ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 7-14. Διδασκαλία για την ταπεινοφροσύνη.
14.13 ἀλλ᾽ ὅταν ποιῇς δοχὴν(1), κάλει(2) πτωχούς, ἀναπήρους(3), χωλούς, τυφλούς(4)·
13 Αντίθετα, όταν κάνεις τραπέζι, να καλείς φτωχούς, ανάπηρους, κουτσούς, τυφλούς.
(1) «Δοχή ονομάζει την υποδοχή, την ευτυχή συνάντηση, την εστίαση» (Ζ).
(2) Έξυπνη η παρατήρηση: Χρησιμοποιείται εδώ το κάλεσε και όχι το φώναξε=Όχι
με θόρυβο και τρόπο πομπώδη, για να προκαλέσεις την προσοχή του κοινού στο γεύμα,
το οποίο προετοίμασες, αλλά κάλεσε μάλλον ήσυχα και ιδιωτικά με πνεύμα ειλικρινούς
ταπεινοφροσύνης σαν διαχειριστής αγαθών που σου χορηγήθηκαν από το Θεό,
για να διαθέσεις αυτά στους φτωχούς και περιφρονημένους (ο).
(3) Αυτοί που έχουν στερηθεί μία ή περισσότερες από τις αισθήσεις ή κάποιο μέλος
του σώματός τους. Συνήθως οι κουτσοί ή οι τυφλοί. Εφόσον όμως εδώ οι δύο αυτές
κατηγορίες ονομάζονται και συγκεκριμένα, έχει γενικότερη έννοια (g).
(4) Όλοι αυτοί χρειάζονται και αυτό ίσως το ψωμί. Για την υποδοχή φίλων
και συγγενών το παρατιθέμενο τραπέζι θα είναι αρκετά δαπανηρό και επόμενο
είναι και να επικριθείς για αυτό από τους φιλοξενούμενους, αφού θα είναι
χορτασμένοι και από το δικό τους τραπέζι. Εάν όμως ξοδέψεις και ένα μέρος
μόνο από την δαπάνη σου αυτή για την υποδοχή φτωχών, θα τους παραθέσεις τραπέζι
ασυνήθιστα πλούσιο για αυτούς. Θα ευγνωμονούν αυτοί και θα εκφράζονται πολύ
ικανοποιητικά για τις προμήθειές σου και θα σε ανταμείψουν με τις εγκάρδιες
ευχές τους και τις προς τον Θεό δεήσεις τους.

14.14 καὶ μακάριος ἔσῃ, ὅτι οὐκ ἔχουσιν ἀνταποδοῦναί σοι(1),
ἀνταποδοθήσεται γάρ σοι ἐν τῇ ἀναστάσει(2) τῶν δικαίων(3).
14 Θα είσαι μακάριος που δεν θα μπορούν να σου το ανταποδώσουν,
γιατί θα σου ανταποδοθεί όταν θ’ αναστηθούν οι δίκαιοι».
(1) «Οι μεν μικρόψυχοι όταν καλούν φίλους ή συγγενείς, το κάνουν αυτό
για την άμεση ανταπόδοση, και να δεν τύχουν αυτής, δυσανασχετούν.
Οι μεγαλόψυχοι όμως, αναμένοντας το μέλλον, δέχονται τις αμοιβές
από τον όντως πλούσιο (Θεό)» (Θφ) και «κάνουν πράγμα πολύ καλύτερο
και ενδοξότερο, το οποίο έδειξε ο Κύριος για αυτούς που πράττουν αυτό
στους ασθενείς και αναγκεμένους και ανάπηρους, από τους οποίους δεν υπάρχει
ανταπόδοση, στους οποίους ο Θεός υποσχέθηκε ότι θα τους ανταποδώσει
μισθό στον μέλλοντα αιώνα» (Ζ).
(2) Πριν την ανάσταση δεν υπάρχει πλήρης και τέλεια ανταπόδοση αλλά μάλλον,
για όσο διαρκεί η παρούσα ζωή, παρέχονται ευκαιρίες για περαιτέρω σπορά
εν αναμονή του τελικού θερισμού των αμοιβών. Μετά το θάνατο λοιπόν υπάρχει
κατάσταση ανάπαυσης (b).
(3) Η φράση στην ανάσταση των δικαίων, δεν υπονοεί αναγκαστικά την διάκριση
μεταξύ δύο δ ι α δ ο χ ι κ ώ ν αναστάσεων, δηλαδή της ανάστασης των δικαίων
πρώτα και έπειτα, μετά κάποιο χρονικό διάστημα, της καθολικής ανάστασης.
Η φράση αυτή μπορεί να σημαίνει απλώς: Όταν θα αναστηθούν οι δίκαιοι
κατά την βασιλεία (g). Το «δικαίων» είναι δυνατόν να προστέθηκε απλώς
και μόνο για να σημάνει τον χαρακτήρα εκείνων, οι οποίοι ασκούν την ανιδιοτελή
αγαθοεργία και την χωρίς κάποιο συμφέρον επίγειο περιποίηση
των φτωχών και ασθενών (p), και επιπλέον για να δηλωθεί ότι η ανταμοιβή
θα είναι ανταμοιβή αποκλειστικά των δικαίων (L).
Έργα φιλανθρωπίας ίσως δεν ανταμειφθούν στον κόσμο αυτόν, διότι τα πράγματα
του κόσμου αυτού δεν είναι τα άριστα και για αυτό ο Θεός δεν ανταμείβει
τους άριστους ανθρώπους με τα αγαθά αυτά. Ασφαλώς όμως θα ανταμειφθούν
στην ανάσταση των δικαίων.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είναι η αιώνια αυγή της ψυχής μου και ολοκλήρου της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Άγιος Ιουστίνος (Πόποβιτς)

