Νηστεία με φιλότιμο
Με την νηστεία ο άνθρωπος δείχνει την προαίρεσή του.
Κάνει από φιλότιμο μια άσκηση και ο Θεός βοηθάει.
Αν όμως ζορίζει τον εαυτό του και πει «τί να κάνω;
είναι Παρασκευή, πρέπει να νηστέψω», θα βασανίζεται.
Ενώ, αν μπει στο νόημα και νηστέψει από αγάπη για τον Χριστό, θα χαίρεται.
«Αυτήν την ημέρα, να σκεφθή, ο Χριστός σταυρώθηκε• ούτε νερό δεν Του έδωσαν να πιει, ξίδι Του έδωσαν.
Κι εγώ δεν θα πιώ νερό όλη την ημέρα».
Αν το κάνη αυτό, τότε θα νιώθει ανώτερη χαρά μέσα του από αυτόν που πίνει τα καλύτερα αναψυκτικά!
Και βλέπεις, πολλοί κοσμικοί μια Μεγάλη Παρασκευή δεν μπορούν να νηστέψουν,
αλλά έξω από το Υπουργείο μπορούν να κάθωνται και να κάνουν απεργία πείνας
για ένα πείσμα, για να πετύχουν κάτι. Εκεί ο διάβολος τους δίνει κουράγιο.
Αυτοκτονία είναι αυτό που κάνουν. Άλλοι πάλι, όταν έρχεται το Πάσχα,
ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη» με χαρά και με όλη τους την δύναμη, γιατί θα φάνε καλά.
Μοιάζουν με τους Ιουδαίους που ήθελαν να κάνουν βασιλιά τον Χριστό, επειδή τους τάισε στην έρημο.
Θυμάστε τί λέει και ο Προφήτης; «Επικατάρατος ο ποιών τα έργα Κυρίου αμελώς».
Άλλο είναι, όταν κανείς έχει καλή διάθεση να νηστέψει, αλλά δεν μπορεί,
γιατί, αν δεν φάη, τρέμουν τα πόδια του, πέφτει κάτω - δεν τον βοηθάει δηλαδή η αντοχή του,
η υγεία του κ.λπ. - και άλλο να έχη δυνάμεις και να μη νηστεύει.
Που είναι η καλή διάθεση τότε; Και η στενοχώρια αυτού που θέλει να κάνει
έναν αγώνα και δεν μπορεί, αναπληρώνει πολλή άσκηση, και αυτός έχει πιο πολύ μισθό
από τον άλλον που έχει κουράγιο και κάνει έναν αγώνα, γιατί εκείνος νιώθει και μια ευχαρίστηση.
[...] Αν έχει κανείς απλότητα, ταπείνωση, δέχεται την Χάρη του Θεού, νηστεύει ταπεινά και τρέφεται θεϊκά.
Τότε έχει θεϊκή δύναμη και πολλή αντοχή σε μεγάλες νηστείες.
[...]Ο άνθρωπος με την νηστεία γίνεται αρνί. Όταν γίνεται θηρίο, σημαίνει ότι η άσκηση που κάνει
ή είναι πάνω από τις δυνάμεις του ή την κάνει από εγωισμό, γι’ αυτό δεν δέχεται θεία βοήθεια.
[...] Αν δεν φθάσει κανείς, ό,τι κάνει, να το κάνει από αγάπη προς τον Θεό και προς τον συνάνθρωπό του, κάνει σπατάλη.
Αν νηστεύει και έχει υπερήφανο λογισμό ότι κάτι κάνει, πάει χαμένη η νηστεία του.
Είναι μετά σαν ένα τρύπιο ντεπόζιτο που δεν κρατάει τίποτε. Ρίξε νερό μέσα σε ένα τρύπιο ντεπόζιτο, σιγά-σιγά φεύγει όλο.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 178-180)

