«Καρδιά χαρούμενη είναι φάρμακο καλό, αλλά θλιμμένο πνεύμα ξεραίνει τα κόκαλα» - Παροιμίες 17:22

Έρευνες έχουν δείξει ότι το γέλιο έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Τα παιδιά γελούν 400 φορές την ημέρα, ενώ οι μεγαλύτεροι 15! Αλλά και πώς να γελούν, όταν οι ειδήσεις είναι τόσο καταθλιπτικές κάθε μέρα; Γι’ αυτό φρόντισε να ζεις σαν τα παιδιά! Ο Χριστός είπε ότι για να μπούμε στη Βασιλεία των Ουρανών πρέπει να γίνουμε σαν τα μικρά παιδιά. Ο Σολομών διαπιστώνει ότι η έλλειψη χαράς «ξεραίνει τα κόκαλα». Οι μέρες μας είναι κακές και χάνουμε την υγεία μας. Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι χαρούμενοι άνθρωποι έχουν καλύτερη υγεία. Το γέλιο είναι «εσωτερική γυμναστική». Κινεί όλα τα όργανα του σώματος. Δυστυχώς, οι χριστιανοί άφησαν το γέλιο στους επαγγελματίες κωμωδούς της τηλεόρασης, που με βρισιές, αισχρά υπονοούμενα κι άλλα σαχλά προσπαθούν να πουλήσουν γέλιο. Αλλά η ακριβοπληρωμένη χαρά δε διαρκεί παρά μόνο για λίγο. Μετά η καρδιά βυθίζεται ξανά στη θλίψη, γιατί αυτή η χαρά αγγίζει μόνο την επιφάνεια του ανθρώπου, δεν εισχωρεί στην καρδιά του. Τη μόνιμη χαρά τη δίνει μόνο ο Χριστός στις καρδιές των δικών Του χαρίζοντάς τους παντοτινή ειρήνη. Ο απ. Παύλος και μέσα από τη φυλακή έγραφε: «Πάντοτε να χαίρεστε». Έχεις βρει εσύ και ζεις αυτή τη χαρά;
(Γ.Σ.Κ.)

«Για όλα να ευχαριστείτε το Θεό…» (Α’ Θεσσ. 5:18)

Σ’ ευχαριστώ, Κύριε:

Για το θαύμα του ήχου και για το αφτί που τον συλλαμβάνει.
Για το φως ολόγυρά μου και το μάτι που το βλέπει.
Για το άρωμα των λουλουδιών και για τη χαρά να τα μυρίζω.

Σ’ ευχαριστώ, Κύριε:

Για το τραγούδι των πουλιών και για την αυγή που την ομορφαίνουν.
Για τη ζεστασιά ενός χαμόγελου και γι’ αυτούς που το χαρίζουν.
Για τον πλούτο της χαράς και για το συμμερισμό της με άλλους.

Σ’ ευχαριστώ, Κύριε:

Γι’ αυτή την ίδια τη ζωή και για τη σοφία της καλής της χρήσης.
Για την ομορφιά της αγάπης και για την καρδιά που τη νιώθει.
Για το θαύμα της αιωνιότητας και για την ψυχή που θα την απολαύσει.

Σ’ ευχαριστώ, Κύριε,
Σ’ ευχαριστώ.
Σ’ ευχαριστώ για όλα.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

120. Τί φρονούν περί ενέργειας της χάριτος οι Διαμαρτυρόμενοι;

Η περί ενέργειας της χάριτος διδασκαλία των Διαμαρτυρομένων δεν είναι πάντα συνεπής. Η ασυνέπεια οφείλεται στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν ασάφειες, δυσκολίες και διλήμματα και να τα προσαρμόσουν στη θεμελιώδη περί χάριτος αντίληψη αυτών.

