Κίνδυνοι και δοκιμασίες. 

Ο Αρσένιος πέρασε τα νεανικά του χρονιά με αμεριμνησία και αγώνες ασκητικούς. Έπειτα ήρθαν τα δύσκολα χρόνια του Ελληνοϊταλικού πολέμου, της Κατοχής και του ανταρτοπολέμου. Τότε πέρασε πολλές δυσκολίες και κινδύνους.
Στα χρόνια της Κατοχής πολλοί φτωχοί πήγαιναν στην μητέρα του για να ανταλλάξουν πολύτιμα πράγματα με δυο χούφτες αλεύρι. Εκείνη τους έδινε αλεύρι και ψωμί αλλά δεν έπαιρνε ούτε χρήματα ούτε τα οικογενειακά τους κειμήλια. Ζύμωνε συχνά. Το ψωμί τελείωνε γρήγορα γιατί μοίραζε πολλά ψωμιά στους πεινασμένους. Ο αδελφός του Ραφαήλ έδινε καλαμπόκι, χωρίς να παίρνη χρήματα, ή το αντάλλασσε με λάδι που το έδινε στην Εκκλησία. Ο Γέροντας λυπόταν αργότερα, γιατί λόγω της ηλικίας του δεν μπορούσε να βοηθήση περισσότερο, όπως θα ήθελε, τους ανθρώπους στα δύσκολα χρόνια της κατοχικής πείνας.
Στον ανταρτοπόλεμο τον συνέλαβαν οι κομμουνιστές αιχμάλωτο και τον φυλάκισαν. Κακοπάθησε όσο διάστημα έμεινε στην φυλακή και υπέφερε από τις ψείρες και το πολύ στρύμωγμα. Σε ένα μικρό δωμάτιο έβαλαν πολλούς. Όταν ξάπλωναν, ο τελευταίος έμπαινε σαν σφήνα ανάμεσά τους.
Δοκιμάστηκε και ηθικώς, γιατί τον έκλεισαν σε ένα δωμάτιο μόνο του και ύστερα έβαλαν δύο αντάρτισσες σχεδόν γυμνές. Προσευχήθηκε έντονα επικαλούμενος την Παναγία και αμέσως ένιωσε «δύναμιν εξ ύψους», που τον ενίσχυσε και τις έβλεπε με απάθεια σαν αδελφές του, όπως ο Αδάμ την Εύα στον παράδεισο.
Τις μίλησε με τρόπο καλό. Εκείνες ήρθαν σε συναίσθηση, ντράπηκαν και έφυγαν κλαίγοντας.
Στην ανάκριση τον ρώτησε ο ανακριτής:
—Γιατί σε πιάσανε;
—Επειδή ο αδελφός μου είναι στον Ζέρβα, απάντησε.
—Και γιατί είναι στον Ζέρβα;
—Ο αδελφός μου είναι πιο μεγάλος ή εγώ; Μπορώ εγώ να κάνω κουμάντο στον αδελφό μου;
Αφού εκτίμησαν την ειλικρίνεια του και το θάρρος του τον άφησαν ελεύθερο.
Άλλοτε έδωσε ψωμί σε αντάρτες πεινασμένους και ταλαιπωρημένους, γνωρίζοντας ότι κυνηγούσαν να σκοτώσουν τον αδελφό του. Εκείνοι τον θεώρησαν ύποπτο, μη μπορώντας να καταλάβουν την ανιδιοτελή αγάπη του, και κινδύνευσε να δικασθή. Ακόμη τους προστάτευσε από την εκδικητικότητα αυτών που έχασαν συγγενείς στον πόλεμο.
Μερικά περιστατικά δείχνουν τις αλλεπάλληλες δοκιμασίες και τους κινδύνους που πέρασε. Το πατρικό του σπίτι για μερικούς μήνες το είχαν για καταυλισμό οκτώ αντάρτες και ο Αρσένιος κρυβόταν για δυο μήνες σε τουρκικό σπίτι. Άλλοτε σε περίοδο χειμώνος με χιόνια κρυβόταν στην ύπαιθρο. Κάποτε οι αντάρτες τον πήραν αγγαρεία μέχρι την Μακεδονία.
Άλλους δυο μήνες έμενε με την αδελφή του Χριστίνα στα Γιάννενα. Τότε τους επισκέφθηκε κάποιος φίλος του που είχε γίνει Ευαγγελικός. Άφησε μια βαλίτσα με βιβλία αιρετικά. Όταν τα είδε ο Αρσένιος, είπε στην αδελφή του να τα κάψη διότι έχουν πολύ δηλητήριο.
Στην μάχη της Κόνιτσας βοηθούσε ως εθελοντής στην περιποίηση των τραυματιών και στην ταφή των νεκρών.

