Λόγος εις τα Εισόδια της Θεοτόκου - Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς

«..Εάν το δένδρο αναγνωρίζεται από τον καρπό, και το καλό δένδρο παράγει επίσης καλό καρπό, η μητέρα της αυτοαγαθότητος, η γεννήτρια της αιώνιας καλλονής, πως δεν θα υπερείχε ασύγκριτα κατά την καλοκαγαθία από κάθε αγαθό εγκόσμιο και υπερκόσμιο;

Διότι η δύναμη που καλλιέργησε τα πάντα, ο προαιώνιος και υπερούσιος Λόγος, από ανέκφραστη φιλανθρωπία και ευσπλαχνία για χάρη μας θέλησε να περιβληθεί τη δική μας εικόνα, για να ανακαλέσει τη φύση που σύρθηκε στον Άδη και να την ανακαινίσει, γιατί είχε παλαιωθεί και να την αναβιβάσει προς το υπερουράνιο ύψος της βασιλείας και θεότητός του.

Και βρίσκει αυτήν την αειπάρθενη η οποία υμνείται από μας σήμερα που γιορτάζουμε την παράδοξη είσοδό της στα άγια των αγίων και την εκλέγει ανάμεσα από όλους ανά τους αιώνες εκλεκτούς και θαυμαστούς και περιβόητους για την ευσέβεια και σύνεση και σε λόγια και σε έργα.

Ήταν αδύνατο η υψίστη και υπεράνω του νου καθαρότης, ο σαρκωθείς Λόγος, να ενωθεί με μολυσμένη φύση, γιατί ένα μόνο πράγμα είναι αδύνατο στο Θεό, το να έλθει σε ένωση με ακάθαρτο, πριν αυτό καθαρισθεί. Γι' αυτό και χρειαζόταν κατ' ανάγκη μια τελείως αμόλυντη και καθαρότατη παρθένο για κυοφορία και γέννηση εκείνου που είναι και εραστής της και δοτήρας της καθαρότητας, η οποία και προορίσθηκε και φανερώθηκε και το σχετικό με αυτήν μυστήριο τελέσθηκε, με πολλά παράδοξα γεγονότα.

Πρώτα η γέννησή της από το ζεύγος που ζητούσε με άσκηση και προσευχή τη λήξη της ατεκνίας τους και έλαβαν την υπόσχεση και συνέλαβαν τη τωρινή Θεομήτωρ. Και επειδή οι πολυάρετοι γονείς της πέτυχαν το ζητούμενο, έσπευσαν να εκπληρώσουν την προς το Θεό υπόσχεσή τους και μετά τον απογαλακτισμό την οδηγούν στο ιερό του Θεού και στον ιεράρχη που ευρίσκετο εκεί, αλλά και αυτή μόνη της με ελεύθερη γνώμη προσήλθε στο Θεό και διέμενε στα άγια των αγίων. Τρεφόταν δε από πάνω με άγγελο με απόρρητη τροφή που δυνάμωνε καλύτερα τη φύση της και τελειοποιούσε τον εαυτό της κατά το σώμα, ώστε το κατάλληλο καιρό να ανοιχθούν οι ουράνιες μονές και να δοθούν για αιώνια κατοίκηση σε όσους πιστεύουν στη παράδοξη γέννα της.

Έχοντας πλέον από τη μητρική ακόμη κοιλιά τέτοια θεία χαρίσματα και φυσικά δώρα, δεν δέχθηκε ούτε καμιά άλλη επίκτητη φύση (διότι έτσι νομίζω ότι πρέπει να ονομάζουμε τα από τους δασκάλους αποκτήματα) να εισφέρει μέσα της φοιτώντας σε δασκάλους. Αντίθετα, αφού παρέδωσε στο Θεό τον ηγεμονικό νου ως υπήκοο σε όλα, εγκατέλειψε δε τελείως τα διδάγματα των ανθρώπων και έτσι δέχθηκε άφθονη την από τα άνω σοφία, στο σημείο της ηλικίας που οι γονείς τοποθετούν τα παιδιά χωρίς τη θέλησή τους ως νήπια κάτω από τη καθοδήγηση νηπιαγωγού και τα παραδίδουν σε γραμματοδιδασκάλους, αυτή παρακάθεται μαζί με το Θεό σε άγια άδυτα σαν θεσπέσια ανάκτορα, ως βασιλικός έμψυχος θρόνος ανώτερος από κάθε έδρα, στολισμένος ολόκληρος με αρετές που πρέπουν σε τέτοιο βασιλέα που κάθεται σε αυτόν.

Μόλις τριών ετών που μόλις είχε αποκοπεί από το θήλασμα και τη δίαιτα της αγκαλιάς δείκνυε το πρέπον σε όσους γνωρίζουν να κρίνουν αλάθευτα. Όταν έφθασε κοντά στα πρόθυρα του ιερού, ενώ νεάνιδες ευγενείς ντυμένες επάξια προς το γένος τους την περιστοίχιζαν κρατώντας λαμπάδες και έτσι με επισημότατη πομπή την προέπεμπαν με ευταξία προς το εσωτερικό, σε αυτό το σημείο φάνηκε ότι αισθανόταν καλύτερα από όλους όσα συμβαίνουν και πρόκειται να της συμβούν. Σεμνή τότε και χαρούμενη και θαυμαστή με το κατάλληλο παράστημα και ήθος και φρόνημα προχωρούσε και έρχεται σε συνάντηση με τον αρχιερέα.