Η αγάπη του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς για τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο
“Αυτός είναι ο ικέτης μου! Αυτός είναι ο αρεστός μου!”

Ο Άγιος Ιουστίνος (Πόποβιτς) από παιδί ως πηγή θείας εμπνεύσεως, είχε την ανάγνωση του Ευαγγελίου και την ανάγνωση των Συναξαριών και αργότερα των έργων των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας. Οι άγιοι του Θεού, που είναι η ζώσα ομοίωση του Χριστού, ήταν μόνιμοι και καθημερινοί οδηγοί και δάσκαλοί του. Γι’ αυτό και σημείωνε: «Και οι σημερινοί χριστιανοί μπορούν να είναι αληθινοί χριστιανοί μόνο εάν οδηγούνται ημέρα με την ημέρα από τους αγίους του Θεού».

Ο νέος και θεοφιλής Μπλάκογιε, όπως και αργότερα ως μοναχός Ιουστίνος, παρέδωσε ολόκληρο τον εαυτό του σε καθημερινή καθοδήγηση από τους αγίους του Χριστού, ιδιαίτερα και εξαιρετικώτερα από τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, τον οποίο από παιδί υπερβολικά αγαπούσε και στον οποίο με παιδική ειλικρίνεια και γλυκύτητα διαρκώς προσευχόταν.

Να, μερικά δικά του αισθήματα αγάπης και προσευχών που αναφέρονται στον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο:

«Κάποια αίσθηση ελεήμονος εγγύτητας του αγίου Χρυσοστόμου προς εμένα τον παναμαρτωλό. Αρπάζεται η ψυχή μου προς αυτόν με προσευχή: Δυνάμωσέ με στην προσευχή με την δική σου προσευχητικότητα. Αξίωσέ με να ασκηθώ με τους αγώνες σου. Η σιωπή του Ουρανού βαδίζει στην ψυχή μου και η χαρά με συνεπαίρνει επειδή έχω τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο » (σημείωση στο ημερολόγιό του [u Dnevniku],το έτος 1923).

Ακόμη και τούτο:

«Ποθητέ Πάτερ Χρυσόστομε, κάθε σκέψη προς εσένα είναι για μένα γιορτή και χαρά, πνευματική αγαλλίαση, αρωγός, υγεία και ανάσταση. Ο άγιος Χρυσόστομος είναι η αιώνια αυγή της ψυχής μου και ολοκλήρου της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αυτός είναι το πρόσωπο του πιο αγαπητού μεσολαβητή. Αυτός είναι η πιο εύγλωττη θεόσδοτη γλώσσα του ουρανού και της γης, με την οποία γη φανερώνει στον ουρανό τους αναστεναγμούς της, τους πόνους της, τις ελπίδες της, τις προσευχές της».

