127. Μπορεί ο άνθρωπος να εκπέσει της δικαιώσεως;

Βεβαίως μπορεί. Όπως δηλαδή ο πιστός συμπράττων με τη χάρη του Θεού μπορεί να προχωρήσει στον αγιασμό, την ένωσή του με το Θεό και τη δόξα του κληρονομώντας την αιώνια ζωή, έτσι ο ίδιος, αν αδιαφορήσει για το πνευματικό αγαθό και κυριευθεί από το αμαρτητικό της φύσεως του καταπατώντας το νόμο του Θεού και πράττοντας έργα αισχύνης και φθοράς, μπορεί να εκπέσει της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος και να χαθεί.

Η αμαρτία είναι το μέτρο εκπτώσεως του ανθρώπου από το αγαθό της δικαιώσεως. Αν και δεν είναι πάντα ευχερής και ακίνδυνη η διάκριση των αμαρτημάτων, γίνεται από κοινού παραδεκτό ότι αυτά διακρίνονται σε δυο ομάδες, τα συγγνωστά και τα θανάσιμα. Τα πρώτα είναι κοινά για όλους τους πιστούς. Μόνο ο Χριστός και σε κάποιο στάδιο η Θεοτόκος εξαιρέθηκαν από αυτά (σχετική αναμαρτησία της Παρθένου). Κατά τον αδελφόθεο Ιάκωβο «πολλά πταίομεν άπαντες», ενώ κατά τον ευαγγελιστή Ιωάννη «εάν είπωμεν ότι αμαρτίαν ούκ έχομεν, εαυτούς πλανώ μεν και η αλήθεια ούκ έστιν εν ημίν (Α' Ίωαν. 1,18). Ενδεικτικά ομοίως είναι και τα λόγια του Κυρίου: «Και άφες ημίν τα όφειλήματα ημών» (Ματθ. 6,12).

Τα δευτέρα δε, τα θανάσιμα, είναι σοβαρές παραβάσεις του νόμου του Θεού, αμαρτήματα, τα οποία αν δεν συγχωρηθούν με τη μετάνοια, θα οδηγήσουν στον πνευματικό θάνατο, δηλαδή τον αιώνιο αποχωρισμό της ψυχής απο τη ζωή του Θεού. Ως τέτοια η Γραφή αναφέρει τα αμαρτήματα του Δαβίδ, του Σολομώντα και του Πέτρου, τα οποία βέβαια απαλείφθηκαν με τη μετάνοια. Αντίθετα το παράπτωμα του Ιούδα, για τον οποίον είπε ο Κύριος ότι καλό θα ήταν να μην ερχόταν καν στον κόσμο, τον οδήγησε στην αγχόνη και την αιώνια απώλεια. Ενδεικτικά, τέλος, είναι και τα λόγια του Απ. Παύλου, ο οποίος διακρίνοντας τους εργαζόμενους στο ναό σ’ εκείνους που καταθέτουν χρυσό, άργυρο, λίθους τίμιους, ξύλα, χόρτο, καλάμη, απ’ αυτούς που φθείρουν το ναό του Θεού, λέγει ότι αυτός που καταθέτει ξύλα, χόρτα και καλάμη δύσκολα θα σωθεί («ως δια πυρός»), ενώ αυτός που φθείρει το ναό του Θεού θα καταστραφεί.