Και αμέσως εγκατέλειψε όλους γονείς, τροφούς, συνομήλικες και αποχωρίσθηκε από τους συναγμένους, μόνη εντελώς, χαρούμενη προχωρεί στον αρχιερέα ο οποίος την εισήγαγε στα άγια των αγίων και έπεισε όλους τους τότε ζώντας να δέχονται το γεγονός αυτό, με τη σύμπραξη και τη συναπόφαση του Θεού. Διότι επρόκειτο να γίνει σκεύος εκλογής, όχι όπως η κιβωτός γεμάτο σκιές και τύπους, αλλά γεμάτο αλήθεια, για να βαστάει κυοφορώντας εκείνον τον ίδιο, του οποίου το όνομα είναι θαυμαστό. Τι σπουδαίο θαύμα;

Ας δούμε λοιπόν, πώς τίθεται τέλος στους τύπους, πώς πάνω σε εκείνη ακριβώς τη σκιαγραφία τελετουργείται η μορφή της αλήθειας. Εισήλθε στα πρόσκαιρα άγια των αγίων η παντοτινή αγία των αγίων. Εισήλθε η αχειροποίητη σκηνή του Λόγου, η λογική και έμψυχη κιβωτός του άρτου της ζωής που αληθινά αποστάλθηκε σε εμάς από τους ουρανούς. Εισήλθε η βίβλος της ζωής, που δεν δέχθηκε τύπους λόγου, αλλά τον ίδιο το Λόγο του Πατρός απορρήτως. Σε αυτήν την αληθινή κιβωτό παρίστανται όχι οι τύποι των αγγέλων, αλλά οι ίδιοι οι άγγελοι και το σπουδαιότερο είναι ότι δεν επεσκίαζαν απλά, αλλά διακονούσαν και υπηρετούσαν στη διατροφή. Διατροφή που δεν είναι δυνατό να πούμε ούτε τι ήταν, τόσο ξεπερνούσε σε θαυμασμό και το πολυθρύλητο εκείνο μάννα.

Ο διακομιστής ήταν καθαρό σύμβολο της αγγελικής πολιτείας της Παρθένου σε αυτό το στάδιο της ηλικίας την υπηρετούσε συνεχώς και δεν την επεσκίαζε, υποσχόμενος σε αυτήν το μελλοντικό μεγαλείο. Αυτήν άλλωστε πρόκειτο να επισκιάσει, όχι άγγελος ούτε αρχάγγελος ούτε τα ίδια τα Χερουβίμ και τα Σεραφείμ, αλλά η ίδια η ενυπόστατη δύναμη του Υψίστου. Τούτο μάλιστα δεν είναι επισκίαση αλλά καθαρά ένωση, όχι μόνο στη γαστέρα αλλά και μόρφωση. Και το μορφωμένο από τα δύο, δηλαδή από τη δύναμη του Υψίστου και στη παναγία και παρθενική εκείνη γαστέρα ήταν ο Λόγος Θεού σαρκωμένος.

Πω πω, σε ποιό βάθος μυστηρίου κατεβάσαμε το λόγο! Και έτσι ζούσε λοιπόν σαν στο παράδεισο, βίο απαράσκευο, αφρόντιστο, αμέριμνο, αμέτοχο αγενών παθών, ζώντας μόνο για το Θεό, βλεπόμενη μόνο από το Θεό, τρεφόμενη μόνο από το Θεό και γενικά αφιερωμένη συνεχώς στο Θεό.

Ζούσε την ιερά ησυχία, τη στάση του νου και του κόσμου, τη λησμονιά των κάτω, την μύηση των άνω, την απόθεση των νοημάτων προς το καλύτερο, δια της παιδείας από την ησυχία που θεωρούμε μέσα το Θεό. Αφού λύθηκε από κάθε υλικό δεσμό ανυψώθηκε πάνω και από αυτή τη συμπάθεια προς το σώμα της, σύνηψε το νου της με τη προς τον εαυτό στροφή και προσοχή και με τη αδιάλειπτο θεία προσευχή. Και δι' αυτής ερχόμενη τελείως στον εαυτό της και υπερβαίνοντας το πολύμορφο συρφετό των λογισμών, διέκρινε νέα και απόρρητη οδό στους ουρανούς, που θα την έλεγα νοητή σιγή.

Αφού έτσι μυήθηκε στα ανώτατα μυστήρια με αυτές τις ακρότατες θεωρίες και κατά το τρόπο αυτόν ενώθηκε και αφομοιώθηκε με το Θεό, μόνη αυτή στους αιώνες επετέλεσε αυτή την υπερφυά πρεσβεία για χάρη μας και μόνη της την αποπεράτωσε, πραγματοποιώντας το μέγα και το πάνω από το μέγα κατόρθωμα. Διότι δεν έγινε μόνο καθ' ομοίωση Θεού, αλλά και έκαμε το Θεό καθ' ομοίωση ανθρώπου. Και δεν το έκανε αυτό πείθοντάς τον, αλλά και τον κυοφόρησε ασπόρως και τον γέννησε αφράστως, κατά την χάρη από το Θεό (γι' αυτό και προσαγορεύθηκε από τον αρχάγγελο, κεχαριτωμένη).

Ποιος μπορεί να περιγράψει τα μεγαλεία σου, παρθένε; Έγινες Θεομήτωρ, ένωσες το νου με το Θεό, ένωσες το Θεό με τη σάρκα, έκανες το Θεό υιό ανθρώπου και τον άνθρωπο υιό Θεού, συμφιλίωσες τον κόσμο με τον ποιητή του κόσμου. Μας δίδαξες με έργα ότι το θεωρείν δεν προσγίνεται μόνο με αίσθηση ή και λογισμό στους πραγματικούς ανθρώπους (διότι τότε θα ήσαν λίγο μόνο καλύτεροι από τα άλογα), αλλά πολύ περισσότερο με τη κάθαρση του νου και τη μέθεξη της θείας χάριτος, κατά την οποία εντρυφούμε στα θεοειδή κάλλη όχι με λογισμούς, αλλά με άυλες επαφές. Έκαμες τους ανθρώπους ομοδίαιτους με τους αγγέλους, ή μάλλον αξίωσες και μεγαλύτερων βραβείων, αφού συνέλαβες από το άγιο Πνεύμα θεανδρική μορφή και την γέννησες παράδοξα και κατέστησες την ανθρώπινη φύση απορρήτως συμφυή και, θα λέγαμε, ομόθεη με τη θεία φύση.

