Η ένωση και κοινωνία μας με τον Θεό σε γενικές γραμμές γίνεται με δύο τρόπους: με τη μυστική κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου και με την πνευματική κοινωνία. Ο δεύτερος τρόπος διαιρείται εν συνεχεία σε τρεις άλλους τρόπους. Γι’ αυτό θα σας μιλήσω γι’ αυτούς τους τρόπους φέρνοντας μαρτυρίες από τη θεία Γραφή και τις διδασκαλίες των αγίων Πατέρων.

Η πρώτη και σπουδαιότερη κοινωνία μας με τον Χριστό γίνεται με την κοινωνία του Σώματος και του Αίματός Του. Ένας χριστιανός που δεν πιστεύει ότι το φαινόμενο ψωμί και κρασί είναι αληθώς το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας, είναι ένας αιρετικός και ξένος προς την αληθινή πίστη του Χριστού, ο Οποίος λέει: «Η σαρξ μου αληθώς εστί βρώσις, και το αίμα μου αληθώς εστί πόσις» (Ιω. 6:55). Ενώ ο απόστολος Παύλος μάς λέει: «Το ποτήριον της ευλογίας ο ευλογούμεν, ουχί κοινωνία του αίματος του Χριστού εστί; τον άρτον ον κλώμεν, ουχί κοινωνία του σώματος του Χριστού εστίν;» (Α’ Κορ. 10:16).
Όποιος λοιπόν κοινωνεί αναξίως, γίνεται ένοχος, όπως λέει ο ίδιος Απόστολος: «Ος αν εσθίη τον άρτον τούτον ή πίνη το ποτήριον του Κυρίου αναξίως, ένοχος έσται του σώματος και του αίματος του Κυρίου» (Α’ Κορ. 11:27). Ο χριστιανός όμως που κοινωνεί με φόβο, ευλάβεια και προετοιμασία, αξιώνεται αναριθμήτων δωρεών, από τις οποίες οι σπουδαιότερες είναι οι εξής:
1) Ενώνεται με τον Χριστό κατά χάριν, όπως λέει το χωρίο: «Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καγώ εν αυτώ» (Ιω. 6:56)
2) Συμμετέχει στην αιώνια ζωή, όπως λέει το χωρίο: «Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα έχει ζωήν αιώνιον (Ιω. 6:54).
3) Θα αναστηθεί την ημέρα της κρίσεως, όπως λέει στο ίδιο χωρίο: «Και εγώ αναστήσω αυτόν εν τη εσχάτη ημέρα».
4) Ο Χριστός κατοικεί μέσα στην καρδιά μας, όπως λένε τα χωρία: «κατοικήσαι τον Χριστόν διά της πίστεως εν ταις καρδίαις υμών» (Εφ. 3:17) και «εν εκείνη τη ημέρα γνώσεσθε υμείς ότι εγώ εν τω πατρί μου και υμείς εν εμοί καγώ εν υμίν» (Ιω. 14:20) κ.ά.
5) Όποιος κοινωνεί τον Χριστό έχει Αυτόν ζώντα μέσα του: «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός» (Γαλ. 2:20), και «τεκνία μου, ους πάλιν ωδίνω, μέχρις ου μορφωθή Χριστός εν υμίν!» (Γαλ. 4:19).
6) Προοδεύει και αυξάνεται στα πνευματικά έργα, κατά το χωρίο: «αληθεύοντες δε εν αγάπη αυξήσωμεν εις αυτόν τα πάντα, ος εστίν η κεφαλή, ο Χριστός» (Εφ. 4:15).
7) Η θεία Κοινωνία καθαρίζει από αμαρτίες, αγιάζει, φωτίζει και χαρίζει την αιώνια ζωή (από την ευχή της θ. Μεταλήψεως του αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού).
8) Επιφέρει τον αγιασμό σώματος και ψυχής, εκδιώκει τις φαντασίες και καθαρίζει από τα πάθη, δίνει παρρησία προς τον Θεό, φωτισμό και ενίσχυση για την αύξηση των αρετών και την τελειότητα (6η ευχή θ. Μεταλήψεως του αγίου Βασιλείου).
9) Επιφέρει πνευματική χαρά, υγεία σώματος και ψυχής, κατά τον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας.
Αυτοί και άλλοι πολλοί ακόμη είναι οι πνευματικοί καρποί τους οποίους αποκτά ο πιστός που προσέρχεται συχνά και με καλή προετοιμασία στη θεία Ευχαριστία. Αυτός που δεν προσέρχεται σ’ αυτό το Μυστήριο, ποτέ δεν θα μπορέσει να προοδεύσει στην εργασία των αρετών, διότι δεν παραμένει μέσα στον Χριστό και Εκείνος μέσα του, καθώς λέει και ο Ίδιος: «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν» (Ιω. 15:4).

Ο δεύτερος τρόπος κοινωνίας και ενώσεως με τον Χριστό γίνεται με την προσευχή του Ιησού, κατά την οποία ο νους βυθίζεται στην καρδιά και εκεί λέει συνεχώς το: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλόν».
Η προσευχή που γίνεται με τον νου στην καρδιά έχει μεγάλη σημασία, διότι ενώνεται η ψυχή μας με τον Ιησού Χριστό και δι’ Αυτού με τον Πατέρα, διότι η μόνη οδός που οδηγεί στην ένωση με τον Πατέρα είναι ο Χριστός, όπως λέει ο Ίδιος: «ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ει μη δι’ εμού» (Ιω. 14:6).
Η καρδιακή προσευχή προσφέρει τη δυνατότητα στο Άγιο Πνεύμα να κατοικήσει και εργαστεί στην καρδιά μας και να ενωθούμε εμείς με το Πνεύμα. Αυτή η ένωση με την ακατάπαυστη προσευχή μοιάζει με τη νύμφη που αγαπά πάρα πολύ τον Νυμφίο Χριστό και δεν θέλει ποτέ να αποχωριστεί απ’ Αυτόν.

