Προσευχή

Και ο Θεός μας δοκιμάζει καμιά φορά να μας ξυπνήσει, να πούμε. Σου στέλνει έναν πειρασμό ο Θεός, ο Θεός θέλει να σε ξυπνήσει, μην κοιμάσαι· μην κοιμάσαι, λέγε την ευχούλα.
----------
Και ο άνθρωπος, όταν προσεύχεται εις τον Θεό, απορροφά, τρόπον τινά, τις ιδιότητες του Θεού. Ο Θεός, να πούμε, είναι αγαθός, δεν οργίζεται, μακροθυμεί. Και ΄συ μετά την προσευχή, σου ΄ρχεται ένα τέτοιο πράγμα, μακρόθυμος, ό,τι να σου κάνει ο άλφα, ο βήτα, δεν πειράζει, ε, δεν πειράζει αυτό. Επειδή η χάρις σε χαρίτωσε. Θα σε κάνει κατόπιν, πώς να πούμε, πάντα προσευχόμενον. Ναι. Επήρες αυτήν την ιδιότητα, προσευχόμενος εις τον Θεό, την πήρες αυτήν την ιδιότητα του Θεού.
---------
Ό,τι ο Γέροντας μας παρέδωσε, αλλά και οι νηπτικοί Πατέρες στη Φιλοκαλία που γράφουν, και ό,τι η μικρή μας πείρα μας δίδαξε, η καλυτέρα προσευχή γίνεται τη νύχτα.
----------
Όταν ξυπνήσουμε το βράδυ και βολιδοσκοπήσουμε την ψυχή μας ότι ρέπει προς τη λύπη, τότες θα φέρουμε θεωρίες θλιβερές. Εγώ στο κελλάκι μου όταν βρίσκομαι και ξυπνάω, φέρνω μία θεωρία ότι πέθανα, μου έκαναν ανακομιδή οι πατέρες και φέραν ένα καλάθι μπροστά στο τραπέζι. Εκεί είναι τα κόκκαλά μου, εκεί είναι η νεκροκεφαλή, η κάρα που λέμε. Δεν μου λες εσύ, παπά-Εφραίμ, τώρα πού βρίσκεσαι; Βρίσκεσαι στον παράδεισο; Καλώς. Αν βρίσκεσαι στην κόλαση, τότες άρχισε από τώρα και κλαίγε και θρήνησε ότι είσαι ανάξιος της αποστολής σου, να πούμε. Κι από ΄κει έρχονται οι διάφορες έννοιες, θεωρίες και προβιβάζεται η ψυχή, τρόπον τινά, από λίγη κατάνυξη σε μεγαλυτέρα, σε μεγαλυτέρα.
---------
Όταν από την άλλη πλευρά έχει η ψυχή χαρά φέρνουμε θεωρίες χαροποιές. Το κυριότερο, να πούμε, η χαροποιά θεωρία είναι στη σοφία του Θεού. «Εμελέτησα εν πάσι τοις έργοις Σου, εν ποιήμασι των χειρών Σου εμελέτων». (Ψαλμ.142,5). Όταν φέρουμε τη δημιουργία του Θεού, με τι σοφία το έκανε αυτό ο Θεός όλο, δεν μπορεί παρά ο νους προβιβάζεται σε ανωτέρα θεωρία, σε ανωτέρω θεωρία και θαυμάζει και εκπλήττεται τη σοφία του Θεού, την αγάπη, την οποία έχει ο Θεός, ότι εδημιούργησε όλο το σύμπαν και τελευταία έκανε τον άνθρωπο. Αφού τα έκανε όλα, τελευταίον έκανε τον άνθρωπο. Βασιλέα της κτίσεως. Από ‘κει θα ‘ρθουν όλες οι θεωρίες οι χαροποιές.
-------------
Τώρα ο αδερφός λέει στην εκκλησία. Το ίδιο είναι και στην εκκλησία. Αν μεν έχεις κατάσταση, μπορείς να πεις την ευχούλα. Όταν δεν έχεις, τότε θα παρακολουθήσεις τα ψαλσίματα, τα διαβάσματα, τα οποία ακούω εκεί στο αναλόγιο. Καθώς και στη Λειτουργία, έτσι είναι. Και στη Λειτουργία πολλές φορές ο άνθρωπος έρχεται σε έκσταση, δεν ακούει εκείνα τα λόγια, όχι μάλλον δεν ακούει, μεταποιεί, θεοποιεί τα λόγια. «Με τα φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης προσέλθετε». Πού πηγαίνεις; Να πάρεις τον Θεό. Τότες χαίρεσαι. Εάν μεν έχει προηγηθεί η χαρά, δεν μπορείς παρά με δάκρυα να προσέλθεις· δάκρυα χαράς, να προσέλθεις να μεταλάβεις. Όταν έχουν προηγηθεί δάκρυα λύπης: «Θεέ μου, συγχώρεσέ μου τας αμαρτίας μου. Εις το έλεός Σου, εις την ευσπλαχνία Σου, στην αγάπη Σου. Μας το είπες ότι ‘’Θεός οικτίρμων και ελεήμων, μακρόθυμος και πολυέλεος’’. (Εξ. 34,6). Μας το είπες. Εκεί στηρίζομαι και προσέρχομαι αναξίως». Ουδείς άξιος, λέει και ο ιερεύς όταν προσεύχεται. Και εκεί περισσότερο στηρίζεσαι και προσέρχεσαι... Να σας πω, πολλοί από τους πατέρας τους Κατουνακιώτας, πολλοί που ερχόντουσαν να μεταλάβουν, δεν άκουες τίποτες, μόνο έβλεπες τα δάκρυα που έτρεχαν και τους μεταλάμβανες. Ε, ο γέρος αυτός, να πούμε, όλη τη Λειτουργία δεν μιλούσε καθόλου, αλλά ήτανε σκυμμένος και τώρα, είτε σε θεωρία ερχότανε, είτε σε βαθυτέρα έννοια της ευσπλαχνίας του Θεού. Διότι δωρεάν βαπτιστήκαμε, δωρεάν μας έδωσε το βάπτισμα, δωρεάν μας έδωσε το Σώμα Του και το Αίμα Του, δωρεάν μας δίδει και τον Παράδεισο. Δεν πληρώνουμε τίποτες. Ο Θεός από μας θέλει καρδίαν καθαράν. Να προσέχουμε μόνο στον Θεό. Ο Θεός δεν θέλει μέσα στην καρδιά μας συντροφιές, θέλει μόνον Αυτός να βασιλεύει. Αν μπορούμε να το πετύχουμε τότες πετυχαίνουμε και εύκολα την καρδιακή προσευχή.
------------