στα φαγητά
Ένα πλοίο, όταν φορτωθεί με μεγαλύτερο φορτίο από όσο μπορεί,
βαρύνεται απ’ το βάρος και βυθίζεται. Γίνεται υποβρύχιο, βουλιάζει.
Το ίδιο και ο άνθρωπος, όταν δεχτεί περισσότερη τροφή από όση μπορεί ν’ αφομοιώσει,
παραγεμίζει και μη μπορώντας να βαστάξει το βάρος,
καταποντίζεται στο πέλαγος της απώλειας.
Ε.Π.Ε. 34,616

όρια στην τροφή
Όριο στην τροφή μας ας είναι εκείνο που δεν μας βλάπτει,
εκείνο που μπορεί μεν να σταματήσει την πείνα μας,
αλλά χωρίς να μας βλάπτει. Μη ζητάμε τίποτε περισσότερο.
Ε.Π.Ε. 34,622

και στην αγάπη
Ο Ηλεί ήταν γέρος άνθρωπος, επιεικής και συνετός κατά τα αλλά.
Δεν φρόντιζε όμως να διορθώσει τα παιδιά του,
αλλά τα αγαπούσε περισσότερο από όσο έπρεπε.
Ακούστε τα όσοι έχετε παιδιά, ώστε να τα αγαπάτε
με μέτρο και να μη διστάζετε να τα διορθώσετε.
Ε.Π.Ε. 36,304

στη λύπη για την αμαρτία
«Δείξτε τώρα (στον πρώην αιμομίκτη) αγάπη,
για να μη τον καταπιεί ο Σατανάς εξ αίτιας της υπερβολικής του λύπης.
Και τότε θα νικηθούμε, θα μας εξαπατήσει ο Σατανάς».
Το να πονάς (ακόμα και για την αμαρτία σου) παρά πάνω από όσο πρέπει,
αμέτρως, είναι σαν να μετατρέπεται το σωτήριο φάρμακο της μετανοίας σε δηλητήριο.
Ε.Π.Ε. 37,388

όριο στη θάλασσα
Να βάλεις στη γαστριμαργία όρο την αυτάρκεια,
όπως ο Θεός έβαλε όριο στη θάλασσα την άμμο.
Κι όταν έχει κύματα και φουρτούνα το πάθος,
να το επιτιμάς με τη δύναμη, που κρύβεται μέσα σου.
Κοίτα, πως ο Θεός σε εξόπλησε με τη λογική,
ώστε να μπορείς να Τον μιμήσαι.
Ε.Π.Ε. 22,14

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 165)

Η μοναχή Ρωμύλα

Μέσα στη Ρώμη και κάτω από την πνευματική καθοδήγησι της γεροντίσσης Ρεδέμπτας ασκήτευαν δύο μοναχές, εκ των οποίων η μία λεγόταν Ρωμύλα. Η Ρωμύλα ξεπερνούσε πολύ στην αρετή την παραδελφή της. Ήταν πράγματι υποδειγματικά υπάκοη, ακοίμητη φρουρός της σιωπής, εξαιρετικά επιμελής στην καλλιέργεια της συνεχούς ευχής!

Όμως πολλές φορές αυτοί, που οι άνθρωποι τους θεωρούν ήδη τελείους, στα μάτια του Υψίστου έχουν ακόμα κάποιες ατέλειες. Εμείς οι αμύητοι άνθρωποι συχνά κοιτάζουμε ορισμένα αγάλματα και τα επαινούμε σαν τέλεια. Όμως ο τεχνίτης ακόμη τα επεξεργάζεται και τα σμιλεύει. Ακούει που οι άλλοι ήδη τα επαινούν και ωστόσο αυτός δεν σταματά να τα σμιλεύη, για να τα βελτιώση. Αυτό συνέβη και στη Ρωμύλα: Ασθένησε κατά παραχώρησι Θεού και έμεινε παράλυτη! Μένοντας ξαπλωμένη στο κρεββάτι για πολλά χρόνια, σταμάτησε σχεδόν κάθε λειτουργία των μελών της.