Ο τρίτος τρόπος κοινωνίας με τον Δημιουργό Θεό μας γίνεται με την εφαρμογή των εντολών Του και την απόκτηση των αρετών.
Αυτή η συγκατοίκηση με τον Ιησού φανερώνεται στη Γραφή από τον Ίδιο, όταν λέει: «Εάν τις αγαπά με τον λόγον μου τηρήσει και ο Πατήρ μου αγαπήσει αυτόν, και προς αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ’ αυτώ ποιήσωμεν» (Ιω. 14:23), ενώ αλλού λέει: «εάν τας εντολάς μου τηρήσητε, μενείτε εν τη αγάπη μου, καθώς εγώ τας εντολάς του πατρός μου τετήρηκα και μένω αυτού εν τη αγάπη» (Ιω. 15:10).
Ο άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης λέει ότι η ομοιότητα και ένωσή μας με τον Θεό επιτελείται μόνο με την εφαρμογή των θείων εντολών (Λόγος περί σωτηριώδους γνώσεως).
Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, όσον αφορά την ένωσή μας με τον Θεό, λέει: «Ο λόγος του Θεού και Πατρός βρίσκεται μυστικά σε κάθε μία από τις εντολές Του, οπότε αυτός που δέχεται τον λόγο του Θεού δέχεται τον Θεό».
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, μιλώντας για τη θέωση του ανθρώπου με την εφαρμογή των εντολών του Θεού, λέει: «Οι εντολές του Θεού παρέχουν όχι μόνο τη γνώση, αλλά και τη θέωση».

Ο τέταρτος τρόπος κοινωνίας με τον Χριστό γίνεται με την ακρόαση των λόγων του Θεού.
Περί αυτού μας ομιλεί η Καινή Διαθήκη: «πολλοί δε των ακουσάντων τον λόγον επίστευσαν, και εγενήθη ο αριθμός των ανδρών ωσεί χιλιάδες πέντε» (Πράξ. 4:4).
Ο απόστολος Παύλος λέει: «η πίστις εξ ακοής, η δε ακοή διά ρήματος Θεού» (Ρωμ. 10:17)
Εάν το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου είναι η αληθινή βρώσις και πόσις, τότε ο λόγος του Κυρίου γενόμενος δεκτός από τους πιστούς γίνεται σ’ αυτούς «πηγή ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον» (Ιω. 4:14) και «άρτος ζωής ο εκ του ουρανού καταβάς» (Ιω. 6:58), ενώ κατά τον άγιο Δαμασκηνό λέγεται μάννα της αφθαρσίας και μάννα το μυστικό.
Ο απόστολος Παύλος διά της ακοής δέχθηκε τον λόγο του Θεού, όταν προσκλήθηκε με το θείο φως στον δρόμο προς τη Δαμασκό και άκουσε φωνή εξ ουρανού. Η Σαμαρείτισσα διά της ακοής λαμβάνει τον λόγο του Θεού, ενώ πάλι οι Σαμαρείτες πιστεύουν και βαπτίζονται από το κήρυγμα του αποστόλου Φιλίππου (Πράξ. 8:5-6,12) και λαμβάνουν το Άγιο Πνεύμα (Πράξ. 8:14,18).

Πατέρες και αδελφοί, σας έφερα μερικές από τις σπουδαιότερες μαρτυρίες της Γραφής και των αγίων Πατέρων, οι οποίες μας βοηθούν στην πορεία μας για μία ακατάπαυστη ένωση με τον Νυμφίο Χριστό.
Ο ιδιαίτερος και αγιότερος τόπος, όπου επιτυγχάνεται αυτή η πολύτροπη κοινωνία μας με τον Χριστό είναι η Εκκλησία μας. Εκεί όλοι οι πιστοί μας, ερχόμενοι με ευλάβεια και πίστη στις ιερές Ακολουθίες, βρίσκονται σε μία ατμόσφαιρα μυστική και με τον νου, την καρδιά, την προσευχή και τη συμμετοχή στη Θεία Κοινωνία κοινωνούν των δωρεών του Αγίου Πνεύματος.
Προπαντός η λειτουργική Θυσία είναι η τέλεια έκφραση της ενώσεως με τον Κύριό μας. Η μνημόνευση ονομάτων των χριστιανών στην Προσκομιδή, και όταν αυτοί είναι μεν αμαρτωλοί αλλά μετανοημένοι, δίνει την ευλογία της κοινωνίας αοράτως των ψυχών με τον Σαρκωθέντα και Αναστάντα Κύριο, ο Οποίος παρέχει ενίοτε και την σωματική τους θεραπεία.
Είθε το έλεος και οι οικτιρμοί του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο οποίος είναι ο Λόγος του Θεού, να έλθει και κατασκηνώσει μέσα μας με τους ανωτέρω τέσσερις τρόπους που συνοπτικά αναφέραμε.


