341. Αν πίστις σου στη μέλλουσα ζωή δεν είναι ισχυρή, φέρε μπροστά στα μάτια της ψυχής σου τις χορείες των πνευματικών προπατόρων μας: τους Πατριάρχας του Ισραήλ, τους Προφήτας, τους Δικαίους, -όπως ο πρεσβύτης Συμεών που κράτησε στις αγκάλες του βρέφος τον Κύριο, ο Ιώβ, η Άννα του Φανουήλ και άλλοι, - τους Αποστόλους, τους Μάρτυρας, τους Πατέρας της Εκκλησίας, όλους τους Αγίους. Πρόσεξε πως, ενώ ακόμα ζούσαν επι γής και κατά την αναχώρησί τους απ’ αυτήν εδώ τη ζωή, αδιάκοπα είχαν στραμμένη την καρδιά τους στον Θεό και κοιμήθηκαν με την ελπίδα της αναστάσεως και της αιωνίου ζωής. Προσπάθησε να τους μιμηθής. Αυτά τα αθάνατα παραδείγματα, που είναι τόσο πολλά, μπορούν να ενισχύσουν την αγωνιστική πίστι κάθε χριστιανού στον Κύριο και στη μέλλουσα ζωή. Τι και τι στερούνται εκείνοι οι χριστιανοί που δεν τιμούν τους Αγίους και δεν τους επικαλούνται! Μιμήσου αυτά τα παραδείγματα και ενίσχυσε την πίστι σου απ’ αυτά.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 146)

Χριστέ μου, συγχώρεσέ με που κάθε μέρα πληγώνω την Αγάπη Σου… Κάθε στιγμή σε ακυρώνω…

Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με…

Είμαι κάτω από το Σταυρό σου, σε βλέπω στο Σταυρό Σου να ματώνεις για μένα, να προσφέρεις τη ζωή σου, να γίνεσαι Αγάπη για την αγάπη μας… Και την ίδια στιγμή που παγώνει η καρδιά μου και σταματάει, την ίδια ακριβώς στιγμή σε διαψεύδω και σε αμφισβητώ….

Κι Εσύ μου πιάνεις το χέρι μου, το ακάθαρτο, το βρωμερό από τις αμαρτίες και τα πάθη μου και με σηκώνεις και με συγχωρείς.. Αγωνιάς να Σε ακούσω, να Σε βάλω στην καρδιά μου και να σταυρώσεις τα πάθη μου στο Σταυρό Σου…

Και ενώ Σε αγγίζω και λυγίζω από την αγάπη Σου και μετανοώ… εναλλάσσομαι διαρκώς σε σκοτάδι και φως…

Πώς ανέχεσαι να με κοιτάς; Πώς αντέχεις να με κρατάς ακόμη και να με συγχωρείς…; Πόσες φορές ακόμη θα σε απογοητεύσω, θα σε πονέσω, θα σε ακυρώσω..;;

Πόσες ευκαιρίες ακόμη θα μου δώσεις για να μετανοήσω αληθινά…;; για να μάθω να ζω στην Αγάπη και το Φως Σου…;;

Κύριε, Ιησού, Χριστέ μου, ελέησόν με… Μην με εγκαταλείπεις… Μάθε με ν΄ αγαπώ, να συγχωρώ, να προσεύχομαι… Αξίωσέ με να Σε πιστέψω και να Σε αγαπήσω με όλο μου το είναι…

Βοήθησέ με να σε δω με της ψυχής μου τα μάτια, να γίνει η καρδιά μου ένα με Σένα και κάθε μου ανάσα μια διαρκής ευχαριστία…

Κύριε, Ιησού, Χριστέ συγχώρεσέ με, ελέησέ με…….

(Π. Α. Δ.)

Στα μέσα της Μ. Τεσσαρακοστής, στο τέλος της τρίτης εβδομάδας των νηστειών, ο Σταυρός μεταφέρεται στο κέντρο κάθε ναού. Οι πιστοί προσερχόμαστε για να τον προσκυνήσουμε, κι έτσι ξεκινάμε να προσεγγίσουμε το πιο σημαντικό και μυστικό θέμα της πίστης μας – το θέμα της σταύρωσης, του πάθους και του θανάτου.

Γιατί είναι θέμα μυστικό; Δεν βρίσκεται ο πόνος στο απόλυτο κέντρο της ζωής; Δεν έχουμε όλοι μας συχνά προσωπική αντίληψη περί αυτού; Ναι, αυτό είναι πράγματι αλήθεια. Όμως εδώ το ερώτημα δεν αφορά εμάς αλλά το Χριστό.

