-Γέροντα? τόσο λίγο που έβρεξε, ούτε τα φύλλα δεν βράχηκαν!
-Τί να σου πώ; Εστω και αυτή η βροχή που δρόσισε μόνον τα φύλλα, λίγο είναι;
Εγώ και μόνον που είδα σύννεφα στον ουρανό, δεν μπόρεσα να κοιμηθώ από την
ευγνωμοσύνη πρός τον Θεό που ένιωθα μέσα μου. «Θεέ μου, έλεγα, δεν αξίζουμε
να ρίξης βροχή». Πολύ να προσέχετε την αχαριστία. Να ευχαριστήτε τον Θεό
για όλα όσα σας δίνει.
-Γέροντα,όταν ο Θεός εκπληρώση κάποιο αίτημα μας για μια υπόθεση του Ησυχαστηρίου,
πώς θα εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας;
-Να κάνετε μια αγρυπνία, για να ευχαριστήσετε τον Θεό, που βοήθησε με τους Αγίους Του.
Και να κρατήσετε για πάντα αυτό το τυπικό: Μετά από κάθε αίτημα σας
που γίνεται με καρδιακή προσευχή και πόνο, μόλις ο Καλός Θεός το εκπληρώση,
να κάνετε καρδιακή δοξολογία με χαρά και ευχαριστία.
-Γέροντα πώς γίνεται ηδοξολογία;
-Η δοξολογία γίνεται και εκφώνως, γίνεται και μόνο με την καρδιά,
και πότε η εύχαριστία είναι εσωτερική.
-Πάντοτε, Γέροντα, στην δοξολογία υπάρχει και ευχαριστία;
-Ποιά δοξολογία δεν έχει ευχαριστία; Και οι Άγγελοι δεν ευχαριστούν τον Θεό,
όταν Τον δοξολογούν;
-Τί διαφορά έχει, Γέροντα, η δοξολογία από την ευχαριστία;
-Η δοξολογία είναι χαρούμενη ευχαριστία. Είναι ξέσπασμα της ευχαριστίας, σκίρτημα.
Το σκίρτημα αυτό έρχεται από μέσα, από την καρδιά. Μπορεί κάποιος να μην ξέρη
ένα τροπάριο ολόκληρο και να το λέη μισό και να βάζη και δικά του λόγια,
και όμως η καρδιά του να σκιρτά. Αν ευχαριστήτε τον Θεό για τις πλούσιες ευεργεσίες Του,
εκεί μέσα στην ευχαριστία και στην δοξολογία θα νιώσετε όλον τον θειο Του πλούτο.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.232-233)

-Γέροντα, δεν αγωνίζομαι όσο θα έπρεπε και αυτό με στεναχωρεί!
-Κοίταξε, νά δοξάζης τον Θεό.
-Πιο πολύ, Γέροντα, παρακαλώ τον Θεό να με συγχώρηση, παρά Τόν δοξολογώ:
- Και αυτό καλό είναι, αλλά καλύτερα να Τον δοξολογής.
Μέσα στην δοξολογία ύπάρχει και μετάνοια, ή όποια, έπειδή έχει ταπείνωση,
φέρνει την θεία παρηγοριά. Το «δόξα σοι ο Θεός» σημαίνει και «συγχώρεσε,
Θεέ μου, τις αμαρτίες μου, για να Σε δοξολογώ, όπως Σε δοξολογούν οι Άγγελοι».
- Μερικές φορές, Γέροντα, δεν αρχίζω την προσευχή ζητώντας το έλεος
του Θεού για την αμαρτωλότητά μου, αλλά ξεκινώ με δοξολογία.
Μήπως αυτό δεν είναι σωστό;
- Έτσι να κάνης. Δεν είπαμε ότι η δοξολογία έχει μέσα και μετάνοια;
Στην δοξολογία κλίνουν οι πρόσχαροι άνθρωποι. Βλέπεις, άλλη ψυχή λυπάται
πολύ από φιλότιμο για μια πτώση της και στην συνέχεια συγκινεί πολύ
τόν Θεό με την μετάνοιά της. Άλλη, αφού μετανόηση, ευχαριστεί και δοξολογεί
μέρα-νύχτα τον Θεό, που την λύτρωσε από την προηγούμενη αμαρτωλή ζωή της,
και χαίρεται ο Θεός από το φιλότιμο παιδί Του.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.231-232)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.13 Οὐδεὶς(1) οἰκέτης δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν·
ἢ γὰρ τὸν ἕνα μισήσει καὶ τὸν ἕτερον ἀγαπήσει(2),
ἢ ἑνὸς ἀνθέξεται καὶ τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει.
οὐ δύνασθε θεῷ δουλεύειν καὶ μαμωνᾷ(3).
13 Κανένας δεν μπορεί να είναι δούλος σε δύο κυρίους,
γιατί ή θα μισήσει τον ένα και θ’ αγαπήσει τον άλλο ή θα προσκολληθεί
στον ένα και θα περιφρονήσει τον άλλον. Δεν μπορείτε να είστε δούλοι
και στο Θεό και στο χρήμα».
(1) Δες και Ματθ. στ 24 και τις εκεί σημειώσεις. Η σύνδεση με τα προηγούμενα:
Ή, αναφέρεται κυρίως στο «δεν γίνατε πιστοί» του προηγούμενου στίχου=Εάν δεν
δειχτήκατε πιστοί στο Θεό κατά την διαχείριση των επίγειων αγαθών,
αυτό οφείλεται στο ότι υπήρξατε δούλοι αυτών και για αυτό δεν μπορούσατε
να υπηρετείτε συγχρόνως και το Θεό, διότι κανείς δεν μπορεί
να υπηρετεί συγχρόνως δύο κυρίους (L). Ή, ο σ. συνδέεται στενά με την
εικόνα της παραβολής. Ο οικονόμος είχε δύο κυρίους, των οποίων η υπηρεσία
ήταν ασυμβίβαστη· δηλαδή τον κύριο ο οποίος του είχε εμπιστευτεί
την διαχείριση και τον μαμωνά, του οποίου ήταν λάτρης. Η αγάπη του δεύτερου,
τού ενέπνεε μίσος για τον πρώτο (g). Και οι δύο εκδοχές σοβαρές.
(2) «Αν κάποιος γίνει τυχόν, λέει, υπηρέτης δύο κυρίων, που είναι
διαχωρισμένοι στις θελήσεις ώστε να είναι αυτές αντίθετες και που έχουν
την γνώμη αταίριαστη μεταξύ τους, πώς θα μπορούσε αυτός να αρέσει και στους δύο;
Διότι αν μοιράζεται σε αυτό που αρέσει στον καθένα, έρχεται σε αντίθεση
και με τα δύο θελήματα. Διότι είναι τελείως αναγκαστικό, να φαίνεται
ο ίδιος άνθρωπος και πονηρός και αγαθός. Επομένως αν θα διάλεγε να είναι γνήσιος
με τον ένα, θα μισήσει τον άλλον» (Κ).
(3) «Είναι αδύνατον αυτός που είναι προσηλωμένος στον πλούτο και κρατά κάτι
για τον εαυτό του με προσκόλληση, να είναι δούλος Θεού· επομένως αν πρόκειται
να διαχειρίζεσαι με πιστότητα τον πλούτο, μην γίνεις δούλος του» (Θφ).

