ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 13
Στίχ. 31-35. Απειλές του Ηρώδη. Θρήνος για την Ιερουσαλήμ.
13.35 ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν(1) ὁ οἶκος ὑμῶν(2) έρημος(3). λέγω δὲ(4) ὑμῖν,
οὐ μὴ με ἴδητέ ἕως αν ἥξη ὅτε εἴπητε, Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι κυρίου(5).
35 Γι’ αυτό ο τόπος σας θα ερημωθεί. Σας βεβαιώνω πως δε θα με δείτε πια,
ώσπου να ’ρθεί ο καιρός που θα πείτε, ευλογημένος αυτός
που έρχεται σταλμένος απ’ τον Κύριο!»
(1) Αφήνεται σε σας· έχετε αυτόν εξ’ ολοκλήρου δικό σας με την φροντίδα
να τον προστατεύετε μόνοι σας, διότι ο Θεός δεν θα διαμένει πλέον σε αυτόν
και δεν θα τον προστατεύει (p).
(2) Η πόλη Ιερουσαλήμ (p). Κανείς πλέον δεσμός δεν συνδέει αυτήν με το Θεό,
ώστε να ονομάζει αυτήν σπίτι του (L). Όμοιος με αρπακτικό πτηνό,
που πετά πάνω από το θύμα του, ο εχθρός απειλεί τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ.
Ο Ιησούς ο οποίος προστάτευε αυτούς μέχρι τώρα κάτω από τα φτερά του,
αποσύρεται και παραμένουν τώρα ακάλυπτοι, εγκαταλελειμμένοι στο να
υπερασπίζουν μόνοι τους εαυτούς τους. Η έννοια αυτή εκφράζεται
στο πρώτο μισό του σ. 35 (g). Και ο ναός για τον οποίο καυχιόντουσαν,
περιλαμβάνεται στο σπίτι τους. Είχαν μεταβάλλει αυτόν από οίκο του Θεού
σε οίκο εμπορίου και σε σπήλαιο ληστών.
(3) Η λέξη δεν φαίνεται να είναι αυθεντική, αλλά αποτελεί γλώσσα (λέξη-κείμενο)
που μπήκε στο κείμενο από το περιθώριο του χειρογράφου.
Όταν ο Χριστός φύγει και απομακρυνθεί από ένα μέρος,
οσοδήποτε και αν είναι αυτό με επιμέλεια προετοιμασμένο και πολυσύχναστο,
μεταβάλλεται σε έρημο.
(4) Αντιθετικός σύνδεσμος=Φεύγω, αλλά μην εκλαμβάνετε την αναχώρηση
αυτή ως σύντομη απουσία. Σας διακηρύσσω ότι δεν θα με δείτε για πολύ (g).
(5) Τρεις διαφορετικές εξηγήσεις δόθηκαν στο «όταν πείτε· ευλογημένος… Κυρίου».
α) Ελάχιστα πιθανή ερμηνεία: Μετά τον εδώ διάλογο με τους Φαρισαίους
«αφού περιόδευσε την Ιουδαία… επέστρεψε πάλι στα Ιεροσόλυμα· τότε λοιπόν,
τότε κάθισε στο πουλάρι και όχλοι πολλοί και παιδιά κάτω από την εφηβεία…
βάδιζαν μπροστά του και έλεγαν τιμητικά… Ωσαννά… ευλογημένος ο ερχόμενος…
Επομένως τότε λέει ότι θα τον δουν πάλι, όταν φτάσει ο καιρός του Πάθους» (Κ).
β) Κατά την δευτέρα παρουσία, όταν «βλέποντας αυτόν να έρχεται
από τους ουρανούς με τη θεϊκή δόξα και με την συνοδεία αγγέλων,
θα αναγκαστούν να ομολογήσουν ότι αυτός είναι ο ευλογημένος που έρχεται
στο όνομα του Κυρίου, του Πατέρα του» (Ε).
γ) Για τελειώσει η απουσία μου από εσάς, θα χρειαστεί να δώσετε
τους εαυτούς σας σε μένα, με την μεταβολή των διαθέσεών σας απέναντί μου,
οπότε θα με επικαλεστείτε με φωνή μετάνοιας και ευλάβειας (g).
Αναφέρεται λοιπόν στην διαμέσου των αιώνων επιστροφή των Ισραηλιτών στον Ιησού (p).
Η τελευταία ερμηνεία είναι πιο σοβαρή.

[Σημείωση: Η σχέση αυτή με τον Πνευματικό, την οποία προβάλλει ο Όσιος, αναφέρεται πρωτίστως στο μοναχικό βίο & δεν μπορεί να μεταφερθεί αυτούσια & στους μη μοναχούς, όμως μπορούμε να πάρουμε πολλά σπουδαία διδάγματα σχετικά με την αγάπη, την υπακοή στον Πνευματικό & τη γενικότερη σχέση μαζί του, τα οποία ισχύουν για κάθε Χριστιανό, μοναχούς & λαϊκούς ανεξαιρέτως!]