Ας φυλάττουμε επομένως τη προς το Θεό και προς αλλήλους ενότητα, που έχει εντυπωθεί σ' εμάς από το Θεό θείως, δια των δεσμών της αγάπης. Ας βλέπουμε πάντοτε προς τον άνω γεννήτορα. Ας υψώσουμε άνω προς αυτόν τη καρδιά μας. Ας παρατηρήσουμε το μέγα τούτο θέαμα, τη φύση μας να συνδιαιωνίζει αύλως με το πυρ της Θεότητος, και, αποβάλλοντας τους δερμάτινους χιτώνες, που έχουμε ενδυθεί από τη παράβαση, ας σταθούμε σε αγία γη, αναδεικνύοντας ο καθένας μας τη δική του γη αγία δια της αρετής και της προς το Θεό σταθερής αφοσιώσεως, να φωτισθούμε και φωτιζόμενοι να συνδιαιωνίσουμε σε δόξα της τρισηλίας Θεότητος που πρέπει κάθε δόξα, κράτος, τιμή και προσκύνηση τώρα και στους ατέλειωτους αιώνες. Γένοιτο...».

(πηγή: απόσπασμα από τις Πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», τόμος 11ος)

Όλη η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ σε 3 φράσεις!!!

1) "πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος" (Πρωταγόρας), (=για όλα τα πράγματα μέτρο είναι ο άνθρωπος). Όλα υποκειμενικά, επομένως, σχετικά. Κριτήριο για τα πάντα, για την Αλήθεια ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Αδιέξοδο η Φιλοσοφία, όλες οι ιδεολογίες!

2) "ο Θεός πάντων χρημάτων μέτρον" (Πλάτων, διορθώνοντας σωστά τον Πρωταγόρα). Όχι ο άνθρωπος, αλλά ο Θεός. Ούτε αυτό όμως φτάνει! Πάλι μπέρδεμα... Ποιος Θεός; Ο καθένας σκαρφίζεται τη δική του περί Θεού έννοια. Χάος θρησκειών-πλανών... Αδιέξοδο και οι Θρησκείες.

3) Ο συνδυασμός και των δύο: "μέτρον πάντων ο ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΣ!" (όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς). Κριτήριο για την Αλήθεια, για τα πάντα, δεν είναι ούτε ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ούτε οι ΘΕΟΙ, οι ψεύτικοι των ανθρώπων, αλλά μόνο ο τέλειος ΑΝΘΡΩΠΟΣ και τέλειος ΘΕΟΣ Χριστός, η ΜΟΝΗ ΑΛΗΘΕΙΑ.

Ο άγιος Ιουστίνος έδωσε τη λύση, την διέξοδο στις φιλοσοφίες και στις θρησκειολογίες. Ο Χριστός το Α και το Ω των πάντων."Πάντων χρημάτων μέτρον ο Χριστός". Έτσι έχει νόημα η ΙΣΤΟΡΙΑ του ανθρώπου! (π. Ν.)

ρνα’ . Ένας αδελφός συμβουλεύτηκε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «θέλω σε Κοινόβιο να εισέλθω και να κατοικήσω». Του λέγει ο γέρων: «Αν θέλης σε Κοινόβιο να εισέλθης, μονάχα αμεριμνώντας για κάθε συνάντηση και κάθε ζήτημα, θα μπορέσης να ανταποκριθής στην κοινοβιακή ζωή. Γιατί ούτε και μόνο του το κανάτι του νερού δεν θα εξουσιάζης».
ρνβ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Τί να κάμω;». Και είπε: «Είναι γραμμένο :  «Ότι την ανομίαν μου εγώ αναγγελώ και μεριμνήσω υπέρ της αμαρτίας μου».
ρνγ’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν: «Δεν επιτρέπεται καθόλου στον άνθρωπο να κάμη λόγο για τους λογισμούς της σαρκικής αμαρτίας και της καταλαλιάς, αλλά και διόλου να τους νοήση στην καρδιά του. Γιατί, αν θελήση να τους εξετάση καλά στην καρδιά του, δεν ωφελείται. Μονάχα αν τρομάζη απ΄ αυτούς, θα έχη ανάπαυση».
ρνδ’. Έλεγαν στον Αββά Ποιμένα οι αδελφοί του: «Ας φύγουμε απ΄ αυτόν τον τόπο. Γιατί μας ενοχλούν οι εδώ μοναστικοί οικισμοί και χάνουμε τις ψυχές μας. Αλλά ακόμη και τα κλάμματα των παιδιών δεν μας αφήνουν να ησυχάσουμε». Τους λέγει ο Αββάς Ποιμήν: «Για τις φωνές των Αγγέλων θέλετε να φύγετε από εδώ».
ρνε’. Ρώτησε ο Αββάς Βιτίμιος τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Αν τινάς έχη εναντίον μου παράπονα και μετανοήσω μπροστά του και δεν πεισθή, τί να κάμω;». Του λέγει ο γέρων: «Πάρε μαζί σου άλλους δυο αδελφούς και μετανόησε μπροστά του. Και αν δεν πεισθή, πάρε άλλους πέντε. Αν δε και μ΄ αυτούς δεν πεισθή, πάρε έναν πρεσβύτερο. Αν δε και έτσι δεν πεισθή, από εκεί και πέρα ατάραχα προσευχήσου στον Θεό, για να τον πληροφορήση Εκείνος, και θα είσαι αμέριμνος».
ρνστ’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν, ότι το να διδάξη τινάς τον πλησίον του είναι σαν να τον ελέγξη.
ρνζ΄. Είπε πάλι: «Μη ικανοποίησης το θέλημά σου. Πιο αναγκαίο είναι να ταπεινώσης τον εαυτό σου στον αδελφό σου».
ρνη’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Βρήκα τόπο οπού έχει κάθε ανάπαυση των αδελφών. Εγκρίνεις να εγκατασταθώ εκεί;». Και είπε ο γέρων: «Όπου δεν βλάπτεις τον αδελφό σου, εκεί μείνε».
ρνθ’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν: «Αυτοί οι τρεις κανόνες ζωής είναι χρήσιμοι: Το να φοβάσαι τον Θεό. Το να προσεύχεσαι αδιάλειπτα. Και το να κάνης το καλό στον πλησίον σου».
ρξ’. Ένας αδελφός είπε στον Αββά Ποιμένα: «Το σώμα μου εξασθένησε και τα πάθη μου δεν εξασθενούν». Του λέγει ο γέρων: «Αγκαθωτές ρυτίδες είναι τα πάθη».
ρξα΄. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Τί να κάμω;». Του λέγει ο γέρων: «Όταν ο Θεός μας επισκέπτεται, τίνος έχουμε φροντίδα;». Του λέγει ο αδελφός: «Των αμαρτιών μας». Λέγει λοιπόν ο γέρων: «Ας εισέλθουμε στο κελλί μας, εκεί ας μνημονεύσουμε τις αμαρτίες μας και ο Κύριος θα είναι σε όλα μαζί μας».
ρξβ’. Ένας αδελφός, πηγαίνοντας στην αγορά, ρώτησε τον Αββά Ποιμένα: «Τί ορίζεις να κάμω;». Του λέγει ο γέρων: «Γίνε φίλος αυτού όπου ασκεί βία στον εαυτό του και με ανάπαυση πουλάς τα σκεύη σου».
ρξγ’. Ρωτήθηκε ο Αββάς Ποιμήν για μολυσμούς. Και αποκρίθηκε: «Αν είμαστε καλοί στην πράξη και νήφουμε με επιμέλεια, δεν θα βρούμε μέσα μας μολυσμό».
ρξδ’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν: «Από την τρίτη γενεά της Σκήτης και τον Αββά Μωϋσή, δεν έφτασαν ακόμη οι μοναχοί σε προκοπή».
ρξε’. Είπε πάλι: «Αν τινάς φυλάη τη θέση του, δεν πέφτει σε ταραχή».
ρξστ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Πώς πρέπει να ζω στα Κελλιά;». Του λέγει: «Η φανερή ζωή στα κελλιά αυτή είναι, το εργόχειρο, το να τρώγης μια φορά τη μέρα, το να σιωπάς και το να μελετάς. Η δε κρυφή προκοπή στα Κελλιά είναι το να υπομένης την αυτομεμψία όπου και αν πας, το να τηρής τις ώρες των προσευχών και να μη αμελής τα κρυφά. Και αν συμβή για ένα διάστημα να μη δούλεψης στο εργόχειρο σου, μπαίνοντας στη σύναξη ατάραχα συμπλήρωσε το έργο σου. Τέλος, ας αποχτήσης καλή συνοδία και να αποφεύγης την κακή».
ρξζ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα: «Αν ένας αδελφός μου έχη μικρά νομίσματα, εγκρίνεις να τον ρωτήσω;». Του λέγει ο γέρων: «Ρώτησέ τον μια φορά». Του λέγει ο αδελφός: «Τί λοιπόν να κάμω; Γιατί δεν κατανικώ τον λογισμό μου». Του λέγει ο γέρων: «Άφησε τον λογισμό σου να λιμνάζη. Μόνο τον αδελφό σου μη θλίψης».