«Αύτη η κλητή και αγία ημέρα, η μία των Σαββάτων, η βασιλίς και κυρία, εορτή εορτών και πανήγυρις εστί πανηγύρεων!…» ψάλλουμε στην ογδόη ωδή του πασχαλιάτικου Όρθρου.

Η Κυριακή του Πάσχα ονομάζεται «πανήγυρις πανηγύρεων». Θα ήταν θεολογικά ανακριβές να πούμε ότι το Πάσχα είναι, κατά τρόπο απόλυτο, η μεγαλύτερη από τις γιορτές της Χριστιανοσύνης.

Είναι βέβαια σπουδαιότερη από τα Χριστούγεννα ή τα Θεοφάνεια, δεν μπορούμε όμως να πούμε ότι η Πεντηκοστή είναι λιγότερο σημαντική από την Ανάσταση.

Ωστόσο οι Πασχάλιες πανηγύρεις -και εδώ πρέπει στην Κυριακή του Πάσχα να συνδέσουμε και τη Μεγάλη Πέμπτη και την Μεγάλη Παρασκευή- δίνουν στο Μυστήριο των Χριστουγέννων το πλήρωμα του περιεχομένου τους και αποτελούν το αναγκαίο προοίμιο της Πεντηκοστής.

Το Πάσχα είναι λοιπόν το κέντρο, η καρδιά και ο πυρήνας του εκκλησιαστικού έτους. Από την ημερομηνία αυτή εξαρτάται όλος ο λειτουργικός κύκλος, επειδή από αυτή καθορίζονται όλες οι κινητές γιορτές του ημερολογίου.

Η Ανάσταση του Χριστού διακηρύσσεται με κάθε επισημότητα κατά τον Όρθρο της Κυριακής του Πάσχα, μια ακολουθία που τελείται είτε την Κυριακή το πρωί πολύ νωρίς, είτε κατά τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου.

Πριν αρχίσει η ακολουθία ο κεντημένος «Επιτάφιος», που είχε τοποθετηθεί πάνω στο ανθοστόλιστο κουβούκλιο του Επιταφίου στο μέσον του ναού, μεταφέρεται στο ιερό και τοποθετείται στην Αγία Τράπεζα.

Μετά από τον κανόνα με τις εννέα ωδές που ψάλλονται και απόψε, ο προεξάρχων επίσκοπος ή ιερέας εμφανίζεται στην Ωραία Πύλη. Κρατά ένα αναμμένο κερί, ενώ ο χορός ψάλλει το· «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός και δοξάσατε Χριστόν τον αναστάντα εκ νεκρών».

Για άλλη μία φορά η Εκκλησία της Ανατολής μας παρουσιάζει το μυστήριο της χριστιανικής μας πίστης ως μυστήριο του Φωτός. Εκείνο το Φως, του οποίου τη γέννηση υπέδειξε το άστρο της Βηθλεέμ, έλαμψε ανάμεσά μας με μια λάμψη διαρκώς αυξανόμενη· το σκότος του Γολγοθά δεν μπόρεσε να το σβήσει.

Ξαναφέγγει τώρα ανάμεσα μας και όλα αυτά τα αναμμένα κεριά που κρατούν στα χέρια τους οι πιστοί μαρτυρούν τον θρίαμβό Του. Με τον τρόπο αυτό δηλώνεται η βαθιά πνευματική σημασία του Πάσχα.