Δεν αποδεχόμαστε το Χριστό ως Θεό; Δεν είναι επίσης γεγονός ότι από το Θεό, από την πίστη, προσδοκούμε παρηγοριά (αν όχι ολοκληρωτική εκμηδένιση των συμφορών μας); Δεν είναι αλήθεια ότι τόσο οι πιστοί όσο και οι επικριτές της πίστης συμφωνούν, κατά περίεργο τρόπο, ότι η θρησκεία σημαίνει πάνω απ’ όλα βοήθεια, παρηγοριά, βάλσαμο, καθώς λένε, στη ψυχή; Κι όμως, στο τέλος της τρίτης εβδομάδας της Μ. Τεσσαρακοστής, έχουμε μπροστά μας το Σταυρό. Και τη Μεγάλη Παρασκευή ο Σταυρός ξαναεμφανίζεται, κι ακούμε πάλι τα ίδια λόγια: ο Χριστός «ήρξατο λυπείσθαι και αδημονείν» (Ματθ. 26,37). Αντί να συνδράμει τους μουδιασμένους απ’ τη θλίψη και την απόγνωση μαθητές Του, ζητά Εκείνος βοήθεια απ’ αυτούς: «μείνατε ώδε και γρηγορείτε μετ’ εμού» (Ματθ. 26,38). Στη συνέχεια υφίσταται εκείνο το μοναχικό μαρτύριο: το φραγγέλωμα, τους χλευασμούς, τα ραπίσματα, τους εμπτυσμούς, τα καρφιά στα χέρια και τα πόδια και, το χειρότερο απ’ όλα, την εγκατάλειψη. Όλοι Τον εγκαταλείπουν, όλοι το σκάνε. Είναι σαν να κρύφτηκε ολόκληρος ο ουρανός, αφού «περί την ενάτην ώραν ανεβόησεν ο Ιησούς φωνή μεγάλη λέγων·…Θεέ μου Θεέ μου, ινατί με εγκατέλιπες;» (Ματθ. 27,46).

Αν επιχειρήσουμε να εξετάσουμε το ζήτημα με ειλικρίνεια, αν το παρατηρήσουμε προσεκτικά, τότε θα διαπιστώσουμε πως εδώ κάτι αλλόκοτο συμβαίνει με την ίδια τη θρησκεία. Μοιάζει να μη μας είναι τίποτα γνώριμο – δεν υπάρχει βοήθεια, δεν υπάρχει υποστήριξη, δεν υπάρχει «ασφαλιστική δικλίδα».

«Άναψε ένα κερί κάνε ένα σαρανταλείτουργο ή ένα μνημόσυνο κι όλα στη ζωή θα πάνε καλά· ο Θεός θα σπεύσει σε βοήθεια, είτε εδώ στη γη είτε στην αντίπερα όχθη, έπειτα από έναν απαίσιο και μυστήριο θάνατο». Αυτή η εξαπλουστευτική αντίληψη για την πίστη δεν είναι που κυριαρχεί μεταξύ των πιστών; Δεν ήταν οι θεραπείες, ή κάθε είδους βοήθεια και η αναζήτηση χρήσιμων και πρακτικών διδαγμάτων που έκαναν τους πιστούς, από τα χρόνια ήδη του Χριστού, να Τον ακολουθούν κατά πλήθη; Αξίζει να προσέξουμε μέσα από τις ευαγγελικές περικοπές πως μειώνεται σταδιακά το πλήθος. Τον εγκαταλείπει εκείνος ο πλούσιος νέος που πιστεύει πως έχει τηρήσει κάθε εντολή της θρησκείας, αλλά που τελικά αδυνατεί να εφαρμόσει τα λόγια του Χριστού: «ει θέλεις τέλειος είναι, ύπαγε πώλησον σου τα υπάρχοντα και δος πτωχοίς, και έξεις θησαυρόν εν ουρανώ, και δεύρο ακολούθει μοι» (Ματθ. 19, 21). Τον εγκαταλείπει ο μαθητής εκείνος που τη νύκτα του Μυστικού Δείπνου της αγάπης φεύγει για να Τον προδώσει. Και στο τέλος Τον εγκαταλείπουν όλοι και διασκορπίζονται.

Στη ζωή μας τα πράγματα ακολουθούν ακριβώς αντίστροφη φορά: ξεκινούμε μόνοι, μέσα στην αφάνεια, και κατόπιν έρχεται η αναγνώριση, η επιβράβευση και το πλήθος εκείνων που μας επιδοκιμάζουν. Στο Ευαγγέλιο ωστόσο, όταν έρχεται το τέλος, ο Χριστός παραμένει μόνος στο Σταυρό. Κι ακόμα, προβλέποντας όσα πρόκειται να ακολουθήσουν, λέει: «ει εμέ εδίωξαν, και υμάς διώξουσιν» (Ιωαν. 15,20), «εν τω κόσμω θλίψιν έξετε» (Ιωαν. 16, 33).

