Υπάρχουν διάφορες ομάδες που συνιστούν Εκκλησίες Μορμόνων και έχουν μεταξύ τους διαφορές. Όμως όλες στηρίζονται στο πρόσωπο και στη διδαχή του Joseph Smith (1805-1844).
α) Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων
των Τελευταίων Ημερών
1. Ιστορία
Ο J. Smith γεννήθηκε στο Sharon της πολιτείας Man¬chester, όμως η οικογένειά του μετακόμισε στη Νέα Υόρκη και τελικά εγκαταστάθηκε στο Manchester.
Ο Smith ισχυρίζεται πως το 1820 εμφανίσθηκαν σ’ αυτόν ο Θεός Πατέρας και ο Υιός και τον διαβεβαίωσαν πώς όλες οι εκκλησίες είναι «βδέλυγμα». Τρία χρόνια αργότερα δέχθηκε την πρώτη επίσκεψη του «αγγελιοφόρου του Θεού» Moroni, που του φανέρωσε πως ο Κύριος έχει γι’ αυτόν ιδιαίτερη αποστολή ανάμεσα σε έθνη, φυλές και γλώσσες. Επρόκειτο να κηρύξει το «αιώνιο ευαγγέλιο» του Θεού, γραμμένο σε δύο χρυσές πλάκες, φυλαγμένο από το 421 μ.Χ. μαζί με δύο λίθους, το Ουρίμ και Θουρίμ, είδος «προφητικών γυαλιών» στο Λόφο Cumorah πλησίον της Νέας Υόρκης. Οι πλάκες ήταν γραμμένες «σε αρχαία αιγυπτιακή γραφή». Όταν θα ερχόταν ο καιρός να του παραδοθούν, δεν θα έπρεπε να τις δείξει σε κανένα χωρίς εντολή, και να τις επιστρέψει αμέσως μετά από την μετάφρασή τους (Die Kostliche Perle, σ. 48-53).
Το 1827 του επετράπη να πάρει τα μυστηριώδη κείμενα και με τα «προφητικά γυαλιά» (Ουρίμ και Θουρίμ) άρχισε να τα μεταφράζει. Το 1829 οι μεταφραστικές εργασίες τελείωσαν και οι πλάκες επιστράφηκαν στον Moroni. Το κείμενο εκδόθηκε το 1930 σαν «Το Βιβλίο του Μορμόν».