(από το βιβλίο: Ιερομονάχου Κλεόπα Ηλίε, "Πνευματικοί Λόγοι". Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 1992)

Επιστολή Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

Καθόσουν στο τρένο και σώπαινες. Δίπλα σου κάθονταν κάποιοι κύριοι και συζητούσαν για τους μεγάλους ανθρώπους. Ένας απ’ αυτούς απαριθμούσε ονόματα μεγάλων προσωπικοτήτων που εκτιμά και μεταξύ άλλων ανέφερε και το όνομα του Ιησού Χριστού. Κάποιος άλλος είπε ότι αυτός δεν θεωρεί τον Χριστό μεγάλο άνθρωπο. Και άρχισαν να φιλονικούν γύρω από τον Κύριό μας, κατά την προφητεία του Αγίου Συμεών ότι Αυτός θα είναι «εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον» ( Λουκ. 2,34 ). Τότε εκείνοι οι άνθρωποι απευθύνθηκαν σ’ εσένα και ρώτησαν, εάν εσύ θεωρείς τον Χριστό μεγάλη προσωπικότητα. Εσύ απάντησες όχι. Ο Χριστός δεν είναι για σύγκριση. Ο Χριστός δεν είναι μεγάλος άνθρωπος. Είναι Θεός. Ακούγοντας τα λόγια σου όλοι γέλασαν και άρχισαν να χλευάζουν την πεποίθησή σου περί του Υιού του Θεού. Μέχρι πριν λίγο διαχωρισμένοι μεταξύ τους, όπως τότε που ο Πιλάτος και ο Ηρώδης συμφιλιώθηκαν όταν ήθελαν να καταδικάσουν τον Χριστό. Κι έτσι εσύ υπό την μάστιγα των κοροϊδιών και χλευασμών ταξίδευες έως τον τόπο σου.

Μακάρια η ψυχή σου! Έτσι υπέμεναν τους χλευασμούς για τον Χριστό οι κάλλιστοι των καλλίστων, οι μάρτυρες και οι αρεστοί στον Θεό. Τον Καισάριο, τον αδελφό του Μεγάλου Βασιλείου τον θεωρούσαν φιλόσοφο με υπόληψη. Και ο βασιλιάς Ιουλιανός, κολασμένος παραβάτης της χριστιανικής πίστης, ήθελε να κερδίσει τον Καισάριο στη δική του πλευρά ενάντια στους χριστιανούς. Τον κάλεσε στο παλάτι του και άρχισε να τον συμβουλεύει, να εγκαταλείψει τον Χριστιανισμό και να επιστρέψει στην ειδωλολατρία. Τελικά, μετά από μακρά φιλονικία ο Καισάριος δήλωσε στον βασιλιά αποφασιστικά: «Είμαι Χριστιανός, και παραμένω Χριστιανός».

Πρόσφατα μου έλεγε ένας νέος Μαυροβούνιος: «Ήμουν στον στρατό και δεν ντρεπόμουν για την πίστη μου. Όμως γι αυτό υπέμεινα πολλές πικρίες. Έβαλε ο δεκανέας τη δεκάδα μας στη σειρά και μου φώναξε: “Ιβάν, ποιος είναι ο Θεός σου;”. “Κι εγώ του απάντησα αμέσως: “Ο Θεός μου είναι ο Ύψιστος στα ουράνια”. Αυτός λοιπόν με χαστούκισε στο μάγουλο και μου είπε: “Εγώ είμαι ο Θεός σου”. “Όχι, δεν είσαι”, του απάντησα εγώ, “εσύ είσαι ο δεκανέας μου ενώ ο Θεός μου είναι στα ουράνια”. Πάλι χαστούκι στο άλλο μάγουλο. Εμένα δεν με πονά το χαστούκι, αλλά η καρδιά μου αγαλλιάζει από κάποια ευχαρίστηση που κάτι λίγα υποφέρω κι εγώ για τον Κύριο και Δημιουργό μου».

Μακάριος είσαι, Ιβάν, λέω εγώ, που σε χλεύασαν και σε χτύπησαν για χάρη του Θεού.

Ενώ τώρα και σ’ εσένα και στον Ιβάν λέω: «Χαίρετε καὶ ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς·» ( Ματθ. 5, 12 ) .

(«Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Δεν φτάνει μόνο η πίστη… Ιεραποστολικὲς επιστολὲς Β΄», Εκδόσεις «εν πλώ», σ. 275-277)