Η αποστολή με την οποία μας επιφορτίζει, η αξίωση που έχει από μας, είναι μόνο μία: να σηκώσουμε και να κουβαλήσουμε το σταυρό μας – και να γνωρίζουμε ήδη τι συνεπάγεται αυτός ο σταυρός…

Πράγματι, κάτι αλλόκοτο συμβαίνει εδώ με τη θρησκεία. Αντί βοηθείας μας δίνεται σταυρός, αντί υπόσχεσης ανέσεων και ευζωίας ακούμε τη βεβαιότητα: «ει εμέ εδίωξαν, και υμάς διώξουσιν». Και όταν βλέπουμε μέσα στο Ευαγγέλιο τους Φαρισσαίους να χλευάζουν τον Εσταυρωμένο – «άλλους έσωσεν, εαυτόν ου δύναται σώσαι• ει βασιλεύς Ισραήλ εστι, καταβάτω νυν από του σταυρού και πιστεύσομεν επ’ αυτώ» (Ματθ. 27,42) – αμέσως μας έρχονται στο νου οι ειρωνείες και οι μομφές που ακούγονται και σήμερα: «Δεν είχε λοιπόν τη δύναμη ο Θεός σου να σε βοηθήσει;»

Και πράγματι, όσο θα περιμένουμε από το Θεό μόνο αυτού του είδους τη βοήθεια, μόνο θαύματα που ελαττώνουν τον πόνο στη ζωή μας, τότε αυτές οι μομφές θα συνεχίζονται. Και θα συνεχίζονται, διότι το οποιοδήποτε φτηνό χάπι μπορεί σίγουρα να ανακουφίσει τον πονοκέφαλο αποτελεσματικότερα από την προσευχή και τη θρησκεία. Όσο περιμένουμε από τη θρησκεία να λειτουργήσει ως ένα τέτοιου είδους χάπι – είτε πρόκειται για θέματα σημαντικά, είτε για επουσιώδη – δεν θα κατανοήσουμε ποτέ το μυστήριο του Σταυρού. Όσο τα πράγματα θα παραμένουν έτσι, ο Σταυρός ανεξάρτητα από το χρυσάφι και το ασήμι που συχνά τον καλύπτει θα παραμένει, όπως λέει ο απόστολος Παύλος, «Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρία» (Α΄Κορ. 1,23). Στην προκειμένη περίπτωση, οι «Ιουδαίοι» αντιπροσωπεύουν εκείνους που προσδοκούν μόνο βοήθεια από τη θρησκεία, ενώ οι «Έλληνες» εκείνους που προσδοκούν λογικές και εύκολες ερμηνείες. Κι είναι στ’ αλήθεια γι’ αυτούς ο Σταυρός σκάνδαλο και μωρία.

Ο Σταυρός εξήλθε για μια ακόμη φορά εν πομπή. Η μοναδική αυτή εβδομάδα, η Μεγάλη Εβδομάδα, πλησιάζει. Η Εκκλησία μας καλεί όχι τόσο σε συζητήσεις και αναζητήσεις, αλλά σε σιωπηλή και επίμονη ακολουθία κάθε βήματος του Χριστού. Μας καλεί να ακολουθήσουμε τον αργόσυρτο και ανεπίστρεπτο βηματισμό Του προς το πάθος, τη σταύρωση και το θάνατο. Αυτόν ακριβώς το σταυρό είναι που μας καλεί να σηκώσουμε. Και κάτι παράξενο μας συμβαίνει: ξεφεύγουμε ξαφνικά από τα δικά μας προβλήματα, τις δικές μας δυσκολίες, ακόμα κι απ’ αυτά τα δικά μας βάσανα, και στρέφουμε την προσοχή μας σ’ Εκείνον – στο σιωπηλό, συσπασμένο από τη θλίψη και τον πόνο πρόσωπό Του, στη νύχτα της φρίκης, της προδοσίας, της μοναξιάς, αλλά και της γιορτής, της αγάπης και της νίκης.

Κάτι παράξενο μας συμβαίνει: ίσως χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιούμε, νοιώθουμε πως αυτή η φτηνή και εγωιστική θρησκεία, από την οποία ζητά κανείς εκδουλεύσεις και απαιτεί ακόμα κι ο Θεός να είναι στην υπηρεσία του, αρχίζει σιγά σιγά να ξεφτίζει! Βλέπουμε με καθαρότητα – καθαρότητα πνευματική – ότι η θρησκεία κατά βάθος σχετίζεται με κάτι τελείως άλλο, σχετίζεται τελικά όχι με τις υλικές ανέσεις και τις ιδιοτελείς μας στοχεύσεις, αλλά με τη χαρά και τη νίκη.