Το 1829 ο Smith μαζί με τον Oliver Gowdery έλαβαν «από τον Ιωάννη τον πρόδρομο» την ααρωνική ιεροσύνη και την υπόσχεση της ιεροσύνης του Μελχισεδέκ, για να είναι οι δύο πρώτοι πρεσβύτεροι της εκκλησίας. Τότε βάπτισε ο ένας τον άλλο (Die Kostliche Perle, σ. 55-56). Ο Smith μαζί με πέντε άλλα άτομα ίδρυσε το 1830 στη Fayette της Νέας Υόρκης την «Εκκλησία Ιησού Χριστού». Το 1838 πήρε το σημερινό όνομα.
Το 1842 εγκαινιάσθηκε στο Kirtland/Ohio ο πρώτος ναός και χαρακτηρίστηκε τόπος της «Σιών», ορμητήριο που θα μετέβαλλε σε αληθινή Σιών ολόκληρη την Αμερικανική Ήπειρο (Berett, σ. 78). Παρ’ όλο ότι το πρόγραμμα παρουσιάσθηκε σαν σχέδιο Θεού, αποδείχθηκε λανθασμένο. Η κίνηση δημιούργησε νέο κέντρο στο Illinois, όπου ο Smith εγκαταστάθηκε σε βαλτώδη περιοχή, την οποία αγόρασε, μαζί με πολλές οικογένειες μορμόνων, όπως αποκαλούντο οι οπαδοί του. Η περιοχή πήρε το όνομα Nauvoo, εξελίχθηκε σε πλούσια πόλη με πρώτο δήμαρχο τον ίδιο τον Smith. Δημοσίευμα εφημερίδας του R. Foster εξόργισε τον J. Smith και διέταξε την αστυνομία της πόλης του να καταστρέψει το τυπογραφείο της εφημερίδας. Ο ιδιοκτήτης κατέφυγε στα δικαστήρια και ο Smith καταδικάσθηκε σε φυλάκιση. Τη νύχτα της 26ης Ιουνίου 1844, 100 οπλοφόροι όρμησαν στη φυλακή και δολοφόνησαν τον «προφήτη».
Ακολούθησαν οι διωγμοί. Ο νέος «προφήτης» Brighan Young (1801-1877) οδήγησε 15.000 οπαδούς, στα μέσα του χειμώνα (1845/46), στις Δυτικές περιοχές. Τον Ιούλιο του 1847, μετά μία παροιμιώδη πορεία, έφθασαν στην πε¬διάδα της μεγάλης λίμνης Salt Lake, όπου ο Young σχημάτισε την «πρώτη κυβέρνηση» (1850), όταν η Salt Lake City περιλήφθηκε στις ΗΠΑ.
Η κίνηση παρουσίασε έντονη ιεραποστολική δραστηριότητα. Ισχυρίζεται πως πήρε την εντολή από το Θεό, με ορμητήριο τη «Νέα Σιών» να κηρύξει στην Αμερική και σ’ όλο τον κόσμο το «αληθινό ευαγγέλιο» (Βιβλίο Μορμόν, 3 Νεφί 11,41)• κάθε μέλος λογίζεται Ιεραπόστολος. Τα νεαρά άτομα υποχρεούνται να εκπληρώσουν Ιεραποστολική θητεία δύο ετών με πλήρη απασχόληση. Με δικά τους έξοδα ή έσοδα της οικογένειάς τους μεταβαίνουν συνήθως σε περιοχές του εξωτερικού.
Οι οπαδοί της κίνησης προσφέρουν οικονομική ενίσχυση με την παροχή της «δεκάτης» που πρέπει να τηρείται (3 Νεφί σ. 24). Όμως η προσφορά του ενός δέκατου από τα εισοδήματα θεωρείται το «κατώτερο όριο» και συνιστάται η «διάταξη Ενώχ», δηλαδή η προσφορά στον Κύριο ολόκληρης της περιουσίας του κάθε οπαδού. Υπογράφεται «αγοραστήριο» και ανατίθεται στον πρώην ιδιοκτήτη η διαχείριση ενός τμήματος της περιουσίας που πρόσφερε, ανάλογα με τις ικανότητές του.
Στην Ελλάδα η κίνηση έφθασε κατά το τέλος της δεκαετίας του 1970 και σχηματίσθηκε κοινότητα στην Αθήνα (Μαιάνδρου 15, 115 28 Ιλίσια), με «πρόεδρο του κλάδου» τον Παύλο Νασόπουλο.
2. Διοίκηση
Η κίνηση είναι δομημένη ιεραρχικά. Στην κορυφή βρί¬σκεται η «πρώτη προεδρία», που αποτελείται από τον πρόεδρο και δύο συμβούλους (Hinckley, σ. 21-22). Ο πρόεδρος λογίζεται «θεία αυθεντία» και επιλέγεται με «θεία διάταξη». Είναι «οραματιστής, αποκαλυπτής, ερμηνευτής και προφήτης»• «έχει στην κατοχή του όλες τις δωρεές του Θεού». Παρομοιάζεται με το Μωυσή, που υπηρετούσε ως «στόμα Θεού».
Στην επομένη βαθμίδα βρίσκεται το «Συμβούλιο των Δώδεκα Αποστόλων». Αυτοί εκλέγουν μεταξύ τους τον «προφήτη». Το 1984 η υδρόγειος χωρίστηκε σε 13 περιοχές• έδρα του Συμβουλίου είναι το Salt Lake City. Ακόμη υπάρχει το «Συμβούλιο των Εβδομήκοντα», όπως και διάφορα τοπικά συμβούλια (Lehre und Biindnisse, σ. 11-13. σ. 107. Hinckley, σ. 23).
Η εκκλησία διαιρείται σε «πασσάλους» (Ήσ. λγ' 20. νδ' 2), που περιλαμβάνουν επι μέρους κοινότητες (Hinckley, σ. 24). Όπου δεν υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, ορ¬γανώνονται ιεραποστολές. Η Ελλάδα έχει κέντρο της την Φρανκφούρτη Γερμανίας. Εκεί υπάγεται και η Μ. Βρετανία και ολόκληρη η Ευρώπη και η Αφρική. Περιφερειακός εκπρόσωπος των δώδεκα αποστόλων είναι ο Ιώχαν Βάνδρα (Βιέννη).
Η κίνηση γνωρίζει την ιεροσύνη του Ααρών (διάκονοι, διδάσκαλοι, ιερείς) και την ιεροσύνη του Μελχισεδέκ (πρεσβύτεροι, εβδομηκοντάδες, αρχιερείς, πατριάρχαι, απόστολοι), που κατέχουν τα κλειδιά όλων των ευλογιών αυτής της ζωής και της άλλης! Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι οι αποφά¬σεις λαμβάνονται στο παγκόσμιο κέντρο της οργάνωσης και μέσω της ιεραρχίας διοχετεύονται σε όλες τις κοινότητες προς υλοποίηση.
3. Διδασκαλία
Η κίνηση κηρύττει το «αμερικανικό ευαγγέλιο». Υποστηρίζει ότι οι πρώτοι άποικοι της Αμερικής ήταν οι Ιαρεδίτες, μια φυλή που με θεία μεσολάβηση δεν εθίγη από τη σύγχυση στη Βαβέλ. Με την ηγεσία του προφήτη Ιαρέδ κατασκεύασαν πλοία και μετά από ταξίδι 344 ημερών έφθασαν στη «γη της επαγγελίας», δηλαδή στην Αμερική (Έθήρ 1,33. 6, 4-12). Όμως διαιρέθηκαν και μετά από αδελφοκτόνο πόλεμο πλησίον του λόφου Cumorah, γύρω στο 590 π.Χ., κατεστράφησαν (Έθήρ 15).
Γύρω στο 600 π.Χ. έφθασαν στη «γη της επαγγελίας» και άλλοι άποικοι, υπό την ηγεσία του προφήτη Λεχί, απόγονοι της φυλής Μανασή (Άλμα 10,3. Α΄ Νεφί 17,8). Και
αυτοί διαιρέθηκαν σε Νεφίτες και Λαμανίτες, οπαδοί των παιδιών του Λεχί, Νεφί και Λαμάν. Οι Νεφίτες ήσαν ευσεβείς. Αντίθετα οι Λαμανίτες ήσαν άθεοι• έγιναν άγριοι και απέκτησαν σκούρο χρώμα. Απόγονοι των Λαμανιτών είναι οι σημερινοί Ινδιάνοι. Το 400 μ.Χ. οι δύο ομάδες συγκρούσθηκαν στον ίδιο λόφο Cumorah και οι Νεφίτες εξολοθρεύτηκαν (Άλμα 45, 10-14. Μορμόν 8, 2-7).
Ο Χριστός, μετά την ανάστασή του παρουσιάσθηκε στους Νεφίτες και εξέλεξε δώδεκα αποστόλους. Τους κήρυξε το ευαγγέλιο και τους έδωσε εξουσία να βαπτίζουν, να συγχωρούν αμαρτίες και να κηρύττουν το ευαγγέλιο στα πέρατα του κόσμου, με κέντρο την Αμερική (Γ' Νεφί 11, 10-12,1). Έτσι δημιουργήθηκε η αμερικανική χριστιανική εκκλησία, η οποία εκήρυττε το αμερικανικό ευαγγέλιο, που ο ίδιος ο Χριστός ενεπιστεύθη στους Αμερικανούς αποστόλους.
Όλα αυτά καταγράφησαν από τους κατά καιρούς προφήτες σε πλάκες. Το 320 μ.Χ. ο προφήτης Αμμαρών ενταφίασε αυτές τις πλάκες, τις όποιες αργότερα παρέλαβε ο προφήτης Μορμόν, που ήταν ο τελευταίος προφήτης των Νεφιτών. Ο προφήτης αυτός ενταφίασε τις πλάκες στο λόγο Cumorah, από όπου τις παρέλαβε ο Joseph Smith με θεία αποκάλυψη (4 Νεφί 48).
Αυτό είναι το «καθαρό και γνήσιο πλήρες ευαγγέλιο», που διασώθηκε και αποκαλύφθηκε με θαυμαστό τρόπο, προκειμένου να οικοδομηθεί και πάλι πάνω σ’ αυτό η πρωταρχική εκκλησία του Χριστού. Έτσι δικαιώνεται η παγκόσμια αποστολή της Αμερικής. Οι πρώτοι κάτοικοί της κατάγονται από το αρχαίο Ισραήλ, δέχθηκαν το γνήσιο ευαγγέλιο, ενώ το ευαγγέλιο που κηρύττεται στην Ευρώπη νοθεύτηκε, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να υποταγούν στο Σατανά (Α' Νεφί 13, 26-29) και να μεταβάλλουν τη χριστιανική Εκκλησία σε «μητέρα των πορνών» και των βδελυγμάτων της γης (Α' Νεφί 13,34. 14,9).
Οι Ευρωπαίοι μετανάστες γνώρισαν την αληθινή εκκλησία στην Αμερική και άρχισε η εργασία για την απελευθέρωση των λαών της Ευρώπης από το «βδέλυγμα εκκλησία», που είναι του Διαβόλου (Α' Νεφί 13, 5-6).
Η κίνηση διακηρύσσει πώς πιστεύει στη Βίβλο, όμως προσθέτει πώς η Βίβλος πρέπει να ερμηνεύεται σωστά. Ταυτόχρονα πιστεύει σαν το λόγο του Θεού και «Το βιβλίο του Μορμόν». «Πιστεύουμε σε όλες τις αποκαλύψεις του Θεού, σε όλα όσα τώρα αποκαλύπτει και πιστεύουμε ότι έχει ακόμα πολλά σπουδαία πράγματα ν’ αποκαλύψει σχετικά με τη βασιλεία του Θεού» (άρθρα πίστης). Εκτός από «Το βιβλίο του Μορμόν» η κίνηση έχει και αλλά δύο ιερά βιβλία: «Διδασκαλία και Συνθήκες» (Lehre und Bϋndnisse) και «Το ατίμητο μαργαριτάρι» (Die Kostliche Perle).
Η εκκλησία της Ευρώπης δεν μπορεί να ερμηνεύσει σωστά τη Βίβλο, ούτε να δεχθεί αποκαλύψεις, γιατί δεν υπάρχει εκεί αληθινός προφήτης. Γι αυτό και οι κληρικοί της δεν μπορούν να τελέσουν αληθινά μυστήρια. Η εκκλησία αυτή βρίσκεται σε αποστασία. Για να κατανοήσουν οι άνθρωποι τη Βίβλο πρέπει να συνδεθούν με την αληθινή εκκλησία, που υποκαταστάθηκε το 1830 με τον Joseph Smith. (Ποιά εκκλησία είναι σωστή; σελ. 27-28).
Ο J. Smith, με την εξουσία των «κλειδιών» που του δόθηκε από τον Θεό, ξανασυγκρότησε την εκκλησία του Ιησού Χριστού στη γη και της έδωσε την οργανωτική δομή της πρώτης εκκλησίας. Έτσι υπάρχουν σήμερα δύο εκκλησίες: «Η μία είναι η εκκλησία του Αρνίου του Θεού και η άλλη η εκκλησία του Διαβόλου... όποιοι δεν ανήκουν στην εκκλησία του Αρνίου του Θεού, ανήκουν στη μητέρα του βδελύγματος και αυτή είναι η πόρνη ολοκλήρου του κόσμου» (Α' Νεφί 14,10. Βλ. και «Μια σημαντική είδηση για το λαό της Ελλάδος»).
Βασική σκέψη της κίνησης είναι πώς η παγκόσμια ανάπτυξη βασίζεται στο νόμο της εξέλιξης κάθε ον ανέρχεται σε όλο και μεγαλύτερη τελειότητα.
Ο J. Smith δήλωσε το 1844 στο Nauvoo πως και ο Θεός υπόκειται στο νόμο της συνεχούς προόδου κάποτε ήταν «εξυψωμένος άνθρωπος» με «μορφή ανθρώπου» (Die Lehre des Propheten 291). Γίνεται ακόμη διάκριση μεταξύ του Ελοχίμ και του Ιεχωβά. Ελοχίμ είναι ο «οργανωτής» του ουρανού και της γης, πατέρας όλων των πνευμάτων του ανθρωπίνου γένους. Ο ίδιος εγέννησε και τον Ιεχωβά, που έγινε οικοδόμος του Ελοχίμ και ταυτίζεται με τον Ιησού Χριστό. Κατά την άποψη των μορμόνων, όπως εκφράζεται από τον Orson Pratt, ο Ελοχίμ είχε ένα αριθμό συζύγων, με τις όποιες εγέννησε τα πνεύματά μας και το πνεύμα του Ιησού. Μία από αυτές ήταν στη γη, με την οποία εγέννησε τη σκηνή του Ιησού (Orson Pratt, The Seer 1853/54, σ. 172). Ο Pratt, που χαρακτηρίσθηκε «απόστολος Παύλος της εποχής του» προσθέτει πώς είναι φυσικό να έχουν και οι θεοί σωματικές ανάγκες. Σαν τροφή λαμβάνουν «ουράνια χορταρικά και φρούτα»• έχουν επίσης και γυναίκες και γεννούν Υιούς και θυγατέρες. Κι όταν ο χώρος στενεύει, οργανώνουν νέους κόσμους (Pratt, σ. 37). Ο κόσμος οργανώθηκε σαν ένα «σχολείο» με σκοπό την ανώτερη εξέλιξη των πνευμάτων που θα ενσαρκωθούν σ’ αυτόν.
Ο άνθρωπος είναι σαρκωμένο πνεύμα με ελεύθερη βούληση και μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στο καλό και στο κακό, ώστε να ανέλθει σε ανώτερα επίπεδα εξέλιξης•«όπως είναι ο άνθρωπος, ήταν κάποτε ο Θεός• όπως είναι ο Θεός, μπορεί κάποτε να γίνει ο άνθρωπος» (Lundwall, σ. 151).
Αυτός είναι και ο σκοπός της πτώσης, για να περάσει ο άνθρωπος ένα δεύτερο στάδιο εξέλιξης. Το σχέδιο του Θεού ήταν ο πολλαπλασιασμός του Αδάμ και της Εύας. Όμως ο Αδάμ, σαν ενσάρκωση του Μιχαήλ, ήταν αθάνατος και δεν μπορούσε να εκτελέσει αυτό το σχέδιο με την Εύα. Γι αυτό και ο Αδάμ, «με υπολογισμό και σοφία», έφαγε από τον απαγορευμένο καρπό και έγινε θνητός, ώστε να μπορέσει να ενωθεί με την Εύα. Η πτώση αυτή λογίζεται από τους μορμόνους ευλογία!
Χωρίς την πτώση ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί. «Ο Αδάμ έπεσε για να υπάρχουν άνθρωποι, και οι άνθρωποι υπάρχουν για να έχουν χαρά» (Β' Νεφί 2,2225). Κατά την άποψη της κίνησης η πολυγαμία αποτελεί προσφορά υπηρεσίας στο σχέδιο του Θεού, γιατί με τη γέννηση των πολλών παιδιών ο άνδρας συμβάλλει στην ενσάρκωση μεγάλου αριθμού πνευμάτων και επιταχύνει τη διαδικασία του «θείου σχεδίου». Μ’ αυτό τον τρόπο ο άνδρας ασκεί το λειτούργημα του ιερέα και εξυψώνει το προσωπικό του επίπεδο σωτηρίας. Κατά τον «προφήτη» Young μόνο πολύγαμοι μπορούν να γίνουν θεοί (Journal of Discourses 11, ο. 268 εξ.).
Για την κίνηση τα πάντα στρέφονται προς τον νόμο της διαρκούς προόδου. Κάθε τι που αντιστρατεύεται σ’ αυτό το νόμο είναι κακό. Γι’ αυτό και η εν Χριστώ αγαμία (Α' Κορ. ζ΄ 7.
32-35) θεωρείται βδελυκτή διδασκαλία. Γιατί ο άνθρωπος στερεί τις υπηρεσίες του στο έργο της σάρκωσης των πνευμάτων. Μ’ αυτές τις προϋποθέσεις αναπτύχθηκε στην κίνηση η άποψη πώς και ο Χριστός ήταν πολύγαμος και είχε παιδιά (Orson Hyde, Journal of Discourses 11,81,82,210. O. Pratt, The Seer 1853, σ. 159 εξ.). Η άποψη όμως αυτή δεν επικράτησε μεταξύ των μορμόνων.
Όταν με τη βοήθεια των πολυτέκνων συμπληρωθεί ο αριθμός των πνευμάτων που πρέπει να ενσαρκωθούν, θα ακολουθήσουν τα μεγάλα γεγονότα των εσχάτων καιρών, με επίκεντρο την Αμερική, όπου θα συγκεντρωθούν οι «άγιοι των τελευταίων ημερών». Θα ακολουθήσουν φυσικές καταστροφές, όμως οι «άγιοι» θα είναι ασφαλισμένοι στην αμερικανική «Σιών», που θα βασιλεύει με ασφάλεια.
Τότε θα εμφανισθεί ο Χριστός και θα ενωθεί με τη γήινη εκκλησία, που θα αναλάβει για χίλια χρόνια την κυβέρνηση της γης (Smith, Der Weg Zur Vollkommenheit, a 180182). Ο Σατανάς θα δεθεί. Οι μορμόνοι και οι λοιποί δίκαιοι θα αναπτυχθούν, η γη θα ανανεωθεί.
Μετά τα χίλια χρόνια θα γίνει ο τελικός πόλεμος με το Σατανά, ο οποίος μαζί με τις δυνάμεις του θα καταστραφεί. Θα ακολουθήσει η δεύτερη ανάσταση και η τελική κρίση. Οι μορμόνοι θα εισέλθουν στην ουράνια βασιλεία και οι λοιποί δίκαιοι στη γήινη, ενώ οι κακοί θα ζήσουν στην υπόγεια βασιλεία. Όμως ο νόμος της διαρκούς προόδου θα συνεχίσει να υπάρχει και πέρα από την κατάσταση αυτή.
Οι μορμόνοι διακρίνουν μεταξύ κοινοτικών αιθουσών και ναών. Στο ναό μπορούν να μπουν μόνο μορμόνοι, επιδεικνύοντας ειδικό σημείωμα εισόδου.
Η κίνηση δεν επιτρέπει σε νέγρους να γίνουν ιερείς το μαύρο χρώμα αποτελεί έλλειψη που σχετίζεται με μια προηγούμενη εποχή. Στα ανώτατα τμήματα της ουράνιας μακαριότητας φθάνουν μόνο όσοι είναι κάτοχοι της ιεροσύνης του Μελχισεδέκ.
Οι ιερείς με ιεροσύνη του Μελχισεδέκ τελούν στο ναό μυστικές τελετές, που εξασφαλίζουν την πρόοδο και μετά το θάνατο. Έτσι τελούνται «ουράνιοι γάμοι», που δεν καταλύονται μετά το θάνατο. Σφραγίζονται τα παιδιά στους γονείς και οι γονείς στα παιδιά, ώστε να διατηρείται η ενότητα της οικογένειας και μετά το θάνατο. Τέτοιες τελετές μπορούν να γίνουν και για λογαριασμό αποθανόντων. Μάλιστα οικοδομήθηκε ειδικό βαπτιστήριο, «για να μπορούν οι αγιοί μου να βαπτίζονται γι’ αυτούς που έχουν πεθάνει» (Lehre und Bϋndnisse 124,29.36).
Οι Ιερείς του Μελχισεδέκ βοηθούν τους «πιστούς», ώστε να εξασφαλίσουν την «είσοδο στους ουρανούς», περνώντας με επιτυχία τον «έλεγχο» του αγγέλου, που θα τους ρωτήσει να του πουν την «αναγνωριστική λέξη» και τον ειδικό χαιρετισμό, ο οποίος ασκείται στο ναό των μορμόνων (πρβλ. Lehre und Bϋndnisse 129).
Η εκπλήρωση της εντολής της διαρκούς προόδου εξαρτάται και από την τήρηση των τεσσάρων νόμων: Πίστη, μετάνοια, βάπτισμα, επίσπευση των σκοπών του Θεού και τήρηση των εντολών της «εκκλησίας»: παροχή του ενός δέκατου των εισοδημάτων (Lehre und Bϋndnisse 119, 4-6), φιλανθρωπία, σεξουαλική καθαρότητα έξω από το γάμο, πολυτεκνία, αποχή από δυνατά ποτά, τσάι, καφέ, αλκοόλ, καπνό και μειωμένη χρήση κρέατος (Lehre und Bϋndnisse 89). Μέλος της εκκλησίας γίνεται κανείς με το βάπτισμα με νερό «στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του 'Αγίου Πνεύματος» (Μορόνι 6, 1-4. Lehre und Bϋndnisse 20, 6874). Ο νηπιοβαπτισμός αποτελεί βλασφημία εναντίον του Θεού (Μορόνι 8,9). Η ευχαριστία αποτελεί ανάμνηση (Γ’ Νεφί 18,7).
4) Κριτική της ομάδας
Όλες οι πληροφορίες του «ιερού βιβλίου» των Μορμόνων για τους προγόνους των Αμερικανών δεν δικαιώνονται ιστορικά. Στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στο βιβλίο «Μορμόν». Γι’ αυτό ο αναγνώστης καλείται να πιστέψει στην αλήθεια των αποκαλύψεων του Smith και να ζητήσει γι’ αυτές την βεβαίωση του Αγίου Πνεύματος (Μορόνι 10,4). Όμως η αξιοπιστία του δεν φαίνεται να αντέχει σε σοβαρό έλεγχο. Παρουσιάζονται τα ονόματα Λεχί, Νεφί, Λαμάν σαν πολύ γνωστές προσωπικότητες. Όμως δεν αναφέρονται σε κανένα γενεαλογικό δένδρο της Παλαιάς Διαθήκης, ούτε ανευρίσκονται σε κανένα αρχαιολογικό εύρημα της Αμερικής.
Ακόμη παρατηρούμε πώς ενώ υπάρχουν πολλές θεωρίες για τους πρώτους αποίκους της Αμερικής, καμία από αυτές δεν έχει και την ελάχιστη ακόμη συγγένεια με τη διήγηση του βιβλίου Μορμόν. Εξάλλου οι γλώσσες, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, τα ήθη και έθιμα, οι συνήθειες των Ινδιάνων της Αμερικής δεν παρουσιάζουν καμία απολύτως ομοιότητα με τον εβραϊκό λαό. Επομένως το βιβλίο Μορμόν αποτελεί νοθεία της αμερικανικής ιστορίας.
Νεώτερες έρευνες στο ζήτημα της προέλευσης του βιβλίου Μορμόν απέδειξαν πως πρόκειται για μυθιστόρημα του Salomon Spaulding, πρεσβυτεριανού κληρικού, που συνέγραψε το 1812-1816 σε αρχαίο ύφος, για να κάνει πειστική την αρχαιότητα του κειμένου. Τελικά τα χειρόγραφα αυτά εκλάπησαν και δημοσιεύθηκαν μετά το θάνατό του. Ειδικοί γραφολόγοι των ΗΠΑ βεβαίωσαν πώς τα χειρόγραφα του βιβλίου Μορμόν στα αρχεία της εκκλησίας στο Salt Lake City προέρχονται από το χέρι του Spaulding (βλ. συλλογικό έργο: Gowdrey...).
Δεν υπάρχει αμφιβολία πώς ολόκληρη η διδαχή της ομάδας αυτής είναι αντιχριστιανική. Παρουσιάζει τον Θεό να αλλοιώνεται, παρά την αντίθετη Γραφική διδασκαλία (Μαλακ. γ' 6. Ιακ. σ' 1. Ιω. δ' 24). Εξάλλου ο Θεός κατά την αγία Γραφή δεν είναι οργανωτής ενός κόσμου που προϋπήρχε, αλλά Δημιουργός. Τέλος η πτώση του ανθρώπου δεν είναι ευλογία, αλλά μια σκληρή πραγματικότητα (Γεν. γ' 17-24. Ρωμ. ε' 12).
β) Άλλες ομάδες Μορμόνων
Η κίνηση των μορμόνων διασπάσθηκε σε πολλές ομάδες. Η πιο σημαντική είναι η Αναδιοργανωμένη Εκκλησία του Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών». Συγκροτήθηκε από εκείνους που έμειναν στο Nauvoo κατά το 1845/ 46, μετά την αναχώρηση του Β. Young και των πιστών του. Το 1860 εκλήθη σ’ αυτή την εκκλησία σαν «προφήτης, οραματιστής και αποκαλυπτής» ο γυιός του Joseph Smith. Η ομάδα αυτή ισχυρίζεται πώς επανέφερε τη διδαχή της κίνησης στην πρώτη καθαρότητα και απέρριψε όλες τις μετέπειτα διδασκαλίες που διαμορφώθηκαν στο Salt Lake City. Το σημερινό κέντρο της ομάδας αυτής βρίσκεται στο Independence (ΗΠΑ).
Μια άλλη ομάδα είναι η «Εκκλησία του Χριστού, Temple Lot». Η ομάδα αυτή αγόρασε την περιοχή, όπου με βάση «θεία αποκάλυψη» από το έτος 1831 επρόκειτο να οικοδομηθεί ο «ναός». Η κίνηση διατηρεί το μέρος μέχρι την εποχή που θα κατασκευασθεί εκεί ο ναός!
Υπάρχουν ακόμη και άλλες σχισματικές ομάδες, όπως η Εκκλησία του Θεού με το μήνυμα του Ηλία», η «Εκκλησία του Ιησού Χρίστου (Bickertonites)», η «Εκκλησία του Ιησού Χριστού (Cutlerites)» και η «Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ήμερων (Strangites)».
(π. Αντωνίου Αλεβιζόπουλου, Εγχειρίδιο αιρέσεων... σελ.529-541)