Ειρηνικά
δεήσεις λειτουργικές
Μας παραγγέλλει η Εκκλησία να ζητάμε τον άγγελο της ειρήνης. Να ζητάμε, δηλαδή, αυτό που είναι ο σύνδεσμος όλων των αγαθών, την ειρήνη, ώστε να είμαστε απαλλαγμένοι από κάθε μάχη, από κάθε πόλεμο, από κάθε έριδα. «Να είναι ειρηνικά όλα τα παρόντα». Και αν ακόμα κάτι είναι ανυπόφορο, όταν υπάρχη ειρήνη, γίνεται ελαφρύ. Γι’ αυτό και ο Χριστός έλεγε: «Σας δίνω τη δική μου ειρήνη» (Ιωάν, ιδ' 27). Γιατί κανένα όπλο δεν είναι τόσο ισχυρό για το διάβολο, όσο η φιλονικία και η έχθρα και ο πόλεμος. Ας παρακαλούμε: «Τη σημερινή ημέρα χάρισέ την μας ειρηνική και όλες τις ημέρες της ζωής μας».
Ε.Π.Ε. 19,76
κλιμακωτά
Αυτό συγκρατεί όλων τη ζωή, δηλαδή, η ομόνοια μεταξύ άντρων και γυναικών. Αυτό όλο τον κόσμο συγκρατεί. Όταν σείεται το θεμέλιο, γκρεμίζεται ολόκληρο το οικοδόμημα. Και όταν διχογνωμούν τα αντρόγυνα, όλη η ζωή γίνεται άνω-κάτω. Πρόσεχε: Ο κόσμος αποτελείται από τις πόλεις. Οι πόλεις από τις οικογένειες. Οι οικογένειες από τους άντρες και τις γυναίκες. Αν, λοιπόν, αλληλομισούνται και αλληλοπολεμούνται άντρες και γυναίκες, τότε μπαίνουν μάχες και φιλονικίες στα σπίτια. Όταν δε ταράζωνται τα σπίτια, τότε αναστατώνονται και οι πόλεις. Όταν δε αναστατώνωνται οι πόλεις, παγκόσμια θα είναι κατ’ ανάγκη η ταραχή κι ο πόλεμος.
Ε.Π.Ε. 31,302
στη θεία Λειτουργία
Και όταν ευλογούν οι ιερείς, ειρήνη εύχονται. Και ο διάκονος αυτό προτρέπει στην αίτησι, να ζητάμε τον άγγελο της ειρήνης και τα προσφερόμενα να είναι όλα ειρηνικά. Και όταν έρχεται η ώρα της απολύσεως, αυτό εύχεται: «Πηγαίνετε με ειρήνη». Διότι η ειρήνη είναι η τροφός μας και η μητέρα μας, που μας θάλπει με φροντίδα και στοργή. Και όταν αναφέρω την ειρήνη, δεν μιλάω για έναν απλό χαιρετισμό ή για μια συνύπαρξι σε συμπόσιο. Μιλάω για την κατά Θεόν ειρήνη, που είναι καρπός πνευματικής συμφωνίας, και που δυστυχώς πολλοί την διασπούν, ταράζοντας τα χριστιανικά μας πράγματα με βλαβερές και εριστικές συζητήσεις.
Ε.Π.Ε. 34,186
Ειρηνοποιοί
οι χριστιανοί
Όταν δικάζεται αδελφός με αδελφό, εκείνος που μεσολαβεί μεταξύ των δυο στην κρίσι, δεν χρειάζεται να διαθέτη καταπληκτικές ικανότητες και μόρφωσι, αφού η ψυχική διάθεσις και η συγγένεια της πίστεως συμβάλλουν πολύ στη λύσι της φιλονικίας.
Ε.Π.Ε. 18,450
υιοί του Θεού
Τόσο σπουδαίο αγαθό είναι η ειρήνη, ώστε αυτοί που την κατορθώνουν, καλούνται υιοί του Θεού. Πολύ φυσικά. Αφού και ο Υιός του Θεού γι’ αυτό ήρθε στον κόσμο, για να ειρηνοποιήση τα της γης με τα του ουρανού. Αν δε οι ειρηνοποιοί καλούνται υιοί του Θεού, όσοι προκαλούν φιλονικίες είναι υιοί του διαβόλου.
Ε.Π.Ε. 22,142

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 118-120)

«Ειρήνη πάσι»
προ της θείας Κοινωνίας
Και στην εκκλησία ο προεστώς λειτουργός προσφέρει ειρήνη. Και αυτό είναι τύπος εκείνου (που έκανε ο Χριστός μετά την ανάστασί του). Και πρέπει με μεγάλη χαρά να δεχώμαστε την ειρήνη, να ειρηνεύουμε πριν να προσεγγίσουμε την αγία τράπεζα.
Ε.Π.Ε. 10,400
με τη φωνή και με το πνεύμα
Όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στην πράξι να ειρηνεύουμε. Όχι μόνο με το στόμα, αλλά και με τη διάνοια. Αν όμως εδώ λες «Ειρήνη, και τω πνεύματί σου», αλλ’ έξω εχθρεύεσαι, βρίζοντας και κατηγορώντας, και περιλούεις κρυφά μύριους άλλους με μύριες βρισιές, τότε τι ειρήνη είναι αυτή;
Ε.Π.Ε. 10,404
ζούμε στη θ. Λειτουργία την ειρήνη
Όταν πρόκηται να ζήσουμε την ειρήνη στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, καλούμαστε με αγάπη να ασπαστούμε ο ένας τον άλλον.
Ε.Π.Ε. 19,486
«ειρηνεύσεις» και τσακωνόμαστε;
Όταν μπη στο σπίτι ο προεστώς της εκκλησίας, λέει: Ειρήνη πάσι. Όταν μιλάη, πάλι: Ειρήνη πάσι. Όταν ευλογή: Ειρήνη πάσι. Όταν προτρέπη ν’ ασπαζώμαστε: Ειρήνη πάσι. Όταν τελεστή η θυσία: Ειρήνη πάσι. Και στον ενδιάμεσο χρόνο πάλι λέει: Χάρις και ειρήνη σε όλους. Πώς, λοιπόν, δεν είναι παράλογο, ενώ τόσες φορές ακούμε για ειρήνη, ο ένας τελικά να πολεμάη τον άλλον;
Ε.Π.Ε. 22,144

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 116-118)

371. Έτσι που είναι αχρειωμένη η ανθρώπινη φύσις, το να αγαπάμε τον Θεό και τον πλησίον μας επιτυγχάνεται μόνο με την αυταπάρνησι. Όποιος θέλει να ανταποκριθή ενεργώς στην κορυφαία αυτή εντολή του Ευαγγελίου, πρέπει να υποβληθή αδίστακτα σε μεγάλες στερήσεις για χάρι εκείνων που αγαπά (Αμήν). «Μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ» (Ιω. ιε’ 13). Μεγάλη αγάπη δηλαδή σημαίνει το να είσαι έτοιμος να θυσιάσης και την ίδια σου τη ζωή, για χάρι όσων αγαπάς.