Η χάρις δεν μας εξετάζει εμάς πότε θα ‘ρθει. Λέει ένας από τη συνοδία μου, λέει, σήμερα ήταν της Μεταμορφώσεως, δεν εχάρηκα. Δεν εχάρηκες της Μεταμορφώσεως; Ναι. Μπορεί να χαρείς την άλλη μέρα που είναι καθημερινή. Όχι από το σεβάσμιο της ημέρας, από την κρίση του Θεού εξαρτάται η χάρις. Έχει βέβαια, δεν είναι και καθολικός νόμος αυτός. Αλλά πάντως όμως η κρίσις του Θεού είναι διαφοροτέρα από την κρίση των ανθρώπων. Άλλος χαροποιήθηκε απάνω στο μοτόρ, άλλος απάνω στο αεροπλάνο. Η κρίσις του Θεού είναι διάφορος. Άλλος χαροποιήθηκε πηγαίνοντας στην Αγία Άννα ένα άλεσμα στον μύλο. Εκείνην την ώρα χαροποιήθηκε. Δεν μπορούμε να το κρίνουμε γιατί ο Θεός, τρόπον τινά, δεν μας χαριτώνει μέσα στη Λειτουργία, αλλά μας χαριτώνει εκτός Λειτουργίας. Δεν μπορούμε να το κρίνουμε αυτό. Μπορείς και μέσα στη Λειτουργία να χαριτωθείς, μπορείς στη Λειτουργία να μη χαριτωθείς, να χαριτωθείς απάνω στο εργόχειρο. Αυτό είναι κρίσις Του. Το δικό μας είναι πάντοτε να προσευχώμεθα. Όταν ο Θεός επισκέπτεται την ψυχή μας, θέλει και απαιτεί να τη βρίσκει σε προσευχή. Να μη βρίσκει την ψυχή μας και τη διάνοιά μας μετεωριζομένη. Αυτό λυπεί τον Θεό. Λυπεί τον Θεό. Μπορούμε να ‘χουμε όλη την ημέρα αυτοσυγκέντρωση; Αυτό θα μας βοηθήσει.
---------------
Οι άγιοι Πατέρες, ιδίως ο άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης, το λέει μέσα ότι η ευχή δεν είναι μία για όλους τους ανθρώπους. Αναλόγως της καταστάσεως. Ο άλλος λέει: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Άλλος λέει: «Ιησού Χριστέ μου, ελέησόν με». Άλλος λέει: «Ιησού μου, ελέησόν με». Άλλος: «Ιησού μου». Άλλος τίποτε. Ε, το τίποτα είναι σ’ έναν ανώτερο βαθμό, να πούμε, που δεν μπορείς να μιλήσεις εκείνη την ώρα, μόνο απολαμβάνεις αυτήν τη γλυκύτητα. Όταν υποβιβάζεται αυτή η κατάσταση, τότε βλέπεις μέσα σου και λέει την ευχή η καρδιά σου. Τότες εκείνην την ώρα μπορείς να λύσεις και πολλά προβλήματα. Ενώ προηγουμένως δεν άκουες την ευχή, όταν ήρθες στο τέρμα, στο ζενίθ δεν άκουες τίποτα, μόνο απολάμβανες έτσι. Όταν υποβιβάστηκε, ακούς και η καρδιά σου λέει την ευχή, οπότε μπορείς ν’ αυτοκυριαρχήσεις εκείνη την ώρα. Στο άλλο όμως δεν μπορείς να αυτοκυριαρχήσεις. Όχι ότι δεν μπορείς, αλλά δεν σ’ αφήνει, σε τραβάει. Και τα παρατάς όλα και κάθεσαι σαν ένας άψυχος, να πούμε, και παρακολουθείς. Πόσο θα διαρκέσει αυτό είναι κρίσις Θεού. Πόσο θα διαρκέσει αυτό το πράγμα. Μπορεί να διαρκέσει και μισή ώρα, μπορεί να διαρκέσει και πέντε λεπτά, μπορεί να διαρκέσει και περισσότερο.
------------
Σ’ ένα μοναστήρι του Αγίου Όρους, το γνωρίζετε, ιδιόρρυθμο ήτανε. Είπε ο παπάς στον αγωγιάτη:
－Κύριε Δημήτριε, μου φέρνεις και εμένα πέντε-δέκα φορτία ξύλα να κάψω τον χειμώνα;
－ Θα σου φέρω παπά-Εφραίμ. Έφερε.
－Φέρ’τα από δω.
－Όχι από ‘κει. Το ζώο φοβάται, Γέροντα.
－Φέρτα από ‘δω ντε. Μαλώσανε.
－Ασυγχώρητος.
－Και εσύ ακοινώνητος. Έφυγε ο αγωγιάτης πήγε απάνω στο βουνό. Ο παπάς τώρα τι πρέπει να κάνει; Μπορεί να λειτουργήσει, να φέρει σε αδιαφορία, ότι εγώ είχα δίκιο; Όχι. Μπορεί να λειτουργήσει; Όχι. Τι να κάνει. Τώρα μάχονται δύο: «Καλά, αύριο που θα ‘ρθει-γιατί ήταν βραδάκι-, αύριο που θα ‘ρθει ο αγωγιάτης, του λέω ότι να με συγχωρέσει». Ο άλλος λέει: «Καλά, αν δεν έρθει ο αγωγιάτης αύριο κι έλαβε ένα τηλεγράφημα από τη γυναίκα του να πάει ότι το παιδί αρρώστησε, τι θα κάνεις;» Πάτερ, εδώ είναι ο θησαυρός του καλογήρου. Προσευχή.
－Παναγία μου, τι να κάνω; (Το Ιβήρων ήταν το μοναστήρι.)
－Παναγία Πορταΐτισσα, τι να κάνω, βοήθησέ με.
Κεραυνοβόλος έρχεται η πληροφορία, η έμπνευση, να πούμε, η παρουσία της Παναγίας.
Όλοι μας ξέρομε ότι τα μοναστήρια τα Αγιορείτικα, όταν βασιλεύει ο ήλιος κλείνουνε. Έχουν όμως κι ένα πορτάκι μικρό τόσο, που εν καιρώ, σπάνια το ανοίγουν αυτό. Ανάβει λοιπόν ο παπάς το φανάρι του, περνάει από το πορτάκι κι ανεβαίνει απάνω στο βουνό.
－Καλησπέρα σας.
－Καλώς τον παπά.
－Ευλογημένε κύριε Δημήτρη, να με συγχωρέσεις.
－Θεός σχωρέσου. Συγχώρεσέ με κι εσύ.
Συγχωρεθήκανε και κατέβηκε κάτω ο παπάς πάλι και λειτούργησε την άλλη μέρα. Βλέπετε ότι σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται η προσευχή. Δεν μπορείς εκείνη την ώρα τι να κάνεις, σαστίζεις δεν ξέρεις τι να κάνεις. «Παναγία μου, τι να κάνω;» Και σε βοηθάει η Παναγία. Δεν μπορείς, πάτερ, να λειτουργήσεις. «Μη τα αμαρτήματά μου κωλύσωσι ενθάδε παραγενέσθαι το Άγιον Σου Πνεύμα». Πάτερ μου, λειτουργάμε, μεταλαμβάνομε, η χάρις κατέρχεται, αλλά «μη εις κρίμα ή εις κατάκριμα», το λέμε και αυτό.

Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης, εκδ. "Το Περιβόλι της Παναγίας", Θεσσαλονίκη 2000

Ο Λυτρωτής δίνει την ειρήνη του στους μαθητές του τη στιγμή που πρόκειται να μπει στην περιοχή του Πάθους Του. Έχοντας μπροστά Του την τρομακτική οδύνη του Σταυρού και τον άμεσο θάνατο μιλάει για την ειρήνη Του και μεταγγίζει την ειρήνη Του. Αφού ο Ιησούς, σ' αυτήν ακριβώς τη στιγμή παραμένει ο Κύριος της ειρήνης, η δύναμή της δεν θα εγκαταλείψη το μαθητή στις μικρότερες θύελλες που θ' αντιμετώπιση. «Εγώ δε λέγω μη αντιστήναι τω πονηρώ» (Ματθ. 5, 39). Λόγος σκανδαλώδης και πολύ παράξενος στα μάτια των ανθρώπων — των ανθρώπων γενικά κι όχι μόνο των απίστων. Το αριστερό μάγουλο που πρέπει να στρέψωμε σ' αυτόν που μας ερράπισε το δεξιό. Το ιμάτιο που πρέπει ν' αφήσουμε σ' αυτόν που μας πήρε και το χιτώνα. Τα δύο μίλια που πρέπει να περιπατήσουμε μ' εκείνον που μας αγγάρεψε ένα μίλι. Η ευλογία που πρέπει να δώσουμε στον άλλο που μας καταράσθηκε.

Τι υποδοχή βρίσκουν οι εντολές αυτές μεταξύ εκείνων που θα έπρεπε πρώτοι να τις δεχθούν και να τις καταλάβουν; Η οδός της αγάπης του εχθρού, τόσο στο πεδίο της διεθνούς, όσο και στο επίπεδο της προσωπικής ζωής, έχει άραγε επαρκώς εξερευνηθεί; «Ουκ οίδατε ποίου πνεύματος εστε...» (Λουκ. 9, 55).

Ευαγγελική «μη-αντιστάση». Η εκλογή δεν έγκειται στο να διαλέξουμε μεταξύ του να πολεμήσουμε και να μην πολεμήσουμε. Αλλά μεταξύ του να πολεμήσουμε και του να υποφέρουμε και δια του πόνου να νικήσουμε. Οι μάχες δημιουργούν τις φαινομενικές νίκες, που δεν είναι παρά αυταπάτη και ματαιότης, εφόσον υψίστη πραγματικότης είναι ο Ιησούς. Ο πόνος του μη αντισταμένου αναγγέλλει και τονίζει αυτήν την υπέρτατη πραγματικότητα του Ιησού. Τέτοια είναι η πραγματική νίκη. «Ικανόν εστί» (Λουκ. 22, 38), λέει ο Ιησούς, όταν οι μαθηταί Του, του παρουσιάζουν δύο μάχαιρες.

Οι μαθηταί δεν είχαν καταλάβει το νόημα εκείνης της άλλης φράσεως: «ο μη έχων (βαλάντιον) πωλησάτω το ιμάτιον αυτού και αγορασάτω μάχαιραν» (Λουκ. 22, 36). Ο Ιησούς είχε θελήσει να πη: Υπάρχουν εποχές που πρέπει να θυσιάσουμε ακόμη κι αυτό που φαίνεται τελείως αναγκαίο. Για να μπορέσουμε έτσι να συγκεντρώσουμε την επαγρύπνησή μας στις εφόδους του κακού. Μα τόσο η επίθεση, όσο και η υπεράσπιση ανήκουν στον κόσμο του πνεύματος.

Ο Ιησούς προχωρεί μπροστά προς συνάντηση της σπείρας που ερχόταν να τον συλλάβη «μετά φανών και λαμπάδων και όπλων» (Ίωαν. 18, 3).
Προχωρεί ελεύθερα, αυθόρμητα προς το Πάθος του.

Ο Ιησούς θεραπεύει το δούλο του οποίου ο Πέτρος είχε αποκόψει το ένα αυτί. Όχι μόνο δεν θέλει να τον υπερασπισθούν οι μαθηταί Του χρησιμοποιώντας βία — «εάτε έως τούτου» (Λουκ. 22, 51) λέει — αλλά και θεραπεύει το κακό που είχε προκαλέσει η μάχαιρα του Πέτρου. Είναι το μόνο θαύμα που ενήργησε ο Ιησούς κατά τη διάρκεια του Πάθους του.

Η μη αντιστάση, της οποίας ο Ιησούς δίνει το παράδειγμα, δεν είναι αποδοχή του κακού ή καθαρή παθητικότης. Είναι θετική αντίδραση. Απάντηση την οποία η αγάπη, αυτή η αγάπη που ενσαρκώνει ο Ιησούς, αντιθέτει τις επιθέσεις των κακών. Ως άμεσο αποτέλεσμα φαίνεται η νίκη του κακού. Μα στη μακρά συνέχεια η δύναμη της αγάπης είναι η πιο ισχυρή. Η Ανάσταση ακολούθησε το Πάθος. Η μη- αντιστάση των μαρτύρων έκαμψε και σαγήνευσε τους διώκτες. Το αίμα που χύθηκε εξασφάλισε τη διάδοση του Ευαγγελίου. Ειρηνιστική κίνηση αδύναμη και γεμάτη αοριστία; Όχι! Φλόγα που καίει και νικά. Εάν ο Ιησούς στη Γεσθημανή είχε ζητήσει από τον Πατέρα τη βοήθεια δώδεκα λεγεώνων αγγέλων, δεν θα υπήρχε ούτε Πάσχα ούτε Πεντηκοστή.