Παράλληλα με τη διάκριση βαθμών αγιασμού και δόξας στη βασιλεία των ουρανών, υπάρχει και η διάκριση βαθμών σκοτισμού και κολάσεων στο βασίλειο του σκότους, που θα είναι ανάλογη προς το βαθμό πωρώσεως στην αμαρτία και της εκπτώσεως του ανθρώπου από τη χάρη του Θεού. Αλλιώτικα θα βασανίζονται ο Σατανάς και οι διαβόητοι αμαρτωλοί, από τους απλούς παραβάτες του νόμου του Θεού. Θα μου πείτε βέβαια, ποιά σημασία θα ’χει αν οι κολαζόμενοι θα είναι σε μεγάλη ή σε μικρή φωτιά; Διαφοροποιούνται οι καταστάσεις αυτές; Ο συλλογισμός αυτός είναι βάσιμος. Φαίνεται όμως ότι οι καταστάσεις αυτές είναι καθαρά προσωπικές, που δεν μπορούμε να τις ξέρουμε εμείς που βρισκόμαστε έξω απ’ αυτές. Μόλις μπούμε στη διαδικασία φυσικά θα τις μάθουμε, ο μη γένοιτο! Και δυό λόγια ακόμη. Τη διάκριση των αμαρτημάτων που κάνει ο ηθικός νόμος την υιοθετεί και το ανθρώπινο δίκαιο, που διακρίνει τις παραβάσεις του νόμου σε πλημμελήματα και εγκλήματα, τα οποία και ανάλογα τιμωρεί.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 180-181)

126. Υπάρχουν διαβαθμίσεις στη δικαίωση;

Βεβαίως υπάρχουν. Αφού η δικαίωση δεν είναι κάτι εξωτερικό στον άνθρωπο, αλλά έχει άμεση σχέση με το εσώτερο βάθος της πνευματικής του φύσεως και συναρτάται προς την ελεύθερη συνέργεια του λογικού όντος, είναι φυσικό να μην είναι όμοια σε όλους τους δικαιωμένους, αλλά να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αυτό θα εξαρτηθεί από το βαθμό προσοικειώσεως της δικαιώσεως και το μέτρο συνεργασίας των ανθρώπων με τη χάρη του Θεού. Καθόσον δε οι άνθρωποι συνεργάζονται διαφορετικά, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, με τη δύναμη του Θεού, κατ’ ανάλογο τρόπο θα ποικίλλει και ο βαθμός αγιασμού των ανθρώπων και η δόξα η οφειλόμενη σ’ αυτούς στη βασιλεία των ουρανών. Και ενώ το αγαθό του αγιασμού, η ένωση δηλαδή με το Θεό και η μακαριότητα των δικαίων θα είναι το ίδιο σε όλους, όμως ο βαθμός της δόξας των δικαίων, η ανάκρασή τους με τη φωτεινότητα του Θεού και η λαμπρότητα της πνευματικής τους φύσεως δεν θα είναι η ίδια,   αλλά αα ποικίλλει ανάλογα με το βαθμό της προσωπικής τους οικειώσεως του αγαθού της σωτηρίας. Κατά τους λόγους του Κυρίου, στη βασιλεία των ουρανών τα πνευματικά της αστέρια δεν θα είναι τα ίδια, δεν θα εκπέμπουν όλα το ίδιο φως, αλλά «άστήρ άστέρος θα διαφέρει εν δόξη», όπως θα υπάρχουν και πολλές μονές «εν τη οικία του Πατρός», όπου θα ενδιαιτώνται οι Άγιοι. Η δόξα της Θεοτόκου, λόγου χάρη, και των άλλων μεγάλων αγίων, δεν θα είναι όμοια με αυτήν που θα έχει ένας απλός δικαιωμένος πιστός.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 179-180)

125. Υπάρχουν αλλά στάδια δικαιώσεως;

Ναι, υπάρχουν. Η δικαίωση φυσικά, ως ενέργεια και δωρεά χάριτος του Χριστού, είναι μία: η κάθαρση από την αμαρτία και η πνευματική αναγέννηση. Εντούτοις δεν είναι έργο μαγικό και παθητικό. Ο λογικός άνθρωπος δεν μένει στατικός και ανενεργός στο χάρισμα του Θεού. Όπως δε στο προπαρασκευαστικό στάδιο δεχόμενος την κλήση της χάριτος πρέπει να δουλέψει κι αυτός για να μπορέσει να λάβει τη δικαίωση, έτσι κι αφού τη λάβει, πρέπει να συμπράξει με την χάρη του Θεού, ώστε να αξιοποιήσει υποκειμενικά την ευλογία του Αγίου Πνεύματος.