Ο αδιάκριτος ασκητής
Ένας αγωνιστής μοναχός πολεμήθηκε σκληρά από το δαιμόνιο της πορνείας. Στην φοβερή δυσκολία του επισκέφθηκε ένα γέροντα ασκητή και του ανεκοίνωσε τους πειρασμούς και τις δοκιμασίες του.
Ο ασκητής όμως εκείνος δεν είχε προσωπική πείρα του αγώνος στην έκτασι και την μορφή που αντιμετώπιζε ο αδελφός. Αγανάκτησε και του είπε ότι ήταν ανάξιος να φέρη το αγγελικό σχήμα των μοναχών.
Εκείνος τότε απογοητεύθηκε για την κατάστασί του και αποφάσισε να εγκαταλείψη το ερημικό κελλί του και να επιστρέψη στον κόσμο.
Η θεία όμως πρόνοια δεν τον άφησε. Τον συνάντησε ο διακριτικώτατος και εμπειρότατος στις δαιμονικές επιθέσεις αββάς Απολλώς και βλέποντάς τον ταραγμένο και σκυθρωπό, τον ρώτησε φιλικά:
-Για που ξεκίνησες, αδελφέ μου, και γιατί είσαι τόσο λυπημένος;
Ντροπιασμένος εκείνος σιώπησε. Στην επιμονή όμως του αββά Απολλώ αναγκάσθηκε να ομολογήση:
-Απελπίσθηκα από τον εαυτό μου και επιστρέφω στον κόσμο.
Στην συνομιλία που ακολούθησε, του διηγήθηκε πως έφθασε στο σημείο αυτό. Ο διακριτικός αββάς τον συμβούλευσε:
-Μην παραξενεύεσαι για τους πειρασμούς που δοκίμασες, και μην απελπίζεσαι. Με βλέπεις κι εμένα κατάλευκο και γηρασμένο, και όμως υπερβολικά ταράζομαι από παρομοίους πειρασμούς. Μη θλίβεσαι λοιπόν εσύ που είσαι νεώτερος, για την σαρκική πύρωσι, η οποία σβήνει όχι τόσο με την ανθρώπινη προσπάθεια, όσο με την θεία βοήθεια.
Τελικά με την φωτισμένη παιδαγωγική του ο αββάς επέτυχε να τον πείσει να επιστρέψει στο κελί του. Θέλησε όμως να δώσει κι ένα μάθημα στον αδιάκριτο ασκητή. Στάθηκε έξω από το κελλί του και άρχισε να προσεύχεται:
- Κύριε, Εσύ που επιτρέπεις τους πειρασμούς το συμφέρον μας, σε παρακαλώ στείλε τον πειρασμό που δοκιμάζει ο νεώτερος αδελφός σ’ αυτόν εδώ τον γέροντα για να μάθει τώρα στην πράξι ό,τι δεν έμαθε σε τόσα χρόνια. Και για να διδαχθή ακόμη ότι πρέπει να συμπονά και να συμπάσχη με όσους υπομένουν πειρασμούς.
Μόλις τελείωσε την προσευχή αυτή, βλέπει έναν αράπη να στέκεται κοντά στο κελλί και να τοξεύη στον γέροντα βέλη πύρινα. Σε λίγο η πόρτα του κελλιού ανοίγει, βγαίνει ο ασκητής με αλλοιωμένα από την οδύνη χαρακτηριστικά και παίρνει το μονοπάτι για την πόλι! Το ίδιο μονοπάτι που προηγουμένως είχε πάρει ο νεώτερος αδελφός. Ο αββάς Απολλώς σπεύδει να τον σταματήση:
-Για που ξεκίνησες, γέροντά μου, και γιατί είσαι τόσο ταραγμένος;
Η ντροπή τώρα είναι μεγαλύτερη. Η σιωπή αδιαπέραστη. Ο αββάς δεν θέλησε να τον βασανίση περισσότερο. Γεμάτος αγάπη του έδωσε ένα μάθημα για να συμπεριφέρεται άλλοτε με συγκατάβασι και διάκρισι σε όσους δοκιμάζονται και υποφέρουν:
-Γύρισε στο κελλί σου και φρόντισε να γνωρίσης τον εαυτό σου και τα πάθη σου, να δης όλο το βάθος και το πλάτος των αδυναμιών σου. Ν’ ανηληφθής ακόμη ότι δεν μπόρεσες ούτε για λίγο να υποφέρης τους πειρασμούς του νεωτέρου αδελφού, και αναστατωμένος και τρομαγμένος ξεκίνησες για τον κόσμο. Σκέψου ότι σου δόθηκε η ευκαιρία να ενθαρρύνης τον μικρότερό σου, που πολεμήθηκε σκληρά, και συ τον απέλπισες. Eνώ εσύ τον ίδιο πειρασμό δεν υπέφερες, αγανάκτησες για τον αδελφό και τον έσπρωξες αδιάκριτα στην καταστροφή.
Η επέμβασις του Αββά Απολλώ έσωσε τον νεώτερο και ταυτόχρονα δίδαξε τον γέροντα ασκητή να φέρεται με σύνεσι και αγάπη στους δοκιμαζομένους αδελφούς.
(Φιλοκαλία Α’)
(Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος πρώτος, σελ.21-23)