(Βίος Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου, ιερομ. Ισαάκ, σελ. 58-60).

Ερώτηση.  Όταν μιλώ σε κάποιον για τον βίο των πατέρων και για τις απαντήσεις αυτών, μεγαλοφρονεί η καρδιά μου. Πες μου λοιπόν, πώς θα μιλήσω με ταπεινοφροσύνη; και σε ποιόν πρέπει να τα λέγω αυτά, και με ποιό σκοπό;
Απόκριση: Όταν μιλάς για τον βίο των πατέρων και για τις απαντήσεις αυτών, οφείλεις να κατακρίνεις τον εαυτό σου λέγοντας: Αλλοίμονο σε μένα, πώς αναφέρω τις αρετές των πατέρων και τίποτε δεν απόκτησα από αυτές, ούτε έφθασα σε προκοπή. Και κάθομαι και διηγούμαι σε άλλους για να ωφεληθούν, μήπως κάποτε πραγματοποιηθεί σε μένα εκείνο που λέχθηκε από τον Απόστολο "εσύ που διδάσκεις άλλον, δε διδάσκεις τον εαυτό σου;". Όταν λές αυτά, καυτηριάζεται η καρδιά σου και βρίσκεσαι να μιλάς με ταπείνωση. Πρέπει όμως να προσέχεις σε ποιόν μιλάς. Αν γνωρίζεις ότι θέλει να ωφεληθεί, τότε μίλησε, αν όχι, δεν υπάρχει ανάγκη της ομιλίας (διότι έχει γραφεί, «μακάριος είναι εκείνος που μιλά σ’ αυτιά ανθρώπων που ακούουν»), μήπως ποτέ βρεθείς να παρέχεις τα άγια στους σκύλους και να ρίχνεις τα μαργαριτάρια μπροστά στους χοίρους.
Είθε ο Κύριος να σε συνετίσει, αδελφέ, ώστε να μη πλανηθείς από τον δρόμο της ταπεινώσεως.
(Βαρσανουφίου Έργα, ΕΠΕ, Φιλοκαλία, τομ. 18Γ, σελ.297)

Δανιήλ
χαλιναγώγησε τα λιοντάρια
Ενώ ήταν κυκλωμένος ο Δανιήλ από τα λιοντάρια, βρισκόταν τόσο άνετα, σαν να δορυφορήται από πρόβατα. Διότι η αγιότητα του δικαίου χαλιναγωγούσε εκείνα τα θηρία και δεν άφηνε να φανή η αγριότητά τους... Το θέλημα του Κυρίου έκανε, ώστε τα δύσκολα να φαίνωνται στο Δανιήλ εύκολα. Αυτό συνήθως συμβαίνει με τους αγίους. Όταν κάτι υφίστανται για τη δόξα του Θεού, δεν προσέχουν στα φαινόμενα, αλλά λογίζονται τα νοούμενα και υπομένουν εύκολα τα πάντα.
Ε.Π.Ε. 3,82
τον σεβάστηκαν τα λιοντάρια
Περικυκλωμένος από λιοντάρια ο Δανιήλ ήταν σαν να τον περιστοίχιζαν πρόβατα, γι’ αυτό κανένα κακό δεν έπαθε. Και το ότι ήσαν θηρία, που απλώς δεν έδειχναν τη θηριωδία τους στο Δανιήλ, το κατάλαβαν από όσα ακολούθησαν εκείνοι, που είχαν φανή αγριώτεροι και από τα θηρία. Αυτοί, που είχαν τιμηθή από το Θεό με λογική, ξεπέρασαν σε σκληρότητα τα άλογα ζώα. Τον μεν δίκαιο και άγιο τα θηρία τον σεβάστηκαν και δεν τόλμησαν ν’ αγγίξουν το σώμα του. Αυτοί όμως του συμπεριφέρθηκαν πολύ χειρότερα από τα θηρία. Και για να μη θεωρήσουν φανταστικά τα πράγματα, κατάλαβαν με τα όσα συνέβησαν μετά μ’ αυτούς που έρριξαν στο λάκκο. Τα λιοντάρια μπροστά στον άγιο έδειξαν ημερότητα προβάτων, μπροστά όμως σ’ αυτούς έβγαλαν όλη την αγριότητά τους.
Ε.Π.Ε. 4,464
μας διδάσκουν
Τα θηρία ξέρουν να σέβωνται τους φίλους του Θεού. Και όταν ακόμα τα θερίζη η πείνα, γίνονται σεβαστικά. Ας νοιώσουν ντροπή όλοι οι κοιλιόδουλοι, σαν βλέπουν την εγκράτεια των θηρίων. Λιοντάρια είδαν τον Δανιήλ και έδειξαν εγκράτεια. Εμείς βλέπουμε τον Υιό του Θεού να έρχεται σε μας, και δεν σεβόμαστε. Τα λιοντάρια προτίμησαν να πεθάνουν από την πείνα, παρά να αγγίξουν το σώμα του αγίου. Εμείς βλέπουμε γυμνό το Χριστό, να περιφέρεται απ’ εδώ και απ’ εκεί και να λιώνη από την πείνα, και δεν του προσφέρουμε ούτε τα περιττά. Ζούμε πλουσιοπάροχα και περιφρονούμε τους αγίους, τους αδελφούς μας που πεινάνε.
Ε.Π.Ε. 5,552