Ας ακολουθήσουμε λοιπόν στη συνέχεια – έστω απλώς νοητικά – τα βήματα του Χριστού που σηκώνει το Σταυρό Του στο δρόμο του Γολγοθά. Κι ίσως έτσι μας αποκαλυφθεί για μία ακόμη φορά κάτι αιώνιο, κάτι αιώνια σημαντικό για τις ψυχές μας. Αυτός είναι ο λόγος που στα μέσα της Σαρακοστής μεταφέρεται ο Σταυρός στο κέντρο του ναού. Ενώπιον αυτού είναι που μας τοποθετεί η Εκκλησία κατά τη διάρκεια της λεγόμενης εβδομάδας της Σταυροπροσκύνησης• με σκοπό να ξεκινήσουμε τη δική μας, προσωπική προσέγγιση στο απώτατο κι ίσως το πιο φοβερό, μα σε τελευταία ανάλυση και πιο χαρμόσυνο μυστήριο της πίστης μας.

(π. Αλέξανδρος Σμέμαν, "Έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος", Εν πλώ, σ. 55-62)

Η αχαριστία για την αγάπη του Θεού
-Γέροντα, οι δοκιμασίες πάντοτε ωφελούν τους ανθρώπους;
-Εξαρτάται από το πώς αντιμετωπίζει κανείς τις δοκιμασίες.
Όσοι δεν έχουν καλή διάθεση, βρίζουν τον Θεό, όταν τους βρίσκουν διάφορες δοκιμασίες.
«Γιατί να το πάθω εγώ αυτό; λένε. Νά, ο άλλος έχει τόσα καλά! Θεός είναι αυτός;».
Δεν λένε «ήμαρτον», αλλά βασανίζονται. Ενώ οι φιλότιμοι λένε: «Δόξα τω Θεώ!
Αυτή η δοκιμασία με έφερε κοντά στον Θεό. Ο Θεός για το καλό μου το έκανε».
Και ενώ μπορεί πρώτα να μην πατούσαν καθόλου στην εκκλησία, μετά αρχίζουν να εκκλησιάζωνται,
να εξομολογούνται, να κοινωνούν. Πολλές φορές μάλιστα ο Θεός τους πολύ σκληρούς
τους φέρνει κάποια στιγμή με μια δοκιμασία σε τέτοιο φιλότιμο,
που μόνοι τους παίρνουν μεγάλη στροφή και εξιλεώνονται με τον πόνο που νιώθουν για όσα έκαναν.
-Γέροντα, πρέπει να λέμε «δόξα Σοι ο Θεός», όταν όλα πηγαίνουν καλά;
-Μά, αν δεν λέμε το «δόξα Σοι ο Θεός» στις χαρές, πώς θα το πούμε στις θλίψεις;
Εσύ το λές στις θλίψεις και δεν θέλεις να το πεις στις χαρές;
Αλλά, όταν είναι αχάριστος κανείς, δεν γνωρίζει την αγάπη του Θεού.
Η αχαριστία είναι μεγάλη αμαρτία. Για μένα είναι θανάσιμο αμάρτημα.
Ο αχάριστος με τίποτε δεν ευχαριστιέται. Για όλα γκρινιάζει, όλα του φταίνε.
Στην πατρίδα μου, τα Φάρασα, χρησιμοποιούσαν πολύ το πετιμέζι.
Ένα βράδυ μια κοπέλα έκλαιγε, γιατί ήθελε πετιμέζι. Η μάνα της - τί να κάνη; -
πήγε και ζήτησε από την γειτονιά. Αυτή, μόλις πήρε το πετιμέζι, έβαλε πάλι τα κλάματα.
Χτυπούσε τα πόδια της κάτω και φώναζε: «Μαμά, θέλω και γιαούρτι».
«Τέτοια ώρα, παιδάκι μου, που να βρώ γιαούρτι;», της λέει η μάνα της. «Όχι, θέλω γιαούρτι».
Πήγε, υποχρεώθηκε η καημένη σε μια γειτόνισσα, της έφερε και γιαούρτι.
Το παίρνει η κόρη και βάζει πάλι τα κλάματα. «Τώρα γιατί κλαίς;», την ρωτάει η μάνα της.
«Μαμά, τα θέλω ανακατεμένα». Τα παίρνει η μάνα, τα ανακατεύει. Αυτή βάζει πάλι τα κλάματα.
«Μαμά, δεν μπορώ να τα φάω έτσι. Θέλω να τα ξεχωρίσω!».
Οπότε την περιέλαβε στα σκαμπίλια η μάνα της, καί... ξεχωρίσθηκε το πετιμέζι από το γιαούρτι!
Έτσι, θέλω να πώ, κάνουν μερικές φορές πολλοί άνθρωποι, και τότε έρχεται η παιδαγωγία του Θεού.
Τουλάχιστον να αναγνωρίζουμε την αχαριστία μας και να ευχαριστούμε τον Θεό μέρα-νύχτα
για τις ευλογίες που μας δίνει. Με αυτόν τον τρόπο θα πάρουμε καταπόδι τον δειλό διάβολο,
ο οποίος θα συμμαζέψει τα ταγκαλάκια του και θα γίνει μαύρος καπνός,
γιατί θα του έχουμε βρει πια το αδύνατο σημείο.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 203-204)