Ωστόσο ούτε αυτή η μάστιγα ωδήγησε τον λογισμό της στην ανυπομονησία. Η ίδια η βλάβη των μελών της τη βοήθησε στην αύξησι των αρετών, γιατί όσο δεν είχε τη δυνατότητα να κάνη τίποτε άλλο, τόσο επιμελέστερα επιδιδόταν στην καλλιέργεια της ευχής.

Κάποια νύχτα λοιπόν, η μοναχή Ρωμύλα κάλεσε την γερόντισσα Ρεδέμπτα:

- Μητέρα έλα, μητέρα έλα.

Αυτή αμέσως σηκώθηκε μαζί με την παραδελφή και πλησίασαν την άρρωστη. Αντίκρισαν τότε ένα φως, σταλμένο από τον ουρανό, που γέμισε το φτωχικό κελλάκι και αστραποβόλησε έντονα! Ανείπωτος φόβος διαπέρασε τις καρδιές τους και απόμειναν θαμπωμένες. Άρχισε τότε ν’ ακούγεται θόρυβος σαν να έμπαινε μέσα πλήθος πολύ, και η είσοδος του σπιτιού τους σειόταν, σαν να συνθλιβόταν από τις μάζες των εισερχομένων. Ένιωθαν να εισέρχεται πλήθος, αλλά δεν μπορούσαν να δουν, γιατί τα μάτια τους είχαν θαμπωθή με την ακτινοβολία του φωτός. Το φως αυτό το ακολούθησε θαυμαστή ευωδία, έτσι ώστε κι αν στην αρχή τρόμαξαν με τη λαμπρότητα του, αναθάρρυναν μετά με τη γλυκύτητα της ευωδίας!

Καθώς λοιπόν δεν μπορούσαν ν’ αντέξουν την έντασι αυτής της λάμψεως, άρχισε η Ρωμύλα να παρηγορή τη γερόντισσα της Ρεδέμπτα, που στεκόταν δίπλα και έτρεμε:

- Μη φοβάσαι μητέρα! Δεν πεθαίνω αμέσως.

Κι ενώ το επαναλάμβανε αυτό συνέχεια, λίγο- λίγο το φως αποτραβήχθηκε, αλλά η ευωδία παρέμεινε. Έτσι πέρασε η δεύτερη και τρίτη μέρα, και η σκορπισμένη οσμή ευωδίας παρέμενε.

Την τέταρτη νύχτα κάλεσε ξανά τη γερόντισσά της. Όταν εκείνη ήρθε, ζήτησε εφόδιο για τον δρόμο προς την αιωνιότητα τα Άχραντα Μυστήρια… Μόλις κοινώνησε, εμφανίσθηκαν στο δρόμο, μπροστά στην είσοδο του σπιτιού τους δύο χοροί ψαλλόντων! Διέκριναν φωνές και των δύο φύλων: Οι άνδρες έλεγαν τις ωδές της ψαλμωδίας και οι γυναίκες αντιφωνούσαν. Κι ενώ μπροστά στην πόρτα παρατάχθηκε η ουράνια πομπή, η αγία εκείνη ψυχή λύθηκε από τη σάρκα.
Καθώς υψωνόταν στον ουρανό, όσο ψηλότερα ανέβαιναν μαζί της οι χοροί των ψαλλόντων, τόσο σιγανότερη ακουγόταν η ψαλμωδία, έως ότου, ξεμακρυσμένος πια ο ήχος της, έσβησε.

