και μόνη η επίκληση του ονόματος Της γλυκαίνει την καρδιά μου.

Όταν ήμουν νεαρός υποτακτικός, προσευχόμουν μια φορά μπροστά στην εικόνα της Θεομήτορος και μπήκε τότε στην καρδιά μου η προσευχή του Ιησού κι άρχισε από μόνη της να προφέρεται εκεί.

Μια άλλη φορά άκουγα στην εκκλησία την ανάγνωση των προφητειών του Ησαΐα, και στις λέξεις «Λούσασθε και καθαροί γίνεσθε» (Ήσ. α 16) σκέφτηκα: Μήπως η Παναγία αμάρτησε ποτέ, έστω και με το λογισμό;. Και, ώ του θαύματος! Μέσα στην καρδιά μου μια φωνή ενωμένη με την προσευχή πρόφερε ρητώς: «Η Θεοτόκος ποτέ δεν αμάρτησε, ούτε καν με την σκέψη». Έτσι το Άγιο Πνεύμα μαρτυρούσε στην καρδιά μου για την αγνότητά Της.

Εν τούτοις κατά τον επίγειο βίο Της δεν είχε ακόμα την πληρότητα της γνώσεως και υπέπεσε σ’ ορισμένα αναμάρτητα λάθη ατέλειας. Αυτό φαίνεται από το Ευαγγέλιο• όταν επέστρεφε από την Ιερουσαλήμ, δεν ήξερε που είναι ο Υιός Της και Τον αναζητούσε τρεις μέρες με τον Ιωσήφ (Λουκ. β' 44-46).

Η ψυχή μου γεμίζει από φόβο και τρόμο, όταν αναλογίζομαι τη δόξα της Θεομήτορος.

Είναι ενδεής ο νους μου και φτωχή κι αδύναμη η καρδιά μου, αλλά η ψυχή μου χαίρεται και παρασύρομαι στο να γράψω έστω και λίγα λόγια γι’ Αυτήν.

Η ψυχή μου φοβάται να το αποτολμήση, αλλά η αγάπη με πιέζει να μην κρύψω τις ευεργεσίες της ευσπλαχνίας Της.

Η Θεοτόκος δεν παρέδωσε στη Γραφή ούτε τις σκέψεις Της ούτε την αγάπη Της για τον Υιό και Θεό Της ούτε τις θλίψεις της ψυχής Της, κατά την ώρα της σταυρώσεως, γιατί ούτε και τότε θα μπορούσαμε να τα συλλάβωμε. Η αγάπη Της για το Θεό ήταν ισχυρότερη και φλογερότερη από την αγάπη των Χερουβείμ και των Σεραφείμ κι όλες οι Δυνάμεις των Αγγέλων και Αρχαγγέλων εκπλήσσονται μ’ Αυτήν.

Παρ’ όλο όμως που η ζωή της Θεοτόκου σκεπαζόταν, θα λέγαμε, από την άγια σιγή, ο Κύριος όμως φανέρωσε στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας πώς η Παναγία μας αγκαλιάζει με την αγάπη Της όλο τον κόσμο και βλέπει με το Άγιο Πνεύμα όλους τους λαούς της γης και, όπως και ο Υιός Της, έτσι κι Εκείνη σπλαγχνίζεται και ελεεί τους πάντες.

Ώ, και να γνωρίζαμε πόσο αγαπά η Παναγία όλους, όσους τηρούν τις εντολές του Χριστού, και πόσο λυπάται και στενοχωριέται για κείνους που δεν μετανοούν! Αυτό το δοκίμασα με την πείρα μου.

Δεν ψεύδομαι, λέγω την αλήθεια ενώπιον του Θεού, πώς γνωρίζω πνευματικά την Άχραντη Παρθένο. Δεν Την είδα, αλλά το Άγιο Πνεύμα μου έδωσε να γνωρίσω Αυτήν και την αγάπη Της για μας. Χωρίς την ευσπλαχνία Της η ψυχή θα είχε χαθή από πολύν καιρό. Εκείνη όμως ευδόκησε να μ’ επισκεφθή και να με νουθετήση, για να μην αμαρτάνω. Μου είπε: Δεν μ’ αρέσει να βλέπω τα έργα σου». Τα λόγια Της ήταν ευχάριστα, ήρεμα, με πραότητα και συγκίνησαν την ψυχή. Πέρασαν πάνω από σαράντα χρόνια, μα η ψυχή μου δεν μπορεί να λησμονήση εκείνη τη γλυκειά φωνή και δεν ξέρω πώς να ευχαριστήσω την αγαθή και σπλαγχνική Μητέρα του Θεού.