     «Ξέρετε πολύ καλά ότι ο Γέροντάς μας (όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής) ήταν των άκρων ησυχαστής και της νοεράς προσευχής. Και όμως δεν μας παρέδωσε ως πρώτο την ησυχία ή τη νοερά προσευχή, αλλά μας παρέδωσε την υπακοή, το κοινόβιο!».
     «Και τα βιβλία των Αγίων Πατέρων αν παρακολουθήσετε, θα δείτε ότι πολλοί με ευκολία, με πολλή άνεση αγίασαν, αγιάσθησαν οι ψυχές τους, δίχως να κάνουν κόπους, δίχως να κάνουν θυσίες, δίχως να κάνουν ασκητικούς αγώνες, αλλά τι; Διάλεξαν την υπακοή».
     «Βεβαιώθηκα με πείρα ότι η υπακοή είναι ανώτερη από την προσευχή».
«Πολλές φορές κι εμείς, να πούμε, ως Γέροντες μπορεί να κάνουμε και ένα λάθος. Εσύ όμως που θα κάνεις υπακοή, θα σου βγει σε καλό, δεν θα σου βγει σε κακό! Ποτές η υπακοή δεν βγαίνει σε κακό, διότι είναι μίμησης Χριστού».
     «Έκανες υπακοή, θα πας στον παράδεισο, δεν έκανες υπακοή, δεν πάει να κάνεις νοερά προσευχή, δεν πάει να μεταλαμβάνεις, δεν πάει να λειτουργάς, προορίζεσαι για την κόλαση…περισσότερο ο Θεός αναπαύεται στην υπακοή παρά στις άλλες αρετές. Και οι άλλες αρετές συνδράμουν· όπως ενεργεί η υπακοή δεν ενεργούν οι άλλες αρετές. Για αυτό περισσότερο επιμεληθείτε την υπακοή».
     «Δεν έχεις βάλει ως ρίζα την υπακοή. Εγώ δεν κοιτάω να κάνω προσευχή, κοιτάω να κάνω υπακοή. Σου είπανε η αδελφότητα εδώ, μάζεψε τα σεντόνια. Να ‘ναι ευλογημένο. Ο Θεός μπορεί· εσύ τώρα ελαττώνεις την προσευχή σου μαζεύοντας τα σεντόνια, έστω, να πούμε, μισή ώρα. Όταν θα πας να προσευχηθείς, θα σου δώσει ο Θεός για αυτήν την αυταπάρνηση και την υπακοή την οποία έκανες, διπλή τη χάρη. Αν προσευχόσουνα, τρόπον τινά, τη νύχτα τρεις ώρες, έβρισκες χάρη, να πούμε, δέκα βαθμών. Τώρα επειδή ελαττώνεις την ώρα της προσευχής και γίνεται δυόμιση ώρες, νομίζεις ότι δεν θα απολαύσεις προσευχή; Περισσότερο θα απολαύσεις. Γιατί έβαλες το θεμέλιο της καλογερικής ζωής, του καλογερικού νομού. Ήρθαμε εδώ να κάνουμε υπακοή, όχι να κάνουμε προσευχή. Υπακοή».
     «Θυμάμαι όταν ζούσε ο γέροντας Νικηφόρος, τον κατέκρινα σε κάτι. Πήγα το βράδυ να κάνω προσευχή· βλέπω «ντουβάρι», δεν μπορώ να προχωρήσω στην ευχή… Κύριε Ιησού… Κύριε Ιησού… δεν προχωράει! Κάπου έχω σφάλει, σκέπτομαι· κάπου έχω αμαρτήσει. Λοιπόν, την προηγούμενη ημέρα: πού πήγα, τι μίλησα τι έπραξα; το βρήκα, είχα κατακρίνει τον Γέροντά μου! Την άλλη μέρα ήταν Κυριακή και έπρεπε να λειτουργήσω. Τώρα τι να κάνω; Προσευχή: «Θεέ μου, συγχώρεσέ με που κατέκρινα τον Γέροντά μου· έσφαλα, ζητώ συγνώμη». Τίποτα! «Καλά, για μένα δεν υπάρχει συγχώρεση; δεν υπάρχει «Ευλόγησον»;». Τίποτα! «Μα ο Πέτρος, Κύριε, σε αρνήθηκε τρεις φορές και τον συγχώρεσες· Εγώ δεν σε