(Βίοι αγνώστων ασκητών)

("Χαρίσματα και Χαρισματούχοι", Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Β΄, σ. 209-211)

«Η προσευχή είναι το ανοικτό χέρι για την παραλαβή των δωρεών του Θεού, είναι το ανοικτό στόμα για την γεύση της ουράνιας τροφής»
Περί προσευχής - ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΜΠΟΚΑ ΡΟΥΜΑΝΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ (1910-1989)

Η προσευχή είναι το πρώτο καθήκον του χριστιανού το οποίον πρέπει να εκπληρώνει. «Τοις πάσι χρόνος και καιρός παντί πράγματι υπό τον ουρανόν» (Εκκλησ. 3,1). Αλλά πώς να μην είναι χρόνος για προσευχή, αφού είναι το πρώτο έργο που πρέπει να γίνεται κάτω εδώ στην γη;

Εάν υπάρχη χρόνος για διασκέδαση, μπορείς να διαμαρτύρεσαι ότι δεν υπάρχη πλέον χρόνος για προσευχή;

Μόνον αυτός που δεν θέλει να προσεύχεται, δεν ευρίσκει χρόνο για προσευχή. Όσο και να είσαι απησχολημένος, όσο και να είναι δύσκολη η εργασία σου, με την οποία αποκτάς την τροφή της ζωής σου, δεν είσαι σε θέσι να προσθέσης δίπλα στο εργατικό σου ωράριο τις πρώτες ώρες της ημέρας και της νυκτός για την συνομιλία σου με τον Θεό, μέσω της προσευχής;

Εάν είναι δυνατόν, ακόμη και στον καιρό της εργασίας σου, μην αφήνης την προσευχή! Ένας ασκητής λέγει ότι το έργο να γίνεται με τα χέρια και η προσευχή με το στόμα.

Η προσευχή είναι το πρώτο δώρο του Θεού, από το οποίο αποκτούνται όλα τα άλλα δώρα.

Όπως ένας επαίτης για να δεχθή ελεημοσύνη, πρέπει να εκτείνη το χέρι του, όπως ένα νήπιο για να δεχθή την τροφή του πρέπει ν’ ανοίξη το στόμα του, παρομοίως πρέπει και ο άνθρωπος να ανοιχθή προς τον Θεό για να λάβη το δώρο του. Πρέπει να έχη ψυχή ανοικτή για να λάβη τα χαρίσματα του Θεού.

Η προσευχή είναι το ανοικτό χέρι για την παραλαβή των δωρεών του Θεού, είναι το ανοικτό στόμα για την γεύσι της ουράνιας τροφής. Η προσευχή ομοιάζει με το χρυσό κλειδί με το οποίο ανοίγονται όλοι οι θησαυροί των ουρανίων αγαθών.

Η προσευχή ανέρχεται και η ευλογία του Θεού κατέρχεται στον άνθρωπο. Χωρίς προσευχή, η πνευματική μας ζωή πεινά, διψά και πεθαίνει.
Όποιος θέλει να γίνη εισακουστός από τον Θεό στην προσευχή του, πρέπει να υπακούση τον Θεό δια των εντολών Του.

Δέξου τον Νομοδότην Θεόν και Αυτός θα δεχθή εσένα, όταν προσεύχεσαι. Δεν γίνεται, όταν ο άνθρωπος υπακούει στον Θεό, ο Θεός να μην τον ακούη, διότι ο Θεός δεν είναι μακριά από τον άνθρωπο. Η υπακοή ακολουθεί την υπακοή. Eάν κάποιος υπακούη στον Θεό και ο Θεός τον υπακούει (Αββάς Μωυσής).

Βάδιζε τον δρόμο που πηγαίνει προς τον Θεό κι αυτός ο δρόμος θα σε φέρη στην θεία σοφία. Η οδός προς τον Θεό είναι γνωστή: Ταπεινοί στοχασμοί, προσευχή και πίστις.

Όλες οι γνώσεις μας είναι ανώφελες, εάν δεν γνωρίσουμε τον Ιησού Χριστό. Η ψυχή η οποία μένει σαν ξένη μακριά από τον Θεό, την Πηγή της Ζωής, την Αρχή παντός αγαθού, ματαίως ονειρεύεται ότι προοδεύει και πηγαίνει μπροστά.