Αληθινά, Αυτή είναι η βοήθειά μας ενώπιον του Θεού και μόνο τ’ Ονομά Της χαροποιεί την ψυχή. Αλλά κι όλος ο ουρανός κι όλη η γη χαίρονται με την αγάπη Της.

Αξιοθαύμαστο κι ακατανόητο πράγμα. Ζη στους ουρανούς και βλέπει αδιάκοπα την δόξα του Θεού, αλλά δεν λησμονεί κι εμάς τους φτωχούς κι αγκαλιάζει με την ευσπλαχνία Της όλη τη γη κι όλους τους λαούς.

Κι Αυτή την Άχραντη Μητέρα του ο Κύριος την έδωσε σ’ εμάς.

Αυτή είναι η χαρά και η ελπίδα μας.

Αυτή είναι η πνευματική μας Μητέρα και βρίσκεται κοντά μας κατά τη φύση σαν άνθρωπος και κάθε χριστιανική ψυχή ελκύεται από την αγάπη προς Αυτήν.

(Πηγή: αρχιμ. Σοφρωνίου (Σαχάρωφ), Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, εκδ. Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας, 1995)

Εις την Θεομήτορα Κόρην

Δέσποινά μου Θεοτόκε,

η ελπίς μου, η ισχύς μου,

η το αγαλλίαμά μου, η του κόσμου σωτηρία,

η των εναθλούντων μόνη έτοιμος επικουρία,

Σε, Παρθένε, ικετεύω και θερμώς επικαλούμαι,

την συν χάριν μοι παράσχου ολοψύχως εξαιτούμαι.

Ίλεων μοι τον Θεόν μου προσπαθώ να αποκτήσω

και ασκήσεσι και πόνοις τούτω να ευαρεστήσω.

Αλλά όσον κοπιάζω, αγωνίζομαι, στενάζω τόσον

εν τη αμαρτία, τη φρικτή αλαζονεία, εν τω φθόνω,

εν τω μίσει,τη οργή και τη κακία ανευρίσκω ότι κείμαι

και ως δέσμιος κρατούμαι.

Πάντα πόνον καταβάλλω, πάσαν την προσπάθειάν μου όπως,

Κόρη, κατορθώσω επί τέλους ν' αποκτήσω εκ των αρετών καμμίαν,

την αγάπην, την φιλίαν, της ψυχής μου την γαλήνην,

της καρδίας την ειρήνην, την προς τον Θεόν λατρείαν ένθερμον,

αγνήν, αγίαν, αφοσίωσιν τελείαν και αγάπην επαξίαν,

την ελπίδα την βεβαίαν και την πίστην την εδραίαν

πλήν αι δυνάμεις ατονούσι και ουδόλως συνεργούσι..

Δία τούτο σοι προσπίπτω και θερμώς παρακαλώ Σε,

Δέσποινά μου Παναγία, τον Δεσπότην, τον Θεόν μου

ίλεων απέργασαί μοι, ευμενή δε ποίησον μοι,

όπως κοινωνόν με δείξη της αγίας χάριτός Του...

δαψιλεύση δε ειρήνην και χαράν και ευφροσύνην,

και παράσχη μοι γαλήνη, την Θεόδοτον εκείνην.

Ταύτα πάντες σαις πρεσβείαις δύναμαι, ω Παναγία,

ο Σος δούλος ν' αποκτήσω,

εις Θεόν δε να πλουτίσω και αυτώ ευαρεστήσω.