Η σωματική ανάσταση του Χριστού θα ήταν για μας χωρίς σημασία, αν το φως του Χριστού δεν καταύγαζε ταυτοχρόνως και το εσωτερικό μας.

Δεν μπορούμε να γιορτάσουμε επάξια την Ανάσταση του Χριστού, αν μέσα στην ψυχή μας το φως που έφερε ο Σωτήρας μας δεν νικήσει εντελώς το σκοτάδι των αμαρτιών μας.

Σχηματίζεται πομπή η οποία βγαίνει από το ιερό και σταματά έξω από την εκκλησία, μπροστά στην είσοδο. Διαβάζουν τότε το Ευαγγέλιο της Αναστάσεως από τον ευαγγελιστή Μάρκο (16: 1-8) και στη συνέχεια ψάλλουν το μεγαλόπρεπο θριαμβευτικό αντίφωνο του Πάσχα:

«Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θά­νατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος».

Το αντίφωνο αυτό επαναλαμβάνεται πολλές φορές. Όταν η πομπή επιστρέψει στον ναό, ψάλλεται ο Αναστάσιμος Κανόνας που αποδίδεται στον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό:

«Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν λαοί…» «Φωτίζου, φωτίζου, η Νέα Ιερουσαλήμ…» «Ω, Πάσχα το μέγα και ιερώτατον, Χριστέ…»

Οι πιστοί ασπάζονται ο ένας τον άλλον. Ο χαιρετισμός είναι «Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανέστη!».

Ο Όρθρος ακολουθείται από τη Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου. Το αποστολικό ανάγνωσμα από τις Πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται στο γεγονός της Αναστάσεως: Στους αποστόλους ο Αναστημένος «παρέστησεν εαυτόν ζώντα μετά το παθείν αυτόν εν πολλοίς τεκμηρίοις».

Ίσως μας φανεί παράξενο ότι το Ευαγγέλιο δεν είναι μία ακόμη διήγηση της Αναστάσεως. Η Εκκλησία στην εορτή του Πάσχα επιλέγει την αρχή του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου: «Εν αρχή ην ο Λόγος…».

Ίσως ο λόγος αυτής της επιλογής να είναι η προτίμηση των Ελλήνων χριστιανών για ό,τι συμβαίνει «εν πνεύματι» -πέρα από την κατά σάρκα ανάσταση του Χριστού- υπάρχει η νίκη του φωτός επί του σκότους.

Διότι ο στίχος «και το φως εν τη σκοτία φαίνει και η σκοτία αυτό ου κατέλαβε» δεν σημαίνει ότι το σκότος δεν δέχθηκε το φως, αλλά μάλλον ότι το σκότος στάθηκε ανίκανο να ελέγξει και να σβήσει το φως, αυτό το φως του οποίου τον θρίαμβο βλέπουμε σήμερα. «Και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού…»

Ίσως, επίσης, επειδή η γιορτή αυτή μιλά περισσότερο στην ψυχή των χριστιανών της Ανατολής, θέλησε η Εκκλησία να τους δώσει αυτή τη συγκλονιστική περικοπή από το τέταρτο Ευαγγέλιο, ως επιτομή ολόκληρου του χριστιανικού μηνύματος.

Στο τέλος της Λειτουργίας διαβάζεται η ωραία Ομιλία που αφιερώνει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στο Άγιο Πάσχα. Παραθέτουμε αποσπασματικά κάποιες φράσεις:

«…Ει τις από της πρώτης ώρας ειργάσατο, δεχέσθω σήμερον το δίκαιον όφλημα… ει τις μετά την έκτην έφθασε, μηδέν αμφιβαλλέτω, και γάρ ουδέν ξημιούται. Ει τις υστέρησεν εις την ενάτην προσελθέτω μηδέν ενδοιάζων.

Ει τις εις μόνην έφθασε την ενδεκάτην, μη φοβηθή την βραδύτητα. Φιλότιμος γαρ ων ο Δεσπότης, δέχεται τον έσχατον καθάπερ και τον πρώτον… εισέλθετε πάντες εις την χαράν του Κυρίου ημών… εγκρατείς και ράθυμοι την ημέραν τιμήσατε, νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες, ευφράνθητε σήμε­ρον… πάντες απολαύσατε του συμποσίου της πίστεως…

Μηδείς οδυρέσθω πταίσματα, συγγνώμη γαρ εκ του τάφου ανέτειλε…».

Αυτά τα υπέροχα λόγια δημιουργούν ένα πρόβλημα: Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μοιάζει να θεωρεί ίσους εκείνους που έχουν πνευματικά προετοιμαστεί για την εορτή με όλους εκείνους που έμειναν απροετοίμαστοι.

Καλεί και τους μεν και τους δε. Μιλά σαν να μην υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσά τους, σαν να δέχονται όλοι την ίδια Χάρη. Και όμως, ξέρουμε ότι τη Χάρη της Αναστάσεως την απολαμβάνουν εκείνοι που σήκωσαν και τον Σταυρό Του και πέθαναν μαζί Του.

Ξέρουμε ότι η οδύνη της Μεγάλης Παρασκευής είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη χαρά του Πάσχα. Αυτό είναι αλήθεια. Ωστόσο ο Κύριος μας, μέσα στο μέγα Του έλεος, επιφυλάσσει απόψε στον εαυτό Του το δικαίωμα να ανατρέψει την τάξη των πραγμάτων.