Προσευχήσου στον Θεό και, όταν Τον βλέπεις, σε βλέπει και Eκείνος.

Γιατί οι χριστιανοί την ώρα της προσευχής τους κλείνουν τα μάτια; Διότι στέκονται ενώπιον του φωτεινωτάτου Προσώπου της ανωτάτης θεανδρικής Υπάρξεως. Να σκέπτεσαι με ποιον συζητής για να μη σου λογισθή η προσευχή σαν αμαρτία.

Αυτός που προσεύχεται μόνο με το στόμα, προσεύχεται στον αέρα και όχι στον Θεό. Η μνήμη του Θεού πρέπει να κατευθύνεται στον καρδιά και όχι μόνο στα λόγια. Η προσευχή που επιτελείται με αμέλεια και οκνηρία είναι μία κενή συνομιλία. Αφού εσύ ο ίδιος δεν ακούς την προσευχή σου, πώς θέλεις να την ακούση ο Θεός;

Πρέπει να καθαρίσουμε πρώτα τον εαυτό μας και μετά να σταθούμε σε συνομιλία με τον Καθαρώτατο Ιησού Χριστό μας (άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος).

Μόνο μία καθαρή ψυχή αναπέμπει καθαρή προσευχή προς τον Θεό (Αββάς Ησαΐας).

Όπως θέλουμε να είμεθα στον καιρό της προσευχής, έτσι πρέπει να είμεθα και πριν από την προσευχή. Μακάριος είναι εκείνος, ο οποίος ταπεινώνει τον εαυτό του σε όλα, διότι αυτός θα υψωθή.

("ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ", Γέροντος Αρσενίου Μπόκα, Ρουμάνου Ιερομονάχου)

«Βλέπω Εκείνη που γέννησε. Βλέπω κι Εκείνον που γεννήθηκε.

Αλλά τον τρόπο της γεννήσεως δεν μπορώ να καταλάβω. Όπου

θέλει, βλέπετε, ο Θεός, νικώνται οι φυσικοί νόμοι. Έτσι έγινε κι εδώ:

η φυσική τάξη παραμερίσθηκε, και ενήργησε η Θεία θέληση. Πόσο

ανέκφραστη είναι η ευσπλαχνία του Θεού!».

(Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις το γενέθλιον του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ΕΠΕ 35, σσ. 469 - 471)

αμετρία
πηγή όλων των κακών
Όπως ο Παύλος ονόμασε τη φιλαργυρία ρίζα όλων των κακών,
έτσι δεν θα πέσει κανείς έξω αν αποκαλούσε πηγή όλων των κακών
την αμετρία και τη μανία να έχουμε περισσότερα απ’ τα χρειαζούμενα.
Ε.Π.Ε. 3,558

χωρίς μέτρο
Σε κάθε περίσταση, καλό είναι η συμμετρία,
καθόλου η αμετρία.
Ε.Π.Ε. 15,470

σ’ όλα αυτό το κακό
«Πανταχού η αμετρία κακόν».
Ε.Π.Ε. 15,648

χρήση και κατάχρηση
Μένε κύριος του φαγητού.
Πρόσεχε, μη γίνης δούλος αυτού του πάθους.
Όποιος απλώς κάνει χρήση αυτού του δικαιώματος (της τροφής), είναι κύριος.
Όποιος όμως σύρεται σε άμετρη χρήση (κατάχρηση), παύει να ‘ναι κύριος.
Γίνεται δούλος. Σκλάβος της τυραννίας, που λέγεται πολυφαγία.
Ε.Π.Ε. 18,474

τροφή και τρυφή
Δεν κατηγορεί την κοιλιά, αλλά την χωρίς μέτρο επιθυμία των φαγητών.
Όχι την τροφή, αλλά την τρυφή.
Ε.Π.Ε. 18,476