(από το βιβλίο: «Ιησούς», Fr Lev Gillet, εκδ. Δόμος, πηγή: «Ι. μονή Τ. Προδρόμου Καρέα»)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Κεφάλαιο 17

Στίχ. 11-19. Η θεραπεία των δέκα λεπρών.
17.11 Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ πορεύεσθαι εἰς ᾽Ιερουσαλὴμ(1)
καὶ αὐτὸς(2) διήρχετο διὰ μέσου(3) Σαμαρείας καὶ Γαλιλαίας.
11 Πηγαίνοντας ο Ιησούς προς την Ιερουσαλήμ, περνούσε ανάμεσα
από τη Σαμάρεια και τη Γαλιλαία.
(1) Εδώ αρχίζει το τελευταίο μέρος του μεγάλου τμήματος (θ 51-ιθ 28),
το οποίο ως επί το πλείστον είναι αποκλειστικό στον Λουκά,
το οποίο ονομάστηκε η προς Ιερουσαλήμ πορεία.
Για τρίτη φορά (θ 51,52,ιγ 22) ο Λουκάς μας λέει ότι τέρμα
της πορείας αυτής θα ήταν η Ιερουσαλήμ, δεν μπορούμε όμως
να καθορίσουμε, εάν με την τρίτη αυτή αναφορά σημαίνεται
μία τρίτη πορεία, που διακρίνεται από τις άλλες δύο.
Το τελευταίο αυτό μέρος οπωσδήποτε μας φέρνει ακόμη μία φορά (ι 38)
στην Βηθανία και στον χρόνο της θριαμβευτικής εισόδου στην Ιερουσαλήμ (p).
(2) Η σύνταξη είναι εβραϊκή και υπενθυμίζει αυτήν του θ 51.
Το «και αυτός» φαίνεται να έχει εδώ, όπως και εκεί, έναν ιδιάζοντα τόνο.
Ο Ιησούς δεν ακολουθεί μία από τις συνηθισμένες οδούς,
είτε αυτήν μέσω της Σαμάρειας είτε την μέσω Περαίας, μέσω των οποίων
οι Γαλιλαίοι μετέβαιναν στα Ιεροσόλυμα. Προτιμά έναν δικό του δρόμο,
τον οποίο ακολουθεί με δικό του πρόγραμμα (g).
(3) Σύμφωνα με τα αλεξανδρινά χειρόγραφα «δια μέσον»=τη λέξη
μέσον την παίρνουμε με επιρρηματική έννοια (Weiss).
Το δια μέσου ή δια μέσον σημαίνει μ ε τ α ξ ύ της Σαμάρειας
και Γαλιλαίας. Δεν διέσχιζε την Σαμάρεια και την Γαλιλαία.
Εφόσον βάδιζε προς Ιεροσόλυμα, μία τέτοια κατεύθυνση θα τον απομάκρυνε
από το τέρμα του ταξιδιού του. Διερχόταν μεταξύ των ορίων
Σαμάρειας και Γαλιλαίας, δια μέσου της χώρας, όπου οι δύο αυτές
επαρχίες συνορεύουν. Κατευθυνόταν από δυτικά προς ανατολικά,
προς τον Ιορδάνη, τον οποίο θα διέβαινε για να μπει στην Περαία.
Το οποίο συμφωνεί με το Ματθ. ιθ 1,Μάρκ. ι 1 και Ιω. ι 40-42 (g).

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Ματθαίου δ' 9
Ο τρίτος πειρασμός του Ιησού ήταν η κοσμική εξουσία.
Η κυριαρχία δια της υλικής δυνάμεως, του χρήματος
και όχι δια της δυνάμεως του Πνεύματος. Η εγκαθίδρυσις πολιτικής
και όχι πνευματικής Βασιλείας.
Ο Ιησούς απέρριψε και αυτόν τον πειρασμόν. Θα ακολουθούσε
την καθοδήγησι του Θεού μέρα με την ημέρα, χωρίς κανένα ίδιο θέλημα.
Για την ίδρυσι της Βασιλείας του θα στηριζόταν στη δύναμι
της ρομφαίας του Πνεύματος (Ψαλμ. 44, 3) και όχι στη δύναμι των όπλων.
Θα προτιμούσε την εξωτερική αδυναμία, την αποδοκιμασία, το πάθος.
Του αρκούσε ότι θα διέθετε το πλήρωμα του Πνεύματος.
Ο Ιησούς απέρριψε τον εύκολο δρόμο για την κατάκτησι του κόσμου
και διάλεξε τον δύσκολο. Αρνήθηκε το ξίφος και διάλεξε το σταυρό.
Και γι’ αυτό η Βασιλεία του δεν καταλύθηκε.
Γιατί στηρίζεται στη δύναμι του Πνεύματος. Αν ήταν κοσμική βασιλεία
θα είχε ίσως καταλυθή, θα την είχαν διαλύσει οι αντίπαλοί της,
αν όχι οι ίδιοι οι Χριστιανοί με την αδυναμία τους,
την ματαιοδοξία τους. Ο Χριστιανισμός άνθεξε στο πέρασμα των καιρών
για τον λόγο, ότι η εξουσία του είναι πνευματική.
Ο ανατολικός Χριστιανισμός, η Ορθοδοξία δεν έκανε ποτέ το μεγάλο
αμάρτημα της Δύσεως. Των Παπών που συμμορφώθηκαν στο τρίτο πειρασμό
και ίδρυσαν κοσμικό κράτος. Ο Μέγας Ιεροξεταστής του Δοστογιέφσκυ
(αδελφοί Καραμάζωφ) είναι η παραμορφωμένη μορφή του Ιησού,
που νικήθηκε απ’ τον τρίτο πειρασμό...

«Η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου.
Eι εκ του κόσμου τούτου ήν η βασιλεία η εμή,
οι υπηρέται αν οι εμοί ηγονίζοντο...
νυν δε η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εντεύθεν» (Ιωάν. ιη' 36).