Οι Μασόνοι κάνουν κρυφό πόλεμο, γι’ αυτό είναι επικίνδυνοι
Συζητούσα μια μέρα με τον Γέροντα για τις αιρέσεις κι εκείνος μου διηγήθηκε:
«Μια φορά ήλθε σε μένα μια καλή κοπέλα, μορφωμένη, από καλό σπίτι και χριστιανή, πήγαινε μάλιστα και σε χριστιανική οργάνωση. Μου είπε ότι της προξενεύουν έναν πολύ καλό κύριο, σοβαρό, πλούσιο, μορφωμένο, μόνο που ήταν μασόνος. Με ρώτησε τι να κάνει. Της είπα να μην τον πάρει, αφού ήταν μασόνος. Άρχισε να μου λέει, ότι είναι πολύ καλός χαρακτήρας και γι’ αυτό θα μπορέσει να τον προσελκύσει στο Χριστό. Της είπα ότι δε θα μπορέσει να πετύχει τίποτε. Δε με άκουσε και τον παντρεύτηκε. Από τότε δεν ξαναήρθε για πολλά χρόνια. Ώσπου μια μέρα, έφθασε με τον άνδρα της και το παιδί της. Μπήκε μόνη της στο κελί μου. Τη ρώτησα, πώς τα περνάς; Μου είπε καλά. Κάθε πότε πηγαίνεις εξομολόγηση και Θεία Κοινωνία; Περίπου κάθε χρόνο. Κάθε πότε πας στην Εκκλησία; Κάπου κάπου, αραιά. Τη ρώτησα και μερικά άλλα και πήρα ανάλογες απαντήσεις. Της λέω: Φώναξε τον άνδρα σου. Ήρθε ο άνδρας της με το παιδί τους. Είπα στον άνδρα της: Ξέρεις, η γυναίκα σου, πριν σε παντρευτεί, με βεβαίωσε ότι θα σε κάνει χριστιανό, αλλά βλέπω, ότι εσύ την έκανες μασόνα».
Γέροντα, ρώτησα, πώς πίστεψε αυτή η γυναίκα ότι θα κάνει το μασόνο χριστιανό, αφού η μασονία πολεμά ανοιχτά το χριστιανισμό; Μου απάντησε: «Όχι, αυτό τον πόλεμο τον κάνουν οι άλλοι. Οι μασόνοι κάνουν κρυφό πόλεμο, γι’ αυτό είναι επικίνδυνοι. Δε σου λένε μη κάνεις το σταυρό σου, μη πας στην Εκκλησία, στην εξομολόγηση. Σου λένε πήγαινε, αλλά έλα και σε μας. Σε επηρεάζουν σιγά σιγά, έτσι που να μην καταλάβεις ότι, από κάποια στιγμή και μετά, έπαψες στην πραγματικότητα να είσαι χριστιανός και έγινες μασόνος».
Ο Γέροντας γνώριζε, όχι μόνο το περιεχόμενο των αιρέσεων, αλλά και «τας μεθοδείας του διαβόλου», και εφιστούσε την προσοχή των χριστιανών, για να μην παγιδευτούν και ηττηθούν στον αγώνα τους «προς τας αρχάς, προς τας εξουσίας, προς τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, προς τα πνευματικά της πονηρίας εν τοις επουρανίοις». [Γ 272π.]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.250-251)