στα φαγητά
Η πορνεία γεννιέται απ’ την τρυφηλή ζωή και την κατάχρηση...
Ο απόστολος Παύλος δεν μιλάει για την απλή υλική τροφή,
αλλά για το πάθος της γαστριμαργίας. Αυτήν κατηγορεί και τα φαγητά χωρίς μέτρο.
Δεν κατηγορεί την κοιλιά αλλά την άμετρη επιθυμία, την άμετρη ασωτία της ψυχής.
Ε.Π.Ε. 18,474

στη λύπη
Και τα δύο εξ’ ίσου είναι κακά, και η απόγνωση και η ραθυμία (αμέλεια).
Το μεν ένα μπορεί να γκρεμίσει τον άνθρωπο απ’ αυτή την κορυφή του ουρανού.
Το άλλο δεν αφήνει τον άνθρωπο ν’ ανορθωθεί.
Λοιπόν, για τα άλλα μελαγχολείς, ώ άνθρωπε;
Για την αμαρτία επιτρέπεται η λύπη, αλλά κι αυτή με μέτρο,
γιατί η περισσή προκαλεί βλάβη.
Πολύ περισσότερο προκαλεί βλάβη για άλλα πράγματα.
Ε.Π.Ε. 18α,578

αμαρτία
Ν’ αποφύγουμε την αμετρία, δηλαδή τη μέθη, τη γαστριμαργία.
Άλλωστε ο Θεός δεν έδωσε τα φαγητά για την κατάχρηση,
αλλά για τη χρήση.
Ε.Π.Ε. 19,524

στο κρασί
Το κρασί έχει δοθεί, για να προκαλεί ευθυμία...
Άρα δεν προέρχεται από το κρασί η μέθη, αλλ’ απ’ την αμετρία.
Ε.Π.Ε. 20,168

στο φαγητό
Βάλε όριο στην κοιλιά σου την αυτάρκεια,
όπως ο Θεός έθεσε στη θάλασσα την άμμο.
Κι αν η κοιλιά απαιτεί και αγριεύει,
να την επιτιμάς με τη δύναμη, που κρύβεις μέσα σου.
Ε.Π.Ε. 22,14

αμαρτία, εκλύει την ψυχή
Και το ψωμί ο Θεός το έδωσε, κι όμως η άμετρη χρήση του απαγορεύεται.
Και το κρασί έδωσε, κι όμως απαγορεύεται η αμετρία του.
Δεν παραγγέλλει, λοιπόν, ο λόγος του Θεού ν’ απομακρυνθούμε απ’ την τρυφή,
επειδή είναι κάτι το ακάθαρτο,
αλλ’ επειδή παραλύει την ψυχή με την άμετρη χρήση.
Ε.Π.Ε. 23,310

στα φαγητά
Η φύση έχει μέτρα. Το περισσότερο που τρώμε δεν γίνεται τροφή,
αλλά φθορά και κόπρανα. Να τρέφεις το σώμα, όχι να το καταστρέφεις.
Γι’ αυτό άλλωστε (ονομάστηκε τροφή, όχι για να σκοτώνουμε το σώμα,
αλλά για να το τρέφουμε.
Ε.Π.Ε. 23,346

στη λύπη για την αμαρτία
Απελπίζεται η ψυχή, αν δεν έχει κάποιον ν’ απλώσει το χέρι να την βοηθήσει.
Υπάρχει κίνδυνος, η σωτήρια λύπη για τα αμαρτήματα
να γίνει καταστρεπτική, λόγω της αμετρίας.
Ε.Π.Ε. 30,102

αντίθετο χρείας και συμμετρίας
Η αμετρία και στα δύο, και στο σώμα και στην ψυχή,
καταστρέφει τον άνθρωπο.
Ε.Π.Ε. 30,430