"Όχι ράθυμοι και ερασιτέχνες χριστιανοί"

Ο Γέροντας μου μιλούσε, όχι για κάποια αποσπασματική καλή μας προσπάθεια,
αλλά για ένα αποφασιστικό, οριστικό πέρασμα από την παλιά ζωή
της αμαρτίας στην καινούργια ζωή της αγιότητας,
κατά την οποία εμείς ζούμε εν Χριστώ και ο Χριστός εν ημίν
και γι' αυτό το πέρασμα χρειαζόταν να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις.
Μια φορά, με ρώτησε: "Δε μου λες, για να σπουδάσει κανείς δικηγόρος,
πόσα χρόνια χρειάζονται;" Του απάντησα.
Με ξαναρώτησε: "Για να σπουδάσει μηχανικός, χημικός, γιατρός, πόσα χρόνια χρειάζονται;"
Του απάντησα αναλόγως, απορώντας για τη φύση των ερωτήσεών του.
Κι ο Γέροντας κατέληξε: "Εμείς για να σπουδάσουμε, για να μάθουμε το θέλημα του Θεού
και να το εφαρμόσουμε;" Κατάλαβα τι εννοούσε και ντράπηκα να του απαντήσω.
Τι να του πω; Ότι οι πιο πολλοί από μας τους πιστούς είμαστε ράθυμοι, χλιαροί,
"ερασιτέχνες χριστιανοί"; Το ήξερε.
Και μου το είπε: "Δε γίνεται κανείς χριστιανός με την τεμπελιά, χρειάζεται δουλειά,
πολλή δουλειά". Ο ίδιος ήταν υπόδειγμα, χωρίς να αυτοπροβάλλεται.
Είχε αφιερώσει με ζήλο, όλα τα χρόνια της μακράς ζωής του, στο να σπουδάζει και να ζει το Χριστό.
Ήταν εργατικός, σωματικά και πνευματικά, και ήθελε να μεταδώσει τη φιλεργία και στους άλλους.
Πίστευε ότι η αργία οδηγεί στην ακηδία κι αυτή σε πολλές αρρώστιες, ψυχικές και σωματικές.
Συνιστούσε εργασιοθεραπεία. Ιδιαίτερα σ' όσους είχαν αποδιοργανωθεί και απελπισθεί.
Για το Γέροντα, ποτέ δεν ήταν αργά για ένα νέο ξεκίνημα. Θεωρούσε μάλιστα τη διάψευση
των κοσμικών ελπίδων και τη συντριβή του εγωισμού σαν την καλύτερη προϋπόθεση γι' αυτό το ξεκίνημα.
[Γ 399π.]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.186-187)

Ανάδοχοι
εγγυητές ενώπιον του Θεού
Πρέπει να ξέρουν οι ανάδοχοι,
ποιές αμοιβές αξιώνονται αν επιδείξουν για σας
(τους βαπτιζομένους) μεγάλη φροντίδα,
αλλά και ποιά τιμωρία τους επιφυλάσσεται,
αν δείξουν αδιαφορία,
Ε.Π.Ε. 30,370

πνευματικοί πατέρες
Συνηθίζεται να καλούνται οι ανάδοχοι πατέρες πνευματικοί,
για να καταλάβουν πόση φιλοστοργία οφείλουν
να δείχνουν σε διδασκαλία πνευματική.
Ε.Π.Ε. 30,372

Αναισθησία
πνευματική
Εγώ δεν πενθώ μόνο γι’ αυτό (για τη βωμολοχία),
αλλά κι επειδή αυτό δεν θεωρείται από μερικούς παράλογο.
Από δω αυξάνονται όλα τα κακά, όταν και αμαρτάνουμε,
και νομίζουμε ότι δεν κάνουμε κανένα λάθος.
Ε.Π.Ε. 19,192

Γι’ αυτό η κόλασις
Αν και μετά τη χάρη παραμένουμε αναίσθητοι,
θα ‘ναι μεγαλύτερη η τιμωρία μας.
Ε.Π.Ε. 24,116

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 175)