Υπάρχουν αναμφίβολα μερικά «κεκρυμμένα» μυστήρια στην ζωή του αγίου πατρός Ιουστίνου, στην σχέση του προς τον Κύριο, με τις πρεσβείες της Θεοτόκου και του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Και ο ίδιος ο άγιος Σάββας ο πρώτος Αρχιεπίσκοπος Σερβίας (1169–1236), όταν ήταν ακόμη νέος μετά την Υπεραγία Θεοτόκο, πιο πολύ αγαπούσε τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, για τον οποίον έκτισε και εκκλησία, όπως και ο άγιος πατήρ Ιουστίνος έκτισε ναό του αγίου Χρυσοστόμου, ή καλύτερα του Χριστού, ο Οποίος ζούσε σε αυτόν τον άγιο και δια μέσου του οποίου ενεργούσε και ομιλούσε.

Μια αρκετά μεταγενέστερη εμφάνιση του αγίου Ιωάννου μάς φανερώνει ένα μέρος αυτού του οικείου πνευματικού και αγίου μυστηρίου, για το οποίο ο άγιος πατέρας μας Ιουστίνος μάς άφησε περιγραφή ως γραπτή προσωπική μαρτυρία (στο εγχειρίδιό του και μικρό ιερατικό και ευχολόγιο):

«Κατά την παραμονή της εορτής του αγίου Προφήτη Ιερεμία, 1/14 Μαΐου του έτους 1955, στην περιοχή Λέσκοβατς –σημειώνει– βλέπω τα μεσάνυκτα στο όνειρό μου τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, με χρυσόλαμπρο αρχιερατικό φελώνιο και βαρύτιμο χρυσό Ευαγγέλιο στα χέρια του, να έρχεται προς εμένα κι εγώ να τρέχω να τον συναντήσω. Πέφτω μπροστά στα πόδια του και του φιλώ τα άμφια και τα πόδια. Αυτός δε, με αρχιερατική αυστηρότητα, τοποθετεί το άγιο Ευαγγέλιο στο κεφαλι μου και διαβάζει. Όταν τελείωσε την ανάγνωση, τον ρώτησα με χαρά τι διαβάζει, κι εκείνος μου απάντησε: “Από το δικό μου το Ευχολόγιο”. Αισθάνθηκα τότε μια γλυκύτατη και ανείπωτη χαρά στην ψυχή. Ξύπνησα με την ίδια διάθεση. Για πολύ διαρκούσε μέσα μου αυτή η χαροποιός αγαλλίαση και η απερίγραπτη ηδύτητα». Παρεμφερής με αυτήν την εμπειρία αλλά ταυτόχρονα και ανεξάρτητη είναι και η μαρτυρία ενός πνευματικού παιδιού του Αγίου Ιουστίνου, το οποίο, το φθινόπωρο του έτους 1966, είδε στο όνειρό του το παρακάτω όραμα : Βλέπει τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο στο κελλί του αρχιμανδρίτη τότε πατρός Ιουστίνου, τον άγιο Ιουστίνο να κανει μετάνοιες και τον άγιο Χρυσόστομο να τον ευλογεί και να λέγει : “Αυτός είναι ο ικέτης μου! Αυτός είναι ο αρεστός μου!”

Έτσι καθοδηγείτο αυτός ο θεοφιλής και φιλόχριστος ασκητής, ο νεαρός σπουδαστής Μπλάγκογιε, πριν απ’ όλους τους άλλους οδηγούς και διδασκάλους, καθώς χειραγωγείτο με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, ενώ παράλληλα ήταν παραδομένος στον Θεάνθρωπο Χριστό, έχοντας ως ασφαλείς ποδηγέτες τους αγίους Πατέρες της Εκκλησίας, τους αγίους δηλαδή του Θεού, προς τους οποίους έτρεφε τέτοια αγάπη, ώστε σε αυτούς είχε αφιερώσει όλη του την ζωή, ερευνώντας και διδάσκοντας την πίστη τους, την εμπειρία τους, αλλά και την χαρμόσυνη αγγελία τους για τον Θεάνθρωπο Χριστό …