Κάποτε ο αββάς Αγάθων πήγαινε στη πόλη για να πουλήσει το εργόχειρό του και να προμηθευτεί λίγο ψωμί για τη συντήρησή του. Κοντά στην αγορά βρήκε έναν φτωχό και ανάπηρο γέρο.
   -Για όνομα του Θεού, αββά, άρχισε τα παρακάλια ο γέρος μόλις είδε τον όσιο. Μη μ’αφήσεις κι εσύ αβοήθητο και τον δυστυχή! Πάρε με κοντά σου.
   Ο αββάς Αγάθων τον έβαλε να καθίσει δίπλα του, εκεί που άπλωσε τα καλάθια του για να τα  πουλήσει.
   -Πόσα λεπτά πήρες, αββά; τον ρώτησε ο γέρος μόλις  πούλησε το πρώτο καλάθι.
   -Τόσα, του απάντησε ο όσιος
   -Καλά είναι! Δεν μου αγοράζεις όμως μια μικρή πίττα; Έτσι για να δείς καλό. Έχω από χτες το βράδυ να φάω.
   -Μετά χαράς, είπε ο όσιος και του εκπλήρωσε την επιθυμία.
   Σε λίγο του ζήτησε φρούτα, ύστερα ένα γλυκό. Έτσι κάθε καλάθι που πουλούσε, ξόδευε χρήματα χάριν του φτωχού αναπήρου.
Έδωσε όλα τα καλάθια και όλα τα χρήματα χωρίς να του μείνει για τον εαυτό του τίποτε. Και το σπουδαιότερο είναι ότι το έκανε αυτό με μεγάλη προθυμία, ενώ ήξερε πως είχε να  περάσει τώρα τουλάχιστον μία βδομάδα χωρίς ψωμί!
   Αφού έδωσε και το τελευταίο του καλάθι, ετοιμάστηκε να φύγει από τη αγορά.
-    Φεύγεις λοιπόν γέροντα; τον ρώτησε ο ανάπηρος.
-    Ναι, τελείωσα τη δουλειά μου.
-    Ε, τώρα θα κάνεις αγάπη να με πας ως το σταυροδρόμι κι από εκεί φεύγεις για την έρημο, είπε πάλι ο παράξενος γέρος.
   Ο αγαθότατος Αγάθων τον φορτώθηκε στην πλάτη του και τον μετέφερε με πολύ δυσκολία, γιατί ήταν κατάκοπος απότην εργασία της ημέρας.
   Όταν όμως έφτασαν στο σταυροδρόμι και ετοιμάστηκε να αφήσει κάτω το ζωντανό φορτίο του, άκουσε γλυκειά φωνή να του λέει:
-    Ευλογημένος να είσαι, Αγάθων, από το Θεό και στη Γή και στον ουρανό.
   Σήκωσε τα μάτια ο όσιος να δεί αυτόν που του μιλούσε. Ο γέρος είχε γίνει άφαντος! Ήταν άγγελος σταλμένος από το Θεό να δοκιμάσει την αγάπη του .