Η βασική περί χάριτος διδασκαλία του Προτεσταντισμού είναι ομόλογη προς τα περί πτώσεως του ανθρώπου διδάγματα του συστήματός τους, από τα οποία και απορρέει. Κατά τη βασική προτεσταντική αρχή —περί της οποίας μιλήσαμε στα προηγούμενα— ο άνθρωπος με την πτώση του στην αμαρτία νεκρώθηκε πνευματικά. Έχασε τα δώρα της αρχέγονης δικαιοσύνης, η δε θεία εικόνα που υπάρχει στη φύση του καταστράφηκε ολοσχερώς. Έτσι μένει νεκρός και ακίνητος προς τα πνευματικά. Δεν μπορεί να συνεργήσει με τη χάρη του Θεού για τη σωτηρία του. Όλα εξαρτώνται από τη σωστική ενέργεια της θείας χάριτος.

Το ωμό αυτό δόγμα τους προσπαθούν να το στηρίξουν σε χωρία της Γραφής· Ρωμ. 9,16: «Άρα ούν ου του θέλοντος ουδέ του τρέχοντος, αλλά του έλεούντος Θεού». Πράξ. 13,48: «Και επίστευσαν όσοι ήσαν τεταγμένοι εις ζωήν αιώνιον». Έφεσ. 2,8.9: «Τη γαρ χάριτί εστε σεσωσμένοι δια της πίστεως· και τούτο ουκ εξ υμών, Θεού το δώρον». Τα χωρία όμως αυτά δεν είναι σαφή. Λέγουν μεν ότι η σωτηρία προέρχεται από το Θεό, χωρίς όμως να αποσαφηνίζουν αν η σωτήρια ενέργεια του Θεού είναι απόλυτη, η αν σ’ αυτήν μπορεί να συνεργήσει και ο ελεύθερος άνθρωπος. Το ζήτημα πρέπει να μελετηθεί με την εξέταση άλλων σαφέστερων χωρίων της Γραφής, σε ορισμένα από τα οποία γίνεται σαφής λόγος περί αντιστάσεως του ανθρώπου στην ενέργεια του Θεού: Ματθ. 23,37. Πράξ. 7,51. Αποκ. 3,20, ο δε Παύλος τονίζει τη συνέργεια του ανθρώπου στο έργο της σωτηρίας: «Συνεργούντες δε και παρακαλούμεν μη εις κενόν την χάριν του Θεού δέξασθαι ημάς». Από την άλλη, σε περίπτωση που ο άνθρωπος είναι αναίσθητος προς τα πνευματικά, δεν θα είχαν κανένα νόημα οι πολυειδείς παραινέσεις της Γραφής να επιδιώκει (ο άνθρωπος) το αγαθό και την αρετή και η απειλή τιμωρίας και αιώνιων βασάνων για τους αμαρτωλούς.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 169-171)

119. Δύναται ο άνθρωπος ν’ απορρίψει τη χάρη του Θεού;

Βεβαίως μπορεί στη βάση που είναι όν ελεύθερο και αυτεξούσιο. Έτσι και ο Αδάμ στον παράδεισο, παρόλο που η φύση του ήταν αγαθή και καθαρή από το σπέρμα της αμαρτίας, εντούτοις, επειδή ως εικόνα του Θεού είχε το αυθαίρετο και αυτεξούσιο, απομακρύνθηκε από το Θεό, καταπατήσας τη χρηστότητα και το θέλημά του. Επίσης ο αναγεννημένος από τη χάρη του Θεού στο βάπτισμα, παρόλο που έχει καταστραφεί μέσα του το σώμα της αμαρτίας, ακριβώς επειδή διασώζει την ελευθερία του μπορεί να απομακρυνθεί από τη θεία ευλογία και να περιέλθει υπό το κράτος της κατάρας και του θανάτου. Έτσι έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο να θέλει ελεύθερα και ενσυνείδητα το αγαθό, να κινείται ελεύθερα στο χώρο του, να λέγει ναι ή όχι στο άγιο θέλημά του, να εκλέγει μεταξύ ζωής και θανάτου και ν’ αυτοδιορίζεται στην εξέλιξη και τον προορισμό του.