Το στάδιο αυτό στο οποίο θα εισέλθει ο αναγεννηθείς άνθρωπος, είναι ο αγιασμός. Είναι δε αυτός το αγαθό φρόνημα, η αγία διάθεση που μορφώνεται στη δικαιωμένη ψυχή από τη χάρη του Θεού, η οποία εκδηλώνεται σε χαρά και ακράτητη ορμή προς τέλεση του αγαθού και νέκρωση του σαρκικού φρονήματος, το οποίο πάντα υπάρχει στον άνθρωπο και είναι επικλινές και ευεπίφορο στην αμαρτία. Με τη χάρη του Θεού ο άνθρωπος προχωρεί από δύναμη σε δύναμη και από δόξα σε δόξα, προκόπτοντας στο αγαθό και τελειούμενος πνευματικά.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 178-179)

Αμοιβή
Και τιμωρία ενδεικτικά
Ούτε όλους εδώ τους τιμωρεί,
γιατί έτσι θα απιστούσες στην ανάσταση
και δεν θα περίμενες την κρίση,
ούτε όμως και όλους τους αφήνει να φύγουν ατιμώρητοι,
διότι έτσι θα νόμιζες ότι όλα πορεύονται χωρίς καμμιά πρόνοια.
Αλλά τι συμβαίνει. Τιμωρεί και δεν τιμωρεί ο Θεός.
Με εκείνους που τιμωρεί θέλει να δείξει ότι όσοι δεν τιμωρούνται εδώ,
κάπου αλλού θα ξοφλήσουν τα χρέη.
Με εκείνους πάλι που δεν τιμωρεί, σε ετοιμάζει να πιστεύσεις,
ότι μετά την αναχώρηση σου από δώ σε περιμένει φοβερό δικαστήριο.
Ε.Π.Ε. 9,436

όχι εδώ
Ας μη ζητάμε εδώ τις αμοιβές,
για να μη τις μειώσουμε όταν θα ‘ρθει ο καιρός.
Ε.Π.Ε. 18α,732

δίκαιη
Όπως ακριβώς όσοι ευεργετούνται,
όταν δεν αμείβουν τους ευεργέτες τους,
κάνουν το Θεό οφειλέτη σ’ αυτούς,
έτσι ακριβώς και οι κύριοι, αν ευεργετηθούν
από σένα και δεν σε πληρώσουν,
κατέστησαν το Θεό οφειλέτη σε σένα.
Έτσι είναι σαν να σε άμειψαν περισσότερο.
Ε.Π.Ε. 22,14

του αγώνα και σ’ αυτή τη ζωή
Και προτού ν’ ανοίξει ο ουρανός
και προτού να ‘ρθει ο Υιός του Θεού
και προτού ν’ απολαύσουμε τις αμοιβές,
κι εδώ έχουμε μεγάλο μισθό.
Η ψυχή μας γίνεται πιο πιστή και ευσεβής...
Όποιος για το Χριστό υπέφερε πολλές θλίψεις,
όποιος έπαθε πολλά, και πριν απολαύσει τη βασιλεία των ουρανών
πήρε μεγάλη αμοιβή. Από δώ απέκτησε παρρησία προς το Θεό.
Έκανε ανώτερη την ψυχή του, ώστε να περιπαίζει πλέον τα βάσανα.
Ε.Π.Ε. 36,106-108

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 166-167)

"Αυτή η κοπέλα με το "σούπερ μίνι" έχει υπέροχη ψυχή"

Προ ετών, όταν ο Γέροντας υπηρετούσε ακόμη στην Πολυκλινική Αθηνών, μια μέρα,
καθώς περπατούσε στην περιοχή της Ομόνοιας μαζί με δύο δικές του κοπέλες,
πνευματικά του παιδιά, είδε από απέναντι να έρχεται μια νεαρή με προκλητική εμφάνιση.
Φορούσε το γνωστό "σούπερ μίνι", που ήταν η μόδα της εποχής εκείνης.

Μόλις την αντίκρισαν, λέει ο Γέροντας:

- "Τι λέτε, τι σκέπτεσθε, την κατακρίνετε αυτή την κοπέλα;"

- "Όχι, Γέροντα", απάντησαν αυτές γνωρίζοντας τις θέσεις του.