(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996)

Κύριε Αθηναίε˙
ανέγνων το χθεσινόν σημείωμα υμών, όπερ ωραιότατα σχολιάζει την αφελή δήλωσιν των Ρώσων αστροναυτών ότι «δεν συνήντησαν τον Θεόν πουθενά στο διάστημα». Αλλ΄η α φ ε λ η ς πλευρά της δηλώσεως αυτής είνε μια μόνον θεώρησις, όπως μία μόνον θεώρησις είνε και η εξοργιστική πλευρά, υφ’ ην είδε την δήλωσιν το περιοδικόν του Βατικανού. Υπάρχει όμως και η σ υ γ κ ι νη τ ι κ ή  κ α ι  α λ η θ ώ ς  π ο λ ύ τ ι μ ο ς πλευρά της δηλώσεως αυτής. Συγκινητική δε και πολύτιμος κατά τούτο: 'Ότι το θρησκευτικόν συναίσθημα είνε ου μόνον έμφυτον, αλλά και τόσον ισχυρόν και βαθέως ερριζωμένον εν τω ανθρώπω, ώστε ούτε ημίσεος αιώνος κομμουνιστική «διαφώτισις» (ο έστι «πλύσις εγκεφάλου») να δυνηθή να εκριζώση αυτό παντελώς. Εάν οι Ρώσοι αστροναύται είχον α π ό λ υ τ ο ν  β ε β α ι ό τ η τ α περί της ανυπαρξίας του Θεού, ουδέ θα διενοούντο καν να... ερευνώσιν εν τω Διαστήματι προς συνάντησιν Αυτού ή απλώς, έστω, να... προσέχωσιν, εν τω διαστημικώ ταξιδίω αυτών, μήπως ίδωσί που Αυτόν.              Ουδείς ερευνά δι’ εκείνο, όπερ αδιστάκτως αρνείται. Ουδείς ασχολείται περί πράγμα, ου την ανυπαρξίαν διακηρύσσει μετ’ ακραδάντου πίστεως. Εγώ π.χ. εάν ποτέ αναβώ εις την κορυφήν του Ολύμπου ουδέ θα διανοηθώ να ρίψω βλέμμα τι προς αναζήτησιν του... Διός ή της Ήρας, του Άρεως ή του Ηφαίστου. Εάν λοιπόν και οι Ρώσοι αστροναύται ήσαν άθεοι άνευ αμφιβολιών, δεν θα εσκέπτοντο καν να αναζητήσωσιν τον Θεόν εν τω διαστήματι. Αλλ’ οι άνθρωποι δεν επίστευον αταλαντεύτως εις την απιστίαν αυτών. «Ναι, δεν υπάρχει Θεός, αυτό είνε απολύτως βέβαιον˙ αλλά, για καλό και για κακό, ας ρίψωμεν εν βλέμμα μήπως και... ίδωμεν Αυτόν!». Ποίου είδους αθεΐα είνε αυτή; Οι Ρώσοι αστροναύται, δια της ειρημένης δηλώσεως αυτών (εκπηγασάσης εκ των μυχίων της εαυτών ψυχής), έδειξαν ότι ολόκληρος η αθεϊστική προπαγάνδα του Κομμουνισμού, επί τόσας δεκάδας ετών επιστημονικώτατα διεξαγόμενη, δεν κατώρθωσε να σβήση τέλεον την πίστιν εκ των καρδιών των ανθρώπων, έστω και αν ούτοι είνε επίλεκτα μέλη του Κόμματος. Εις τα βάθη της ψυχής παραμένουσι σπινθήρες πίστεως. Απαιτείται άλλη απόδειξις δια την δύναμιν του θρησκευτικού συναισθήματος; Θάττον ή βραδύτερον θα διαπιστώση και ο Κομμουνισμός ότι, πολεμών τον Θεόν, «προς κέντρα λάκτιζει»...
Μετά τιμής    (Άρθρα, Μελέται, Επιστολαί Α, Επιφανίου Θεοδωρόπουλου, σελ. 302))