372. Μερικοί προσεύχονται υποκριτικά. Και η υποκριτική προσευχή τους γίνεται συνήθεια. Δεν αντιλαμβάνονται την κατάστασί τους. Αν κανείς τους κατηγορούσε την προσευχή τους ως υποκριτκή, θα αγανακτούσαν μαζί του.
Ο άνθρωπος δεν πέφτει μονομιάς στην υποκρισία, αλλά βαθμιαία. Στην αρχή, ίσως, προσευχόταν με όλη του την καρδιά. Αργότερα όμως, - εφ’ όσον το να προσεύχεσαι με την καρδιά σου είναι δύσκολο έργο και απαιτεί να βιάζης τον εαυτό σου (Ματθ. ια’ 12)- άρχισε να προσεύχεται ολοένα και πιο πολύ τεχνητά, μετα χείλη του μόνο, όχι από τα βάθη της ψυχής. Και, στο τέλος, η προσευχή του κατήντησε εντελώς ψυχρή και μηχανική, χωρίς η δύναμις των φθόγγων της να του πλουτίζη την καρδιά. Δεν είναι λίγοι, αλλοίμονο, που προσεύχονται έτσι. Ο Κύριος λέγει γι’ αυτούς. «ἐγγίζει μοι ὁ λαός οὗτος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ καί ἐν τοῖς χείλεσιν αὐτῶν τιμῶσί με, ἡ δέ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀπ᾽ἐμοῦ» (Ματθ. ιε’ 8).
Κάτι ανάλογο ισχύει και με την μετάληψι των ζωοποιών, αθανάτων, φρικτών Μυστηρίων του Χριστού. Στην αρχή κάποιος κοινωνεί με ζώσα πίστι, «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως και ἀγάπης». Αλλά κατόπιν, η καρδιά του ψυχραίνεται και προσέρχεται στη θεία κοινωνία λες και πρόκειται για απλόν άρτο και οίνο και όχι για το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου. Η σημασία του Μυστηρίου, «το πνεύμα και η ζωή» (Ιω στ’ 63), όπως είπε ο Χριστός, «οὐ εν αυτώ» (Ιω. η’ 37). Ο Σατανάς τον κυρίευσε. Ας μας φυλάξη ο Θεός από τέτοιο κατάντημα! Το ίδιο συμβαίνει και με το Μυστήριο της Ι. Εξομολογήσεως.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 157-159)

«Είναι επιβεβλημένο να πειθαρχεί κανείς στο Θεό παρά στους ανθρώπους» (Πραξ. 5:29)

Ήταν μέρες κατοχής στην Ινδονησία. Ένας λοχαγός των στρατευμάτων κατοχής κάλεσε τον ποιμένα μιας εκκλησίας και του είπε να συγκεντρώσει την Κυριακή όλους τους άντρες της ενορίας του και να τους οδηγήσει στο αεροδρόμιο για αναγκαστική εργασία.
- Την Κυριακή δεν εργαζόμαστε, κύριε, αλλά λατρεύουμε το Θεό, απάντησε με θάρρος ο εργάτης εκείνος του Ευαγγελίου.
- Θα εργαστείτε, επέμενε ο αξιωματικός. Σας διατάσσω. Αλλιώς θα σας σκοτώσω.
Ο ποιμένας ξεκούμπωσε το σακάκι του, έδειξε το στήθος του και είπε στην αξιωματικό: «Εδώ, λοχαγέ μου, είναι η καρδιά μου. Πυροβολήστε αν θέλετε, αλλά την Κυριακή δε θα εργαστούμε». Έκπληκτος, τότε, ο αξιωματικός είπε: «Εσείς οι χριστιανοί είστε ανόητοι, Καλά, ελάτε τη Δευτέρα». Ο ηρωικός εκείνος χριστιανός, με κίνδυνο της ζωή του, τόλμησε να υπακούσει στο Θεό παρά στους ανθρώπους και δόξασε έτσι το όνομα του Κυρίου του.

«Και πάνω στην ενδυμασία του και πάνω στο μηρό του είχε γραμμένο τον τίτλο: Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΑΔΩΝ ΚΑΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ» (Αποκάλυψη 19:16)

Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση μια ιστορία που διάβασα. Ο Πρώσος υπουργός Φον Πνέφιλ, που πέθανε το 1784, συνήθιζε ν’ απομονώνεται για μια ώρα κάθε μέρα στο γραφείο του για προσευχή και μελέτη του Λόγου του Θεού. Είχε δώσει εντολή στο γραμματέα του εκείνη την ώρα να μην το ενοχλεί κανένας απολύτως. Ένα πρωί ήρθε ξαφνικά να επισκεφτεί τον υπουργό ο βασιλιάς Φρειδερικός ο Β’. Ο γραμματέας βρέθηκε σε μεγάλο δίλημμα. Ούτε τη διαταγή του κυρίου του ήθελε να παραβεί, αλλά ούτε και το βασιλιά να εμποδίσει. Αναγκάστηκε να εξηγήσει στο βασιλιά τη συνήθεια του υπουργού. «Τότε θα περιμένω», είπε ο βασιλιάς. Όταν ύστερα από λίγο βγήκε ο υπουργός έξω, είδε το βασιλιά, κατάλαβε τι συνέβαινε και του ζήτησε συγγνώμη, λέγοντας: «Ξέρετε μεγαλειότατε, μιλούσα με το Βασιλιά των Βασιλιάδων».
Τι ωραίο παράδειγμα αυτό για μας! Τι καλή συνήθεια να μελετούμε το Λόγο του Θεού και να προσευχόμαστε μια συγκεκριμένη ώρα κάθε μέρα μόνοι μας με το Θεό!
(Σ.Α.Ι.)