(Χαρίσματα και χαρισματούχοι, τόμος Γ’, σελ. 18-20)

Ακούμε πολύ συχνά τους ανθρώπους να λένε ‘δεν αλλάζει ο άνθρωπος, ‘ πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι’. Από μικρή σε διάφορες περιστάσεις, πάνω σε συζητήσεις άκουγα στο περιβάλλον μου να καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα. Μια αντίληψη βαθιά ριζωμένη μέσα τους που όταν την άκουγα σκεφτόμουν ‘ δεν μπορεί, για να το λένε με τόση βεβαιότητα έτσι θα είναι!’Καθώς μεγάλωνα με έπιασα πολλές φορές να εκστομίζω κι εγώ αυτή την κουβέντα… ‘ δεν αλλάζει ο άνθρωπος!’ Κι εγώ με την ίδια σιγουριά με την οποία με είχαν εμποτίσει οι οικείοι μου.
Ήρθε όμως η ζωή να μου ανατρέψει αυτή την ιδέα! Για την ακρίβεια ήρθε ο Χριστός και τα έφερε όλα τούμπα! Ο άνθρωπος λοιπόν, αν το θελήσει, αλλάζει συν Θεώ! Και το κλειδί για αυτή την αλλαγή είναι η μετάνοια! Η Θεία Χάρη έρχεται τότε και όχι απλά σε αλλάζει αλλά σε καινουριώνει! Σε κάνει την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου κι ακόμα παραπάνω! Είδα μέσα σε μερικά χρόνια συθέμελες αλλαγές τόσο σε εμένα όσο και σε άλλους ανθρώπους στο περιβάλλον μου που ξεκλείδωσαν την πόρτα της καρδιάς τους για να μπει μέσα ο Κύριος για να εργαστεί… γιατί εκεί είναι το μέρος εργασίας του Κυρίου μας! Και δε μιλάω για επιφανειακές αλλαγές αλλά για βαθύτερες αλλοιώσεις της ψυχής! Μιλάω για άμβλυνση των παθών, για εξομάλυνση γωνιών, για εξυγίανση ψυχών! Ναι, λοιπόν ο άνθρωπος αλλάζει!
Άλλωστε αυτός είναι και ο προορισμός μας! Να μεταμορφωθούμε… να αγιασθούμε… να θεωθούμε! Και ο δρόμος και ο τρόπος γι’ αυτό καλείται πνευματική ζωή! Και τότε θα δούμε το θυμώδη να γίνεται πράος, τον ανυπόμονο εγκρατής, το φοβισμένο θαρραλέος, τον αλαζόνα και εγωιστή ταπεινός και πολλά άλλα που όμως για να τα δεις υπάρχει μια προϋπόθεση… να τα ζητήσεις! ‘Αιτείτε και δοθήθεται υμίν, ζητείτε, και ευρήσετε, κρούετε και ανοιγήσεται υμίν’. [ Κατά Ματθαίον κεφ.ζ’ 7]. Δηλαδή ‘Να ζητάτε από το Θεό και θα δοθεί σε σας αυτό που ζητάτε , αρκεί να μην είναι επιβλαβές για σας και χτυπάτε τη θύρα της θείας προστασίας και θα σας ανοιχθεί’. Αν επιτρέψουμε στο Θεό να εργαστεί μέσα μας θα βιώσουμε θαυμαστά πράγματα στη ζωή μας! Ό,τι δώσουμε σε Εκείνον θα το θεραπεύσει! Και τα πάθη μας θα γίνουν αρετές και η καρδιά μας από εμπόλεμη ζώνη, γη της Επαγγελίας!
Και να ξέρεις πως αν πας προς το Χριστό θα κάνεις το μεγαλύτερο δώρο στον εαυτό σου γιατί έτσι βάζεις την ψυχή σου στο δρόμο για τη Βασιλεία των Ουρανών και την αιώνια Ζωή μαζί Του! (Α.Κ.Β)

412.Ερώτηση του ιδίου πρός τον ίδιο.
Εάν μου συμβεί να μακροθυμήσω σε κάτι και υψηλοφρονεί ο λογισμός, τι πρέπει τότε να σκέπτομαι;
Απόκριση: Σου είπα ήδη, ότι, εάν σου συμβεί να κάνεις οποιοδήποτε αγαθό, οφείλεις να γνωρίζεις ότι αυτή η δωρεά είναι του Θεού, προερχόμενη από την αγαθότητα του• διότι όλους τους ελεεί. Και πρόσεχε τον εαυτό σου, μήπως εξαιτίας της ασθενείας σου χάσεις το έλεος που σου παρέχει αυτός, πράγμα που γίνεται σε όλους τους αμαρτωλούς.
    Εάν λοιπόν αυτός το έδωσε καλώς, εσύ να μη το χάσεις κακώς. Και ο τρόπος της απώλειας του πράγματος είναι αυτός• το να επαινέσεις τον εαυτό σου που μακροθύμησε και να ξεχάσεις το Θεό που σε ευεργέτησε. Και όχι μόνο αυτό, αλλά προξενείς και κατάκριση στον εαυτό σου, τολμώντας ν’ αποδώσεις αυτό στον εαυτό σου, ενώ μάλλον πρέπει να αναπέμπεις την ευχαριστία στον φιλάνθρωπο Θεό. Διότι ο Απόστολος λέγει• «τι έχεις λοιπόν που δεν το έλαβες; και εάν το έλαβες, γιατί καυχιέσαι σαν να μη το έλαβες;».
    Λέγε λοιπόν στο λογισμό που σε επαινεί για οποιοδήποτε πράγμα, ότι αυτοί που πλέουν στη θάλασσα, κι αν ακόμα τους συμβεί να βρουν γαλήνη, βρίσκονται ακόμα στο πέλαγος και προσδοκούν την τρικυμία και τον κίνδυνο και το ναυάγιο, και καθόλου δεν τους ωφέλησε η πρός στιγμή γαλήνη. Διότι τότε και μόνο έχουν την ασφάλεια, όταν φθάσουν μέσα στο λιμάνι• πολλοί μάλιστα ναυάγησαν και σ’ αυτό ακόμα το στόμιο του.
    Έτσι λοιπόν και ο αμαρτωλός, εφόσον βρίσκεται μέσα στον κόσμο, οφείλει να τρέμει πάντοτε το ναυάγιο. Να μη πλανηθείς λοιπόν ποτέ να πιστέψεις στο λογισμό που σε επαινεί για κάποιο καλό πράγμα• διότι το καλό είναι του Θεού και δεν μπορούμε να πάρουμε θάρρος ότι θα παραμένει μαζί μας εξ’ αιτίας της αμέλειας μας. Πώς λοιπόν θα τολμήσουμε να υψηλοφρονήσουμε;