Εγκράτεια
μας την διδάσκουν τα θηρία
Τα θηρία ξέρουν να σέβωνται τους φίλους του Θεού. Και όταν ακόμα τα θερίζη η πείνα, γίνονται σεβαστικά. Ας νοιώσουν ντροπή οι κοιλιόδουλοι, σαν βλέπουν την εγκράτεια των θηρίων. Λιοντάρια είδαν τον Δανιήλ και έδειξαν εγκράτεια. Εμείς βλέπουμε τον Υιό του Θεού να έρχεται σε μας, και δεν σεβόμαστε. Τα λιοντάρια προτίμησαν να πεθάνουν από την πείνα, παρά να αγγίξουν το σώμα του αγίου. Εμείς βλέπουμε γυμνό το Χριστό, να περιφέρεται απ’ εδώ και απ’ εκεί και να λειώνη από την πείνα, και δεν του προσφέρουμε ούτε τα περιττά. Ζούμε πλουσιοπάροχα και περιφρονούμε τους αγίους, τους αδελφούς μας που πεινάνε.
Ε.Π.Ε. 5,552
μελών και αισθήσεων
Ας μάθουμε καλά την ίδια την κατασκευή μας και θα διαπιστώσουμε, ότι ένα πολύ μικρό μέλος του σώματός μας έχει τέτοια λειτουργία. Διότι το στόμα και η γλώσσα μας δόθηκαν για να υμνούμε, ο φάρυγγας για να μιλάμε. Άλλωστε εκ φύσεως oι αισθήσεις μας και τα μέλη μας κινούνται μέσα σε όρια, ώστε να μη παραφορτωνώμαστε πιεζόμενοι, με περιττές ανάγκες.
Ε.Π.Ε. 16α,120
σε όλα τα πάθη
Ο αγώνας δεν γίνεται να απέχη ο άνθρωπος απ’ αυτό και σε άλλο να αμαρτάνη, αλλά να απέχη και από τη γαστριμαργία και από τη λαγνεία και από τη μέθη. Και σ’ όλα γενικώς τα πάθη να νικά.
Ε.Π.Ε. 18α,42
εκ συμφώνου
Να μην εγκρατεύεται η γυναίκα χωρίς τη θέλησι του άντρα της, ούτε ο άντρας χωρίς τη θέλησι της γυναίκας.
Ε.Π.Ε. 18,522
με αγάπη, διαφορετικά πηγή κακών!
Μεγάλα κακά προέρχονται από μια τέτοια εγκράτεια. Και μοιχείες και πορνείες και αναστατώσεις σπιτιών πολλές φορές συνέβησαν απ’ αυτή την αιτία.
Ε.Π.Ε. 18,522
και ομόνοια
Πρέπει να προτιμά κάποιος την ομόνοια περισσότερο από όλα, διότι αυτό είναι το κυριώτερο όλων... Τι, λοιπόν; Ποιο είναι το κέρδος, αν εκείνος πορνεύη, ή δεν πορνεύη μεν, αλλά στενοχωρήται, πιέζεται, αναστατώνεται, φλέγεται, εκνευρίζεται και δημιουργή άπειρα προβλήματα στη γυναίκα του; Ποιο το κέρδος της νηστείας και της εγκρατείας, εφ’ όσον έχει καταστραφή η αγάπη; Κανένα.
Ε.Π.Ε. 18,522
και προσευχή
Ποιό είναι το κέρδος της νηστείας και της εγκρατείας, αν διασπαστή η αγάπη; Κανένα. Μιλάω και για την προσευχή, που γίνεται με μεγάλο ζήλο στην περίοδο της εγκρατείας. Είναι δυνατόν να ζη κανείς με γυναίκα και να προσέχη στην προσευχή, αλλ’ αυτή (η προσευχή) γίνεται ακριβέστερη με την εγκράτεια.