(π. Αθανασίου Γιέβτιτς, Βίος του οσίου Ιουστίνου Πόποβιτς, κεφ. 5, σελ 36-39. εκδ Ν. Παναγόπουλου.
Αλεξίου Παπαγόπουλου, πατρός Ιουστίνου Πόποβιτς Βίος και Πολιτεία, σελ. 12, 23, 26, 30-31, ‘’Διψώ’’ Ι.Ν. Αναλήψεως Ψαροφάι, Πάτρα 1995)

Ο Θεός βρίσκεται παντού. Και σαν βρει καρδιά που δεν Του εναντιώνεται, καρδιά ταπεινή, μπαίνει μέσα της και τη γεμίζει χαρά. Τόση είναι η χαρά της καρδιάς που έχει μέσα της το Θεό, ώστε κολλάει πάνω Του και δεν θέλει ποτέ να Τον αποχωριστεί.

Σε καρδιά φουσκωμένη από εγωισμό δεν πλησιάζει ο Κύριος. Κι έτσι αυτή καταθλίβεται, μαραζώνει και σιγολιώνει, βυθισμένη στην άγνοια, τη λύπη και το σκοτάδι.

Όσο αμαρτωλοί κι αν είμαστε, μόλις στραφούμε με μετάνοια και πόθο προς τον Κύριο, η θύρα της καρδιάς μας ανοίγει σ’ Εκείνον. Ηεσωτερική ακαθαρσία ξεχύνεται έξω, για να παραχωρήσει τη θέση της στην καθαρότητα, την αρετή, τον ίδιο το Σωτήρα, τον μεγάλο Επισκέπτη της ψυχής, τον κομιστή της χαράς, του φωτός, του ελέους.

Θείο δώρο είναι αυτή η ευλογημένη κατάσταση, όχι δικό μας κατόρθωμα. Και αφού είναι δώρο, πρέπει να ευχαριστούμε το δωρητή με ταπείνωση.

Ταπείνωση! Η βάση κάθε αρετής και η προϋπόθεση της πνευματικής καρποφορίας! Έχετε ταπείνωση; Έχετε το Θεό. Τα έχετε όλα! Δεν έχετε ταπείνωση; Τα χάνετε όλα!

Να συντηρείτε, λοιπόν, στην καρδιά σας το αίσθημα της ταπεινοφροσύνης. Η φυσική και ομαλή σχέση μας με το Θεό προϋποθέτει καρδιά έμπονη, συντριμμένη και ολοκληρωτικά αφοσιωμένη σ’ Αυτόν, καρδιά που μυστικά αναφωνεί κάθε στιγμή: «Κύριε, εσύ τα γνωρίζεις όλα· σώσε με!». Αν παραδοθούμε στα χέρια Του, η σοφή και άγια βουλή Του θα κάνει μ’ εμάς και σ’ εμάς ό,τι είναι πρόσφορο για τη σωτηρία μας…

Το έργο της αδιάλειπτης προσευχής δεν είναι μόνο για τους ησυχαστές, αλλά για όλους τους χριστιανούς, στους οποίους ο Κύριος, μέσω του αγίου αποστόλου, παραγγέλλει: «Αδιαλείπτως προσεύχεσθε». Υπάρχουν διάφορες βαθμίδες προσευχής μέχρι την αδιάλειπτη. Όλες είναι έργο του Θεού, που παρακολουθεί τις καρδιές των ανθρώπων εξίσου, ανεξάρτητα από την ιδιότητα τους ως μοναχών ή κοσμικών. Και όταν μια καρδιά, όποια κι αν είναι, στρέφεται σ’ Αυτόν, την πλησιάζει με αγάπη και ενώνεται μαζί της.