84. Τι εννοούμε λέγοντας απολύτρωση;

Εννοούμε τη σωτηρία του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι όν λογικό και ελεύθερο. Είναι αυτεξούσιος και αυτοπροαίρετος. Έχει τη δυνατότητα να διαθέσει τη ζωή του, όπως αυτός νομίζει. Με ποια έννοια όμως είναι σκλάβος, από τί πιέζεται και ασφυκτιά, ώστε να έχει ανάγκη σωτηρίας;

Ο άνθρωπος μπορεί να είναι εξωτερικά ελεύθερος, όμως στο εσωτερικό βάθος της ψυχής του είναι δούλος της αμαρτωλής του φύσεως, του νόμου της σάρκας που βασιλεύει στα μέλη του, δούλος κάτω από τον πιεστικό ζυγό του διαβολου. Από τότε που έπεσε στην Εδέμ, δυνάμεις ξένες προς τη φύση του εισώρμησαν σ’ αυτή, την κατέλαβαν και την καταδυνάστευσαν. Σκότισαν το μυαλό του, αδυνάτησαν τη βούλησή του, τον αιχμαλώτισαν στο ζυγό της αποστασίας. Άλλαξε αυθέντη ο άνθρωπος. Ενώ στην αρχή ήταν δοσμένος στον Πλάστη του, αφοσιωμένος στο θείο Του θέλημα κι ευτυχισμένος κοντά Του, με την πτώση του άλλαξε αυθέντη και Κύριο, υποτάχθηκε στον εχθρό του Θεού, τον διάβολο, ο οποίος, αφού τον παραπλάνησε, έγινε άρχοντας του κόσμου τούτου. Η ζωή του παραβάτη γέμισε έκτοτε δεινά και αθλιότητα. Η αμαρτία τον πίεζε μέχρι θανάτου, έκανε καυτή κόλαση τη ζωή του. Κινδύνευε να χαθεί το πλάσμα που τόσο όμορφα έπλασε ο Θεός. Ο διάβολος φαινόταν ότι νίκησε το Θεό, αφού μπόρεσε να καταστρέψει την εικόνα Του!

Καμιά άλλη δύναμη κτιστή δεν μπορούσε να σώσει το δυστυχισμένο πλάσμα του Θεού. Μόνο ο αγαθός, παντοδύναμος και πάνσοφος δημιουργός μπορούσε να πάρει στα χέρια του το χαλασμένο πλάσμα του, το σκεύος του το ωραίο και καλό, να το αναπλάσει, να του κλείσει τις ρωγμές και τα χαλάσματα, να το αναπαλαιώσει και να το κάνει και πάλι καινούργιο, ολοφώτεινο κι αστραφτερό, όπως ήταν όταν πρωτοβγήκε από τα χέρια του. Για να πετύχει αυτό ο Θεός έγινε άνθρωπος, έζησε την ιστορική ζωή στη γη, αναλαμβάνοντας ο ίδιος να διεκπεραιώσει την υπόθεση του παραβάτη. Τον πήρε απάνω του στο σημείο που εκείνος έπεσε, πήρε τη σκυτάλη από τα χέρια του πεσμένου του πλάσματος και συνέχισε αυτός να ζει την αληθινή ζωή, πετυχαίνοντας τον προορισμό του θεόμορφου ζώου.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 122-124)