Η χάρη του Θεού είναι δώρο καθολικό. Χορηγείται σε όλους ανεξαίρετα τους ανθρώπους αποσκοπώντας στη σωτηρία τους. Δεν αποστέλλεται επιλεκτικά σε λίγους, σ’ εκείνους που είναι προορισμένοι να σωθούν από το Θεό. Ο Θεός «θέλει πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας έλθείν». Κι όμως όλοι δεν σώζονται. Για να γίνει αυτό πρέπει να θέλει και ο άνθρωπος να δουλέψει ελεύθερα και να συμβάλει στη σωτηρία του. Αλλιώτικα η κλήση της χάριτος μένει ανενέργητη. Μόνο εκεί που υπάρχει η ελεύθερη συγκατάθεση, μπορεί να σώσει η χάρη τον αμαρτωλό άνθρωπο. «Εννοούμεν δε την χρήσιν του αυτεξουσίου ούτως, ώστε της θείας και φωτιστικής χάριτος, ήν προκαταρκτικήν προσαγορεύομεν, οίον φως τοις εν σκότει, παρά της θείας αγαθότητος πάσι χορηγούμένης τοις βουλομένοις υπείξαι ταύτη —και γαρ ου τους μη θέλοντας, αλλά τους θέλοντας ωφελεί— και συγκατατεθήναι εν οίς εκείνη έντέλλεται προς σωτηρίαν ούσιν αναγκαιοτάτοις, δωρείσθαι επομένως και ειδικήν χάριν».

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 168-169)

118. Ο φυσικός άνθρωπος μπορεί μόνος του ν’ αρχίσει τη σωτηρία του;

Όχι. Την έναρξη της σωτήριας του ανθρώπου μόνο η θεία χάρη μπορεί να ενεργήσει. Η χάρη αυτή καλείται προκαταρκτική. Η διδασκαλία κατά την οποία ο άνθρωπος μπορεί πρώτος να αρχίσει το έργο της σωτηρίας του και κατόπιν να έλθει η χάρη του Θεού ν’ αποτελειώσει την αρξάμενη διαδικασία της σωτηρίας, είναι διδασκαλία ημιπελαγιανική, λανθασμένη και απόβλητη. Βεβαίως —όπως είδαμε και στο προηγούμενο ερώτημα— μετά την πτώση υπελείφθησαν δυνάμεις λογικές και ηθικές, βάσει των οποίων ο άνθρωπος δύναται να πράξει το «ηθικόν καλόν» και να ελκύσει ευχερέστερα τη λυτρωτική χάρη του Θεού, παρά εκείνος που ζεί στη νάρκωση της αμαρτίας, όπως μαρτυρεί η περίπτωση του Κορνηλίου και διαπιστώνει η μαρτυρία της ιστορίας κατά την οποία πολλοί εκ των Πλατωνικών εδέχθησαν τη σωτηρία, ενώ εκ των Επικουρείων (υλιστών φιλοσόφων) κανείς. Τα παραδείγματα όμως αυτά δεν σημαίνουν ότι οι φυσικές δυνάμεις του ανθρώπου αποτελούν τη γέφυρα δια της οποίας ο άνθρωπος μπορεί να μεταπηδήσει στο κράτος της χάριτος και να καλύψει το χάσμα το διαχωρίζον την πεσμένη φύση από το Θεό. Τα ημιπελαγιανικά διδάγματα αλλοιώνουν τη φύση του Θεού, ο οποίος παύει να είναι ο ιατρός ο θεραπεύων τον ημιθανή και τραυματισμένο άνθρωπο, αλλ΄ ο οφειλέτης που οφείλει να ανταμείψει την αρετή του ανθρώπου, τη δε σωτηρία κατεβάζουν στο επίπεδο των φυσικών αγαθών, τα οποία μπορεί να πετύχει από μόνος του ο άνθρωπος

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 168)