αρνήθηκα· κατέκρινα τον Γέροντά μου. Ε, τώρα βάζω και εγώ μετάνοια· μετανόησα που κατέκρινα και ζητώ συγχώρεση». Τίποτα!... Ξαναπιάνω το κομποσχοίνι, δεν προχωράει η προσευχή! Άρχισα τα κλάματα· έβγαιναν τα δάκρυα ποτάμι. «Θεέ μου, Θεέ μου! δεν υπάρχει για μένα «Ευλόγησον»; Ο Θεός του ελέους και της ευσπλαχνίας είσαι, και εμένα γιατί δεν με συγχωράς …Τρεις ώρες περάσαν έτσι· έκανα όλη την ακολουθία της Κυριακής με δάκρυα. Στο τέλος βλέπω μία ειρήνη, μία γλυκύτητα, μία χαρά μέσα μου. Άρχισε να λέγεται η ευχή τότε. «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με…» Α…, εντάξει· και έτσι προχώρησα στη Λειτουργία. Δεν είναι λοιπόν τόσο να κατακρίνεις έναν ξένο, όσο να κατακρίνεις τον Γέροντά σου! Αλλοίμονό σου! Κατακρίνεις τον ίδιο το Θεό, να πούμε!».
     «Είπε ο Γέροντας, είπε ο Θεός. Το στόμα του Γέροντα είναι το στόμα του Χριστού».
«Αν κάνεις διάκριση [ξεχωρίζεις τι είναι καλό ή κακό] σε ό,τι σου λέει ο Γέροντας, δεν είσαι υποτακτικός, είσαι ελεγκτής του Γέροντα».
     «Δεν έχεις ευλογία να πας ένα βήμα, αν δεν πάρεις ευλογία από τον Γέροντα. Όταν πάρεις ευλογία από τον Γέροντα, μη φοβάσαι τίποτα. Βάλε μετάνοια, φίλησε το χέρι του Γέροντά σου και πήγαινε και γίνε αστροναύτης πάνω στη σελήνη· μη φοβάσαι, διότι σε σκεπάζει η ευχή, η υπακοή σε σκεπάζει».
     «Ξέρετε τι θα πει Γέροντας; Μόνο ο διάβολος ξέρει τι θα πει Γέροντας».
«Κάποιος από ένα μοναστήρι ήρθε στο σπίτι και λέει: «Μα ο Γέροντας αλάθητος είναι; Δεν φταίει;». «Α, άκουσε, παιδί μου», του λέω, «αν βάλεις τέτοιο θεμέλιο ότι ο Γέροντας φταίει, ποτέ δεν θα ορθοποδήσεις. Ήρθες να κάνεις υπακοή ή θες να κρίνεις τον Γέροντα, πότε λέει αλήθεια, πότε λέει ψευτιά;».
     «Πολλά με δίδαξε και η υπακοή, πολλά διδάχτηκα και ως Γέροντας. Έτσι είναι. Να θυσιάσω τον εαυτό μου, μόνο να σε δω εσένα, το παιδί μου, να πας στον παράδεισο. Αυτός είναι ο δικός μου ο παράδεισος, να είσαι εσύ στον παράδεισο και εγώ ας καώ, ας καώ. Έτσι είναι. Δεν μετριέται η πατρική αγάπη. Και ως Γέροντας και ως υποτακτικός πήρα μία πείρα. Σαράντα χρόνια υποτακτικός και 10-15 χρόνια ως Γέροντας. Είδα και τη μία αγάπη και την άλλη αγάπη. Η πατρική αγάπη είναι πολύ ψηλά, πολύ ψηλά!».
     «Όσο ισχύει η ευχή του Γέροντά σου, δεν ισχύει όλη η οικουμένη. Πήρες την ευχή του Γέροντά σου; Μη φοβάσαι πουθενά».