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 18-20 )

378-     ΑΞΙΟΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΣ.  Εδώ το κλίμα είναι πολύ ανθυγιεινό και δεν μπορεί κανείς να μείνη για πολύ καιρό, έλεγε ένας ιθαγενής σε ένα ιεραπόστολο. Έπειτα από δυο χρόνια θ’ αναγκασθήτε να επιστρέψετε στη Γαλλία.
            -Κύριε, του απάντησε ο ιεραπόστολος, δεν ερχόμαστε εδώ για να καλοπεράσουμε κι έπειτα να επιστρέψουμε στην Πατρίδα μας, αλλά για να εργασθούμε και να πεθάνουμε.
382-     ΤΟ ΘΥΜΑ. Όταν τον Ιούλιο του 1914 οι Γερμανοί κατέλαβαν το Βέλγιο, κατά την είσοδό των στο χωριό Πυζαί, κάποιος από ένα παράθυρο πυροβόλησε κατά του αξιωματικού που προπορευόταν και τον εφόνευσε.
            Τότε οι Γερμανοί περικύκλωσαν το χωριό και συγκέντρωσαν όλους τους άνδρες από 15 ετών και άνω, μαζί με τον γέροντα εφημέριο.
            -Ένας από σας σκότωσε τον αξιωματικό. Ή ο φονηάς να παραδοθή ή θα διατάξω να σας αποδεκατίσουν, διέταξε ο αξιωματικός.
            Όλοι σώπασαν.                               
            Μια άγρια σφαγή άρχισε τότε. Ξαφνικά, μια φωνή υψώθηκε:
            -Εγώ εσκότωσα τον αξιωματικό. Εγώ είμαι ο ένοχος.
            Ήταν ο εφημέριος, που πρόσφερε τη ζωή του για να σώση το ποίμνιό του.  

 (Θησαυρός Γνώσεων και ευσεβείας, Υακίνθου Γρατιανουπόλεως, σελ. 169-171)

34. Πολλοί άνθρωποι αγνοούν τον Θεό, τον εαυτό τους και τους εχθρούς της σωτηρίας τους, που έτσι εύκολα κυριεύουν αυτές τις αφώτιστες ψυχές και τις τραβούν προς την απώλεια.