στο κρασί
Το κρασί είναι φάρμακο, όταν το παίρνει κανείς με μέτρο.
Ν’ αποφεύγουμε τις καταχρήσεις σε όλα.
Διότι ενώ το κρασί δόθηκε απ’ το Θεό, η μέθη δόθηκε απ’ το Διάβολο.
Δεν κάνει το κρασί τη μέθη, αλλά η ασωτία κάνει τη μέθη.
Ε.Π.Ε. 31,582

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 162-165)

116. Μπορεί ο άνθρωπος από μόνος του να σωθεί;

Όχι. Καταφατικά στο ερώτημα απάντησε στην αρχαιότητα ο μοναχός Πελάγιος. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις του, η πτώση του ανθρώπου στην αμαρτία άφησε ανέπαφη την ανθρώπινη φύση, δεν την κατέστρεψε. Έτσι ο άνθρωπος, διατηρώντας τις λογικές και ηθικές δυνάμεις του, έχει τη δυνατότητα να στραφεί ελεύθερα στο αγαθό, να διαπράξει την αρετή και να σωθεί, χωρίς να έχει ανάγκη της χάριτος του Θεού.

Οι αντιλήψεις αυτές του Πελάγιου είναι εσφαλμένες. Ο άνθρωπος, λόγω της βλάβης της πνευματικής του φύσεως (του «κατ’ εικόνα»), όχι μόνο δεν μπορεί ν’ ανορθωθεί μόνος στο επίπεδο της πνευματικής ζωής, Αλλά και ανορθωθείς έχει απόλυτη ανάγκη της χάριτος του Θεού για να προκόψει στο αγαθό και να σωθεί. Η Αγία Γραφή μας ομιλεί σχετικά: «Ούδείς δύναται έλθείν προς με, εάν μη ο Πατήρ ο πέμψας με ελκύση αυτόν». «Εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και Πνεύματος, ου δύναται είσελθείν εις την βασιλείαν του Θεού». «Ο Θεός έστιν ο ενεργών εν ημίν και το θέλειν και το ένεργείν υπέρ της ευδοκίας». Άλλωστε η χάρη του Θεού είναι αναγκαία για ν’ απαλειφθεί από τον άνθρωπο η κατάρα του προπατορικού αμαρτήματος. Αν η παρουσία της θείας χάριτος δεν ήταν απόλυτα αναγκαία για τη σωτηρία του ανθρώπου αλλά μόνo σχετικά με την έννοια της απλής ενδυναμώσεως των φυσικών του δυνάμεων), τότε το λυτρωτικό έργο του Χριστού σχετικοποιείται, αποβάλλοντας τον απόλυτα υπερφυσικό χαρακτήρα του.

Τις αιρετικές αντιλήψεις του Πελάγιου η Εκκλησία καταδίκασε στη σύνοδο της Καρθαγένης.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 166-167)

Νηστεία παιδιών
-Γέροντα, παιδάκια πέντε-έξι ετών πρέπει να νηστεύουν πριν από την Θεία Κοινωνία;
-Τουλάχιστον το βράδυ να έχουν φάει λαδερό φαγητό. Αλλά αυτό είναι θέμα Πνευματικού.
Καλύτερα η μητέρα να ρωτήση τον Πνευματικό, γιατί μπορεί το παιδάκι να έχη πρόβλημα
με την υγεία του και να πρέπη λ.χ. να πιεί γάλα.
-Γέροντα, ένα παιδάκι πόσο πρέπει να νηστεύη;
-Αν το παιδί είναι γερό, έχη υγεία, μπορεί να νηστεύη. Αλλωστε τώρα υπάρχουν
ένα σωρό τροφές νηστήσιμες. Παλιά τα παιδιά νήστευαν και όλη μέρα έτρεχαν και έπαιζαν,
αλλά έτρωγαν πολλές φορές. Στα Φάρασα, την Μεγάλη Σαρακοστή όλοι, μικροί-μεγάλοι, έκαναν ενάτη.
Μάζευαν οι γονείς τα παιδιά στο Κάστρο, τους έδιναν παιχνίδια, για να παίζουν,
και στις τρεις το απόγευμα, που χτυπούσε η καμπάνα για Προηγιασμένη, πήγαιναν και κοινωνούσαν.
Έλεγε ο Αγιος Αρσένιος: «Τα παιδιά, όταν παίζουν όλη την ημέρα, δεν θυμούνται το φαγητό•
τώρα που θα βοηθήσει και ο Χριστός, δεν θα αντέξουν;».
Και οι μεγάλοι, όταν δεν νηστεύουν, ελέγχονται βλέποντας τα παιδιά να νηστεύουν.
Όταν μικρός δούλευα με τον μάστορά μου για πολύ καιρό σε κάποιο σπίτι και τρώγαμε εκεί,
Τετάρτη και Παρασκευή έφευγα και πήγαινα να φάω στο σπίτι μου, γιατί αυτοί δεν νήστευαν.
Μια φορά, Τετάρτη ήταν, έφεραν να με κεράσουν μπακλαβά. «Ευχαριστώ, τους είπα, αλλά νηστεύω».
«Για δές, είπαν, μικρό παιδί να νηστεύει και εμείς μεγάλοι άνθρωποι να τρώμε!».