«Και εγώ στο σπίτι μας πολλά δέντρα φύτεψα αλλά σε όσα ο γέροντάς μου ήταν σύμφωνος, έπιασαν, σε άλλα, τα οποία δεν ήταν σύμφωνος ο γέροντας, δεν έπιασαν. Φύτεψα κλήματα, ο γέροντας δεν ήταν σύμφωνος, ούτε ένα δεν έπιασε. Φύτεψα δέντρα, μηλιές και αλλά· δεν ήταν σύμφωνος ο γέροντας· έπιασαν μεν, αλλά δεν ευδοκίμησαν. Τα πήρε ο Γέρο-Κλήμης απάνω και γινήκαν μεγάλα δέντρα και τρώει πολλές οκάδες, πολλά κιλά τρώει μήλα από τα δικά μου. Δεν ήταν σύμφωνος ο γέροντας όταν τα φύτεψα εγώ. Φύτεψε και μία καϊσιά. Εφτά χρόνια έβγαλε δύο λουλούδια, εφτά χρόνια! Τα είχα φέρει από τα θερμοκήπια από τη Θεσσαλονίκη. Φύτεψα και μία μουριά, ήταν σύμφωνος ο γέροντας και τρώμε τώρα ένα μήνα και περισσότερο όλο μούρα. Φύτεψα και έναν λωτό, ήταν και ο γέροντας σύμφωνος και δεν ξέρω 300, 400 λώτα κάνει κάθε χρόνο· επειδή ο γέροντας ήταν σύμφωνος. Σε όλα τα άλλα τα πράγματα τα οποία ο γέροντας δεν ήταν σύμφωνος, είτε θα τα έβγαζα και θα τα φύτευα αλλού, ή δεν θα πρόκοφταν, δεν θα έπιαναν, δηλαδή δεν θα είχαν τέλος καλό, επειδή ο γέροντας μου δεν ήταν σύμφωνος».
     «Πάντως, ένα είναι: η καλογερική στηρίζεται στην υπακοή. Δοκίμασα και την υπακοή, δοκίμασα και την παρακοή. Και τα δύο τα δοκίμασα. Και είδα ότι όταν κάνει κανένας υπακοή, είναι ειρηνικός, δεν τον ελέγχει ο λογισμός πουθενά!».
     «Ανάπαυσες στον γέροντά σου; Ανάπαυσες τον Θεό σου».
«Έχεις τον λογισμό σου: να τον πεις στο γέροντά σου. Και ό,τι ο Θεός φώτισει τον Γέροντα, αυτό να ακούσεις. Μην πιστεύεις τον λογισμό σου. Διότι ο διάβολος δεν βιάζεται· λίγο, λίγο, λίγο και σε πάει εκεί που θέλει αυτός».
     «Πέντε χρόνια με πολεμούσε ο διάβολος να φύγω από τον γέροντά μου, τον παπα-Νικηφόρο. Ούτε ένα βήμα δεν έκανα. Έως ότου ο πόλεμος έφυγε μονάχος του».
     «Η πηγή της ειρήνης, η πηγή της χάριτος, η πηγή της σωτηρίας, η πηγή του παραδείσου είναι ο γέροντας».
«Ο Γέροντας παρακολουθεί τον λογισμό του υποτακτικού του: -Έλα δω, παιδί μου. – Ναι, ευλόγησον. – Πώς με βλέπεις; - Γέροντα, άγγελο σε βλέπω. – Καλά, θα έρθει καιρός που θα με δεις άνθρωπο. Μετά από λίγο καιρό: -Πώς με βλέπεις παιδί μου; - Άνθρωπο. - Αύριο θα με δεις ως διάβολο. Ε, αύριο: -Πώς με βλέπεις; - Διάβολο. Έτσι είναι. Γιατί λίγο λίγο λίγο ο διάβολος -το 'χω πάθει, πατέρες, από πείρα το λέω- ο διάβολος προσπαθεί να σε ξεκολλήσει από τον Γέροντα, να σε ξεκολλήσει!».
     «Δεν πρέπει να ανέχεσαι να κατηγορεί κανείς τον Γέροντά σου! Αυτό είναι το σωστό και πρέπον να γίνεται. Να αντιδράς, όταν ακούς να λέγουν κάτι κατά του Γέροντά σου».
     «Ο υποτακτικός είναι βασιλιάς, δεν ελέγχεται».
«Ο υποτακτικός δεν έχει λογοθέσιο, δεν έχει τελώνια, διότι έχει το μητρώο του λευκό. Όταν έχεις το μητρώο σου λευκό, δεν μπορούν να σε πιάσουν οι δαίμονες· εννοώ, όταν κάνεις υπακοή».
     «Αυτός ο οποίος κάνει υπακοή, αυτός βραβεύεται, αυτός αμείβεται, αυτός στεφανώνεται. Και ο πρώτος (ο εντελλόμενος) βέβαια, αλλά περισσότερο ο υποτακτικός. Διότι ο υποτακτικός είναι ίδιος ο Χριστός, μιμείται τον Χριστό»