Πώς διατηρείται στην καρδιά ο φόβος του Θεού

Ο φόβος του Θεού είναι γέννημα της πίστεως και προϋπόθεση της πνευματικής προκοπής. Όταν εγκατασταθεί στην καρδιά, σαν τον καλό νοικοκύρη τα ταχτοποιεί όλα. Έχουμε φόβο Θεού; Αν ναι, ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο, που μας τον έδωσε, και ας τον φυλάξουμε σαν πολύτιμο θησαυρό. Αν, όμως, δεν τον έχουμε, ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον αποκτήσουμε, γνωρίζοντας ότι για την έλλειψή του ευθύνονται η απροσεξία και η αμέλειά μας.

Από το φόβο του Θεού γεννιέται η μετάνοια, η συντριβή, το πένθος για τις αμαρτίες. Μακάρι το αίσθημα αυτό, ο πρόδρομος της σωτηρίας, να μην απομακρύνεται ποτέ από την καρδιά!

Για να διατηρηθεί μέσα μας ο φόβος του Θεού, πρέπει να κρατάμε αδιάλειπτη τη μνήμη του θανάτου και της Κρίσεως, ενωμένη με τη συναίσθηση της παρουσίας του Κυρίου: Ο Θεός είναι πάντα κοντά μας και μέσα μας, βλέποντας, ακούοντας και γνωρίζοντας τα πάντα, ακόμα και τους πιο κρυφούς λογισμούς μας.

Όταν αυτή η τριάδα -φόβος Θεού, μνήμη θανάτου, συναίσθηση θείας παρουσίας- εγκατασταθεί μέσα μας, τότε η προσευχή ξεχύνεται από την καρδιά αυθόρμητα· τότε η ελπίδα της σωτηρίας γίνεται στερεή.

Το φόβο του Θεού τίποτα δεν τον διατηρεί τόσο, όσο η μνήμη της φοβερής Κρίσεως. Η μνήμη, όμως, αυτή δεν πρέπει να μας δημιουργεί αθυμία, αλλά να μας εμπνέει αγωνιστικότητα και μετάνοια. Ας προσπαθούμε να μένουμε αμόλυντοι από το ρύπο της αμαρτίας. Κι αν κάποτε-κάποτε αμαρτάνουμε, ας καθαριζόμαστε με την Εξομολόγηση. Έτσι, ελπίζοντας πάντα στο έλεος του Θεού, δεν θα λιποψυχούμε. Ο Κριτής μας, άλλωστε, είναι σπλαχνικός και φιλάνθρωπος. Δεν ψάχνει να βρει κάτι για να μας καταδικάσει. Απεναντίας, ψάχνει κάτι, το παραμικρό, για να μας δικαιώσει.

Θεός και συνείδηση

Αν εγκάρδια αποφασίσετε να υπακούετε πάντοτε στον Κύριο και μ’ ολόκληρη την πολιτεία σας να ευαρεστείτε Εκείνον μόνο, κι αν ύστερα, σε κάθε αδιέξοδο και κάθε ανάγκη σας, στρέφεστε με πίστη και αφοσίωση πάλι σ’ Εκείνον μόνο, τότε να είστε βέβαιος ότι όλα στη ζωή σας, τόσο την πνευματική όσο και την εγκόσμια, θα εξελίσσονται με επιτυχία. Είναι μεγάλο πράγμα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι χωρίς το Θεό τίποτα δεν μπορεί να κάνει και, αφού το συνειδητοποιήσει, να καταφεύγει με εμπιστοσύνη στη βοήθειά Του.
Εκείνον μόνο, κι αν υστέρα, σε κάθε αδιέξοδο και κάθε ανάγκη σας, στρέφεστε με πίστη και αφοσίωση πάλι σ’ Εκείνον μόνο, τότε να είστε βέβαιος ότι όλα στη ζωή σας, τόσο την πνευματική όσο και την εγκόσμια, θα εξελίσσονται με επιτυχία. Είναι μεγάλο πράγμα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι χωρίς το Θεό τίποτα δεν μπορεί να κάνει και, αφού το συνειδητοποιήσει, να καταφεύγει με εμπιστοσύνη στη βοήθειά Του.