Αποκάλυψε στους αποστόλους τον θρίαμβό Του, πριν τους συνδέσει με το Πάθος Του. Όλοι, εκτός από έναν, Τον εγκατέλειψαν κατά τις οδυνηρές ώρες του Γολγοθά, κι όμως τους δέχεται απευθείας στη χαρά της Αναστάσεώς Του.

Αυτό δεν σημαίνει ότι άλλαξε η οικονομία της σωτηρίας μας: χωρίς τον Σταυρό η δόξα της Αναστάσεως δεν μπορεί να γίνει δική μας.

Αλλά ο Σωτήρας οικονομεί την αδυναμία των μαθητών Του. Τους χαρίζει σήμερα τη χαρά του Πάσχα, παρότι είναι τόσο λίγο προετοιμασμένοι γι’ αυτή.

Αργότερα, αύριο, θα τους μυήσει και στο Πάθος: «Ότε ης νεώτε­ρος, εζώννυες εαυτόν και περιεπάτεις όπου ήθελες, όταν δε γηράσεις, εκτενείς τας χείρας σου, και άλλος σε ζώσει και οίσει όπου ου θέλεις».

Το λέει στον Πέτρο ο Κύριος, όταν εμφανίστηκε στους αποστόλους στην όχθη της λίμνης της Γαλιλαίας. μετά την Ανάσταση. Και ο ευαγγελιστής μας εξηγεί το νόημα της φράσης: «Το είπε αυτό, για να δείξει με ποιο θάνατο θα δοξάσει τον Θεό».

Ο Πέτρος και οι άλλοι απόστολοι θα μετάσχουν, με το μαρτύριο τους, στο Πάθος του Διδασκάλου τους, αλλά μόνον αφού γίνουν κοινωνοί της δυνάμεως της Αναστάσεως. Κατά τον ίδιο τρόπο λειτουργεί ο Κύριός μας και με εμάς.

Απέχουμε πολύ -τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς- από του να έχουμε πιει το ποτήρι του Πάθους.

Δεν βοηθήσαμε τον Ιησού να σηκώσει τον Σταυρό Του. Δεν συσταυρωθήκαμε μαζί Του. Την ώρα της αγωνίας Του κοιμόμασταν. Τον εγκαταλείψαμε. Τον αρνηθήκαμε με τις ποικίλες αμαρτίες μας.

Κι όμως, παρά την ελάχιστη ετοιμασία μας, παρά το ότι δεν είμαστε καθαροί, ο Ιησούς μας προσκαλεί να εισέλθουμε στην Πασχαλιά χαρά.

Αν ανοίξουμε ειλικρινά την καρδιά μας στη συγγνώμη που ανέτειλε από τον Τάφο Του. Αν αφήσουμε να την πλημμυρίσει το Φως της Αναστάσεως, αν προσκυνήσουμε την παρουσία του Αναστάντος, θα δεχθούμε κι εμείς τη δύναμη της Αναστάσεως, την οποία το δώρο της Πεντηκοστής θα τελειοποιήσει.

Τότε και μόνο τότε θα καταλάβουμε το νόημα του Σταυρού και θα μπορέσουμε να διεισδύσουμε, όσο μας επιτρέπουν οι φτωχές μας δυνάμεις, στο Μυστήριο του Πάθους. Να λοιπόν πως εξηγείται η έκκληση του Χρυσοστόμου, ή μάλλον η υπόσχεσή του, σε όσους δεν είναι έτοιμοι, στους «μη νηστεύσαντες».

Η Εκκλησία έκανε μια θαυμάσια επιλογή εντάσσοντας αυτή την ομιλία στην ημέρα του Πάσχα. Ας την ξαναδιαβάσουμε, δεν θα βρούμε για τη σημερινή μέρα καλύτερο υλικό για στοχασμό.

(Lev Gillet, ενός Μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας, «Πασχαλινή κατάνυξη», εκδ. Ακρίτας, σ. 105-112)

Κατά τη Μ. Τετάρτη επιτελούμε ανάμνηση του γεγονότος της αλλείψεως του Κυρίου με μύρο από μια πόρνη γυναίκα. Επίσης φέρεται στη μνήμη μας, η σύγκλιση του Συνεδρίου των Ιουδαίων, του ανωτάτου δηλαδή Δικαστηρίου τους, προς λήψη καταδικαστικής αποφάσεως του Κυρίου, καθώς και τα σχέδια του Ιούδα για προδοσία του Διδασκάλου του.

Δύο μέρες πριν το Πάσχα, καθώς ο Κύριος ανέβαινε προς τα Ιεροσόλυμα, κι ενώ βρισκόταν στο σπίτι του λεπρού Σίμωνα, τον πλησίασε μια πόρνη γυναίκα κι άλειψε το κεφάλι του με πολύτιμο μύρο. Η τιμή του ήταν γύρω στα τριακόσια δηνάρια, πολύτιμο άρωμα και γι' αυτό οι μαθητές την επέκριναν και περισσότερο απ' όλους ο Ιούδας. Γνώριζαν οι μαθητές καλά πόσο μεγάλο ζήλο έδειχνε πάντοτε ο Χριστός για την ελεημοσύνη προς τους φτωχούς. Ο Χριστός όμως την υπερασπίσθηκε, για να μην αποτραπεί απ' το καλό της σκοπό. Ανέφερε μάλιστα και τον ενταφιασμό του, προσπαθώντας να αποτρέψει τον Ιούδα από την προδοσία, αλλά μάταια. Τότε απέδωσε στη γυναίκα την μεγάλη τιμή να διακηρύσσεται το ενάρετο έργο της σε ολόκληρο την οικουμένη.