(Βαρσανουφίου Έργα, ΕΠΕ, Φιλοκαλία, τομ. 18Β, σελ.325-327

ΤΡΕΙΣ ΑΔΕΛΦΟΙ συμφώνησαν να θερίσουν εξήντα στρέμματα χωράφι. Την πρώτη ημέρα όμως που έπιασαν δουλειά έτυχε να αρρωστήσει ο ένας από τους τρεις και αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω στην σκήτη.
Οι άλλοι δύο που έμειναν είπαν μεταξύ τους:
- Δεν κάνουμε μια μικρή προσπάθεια να θερίσουμε κι εκείνο που αναλογεί στον αδελφό; Με την ευχή του θα το κατορθώσουμε.
Το είπαν και το έκαναν. Όταν τέλειωσε το θέρισμα, κάλεσαν τον αδελφό να πάρει τον μισθό του.
- Ποιό μισθό; έλεγε εκείνος. Αφού δεν πρόλαβα να θερίσω.
- Με την ευχή σου έγινε όπως πρέπει η δουλειά, του απαντούσαν οι δύο άλλοι. Έλα τώρα να πληρωθείς.
Επειδή εκείνος δεν δεχόταν να πάρει μισθό και οι άλλοι επέμεναν να του δώσουν, για να μην φιλονικούν, πήγαν σ’ έναν γείτονά τους Γέροντα να τους λύσει την διαφορά.
- Αββά, άρχισε πρώτος ο αδελφός που είχε αρρωστήσει, πήγαμε οι τρεις μας να θερίσουμε. Εγώ όμως, προτού πιάσω δρεπάνι στο χέρι, αρρώστησα και έφυγα. Οι αδελφοί εδώ με αναγκάζουν τώρα να πάρω μισθό, αν και δεν εργάστηκα. Το βρίσκεις δίκαιο αυτό;
- Αββά; επενέβησαν οι άλλοι, οι τρεις μαζί αναλάβαμε εξήντα στρέμματα χωράφι. Αν θερίζαμε όλοι, είναι απίθανο να τελειώναμε στην ορισμένη προθεσμία. Όμως, με την ευχή του αδελφού οι δύο μας το βγάλαμε εις πέρας πολύ πιο γρήγορα. Δεν είναι λοιπόν δίκαιο να πάρει τον μισθό του;
Ο Γέροντας θαύμασε την αγάπη των αδελφών εκείνων. Πήρε ευθύς το ξύλο κι έκρουσε για να μαζευτούν όλοι οι μοναχοί της σκήτης σε σύναξη.
- Ελάτε, Πατέρες και αδελφοί, να κάνουμε σήμερα μια δίκη, τους είπε, όταν συγκεντρώθηκαν, και διηγήθηκε την υπόθεση.
Το αποτέλεσμα ήταν να αναγκάσουν τον αδελφό να πάρει τον μισθό του. Εκείνος τον πήρε κλαίγοντας κι έλεγε διαρκώς πως την ημέρα εκείνη οι αδελφοί τον είχαν αδικήσει.

ΤΕΣΣΕΡΙΣ φίλοι συμφώνησαν να ασκητεύσουν. Οι τρεις ησύχαζαν κι ο τέταρτος ανέλαβε να τους υπηρετεί. Έδινε τα εργόχειρά τους στην αγορά του γειτονικού χωριού κι ανέβαζε στο ησυχαστήριο τα αναγκαία τρόφιμα.
Ύστερα από λίγα χρόνια πέθαναν οι δύο κι έμειναν μόνοι ο διακονητής κι ένας από τους Ησυχαστές. Κάποτε ο διακονητής, που ήταν και πιο νέος, εκεί στο χωριό που κατέβαινε, βρέθηκε σε πειρασμό κι έπεσε σε μεγάλη αμαρτία.
Κοντά στο ησυχαστήριο είχε στήσει την καλύβα του κι ένας Άγιος Ερημίτης, που είχε λάβει από τον Θεό διορατικό χάρισμα κι έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του εκείνα που δεν μπορεί να διακρίνει ο άνθρωπος με τα σωματικά του μάτια. Σ’ αυτόν τον άγιο άνθρωπο αποκαλύφθηκε πως οι δύο Ησυχαστές στον Ουρανό παρακαλούσαν τον Θεό να παραχωρήσει να φαγωθεί από άγριο θηρίο ο αδελφός που έπεσε, για να ξεπλύνει με το αίμα του την αμαρτία, μην χάσει τον Παράδεισο και χωριστούνε.
Καθώς λοιπόν επέστρεφε ο διακονητής από το χωριό, του επιτέθηκε ξαφνικά ένα άγριο λιοντάρι έτοιμο να τον κατασπαράξει. Ο άλλος αδελφός, που τον περίμενε επάνω στο ησυχαστήριο, είδε από μακριά τον κίνδυνο και κατατρομαγμένος έπεσε στα γόνατα και παρακαλούσε τον Θεό να γλυτώσει τον αδελφό του από τα δόντια του θηρίου.
Οι δύο στον Ουρανό, έβλεπε πάντα ο διορατικός Γέροντας, έλεγαν με θέρμη:
- Κύριε, κάνε έλεος να κατασπαραχθεί από το θηρίο, για να εξιλεωθεί.
- Κύριε, σώσε τον δούλο σου απο τα δόντια του θηρίου, φώναζε κάθιδρος από αγωνία κάτω ο Ησυχαστής.
Τότε έγινε κάτι απροσδόκητο: Ενώ το φοβερό αφρικανικό λιοντάρι είχε σχεδόν αρπάξει με τα μπροστινά του πόδια το θύμα του από τον λαιμό, έκανε ξαφνικά μεταβολή κι εξαφανίστηκε στην κοντινή ζούγκλα, σαν να το έδιωχνε ακατανίκητη δύναμη.
Και ο Άγιος Ερημίτης άκουσε φωνή να λέει στους δύο στον Ουρανό:
- Είναι δίκαιο να γίνει το αίτημα εκείνου που αγωνίζεται ακόμη με την σάρκα κάτω στην γη. Σε σας αρκεί η εδώ ανάπαυση και μακαριότητα.
Γεμάτος συντριβή και μετάνοια για την πτώση του, ύστερα μάλιστα από τέτοιο κίνδυνο που είδε με τα μάτια του, γύρισε στον αδελφό του ο διακονητής και αφού εξομολογήθηκε την αμαρτία του κλείστηκε στο κελί του και έκλαιγε μέχρι τέλους της ζωής του.
 Ύστερα από μερικά χρόνια πέθαναν και οι δύο που είχαν απομείνει και είδε τους τέσσερις μαζί στον Ουρανό ο Άγιος Ερημίτης.

(Γεροντικό, Σταλαγματιές απο την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ. 15-17 )

-    Γέροντα, ταλαιπωρούμαι από τα πάθη μου.
-    Καταλαβαίνεις ότι υπάρχουν μέσα σου πάθη;
-    Μερικές φορές το καταλαβαίνω.
-    Αυτό είναι καλό· όταν ο άνθρωπος αναγνωρίζει ότι έχει πάθη, ταπεινώνεται, οπότε έρχεται η Χάρις του Θεού.
-    Στενοχωριέμαι όμως που συνέχεια σφάλλω.
-    Να χαίρεσαι που συνέχεια σφάλλεις, γιατί έχεις υπερηφάνεια και έτσι ταπεινώνεσαι. «Θεέ μου, αυτή είμαι, να λές. Βοήθησέ με. Αν δεν με βοηθήσεις Εσύ, τίποτε δεν μπορώ να κάνω». Μην απελπίζεσαι. Όταν σφάλλουμε, ξεσκεπάζεται ο πραγματικός εαυτός μας, τον γνωρίζουμε και προσπαθούμε να διορθωθούμε. Με αυτόν τον τρόπο προχωρούμε θετικά και δεν ζούμε με ψευδαισθήσεις ότι πάμε καλά. Εγώ χαίρομαι, όταν εκδηλώνεται μια αδυναμία μου, όταν ξεφυτρώνουν τα πάθη μου. Εάν δεν ξεφύτρωναν, θα νόμιζα ότι αγίασα, ενώ οι σπόροι των παθών θα ήταν κρυμμένοι στην καρδιά μου. Έτσι κι εσύ, όταν θυμώσεις ή πέσεις στην κατάκριση, θα στενοχωρηθεἰς φυσικά, γιατί έπεσες, αλλά πρέπει να χαρεἰς κιόλας, γιατί εκδηλώθηκε η αδυναμία σου, οπότε θα αγωνισθεἰς να απαλλαγεἰς από αυτήν.
-    Γέροντα, όταν κάποιο πάθος μου δεν εκδηλώνεται για ένα διάστημα, σημαίνει ότι δεν υπάρχει πια μέσα μου;
-    Αν υπάρχει μέσα σου ένα πάθος, κάποια στιγμή θα εκδηλωθεἰ. Γι’ αυτό, όταν ξέρεις ότι μέσα σου κρύβεται κάποιο πάθος, πρέπει να προσέχεις. Αν ξέρεις λ.χ. ότι κάπου έξω από το κελλί σου κρύβεται ένα φίδι, όταν βγαίνεις έξω, θα ρίχνεις καμιά ματιά προς τα εκεί και θα προσέχεις μήπως βγεἰ και σε τσιμπήσει. Επικίνδυνο δεν είναι, όταν ξέρεις ότι βρίσκεται εκεί το φίδι και έχεις τον νού σου πότε θα βγεἰ, για να το σκοτώσεις· επικίνδυνο είναι, όταν δεν ξέρεις ότι είναι εκεί και, ενώ περπατάς αμέριμνη, μπορεί να έρθει να σε τσιμπήσει. Θέλω να πώ, επικίνδυνο είναι, όταν ο άνθρωπος δεν παρακολουθεἰ τον εαυτό του και δεν γνωρίζει τα πάθη του. Όταν γνωρίζει τα πάθη του και κάνει τον σχετικό αγώνα, τότε και ο Χριστός τον βοηθάει για το ξερρίζωμά τους.
-    Γέροντα, μήπως πρέπει να αγωνίζομαι χωρίς να ανησυχώ αν διορθώθηκα; Μήπως το να διορθωθώ ανήκει στον Θεό;
-    Ναί, να αγωνίζεσαι και να τα αφήνεις όλα στον Θεό, αλλά να εξετάζεις και τον εαυτό σου, για να δεις που βρίσκεσαι, τί κάνεις. Βλέπεις, ο γιατρός πρώτα ψάχνει να βρει την αιτία από την οποία προέρχεται ο πυρετός και μετά τί φάρμακο να δώσει στον άρρωστο, για να ρίξει τον πυρετό. Από την στιγμή δηλαδή που ο άνθρωπος αρχίζει να βλέπει τα ελαττώματά του, πρέπει να μπεἰ μέσα του η καλή ανησυχία, για να αγωνισθεἰ να τα διορθώσει. Εγώ εξετάζω τον εαυτό μου και βλέπω ότι έχω αυτά και αυτά τα ελαττώματα. Κάνω τον αγώνα μου, και εξετάζω πάλι τον εαυτό μου: «Μέχρι χθές είχα αυτά και αυτά τα ελαττώματα. Έκοψα κανένα; Σ’ εκείνο που βρίσκομαι;». Και μετά λέω στον Θεό: «Θεέ μου, κάνω ό,τι μπορώ, αλλά βοήθησέ με Εσύ να διορθωθώ, γιατί μόνος μου δεν μπορώ».
-    Γέροντα, μπορεί ένας άνθρωπος να μην έχει την δύναμη να δει τα πάθη του;
-    Όταν ο άνθρωπος είναι ευαίσθητος, ο Θεός δεν επιτρέπει να γνωρίσει απότομα τα πάθη του. Γιατί τον ευαίσθητο τον πειράζει και ο διάβολος και τον ρίχνει στην απελπισία: «Γιατί να έχεις αυτό το πάθος; του λέει, και γιατί έκανες εκείνο; και πώς το άλλο; Άρα δεν θα σωθεἰς». Κι έτσι μπορεί να καταλήξει στο ψυχιατρείο.