(Άγιος Νεκτάριος)

Αγίου Γρηγορίου Παλαμά: Ομιλία στην Κοίμηση της Θεοτόκου 

Αν ο θάνατος των οσίων είναι τίμιος και η μνήμη δικαίου συνοδεύεται από εγκώμια (Παρμ. 10,7), πόσο μάλλον τη μνήμη της αγίας των αγίων, δια της οποίας επέρχεται όλος ο αγιασμός στους αγίους, δηλ. τη μνήμη της αειπάρθενης και Θεομήτορος, πρέπει να την επιτελούμε με τις μεγαλύτερες ευφημίες;

Αυτό πράττουμε εορτάζοντας την επέτειο της αγίας κοιμήσεως ή μεταστάσεώς της (μεταβιώσεως), που αν και με αυτή είναι λίγο κατώτερη από τους αγγέλους, όμως ξεπέρασε σε ασύγκριτο βαθμό και τους αγγέλους και τους αρχαγγέλους και όλες τις υπερκόσμιες δυνάμεις με την εγγύτητά της προς τον Θεό και με τα από παλαιά γραμμένα και πραγματοποιηθέντα σ' αυτή θαυμάσια.

Ο θάνατός της είναι ζωηφόρος, μεταβαίνοντας σε ουράνια και αθάνατη ζωή, και η μνήμη τούτου είναι χαρμόσυνη εορτή και παγκόσμια πανήγυρις, που όχι μόνο ανανεώνει τη μνήμη των θαυμασίων της Θεομήτορος, αλλά και προσθέτει την κοινή και παράδοξη συνάθροιση των ιερών Αποστόλων από κάθε μέρος της γης για την πανίερη κηδεία της, με θεολήπτους και θεοφάντορας ύμνους, με τις αγγελικές επιστασίες και χοροστασίες και λειτουργίες γι' αυτήν.

Οι Απόστολοι προπέμπουν, ακολουθούν, συμπράττουν και συνεργούν με όλη τη δύναμη μαζί με εκείνους που εγκωμιάζουν το ζωαρχικό και θεοδόχο εκείνο σώμα, το σωστικό φάρμακο του γένους μας, το σεμνολόγημα όλης της κτίσεως.

Ενώ ο ίδιος ο Κύριος Σαβαώθ και Υιός αυτής της αειπάρθενης, είναι αοράτως παρών και αποδίδει στη μητέρα την εξόδιο τιμή. Σε αυτού τα χέρια εναπέθεσε και το θεοφόρο πνεύμα της, δια του οποίου έπειτα από λίγο μεταθέτει και το συνδεδεμένο προς εκείνο σώμα σε χώρο αείζωο και ουράνιο.

Διότι μόνο αυτή, βρισκόμενη ανάμεσα στον Θεό και σ' ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, τον μεν Θεό κατέστησε υιόν ανθρώπου, τους δε ανθρώπους έκανε υιούς Θεού, ουρανώσασα τη γη και θεώσασα το γένος.

Και μόνο αυτή απ’ όλες τις γυναίκες αναδείχθηκε μητέρα του Θεού εκ φύσεως πάνω από κάθε φύση· υπήρξε βασίλισσα κάθε εγκοσμίου και υπερκοσμίου κτίσματος με τον άφραστο τόκο της.

Τώρα έχοντας και τον ουρανό κατάλληλο κατοικητήριο, ως ταιριαστό της βασίλειο, στον οποίο μετατέθηκε σήμερα από τη γη, στάθηκε και στα δεξιά του παμβασιλέως «εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη πεποικιλμένη», με διάχρυσο ιματισμό ντυμένη και στολισμένη, όπως λέγει ο προφήτης (Ψαλμ. 44,10). Διάχρυσος ιματισμός σημαίνει ότι το θεαυγές σώμα της ήταν στολισμένο με τις παντοειδείς αρετές. Διότι μόνο αυτή κατέχει τώρα μαζί με το θεοδόξαστο σώμα και με τον Υιό, τον ουράνιο χώρο. Δεν μπορούσε πραγματικά γη και τάφος και θάνατος να κρατεί έως το τέλος το ζωαρχικό και θεοδόχο σώμα της και αγαπητό ενδιαίτημα του ουρανού και του ουρανού των ουρανών.