(βιβλίο: Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης, σελ. 161-185)

[Σημείωση: Η σχέση αυτή με τον Πνευματικό, την οποία προβάλλει ο Όσιος, αναφέρεται πρωτίστως στο μοναχικό βίο & δεν μπορεί να μεταφερθεί αυτούσια & στους μη μοναχούς, όμως μπορούμε να πάρουμε πολλά σπουδαία διδάγματα σχετικά με την αγάπη, την υπακοή στον Πνευματικό & τη γενικότερη σχέση μαζί του, τα οποία ισχύουν για κάθε Χριστιανό, μοναχούς & λαϊκούς ανεξαιρέτως!]
     «Ανάλογα με τα πάθη που έχουμε μέσα μας πρέπει να φροντίσουμε να βρούμε και να διαλέξουμε τον πνευματικό πατέρα στον οποίο θα υποταχθούμε. … εάν πάλι κλίνεις προς την υπερηφάνεια, να είναι πολύ αυστηρός και σκληρός και ανυποχώρητος και όχι πράος και φιλάνθρωπος.
Ας μην ψάχνουμε να βρούμε γέροντες με χαρίσματα προγνωστικά και προορατικά, αλλά πριν από όλα ταπεινόφρονες οπωσδήποτε και κατάλληλους για τη θεραπεία των ασθενειών μας» (εκδ.ΕΠΕ,σελ.149).
     «Ψυχή που δέθηκε για χάρη του Χριστού με αγάπη και εμπιστοσύνη με τον ποιμένα της, δεν απομακρύνεται από κοντά του έστω και αν χρειαστεί να χύσει το αίμα της και μάλιστα εάν τυχόν έχει ευεργετηθεί κάποτε από αυτόν ως προς τη θεραπεία των τραυμάτων της… ενώ η ψυχή που δεν έχει δεθεί έτσι με αυτόν και δεν έχει προσηλωθεί και προσκολληθεί σε αυτόν, με κάνει να απορώ, για το αν δεν συνεχίζει άσκοπα να παραμένει στη μονή· γιατί συνδέεται μαζί του με επιφανειακή υποταγή».(σ.101)
     «Μετά την είσοδό μας στο στάδιο της ευσέβειας και της υποταγής, να μην κρίνουμε πλέον απολύτως για τίποτα τον καλό μας αγωνοθέτη, έστω και αν τυχόν διαπιστώσουμε σε αυτόν, σαν άνθρωπος που είναι και αυτός, κάποια μικρά πλημμελήματα· αλλιώς δεν έχουμε καμία ωφέλεια από την υποταγή όσοι κρίνουμε αυτόν» (σ.103)
     «Είναι απόλυτη ανάγκη εκείνοι που θέλουν να έχουν για πάντα εμπιστοσύνη αδίστακτη στους ηγουμένους τους, να φυλάγουν μέσα στην καρδιά τους αξέχαστα και ανεξάλειπτα τα κατορθώματά τους, ώστε, όταν οι δαίμονες προσπαθούν να σπείρουν μέσα τους απιστία προς αυτούς, έχοντας αυτά στη μνήμη τους, να τους αποστομώνουν· γιατί όσο περισσότερο θαλερή είναι μέσα στην καρδιά τους η εμπιστοσύνη τους προς αυτούς, τόσο περισσότερο και το σώμα σπεύδει με προθυμία στη διακονία» (σ.83)
     «Όταν ο λογισμός σε υπαγορεύει να κρίνεις ή να κατακρίνεις τον ηγούμενό σου, απομακρύνσου από αυτόν σαν από πορνεία. Μη δώσεις καθόλου ευκαιρία στο φίδι αυτό, μη δώσεις τόπο, ούτε είσοδο, ούτε αρχή. Λέγε στον δράκοντα· «Απατεώνα, δεν ανέλαβα εγώ να διορθώσω τα σφάλματά του ηγουμένου μου, αλλά αυτός τα δικά μου· δεν ορίστηκα εγώ κριτής εκείνου, αλλά αυτός δικός μου κριτής»(σ.83)
     «Δεν θεωρούμαστε υπομονετικοί όταν υπομένουμε γενναία τον εξευτελισμό εκ μέρους του πνευματικού πατέρα μας, αλλά όταν περιφρονούμαστε και δεχόμαστε προσβολές από κάθε άνθρωπο· γιατί τον πνευματικό πατέρα μας τον υπομένουμε και από σεβασμό και από υποχρέωση»(σ.129)
     «Ο Κύριος δίνει σοφία στους τυφλούς (Ψαλμ. 145,8) δηλαδή τους οφθαλμούς των υποτακτικών τους φωτίζει ώστε να βλέπουν τις αρετές του διδασκάλου και τους σκοτίζει ώστε να μη βλέπουν τα ελαττώματά του. Ενώ ο μισόκαλος διάβολος κάνει το αντίθετο» (σ.135)
     «Μην εκπλαγείς με αυτό που πρόκειται να πω· γιατί έχω συνήγορο τον Μωϋσή· μας συμφέρει να αμαρτήσουμε προς τον Θεό, παρά προς τον πνευματικό μας πατέρα. Γιατί, όταν οργιστεί ο Θεός, μπορεί ο δάσκαλός μας να τον συμφιλιώσει με εμάς· όταν όμως αυτός εξοργιστεί με εμάς, δεν έχουμε τότε κάποιον να μεσιτεύσει σε αυτόν προς συμφιλίωσή του με εμάς»(σ.149)
     «Είναι άξιοι κάθε τιμωρίας εκ μέρους του Θεού οι ασθενείς εκείνοι που και μετά τη διαπίστωση της ικανότητας του γιατρού και την ωφέλεια που είχαν από αυτόν, εγκαταλείπουν αυτόν προτού θεραπευτούν τελείως και προτιμούν άλλον στη θέση αυτού. Μη φεύγεις από τα χέρια εκείνου που σε οδήγησε στον Κύριο, και μη σεβαστείς σε όλη τη ζωή σου κανέναν άλλον, εκτός από αυτόν»(σ.125)
     «Εκείνος που άλλοτε υπακούει στον πνευματικό του πατέρα, και άλλοτε δεν υπακούει σε αυτόν, μοιάζει με τον άνθρωπο εκείνο που βάζει στα μάτια του άλλοτε κολλύριο και άλλοτε ασβέστη»(σ.121)