35. Όταν η Γραφή λέγη στον εσωτερικό μας άνθρωπο: «Έγειρε ο καθεύδων και ανάστα εκ των νεκρών» (Εφεσ. ε' 14), εννοεί τον πραγματικό ύπνο της ψυχής, που μοιάζει πολύ με τον συνηθισμένο ύπνο του σώματος. Και όταν η Εκκλησία ψάλλη: «Ψυχή μου, ψυχή μου, ανάστα, τι καθεύδεις;», εννοεί τον πραγματικό ύπνο της καρδιάς και δεν μιλά καθόλου αλληγορικά. Όταν το σώμα κοιμάται, παύει να έχει συναίσθησι. Έτσι και η ψυχή. Όταν κοιμάται, παύει να έχη συναίσθησι. Έτσι και η ψυχή. Όταν κοιμάται τον ύπνο της αμαρτίας, είναι αναίσθητη σε κάθε τι που αφορά την πίστι, την ελπίδα και την αγάπη.
Και όμως, ο Υιός του θεού ήλθε στον κόσμο για να μας ξυπνήση απ’ αυτόν τον πνευματικό ύπνο. Γι’ αυτόν τον σκοπό δίδαξε, θαυματούργησε, πέθανε πάνω στον Σταυρό, ανέστη, ανελήφθη. Η ψυχή του αμετανόητου αμαρτωλού δεν είναι σε θέσι να τα καταλάβη και να τα εκτιμήση αυτά. Δεν έχει την ικανότητα να νοιώση τις ευεργεσίες του Θεού. Κοιμάται βαθειά και δεν την απασχολούν καθόλου η πίστις, η ελπίδα και η αγάπη. Δεν φοβάται τον αδέκαστο Κριτή, τον ακοίμητο σκώληκα, το πυρ το εξώτερο. Κοιμάται και δεν ακούει, δεν βλέπει, δεν αισθάνεται. Είναι αξιοσημείωτο, ότι ο σωματικός ύπνος αρχίζει με το θόλωμα της διανοίας. Πρώτη η διάνοια αποκοιμάται και ύστερα το σώμα. Τα μάτια κλείνουν και παύουν να βλέπουν. Τα αφτιά δεν ακούνε. Το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή που κοιμάται τον ύπνο της αμαρτίας. Αλλά η ψυχή είναι ικανή πάντως να βλέπη με τα μάτια τα δικά της, ακόμη και κατά τον ύπνο, καθώς είναι γραμμένο στο Άσμα Ασμάτων: «Εγώ καθεύδω και η καρδία μου αγρυπνεί» (ε’ 2).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 32-33)

688.Ερώτηση.
Αν μου εμπιστευθεί κάποιος κάτι δίνοντας εντολή να μη το πώ σε κανέναν, και κάποιος άλλος με ορκίζει να του το πώ, τι να κάνω; Διότι, αν το πώ, θα λυπήσω εκείνον που μου το εμπιστεύθηκε, αν δεν το πώ, θα λυπήσω αυτόν που με ερώτησε, και πάλι φοβάμαι τον όρκο.
Απόκριση
Αυτός που σε ορκίζει, αυτός θα βαστάξει την αμαρτία. Δεν πρέπει λοιπόν με την πρόφαση του όρκου να φανερώσεις το μυστικό του αδελφού. Πες του: ‘Αν εσύ μου έλεγες ένα λόγο, θα ευχαριστιόσουν να τον αποκαλύψω σε άλλον; Αν λοιπόν εσύ δεν θα ευχαριστιόσουν, ούτε να με ερωτήσεις για να σου πώ τα πράγματα του αδελφού, διότι έχει ειπωθεί, «αυτό που απεύχεσαι να γίνει σε σένα, να μη το κάνεις στον πλησίον σου» και πάλι, «ό,τι θέλετε να κάνουν σε σας οι άνθρωποι, και εσείς να κάνετε το ίδιο σ’ αυτούς»’.
(Βαρσανουφίου Έργα, ΕΠΕ, Φιλοκαλία, τομ. 18Γ, σελ.295)

«Ο κόσμος όμως ήρθε και φεύγει και μαζί του η επιθυμία που προκαλεί. Ενώ, όποιος εκτελεί το θέλημα του Θεού μένει αιώνια» (Α’ Ιωάννου 2:17)
Τα πρόσκαιρα και τα αιώνια
     Ο μεγάλος ποιητής και δραματουργός Ουίλλιαμ Σαίξπηρ γράφει πως μια μέρα ο Άμλετ πέρασε από ένα νεκροταφείο και την προσοχή του έλκυσαν δύο τάφοι. Ο ένας ήταν του διασημότερου δικηγόρου της Αγγλίας και ο άλλος της ομορφότερης ηθοποιού της Αγγλίας. Και καθώς τους κοιτούσε είπε: «Και τώρα πού είναι οι ακαταμάχητες ενστάσεις σου κύριε συνήγορε; Κι εσύ μεγάλη λαίδη, που είναι η καταπληκτική ομορφιά σου και τα χειροκροτήματα των θαυμαστών σου;». Χάθηκαν για πάντα!
     Δε συμβαίνει το ίδιο μ’ εκείνους που ο Θεός τους συγχώρησε και τους έσωσε μέσω του λυτρωτικού έργου του Χριστού. Αυτοί, όπως και τα έργα τους, μένουν αιώνια. Αυτοί, εδώ κάτω στη γη εκτελούν το θέλημα του θεού, παράγουν καρπούς για τη δόξα του Θεού κι όταν πεθάνουν πηγαίνουν στην παρουσία του Θεού. Αυτούς τους μακαρίζει ο Λόγος του Θεού με τα λόγια: «Είναι από τώρα μακάριοι εκείνοι που πεθαίνουν πιστοί στον Κύριο. Ναι! Αυτό βεβαιώνει το Πνεύμα. Γιατί έτσι θα αναπαυτούν από τους κόπους τους. Και τα έργα τους ακολουθούνε κατόπι τους» (Αποκ. 14:13).
(Σ.Α.Ι.)