Αποδεικτικό για τους μαθητές στοιχείο περί της αναστάσεώς της από τους νεκρούς γίνονται τα σινδόνια και τα εντάφια, που μόνα απέμειναν στον τάφο και βρέθηκαν από εκείνους που ήλθαν να τη ζητήσουν, όπως συνέβη προηγούμενα με τον Υιό και δεσπότη. Δεν χρειάσθηκε να μείνει και αυτή επίσης για λίγο πάνω στη γη, όπως ο Υιός της και Θεός, γι' αυτό αναλήφθηκε αμέσως προς τον υπερουράνιο χώρο από τον τάφο.

Με την ανάληψή της η Θεομήτωρ συνήψε τα κάτω με τα άνω και περιέλαβε το παν με τα γύρω της θαυμάσια, ώστε και το ότι είναι ελαττωμένη πολύ λίγο από τους αγγέλους, γευόμενη τον θάνατο, αυξάνει την υπεροχή της σε όλα. Και έτσι είναι η μόνη από όλους τους αιώνες και από όλους τους αρίστους που διαιτάται με το σώμα στον ουρανό μαζί με τον Υιό και Θεό.

Η Θεομήτωρ είναι ο τόπος όλων των χαρίτων και πλήρωμα κάθε καλοκαγαθίας και εικόνα κάθε αγαθού και κάθε χρηστότητος, αφού είναι η μόνη που αξιώθηκε όλα μαζί ανεξαίρετα τα χαρίσματα του Πνεύματος και μάλιστα η μόνη που έλαβε παράδοξα στα σπλάχνα της Εκείνον στον οποίο βρίσκονται οι θησαυροί όλων των χαρισμάτων. Τώρα δε με τον θάνατό της προχώρησε από εδώ προς την αθανασία και δίκαια μετέστη και είναι συγκάτοικος με τον Υιό στα υπερουράνια σκηνώματα και από εκεί επιστατεί με τις ακοίμητες προς αυτόν πρεσβείες εξιλεώνοντας αυτόν προς όλους μας.

Είναι τόσο πολύ πλησιέστερη από τους πλησιάζοντας τον Θεό, όχι μόνο από τους ανθρώπους, αλλά και από αυτές τις αγγελικές ιεραρχίες. Γι' αυτές τις αγγελικές ανώτατες ταξιαρχίες ο Ησαΐας γράφει «τα Σεραφίμ στέκονταν γύρω του» (Ήσ. 6,2) και ο Δαβίδ λέγει «παρέστη η βασίλισσα στα δεξιά σου» (Ψαλμ. 44,10).

Βλέπετε τη διαφορά της στάσεως; Από αυτή μπορείτε να καταλάβετε και τη διαφορά της, κατά την αξία της τάξεως. Διότι τα Σεραφίμ ήταν γύρω από τον Θεό, πλησίον δε στον Ίδιο μόνο η παμβασίλισσα και μάλιστα στα δεξιά του. Αυτή είναι φωτός φαιδροτέρα, παραδείσων θείων ευανθεστέρα, κόσμου παντός ορατού και αοράτου κοσμιωτέρα. Γι' αυτό, όπου κάθισε ο Χριστός στον ουρανό, δηλ. στα δεξιά της μεγαλοσύνης, εκεί στέκεται και αυτή τώρα που ανέβηκε από τη γη στον ουρανό.

Ποιος δεν γνωρίζει ότι η Παρθενομήτωρ είναι εκείνη η βάτος που ήταν αναμμένη αλλά δεν καταφλεγόταν (Εξ. 3,2); Και αυτή η λαβίδα, που πήρε το Σεραφίμ, τον άνθρακα από το θυσιαστήριο (Ψαλμ. 6,6), που συνέλαβε δηλαδή απυρπολήτως το θείο πυρ και κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να έλθει προς τον Θεό. Επομένως, μόνη αυτή είναι μεθόριο της κτιστής και της άκτιστης φύσεως. Και κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να προσεγγίσει τον Θεό, ειμή δι' αυτής που είναι αληθινά η θεαυγής λυχνία που καταυγάζει· «ο Θεός γαρ εν μέσω αυτής, και ου σαλευθήσεται», δηλ. στο μέσον είναι ο Θεός και δεν κλονίζεται, λέγει ο προφήτης (Ψαλμ. 45,6).