- "Καλά κάνετε και δεν την κατακρίνετε", είπε ο Γέροντας.

Αυτός ήταν ο τρόπος της συμβουλευτικής και της παιδαγωγικής του πατρός Πορφυρίου.
Καθοδηγούσε τους αδελφούς βιωματικά και εποπτικά.
[Κρ 133]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.168-169)

Οι σταυροί των δοκιμασιών
-Γέροντα, το σταυρουδάκι που μου δώσατε το φορώ συνέχεια και με βοηθάει στις δυσκολίες μου.
-Νά, τέτοια σταυρουδάκια είναι οι δικοί μας σταυροί, σαν αυτά που κρεμούμε στον λαιμό μας
και μας προστατεύουν στην ζωή μας. Τί νομίζεις, έχουμε μεγάλο σταυρό εμείς;
Μόνον ο Σταυρός του Χριστού μας ήταν πολύ βαρύς, γιατί ο Χριστός από αγάπη προς εμάς
τους ανθρώπους δεν θέλησε να χρησιμοποιήσει για τον εαυτό Του την θεϊκή Του δύναμη.
Και στην συνέχεια σηκώνει το βάρος των σταυρών όλου του κόσμου και μας ελαφρώνει
από τους πόνους των δοκιμασιών με την θεία Του βοήθεια και με την γλυκειά Του παρηγοριά.
Ο Καλός Θεός οικονομάει για τον κάθε άνθρωπο έναν σταυρό ανάλογο με την αντοχή του,
όχι για να βασανιστεί, αλλά για να ανεβεί από τον σταυρό στον Ουρανό - γιατί στην ουσία
ο σταυρός είναι σκάλα προς τον Ουρανό. Αν καταλάβουμε τί θησαυρό αποταμιεύουμε από τον πόνο
των δοκιμασιών, δεν θα γογγύζουμε, αλλά θα δοξολογούμε τον Θεό σηκώνοντας το σταυρουδάκι
που μας χάρισε, οπότε και σε τούτη την ζωή θα χαιρώμαστε, και στην άλλη θα έχουμε να λάβουμε
και σύνταξη και «εφάπαξ». Ο Θεός μας έχει εξασφαλισμένα κτήματα εκεί στον Ουρανό.
Όταν όμως ζητούμε να μας απαλλάξει από μια δοκιμασία, δίνει αυτά τα κτήματα σε άλλους και τα χάνουμε.
Ενώ, αν κάνουμε υπομονή, θα μας δώσει και τόκο.
Είναι μακάριος αυτός που βασανίζεται εδώ, γιατί, όσο πιο πολύ παιδεύεται σ’ αυτήν την ζωή,
τόσο περισσότερο βοηθιέται για την άλλη, επειδή εξοφλά αμαρτίες.
Οι σταυροί των δοκιμασιών είναι ανώτεροι από τα «τάλαντα», από τα χαρίσματα, που μας δίνει ο Θεός.
Είναι μακάριος εκείνος που έχει όχι έναν σταυρό αλλά πέντε.
Μια ταλαιπωρία ή ένας θάνατος μαρτυρικός είναι και καθαρός μισθός.
Γι’ αυτό σε κάθε δοκιμασία να λέμε: «Σ’ ευχαριστώ, Θεέ μου, γιατί αυτό χρειαζόταν για την σωτηρία μου».

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 181)

Ο όσιος Παρθένιος ο Χίος

Ήρθε ο καιρός που ο όσιος Παρθένιος ο Χίος δέχθηκε το ουράνιο μήνυμα της αναχωρήσεώς του… Τον ουρανό επιποθούσε σε όλη του τη ζωή. Ημέρα χαράς ήταν η μέρα που κατάλαβε ότι έφθασε η ώρα για το ουράνιο ταξίδι. Γι’ αυτή την ώρα ζούσε. Αυτή την ώρα περίμενε. «Πότε πρόσωπον προς πρόσωπον θ’ αντικρύσω το άρρητον κάλλος; Πότε ήξω και οφθήσομαι τω προσώπω του Θεού;» αναρωτιόταν.