Ε.Π.Ε. 18,522
«σχολάζετε τη προσευχή»
Εδώ εννοεί την προσευχή, που γίνεται με περισσότερο ζήλο. Αν όμως οι συζυγικές σχέσεις στέκουν εμπόδια στην προσευχή, πώς θα ήταν δυνατόν να εφαρμοσθή η αδιάλειπτη προσευχή; Είναι, λοιπόν, δυνατόν, και να ζη κανείς με γυναίκα και να προσεύχεται. Αλλ’ η προσευχή γίνεται ακριβέστερη με την εγκράτεια.
Ε.Π.Ε. 18,524
υπέρ την εγκράτεια η αγάπη
Επειδή συνέβαινε να γίνωνται διαιρέσεις, εξ’ αίτιας της εγκράτειας και γι’ άλλες προφάσεις και μικροψυχίες, είναι καλύτερα, λέει, ούτε καν να γίνεται αρχή διαιρέσεως. Αν όμως και συμβή, ας μένη η γυναίκα μαζί με τον άντρα της. Αν όχι για να έχουν σχέσεις, τουλάχιστον για να μη σύναψη σχέσεις με κανέναν άλλο άντρα.
Ε.Π.Ε. 18,526
στο γάμο και στην παρθενία
Η εγκράτεια είναι αναγκαία για ν’ αξιωθούμε να δούμε το Θεό, είτε ζούμε την παρθενική ζωή, είτε στον πρώτο γάμο, είτε στο δεύτερο. Εγκράτεια, για να πετύχουμε τη βασιλεία των ουρανών.
Ε.Π.Ε. 18,548
στο κρασί
Δεν του επέτρεπε (ο απόστολος Παύλος) να πίνη κρασί ελεύθερα, αλλά τόσο, όσο χρειάζεται για την υγεία, όχι για την απόλαυσι.
Ε.Π.Ε. 23,410
της νεότητας
Τα παιδιά ας είναι έτσι ντροπαλά, ώστε να διακρίνωνται για τη σεμνότητά τους και τη σωφροσύνη τους, για να επαινούνται και από τους ανθρώπους και από το Θεό. Ας μάθουν να εξουσιάζουν το στομάχι, να απέχουν από την πολυτέλεια, να μη σπαταλούν, να είναι φιλόστοργα. Να μάθουν να υπακούουν.
Ε.Π.Ε. 23,270
παθών
Ποιον ονομάζει εγκρατή; Δεν εννοεί μόνο το νηστευτή, αλλά και εκείνον, που συγκρατεί το πάθος, τη γλώσσα, το χέρι, τα ακόλαστα μάτια. Αυτό σημαίνει εγκράτεια, το να μη παρασύρεσαι από κανένα αμαρτωλό πάθος.
Ε.Π.Ε. 24,40
δεν είναι φορτικό
Έχεις γυναίκα; Να σωφρονής. Είναι δύσκολο αυτό; Και πώς θα ήταν δύσκολο, όταν πολλοί και χωρίς γυναίκα ζουν με αγνότητα, όχι μόνο χριστιανοί, αλλ’ ακόμα και εθνικοί (ειδωλολάτρες).
Ε.Π.Ε. 24,536
για την πάλη των αρετών
Όλη η παρούσα ζωή είναι αγώνας και πάλη. Πρέπει να μπαίνουμε στο στάδιο αυτό της αρετής με εγκράτεια σε όλα. «Καθένας που αγωνίζεται, εγκρατεύεται σε όλα» (Α’ Κορ. θ’ 25). Δεν βλέπεις τι γίνεται στους γυμναστικούς αγώνες; Πως φροντίζουν πολύ για τον εαυτό τους όσοι ετοιμάζονται να παλέψουν με άνθρωπο αντίπαλο; Με πόση εγκράτεια εξασκούνται σωματικά!
Ε.Π.Ε. 36,88