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

369. Ο Κύριος, για να προφυλάξη την αχρειωμένη φύσι μας από τις σειρήνες των κοσμικών απολαύσεων, έκαμε ώστε η αμαρτία –και στην αναζήτησί της και στην απόλαυσί της- να μας γεμίζη πίκρα και ταραχή. Δόξα στο έλεος και στη σοφία του Ουρανίου Πατρός μας, που κάθε τρόπο μετέρχεται για να μας φυλάξη από την πτώσι στις απαιτήσεις των σαρκικών παθών! «Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω» (Ματθ. ιγ’ 9). Η πίκρα, η ταραχή και η ντροπή της αμαρτίας αποδεικνύουν ότι δεν πλασθήκαμε και δεν ζούμε πάνω στη γη για την αμαρτία, αλλά για μία χαρά ουράνια, πνευματική, αιώνιο. Λοιπόν, ψυχή μου, ζήτα χαρά και ειρήνη στον Θεό. Αυτός είναι η πηγή τους, όπως τόσες φορές έως τώρα η πείρα σου το απέδειξε. Ενώ σε όλες της γήινες χαρές, υπάρχει «σύντριμμα και ταλαιπωρία» και το αποτέλεσμά τους είναι θάνατος.

370. Αδελφέ μου, νοιώθεις μέσα σου αποστροφή και κακία για τον πλησίον σου; Είσαι αγανακτημένος για τις προσβολές που σου έχει κάνει; Υπάρχει τρόπος να βγης από αυτή τη δυσάρεστο ψυχική κατάστασι. Αναθυμήσου το πλήθος των δικών σου αμαρτημάτων, που είναι αμέτρητα. Σκέψου την ανοχή και τη μακροθυμία που σου δείχνει ο Κύριος της ζωής σου. Καθημερινά, χωρίς τέλος, σου συγχωρεί τα παραπτώματα, αν του προσευχηθής με συντριβή. Και συ, από το άλλο μέρος, δεν θέλεις να συγχωρήσης τον πλησίον σου για ένα-δύο παραπτώματα, στα οποία τον έσπρωξε ο Αρχέκακος; Κατάκρινε λοιπόν τον εαυτό σου και όχι τον πλησίον σου. Έτσι, θα βρης την άφεσι των δικών σου πταισμάτων. Ο νους σου θα γίνη τότε ολοφώτεινος, η καρδιά σου θα βρη ησυχία, θα μοιάζης του Θεού. Γίνε πράος, κάνε σαν να μη ακους τα μοχθηρά λόγια των άλλων, σαν να απευθύνονται σε κάποιον άλλον ή στη σκιά σου. «Εγώ εν άκακία μου επορεύθην» (Ψαλμ. κε’ 1). «Εἶπα• φυλάξω τὰς ὁδούς μου τοῦ μὴ ἁμαρτάνειν με ἐν γλώσσῃ μου … Εκωφώθην και εταπεινώθην και εσίγησα» (Ψαλμ. λη’ 2,3). «Εγώ δε ώσει κωφός ουκ ήκουον και ωσεί άλλαλος ουκ ανίγων το στόμα αυτού» (Ψαλμ. λζ’ 14).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 156-157)

126. « Ανήγαγον αυτόν εις Ιεροσόλυμα παραστήσαι τω Κυρίω» (Λουκ. β' 22).

Πρόκειται για τον Σαραντισμό του Ιησού, που έγινε σύμφωνα με τον σχετικό Ιουδαϊκό νόμο (Λευϊτ. ΙΒ'). Ο Ιησούς οδηγείται για πρώτη φορά στα Ιεροσόλυμα, στο Ναό του Θεού, σαράντα μέρες από την γέννησι Του. Την πρώτη όμως αυτή «παράστασι» στο Ναό του Θεού ο Ιησούς την κάνει στην αγκαλιά της Θεοτόκου. Η αγκαλιά της μητέρας ήταν το όχημα που μετέφερε τον Θεάνθρωπο στον ναό του Θεού.
Για κάθε παιδί η αγκαλιά της μητέρας του είναι συνήθως ο πρόναος του Θεού. Στο ωραίο και οικείο περιβάλλον της οικογένειας και μέσα στην μητρική αγκαλιά που την θερμαίνει η ζεστασιά της μητρικής στοργής, το παιδί μυείται για πρώτη φορά στις εμπειρίες του Θεού. Εδώ το βρέφος και το νήπιο μαθαίνει τις πρώτες θρησκευτικές έννοιες. Εδώ αρχίζει να προφέρη για πρώτη φορά το όνομα του Θεού. Η αγκαλιά της μητέρας θα γίνη ακόμα το όχημα που θα μεταφέρη το παιδί στο Ναό, σαράντα μέρες μετά την γέννησή του, για να παρουσιασθή μπροστά στον Θεό. Η θρησκευτική λειτουργία της μητρικής αγκαλιάς είναι εκείνο που διακρίνει κυρίως τον άνθρωπο από τα αλλά πλάσματα του ζωικού βασιλείου. Απ’ όλα τα μαστοφόρα ζώα μόνο η ανθρώπινη μητρική αγκαλιά ασκεί τη θρησκευτική αυτή λειτουργία. Στην αγκαλιά της μάνας όλα τα νεογέννητα πλάσματα βρίσκουν συνήθως τροφή (γάλα), στοργή και προστασία. Μόνο στην ανθρώπινη μητρική αγκαλιά, στον πρόναο αυτό του Θεού, ο νεογέννητος άνθρωπος βρίσκει πάνω απ’ όλα τον ίδιο το Δημιουργό του.
Πολλά από τα σύγχρονα βρέφη μεγαλώνουν στην αγκαλιά της baby - sitter (= παραμάνας). Η μισθωτή όμως αυτή αγκαλιά είναι αδύνατο ν’ αντικαταστήση την μητρική. Η αγκαλιά της μάνας είναι αναντικατάστατη! Κι’ αν απ’ τα σημερινά βρέφη βγή μια «γενεά μή ζητούντων ή αγνοούντων τον Κύριον», αυτό θα οφείλεται και στο ότι η γενεά αυτή δεν γνώρισε τη θρησκευτική λειτουργία της μητρικής αγκαλιάς. Δεν ήπιε «το λογικόν και άδολον γάλα» της πίστεως μαζί με το μητρικό γάλα. Και αντίστροφα. Για να υπάρξη αύριο μια «γενεά ζητούντων τον Κύριον» (Ψαλμ. 23, 6), πρέπει τα σημερινά βρέφη να λειτουργηθούν στον πρόναο της μητρικής αγκαλιάς και να ζήσουν την εμπειρία που περιγράφει ο ψαλμωδός: «Εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων κατηρτίσω αίνον» (Ψαλμ. δ, 3).