Η συνείδηση πρέπει να κατευθύνει σωστά τη ψυχή και να την πληροφορεί αλάθητα για το αγαθό σε κάθε περίσταση. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να το κάνει, αν δεν είναι καθαρή και φωτισμένη. Ας την καθαρίσουμε, λοιπόν, με την άσκηση και την τήρηση των εντολών του Κυρίου, που απαλλάσσουν την καρδιά από τα πάθη, και ας τη φωτίσουμε με το θείο φως, μελετώντας το Ευαγγέλιο. Από κει θα αντλήσουμε τους σοφούς κανόνες, με τους οποίους θα χειραγωγήσουμε τη συνείδηση μας στο άγιο θέλημα του Θεού.

(πηγή: Αγ. Θεοφάνους του Εγκλείστου, «Ο δρόμος της ζωής» -επιλογές-, Ι.Μ.Παρακλήτου)

«Εν Θεώ»
να ζης στο Θεό
Είναι μεγάλη η τιμή. Τίποτε δεν είναι ισάξιο από του να είσαι μέσα στο Θεό... Όποιος όμως είναι δούλος της αμαρτίας, δεν μπορεί να λέγεται ότι ζη εν Θεώ. Όποιος δεν περπατά σύμφωνα με το Θεό, δεν μπορεί να λέγεται ότι ζη εν Θεώ.
Ε.Π.Ε. 22,356
Ενανθρώπησις
(ιδέ και Γέννησις και Υιός)
σάρκωσις του Θεού
Ωνόμασε ο απόστολος Παύλος «επιφάνεια» την οικονομία εκείνη του Θεού, δια της οποίας ο Θεός Λόγος ήρθε στην παρθενική μήτρα της Παναγίας και έγινε άνθρωπος και συναναστράφηκε με τους ανθρώπους.
Ε.Π.Ε. 6,604
οικονομία αγάπης
Από που βγήκε Εκείνος, που πληροί τα σύμπαντα; Ή πώς βγήκε; Όχι τοπική, αλλά σε σχέσι με μας και κατ’ οικονομίαν. Από πολλή αγάπη σε μας, ήρθε κοντύτερα με το να ντυθή ανθρώπινη σάρκα. Εμείς δεν μπορούσαμε να εισέλθουμε σ’ Αυτόν, αφού τα αμαρτήματά μας απαγόρευαν την είσοδο. Εκείνος έρχεται προς εμάς.
Ε.Π.Ε. 10,768
ο εν δεξιά του Πατρός
Εκείνος που είναι χαρακτήρ της υποστάσεως του Πατέρα, Εκείνος που δημιούργησε τον κόσμο, Εκείνος που κάθεται στα δεξιά του Πατέρα, Αυτός θέλησε να σπεύση να γίνη αδελφός μας σε όλα. Και γι’ αυτό άφησε τους αγγέλους και τις ουράνιες δυνάμεις, και κατέβηκε σε μας, και πήρε όλες τις υποθέσεις μας πάνω Του.
Ε.Π.Ε. 24,324
καταδέχτηκε
Τι φοβερό! Ο Θεός ο απερίγραπτος, ο άφθαρτος, ο απεριόριστος, ο αόρατος, ο ακατάληπτος, αυτός που στα χέρια του είναι όλα τα πέρατα της γης, αυτός που ξεπερνά κάθε νουν και υπερνικά κάθε λογισμό, Αυτός παρέδραμε τους αγγέλους, τους αρχαγγέλους, όλες τις νοερές δυνάμεις και καταδέχτηκε να γίνη άνθρωπος. Πήρε σάρκα, που πλάστηκε από γη και πηλό και κατώκησε μέσα σε παρθενική μήτρα και θέλησε να υποστή όλα τα ανθρώπινα.
Ε.Π.Ε. 26,104-106
Ενάρετος
όντως πλούσιος και ελεύθερος
Εκείνος που ζη με πραγματική ηδονή είναι ο ενάρετος. Αυτός πραγματικά ευημερεί και είναι όντως ελεύθερος.
Ε.Π.Ε. 18α,36
για το Χριστό, όχι από φόβο
Ας προτρεπώμαστε στην αρετή από το όνειρο της βασιλείας του Θεού. Όποιος είναι πολύ ενάρετος, ασκεί την αρετή όχι από φόβο, ούτε για την ανταπόδοσι της ουράνιας βασιλείας, αλλά γι’ αυτόν τον ίδιο τον Ιησού Χριστό.
Ε.Π.Ε. 24,324
επίγειος άγγελος
Είναι δυνατόν και ανάμεσα στους ανθρώπους να βρούμε άγγελο. Επομένως, αν εναντίον αγγέλων δεν επαναστατής, πολύ περισσότερο εναντίον ανθρώπων, που καίτοι ζουν στην ανθρώπινη φύσι, έγιναν άγγελοι. Αν μεταξύ των ανθρώπων βρίσκεται, πολύ περισσότερο από σένα μεγαλύτερος είναι αυτός (ο επίγειος άγγελος) από εκείνον (τον ουράνιο άγγελο). Γιατί; Όσα εκ φύσεως έχει ο άγγελος, αυτά κατώρθωσε με τον αγώνα του ο άγιος. Και κάτι ακόμα: Ο μεν άγγελος κατοικεί μακριά από σένα, βρίσκεται στον ουρανό, ενώ ο ενάρετος συναναστρέφεται με σένα και γίνεται συνεχώς αφορμή να τον μιμηθής.
Ε.Π.Ε. 20,674
δοκιμάζεται με ασθένειες
Να μη σκανδαλιζώμαστε, όταν και τώρα βλέπουμε σπουδαίους και εναρέτους ανθρώπους να είναι άρρωστοι. Διότι κάτι τέτοιο συμβαίνει για το συμφέρον τους.
Ε.Π.Ε. 23,410
παντού λάμπει
Ο ενάρετος είτε βρίσκεται σε δουλεία, είτε σε αιχμαλωσία, είτε σε φυλακή, είτε κάτω από τη γη, τίποτε δεν μπορεί να κρύψη τη λάμψι του.
Ε.Π.Ε. 24,92