«Τον καλό αγώνα τον αγωνίστηκα, τον δρόμο τον τελείωσα, την πίστη τη διατήρησα. Τώρα πια μένει φυλαγμένο για μένα το στεφάνι της δικαιοσύνης…» (Β’ Τιμ. 4:7-8).
     Συνήθως ο κόσμος ζηλεύει τους μεγάλους άνδρες με τα πολλά κατορθώματα στη ζωή. Όμως το εσωτερικό πολλών απ’ αυτούς που θεωρούνται μεγάλοι, μόνο ο Θεός το ξέρει. Να μερικά αποκαλυπτικά λόγια του Πρίγκιπα Βίσμαρκ, που υπήρξε ξακουστός για τις επιτυχίες του: «Στη μακρόχρονη ζωή μου», λέει, «σπάνια υπήρξα ευτυχισμένος. Αν αθροίσω τις σπάνιες στιγμές της ευτυχίας μου, μόλις που θα συγκεντρώσω 24 ώρες. Και στην πολιτική δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να δοκιμάσω ευτυχία. Έπρεπε πάντα και συνεχώς να μάχομαι, και όταν νικούσα, μαζί με τις νίκες έρχονταν οι φροντίδες, πώς ν’ αποκομίσω το μεγαλύτερο κέρδος απ’ αυτές».
     Ελάτε τώρα να συγκρίνετε τα λόγια αυτά με κείνα ενός άλλου αδάμαστου πολεμιστή, αλλά στον πνευματικό τομέα, του αποστόλου Παύλου. Ξαναδιαβάστε τα προσεκτικά και βγάλτε τα συμπεράσματά σας.
     Ο πιστός κερδίζει δύο ζωές. Τη ζωή τη γήινη και τη ζωή την αιώνια, τ’ ουρανού. Ο άπιστος τις χάνει και τις δύο, όσες δόξες κι αν αποκτήσει εδώ. «Η ευσέβεια είναι σε όλα ωφέλιμη, επειδή περιέχει υποσχέσεις και για την τωρινή ζωή και για την μελλοντική…» (Α’ Τιμ. 4:8).

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

32. Συλλογίσου, πως βλέπεις το απρόσιτο Φως, από το οποίο πηγάζει το φως του ήλιου, της σελήνης και των άστρων. Ότι βλέπεις την άπειρο Αγάπη, που έστειλε τον Μονογενή Υιό της στον κόσμο για να σώση τον κόσμο από τον αιώνιο θάνατο (Ιω. γ’ 16, 17). Ότι ατενίζεις την Άναρχο Ωραιότητα, από την οποία προέρχονται όλες οι ομορφιές της κτίσεως και, μαζί τους, εκείνη του ανθρώπου. Συλλογίσου, πως βλέπεις τον Δημιουργό του ουρανού και της γης, όλον αγάπη και λάμψι, μέσα στο απρόσιτο φως της τελειότητός του. Τι θα αισθανόσουν σ’ αυτή την περίπτωση; Η χριστιανική πίστη μας ετοιμάζει γι’ αυ4ή τη θέα.
Παρατήρησε τα φυτά. Σ’ αυτά είναι έκδηλος μία θαυμαστή σοφία, που εμφανίζεται σε κάθε μέρος τους. Μία ζωοποιός δύναμις, ενισχύοντας και διατηρώντας κάθε μέρος του φυτού, μέσα σε ιδιαίτερες συνθήκες. Μία παντοδυναμία, με την οποία η Άναρχος Σοφία αλλάζει την όψι της αμόρφου ύλης τόσο αβίαστα και ομαλά, κάνοντας να φανούν οι σκοποί μιας υπερβατικής Πρόνοιας. «Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας!» (Ψαλμ. ργ’ 24).