(Κλίμαξ Ιωάννου του Σιναΐτου, εκδ.ΕΠΕ)

φωτιά η παρθενία, έλαιον η ελεημοσύνη
Η φωτιά είναι η παρθενία, ενώ το λάδι είναι η ελεημοσύνη. Στο λυχνάρι, αν δεν έχη λάδι να στάζη, εξαφανίζεται η φωτιά. Έτσι και η παρθενία εξαφανίζεται χωρίς την ελεημοσύνη.
Ε.Π.Ε. 30,140
και παρθενία
Κοίτα πόσο σπουδαίο πράγμα είναι η παρθενία, όταν είναι συνταιριασμένη με την αδελφή της, την ελεημοσύνη... Είναι ντροπής πράγμα· Από τη μια μεριά να παλεύης με τη σαρκική ηδονή, και από την άλλη να γίνεσαι δούλος των χρημάτων. Δηλαδή, ένας που σταυρώθηκε σαρκικά χάρι της παρθενίας, ερωτεύεται τα χρήματα; Δηλαδή, γι’ αυτό παραμένει κάποιος αφιερωμένος, για να συνάγη χρήματα;
Ε.Π.Ε. 30,150
λύτρο της ψυχής
Δώσε ψωμί, για να πάρης παράδεισο. Δώσε μικρά, και θα πάρης μεγάλα. Έπλυνες τα σωματικά σου χέρια στο νερό; Πλύνε τα χέρια της ψυχής σου στην ελεημοσύνη.
Ε.Π.Ε. 30,142
καλό εμπόριο
Σήμερα έχει ανοίξει το εμπορικό κατάστημα της ελεημοσύνης.
Ε.Π.Ε. 30,270
μετοχή στην αγορά του ουρανού
Όσο βρισκόμαστε σε τούτη τη ζωή, ας αποκτήσουμε ελεημοσύνες. Ή, καλύτερα, ας αγοράσουμε τη σωτηρία μας με την ελεημοσύνη. Όταν ντύνης φτωχό, τον ίδιο το Χριστό ντύνεις.
Ε.Π.Ε. 30,272
σύζυγος της προσευχής
Ο Κορνήλιος έκανε πολλές και χωρίς τσιγγουνιά ελεημοσύνες και προσκαρτερούσε σε πολλές εκτενείς προσευχές.
Ε.Π.E. 30,492
με προσευχή
Μαζί με την προσευχή πρέπει να υπάρχη και η χωρίς τσιγγουνιά ελεημοσύνη, αυτή η κορωνίδα των αγαθών μας, η σωτηρία των ψυχών μας. Η συνύπαρξις προσευχής και ελεημοσύνης μπορεί από πάνω να μας προξενήση μύρια αγαθά. Μπορεί να σβήση τη φωτιά των αμαρτημάτων των ψυχών μας και να μας εξασφαλίση πολλή παρρησία προς τον Θεό. Αυτή τη συζυγία (προσευχής και ελεημοσύνης) χρησιμοποιούσε ο Κορνήλιος και ανέπεμπε τις προσευχές του στον ουρανό. Γι’ αυτό και άκουσε από τον άγγελο: «Οι προσευχές σου και οι ελεημοσύνες σου ανέβηκαν ως μνημόσυνο ενώπιον του Θεού».
Ε.Π.Ε. 30,492
μένει στον αιώνα
Αν κάνης ελεημοσύνη, κανένας δεν μπορεί να σου αφαιρέση το κατόρθωμα. Το απόκτημα της ελεημοσύνης, που το εναπέθεσες στον ουρανό, κανένας δεν μπορεί να σου το αφαιρέση (Ψαλμ. 112,9). Η ελεημοσύνη κατατίθεται στα ουράνια ταμεία, όπου κανένας κλέφτης δεν μπορεί να κάνη διάρρηξι και κανένας ληστής δεν μπορεί να αρπάξη και καμμιά σκου-ριά δεν μπορεί να καταφάη.
Ε.Π.Ε. 32,506
να οδηγήσης στην Εκκλησία
Χρησιμοποίησε το λόγο σου σαν ευλογημένο χαλινάρι για να τραβήξης τον άλλον στην Εκκλησία. Αυτή η ελεημοσύνη είναι η σπουδαιότερη και το κέρδος είναι μεγαλύτερο από μύρια τάλαντα.
Ε.Π.Ε. 34,326
πνευματική, όλοι την μπορούν
Η δαπάνη είναι προσφορά λόγων. Τι είναι να προσφέρης μερικά όμορφα λόγια;
Ε.Π.Ε. 34,326
και παρθενία
Ο ίδιος ο Χριστός, δείχνοντας πόσο μεγαλύτερα είναι τα σκήπτρα της ελεημοσύνης από εκείνα της παρθενίας, που εσύ (Oλυμπιάδα) κατέχεις τα σκήπτρα και πολλές φορές στολίστηκες με το στεφάνι της, έδιωξε από το χορό των παρθένων εκείνων τις μισές. Και αυτό, διότι ήθελαν να μπουν στο Νυμφώνα χωρίς την ελεημοσύνη. Ενώ, αντίθετα, πολλοί δεν είχαν παρθενία, όμως επειδή ήσαν στολισμένοι με την ελεημοσύνη, τους δέχτηκε με πολλή τιμή. Τους ωνόμασε ευλογημένους του Πατρός και τους αξίωσε να γίνουν κληρονόμοι της βασιλείας Του.
Ε.Π.Ε. 37,394