Ο Ιερός Χρυσόστομος υποστηρίζει ότι δύο ήταν οι γυναίκες που άλειψαν με μύρο τον Κύριο. Οι τρεις πρώτοι Ευαγγελιστές αναφέρουν μια και την ίδια γυναίκα, που πήρε την ονομασία πόρνη. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης όμως κάνει λόγο για άλλη γυναίκα, αξιοθαύμαστη και σεμνή, τη Μαρία την αδελφή του Λαζάρου, που άλειψε τα άχραντα πόδια του σκουπίζοντάς τα με τις τρίχες των μαλλιών της.

Αυτή την ημέρα ψάλλεται και το περίφημο τροπάριο, τελευταίο στην ακολουθία, της ευσεβούς και λογίας ποιήτριας του Βυζαντίου, Κασσιανής. Η ηρωίδα του ποιήματός της, η γυναίκα που άλειψε με μύρο τον Κύριο ήταν η πόρνη που αναφέρουν οι Ευαγγελιστές (και όχι η ευσεβής ποιήτρια Κασσιανή).

Να και το εξαίσιο τροπάριο σε νεοελληνική απόδοση:
Κύριε, η γυναίκα, η οποία περιέπεσε σε πολλές αμαρτίες, επειδή κατανόησε, ότι ήσουν Θεός (ενανθρωπήσας), αναλαμβάνει έργο μυροφόρου και θρηνούσα φέρει σε Σε μύρα γα να Σε αλείψει πριν ακόμη (αποθάνεις και) ενταφιασθείς. Και λέγει: Αλίμονο σε μένα! γιατί εγώ ζω μέσα σε μια νύκτα, η οποία είναι γεμάτη από πυκνό σκοτάδι και δεν φωτίζεται ούτε από αμυδρό φως, όπως είναι το φως της σελήνης, τρέχω προς τη σαρκική ηδονή ασυγκράτητος, όπως τρέχουν τα ζώα, όταν τα κεντήσει αλογόμυγα, ζω κυριευμένη από τον έρωτα της αμαρτίας. Αλλά Συ, που υψώνεις τα νερά της θάλασσας, μεταβάλλοντάς τα σε νεφέλες, δέξου των δακρύων μου το ακατάσχετο ρεύμα. Λύγισε (και χαμήλωσε από το άπειρο ύψος Σου) προς εμένα, που Σε ικετεύω με τους στεναγμούς της (μετανοούσης) καρδίας μου, Συ ο Οποίος, με την ακατάληπτη και απερίγραπτη ενανθρώπισή Σου, λύγισες τους ουρανούς (και κατέβηκες στη γη). Θα φιλήσω με συνεχή και ακατάπαυστα φιλιά τα αμόλυντα Σου πόδια και πάλι (βρέχοντας με τα δάκρυά μου) θα τα σπογγίσω με τις πλεξίδες της κεφαλής μου, αυτά τα πόδια των οποίων το βροντώδη ήχο (από τα βάδισμά Σου) όταν άκουσε μέσα στο Παράδεισο η Εύα εκείνο το δειλινό (της ημέρας της παραβάσεως), φοβήθηκε και από το φόβο της κρύφθηκε. Τα πλήθη των αμαρτιών μου, αλλά και τα απύθμενα βάθη των κρίσεών Σου και των βουλών Σου (δηλαδή τους μυστηριώδεις και απερινόητους τρόπους που χρησιμοποιείς για τη σωτηρία των ανθρώπων) ποίος θα μπορέσει να εξερευνήσει, ψυχοσώστα Σωτήρα μου; Συ που έχεις άπειρο την ευσπλαχνία, μη παραβλέψεις εμένα, τη δική Σου δούλη!

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. ο’.
Ἰδοῦ ὁ Νυμφίος ἔρχεται, ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός· καὶ μακάριος ὁ δοῦλος, ὃν εὑρήσει γρηγοροῦντα· ἀνάξιος δὲ πάλιν, ὃν εὑρήσει ῥαθυμοῦντα. Βλέπε οὖν ψυχή μου, μὴ τῷ ὕπνῳ κατενεχθῇς, ἵνα μὴ τῷ θανάτῳ παραδοθῇς, καὶ τῆς βασιλείας ἔξω κλεισθῇς· ἀλλὰ ἀνάνηψον κράζουσα· Ἅγιος, Ἅγιος εἶ ὁ Θεὸς ἡμῶν, διὰ τῆς Θεοτόκου ἐλέησον ἡμᾶς.
Κοντάκιον. Ἦχος ο’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ὑπὲρ τὴν πόρνην ἀγαθὲ ἀνομήσας, δακρύων ὄμβρους οὐδαμῶς σοι προσῆξα, ἀλλὰ σιγῇ δεόμενος προσπίπτω σοι, πόθω ἀσπαζόμενος, τοὺς ἀχράντους σου πόδας, ὅπως μοι τὴν ἄφεσιν, ὡς Δεσπότης παράσχῃς, τῶν ὀφλημάτων κράζοντι Σωτήρ· Ἐκ τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου ῥῦσαί με.