Ποιος θα αγαπούσε τον Υιό και Θεό περισσότερο από τη Μητέρα, η οποία όχι μόνο μονογενή τον γέννησε με άρρητο τρόπο, αλλά και μόνη της αυτή χωρίς ανδρική ένωση, ώστε να είναι το φίλτρο διπλάσιο (μη μοιραζόμενο με άλλο πρόσωπο).

Όπως λοιπόν μόνο δι' αυτής ο Υιός επεδήμησε προς εμάς, φανερώθηκε και συναναστράφηκε με τους ανθρώπους, ενώ πριν ήταν αθέατος, έτσι και στον μελλοντικό ατελεύτητο αιώνα κάθε πρόοδος και αποκάλυψη θείων μυστηρίων χωρίς Αυτή θα είναι αδύνατος.

Δια μέσου της Θεομήτορος θα υμνούν τον Θεό γιατί αυτή είναι η αιτία, η προστάτιδα και πρόξενος των αιωνίων. Αυτή είναι θέμα των προφητών, αρχή των Αποστόλων, εδραίωμα των μαρτύρων, κρηπίδα των διδασκάλων, η ρίζα των απορρήτων αγαθών, η κορυφή και τελείωση κάθε αγίου.

Ω Παρθένε θεία και τώρα ουρανία, πώς να περιγράψω όλες σου τις αρετές; Πώς να σε δοξάσω, τον θησαυρό της δόξας; Εσένα και η μνήμη μόνο αγιάζει αυτόν που τη χρησιμοποιεί.

Μετάδωσε λοιπόν πλούσια τα χαρίσματά σου σε όλο τον λαό σου, Δέσποινα, δώσε τη λύση των δεινών μας· μετάτρεψε όλα προς το καλύτερο με τη δύναμή σου, δίδοντας στο σώμα και στην ψυχή μας άφθονη τη χάρη σου για να δοξάζουμε τον προαιώνιο Λόγο που σαρκώθηκε από σένα για μας, μαζί με τον άναρχο Πατέρα και το ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατελεύτητους αιώνες. Αμήν.

[Πηγή: Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Λόγος ΛΖ', εις την πάνσεπτον κοίμησιν της πανυπεράγνου δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, PG 151, 460-472. Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, τομ. 10 (Θεσ/νίκη: «Γρηγόριος ο Παλαμάς»). Αποσπάσματα].