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 179)

Εκλογές Βουλευτικές
Τί θα ψηφίσουμε, Γέροντα; Ρώτησε κάποιος το Γέροντα,
τί πρέπει να ψηφίσει στις βουλευτικές εκλογές.
Κι εκείνος του απήντησε παραβολικά: "Η ορθόδοξη εκκλησία είναι σαν την κλώσσα.
Κάτω από τα φτερά της σκεπάζει και άσπρα πουλάκια και μαύρα πουλάκια".
Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν πολιτικοποιείται και πολύ περισσότερο δεν κομματικοποιείται.
Σκεπάζει με την αγάπη όλους, χωρίς να ταυτίζεται με φατρίες.
[Γ 262]

Κάποτε με ρώτησε πώς πάνε τα πολιτικά πράγματα.
Του απήντησα ότι γενικά δεν πάνε καλά. Κι ο Γέροντας είπε: "Τί να σου κάνουν οι πολιτικοί;
Είναι μπερδεμένοι με τα ψυχικά πάθη τους. Όταν ένας δεν μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του,
πως θα μπορέσει να βοηθήσει τους άλλους; Φταίμε κι εμείς για την κατάσταση αυτή.
Αν ήμασταν αληθινοί χριστιανοί, θα μπορούσαμε να στείλουμε στη Βουλή,
όχι βέβαια χριστιανικό κόμμα, αλλά χριστιανούς πολιτικούς,
και τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά".
[Γ 278π.]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.165)

301. Το σημείο του Σταυρού, σαν ευλογία εκ μέρους ενός ιερέως ή επισκόπου, είναι η έκφρασις της ευλογίας ή της ευνοίας του θεού στον πιστό. Τι χαρωπή, τι σπουδαία και τι πολύτιμος είναι αυτή η λειτουργική κίνησις! Είναι πράγματι ευλογημένοι από τον Θεό όσοι δέχονται αυτή την ευλογία με πίστι. Πόσο προσεκτικοί πρέπει να είναι και οι ίδιοι οι λειτουργοί όταν ευλογούν έτσι ένα χριστιανό! «Και επιθήσουσι το όνομά μου επί τους υιούς Ισραήλ, και εγώ Κύριος ευλογήσω αυτούς» (Αριθμ. στ’ 27).

302. Λέμε μάταια μήπως το «Πάτερ ημών…»; Κάνουμε μάταια μήπως το σημείο του Σταυρού; Ώ, όχι. Το έλεος του Κυρίου ενεργεί πάνω μας. Ας το υμνούμε και ας το δείχνουμε με το σταυροκόπημα. Είναι η δύναμις του Χριστού, το έλεός του, που μας σώζουν, παρά την αναξιότητά μας.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 130)