33. Ένα αντικείμενο, που το ηλιακό φως δεν πέφτει πάνω του, παραμένει αόρατο. Ένα άλλο, έστω και μικρό και πολύ μακρυνό, είναι ορατό, γιατί αντανακλά τον ήλιο. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Όσοι, με τη ζωή τους, δεν αντανακλούν τον Ήλιο της Δικαιοσύνης, τον Χριστό, δεν διακρίνονται. Όσοι όμως τον αντανακλούν, είναι ορατοί και από πολύ μεγάλη απόστασι. Λάμπουν στον κόσμο σαν φωστήρες. Πρόκειται για τους Αγίους. Μερικοί απ’ αυτούς λάμπουν σαν τον ήλιο, άλλοι σαν το φεγγάρι, άλλοι σαν τα άστρα.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 31-32)

9. «Εκ πασών γενεών εξελέξατο σε την καλλονήν Ιακώβ, ην ηγάπησε» (Π).
Η Εκκλησία, με τη βοήθεια των χριστολογικών ψαλμών 41 και 131 στοχάζεται το μυστήριο της εκλογής της Παρθένου από τον Θεό. «Την σωτηρίαν των ανθρώπων ηδύνατο να εργασθή και ενεργήση μόνον ο Θεός. Ο άνθρωπος όμως έπρεπε να συνεργασθή με τον εργαζόμενον Θεόν δια την σωτηρίαν του... Και αυτό ακριβώς είναι το νόημα όλης της... οικονομίας της σωτηρίας... Ο Θεός καλεί. Εις την κλήσιν του αυτήν υπακούουν και απαντούν ελευθέρως ολίγοι ίσως άνθρωποι, οι οποίοι όμως γίνονται τοιουτοτρόπως 'εκλογή’ του Θεού, δια της οποίας προετοιμάζει ο Θεός και την σωτηρίαν των άλλων.
«Η κατ’ εξοχήν 'εκλελεγμένη’ και 'υπήκοος’ εις τον Θεόν υπήρξε η Παναγία, η οποία υπηρέτησε και... συνείργησε εις την οικονομίαν της σωτηρίας ως ουδείς άλλος απ’ αιώνος... Οι άγιοι Πατέρες βλέπουν όλην την Π. Διαθήκην ως μίαν συνεχιζομένην δια των γενεών προετοιμαστικήν 'κλήσιν’ και 'εκλογήν’ (Ρωμ. ια' 5, 7 ) του Θεού, ως μίαν δηλαδή γενεαλογίαν της Παναγίας, εκ της οποίας θα γεννηθή ο Σωτήρ του κόσμου Χριστός, Σωτήρ ασφαλώς πρώτον αυτών των στελεχών της γενεαλογίας και της ίδιας της κορυφής της, της Παναγίας και δι’ αυτής και όλων των ανθρώπων» (Ιερ. Αθανάσιος, βλ. Δ, 28 –29).
Με αλλά λόγια, η εκλογή του Θεού βασίζεται στην εκούσια υπακοή και συνεργασία του ανθρώπου. Γι΄ αυτό και ο άνθρωπος μπορεί να δεχθή ή ν’ απορρίψη την εκλογή και την κλήσι αυτή του Θεού.
Η πρώτη Εύα είχε το προνόμιο να εκλεγή. Επειδή όμως δεν «υπήκουσε», δεν δέχθηκε δηλαδή την κλήσι, έχασε την εκλογή. Το ίδιο συνεχίσθηκε σ΄ ολόκληρη την Π. Διαθήκη. Άλλοι «δια της ανυπακοής» χάνουν και άλλοι «δια της υπακοής» κερδίζουν το προνόμιο να γίνουν «εκλεκτοί του Θεού». Η Παναγία είναι στην κορυφή του γενεαλογικού δένδρου των κλητών και εκλεκτών του Θεού.
Στο γενεαλογικό δένδρο του Χριστού ανήκουν μόνο όσοι μαζί με τη Θεοτόκο και τον Ιησού υπακούουν εκούσια κι ελεύθερα στην εκλογή και κλήσι του Θεού. Ο ίδιος ο Κύριος είπε ότι «πολλοί εισί οι κλητοί ολίγοι οι εκλεκτοί» (Ματ. κ' 16), σε πολλούς δηλαδή απευθύνει ο Θεός την κλήσι του, λίγοι όμως την αποδέχονται και γίνονται «εκλεκτοί Θεού» (Κολ. γ' 12).