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 186-188)

464. Μάθε, μια για πάντα, ότι στην Εκκλησία, σε όλες της τις Ακολουθίες, πνέει το πνεύμα της αγιότητος, το πνεύμα της ειρήνης, το πνεύμα της ζωής και της απολυτρώσεως. Και όλες αυτές οι ιδιότητες ανήκουν στον Παράκλητο και μόνο. Οι άγιοι λογισμοί, οι λόγοι της ζωής και της αλήθειας μπορούν εύκολα να διακριθούν από τους λογισμούς και τους λόγους του ψεύδους και του θανάτου. Οι δεύτεροι προκαλούν άγχος, ταραχή, πνευματικό θάνατο. «Το γαρ φρόνημα της σαρκός θάνατος, το δε φρόνημα του πνεύματος ζωή και ειρήνη» (Ρωμ. η’ 6).

465. Εφ΄όσον ο Θεός είναι λογικό Όν, εύκολα τον χάνουμε με τους λογισμούς της απιστίας. Αλλά επίσης εύκολα τον ξαναβρίσκουμε με τους λογισμούς της μετανοίας.

466. Όταν προσεύχεσαι στον Κύριο ή στην Θεοτόκο ή στους Αγγέλους ή στους Αγίους με όλη σου την καρδιά, μιλάς στην ίδια την καρδιά του Κυρίου ή της Θεοτόκου ή του Αγγέλου ή του Αγίου. Γιατί όλοι είμαστε στην καρδιά του Θεού, στο Άγιο πνεύμα, και όλοι οι Άγιοι είναι στην καρδιά του Θεού. «Εν ἐμοί μένει κἀγώ ἐν αὐτῷ» (Ιω στ’ 56), λέγει ο Χριστός για όποιον κοινωνεί το Σώμα και το Αίμα του.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 197-198)

«Μην κρίνετε και ποτέ δε θα κριθείτε. Μην καταδικάζετε και ποτέ δε θα καταδικαστείτε…» (Λουκάς 6:37)

Κάποτε, ένας δάσκαλος είπε στους μαθητές του να φέρουν από μία πλαστική τσάντα κι ένα σακί με πατάτες. Πρότεινε στους μαθητές ότι για κάθε πρόσωπο που αρνούνταν να συγχωρήσουν, να πάρουν μία πατάτα, να γράφουν πάνω της το όνομα του προσώπου και την ημερομηνία και να τη ρίχνουν στην τσάντα. Θα έπρεπε ακόμα να κουβαλούν την τσάντα για δύο εβδομάδες όπου κι αν πάνε, να την έχουν δίπλα στο κρεβάτι το βράδυ, δίπλα στο θρανίο κ.ο.κ. Αυτό ήταν ενοχλητικό, γιατί κούραζε τα παιδιά και συναισθηματικά και σωματικά. Συνεχώς σκέφτονταν το βάρος της τσάντας. Κι ακόμα οι πατάτες άρχισαν να σαπίζουν και να μυρίζουν… Αυτή η εικόνα αποτελεί μεταφορά της τιμής που πληρώνουμε όταν φιλοξενούμε πικρίες και μίσος στην καρδιά μας. Νομίζουμε ότι με τη συγχώρηση κάνουμε χάρη στον άλλο, ενώ στην πραγματικότητα είναι δικό μας κέρδος! Την άλλη φορά που δεν μπορείς να συγχωρήσεις κάποιον, σκέψου μήπως κουβαλάς μαζί σου μία τσάντα με σάπιες πατάτες.
Κύριε, ξερίζωσε κάθε ρίζα πικρίας μέσα από την καρδιά μου.