117. Μπορεί ο φυσικός άνθρωπος να καταστήσει εαυτόν δικαιούχο της θείας χάριτος;

Όχι. Η αντίθετη άποψη φθείρει τον υπερφυσικό χαρακτήρα της απολυτρώσεως, την οποία κατεβάζει στο επίπεδο των φυσικών αγαθών που είναι ομόλογα προς τη φύση των ανθρώπων. Ο όποιος αγαθός και ενάρετος άνθρωπος δεν μπορεί ν’ άξιώσει από το Θεό τη σωτηρία του, η οποία είναι χάρισμα, δώρο ελεύθερο της αγάπης του Θεού. Η σωτηρία δεν είναι μισθός για την όποια αξιοσύνη του ανθρώπου. Φυσικά ο άνθρωπος που κάνει το ηθικό καλό με τις λογικές και πνευματικές δυνάμεις που διατηρούνται στην πεσμένη φύση του, μπορεί να προπαρασκευάσει τον εαυτό του και να δεχτεί ευκολότερα τη σωτηρία παρά ένας άλλος που ζει στην κακουργία της αμαρτίας και στα πάθη του. Με αυτή την έννοια πρέπει να εκλάβουμε το χωρίο Πράξ. 10,34: «επ’ άληθείας καταλαμβάνομαι, ότι ουκ εστί προσωπολήπτης ο Θεός, αλλ΄ εν παντί έθνει ο φοβούμενος αυτόν και εργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτός αυτώ εστί». Ο εθνικός Κορνήλιος δεν έλαβε τη σωτηρία σαν αμοιβή της αρετής και της χρηστής συμπεριφοράς του. Ήταν απλά παρασκευασμένος με την αγαθή θέληση και τη διαγωγή του, πράγμα που δεν παρέβλεψε η πρόνοια του Θεού, όπως δεν παραβλέπει και κάθε άλλο χρηστό άνθρωπο, τον οποίο στην κατάλληλη ώρα θα καλέσει σε σωτηρία.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 167)

305. Ευχαριστώ την αγία, τη σπλαχνική, την ολοφώτεινο Μητέρα μου, την Εκκλησία. Αυτή με οδηγεί στις σωτήριες νομές της χάριτος μες από την πρόσκαιρο ζωή μου εδώ στη γη και με αξιώνει να μαθητεύω στη βασιλεία των ουρανών. Την ευχαριστώ για την υψοποιό θεία λατρεία της. Την ευχαριστώ για τις νηστείες, που μου κάνουν τόσο καλό στην ψυχή και στο σώμα. Ευχαριστώ την ακηλίδωτο Μητέρα μου, την Εκκλησία, που μου φωτίζει τη διάνοια με ουράνιο φως και μου ανοίγει τον δρόμο για τον Παράδεισο. Την ευχαριστώ, που με λυτρώνει από την τυραννία των παθών και κάνει τη ζωή μου ευλογημένη.

306. Ολόκληρος ο κόσμος –ουρανός και γη και όλα όσα είναι εκεί– είναι η έκφρασις του απείρου ελέους του Θεού, της πανσοφίας του, της δυνάμεώς του, της καλωσύνης του απέναντι στο ανθρώπινο γένος. Ο κόσμος είναι το κάτοπτρο της θείας μεγαλωσύνης και αγάπης. Και όμως, δεν πρέπει να έχουμε στραμμένη την καρδιά μας προς τον κόσμο, αλλά μονάχα προς τον Θεό. «τί γάρ μοι ὑπάρχει ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ παρὰ σοῦ τί ἠθέλησα ἐπὶ τῆς γῆς;» (Ψαλμ. οβ’ 25).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 131-132)

303. Όλα τα λόγια των ευχών και των ύμνων της Εκκλησίας είναι πολύτιμα. Αλλά τα λόγια «Ὅτι σὺ εἶ ἡ ἀνάστασις, ἡ ζωή, καὶ ἡ ἀνάπαυσις», που τόσο παρηγορούν και στηρίζουν το ανθρώπινο γένος, κάνοντας να λάμπη η χριστιανική ελπίδα, είναι ιδιαιτέρως πολύτιμα. Έτσι, πρέπει να προφέρουμε με ιδιαιτέρα δύναμι, με ιδιαίτερο οίστρο.