(Μητροπολίτου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, Η Πρώτη, εκδ. Γρηγόρη, σελ. 30-31 )

(Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος εξομολογείται...).
Δεν τα λέω διαφορετικά, αλλά όπως είμαι και αισθάνομαι. Δεν νομίζω ότι είναι πολλοί ανάμεσα στους ιερείς εκείνοι που σώζονται, αλλά πολλοί περισσότεροι είναι εκείνοι που χάνονται, και το αίτιο είναι ότι το λειτούργημα αυτό χρειάζεται γενναία ψυχή. Διότι έχει πολλές ανάγκες που τον αναγκάζουν να βγει από τον γνωστό χαρακτήρα του, και χρειάζεται από παντού μύρια μάτια…
    Δεν θέλουμε να είμαστε εμείς μεν αξιόλογοι ενώ εσείς άσημοι. Θα ήθελα αν ήταν δυνατόν να σας φανερώσω αυτή την αγάπη που έχω για σας. Διότι κανένας δεν θα μπορούσε να με κατηγορήσει στο εξής για τίποτα αν ο λόγος μου ήταν πάρα πολύ σκληρός…
    Τίποτα δεν είναι πιο αγαπητός σε μένα από εσάς, ούτε ακόμα και αυτό το φως. Διότι μύριες φορές θα ευχόμουν εγώ ο ίδιος να υποστώ οποιαδήποτε αναπηρία, αν βέβαια με αυτήν θα κατόρθωνα να επιστρέψω τις ψυχές σας. Διότι ποιο είναι για μένα το όφελος των ηλιακών ακτίνων, όταν η λύπη μου για σας διασκορπίζει το σκοτάδι των ματιών; Διότι το φως είναι καλό τότε, όταν φαίνεται με χαρά· διότι στη λυπημένη ψυχή θεωρείται ότι είναι ενοχλητικό. Ότι όμως δεν ψεύδομαι εύχομαι ποτέ μεν να μην αποκτήσετε πείρα. Πλην όμως, αν ποτέ συμβεί κάποιος από σας να αμαρτάνει, αποδείξτε μου ότι αδιαφορώ. Μακάρι να χαθώ αν δεν μοιάζω με τους παράλυτους, αν δεν μοιάζω με τους τρελούς, και σύμφωνα με τον προφητικό λόγο, «και το φως των ματιών μου και αυτό δεν είναι μαζί μου». Διότι ποια ελπίδα υπάρχει για μας, όταν εσείς δεν προοδεύετε; ποια επίσης λύπη, όταν εσείς προκόβετε; Νομίζω ότι πετάω, όταν ακούσω κάτι καλό για σας. «Κάντε μου τη χαρά πλήρη». Τόσο μόνο πρόσφερα στην προσευχή, ότι επιθυμώ την προκοπή σας. Εκείνο λοιπόν για το οποίο αγωνίζομαι για όλους σας, είναι αυτό, ότι σας αγαπώ, ότι έχω συνδεθεί μαζί σας, ότι τα πάντα για μένα είστε εσείς, και πατέρας και μητέρα και αδέλφια και παιδιά.
    Μη λοιπόν νομίσετε, ότι κάτι από τα λεγόμενά μου λέγεται από απέχθεια, αλλά για διόρθωση. Διότι λέει, «αδελφός βοηθούμενος από αδελφό, είναι σαν πόλη οχυρωμένη». Μη λοιπόν απαξιώσετε να ακούσετε τα λόγια μου, διότι ούτε εγώ περιφρονώ τον δικό σας λόγο, αλλά θα ήθελα να διορθώνομαι από εσάς, θα ήθελα να διδάσκομαι από εσάς, διότι όλοι εμείς είμαστε αδέλφια….