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 202-203)

497. Τι άλλο είναι ο άνθρωπος από την εικόνα του Θεού πάνω στη γη; Ας μην απορούμε λοιπόν αν ο Θεός φανερώνεται μες από υλικές εικόνες και μιλά μες απ’ αυτές, γιατί όλα μπορεί να τα κάνη ο Θεός (πρβλ. Μάρκ. θ’ 23). Όταν χρειάσθηκε, κάποτε, ο Θεός μίλησε και με το στόμα ενός ταπεινού υποζυγίου, της όνου του Βαλαάμ (Αριθμ. κβ’ 28).

498. Για τους ευλαβικούς αγιογράφους: Τόσο ζωντανή και αληθινή είναι, λέμε κάποτε για μια προσωπογραφία, ώστε μόνο η φωνή της λείπει. Αν ο άνθρωπος είναι ικανός, με την τέχνη του, να δίνη ζωή στην άψυχο ύλη, τι μπορεί να είναι αδύνατο για τον Θεό; Γιατί δεν θα μπορούσε να δώση ζωή σε μία εικόνα και να την κάμη να μιλά στις ψυχές; Μονάχα η φωνή λείπει από την εικόνα, που τα χέρια σου έφτιαξαν, άνθρωπε. Άφησε τώρα τον Κύριο να συμπληρώση το έργο του. Θα δώση στην εικόνα και φωνή.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 208-209)

«Πιότερο αξίζει ο υπομονετικός από το χειροδύναμο. Κι εκείνος που στο πνεύμα του κυριαρχεί, από τον άλλο, που κυριεύει πόλη» (Παροιμίες 16:32 - ΝΜΒ)