(πηγή: "μέγας συναξαριστής")

(Αγίου Ισιδώρου Πηλουσιώτου, ΕΠΕ Α', 73)

Ιδιοκτησία
αληθινή η ευσέβεια
Ενός μόνο κτήματος είσαι ιδιοκτήτης. Λέγεται ευσέβεια. Αυτήν, και όταν έρθη ο θάνατος , δεν μπορεί να την κλέψη.
Ε.Π.Ε. 31,380
Ιδιωτικό
τίποτε στη Λειτουργία
Μετατρέπουν το Κυριακό δείπνο σε ιδιωτικό. Το Κυριακό δείπνο, δηλαδή, το Δεσποτικό, πρέπει να είναι κοινό. Καθ’ όσον για όσα προσφέρει ο Δεσπότης Κύριος δεν λέμε, αυτό είναι του τάδε, εκείνο όχι, αλλ’ όλα είναι κοινά.
Ε.Π.Ε. 18α,192
Ιδρώτας
στον πνευματικό αγώνα
Αν και δύσκολα υποχωρή η επιθυμία και η τυραννία της κοιλιάς, όμως την χαλιναγωγώ. Μη νομίσετε, ότι χωρίς αγώνα τα κατορθώνω αυτά. Και μάλιστα πρόκειται για αγώνα δρόμου και πάλης και πυγμαχίας, μαζί και η καταπίεσις της φύσεως, που συνεχώς επαναστατεί κι επιθυμεί να πράττη ασύδοτα. Δεν την αφήνω όμως, αλλά την καταστέλλω και με πολλούς κόπους και ιδρώτες την υποτάσσω.
Ε.Π.Ε. 18α,46
Ιεραποστολή
ενδιαφέρον για τον άλλον
Κανένας απ’ τους αγίους δεν επεδίωξε τα δικά του, αλλά καθένας φρόντισε για το συμφέρον του πλησίον. Γι’ αυτό και έλαμψαν περισσότερο.
Ε.Π.Ε. 18α,122
έναν να σώσης!
Καθένας από σας για χάρι μου ας μεριμνήση για έναν. Ας ψάξη να τον βρη. Ας ενδιαφερθή πολύ, ώστε στην επομένη συναξί μας εδώ να συναντηθούμε με πολλή παρρησία, προσφέροντας στο Θεό δώρα, που ασφαλώς είναι τιμιώτερα από όλα. Κι αυτά είναι οι ψυχές των πλανεμένων αδελφών μας, που τις επιστρέψαμε.
Ε.Π.Ε. 34,222
για τη σωτηρία των άλλων
Να μην αδιαφορήσετε για τη σωτηρία των άλλων. Δείξτε πολύ ενδιαφέρον και ψάξτε με κάθε τρόπο να οδηγήσετε αυτούς που έχουν ανάγκη στο Χριστό.
Ε.Π.Ε. 34,290
για το απολωλός
Θα μπορούσε ο Χριστός να καθίση σε ένα τόπο και από κει να προσελκύη όλους κοντά Του. Δεν το έκανε όμως, για να δώση και σε μας υπόδειγμα, να περιερχώμαστε και να αναζητάμε τους χαμένους. Έτσι δείχνει και με την παραβολή του καλού Ποιμένα (Λουκ. ιε' 4). Δεν έμεινε με τα ενενήντα εννέα πρόβατα, περιμένοντας να έρθη το ένα, το πλανεμένο. Πήγε ο ίδιος σε αναζήτησι, το βρήκε, το φορτώθηκε στους ώμους του και το ξανάφερε στο κοπάδι. Μια κερδισμένη ψυχή μπορεί να εξαλείψη όγκο απείρων αμαρτημάτων και να αποβή αντίλυτρο για μας κατά την ημέρα της κρίσεως... Αυτό να κάνης και συ, ανάλογα με τις δυνάμεις σου. Δείξε κάθε φροντίδα και μέριμνα για την επάνοδο των πλανεμένων.
Ε.Π.Ε. 34,410
ενδιαφέρον του Χρυσοστόμου
Γνωρίζεις και ο ίδιος, ότι η κατάστασις εκεί τώρα περισσότερο χρειάζεται πολλούς, για να βελτιωθή, αφού τόσο έχουν αυξηθή τα εμπόδια.
Ε.Π.Ε. 38,104
με δυσκολίες
Όσο περισσότερες είναι οι δυσκολίες και φοβερά τα κύματα και μεγαλύτερη η αναταραχή, τόσο πιο πολύ να επιμένετε στην προσπάθειά σας, με πνευματική διαύγεια, με επαγρύπνησι. Να δείχνετε περισσότερη προθυμία, ώστε να μη γκρεμιστή η τόσο ωραία οικοδομή σας, ούτε ν’ αποβή μάταιος ο τόσος κόπος σας, ούτε ν’ αφανιστή η καλλιέργειά σας.
Ε.Π.Ε. 38,226
Ιεράρχησις
προτεραιότητα ενδιαφερόντων
Τα παιδιά, ακόμα αμαθή, όταν τους ζητήται να βάλουν σε τάξι τα γράμματα της αλφαβήτου, αλλά αντί άλλων βάζουν και έτσι προκαλούν το γέλιο. Το ίδιο και σεις, όταν μιλάμε και σας θέτουμε όλα σε τάξι και σειρά, οπωσδήποτε παρακολουθείτε. Όταν όμως σας ρωτήσουμε, ποια είναι η αξία καθενός, ποια είναι πρώτα και ποια δεύτερα, και ποια μετά από ποια, βάζετε τα πρώτα δεύτερα και τα δεύτερα πρώτα. Και έτσι γίνεστε καταγέλαστοι. Ενώ π.χ. περιμένουμε την αιωνιότητα και τα απερίγραπτα ουράνια αγαθά, που ούτε μάτι είδε, ούτε αυτί ακούσε, ούτε η καρδιά κατάλαβε ποτέ, εμείς τσακωνόμαστε για τα επίγεια, που μένουν εδώ· αυτά θεωρούμε αξιοζήλευτα.
Ε.Π.Ε. 18α,270
στην οικογένεια
Σε θέσι βασιλιά είναι ο άντρας. Σε θέσι υποδιοικητή και στρατηγού είναι η γυναίκα. Τα παιδιά έχουν την τρίτη θέση στην οικογενειακή αρχή. Κι υστέρα, ως τετάρτη βαθμίδα εξουσίας, έρχονται οι υπηρέτες.
Ε.Π.Ε. 18α,428
μένοντα και ρέοντα
Όταν σας ρωτήσουμε, ποια είναι άξια για πρώτα, ποια για δεύτερα, ποια μετά από ποια, επειδή δεν ξέρετε ν’ απαντήσετε, γίνεστε καταγέλαστοι. Μήπως δεν είναι άξιο πολλού γέλιου, πες μου, το ότι, ενώ περιμένουμε την αθανασία και τα απερίγραπτα αγαθά, που κανένας μήτε τα είδε μήτε τα άκουσε μήτε τα νόησε, εμείς να φιλονικούμε για τα ευτελή, τα ρέοντα, και μάλιστα να τα θεωρούμε αξιοζήλευτα;
Ε.Π.Ε. 23,72