δ'. Πήγε ο Αββάς Μακάριος ο μέγας στον Αββά Αντώνιο, στο όρος. Και σαν χτύπησε στη θύρα, βγήκε, τον είδε και του είπε : «Συ ποιος είσαι;». Και εκείνος αποκρίθηκε : « Είμαι ο Μακάριος ». Έκλεισε τότε τη θύρα, εισήλθε και τον άφησε απ’ έξω. Βλέποντας δε την υπομονή του, του άνοιξε και χαριτολογώντας έλεγε : « Από πολύ καιρό επιθυμούσα να σε δω, ακούοντας τα σχετικά με σένα ». Και τον φιλοξένησε και τον περιποιήθηκε. Γιατί ήταν πολύ κουρασμένος. Σαν έγινε δε βράδι, έβρεξε για τον εαυτό του ο Αββάς Αντώνιος φοινικοβλαστούς και του λέγει ο Αββάς Μακάριος : « Πρόσταξε, να βρέξω και εγώ για τον εαυτό μου ». Και του είπε : « Βρέξε ». Κάνοντας δε μεγάλο δεμάτι, το έβρεξε. Και καθισμένοι αποβραδίς, μιλώντας δε για ψυχική σωτηρία, έπλεκαν. Και η πλεξούδα, περνώντας από τη θυρίδα, στο σπήλαιο κατέβαινε. Και μπαίνοντας πρωί ο μακάριος Αντώνιος, είδε το μάκρος της πλεξούδας του Αββά Μακαρίου και έλεγε: « Πολλή δύναμη από τα χέρια τούτα βγαίνει ».
ε'. Έλεγε ο Αββάς Μακάριος στους αδελφούς για την ερήμωση της Σκήτης : « Όταν δήτε κελλί να χτίζεται κοντά στο έλος, μάθετε ότι σιμά είναι η ερήμωση της. Όταν δήτε δένδρα, όπου να ναι έρχεται. Και όταν δήτε πολύ νέους, πάρτε τους μανδύες σας και φύγετε ».
στ'.Έλεγε πάλι, θέλοντας να στηρίξη τους αδελφούς : « Ήλθε εδώ παιδί δαιμονισμένο με τη μητέρα του και της έλεγε : Σήκω, γριά, να πάμε από εδώ. Και εκείνη είπε : Δεν μπορώ να πάω με τα πόδια. Και της λέγει το παιδί : Εγώ θα σε υποβαστάζω. Και θαύμασα την πονηριά του δαίμονος, πώς θέλησε να τους απομακρύνη ».
ζ'.Έλεγε ο Αββάς Σισώης : « Όταν ήμουν σε Σκήτη με τον Μακάριο, ανεβήκαμε να θερίσουμε μαζί εφτά ονόματα. Και να, μια χήρα σταχομαζώχτρα πίσω μας έκλαιε ασταμάτητα. Φώναξε λοιπόν ο γέρων τον κάτοχο του χωραφιού και του είπε : Τι έχει αυτή η ηλικιωμένη γυναίκα και όλο κλαίει ; Του απαντά : Στον άνδρα της είχε εμπιστευθή κάποιος ένα ποσό, αλλά πέθανε ξαφνικά και δεν είπε που το είχε κρύψει. Θέλει λοιπόν τώρα ο κύριος του ποσού να πάρη αυτήν και τα παιδιά της και να τους κάμη δούλους του. Του λέγει ο γέρων : Πες της να έλθη σ’ εμάς, εκεί οπού αναπαυόμαστε από το λιοπύρι. Και σαν ήλθε η γυναίκα, της είπε ο γέρων : Γιατί κλαις έτσι ασταμάτητα ; Και απαντά : Στον άνδρα μου εμπιστεύτηκε κάποιος ένα ποσό. Αλλά πέθανε και δεν πρόλαβε να πη που το είχε βάλει. Και της λέγει ο γέρων : Πάμε, να μου δείξης που τον έθαψες. Και παίρνοντας τους αδελφούς κοντά του, βγήκε μαζί μ’ εκείνη. Σαν ήλθαν δε στον τάφο, της είπε ο γέρων : Πήγαινε στο σπίτι σου. Και αφού προσευχήθηκαν, φώναξε ο γέρων τον νεκρό και του λέγει : Που έβαλες το ποσό οπού σου εμπιστεύτηκαν ; Και εκείνος αποκρίνεται και λέγει : Στο σπίτι μου είναι κρυμμένο, κάτω από το πόδι του