Διωγμοί
τρόπαια της Εκκλησίας
Οι διωγμοί ανυψώνουν συνεχή τρόπαια εναντίον του Διαβόλου σε όλα τα μέρη της γης.
Ε.Π.Ε. 19,156
βεβαίωσις του ευαγγελίου
Κανένας δεν θα προτιμούσε να πεθάνη ή να εκτεθή σε τόσο μεγάλους κινδύνους. Κανένας δεν θα ήταν πρόθυμος να αντιταχτή σε ένα τέτοιο βασιλιά, όπως ο Νέρωνας. Μόνο αν απέβλεπε σε κάποιον άλλο Βασιλιά, απείρως ανώτερο. Συνεπώς τα δεσμά και τα βασανιστήρια υπήρξαν βεβαίωσις της ευαγγελικής αλήθειας.
Ε.Π.Ε. 21,376
υπομονή των αγίων
Μιλάει για τη μεγαλύτερη υπομονή. Εκείνην, που έδειχναν οι χριστιανοί στους διωγμούς. Διότι συζούσαν τότε με διώκτες, που επιχειρούσαν να τους βλάψουν από παντού. Και εκείνοι έδειχναν σταθερή και αμετάθετη υπομονή.
Ε.Π.Ε. 23,28
οι διωκόμενοι νικούν
Όταν οι διώκτες δεν νικούν αυτούς που διώκουν, και οι εχθροί αυτούς που κυνηγούν, και οι άρχοντες τους αρχομένους, τότε είναι ολοφάνερο σ’ αυτούς, ότι πάνε χαμένοι, ότι τίποτε δεν καταφέρνουν, ότι τα δικά τους είναι ψεύτικα, ενώ των διωκομένων είναι αληθινά.
Ε.Π.Ε. 23,28
στην αρχή του κηρύγματος
Ενώ το κήρυγμα του ευαγγελίου βρισκόταν στην αρχή, άνθρωποι φτωχοί, που ζούσαν με την καθημερινή εργασία τους, αντιμετώπιζαν τα μίση και την πολεμική από κρατικούς άρχοντες της πόλεως, αφού ακόμα δεν είχε εμφανιστή πιστός βασιλιάς ή άρχοντας. Και ενώ δέχονταν ακήρυκτο πόλεμο, εκείνοι δεν αρνούνταν την πίστι τους.
Ε.Π.Ε. 23,28
η θλίψις των αγίων
Εδώ ως διωγμούς εννοεί τις θλίψεις, τους πόνους. Διότι δεν υπάρχει άνθρωπος, που να βαδίζη το δρόμο της αρετής χωρίς λύπη, θλίψι, οδύνη και πειρασμούς. Πώς θα μπορούσε να γίνη διαφορετικά γι’ αυτόν, που βαδίζει τη στενή και τεθλιμμένη οδό;
Ε.Π.Ε. 23,616
είμαστε έτοιμοι;
Κάποτε κηρύχτηκε διωγμός και άναψε σφοδρός ο πόλεμος κατά της Εκκλησίας. Τότε συνελήφθησαν δυο χριστιανοί. Ο ένας ήταν έτοιμος να υποστή τα πάντα. Ο άλλος ήταν έτοιμος και ανδρείος μόνο στο να του κόψουν το κεφάλι· τα άλλα βασανιστήρια τα φοβόταν. Πώς, λοιπόν, τα οικονόμησε ο Θεός; Όταν ο δικαστής κάθισε στο βήμα, διέταξε ν’ αποκεφαλίσουν εκείνον που για όλα ήταν έτοιμος, ενώ τον άλλον, αφού τον κρέμασε, τον έγδερνε, όχι μια ή δυο φορές, αλλά πολλές και τον περιέφερε σε όλες τις πόλεις. Γιατί άραγε επέτρεψε ο Θεός να γίνη αυτό; Για να θεραπεύση με τα βασανιστήρια την ολιγοψυχία του, για να του διώξη κάθε δειλία, για να μη φοβάται και να μη τρέμη για το οποιοδήποτε μαρτύριο.
Ε.Π.Ε. 24,134
δεν μειώνουν το ζήλο
Τίποτε δεν μπορούσε να χωρίση τον μακάριο Παύλο, που φλεγόταν από την αγάπη του Χριστού. Τίποτε, ούτε ο ουρανός ούτε η γη, ούτε η θάλασσα, ούτε τα βασίλεια στους ουρανούς, ούτε τα κολαστήρια του άδη. Όλα αυτά τα παρέβλεπε για την αγάπη του Χριστού. Κι αν θέλουμε να εξετάσουμε και τους άλλους αγίους, θα τους βρούμε όλους να ευαρεστούν το Θεό, εξ’ αίτιας της αγάπης τους σ’ Αυτόν.
Ε.Π.Ε. 31,336-338
επί Ιουλιανού
Τα γεγονότα με την καταστροφή του Ναού των Ιεροσολύμων συνέβησαν όταν καταδιωκόταν επί Ιουλιανού η πίστις μας, όταν η ζωή όλων μας βρισκόταν σε κίνδυνο, όταν είχε ανασταλή κάθε ανθρώπινη ελευθερία, όταν η ειδωλολατρική μανία βρισκόταν στο απόγειο, όταν άλλοι από τους πιστούς κρύβονταν στα σπίτια τους και άλλοι κατέφευγαν στις Ερημιές και απέφευγαν τις δημόσιες εμφανίσεις. Τότε γίνονταν αυτά, ώστε να μην έχουν οι Ιουδαίοι καμμιά αδιάντροπη δικαιολογία.
Ε.Π.Ε. 34,284
άλλου είδους σήμερα
Δεν είναι βέβαια τώρα καιρός διωγμού, καιρός όμως μαρτυρίου είναι. Δεν είναι καιρός τέτοιων παλαισμάτων, αλλ’ είναι καιρός στεφανιών. Δεν μας διώκουν άνθρωποι, αλλά μας διώκουν δαίμονες. Δεν μας κυνηγάει τύραννος, αλλά μας κυνηγάει ο διάβολος, που είναι πιο φοβερός από όλους τους τυράννους... Φωτιά είναι η σαρκική επιθυμία, φωτιά άσβεστη και διαρκής. Σκυλί λυσσασμένο. Στη ζωή αυτή δεν έχουμε ανακωχή. Παντοτινός ο αγώνας.
Ε.Π.Ε. 37,246

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 65-68)