Είχαν περάσει 45 χρόνια αυστηρής ασκήσεως. Από 23 ετών ασκήτευε και τώρα ήταν 68 ετών.

Μια νύχτα, εκεί που κοιμόταν ήσυχος μέσα στην υγρή και άγρια σπηλιά του, ένα όνειρο τον γέμισε αγαλλίασι. Είδε την Κυρία Θεοτόκο!

- Παρθένιε, του είπε, σε τρεις ημέρες θα είναι έτοιμος ο τόπος της αναπαύσεώς σου. Οι άγιοι σε περιμένουν!

Ο όσιος ξύπνησε. Νόμιζε ότι ακόμη άκουγε το ουράνιο μήνυμα από το στόμα της Παρθένου.

- Δεν έκανα καλό ποτέ στη ζωή μου, είπε, και ήρθε η Κυρία των αγγέλων να με ειδοποιήση για την έξοδο μου;

Έτσι τον προέτρεπε να λέη η ταπεινοφροσύνη του. Γιατί τα καλά που είχε κάνει, τους κόπους, τις αγρυπνίες, τα δάκρυα, όλα αυτά τα ξεχνούσε. Ο Θεός όμως για αντίδοσι και της τελευταίας του αυτής ταπεινοφροσύνης, όλο και περισσότερο τον γέμιζε με τη χάρι Του. Σηκώθηκε. Το ανήγγειλε στους μοναχούς:

- Σε τρεις ημέρες θα πεθάνω, είπε.

Την Τρίτη μέρα, 8 Δεκεμβρίου του 1883, ξάπλωσε στο νεκροκρέββατο χωρίς καμμιά ασθένεια να τον βασανίζη. Μετέλαβε τα Άχραντα Μυστήρια.

- Πού να σε ενταφιάσουμε; τον ρώτησαν.

- Να με πάρετε από το πόδι και να με πετάξετε σε μια χαράδρα, τους απάντησε από ταπεινοφροσύνη, όπως ακριβώς και ο Μ. Αντώνιος, σε ανάλογη ερώτησι, όταν επρόκειτο να κοιμηθή.

Αργότερα, καθώς έβλεπε τους οσίους και τους αγγέλους, που είχαν έρθει να τον συνοδεύσουν στην κατοικία των ευφραινομένων, έλεγε:

- Καλώς ήρθαν οι κύριοι μου!

«Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών» ήταν τα τελευταία του λόγια…

Σε λίγο τα μάτια του κλείνουν… Ένα θυμιατήρι καίει μπροστά στο σεπτό του λείψανο. Οι καμπάνες της μονής χτυπούν πένθιμα. Οι μοναχοί θρηνούν για την απώλεια του πνευματικού πατρός και οδηγού, χαίρονται όμως γιατί τώρα έχουν προστάτη στον ουρανό τον γέροντά τους, τον όσιο Παρθένιο. Μια πρωτόγνωρη «χαρμολύπη» είχε απλωθή στα ασκητικά μέτωπα όλων. Οι ψάλτες ψάλλουν κατανυκτικά, πένθιμα, αλλά και θριαμβευτικά το «Μακαρία η οδός η πορεύη σήμερον». Η κοίμησις του οσίου Παρθενίου ήταν πράγματι η θριαμβευτική του άνοδος στα ουράνια σκηνώματα.

Πολλοί άρρωστοι έγιναν καλά στην κηδεία του, όταν ασπάσθηκαν το λείψανό του. Ετάφη μέσα στον νάρθηκα του καθολικού της μονής. Ένας ακόμη άγιος στον ουρανό! Μία προσθήκη στον χορό των οσίων: Ο όσιος Παρθένιος ο Χίος. Το ιερό του λείψανο ευωδίαζε, απόδειξις της αγιότητός του. Η ψυχή του χαιρόταν στον θρόνο του Παντοκράτορος. Η Κυρία Θεοτόκος δεχόταν τον μύστη της, οι άγγελοι τον ισάγγελο και οι όσιοι τον άξιο συναθλητή τους.