(Μητροπολίτου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, Η Πρώτη, εκδ. Γρηγόρη, σελ. 157)

ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ που ανθούσε ο ασκητισμός στην Αίγυπτο, ζούσε στην Αλεξάνδρεια μια ορφανή κόρη που την έλεγαν Ταϊσία. Όταν πέθαναν οι καλοί γονείς της, της άφησαν κληρονομιά, πρώτα απ’ όλα, την ευσέβεια και την αγάπη τους για τους φτωχούς και ξένους κι ύστερα ένα μεγάλο σπίτι και πολλά χρήματα για να πορεύεται.
Η κόρη, από μεγάλη ευλάβεια προς τους Ερημίτες, έκανε το σπίτι της ξενώνα για χάρη τους. Κι όταν κατέβαιναν στην πόλη να πουλήσουν τα εργόχειρά τους, τους περιποιόταν μ’ όλη της την καρδιά. Με τα χρόνια όμως τα λεφτά της Ταϊσίας ξοδεύονταν κι η ίδια άρχισε να στερείται. Τότε μπήκαν στην μεση κακοί και διεφθαρμένοι άνθρωποι. Εκμεταλλεύτηκαν την δυστυχία της και με την πονηριά τους την παρέσυραν στην διαφθορά. Η ωραία Ταϊσία κατάντησε διάσημη εταίρα.
Όταν εμαθαν το κατρακύλισμα της ορφανής κόρης οι Πατέρες της ερήμου, αποφάσισαν να κάνουν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να την σώσουν.
- Εκείνη, όταν είχε τα μεσα, μας έδειχνε όλη την συμπάθειά της, έλεγαν μεταξύ τους. Τώρα που κινδυνεύει η ψυχή της, πρέπει να ξεπληρώσουμε κι εμείς το χρέος μας σ’ αυτήν. Ανέθεσαν λοιπόν στον Αββά Ιωάννη τον Κολοβό την λεπτή και δύσκολη αποστολή. Εκείνος στην αρχή δίστασε. Του φαινόταν ακατόρθωτο το έργο. Τέλος όμως, για να μην γίνει παρήκοος στους Γέροντες, αποφάσισε να κατέβει στην πόλη και να παρουσιαστεί στο σπίτι της αμαρτωλής. Παρακάλεσε την θυρωρό να τον οδηγήσει στην κυρία της.
- Φύγε από δω, παλιοκαλόγερε, του φώναξε εκείνη θυμωμένη. Φάγατε πρώτα την περιουσία της κι ακόμη την ενοχλείτε.
Ο Αββάς δεν απελπίστηκε. Εξακολουθούσε να παρακαλά να δει την Ταϊσία, για κάτι πολύ ωφέλιμο γι’ αυτήν, έλεγε. Μπροστά στην μεγάλη του επιμονή, η γριά υποχώρησε και πήγε να ειδοποιήσει την κυρία της.
- Αυτοί οι καλόγεροι ψαρεύουν συχνά στην Ερυθρά Θάλασσα και βρίσκουν μαργαριτάρια, είπε η Ταϊσία. Φέρε τον επάνω.
Κοιτάχτηκε στον καθρέφτη της, έφτιαξε τα μαλλιά και τα φορέματά της, έριξε και κάμποσο άρωμα επάνω της και ξάπλωσε στο χαμηλό ντιβάνι, με το ύφος των ξεπεσμένων γυναικών, για να υποδεχτεί τον Ερημίτη.
Ο Αββάς Ιωάννης πέρασε στο δωμάτιο περίλυπος. Στάθηκε απέναντι της. Την κοίταξε αρκετή ώρα αμίλητος με οίκτο. Ύστερα της είπε με σιγανή φωνή:
- Σε τί σου έφταιξε ο Χριστός μας, Ταϊσία, και τον προσβάλλεις τόσο άσπλαχνα;
Σταμάτησε. Δεν μπορούσε να συνεχίσει. Τον έπνιγαν οι λυγμοί. από τα βαθουλωμένα μάτια του έτρεχαν καυτερά δακρυα. Εκείνη ένιωσε συστολή. Άφησε την απρεπή, προκλητική της στάση και στενοχωρημένη τον ρώτησε:
- Γιατί κλαίς, Αββά;
- Πώς να μην κλάψω, κόρη μου, που βλεπω τον σατανά να παίζει στην μορφή σου;
Η κόρη ταράχτηκε. Ρίγος διαπέρασε ολόκληρο το κορμί της.
- Τώρα που ήρθες είναι πολύ αργά, Γέροντα. Δεν έχει μείνει τίποτε όρθιο μεσα μου. Τα κύλισα ολα στην λάσπη, σιγομουρμούρισε συγχυσμένη.
Ήθελε και κάτι άλλο να πει, αλλά σταμάτησε. Ο Γέροντας περίμενε με σταυρωμένα χέρια. Μέσα του προσευχόταν τόσο δυνατά για την σωτηρία της κόρης, που λες και γύρευε να τραντάξει τα ουράνια.
- Υπάρχει τάχα τώρα σωτηρία και για μένα, Αββά; ψιθύρισε μ’ αμφιβολία εκείνη.
- Ω ναι, υπάρχει, κόρη μου, φώναξε με αγωνία ο Γέροντας. Η μετάνοια φέρνει σωτηρία.
Το θαύμα, που τόση ώρα γύρευε με την προσευχή του, έγινε.
Η Ταϊσία έπεσε συντριμμένη στα πόδια του και με δάκρυα στα μάτια παρακάλεσε:
- Βγάλε με από δω μέσα, Πάτερ. Δείξε μου τον δρόμο της σωτηρίας.
- Ακολούθησέ με.
Χωρίς άλλη κουβέντα η κόρη σηκώθηκε κι ακολούθησε τον Γέροντα. Εκείνος θαύμασε πως δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον για το σπιτικό της. Πήραν τον δρόμο για την έρημο. Μα είχαν πολύ ακόμη να βαδίσουν και τους βρήκε η νύχτα. Σταμάτησαν. Ο Αββάς Ιωάννης έκοψε μερικούς θάμνους κι έφτιαξε ένα πρόχειρο κρεββάτι για την κόρη.
- Κοιμήσου ως να ξημερώσει, την συμβούλεψε. Έχουμε να κάμουμε ακόμη πολύ δρόμο.
Εκείνος απομακρύνθηκε κάμποσο. Είπε τις προσευχές του και πλάγιασε στο χώμα να ξαποστάσει, παίρνοντας για προσκεφάλι του μια σκληρή πέτρα. Πήρε λίγο ύπνο και ξύπνησε πάλι τα μεσάνυχτα να συνεχίσει την προσευχή του.
Τότε παρουσιάστηκε μπροστά στα μάτια του ένα θέαμα μεγαλειώδες. Από το σημείο που είχε αφήσει την κόρη να κοιμάται, άρχιζε ένας δρόμος ολοφώτεινος που άγγιζε τον ουρανό. Άγγελοι γοργόφτεροι ανέβαζαν μια ψυχή, ολόλευκη σαν περιστέρι, στον θρόνο του Θεού. Ο Όσιος στάθηκε πολλή ώρα και κοίταζε, συνεπαρμένος από το όραμα. Ύστερα κίνησε να πάει στο μέρος που βρισκόταν η Ταϊσία. Της φώναξε να ξυπνήσει. Δεν άκουσε. Την κίνησε ελαφρά. Δεν αισθανόταν. Είχε πια πεθάνει.
Συγκινημένος βαθιά ο Ερημίτης, γονάτισε πλάι στο άψυχο σώμα και παραδόθηκε σε θερμή προσευχή. Τότε του φάνηκε πώς μια γλυκειά φωνή βεβαίωνε τον σαστισμένο λογισμό του:
- Αρκεί λίγος χρόνος βαθιάς συντριβής, για να βρει η ψυχή τον δρόμο της σωτηρίας.