Σκέψεις για το πρόσωπο του Ιησού Χριστού Μέρος 1ο
(Επισκόπου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, "Εκείνος" Ο Ιησούς Χριστός,
εκ. Γρηγόρη, σελ.103-104)

Ματθαίου δ' 6
Ο δεύτερος πειρασμός του Ιησού ήταν η αποθέωσις του ανθρώπου.
Ο διάβολος υποβάλλει και στον Ιησού τον δικό του τρόπο θεώσεως,
όπως και στον Αδάμ. Ο τρόπος αυτός στην ουσία του συνίσταται
στην αποθέωσι του ανθρώπου δι’ ιδίων μέσων και πρωτοβουλίας
και όχι δια της υπακοής στον Θεό. Στην προκειμένη περίπτωσι
ο διάβολος υπεδείκνυε στο Ιησού να πέση κάτω από το ύψος
του Ναού στο κενό. Για να τον δουν οι άνθρωποι, ότι δεν θα πάθη
τίποτε κι έτσι να τον αποθεώσουν, πιστεύοντας ότι είναι Θεός.
Ο Ιησούς δεν αποδέχεται την μέθοδο του διαβόλου. Διότι ούτε
οι θεαταί θεαματικών επιδείξεων θα επίστευαν στην αποστολή
του ως Μεσσίου (παρβλ. και Λουκ. ιστ' 31) ούτε η αποστολή του
—η θέωσις του ανθρώπου— θα επιτυγχάνετο δι΄ ιδίων μέσων,
αλλά δια της υπακοής στον Θεό. Η αλαζονεία και η έπαρσις του ανθρώπου
υπήρξε το αμάρτημα, «ο πειρασμός» (Δευτ. στ' 16),
ο οποίος κατέστρεψε τον αρχαίο Ισραήλ στην έρημο. Ο Ιησούς
δεν επρόκειτο να διαλέξη την ίδια μέθοδο. Έζησε και εξεπλήρωσε
την αποστολή του, δείχνωντας ολόκληρη την εμπιστοσύνη του στον Θεό Πατέρα.
Η θέωσις του ανθρώπου θα γινόταν δια του Θεού και όχι δια του ανθρώπου.
Η αποθέωσις του ανθρώπου δι΄ ιδίων μέσων και όχι δια του Θεού
είναι το δεύτερο δαιμονικό στοιχείο της εποχής μας. Είναι η υποταγή
των ανθρώπων στο δεύτερο αυτό πειρασμό του διαβόλου.
Μόνον ο Ιησούς μπορεί να μας γλυτώση απ΄ την καταστροφή, όπως ο μέγας
Μωϋσής έσωσε τον αλαζονικό Ισραήλ...
«Τοιούτον θαυμαστόν σημείον, ως το να πέση τις εκ του πτερυγίου
και να μείνη αβλαβής, θα έπειθε τους αρχιερείς και τον λαόν,
ότι ο ούτω διασωθείς είναι ο Μεσσίας» (ΥΜ. 72).

Σκέψεις για το πρόσωπο του Ιησού Χριστού Μέρος 1ο
(Επισκόπου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, "Εκείνος" Ο Ιησούς Χριστός,
εκ. Γρηγόρη)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 17

Στίχ. 1-10. Διάφορες διδασκαλίες.
17.10 οὕτω καὶ ὑμεῖς(1), ὅταν ποιήσητε πάντα(2)
τὰ διαταχθέντα ὑμῖν, λέγετε ὅτι Δοῦλοι ἀχρεῖοί(3) ἐσμεν(4),
ότι ὃ ὠφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκαμεν(5).
10 Δεν το νομίζω. Έτσι κι εσείς, όταν κάνετε όλα όσα σας προστάζει ο Θεός,
να λέτε: “είμαστε ανάξιοι δούλοι· κάναμε αυτό που οφείλαμε να κάνουμε”».
(1) «Όπως ακριβώς κανείς τον δούλο του που οργώνει και βόσκει και μπήκε
στο σπίτι από τον αγρό, δεν τον αξιώνει τιμής για αυτού του είδους τον κόπο,
αλλά πάλι τον διατάζει και απαιτεί την δουλεία που και επιπλέον
του οφείλει αυτός και ούτε έτσι δεν του χρωστά ευγνωμοσύνη·
με τον ίδιο άρα τρόπο» (Ζ) και εσείς απέναντι στο Θεό· «δεν απονέμετε
χαριστικά σε αυτόν την δουλεία, αλλά καταθέτετε την υποταγή
σαν χρέος που πρέπει στους δούλους» (Κ).
(2) Καθαρά υποθετική περίπτωση (p). Διότι, αλίμονο, σε πολλά βρισκόμαστε
ελλιπείς και ασυνεπείς και ουδέποτε επιτελούμε έργα αξιομισθίας
που περισσεύει. Ίσως κάποιοι δείχνονται θερμότεροι από άλλους
στην υπηρεσία και υπακοή του Κυρίου. Εν τούτοις και αυτοί δεν πράττουν
κάτι περισσότερο από εκείνο, το οποίο είχαν καθήκον και υποχρέωση να πράξουν.
(3) «Αν λοιπόν πέτυχες και έχεις τηρήσει τις θείες εντολές και υπάκουσες
τον Δεσπότη, μην απαιτείς από το Θεό σαν χρέος τις τιμές» (Κ).
«Διότι σύμφωνα με την λογική της δικαιοσύνης, σε όσους, από τη μία,
δεν εκπληρώνουν αυτά που προστάχτηκαν, τους περιμένει κίνδυνος·
σε όσους, από την άλλη, εκπληρώνουν αυτά, δεν τους οφείλεται καμία ευγνωμοσύνη» (Ζ).
Από τα συμφραζόμενα συμπεραίνουμε ότι η έννοια του αχρείοι είναι
ότι εμείς ως δούλοι του Θεού τίποτα άξιο εξαιρετικής αμοιβής δεν πράξαμε (g).
Εδώ δεν τονίζεται κυρίως η αλήθεια, ότι ο Θεός δεν έχει ανάγκη
τις υπηρεσίες του ανθρώπου. Αλλά ούτε και γίνεται λόγος για τις αμοιβές,
τις οποίες ο Θεός παρέχει σε ανταπόδοση για την υποταγή του ανθρώπου σε αυτόν.
Το τονιζόμενο σημείο είναι ότι ο άνθρωπος δεν δικαιούται να διατυπώσει
κάποια αξίωση σαν να επιτέλεσε περισσότερο από εκείνο, το οποίο όφειλε να πράξει (p).
Τίποτα το έκτακτο δεν κατόρθωσε, αλλά τα κοινά και συνηθισμένα στους δούλους (δ).
Άθλιος είναι εκείνος, τον οποίο ο Κύριος αποκαλεί δούλο αχρείο (Ματθ. κε 30)·
μακάριος όμως εκείνος, ο οποίος ομολογεί τον εαυτό του αχρείο (b).
«Και δεν είπε, όταν όλα τα κάνετε, είστε αχρείοι, αλλά εσείς να λέτε
ότι είμαστε αχρείοι. Πες το, μη φοβηθείς, δεν θα αποφασίσω εγώ από τη
δική σου κρίση. Διότι αν εσύ πεις τον εαυτό σου αχρείο, εγώ θα σε στεφανώσω
ως χρήσιμο» (Χ). Παρόλο που αυτοί δεν είναι δούλοι αχρείοι,
όπως αυτός που έκρυψε και έχωσε βαθιά το τάλαντο, όμως ο Χριστός και ο Θεός
τίποτα δεν κερδίζει από τις υπηρεσίες τους και συνεπώς δεν μπορούν αυτοί
με αξιώσεις να επικαλεστούν το Θεό ως οφειλέτη τους. Ο Θεός είναι αυτάρκης
και μακάριος και δεν έχει ανάγκη εμάς, ούτε είναι δυνατόν οι υπηρεσίες μας
να προσθέσουν κάτι στις τελειότητές του. Μας αρμόζει λοιπόν να αποκαλούμε
τους εαυτούς μας αχρείους δούλους, πρέπει όμως τις προς τον Θεόν υπηρεσίες
να αποκαλούμε ωφέλιμες και χρήσιμες υπηρεσίες, διότι αυτές είναι ωφέλιμες
σε εμάς τους ίδιους. Εάν όμως ο Θεός δεν έχει την ανάγκη μας
και είναι μακάριος και χωρίς εμάς, εμείς όμως για κανέναν λόγο δεν μπορούμε
να κάνουμε χωρίς το Θεό.
(4) «Αν όμως και όταν όλες τις εντολές εφαρμόσουμε, ούτε τότε δεν οφείλουμε
να φανταστούμε κάτι μεγάλο για μας, τι θα γίνουμε, όταν ενώ δεν κατορθώνουμε
ούτε το πολλοστό μέρος των εντολών του Θεού, ακόμη υπερηφανευόμαστε» (Θφ).
(5) «Ο Θεός απαιτεί μεν από εμάς την δουλεία, χρησιμοποιώντας την δεσποτεία του.
Επειδή όμως είναι αγαθός και φιλότιμος, υπόσχεται και έπαθλα σε αυτούς
που κοπιάζουν» (Κ), «και προσφέρει στους δούλους σαν να είναι μισθωτοί
και την δουλεία τους την αμείβει με μισθό και την οφειλόμενη λατρεία
την δέχεται ως κατόρθωμα… Διότι νικά η αγαθότητά του την δικαιοσύνη» (Ζ).