κρεββατιού. Και του λέγει ο γέρων : Κοιμήσου πάλι έως τη μέρα της αναστάσεως. Βλέποντας δε οι αδελφοί, από τον φόβο τους, έπεσαν στα πόδια του. Και τους είπε ο γέρων : Δεν έγινε για μένα αυτό. Γιατί δεν είμαι τίποτε. Αλλά για τη χήρα και τα ορφανά ο Θεός έκαμε το θαύμα. Και αυτό είναι το σπουδαίο, ότι αναμάρτητη θέλει ο Θεός την ψυχή. Και ότι  ζητήση, το παίρνει. Πηγαίνοντας δε, φανέρωσε στη χήρα που βρισκόταν το ποσό. Και εκείνη, παίρνοντάς το, το έδωσε στον κύριό της και ελευθέρωσε τα παιδιά της. Και όλοι όσοι το άκουσαν, δόξασαν τον Θεό ».
η΄.Έλεγε ο Αββάς Πέτρος για τον άγιο Μακάριο :
« Κάποτε πήγε σε έναν αναχωρητή και βλέποντάς τον να υποφέρη, του ζήτησε να του πη τι ήθελε να βάλη στο στόμα του γιατί κανείς δεν ήταν στο κελλί του. Και εκείνος του είπε παστέλλι. Δεν δίστασε τότε ο γενναιόκαρδος να πάη στην Αλεξάνδρεια για να το φέρη στον ταλαίπωρο. Και το θαυμαστό γεγονός δεν έγινε φανερό σε κανέναν ».
θ'.Είπε πάλι : « Βλέποντάς τον να συμπεριφέρεται με ακακία σε όλους τους αδελφούς, είπαν κάποιοι στον Αββά Μακάριο : Γιατί κάνεις έτσι τον εαυτό σου ; Και τους αποκρίθηκε : Δώδεκα χρόνια υπηρέτησα τον Κύριό μου, για να μου δώση αυτό το χάρισμα. Και όλοι με συμβουλεύετε να το αποβάλω;».
ι'.Έλεγαν για τον Αββά Μακάριο, ότι, αν τύχαινε με αδελφούς, έθετε στον εαυτό του όρο, λέγοντας μέσα του : « Αν βρεθή κρασί, για χάρη των αδελφών πίνε. Και αντί για ένα ποτήρι κρασί, μια μέρα μη πιής νερό ». Οι αδελφοί  λοιπόν, για να τον περιποιηθούν, του έδιναν. Ο δε γέρων μετά χαράς το έπαιρνε, για να δοκιμάση τον εαυτό του. Ο μαθητής του όμως, ξέροντας το μυστικό, έλεγε στους αδελφούς : «Για χάρη του Κυρίου, μη του δίνετε. Γιατί αλλοιώς, στο κελλί πρόκειται να δαμάζη τον εαυτό του». Και μαθαίνοντάς το οι αδελφοί, δεν του έδιναν πλέον.
ια΄.Ενώ ο Αββάς Μακάριος πήγαινε κάποτε από το έλος στο κελλί του, φορτωμένος φοινικοβλαστούς, τον συνάντησε ο διάβολος στον δρόμο, με δρεπάνι. Και καθώς θέλησε να τον χτυπήση, δεν μπόρεσε. Και του λέγει : « Πολλή αντίσταση βρίσκω σε σένα, Μακάριε, μη μπορώντας να σου κάμω κακό. Και όμως, ότι κάνεις το κάνω και εγώ. Συ νηστεύεις ; Και εγώ δεν τρώγω καθόλου. Αγρυπνείς ; Και εγώ δεν κοιμάμαι καθόλου. Ένα μονάχα έχεις και με νικάς ». Τον ρωτά ο Αββάς Μακάριος : « Ποιό είναι αυτό ; ». Και εκείνος αποκρίνεται : « Η ταπείνωσή σου. Αυτή με εξουδετερώνει ».
ιβ΄.Ρώτησαν μερικοί πατέρες τον Αββά Μακάριο τον Αιγύπτιο, λέγοντας : « Πώς όταν τρως και όταν νηστεύης, το σώμα σου είναι μαραμένο ; ». Και τους λέγει ο γέρων : « Το ξύλο οπού στρέφει τα καιόμενα φρύγανα, κατατρώγεται από τη φωτιά. Έτσι και όταν ο άνθρωπος κρατά τον νου του καθαρό με τον φόβο του Θεού, ο ίδιος ο φόβος του Θεού κατατρώγει το σώμα του ».