304. ‘Ω, αγία πίστις! Με τι λόγια με τι ύμνους θα μπορούσα να σε δοξάσω ικανοποιητικά για τις άπειρες ευεργεσίες σου στην ψυχή μου και στο σώμα μου; Για όλα τα θαυμάσια, που πραγματοποίησες και εξακολουθείς να πραγματοποιής στη ζωή μου; Για την ελευθερία, που μου χάρισες από τα δεσμά της αμαρτίας; Για τον φωτισμό μου, που σκόρπισε τα σκοτάδια των παθών; Για το ανδρείο φρόνημα που στερέωσες μέσα μου; Για την αγιότητα, με την οποία αντικαθιστάς τη ρυπαρή αμαρτία; Δόξα σοι, Κύριε και Θεέ μου, Ευεργέτη μου, στους αιώνες των αιώνων! Είθε να σε γνωρίσουν με την πίστι όλοι οι λαοί και οι φυλές της γης, ώστε όλοι να σε δοξάζουν με μία καρδιά και ένα στόμα, από την Ανατολή έως τη Δύσι. Γένοιτο! Γένοιτο!

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 130-131)

"Θα φορέσει το κοριτσάκι μας παντελόνια;"
Ήταν λίγο μετά τη συνταξιοδότησή του ως ιερέως.
Γιατί, όπως θα γνωρίζετε, υπηρέτησε ο Γέροντας τριάντα χρόνια περίπου
ως εφημέριος στο ναΰδριο του Αγίου Γεράσιμου της Πολυκλινικής των Αθηνών,
δίπλα στην Ομόνοια, επί της Οδού Πειραιώς.
Τότε, λοιπόν, μιά μέρα βρέθηκε εκεί στον περιοχή και,
περνώντας μπροστά από τον Ιερό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου Ομονοίας, ανέβηκε να προσκυνήσει.
Την ώρα που έβγαινε από την Εκκλησία, τον πλησίασε ένα ζευγάρι, μαζί μ' ένα κοριτσάκι
και τον ρώτησαν αν μπορούσαν να τον απασχολήσουν για λίγο.
Ο Γέρων Πορφύριος τους εξήγησε ότι δεν ήταν εκείνος ο εφημέριος του ναού. "Δεν πειράζει", του είπαν εκείνοι.
"Ένα ερώτημα μόνο θέλουμε να σας θέσουμε, δε θα σας απασχολήσουμε πολύ".
"Έχουμε ένα κοριτσάκι", του είπε ο άνδρας, "και η γυναίκα μου επιμένει να του φορέσει παντελόνια.
Εγώ δεν το δέχομαι αυτό, δεν το θέλω. Κι έτσι φθάσαμε να διαφωνήσουμε πολύ έντονα.
Αποφασίσαμε, λοιπόν, να πάμε σ' ένα ιερέα, έναν οποιονδήποτε ιερέα, να του θέσουμε το πρόβλημά μας
κι ό,τι μας πεί αυτός να κάνουμε. Δεσμευτήκαμε, όμως, να κάνουμε ό,τι μας πεί".
Ο Γέρων Πορφύριος τους είπε αρχικά ότι το θέμα δεν ήταν απλό.
Στη συνέχεια τους εξήγησε ότι αυτό είναι λυμένο και στην Αγία Γραφή και στους Ιερούς Κανόνες.
Αλλά είναι λυμένο και φυσικά, από τη φύση, δεδομένου ότι η γυναίκα δεν είναι της ίδιας φύσεως με τον άνδρα
και σωματικά και ψυχικά διαφέρει απ' αυτόν. Και αυτή η διαφορά τονίζεται και με την ενδυμασία,
αφού αλλιώς είναι πλασμένα το ανδρικό σώμα και αλλιώς το γυναικείο. 
Τους παρέπεμψε δε στο Δευτερονόμιο, που απαγορεύει στους άνδρες να φέρουν γυναικεία ενδυμασία
και στις γυναίκες να φέρουν ανδρική ενδυμασία.Με το περιστατικό αυτό ο Γέροντας ήθελε και
παραστατικά να τους διδάξει ότι επιδρά η ανδρική ενδυμασία ψυχολογικά στη γυναικεία φύση,
ώστε σε πολλά μια γυναίκα να συμπεριφέρεται ως άνδρας, πράγμα αντίθετο με τις φύση της.
Φυσικά, το ίδιο συμβαίνει και στην αντίθετη περίπτωση, όταν αγόρια ή άνδρες φορούν γυναικεία ενδύματα.
Βεβαίως, ο Γέρων Πορφύριος τους ανέλυσε περισσότερο το θέμα αυτό, με τις υπόλοιπες ψυχολογικές και παιδαγωγικές προεκτάσεις του,
για να τους τονίσει καταληκτικά ότι δεν επιτρέπεται οι γυναίκες να φορούν ανδρικά ρούχα και οι άνδρες γυναικεία.
Και με το συμπέρασμα αυτό συμφώνησε και το ενδιαφερόμενο ζεύγος, το οποίο έφυγε ωφελημένο πολλαπλά
από τη φαινομενικά συμπτωματική αυτή συνάντηση με τον Γέροντα.
[Ί 109]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.166-167)