Αγιότης - Αρετή - Αγώνας

Άνθρωπος ο οποίος επαινεί τον πλησίον του και κατακρίνει τον εαυτό του, φτάνει σε μέτρα αγιότητος. Αν ζητάς εσύ από τον άλλον, επειδή σε λύπησε να σου βάλει μετάνοια, δεν είσαι καλά, δεν είσαι εντάξει, δεν βαδίζεις στο δρόμο της καλογερικής.
Φτάσαμε πατέρες σε ένα τέτοιο σημείο που μπορώ να πω ότι όταν ήμασταν κοσμικοί ήμασταν καλύτεροι. Τώρα δεν σηκώνουμε λόγο, δεν σηκώνουμει λόγο.

Τα πατερικά βιβλία λένε ότι ο αββάς Νισθερώ απέκτησε φήμη αγίου ανδρός. Και πήγε άλλος και του λέει: « Τι αρετή έκανες πάτερ και έφτασες σε αυτά τα μέτρα;». Λέει: «Αφ’ ότου μπήκα στο μοναστήρι είπα εγώ και το γαϊδούρι ένα είμαστε. Όσο μιλάει το γαϊδούρι, όταν το δέρνεις τόσο θα μιλήσω και εγώ». Αυτό ήταν το θεμέλιο, ότι και να τον δείρουν «ευλόγησον». Τώρα εμείς φτάσαμε στο σημείο δεν σηκώνουμε λόγο.

Ο άνθρωπος, εφόσον ζει, πρέπει πάντοτε να αγωνίζεται και ο πρώτος αγώνας είναι να νικήσει τον εαυτό του. Ο πρώτος και ο κυριότερος εχθρός του ανθρώπου δεν είναι ο διάβολος, όχι. Είναι ο ίδιος ο άνθρωπος εις τον εαυτό του επίβουλος. Και τούτο διότι δεν ακούει τον άλλον, ακούει τι τον λέει ο λογισμός του. Ενώ έχουμε τόσους άγιους πατέρες να τους μιμηθούμε διαβάζοντας τα συγγράμματα τους, εντούτοις όμως το εγώ μας μάς κυριεύει πολλές φορές, όταν ο άνθρωπος νικήσει τον εαυτό του είναι ο μεγαλύτερος μεγαλομάρτυρας και τροπαιοφόρος και νικηφόρος ενώπιον του Θεού.

Γι’ αυτό πολλές φορές, να σας πω, πατέρες, φοβήθηκα την κρίση του Θεού. Είναι σύμφωνος ο Θεός με μένανε ή μήπως αλλάζει ο Θεός; «Ἐμνήσθην τῶν κριμάτων Σου και ἐφοβήθην ἐμνήσθην τῶν κριμάτων Σου και παρεκλήθην» (ψαλμ. 118,12. 52). Έτσι είναι.

Ο Σταυρός δεν λείπει. Γιατί; Γιατί εφόσον ο αρχηγός μας ανέβηκε στον Σταυρό και εμείς θα ανέβουμε, να πούμε. Αλλά από την άλλη πλευρά είναι γλυκύς και ελαφρός, από την άλλη μεριά είναι πικρός και βαρύς. Κατά την προαίρεσή μας. Αν πάρεις με αγάπη τον Σταυρό του Χριστού, είναι πολύ ελαφρός, είναι σφουγγάρι, φελλός, αν το πάρεις, δηλαδή, από την άλλη πλευρά τότε είναι βαρύς και ασήκωτος.
Γι’ αυτό και εμένα η πείρα αυτό με δίδαξε. Το θέλημα του Θεού να γίνει. Ήταν από τον Θεό έτσι. Και ειρηνεύεις, να πούμε. Αν πεις μα γιατί ετούτο, εκείνο δεν ειρηνεύεις, δεν ειρηνεύεις. Δεν ήταν το θέλημα του Θεού να φύγω την Κυριακή, ήταν τη Δευτέρα. Δεν ήθελε ο Θεός την Τρίτη, ήθελα να φύγω την Τετάρτη. Ε, ο Θεός έτσι τα φέρε. Αν τα πάρεις από την άλλη πλευρά, με την κρίση τη δική σου θα σφάλεις και μισθό δεν έχεις. Μισθό δεν έχεις!

Μέσα σου να βράζει η χαρά, να μη φαίνεται. Μέσα σου να βράζει λύπη, η κόλαση, αλλά να μην το εξωτερικεύεις. Αυτός είναι ο καλόγηρος. Ειδάλλως εσύ εκεί και εγώ εδώ και να προσευχώμεθα, να μην ακούει ο ένας τον άλλον. Μπορείς να κατανύσσεσαι εσύ και εγώ εδώ και ο ένας να μην παίρνει μυρωδιά τον άλλον. Αυτό είναι κατά Θεόν. Άμα το εξωτερικεύεις είτε υπερηφάνεια θα σε πιάσει ή θα το χάσεις.