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 404-407)

Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς
αγιασθήτω το όνομά σου
Μου έδωσες να αισθανθώ την αγιότητά σου και είμαι πρόθυμος να αγιασθώ δια σου.

Ελθέτω η βασιλεία σου
Μακάρι η ένδοξη ζωή σου να εισχωρήσει μέσα μου και να γίνει κτήμα μου.

Γενηθήτω το θέλημά σου
Πάνω στη γη, πάνω στη δημιουργηθείσα ύπαρξή μου, όπως γινόταν στον ουρανό, δια σου προαιωνίως.

Τον άρτον ημών τον επιούσιον
Το αληθινό ψωμί που κατεβαίνει από τους ουρανούς
και δίνει ζωή στον κόσμο (Ιωάν.6,32.33).

Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών,
Ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών
Με το Άγιο Πνεύμα σου δώρησέ μου να συγχωρώ τους άλλους,
ώστε τίποτα να μην μπορεί να με εμποδίσει από την δωρεά
της συγγνώμης σου.

Μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν
Γνωρίζεις τη διαστροφή μου, ότι είμαι πάντοτε έτοιμος να αμαρτήσω.
(Αριθμ. 22,22)

Αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού
Λύτρωσέ με από τη δύναμη του θανατηφόρου εχθρού,
που είναι εχθρός στον άνθρωπο και στο Θεό.

Αρχικά προσευχόμαστε για τον εαυτό μας. Αλλά όταν ο Θεός με το Άγιο Πνεύμα μας δώσει σύνεση, η προσευχή μας παίρνει κοσμικές διαστάσεις. Τότε, όταν λέμε «Πάτερ ημών» αναφερόμαστε σ’ ολόκληρο το ανθρώπινο γένος και συνηγορούμε για πλήρη δωρεά σ’ όλους, σαν να επρόκειτο για μας. Ας αγιασθεί το όνομά σου μεταξύ όλων των ανθρώπων. Ας έλθει η βασιλεία σου για όλους τους ανθρώπους και η θεία σου ζωή ας γίνει ζωή τους. Ας γίνει το θέλημά σου. Μόνο ως θέλημά σου ενώνει όλους στην αγάπη σου. «Ρύσαι ημάς από του πονηρού» από τον ανθρωποκτόνον (Ιωάν. 8,44) που μας δείχνει απροκάλυπτα εχθρότητα και θάνατο. (Σύμφωνα με τη χριστιανική μας ερμηνεία το κακό όπως και το καλό υπάρχει μόνο όπου υπάρχει μορφή προσωπικής υπάρξεως. Χωρίς αυτή την προσωπική μορφή δεν θα μπορούσε να υπάρχει κακό, παρά μόνο η καθορισμένη φυσική πορεία).