Νηστεία με φιλότιμο
Με την νηστεία ο άνθρωπος δείχνει την προαίρεσή του.
Κάνει από φιλότιμο μια άσκηση και ο Θεός βοηθάει.
Αν όμως ζορίζει τον εαυτό του και πει «τί να κάνω;
είναι Παρασκευή, πρέπει να νηστέψω», θα βασανίζεται.
Ενώ, αν μπει στο νόημα και νηστέψει από αγάπη για τον Χριστό, θα χαίρεται.
«Αυτήν την ημέρα, να σκεφθή, ο Χριστός σταυρώθηκε• ούτε νερό δεν Του έδωσαν να πιει, ξίδι Του έδωσαν.
Κι εγώ δεν θα πιώ νερό όλη την ημέρα».
Αν το κάνη αυτό, τότε θα νιώθει ανώτερη χαρά μέσα του από αυτόν που πίνει τα καλύτερα αναψυκτικά!
Και βλέπεις, πολλοί κοσμικοί μια Μεγάλη Παρασκευή δεν μπορούν να νηστέψουν,
αλλά έξω από το Υπουργείο μπορούν να κάθωνται και να κάνουν απεργία πείνας
για ένα πείσμα, για να πετύχουν κάτι. Εκεί ο διάβολος τους δίνει κουράγιο.
Αυτοκτονία είναι αυτό που κάνουν. Άλλοι πάλι, όταν έρχεται το Πάσχα,
ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη» με χαρά και με όλη τους την δύναμη, γιατί θα φάνε καλά.
Μοιάζουν με τους Ιουδαίους που ήθελαν να κάνουν βασιλιά τον Χριστό, επειδή τους τάισε στην έρημο.
Θυμάστε τί λέει και ο Προφήτης; «Επικατάρατος ο ποιών τα έργα Κυρίου αμελώς».
Άλλο είναι, όταν κανείς έχει καλή διάθεση να νηστέψει, αλλά δεν μπορεί,
γιατί, αν δεν φάη, τρέμουν τα πόδια του, πέφτει κάτω - δεν τον βοηθάει δηλαδή η αντοχή του,
η υγεία του κ.λπ. - και άλλο να έχη δυνάμεις και να μη νηστεύει.
Που είναι η καλή διάθεση τότε; Και η στενοχώρια αυτού που θέλει να κάνει
έναν αγώνα και δεν μπορεί, αναπληρώνει πολλή άσκηση, και αυτός έχει πιο πολύ μισθό
από τον άλλον που έχει κουράγιο και κάνει έναν αγώνα, γιατί εκείνος νιώθει και μια ευχαρίστηση.
[...] Αν έχει κανείς απλότητα, ταπείνωση, δέχεται την Χάρη του Θεού, νηστεύει ταπεινά και τρέφεται θεϊκά.
Τότε έχει θεϊκή δύναμη και πολλή αντοχή σε μεγάλες νηστείες.
[...]Ο άνθρωπος με την νηστεία γίνεται αρνί. Όταν γίνεται θηρίο, σημαίνει ότι η άσκηση που κάνει
ή είναι πάνω από τις δυνάμεις του ή την κάνει από εγωισμό, γι’ αυτό δεν δέχεται θεία βοήθεια.
[...] Αν δεν φθάσει κανείς, ό,τι κάνει, να το κάνει από αγάπη προς τον Θεό και προς τον συνάνθρωπό του, κάνει σπατάλη.
Αν νηστεύει και έχει υπερήφανο λογισμό ότι κάτι κάνει, πάει χαμένη η νηστεία του.
Είναι μετά σαν ένα τρύπιο ντεπόζιτο που δεν κρατάει τίποτε. Ρίξε νερό μέσα σε ένα τρύπιο ντεπόζιτο, σιγά-σιγά φεύγει όλο.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 178-180)