Για αυτό λέω ότι όπου κι αν βρεθεί ο άνθρωπος να μην απελπίζεται. Να μην τα χάνει να μην τα σαστίζει. Για τον άλφα και τον βήτα λόγο ο Θεός γνωρίζει, σε δοκιμάζει. Σε δοκιμάζει: Μπορείς να κρατήσεις αυτήν τη θλίψη; Μπορώ. Θα σου δώσω χάρισμα. Δεν μπορείς; Και αυτό που σου δωσα θα το αφαιρέσω. Εγώ δεν θέλω δειλούς ανθρώπους. Όχι όπως έστειλε ο Μωυσής τους κατασκόπους λέει: «Ἑωράκαμεν υἱούς γιγάντων και ἦμεν ενώπιον αὐτῶν ωσεί ακρίδες» ( Αριθμ. 13, 34). Έτσι; Ναι, αλλά ποιος το λέει αυτό; Ποιος το λέει; «Δειλός αποσταλείς εις υπακοήν, λέγει, λέων κατά τήν ὁδόν καί φονεῖς κατά τάς πλατείας» ( παροιμ. 26, 13). Δειλός άνθρωπος δεν αξίζει τίποτες. Ενώ ο τολμηρός πάντα βγαίνει νικητής. Βλέπεις;

Η δικαιολογία δεν είναι γραμμένη στη Γραφή. Οι άγιοι όχι μόνο δεν δικαιολογούνται, αλλά υποφέρουν εκουσίως για τους άλλους.

- Πάτερ, όχι έτσι. Εσύ να διορθώσεις τον εαυτό σου, όχι να περιμένεις τους άλλους. Εσύ να σταθείς από κάτω να σε πατάν όλοι. Τότε εσύ είσαι εντάξει. Ειδάλλως...
Εσύ να αρματωθείς την υπομονή. Ο δρόμος ο του Σταυρού αυτός είναι.

Ο άνθρωπος, όσο και σοφός να είναι, να συμβουλεύεται και λιγάκι. Δεν είμαστε εμείς θεοδίδαχτοι. Ούτε ο Θεός και εσύ. Μπορείς να πάρεις πληροφορία από τον Θεό; δεν είμαστε σε αυτή την κατάσταση. Να ρωτήσουμε και κανέναν άλλον. Να ρωτήσουμε, να συμβουλευτούμε. Ε, δεν έχεις κανέναν άνθρωπο καλύτερο σου;

Θα κάνεις υπομονή στα δικά σου τα πάθη, θα κάνεις και στα δικά μου. Έτσι θα γίνεις Άγιος.

Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης, εκδ. "Το Περιβόλι της Παναγίας", Θεσσαλονίκη 2000

"Ο λαντγκράβος της Έσσης Φίλιππος ανέλαβε την πρωτοβουλίαν προσκαλέσας τον Λούθηρον, τον Μελάγχθονα και άλλους Γερμανούς προτεστάντας να συναντηθούν με τον Ζβίγγλιον, τον Οικολαμπάδιον καϊ άλλους Ελβετούς προτεστάντας εις τον πύργον του εις το Μάρμπουργκ, βορείως της Φραγκφούρτης.
Την 29ην Σεπτεμβρίου 1529 συνηντήθησαν αι αντίπαλοι μερίδες. Ο Ζβίγγλιος προέβη εις γενναίας παραχωρήσεις˙ διέλυσε την υποψίαν του Λουθήρου ότι αμφέβαλλε δια την θεότητα του Χριστού˙ παρεδέχθη την πίστιν της Νικαίας και το δόγμα του προπατορικού αμαρτήματος. Αλλά δεν ήθελε να αποσύει τας απόψεις του περί της Ευχαριστίας ως συμβόλου και αναμνήσεως μάλλον παρά ως θαύματος.
Ο Λούθηρος έγραψε με κιμωλίαν επί της τραπέζης της συσκέψεως τας λέξεις αι οποίαι αποδίδονται εις τον Χριστόν - «Τοῦτο ἐστί τό σῶμα μου» - και δεν εδέχετο άλλην ερμηνεία, από την κατά γράμμα.
Τα μερη υπέγραψαν μίαν συμφωνίαν εκ 14 άρθρων επί της ευχαριστίας εχωρίσθησαν και όχι φιλικως (3 Οκτώβριου). Ο Λούθηρος ηρνήθη να λάβη την τεινομένην χείρα του Ζβιγγλίου, ειπών: «το πνεύμα σας δεν είναι το πνεύμα μας»˙ συνέταξε μίαν θεολογικήν ομολογίαν από δέκα επτά άρθρα, εις τα οποία περιελαμβάνετο και η «μετουσίωσις» (consubstantiation), έπεισε δε τους λουθηρανούς ηγεμόνας να απορρίψουν πάσαν συμμαχίαν με οιανδήποτε ομάδα η οποία δεν θα υπέγραφε και τα δέκα επτά. Ο Μελάγχθων συνεφώνησε με τον κύριόν του.
«Είπομεν εις τους ζβιγγλιανούς», έγραψεν, «ότι διερωτώμεθα πώς αι συνειδήσεις των θα τους επέτρεπον να μας αποκαλούν αδελφούς εφ' όσον θα επίστευον ότι η θεωρία μας ήτο πεπλανημένη». Εδώ, εις μίαν φράσιν, ευρίσκετο το πνεύμα της εποχής.(Will Durant,Παγκόσμιος Ιστορία Πολιτισμού,τόμ ΣΤ,480)