(Άγιος Σωφρόνιος, "Η ζωή Του ζωή μου", εκδ. Πουρναρά-Θεσσαλονίκη, σ. 90-92)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.12 καὶ εἰ ἐν τῷ ἀλλοτρίῳ(1) πιστοὶ οὐκ ἐγένεσθε,
τὸ ὑμέτερον(2) τίς δώσει(3) ὑμῖν;
12 Κι αν δε φανήκατε αξιόπιστοι σ’ αυτό που είναι ξένο,
ποιος θα σας δώσει αυτό που ανήκει σ’ εσάς;
(1) «Ξένο ονομάζει τον γήινο πλούτο, διότι δεν παραμένει σε αυτόν
που τον κατέχει» (Ζ)· επιπλέον όμως «λέμε ότι είναι ξένη η περιουσία
των χρημάτων… αφενός επειδή τίποτα δεν φέραμε στον κόσμο» (Κ),
«διότι δεν έχουμε γεννηθεί με πλούτο, αλλά γυμνοί μάλλον» (Σχ.)
και «έχουμε τα επίγεια αγαθά «όχι από τη φύση, αλλά είναι σε μας επίκτητα» (σχ.)·
«αφετέρου, επειδή είναι των φτωχών» (Κ) και «έχει προοριστεί ο πλούτος
αυτός για τους φτωχούς» (Θφ). Τίποτα στον παρόντα βίο δεν μπορεί να λεχθεί
ως πράγματι δικό μας. Μας έχει δανειστεί προς καιρόν, ακριβώς
για να διαπιστωθεί πώς θα το χρησιμοποιήσουμε. Πώς μπορούμε να χαρακτηρίσουμε
αυτό ως δικό μας, αφού ούτως ή άλλως θα χωριστεί αυτό από εμάς;
Μπορούμε να ονομάζουμε αυτά δικά μας, όπως τα μικρά παιδιά ονομάζουν
δικά τους μερικά πράγματα, που δίνονται στα χέρια τους ως παιχνίδια για ορισμένο χρόνο.
(2) «Δικό μας ονομάζει τον ουράνιο πλούτο, επειδή παραμένει σε αυτόν
που τον αξιώθηκε» (Ζ). «Διότι εκεί είναι η πολιτεία μας· οπότε τα χρήματα
και τα κτήματα είναι ξένα για τον άνθρωπο που δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα Θεού» (Θφ).
Και πάλι η αντίθεση είναι μεταξύ των επίγειων αγαθών, τα οποία ανήκουν
στο Θεό και των πνευματικών αγαθών, τα οποία του Θεού είναι και αυτά,
είναι όμως και δικά μας, διότι ανταποκρίνονται στην αληθινή φύση μας,
στην πνευματική ουσία μας και επειδή ετοιμάστηκαν σε μας από την δημιουργία
του κόσμου (Ματθ. κε 34)(g). Εάν κάνουμε το Χριστό δικό μας και τις υποσχέσεις
του δικές μας και τον ουρανό δικό μας ουρανό, τότε έχουμε στα χέρια μας εκείνο,
το οποίο θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως πράγματι δικό μας, αφού κανείς
δεν μπορεί πλέον να μας το αφαιρέσει.
(3) Ο Θεός είναι όμοιος με πλούσιο πατέρα, ο οποίος πριν παραδώσει στο γιο του
την πολυτιμότερη κληρονομιά, την οποία του επιφυλάσσει, δοκιμάζει αυτόν,
εμπιστευόμενος σε αυτόν ένα τμήμα της μικρότερης αξίας. Από τη χρήση λοιπόν
και την πιστότητα, την οποία θα δείξουμε στη διαχείριση των επίγειων αγαθών,
θα κριθεί εάν αξίζει να γίνουμε κάτοχοι και του αιώνιου πλούτου.
Εκτίθεται λοιπόν εδώ θαυμάσια αντίληψη του σκοπού της επίγειας ζωής
και της ύπαρξης της ύλης (g).

Όταν οι άνθρωποι συζητάνε κάποιο θέμα, ή απλώς συνομιλούν
μεταξύ τους, πολύ σπάνια ο ένας ακούει τον άλλον. Ο καθένας
προσπαθεί να πει αυτό που σκέφτεται, να δείξει την εξυπνάδα του, τη
γλαφυρότητά του, και δεν ακούει αυτό που του λέει ο άλλος. Και δεν
ακούνε, διότι δεν ξέρουν, σύμφωνα με τον λόγο του αποστόλου
Ιακώβου, να είναι αργοί στο να μιλάνε. Λίγοι άνθρωποι είναι γρήγοροι
στο να ακούνε, λίγοι είναι αυτοί που δεν μιλάνε πολύ, που ζυγίζουν τον
λόγο τους και σκέφτονται πριν πουν κάτι.

Λίγοι άνθρωποι φροντίζουν να είναι ο λόγος τους αγαθός και
ωφέλιμος για τους άλλους και, τα λόγια που λένε, να είναι γεμάτα
σοφία και σύνεση, να είναι σεμνά και ταπεινά. Είναι υπερβολικά λίγοι
τέτοιοι άνθρωποι. Για να γίνει κανείς τέτοιος πρέπει να αποκτήσει το
νου του Χριστού και την σοφία, να είναι διαρκώς συγκεντρωμένος και
να συλλογίζεται το άγιο, αυτό που είναι υπέρ πάντων. Οι περισσότεροι
από μας όμως είναι άλλου πνεύματος. Δεν βάζουμε φρένο στο στόμα
μας, δεν μας αρέσει η σιωπή και δεν ξέρουμε τι σημαίνει αυτό το
πράγμα. Μιλάμε, μιλάμε ασταμάτητα περί ανέμων και υδάτων και
έχουμε γίνει πλέον ειδικοί στην περιττολογία.

(Άγιος Λουκάς Αρχιεπίσκοπος Κριμαίας, "Λόγοι και Ομιλίες", τόμος
Β΄, Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», σ. 272-273)