(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996)

27. Το Filioque έχει πρακτικότερες συνέπειες για την Εκκλησία;

Για την Ορθόδοξη Εκκλησία έχει. Στο θεολογικό επίπεδο, εκτός του ότι καταστρέφει το της «μοναρχίας πολυΰμνητον και θεοπρεπές κράτος», επιφέρον σύγχυση των υποστατικών ιδιωμάτων των προσώπων, υποτιμά σαφώς και το θεοπρεπές αξίωμα του παναγίου Πνεύματος. Πράγματι, αν το Πνεύμα το Άγιο δεν εξαρτάται από την ίδια πηγή (τον Πατέρα) όπως και ο Υιός, κατά διαφορετικό φυσικά τρόπο, αλλ΄ εξαρτάται και από δεύτερο παράγοντα (τον Υιό), τότε είναι υποδεέστερο του Υιού, και δεν έχει το αυτοτελές και ομόλογο προς τον Υιό, που θα είχε αν προερχόταν αμέσως από τον Πατέρα.

Για την ορθόδοξη όμως Εκκλησία η μείωση του Πνεύματος στο θεολογικό πεδίο, έχει αντίκτυπο και στο σωτηριολογικό. Αν το Πνεύμα δεν είναι ομότιμο και ισότιμο προς τον Υιό (και φυσικά προς τον Πατέρα), είναι δηλαδή δευτέρας τάξεως στην 'Αγία Τριάδα, τότε κινδυνεύει το έργο του στο πεδίο της σωτηρίας, σαν αρχής τελειωτικής του λυτρωτικού έργου του Χριστού, της Εκκλησίας και του αγιασμού των ανθρώπων. Αυτό για την Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία ζει και κινείται στη χάρη του 'Αγίου Πνεύματος, έχει φοβερές επιπτώσεις στην υπόστασή της. Οι αγώνες της κατά του Filioque δεν ήσαν ούτε είναι «περί όνου σκιάς», όπως ίσως θα νόμιζαν μερικοί, αλλ΄ αγώνες υπαρξιακοί, για τη διατήρηση της υποστάσεως και της ουσίας της και την επιτυχία των σωτήριων σκοπών και του λυτρωτικού δυναμισμού της.

Η Ορθοδοξία δεν μπορεί ν’ αποστεί του θεωτικού έργου του 'Αγίου Πνεύματος, στο οποίο ζει, διακρατείται και ελπίζει. Δεν είναι δε χωρίς λόγο, όταν στους ορθόδοξους ναούς το πλήρωμα της Εκκλησίας κάνει το σταυρό του, όταν απαγγέλλεται το Σύμβολο της Πίστεως και στο σημείο «το εκ τού Πατρός εκπορευόμενον». Το ζήτημα αυτό είναι βαθιά χαραγμένο στην πίστη και τη συνείδηση του ορθόδοξου λαού!

28. Τί σημαίνει ο τύπος εκπορεύσεως του Άγιου Πνεύματος «εκ Πατρός δι’ Υιού»;

Κατά τους ιερούς Πατέρες της Εκκλησίας το Πνεύμα το Άγιο «εκπορεύεται εκ Πατρός δι Υιού». Αυτός είναι ο συνήθης τύπος δια του οποίου εκφράζεται η πίστη της Εκκλησίας. Στο ζήτημα αυτό παρεμβαίνουσα η θεολογία διατυπώνει πολλούς και λεπτούς συλλογισμούς, οι οποίοι είναι δύσκολο να κατανοηθούν από τους πολλούς πιστούς, για τους οποίους γενικά η θεολογία είναι δύσκολη και δυσνόητη. Εμείς εδώ, αποφεύγοντας τις πολύπλοκες θεολογικές σκέψεις, θα δώσουμε μια βασική απάντηση, η οποία δεν εξέρχεται της διδασκαλίας του Δ' Ευαγγελίου (’Ιωαν. 15,26).

Η πρόθεση εκ γλωσσικά σημαίνει την αίτια εκ της οποίας γίνεται κάτι, ενώ η δια σημαίνει την αίτια δια της οποίας γίνεται κάτι. Στη θεολογική Τριάδα η εκ αναφέρεται στον Πατέρα εκ του οποίου το Πνεύμα εκπορεύεται αϊδίως, λαμβάνοντας παρ’ αυτού τη θεότητα («το εκ του Πατρός εκπορευόμενον», «ο παρά του Πατρός εκπορεύεται»).

Η δε πρόθεση δια αναφέρεται στον Υιό στο όνομα του οποίου πέμπεται το Πνεύμα στον κόσμο, χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι ο Υιός είναι απλό υπηρετικό όργανο του Πατρός. Είναι φανερό ότι η δια στη σχέση της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος αναφέρεται στην οικονομική Τριάδα, δηλαδή στις εξωτερικές ενέργειες του Τριαδικού Θεού. Ότι αφετέρου η δια εκφράζει την ταυτότητα φύσεως μεταξύ Υιού και Πνεύματος είναι ομοίως φανερό. Σ’ αυτό στηρίζεται και το άλλο, ότι το Πνεύμα αναπαύεται στον Υιό («και εν Υίω αναπαυόμενον») και λέγεται «ίδιον του Υιού».\

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 41-43)