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 98-100)

Εβδομήκοντα
πρόνοια θεϊκή για τη Γραφή
Μερικοί δεν ξέρουν καν ότι υπάρχουν Γραφές, μολονότι το άγιο Πνεύμα οικονόμησε τόσα πολλά, ώστε να διαφυλαχτούν. Να μάθετε πόσο φιλάνθρωπος στην προκειμένη περίπτωσι είναι ο Θεός... Ύστερα οικονόμησε ο Θεός να μεταφραστούν οι Γραφές από τους Εβδομήκοντα. Εκείνοι τις μετέφρασαν.
Ε.Π.Ε. 24,214
Εβραίους Επιστολή
περίληψίς της
Σ’ αυτή την Επιστολή λέει πολλά για την πίστι και στο τέλος με πολλά παραδείγματα δείχνει, ότι και σ’ εκείνους υποσχόταν αμέσως τα αγαθά, αλλά δεν έδωσε κανένα. Και εκτός αυτού, για να μη νομίσουν, ότι έχουν εγκαταλειφθή στις συμφορές, διδάσκει δυο πράγματα: Το ένα, να υπομένουν γενναία όλες τις συμφορές. Το άλλο, να προσδοκούν οπωσδήποτε την αμοιβή. Γιατί ο Θεός δεν θ’ αφήση χωρίς αμοιβή τον Άβελ και όλους τους επόμενους δικαίους.
Ε.Π.Ε. 24,208
Έγγαμοι
ζουν ενάρετα
Είναι δυνατόν να βρούμε και στις πόλεις ανθρώπους, που ζουν ως μοναχοί. Είναι δυνατόν να έχη κανείς και γυναίκα και να μεριμνά για το σπίτι του, και όμως να προσεύχεται και να νηστεύη και να διάγη με κατάνυξι. Άλλωστε και όσοι από τους αποστόλους κατηχήθηκαν τα πρώτα χρόνια, κατοικούσαν μεν σε πόλεις, αλλ’ έδειχναν ευλάβεια, σαν εκείνην των μοναχών. Άλλοι δε ήσαν προϊστάμενοι σε εργαστήρια, όπως το ζευγάρι Ακύλας και Πρίσκιλλα. Και οι προφήτες είχαν και αυτοί γυναίκα και οικογένεια, όπως ο Ησαΐας, ο Ιεζεκιήλ και ο μεγάλος Μωυσής. Τίποτε δεν τους εμπόδισε, καίτοι έγγαμοι, να ζουν με αρετή.
Ε.Π.Ε. 11,238
ζουν ενάρετα
Προτρέπω να προσέχουν από την αρχή και να φροντίζουν να παίρνουν σύζυγο, που να ταιριάζουν και να είναι γεμάτοι αρετές. Αν όμως συμβή ν’ αποτύχουν στην επιλογή συζύγου και δεχτούν στο σπίτι τους νύφη μη ενάρετη και ανεκτική, τότε ας μοιάζουν με το φιλόσοφο εκείνο, που προσπαθούσε να ρυθμίση σωστά τη γυναίκα του. Τίποτε άλλο ανώτερο δεν υπάρχει από αυτό.
Ε.Π.Ε. 18α,178
Εγγύς
το τέλος
Πλησιάζει η ανάστασις, πλησιάζει η φοβερή κρίσις, πλησιάζει η ημέρα του πυρός η καιομένη. Είναι, λοιπόν, ανάγκη ν’ αποτινάξουμε τη ραθυμία.
Ε.Π.Ε. 17,528
εντονώτερος ο αγώνας
Όσο πλησιάζει η ώρα του βραβείου, τόσο περισσότερο να εντείνουμε τους πνευματικούς αγώνες. Αυτό άλλωστε δεν κάνουν και οι δρομείς; Όταν πλησιάζουν προς το τέλος του αγώνα και προς την λήψι των βραβείων, τότε προσπαθούν περισσότερο.
Ε.Π.Ε. 17,530
Εγκατάλειψις
φίλων
Ήταν αναμενόμενο, όταν συνελήφθη ο Παύλος, να εγκαταλειφθή και να μην έχη καμμιά συμπαράστασι ούτε βοήθεια ούτε συναντίληψι. Προδόθηκε και απ’ αυτούς ακόμα τους πιστούς και τους φίλους.
Ε.Π.Ε. 23,504
του φυλακισμένου Παύλου
Δεν είναι μικρό αυτό το αμάρτημα. Διότι, αν στον πόλεμο εκείνος που, εγκαταλείπει τον κινδυνεύοντα και διασώζει τον εαυτό του από τα χέρια των εχθρών, δικαιολογημένα τιμωρείται, διότι φάνηκε προδότης, πολύ περισσότερο κάτι τέτοιο συμβαίνει με το κήρυγμα.
Ε.Π.Ε. 23,654

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 96-98)

Με την νοερή προσευχή μέσα στην Αθήνα
Ξέραμε το μοναχισμό, ξέραμε την αγγελική ζωή από τα βιβλία, από τα ασκητικά.
Την είδαμε στο πρόσωπο του Γέροντος μέσα στην Αθήνα.
Να σας εξομολογηθώ κάτι ; Χρόνια που τον έβλεπα, είχα την εντύπωση ότι έχω δίπλα μου, απέναντί μου, έναν άγγελο. Ένσαρκο άγγελο.
Αυτό είναι η μοναχική πολιτεία, ο αγγελικός βίος.
Αυτό το έφερε ο Γέροντας στην Αθήνα.
Με τη νοερή Προσευχή !
Είναι χαρακτηριστικό ότι τη νοερή προσευχή δεν την περιόριζε μονάχα στους μοναχούς, αλλά πίστευε ότι και οι άνθρωποι του κόσμου μπορεί να τη λένε.
Πήγαινε κάποιος να τον δει;
Σταματούσε για λίγο και έλεγε : " Κύριε Ιησού Χριστέ ... ".
Ήτανε η όλη ζωή του μιά αδιάλειπτη προσευχή.
[Ί 206]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.387)

Ν' αντιμετωπίζεις όλα τα προβλήματα με την προσευχή
Ο Γέροντας με συμβούλευε να αντιμετωπίζω όλα τα προβλήματά μου με την προσευχή, μέχρι τη λύση τους.
Μου έλεγε : " Να προσεύχεσαι χωρίς αγωνία, ήρεμα, με εμπιστοσύνη στην αγάπη και στην πρόνοια του Θεού.
Μην κουρασθείς να προσεύχεσαι ".
Μου ζητούσε να προσεύχομαι και για να του χαρίζει ο Θεός υπομονή στις ασθένειές του, που τον έκαναν να υποφέρει πολύ.
[Γ' 59]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.388)