«Πόσα θα μπορούσε να πει κανείς υπερασπίζοντας τους μακάριους εκείνους άνδρες [τους Πατέρες που έκαναν θεολογικές αστοχίες]; Πόσες πραγματικά δύσκολες περιστάσεις εκβίαζαν πολλούς, άλλα να τα πουν πρόχειρα, άλλα να τα πουν προς οικονομία, άλλα πάλι εξαιτίας της απόδρασης των ανυπάκουων, και άλλα στα οποία από άγνοια ολίσθησαν, όπως γίνεται με τα ανθρώπινα. Γιατί άλλος φιλονικώντας με τους αιρετικούς, άλλος συγκαταβαίνοντας στην ασθένεια των ακροατών, άλλος πράττοντας κάτι άλλο, και ενώ ο καιρός τον καλούσε να παραμελήσει πολύ την ακρίβεια για κάποιο ανώτερο σκοπό, και είπε και έκανε αυτά που σ’ εμάς δεν επιτρέπεται ούτε να πούμε ούτε να πράξουμε… Αν όμως μίλησαν πρόχειρα βέβαια και για κάποια αιτία που εμείς αγνοούμε εξέκλιναν από την ευθεία και δεν τους έγινε καμιά ανάκριση, ούτε τους κάλεσε κανείς να μάθει την αλήθεια, δεν πρέπει καθόλου λιγότερο, αν και βέβαια δεν είπαν αυτό, να τους θεωρούμε και αυτούς Πατέρες, και για την λαμπρότητα του βίου τους και την άξια σεβασμού αρετή τους και την άμεμπτη άλλη πίστη τους, τους λόγους όμως αυτών, στους οποίους παρεξέκλιναν, δεν θα τους ακολουθήσουμε. … Εμείς όμως, επειδή και κάποιους άλλους από τους μακάριους Πατέρες και διδασκάλους μας βρίσκουμε σε πολλά σημεία να έχουν παρεκκλίνει από την ακρίβεια των ορθών δογμάτων, την παρέκκλιση βέβαια δεν την δεχόμαστε ως προσθήκη, τους άνδρες αυτούς όμως τους αποδεχόμαστε… Και πράγματι και τον Διονύσιο Αλεξανδρείας, συμπεριλαμβάνοντάς τον στον χορό των αγίων Πατέρων, δεν αποδεχόμαστε τους Αρειανικούς λόγους που απηύθυνε προς τον Λίβυο Σαβέλλιο, αλλά και τους απορρίπτουμε τελείως. Επίσης και τον μεγαλομάρτυρα Μεθόδιο, ο οποίος υπήρξε πηδαλιούχος των αρχιερατικών πηδαλίων του θρόνου των Πατάρων, κι ακόμα και τον Ειρηναίο, τον επίσκοπο Λουγδούνων και τον Ιεραπόλεως Παπία, από τους οποίους ο πρώτος φόρεσε το στεφάνι του μαρτυρίου, ενώ οι άλλοι υπήρξαν άνδρες αποστολικοί και ακτινοβολούσαν με τους θαυμαστούς τρόπους της ζωής των. Αλλ’ όμως, αν σε κάτι έδειξαν ολιγωρία ως προς την αλήθεια και παρασύρθηκαν να πουν πράγματα αντίθετα προς το κοινό εκκλησιαστικό δόγμα, σ’ αυτά βέβαια δεν τους ακολουθούμε, από την πατρική όμως τιμή και δόξα αυτών δεν περικόπτουμε τίποτε. Δεν θα μου φτάσει η ημέρα απαριθμώντας τους άνδρες που τους τιμούμε με το όνομα των Πατέρων, σε όσα όμως παρέκλιναν από την αλήθεια δεν τους ακολουθούμε» (Αγίου Φωτίου, ΕΠΕ τ. 3, σσ. 259, 261, 263).
«Προφασίζονται [οι Ρωμαιοκαθολικοί] ότι αυτό [το filioque] είπε ο Αμβρόσιος στους λόγους του για το Πνεύμα, ακόμα και ο Αυγουστίνος και ο Ιερώνυμος. Υπέρ αυτών πρέπει να απαντήσουμε, ότι ή έχουν οι πνευματομάχοι νοθεύσει τα συγγράμματά τους, ή μίλησαν ίσως κατ’ οικονομίαν, που χρησιμοποίησε και ο μέγας Βασίλειος, που φύλαγε μέσα του απόρρητη ως ένα διάστημα τη θεολογία για το πανάγιο Πνεύμα. Ίσως και σαν άνθρωποι παρασύρθηκαν από την ακρίβεια, πράγμα που έπαθαν πολλοί μεγάλοι σε κάποια θέματα, λόγου χάρη ο Αλεξανδρείας Διονύσιος… Μερικές γνώμες τους δεν τις αποδεχόμαστε, μολονότι βέβαια στα άλλα, τους θαυμάζουμε υπερβολικά» (Αγίου Φωτίου, ΕΠΕ τ. 4, σ. 441).

3,7 «Εν οἷς καὶ ὑμεῖς περιεπατήσατέ ποτε, ὅτε ἐζῆτε ἐν αὐτοῖς»

Σ’ αυτά τα πάθη και αμαρτήματα είχαν περπατήσει άλλοτε και οι Κολασσαείς και είχαν γίνει «υιοί απειθείας».

«Υιοί απειθείας» είναι «εν πρώτοις» οι άθεοι, οι άνθρωποι χωρίς Θεό. Αυτοί «μονίμως και διαρκώς» εναντιώνονται, απειθούν και παρακούουν στον Θεό της Αλήθειας, υπηρετώντας ψεύτικες θεότητες και ζώντας στα «ψεύδη» τους, στα πάθη και στις επιθυμίες τους.

Μη έχοντες στην «επίγνωσή τους» τον Αληθινό Θεό, αυτοί με την φιλαμαρτία τους τόσο πολύ «εθίστηκαν», συνήθισαν στην αμαρτία και το κακό ώστε όλα αυτά τα βλέπουν σαν κάτι το απόλυτα φυσικό.

Αυτή η «αμαρτοποιημένη επίγνωση», στο κακό και στην αμαρτία, βλέπει το απόλυτα νορμάλ, το απόλυτα φυσιολογικό και λογικό.

Μόνο η πίστη στον Χριστό, διεγείρει, αφυπνίζει τους ανθρώπους να «διαβλέψουν», να δουν προσεκτικά τι φοβερή φρίκη, για την ανθρώπινη ύπαρξη, κρύβει η αμαρτία και το κακό.

Μόνο η πίστη στον Χριστό, είναι «καινή ζωή», ζωή καινούργια, στον Ένα και Μοναδικό Αληθινό Θεό.

Αυτή η «εν Χριστώ» ζωή, η νέα, η καινούργια ζωή, δημιουργεί και μια νέα επίγνωση, μια επίγνωση «κεκαθαρμένη» από την χωρίς Θεό και άθεη λογική, επίγνωση «κεκαθαρμένη» από τα άθεα κριτήρια των πραγμάτων.

Γι’ αυτό ο άγιος Απόστολος, δίνει την ευαγγελική εντολή στους πρώην ειδωλολάτρες: 3,8. «νυνὶ δε ἀπόθεσθε καὶ ὑμεῖς τὰ πάντα, ὀργήν, θυμόν, κακίαν, βλασφημίαν, αἰσχρολογίαν ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν».

("Προς Κολασσαείς Επιστολή Αποστόλου Παύλου", Αγ. Ιουστίνου Πόποβιτς, σ. 124)