«Τα λόγια της γνώσης άκου τα με προσοχή» (Παροιμίες 23:12)

- Για τον κόσμο είσαι ένα άτομο, αλλά για ένα άτομο μπορείς να γίνεις ο κόσμος ολόκληρος.
- Απ’ όσα μπορούν οι γονείς να δώσουν στα παιδιά τους δύο είναι τα σπουδαιότερα: οι ρίζες να στεριώσουν και φτερά να πετάξουν.
- Ευτυχέστεροι άνθρωποι δεν είναι κατ’ ανάγκη εκείνοι που έχουν τα καλύτερα απ’ όλα τα πράγματα, αλλά εκείνοι που κάνουν καλύτερη χρήση όλων των πραγμάτων.
- Αν πραγματικά θέλεις να κάνεις κάτι, θα βρεις τρόπο να το κάνεις. Αν δε θέλεις να το κάνεις, θα βρεις πολύ εύκολα μια δικαιολογία για να μην το κάνεις.
- Αν μάθουμε να είμαστε σπλαχνικοί και να συμπαραστεκόμαστε ο ένας στον άλλο και να βοηθούμε ο ένας τον άλλο, ο κόσμος μας θα γίνει ένας καλύτερος τόπος για όλους.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

462. Που και που, παρακαλώ τον Θεό στην εκκλησία μ’ αυτά τα λόγια, για τον λαό του: «Κύριε, πολλά απ’ αυτά τα τέκνα σου, που στέκονται εδώ, στον άγιο ναό σου, είναι ενώπιόν σου σαν κενά σκεύη, μην ξέροντας πώς να προσευχηθούν θεάρεστα. Γέμισε τις ψυχές αυτές, τώρα που είναι «καιρὸς εὐπρόσδεκτος και ἡμέρα σωτηρίας», με τη χάρι του Παναγίου σου Πνεύματος και χάρισέ μου τα, χάρισέ τα στην αγάπη μου και στην προσευή μου, φωτισμένα από τη γνώσι της θεότητός σου, με καρδιές συντετριμμένες και ευλαβικές, σαν σκεύη γεμάτα. Δός τους το Πνεύμα σου το αγαθό, που «ὑπερεντυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν στεναγμοῖς ἀλαλήτοις» (Ρωμ. η’ 26). Και εγώ ο ίδιος, ο ποιμήν τους, είμαι αμαρτωλότατος και ακάθαρτος όσο κανείς άλλος άνθρωπος στον κόσμο. Αλλά, Κύριε, παράβλεψε τα αμαρτήματά μου κατά το μέγα έλεός σου και άκου την προσευχή μου αυτή την ώρα, χάρις και μόνο στην ιδιότητα της ιερωσύνης. Κάμε, Κύριε, αυτή η χάρις να μην είναι κενή σ’ εμένα, αλλά να καρποφορή, για το καλό του λαού σου».

463. Αν η καρδιά σου και οι λογισμοί σου συμφωνούν με την πίστι της Εκκλησίας και τον νόμο του Θεού, είσαι πράγματι ενωμένος με τον Κύριο. Αν όμως η καρδιά σου και οι λογισμοί σου διαφέρουν συνειδητά από ό,τι πιστεύει η Εκκλησία και εντέλλεται ο Θεός, τότε η ένωσίς σου με τον Θεό έχει παύσει, η καρδιά σου συμμαχει με τον εχθρό της αλήθειας και της ζωής, τον Διάβολο. Συμβαίνει με την ψυχή ό,τι και με ένα δωμάτιο. Αν τα παράθυρα και η πόρτα του δωματίου είναι κλειστά και ο έξω καθαρός αέρας δεν εισέρχεται σ’ αυτό, ο δικός του αέρας γίνεται ακάθαρτος, χάνει τις ζωτικές του ιδιότητες. Έτσι και η ψυχή. Αν δεν επικοινωνή με τον Θεό, χάνει την καθαρότητά της και τη ζωή της. Και όπως στο δωμάτιο του παραδείγματος, είναι ανάγκη να ανοίξουμε την πόρτα του και τα παράθυρά του στον καθαρό αέρα για να το ζωογονήσουμε, έτσι και στην ψυχή. Για να ζωογονηθή, πρέπει η αγάπη και η πίστις να της ανοίξουν παράθυρα και πόρτα, ώστε να εισέλθη το Πνεύμα το Άγιο. «Ἁγίω Πνεύματι πᾶσα ψυχὴ ζωοῦται» ψάλλει η Εκκλησία. Γιατί, τι άλλο είναι ο άνθρωπος παρά ένας χώρος κατειλημένος από την πνοή του Θεού; Πρέπει λοιπόν ο χώρος αυτός να αερίζεται συχνά, για να απαλλάσσεται από τα νοητά μικρόβια –τις αρχές κάθε αμαρτίας- και να ξαναβρίσκη την ευωδία του, που τη χαλούν τα χνώτα του κακού.
Όπως ο αέρας ενός δωματίου είναι ο ίδιος με τον εξωτερικό αέρα και προέρχεται από το ύπαιθρο, όπως είναι ανάγκη να υποθέσουμε την ύπαρξι ενός εξωτερικού αέρα, που μπαίνει παντού, έτσι πρέπει να σκεφθούμε και για την ψυχή του ανθρώπου, αυτή την πνοή του Θεού. Η ψυχή προϋποθέτει την ύπαρξι του αγίου Πνεύματος.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 196-197)