(Όσιος Παρθένιος ο Χίος)

("Χαρίσματα και Χαρισματούχοι", Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Β΄, σ. 232-234)

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος: Για να εισακουστεί η προσευχή μας

Η στάση μας να είναι σεμνή, το φρόνημα ταπεινό και το πρόσωπο χαρούμενο και ήπιο. «Η ταπεινοφροσύνη είναι το όχημα της προσευχής».

Να προσευχόμαστε με πραότητα, επιείκεια και ηρεμία.

Δεν θα στρεφόμαστε ποτέ εναντίον των εχθρών μας. «Αυτή είναι η γλώσσα που μιλούν οι άγγελοι, εκείνη που δεν λέει τίποτε το πικρό, αλλά όλα όσα λέει είναι ευχάριστα».

Να είμαστε άξιοι να πάρουμε αυτά που ζητάμε, να προσευχόμαστε συνεχώς, να μη ζητούμε τίποτε το κοσμικό, να ζητούμε εκείνα που συμφέρουν την ψυχή μας και να κάνουμε όλα όσα εξαρτώνται από εμάς.

Να ζητούμε με θέρμη, επιμονή και άγρυπνη ψυχή αυτά που πρέπει.

Μαζί με την προσευχή είναι απαραίτητη και η προσεκτική συμπεριφορά, να κάνουμε δηλαδή όσα θέλουμε να κάνουν σε εμάς οι άλλοι.

Η προσευχή είναι ανώφελη, όταν επιμένουμε στα αμαρτήματα μας.

Το λιβάνι ευωδιάζει όταν έλθει σε επαφή με την φωτιά, και η προσευχή είναι ευωδιαστή «όταν ανεβαίνει στον ουρανό από ψυχή γεμάτη φλόγα και θέρμη».

Η προσευχή μας εισακούεται όταν ευχαριστεί τον Θεό, όταν εκδηλώνουμε την ευγνωμοσύνη μας.

Να προσευχόμαστε χωρίς οργή και μνησικακία και χωρίς αμφιβολία και ολιγοπιστία.

Όταν προσευχόμαστε να μην χασμουριόμαστε και να μην ξυνόμαστε, ούτε να στριφογυρίζουμε και να δείχνουμε αδιαφορία.

Ο Θεός είναι Δικαιοσύνη, όποιος θα έλθει προς Αυτόν συνοδευόμενος από την δικαιοσύνη, δεν θα φύγει άδειος.

Συνήθως το Θεό δεν τον πείθει το πλήθος των λόγων αλλά η καθαρή ψυχή και η επίδειξη καλών έργων.

Προσερχόμαστε στο Βασιλιά του κόσμου, που κατοικεί μέσα στο άκτιστο φως, ας γονατίζουμε και ας προσευχόμαστε με δέος.

«Αν παρουσιάσεις ζωή αποστολική και έχεις ομόνοια και αγάπη προς τον πλησίον σου, θα εισακουσθούν οι παρακλήσεις σου».

Πώς να προσευχηθώ αφού μολύνθηκα;

«Καθάρισε τον εαυτό σου (με την εξομολόγηση), κλάψε, στέναξε, δώσε ελεημοσύνη, απολογήσου σ΄αυτόν που πρόσβαλλες …καθάρισε τη γλώσσα σου, για να μην εξοργίσεις περισσότερο το Θεό.

Σημασία έχει το κίνητρο που μας κάνει να προσευχηθούμε, αν το κάνουμε για επίδειξη δεν θα ωφεληθούμε σε τίποτε.

Γιατί δεν μας ακούει αμέσως ο Θεός;

Γιατί πολλές φορές μόλις πάρουμε αυτό που ζητήσαμε από τον Θεό χαλαρώνουμε τον ζήλο μας για προσευχή. Άλλοτε γιατί ζητούμε αγαθά που δεν συμφέρουν την ψυχή μας και άλλοτε γιατί δείχνουμε αδιαφορία. Καθυστερώντας ο Θεός να μας δώσει εκείνα που του ζητούμε αυξάνει το ζήλο μας και την επιμονή μας.