(Αγἰου Παϊσἰου του Αγιορεἰτου Λὀγοι Ε῾. ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ, σελ. 26-28)

Η ανησυχία των νέων για την αποκατάσταση τους

-Γέροντα, η ανησυχία ενός νέου για την αποκατάσταση του οφείλεται σε απιστία;
-Όχι πάντοτε. Συχνά, οι νέοι που ενδιαφέρονται πώς να τακτοποιηθούν καλύτερα,
αλλά και να βρίσκωνται κοντά στον Θεό, ανησυχούν για την αποκατάσταση τους. Αυτό φανερώνει υγεία.
Το να μη σκέφτεται ένας νέος και να μην ανησυχή για την αποκατάσταση του, φανερώνει αδιάφορο άνθρωπο, και επόμενο είναι ο αδιάφορος να είναι και ανεπρόκοπος.
Μόνο χρειάζεται να προσέξουν αυτή η ανησυχία να μην ξεπερνάη τα όρια, γιατί ο διάβολος προσπαθεί να την διαστρέψη,
να την κάνη αγωνία και να κρατά τον νού τους σε διαρκή σύγχυση.
Οι νέοι πρέπει να εμπιστεύωνται τον εαυτό τους στον Θεό, για να ειρηνεύουν, γιατί ο Καλός Θεός σαν στοργικός Πατέρας
ενεργεί εκεί όπου εμείς ανθρωπίνως δεν μπορούμε να ενεργήσουμε.
Δεν χρειάζεται να βιάζωνται και να παίρνουν ανώριμες αποφάσεις για την ζωή που θα ακολουθήσουν.
Γνωρίζω παιδιά που αγωνιούν πολύ και προσπαθούν να λύσουν όλα τα προβλήματα συγχρόνως.
Τελικά μπερδεύονται και αφήνουν τις σπουδές τους. Ενώ έχουν λ.χ. να τελειώσουν το πανεπιστήμιο, ανησυχούν υπερβολικά για την αποκατάσταση τους,
οπότε καθυστερούν και στις σπουδές τους και ύστερα μπλέκονται χειρότερα.
Δεν γίνονται όλα μαζί, ούτε λύνονται έτσι τα προβλήματα. Για να βοηθηθούν, πρέπει να κάνουν ένα καλό ξεκαθάρισμα μέσα τους
και να βάλουν τα πράγματα σε μια σειρά. Να φροντίσουν πρώτα να πάρουν το πτυχίο τους, ύστερα για την δουλειά τους - τα αγόρια να τελειώσουν και το στρατιωτικό - και στην συνέχεια,
ώριμα πλέον και με την βοήθεια του Θεού, ή να κάνουν μια καλή οικογένεια, αν έχουν αποφασίσει την έγγαμη ζωή, ή να πάνε στο μοναστήρι που θα διαλέξουν,
αν έχουν αποφασίσει τον Μοναχισμό.
Γι’ αυτό λέω στους νέους που σπουδάζουν και έχουν τέτοιες ανησυχίες, εφόσον δεν έχει ωριμάσει μέσα τους τί θα κάνουν στην ζωή τους,
να συνεχίσουν τις σπουδές τους, και εκείνο που θα ωριμάση μέσα τους αργότερα και θα τους αναπαύη, αυτό να κάνουν.
Αν υπάρχη καλή διάθεση, βοηθάει ο Θεός και σιγά-σιγά θα ξεκαθαρίσουν ποιά ζωή είναι γι’ αυτούς,
η έγγαμη ή η άγαμη σε μοναστήρι, και θα νιώσουν ανάπαυση.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 21-22)

Η αγάπη προς το Θεό

Μια άλλη μέρα ερωτά το Γέροντα πώς πρέπει να είναι η αγάπη μας πρός το Θεό και μου λέει:
"Η αγάπη μας πρός το Θεό, παιδί μου, πρέπει να είναι πάρα πολύ μεγάλη και χωρίς να υπάρχει καμία διάσπαση σε άλλα πράγματα.
Σου φέρνω σαν παράδειγμα το εξής: Ο άνθρωπος μοιάζει να έχει εντός του μία μπαταρία με ορισμένη ενέργεια.
Όταν αυτή την ενέργεια την ξοδεύει σε άλλα διάφορα πράγματα εκτός της αγάπης προς τον Θεό, η ενέργεια που απομένει μέσα του γι' Αυτόν είναι ελαχίστη και ίσως πολλές φορές μηδαμινη.
Όταν όμως διαθέτουμε όλη μας την ενέργεια προς τον Θεό, τότε η αγάπη μας είναι μεγάλη προς Αυτόν.
Σου λέω και τούτο το άλλο.
Ήταν μία φορά μία κοπέλα που είχε ερωτευτεί πάρα πολύ ένα νέο, που τον έλεγαν Νίκο.
Αυτή που λές, σηκωνόταν κάθε νύχτα και κρυφά από τους δικούς της, πηδούσε το παράθυρό της καί πήγαινε ξυπόλητη
μέσα απ' τα χωράφια που υπήρχαν αγκάθια για να συναντήσει τον αγαπημένο της ματώνοντας τα πόδια της.
Όταν επίσης γύριζε στο σπίτι της και καθόταν μέσα, πάντοτε ο Νίκος της ήταν εδώ, και μου έδειχνε το μέτωπο του.
Ό,τι δουλειές και να έκανε, ο Νίκος της εδώ, και μου ξαναέδειχνε το μέτωπο του.
Έτσι πρέπει και σύ, παιδί μου, να δίνεις όλη σου τη δύναμη στο Θεό και ο νούς σου να είναι πάντα σ' Αυτόν, γιατί έτσι Του αρέσει".
[ Τζ 108 ]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως Μήλεσι, σελ. 42)