ρμα’. Ένας αδελφός πήγε στον Αββά Ποιμένα. Και καθώς ήταν γύρω και άλλοι μερικοί, επήνεσε έναν αδελφό, λέγοντας ότι ήταν «μισοπόνηρος». Λέγει ο Αββάς Ποιμήν σ΄ αυτόν όπου το είπε: «Και τί είναι μισοπονηρία;».  Αλλά ο αδελφός τα έχασε και δεν ήξερε τί να αποκριθή. Σηκώθηκε λοιπόν, έβαλε μετάνοια στον γέροντα και τον ρώτησε τί σημαίνει μισοπονηρία. Και ο γέρων είπε: «Μισοπονηρία είναι αυτό: Το να έχη μισήση τινάς τις αμαρτίες του και να δικαιώση τον πλησίον του».
ρμβ’. Ένας αδελφός πήγε στον Αββά Ποιμένα και του είπε: «Τί να κάμω;». Του λέγει ο γέρων: «Πήγαινε και πλησίασε το θέλημα του αδελφού σου και θα έχης ανάπαυση».
ρμγ’. Διηγήθηκε ο Αββάς Ιωσήφ, ότι είπε ο Αββάς Ισαάκ: «Έμενα κάποτε μαζί με τον Αββά Ποιμένα. Και τον είδα να πέφτη σε έκσταση. Και επειδή είχα μαζί του πολύ θάρρος, του έβαλα μετάνοια και τον παρακάλεσα, λέγοντας πες μου, πού ήσουν; Και εκείνος, μη μπορώντας να κάμη αλλοιώς, μου είπε: Ο λογισμός μου ήταν όπου η αγία Μαρία η Θεοτόκος στάθηκε και έκλαιε πλάι στον σταυρό του Σωτήρος. Και εγώ θα ήθελα πάντοτε έτσι να κλαίω».
ρμδ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Τί να κάμω μ΄ αυτό το βάρος οπού με πιέζει;». Του λέγει ο γέρων: «Τα μικρά και τα μεγάλα πλοία του ποταμού έχουν ζώνες, ώστε, αν ο άνεμος δεν είναι ευνοϊκός, να βάζουν οι ναυτικοί τις ζώνες και το σχοινί γύρω στα στήθη τους και να ρυμουλκούν σιγά σιγά το σκάφος, ώσπου ο Θεός να στείλη τον άνεμο. Και αν μάθουν ότι σηκώθηκε θύελλα, τότε το πλησιάζουν στην όχθη και το δένουν σε πάσσαλο, για να μη φεύγη. Ο πάσσαλος δε είναι το να μέμφεται τινάς τον εαυτό του».
ρμε’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα για τις επήρειες των λογισμών. Και του λέγει ο γέρων: «Αυτό το ζήτημα μοιάζει με άνθρωπο όπου έχει φωτιά από τα αριστερά του και κανάτι με νερό από τα δεξιά. Αν λοιπόν αναφθή η φωτιά, παίρνει από το κανάτι το νερό και τη σβήνει. Η φωτιά είναι ο σπόρος του εχθρού. Το νερό είναι να εμπιστευθή τινάς τον εαυτό του στον Θεό».
ρμστ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Τί είναι καλύτερο, να μιλήση τινάς ή να σιωπήση;». Του λέγει ο γέρων: «Όποιος μιλά για χάρη του Θεού, καλά κάνει. Και οποίος σιωπά για χάρη του Θεού, πάλι καλά κάνει».
ρμζ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Πώς μπορεί τινάς να ξεφύγη την εναντίον του πλησίον του κακολογία;». Του λέγει ο γέρων: «Εμείς και οι αδελφοί μας δυό εικόνες είμαστε. Την ώρα λοιπόν οπού ο άνθρωπος προσέχει τον εαυτό του και τον μέμφεται, βλέπει τον αδελφό του αξιοτίμητο. Όταν όμως ο εαυτός του του φαίνεται καλός, ατενίζει τον αδελφό του σαν να είναι κακός».
ρμη΄. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα για την ακηδία. Και του λέγει ο γέρων: «Η ακηδία είναι η αφετηρία για όλα και δεν υπάρχει πάθος χειρότερό της. Αλλά αν τινάς την αναγνωρίση, ότι αυτή είναι, αναπαύεται».
ρμθ’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν: «Τρεις σωματικές πράξεις είδαμε του Αββά Παμβώ: Ασιτία έως το βράδι, κάθε μέρα. Και σιωπή. Και πολύ εργόχειρο».
ρν’. Είπε πάλι, ότι, κατά τα λεγόμενα Του Αββά θεωνά, και αν κερδίση τινάς κάποια αρετή, ο θεός δεν παρέχει μόνο σ΄ αυτόν τη χάρη. Γιατί ξέρει ότι δεν ήταν πιστός του δικού του καμάτου. Αλλά αν πάη στον σύντροφό του, τότε παραμένει σ΄ αυτόν».

(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996)

258. Ακριβή και τρισαγάπητη είναι η ψυχή μας για τον Κύριο Ιησού Χριστό! Για τη σωτηρία της, κατέβηκε στη γη, σταυρώθηκε και πέθανε. Για μας, όμως, πόσο αξίζει η ψυχή και η σωτηρία της; Δεν ξέρουμε να τις εκτιμήσουμε. Δεν μάθαμε έως τώρα πώς να ανταποκριθούμε στην αγάπη του Σωτήρος μας. Είμαστε προσκολλημένη στα γήινα, δέσμιοι των παθών μας. Πώς να έλθη η βασιλεία του Θεού μέσα μας, όταν στην καρδιά μας κυριαρχούν οι γήινες αγάπες και λατρεύεται το εγώ; Είναι αδύνατο να συμβή αυτό, αν δεν «σταυρώσωμεν την σάρκα σὺν τοῖς παθήμασι καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις» (Γαλάτ. ε’ 24). Γιατί «Οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν» (Ματθ. στ’ 24) και «ὃς ἂν οὖν βουληθῇ φίλος εἶναι τοῦ κόσμου, ἐχθρὸς τοῦ Θεοῦ καθίσταται» (ιακ. δ’ 4). «μὴ ἀγαπᾶτε τὸν κόσμον», λέγει η Γραφή, «μηδέ τα εν τω κόσμω … ὅτι πᾶν τὸ ἐν τῷ κόσμῳ, ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκὸς καὶ ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν καὶ ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου, οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ πατρός … ο κόσμος παράγεται (δηλαδή: παρέρχεται) και η επιθυμία αυτού ο δε ποιών το θέλημα του Θεού μένει εις τον αιώνα » (Α’ Ιω. β’ 15-17).

259. Στον ποιμένα: Είσαι ο εκπρόσωπος της ορθής πίστεως και της Εκκλησίας. Είσαι ο εκπρόσωπος του ίδιου του Ιησού Χριστού. Πρέπει λοιπόν να προβάλλης σαν υπόδειγμα πραότητος, αγνότητος, σταθερότητος, υπομονής, πνευματικής εξάρσεως. Κάνεις το έργο του Θεού και πρέπει να μην χάνης το θάρρος σου μπροστά σε αοποιονδήποτε. Ας μην κολακεύεις κανένα, ας μη φέρεσαι δουλικά. Το έργο που επωμίσθηκες, είναι το υψηλότερο απ΄ όλα.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 114-115)