Ο Κύριος θέλει να μας διδάξει την συνεχή καταφυγή μας σ΄ Αυτόν, αναβάλλει, επειδή θέλει να εισπράξουμε το μισθό της υπομονής και επειδή γνωρίζει και την κατάλληλη στιγμή που μας συμφέρει να επιτύχουμε αυτά που επιδιώκουμε.

Είτε λάβουμε είτε δεν λάβουμε όσα ζητήσαμε από το Θεό, οφείλουμε να Τον ευχαριστούμε γιατί ο Θεός γνωρίζει καλύτερα από μας το συμφέρον μας.

Ο Θεός ακούει την προσευχή των θλιβομένων που Τον παρακαλούν με κατάνυξη και θέρμη. Όταν πρέπει, ο Θεός δίνει αμέσως την βοήθεια Του. Πολλές φορές προλαβαίνει τα αιτήματα μας.

Οι δάσκαλοι πρέπει να προσεύχονται για τους μαθητές και οι μαθητές για τους δασκάλους. Δεν φθάνει μόνο ο λόγος, η συμβουλή και η διδασκαλία του δασκάλου, χρειάζεται και η προσευχή του. «Ού δει μόνον συμβουλής αλλά και ευχής».

Αυτό είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του άριστου δασκάλου: να διορθώνει με την συμβουλή του και να τονώνει με τις προσευχές του. Η προσευχή του δασκάλου για τους μαθητές του είναι γνώρισμα της γνήσιας αγάπης. Αλλά και οι μαθητές πρέπει να προσεύχονται για τους δασκάλους τους.

Οι εχθροί μας είναι ευεργέτες μας γιατί μας αναγκάζουν να γίνουμε προσεκτικότεροι και να προσευχηθούμε γι΄ αυτούς. Όσο περισσότερο ασεβούν οι εχθροί της πίστεως τόσο περισσότερο πρέπει να προσευχόμαστε και να ικετεύουμε το Θεό γι΄αυτούς.

Όταν η προσευχή συνδυάζεται με τη νηστεία έχει μεγαλύτερη δύναμη και κάνει δυνατότερη την ψυχή, η οποία αναζητεί τα ουράνια. Γι ΄αυτό πρέπει να γεμίζουμε με μέτρο το στομάχι μας ώστε να μην το βαρύνουμε και δεν μπορεί να γονατίσει.

Ο διάβολος, προσπαθεί να μας ρίξει σε ραθυμία επειδή γνωρίζει πόσο μεγάλη είναι η ωφέλεια της προσευχής, προσπαθεί να μας ρίξει σε ραθυμία ή φέρνει στο νου μας διάφορους λογισμούς ώστε να μας κάνει να φύγουμε από την προσευχή άκαρποι.

Η προσευχή της Εκκλησίας έχει πολλή μεγάλη δύναμη. Μοιάζει με το ζέφυρο που όταν φυσήξει πάνω στα πανιά του πλοίου κινεί το σκάφος πιο γρήγορα κι από το βέλος. Η προσευχή και η πρεσβεία των Αγίων μας ωφελούν πάρα πολύ, υπό τον όρο, ότι έχουμε μεταμεληθεί και επιστρέψει στην Πίστη.

(από το βιβλίο Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου)

“Εγώ και ο Πατέρας είμαστε ένα”
                                                       (Ιωάν. ι΄ 30)

Την θεότητα του Κυρίου Ιησού Χριστού και την ισότητα Του

προς τον Πατέρα, διακηρύττει ο Μέγας Αθανάσιος:

"Όσα λοιπόν λέγει η Γραφή, ότι έλαβε ο Υιός και δοξάστηκε

ο Υιός, τα λέγει για την ανθρώπινη φύση Του και όχι για την

θεότητα. Και όταν λέγει “ο Πατήρ μου ο οποίος με απέστειλε

είναι ανώτερος μου”, χαρακτηρίζει τον Πατέρα ως ανωτέρο

επειδή έγινε άνθρωπος. Διότι ως Λόγος του Πατρός είναι ίσος

με Αυτόν. “Διότι εγώ, λέγει, και ο Πατήρ είμαστε ένα”, και,

"αυτός που έχει δει Εμένα, έχει δει τον Πατέρα”.