στα φαγητά
Ένα πλοίο, όταν φορτωθεί με μεγαλύτερο φορτίο από όσο μπορεί,
βαρύνεται απ’ το βάρος και βυθίζεται. Γίνεται υποβρύχιο, βουλιάζει.
Το ίδιο και ο άνθρωπος, όταν δεχτεί περισσότερη τροφή από όση μπορεί ν’ αφομοιώσει,
παραγεμίζει και μη μπορώντας να βαστάξει το βάρος,
καταποντίζεται στο πέλαγος της απώλειας.
Ε.Π.Ε. 34,616

όρια στην τροφή
Όριο στην τροφή μας ας είναι εκείνο που δεν μας βλάπτει,
εκείνο που μπορεί μεν να σταματήσει την πείνα μας,
αλλά χωρίς να μας βλάπτει. Μη ζητάμε τίποτε περισσότερο.
Ε.Π.Ε. 34,622

και στην αγάπη
Ο Ηλεί ήταν γέρος άνθρωπος, επιεικής και συνετός κατά τα αλλά.
Δεν φρόντιζε όμως να διορθώσει τα παιδιά του,
αλλά τα αγαπούσε περισσότερο από όσο έπρεπε.
Ακούστε τα όσοι έχετε παιδιά, ώστε να τα αγαπάτε
με μέτρο και να μη διστάζετε να τα διορθώσετε.
Ε.Π.Ε. 36,304

στη λύπη για την αμαρτία
«Δείξτε τώρα (στον πρώην αιμομίκτη) αγάπη,
για να μη τον καταπιεί ο Σατανάς εξ αίτιας της υπερβολικής του λύπης.
Και τότε θα νικηθούμε, θα μας εξαπατήσει ο Σατανάς».
Το να πονάς (ακόμα και για την αμαρτία σου) παρά πάνω από όσο πρέπει,
αμέτρως, είναι σαν να μετατρέπεται το σωτήριο φάρμακο της μετανοίας σε δηλητήριο.
Ε.Π.Ε. 37,388

όριο στη θάλασσα
Να βάλεις στη γαστριμαργία όρο την αυτάρκεια,
όπως ο Θεός έβαλε όριο στη θάλασσα την άμμο.
Κι όταν έχει κύματα και φουρτούνα το πάθος,
να το επιτιμάς με τη δύναμη, που κρύβεται μέσα σου.
Κοίτα, πως ο Θεός σε εξόπλησε με τη λογική,
ώστε να μπορείς να Τον μιμήσαι.
Ε.Π.Ε. 22,14

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 165)