(Γεροντικό, Σταλαγματιές απο την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου
Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ. 182-184)

Λέγε διαρκώς την ευχή

Συστηματική ενασχόληση με την νοερά προσευχή προϋποθέτει, κατά τη διδασκαλία του Γέροντος Πορφυρίου, πρώτον έμπειρο Γέροντα που θα παρακολουθεί τον ασκούμενο, και δεύτερον, ψυχή καθαρή από εγωισμό, μνησικακία, αντιπάθειες, θέλημα, κενοδοξία και τα παρόμοια. Πολύ τόνιζε την ανάγκη για την εκτέλεση των παραδεδομένων ακολουθιών, για το διάβασμα των ύμνων της Εκκλησίας μας. Ώστε η συμβουλή του "Λέγε διαρκώς την ευχή" ισχύει μεν και για όλους μας, αλλά με διάκριση, χωρίς κατάργηση των ακολουθιών και χωρίς την ιδέα ότι επειδή θα πούμε κάποιες φορές το "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με", φθάσαμε δήθεν σε μέτρα. Μάλιστα μερικούς, που έβλεπε ο Γέροντας ότι από εγωισμό ήθελαν να "μάθουν" να λένε την ευχή, για να καυχώνται φανερά ή μυστικά ότι κάνουν ανώτερη προσευχή, τους συμβούλευε να μην ασχοληθούν με την νοερά προσευχή.
Και είχε διηγηθεί παραδείγματα ανθρώπων που "έπαθαν", επειδή καταπιάστηκαν με την ευχή με "πρόγραμμα", με "σκοπό", με "μέθοδο", αντί να παρακαλούν ταπεινά να τους ελεήσει ο Θεός.
Η προσευχή δεν μετριέται· ξεπηδάει. Δεν παρατηρείται από τον προσευχόμενο, ξεχύνεται όπως τα δάκρυα στη συγκίνηση, χωρίς εσκεμμένη προσπάθεια. Και όμως χρειάζεται και για την προσευχή κάποια εργασία, αλλά αυτή δεν είναι βίαιη και καταναγκαστική. Πρέπει να δημιουργήσουμε την ατμόσφαιρα. Να διαβάσουμε κάτι πνευματικό, να θυμιάσουμε, να ψάλλομε, να ανάψουμε το καντηλάκι μας, να συγκεντρωθούμε, να ευχαριστήσουμε, να δοξολογήσουμε, να παρακαλέσουμε και όλα αυτά απλά και αβίαστα, εν απλότητι καρδίας.
[Γ 68]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ. 378-379)