(Μεγάλου Αθανασίου, Περί της ενσάρκου επιφανείας, PG 26, 988B)

Δοξολογία
απολογία
Δοξασμένος να είσαι, Κύριε και Θεέ, διότι με απάλλαξες από τόσους κινδύνους. Αυτή η δοξολογία είναι και απολογία σε εκείνον που πρόκειται να τον κατηγορήση.
Ε.Π.Ε. 19,20
για όλα τα υπέρ ημών γεγενημένα
Αφού ο απόστολος Παύλος θύμισε το Σταυρό και την Ανάστασι, τη λύτρωσι από τις αμαρτίες, την εξασφάλισι των μελλόντων αγαθών, την οικονομία του Πατέρα, το θέλημα του Υιού, τη χάρι του Αγίου Πνεύματος, την ειρήνη, ολόκληρη τη δωρεά του Θεού, κατέκλεισε το λόγο με δοξολογία.
Ε.Π.Ε. 20,186
από κατορθώματα χριστιανών
Το κατόρθωμά σας, λέει ο Παύλος, θεωρούμε ότι είναι δώρο του Θεού. Τόσο πολύ μας ευεργετήσατε, ώστε νομίζουμε ότι είναι του Θεού ή καλύτερα και του Θεού. Διότι τόσο υψηλό φρόνημα δεν είναι γνώρισμα ψυχής ανθρώπου ούτε ανθρώπινης προσπάθειας.
Ε.Π.Ε. 22,434-436
Χρυσοστόμου για όσα θλιβερά
Όταν με έδιωχναν, ευλογούσα. Όταν επανήλθα (από την πρώτη εξορία), πάλι ευλογώ. Διαφορετικές οι καταστάσεις, αλλ’ ένα είναι το τέλος και του χειμώνα και του καλοκαιριού, όλων, και των καλών και των κακών. Ας είναι δοξασμένος ο Θεός, που παραχώρησε να με διώξουν. Ας είναι πάλι δοξασμένος, που με κάλεσε να ξαναγυρίσω. Ας είναι δοξασμένος ο Θεός, που άφησε να έρθη χειμώνας, δύσκολες μέρες και ώρες. Ας είναι δοξασμένος ο Θεός, που μας έβγαλε από τις δυσκολίες και έφερε και πάλι τη γαλήνη. Αυτά τα λέω για να σας διδάξω να δοξάζετε πάντοτε τον Θεό. Συνέβησαν καλά; Δόξασε τον Θεό, και τα καλά παραμένουν. Συνέβησαν θλίψεις; Δόξασε τον Θεό, και οι θλίψεις ξεπερνιώνται.
Ε.Π.Ε. 33,412
Δόσις
Αγίου Πνεύματος
Οι άγιοι προφήτες είχαν τη δόσι του Αγίου Πνεύματος.
Ε.Π.Ε. 18,182
Δότης
κερδίζει
Και χωρίς τα κέρδη τα μέλλοντα, πες μου: Ποιοι κερδίζουν και εδώ στη γη, όσοι παίρνουν ή όσοι δίνουν; Όσοι έπαιρναν, παραπονούνταν και διαπληκτίζονταν, ενώ οι πρώτοι χριστιανοί είχαν μια ψυχή. Βλέπεις, ότι και εδώ είναι κερδισμένοι; Εσύ πες μου: Σε ποιους θα ήθελες να είσαι, σ’ αυτούς που κατέθεταν όλα τα υπάρχοντά τους και δεν είχαν τίποτε δικό τους, ή σ’ εκείνους που άρπαζαν και των άλλων τα πράγματα;
E.Π.E. 24,128

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 81-82)