     (Με το αριστοτεχνικό αυτό επίσημο Δογματικό κείμενο (Όρο) των Πατέρων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου στη Χαλκηδόνα (451 μ.Χ.), καταπολεμούνται οι εξής αιρέσεις: α) ο Αρειανισμός, που δίδασκε ότι ο Χριστός δεν είναι τέλειος Θεός, αλλά κτίσμα, β) ο Νεστοριανισμός που δίδασκε ότι δεν είναι Ένας Χριστός, μία υπόσταση, αλλά δύο πρόσωπα. Άλλο ο Θεός Χριστός και άλλο ο άνθρωπος Χριστός. Η Παναγία γέννησε τον άνθρωπο, οπότε δεν πρέπει να λέγεται Θεοτόκος, χώριζε δηλαδή στα δύο τον Χριστό, και γ) ο Μονοφυσιτισμός που έλεγε ότι ο Χριστός δεν έχει δύο τέλειες φύσεις, άλλά η ανθρώπινη φύση Του απορροφήθηκε από τη θεία, άρα δεν είναι τέλειος άνθρωπος, και άλλες αιρέσεις βεβαίως).
     "Ακολουθώντας, λοιπόν, τους αγίους Πατέρες, διδάσκουμε ακριβώς, συμφωνώντας όλοι,
έναν και τον αυτόν να ομολογούμε Υιό, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό,
ότι είναι τέλειος στη θεότητά του και τέλειος στην ανθρωπότητά του,
Θεός αληθινός και άνθρωπος αληθινός, που αποτελείται από λογική ψυχή και σώμα˙
ότι είναι ως προς τη θεότητα ομοούσιος με τον Πατέρα και ομοούσιος μ’ εμάς ως προς την ανθρωπότητα,
σε όλα όμοιος μ’ εμάς, εκτός από αμαρτία.
Προ των αιώνων γεννήθηκε μεν από τον Πατέρα κατά τη θεότητα,
τους έσχατους δε καιρούς (γεννήθηκε) κατά την ανθρωπότητα για εμάς και για τη δική μας σωτηρία από την Παρθένο Μαρία, τη Θεοτόκο.
Ένας και ο αυτός Χριστός, Υιός, Κύριος, μονογενής, που γίνεται γνωστός με δύο φύσεις
χωρίς αυτές να συγχέονται, να μεταβάλλονται, να διαιρούνται, να χωρίζονται˙
που σε καμιά περίπτωση δεν αναιρείται η διαφορά των φύσεων εξαιτίας της ένωσης,
αλλά μάλλον διατηρείται η ιδιότητα καθεμιάς από τις δύο φύσεις και συνυπάρχει σε ένα πρόσωπο και μια υπόσταση,
χωρίς να διαμοιράζεται ή να διαιρείται σε δύο πρόσωπα,
αλλά (παραμένει) ένας και ο αυτός Υιός μονογενής, Θεός Λόγος, Κύριος Ιησούς Χριστός,
όπως ακριβώς με τον άνωθεν φωτισμό οι προφήτες περί αυτού και ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός μας παιδαγώγησε και μας παρέδωσε το Σύμβολο των Πατέρων .
     Αφού, λοιπόν, αυτά διατυπώθηκαν από εμάς με κάθε ακρίβεια και αρμονία από κάθε άποψη, η αγία και οικουμενική σύνοδος όρισε να μη επιτρέπεται σε κανέναν να διδάσκει άλλη πίστη ή να διατυπώνει ή να προσθέτει ή να πιστεύει ή να κηρύττει διαφορετικά. Εκείνους δε που τολμούν είτε να προσθέσουν διαφορετική πίστη, είτε να εμφανίζουν ή να διδάσκουν ή να παραδίνουν άλλο Σύμβολο σ’ αυτούς που θέλουν να επιστρέψουν στην επίγνωση της αλήθειας από την ειδωλολατρεία ή τον Ιουδαϊσμό ή από οποιαδήποτε αίρεση· αυτούς, αν μεν είναι επίσκοποι ή κληρικοί, οι μεν επίσκοποι να αποξενώνονται από την επισκοπή και οι κληρικοί από την ενορία· αν πάλι είναι λαϊκοί, να αναθεματίζονται.
(Η Σοφία των Πατέρων 8,Ευάγγελος Λέκκος, εκδ. Λύχνος,σελ. 38-40)

83. Πέθανε αληθινά η Θεοτόκος;

Ναι, πέθανε. Αθάνατη είναι μόνο η άυλη φύση του Θεού, όπως γενικά και η φύση των πνευμάτων (αγγέλων και δαιμόνων). Αθάνατη είναι και η ανθρώπινη ψυχή. Σε αντίθεση με την άυλη φύση των πνευμάτων, τα υλικά σώματα είναι από τη φύση τους θνητά. Διαγράφουν έναν κύκλο ζωής, φθείρονται και χάνονται. Σ’ αυτά ανήκε και το σώμα της Θεοτόκου. Ήταν υλικό και φθαρτό, καταγόμενο απο τη φυσική ρίζα του γενάρχη. Ως τέτοιο ήταν υπήκοο θανάτου. Κανένας λόγος δεν υπήρχε να εξαιρεθεί η Μητέρα του Θεού απο το καθολικό απόκριμα της αμαρτίας, το θάνατο. Κάτι τέτοιο θα ήταν αφύσικο. Θα την απέκοπτε απότομα από τη συνέχεια της κοινής ανθρώπινης φύσεως και θα ζημίωνε το θεομητορικό της αξίωμα: άνθρωπος πραγματικός ο Λυτρωτής από μητέρα άνθρωπο. Έτσι ευδόκησε να σώσει ο Θεός τον κόσμο σ’ ένα πλέγμα γνήσια ανθρώπινο. Απο το θάνατο είχε τη δυνατότητα να εξαιρεθεί μόνο η ανθρώπινη φύση του Χριστού, η οποία δεν ήταν ενταγμένη στη φυσική ροή της αδαμιαίας φύσεως και δεν είχε το προπατορικό αμάρτημα. Πέθανε όμως εθελούσια για να πληρώσει τη θεία περί απολυτρώσεως του ανθρώπου βουλή.

Την Κοίμηση της Παναγίας γιορτάζει η Εκκλησία μας στις 15 Αύγουστου.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 118-119)