    … Τι να κάνω; Να, καθημερινά σκάζω να φωνάζω,,, Αμέτρητες συμβουλές δίνω και κανένας δεν ακούει. Αλλά δεν μιλάω τη νύχτα; Θα ήθελα και τη νύχτα να το κάνω αυτό, και στις ώρες του φαγητού σας, και, αν ήταν βέβαια δυνατόν, αφού γινόμουν αμέτρητα κομμάτια να ερχόμουν κοντά σας και να σας μιλούσα… Να, με τη χάρη του Θεού και εγώ έχω πια τριετία, που δεν παρακαλάω βέβαια νύχτα και ημέρα, αλλά το κάνω αυτό πολλές φορές τρεις ημέρες και όχι εφτά. Τι επιπλέον συνέβηκε; Κατηγορώ, μαλώνω, δακρύζω, υποφέρω, αν και όχι φανερά άλλα μέσα στην καρδιά μου… Εάν κάποιος δεν με κατέκρινε για περιττή φιλοδοξία, θα μπορούσες να δεις καθημερινά να χύνω πήγες από δάκρυα· αλλά αυτές τις πηγές των δακρύων μου, τις γνωρίζει το σπιτάκι μου και η ερημιά.
    Πράγματι πιστέψτε με, για μεν τη δική μου σωτηρία έχασα κάθε ελπίδα, θρηνώντας όμως τα δικά σας, δεν μου μένει ευκαιρία να πενθώ για τα δικά μου αμαρτήματα· τόσο πολύ είστε εσείς το παν για μένα. Και αν αντιληφθώ να προκόβετε εσείς στην αρετή, δεν αισθάνομαι, εξαιτίας της μεγάλης χαράς, τα δικά μου αμαρτήματα· αν πάλι δω να μην προκόβετε, τότε πάλι, λόγω της μεγάλης μου λύπης, παραβλέπω τα δικά μου, και νιώθω μεν μεγάλη χαρά για τα δικά σας αγαθά, και αν ακόμα είναι αμέτρητα τα κακά που με πιέζουν, κυριεύομαι πάλι από υπερβολική λύπη για τα δικά σας λυπηρά και αν ακόμα είναι αμέτρητα τα κατορθώματά μου. Διότι ποια ελπίδα υπάρχει για τον δάσκαλο, όταν το ποίμνιο είναι διεφθαρμένο; ποια ζωή; ποια προσδοκία; με ποιο θάρρος θα σταθεί μπροστά στο Θεό; τι θα πει…
    Και αν δώσω λόγο και αν δεν δώσω, δεν έχω να ωφεληθώ σε τίποτα. Μακάρι να συμβεί να σωθείτε εσείς και να δώσω εγώ λόγο για εσάς! να σωθείτε εσείς, και εγώ να κατηγορηθώ ότι δεν έκανα εκείνο που εξαρτιόταν από μένα! διότι δεν φροντίζω για να σωθείτε εσείς με τη δική μου προσπάθεια, αλλά το να σωθείτε μόνο μέσω οποιουδήποτε. Δεν γνωρίζετε την τυραννική εξουσία των πνευματικών πόνων, πώς άπειρες φορές θα προτιμούσε να κατακομματιαστεί εκείνος που υποφέρει από αυτόν τον υπερβολικό πόνο του τοκετού, παρά να δει έναν από εκείνους που γεννήθηκαν να χάνεται και να καταστρέφεται; Από πού να σας πείσουμε; …
    Μπορώ και εγώ να λέω ότι δεν παρέλειψα τίποτα· αλλά όμως πονάω αφάνταστα· και το ότι πονάω γίνεται φανερό από ότι αμέτρητα μέσα επινοώ και μηχανεύομαι. Αν και βέβαια θα μπορούσα να πω προς εσάς: Τι με ενδιαφέρει; Εγώ έκανα ό,τι εξαρτιόταν από μένα, εγώ είμαι καθαρός από το αίμα σας. Όμως δεν είναι αρκετό αυτό για παρηγοριά. Εάν δηλαδή ήταν δυνατό να σχίσω την καρδιά μου και να σας την δείξω, θα μπορούσατε να δείτε ότι υπάρχετε όλοι σας μέσα σε αυτήν με μεγάλη ευρυχωρία, και γυναίκες και παιδιά και άνδρες· διότι τέτοια είναι η δύναμη της αγάπης· κάνει την ψυχή πιο ευρύχωρη από τον ουρανό… Επιθυμώ υπερβολικά όχι μόνο το Ευαγγέλιο να σας δώσω, αλλά και την ψυχή μου. Αγαπιέμαι και αγαπώ, αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Ας αγαπήσουμε λοιπόν πρώτα το Χριστό!
(αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ομιλίες Γ και ΜΔ εις τας Πράξεις, αποσπάσματα, ΕΠΕ τόμος 15, σελ. 109-119 & τόμος 16Α, σελ.613-