Ήταν ένας απλός άνθρωπος. Αγαπούσε το Θεό, μιλούσε στους συγχωριανούς του για το Χριστό, βοηθούσε όσους είχαν ανάγκη. Όλοι αναγνώριζαν ότι είναι πραγματικός χριστιανός. Κάποιος όμως γείτονας σκέφτηκε να τον δοκιμάσει. Ήταν άνοιξη κι ο χριστιανός φύτεψε ζαρζαβατικά στον κήπο του. Ένα πρωί ο γείτονάς του έβαλε κρυφά στον κήπο αυτό την αγελάδα του. Ο ίδιος κρύφτηκε, για να δει την αντίδραση του χριστιανού. Το ζώο έφαγε ό,τι ήταν φυτεμένο με τόσο κόπο. Όταν ο χριστιανός αντιλήφθηκε το γεγονός, η ζημιά είχε ολοκληρωθεί. Ο γείτονας περίμενε ν’ ακούσει φωνές, βρισιές, απειλές. Αλλά αντί γι’ αυτά άκουσε το χριστιανό να λέει: «Ευλογημένο ζώο, γιατί το έκανες αυτό;». Και το έβγαλε από τον κήπο του ήσυχα.
Αν και λέμε ότι είμαστε χριστιανοί, πόσες φορές χάνουμε τον έλεγχο του εαυτού μας και αντιδρούμε με ανάρμοστο τρόπο ή λόγια!
Κύριε, έλεγχε τη γλώσσα και τις αντιδράσεις μου. Ελευθέρωσέ με από το θυμό και τα νεύρα μου. Στ’ όνομα του Σωτήρα μου Χριστού. Αμήν.

«Η σοφία ζωοποιεί όσους την κατέχουν. Αυτή είναι η ωφέλεια για εκείνους που τη γνωρίζουν» (Εκκλησιαστής 7:12)

- Δώσε στο Θεό εκείνα που Του αξίζουν, όχι εκείνα που σου περισσεύουν.
- Οι ανθρώπινοι δρόμοι οδηγούν σ’ ένα τέλος χωρίς ελπίδα. Ο δρόμος του Θεού οδηγεί σε μια ελπίδα χωρίς τέλος.
- Αν ξοδεύεις πολλή ώρα στα γόνατα της προσευχής, θα μπορείς να στέκεσαι όρθιος στις αντιξοότητες της ζωής.
- Εκείνος που γονατίζει μπροστά στο Θεό, μπορεί να σταθεί όρθιος μπροστά σε οποιονδήποτε άλλο.
- Αν προσπαθείς να είσαι ευχάριστος σε όλους, θα καταλήξεις να γίνεις δυσάρεστος σε όλους.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

495. Θαυμάσια είναι η δύναμις της πίστεως! Μονάχα το να σκεφθώ και να αισθανθώ με πίστι τον Θεό αρκεί και ο Θεός είναι μαζί μου. Μονάχα να μετανοήσω από καρδιάς, με πίστι, αρκεί και ο Θεός είναι μαζί μου. Ένα ευσεβές αίσθημα και ο Κύριος είναι μαζί μου. Αλλά ο Αρχέκακος εισέρχεται στην ψυχή μου με τους ακάθαρτους, αμαρτωλούς, βλάσφημους λογισμούς, φυτεύοντας αμφιβολία, φόβο, υπερηφάνεια, θυμό, κακία, φθόνο. Όμως η δύναμίς του πάνω μου εξαρτάται εντελώς από εμένα τον ίδιο. Αρκεί να προσέχω τον εαυτό μου και να διατηρώ μέσα μου το όνομα του Κυρίου Ιησού Χριστού, με πίστι και με αγάπη, για να χάνεται όλη η δύναμις του Πονηρού.

496. Να προσπαθής να κάνης πάντοτε το αντίθετο από ό,τι ο εχθρός θέλει να κάνης. Σε προτρέπει να είσαι φίλαυτος και να κατακρίνεις τον αδελφό σου; Ταπεινώσου έως το χώμα, κατάκρινε τον εαυτό σου όσο μπορείς πιο αυστηρά και ύψωνε τον αδελφό σου μέσα στην καρδιά σου. Ο αδελφός σου, υποκινούμενος από τον εχθρό, σου συμπεριφέρεται με εγωισμό και μοχθηρία; Συ να του συμπεριφερθής με ταπεινό φρόνημα και αγάπη. Αν ο εχθρός σε σπρώχνη σε φιλαργυρία, άνοιξε το χέρι σου στους φτωχούς αδίστακτα. Έτσι να πολιτεύεσαι σε κάθε περίστασι και ο Θεός θα σου δώση χάρι πάνω στη χάρι. Μην εντυπωσιάζεσαι από τη δύναμι του Πονηρού. Ζήτα βοήθεια από τον Θεό με την προσευχή και ο Θεός θα σε στηρίξη.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 208)