Μια προπτωτική εικόνα
Ο όσιος Παύλος της Ομπνόρας (1317-1429) διψώντας ακατάπαυστα την ερημητική ζωή, κατέφυγε σε μια εντελώς απρόσιτη περιοχή των απεράντων ρωσικών δασών. Έκανε κατοικία του την κουφάλα μιας γέρικης φλαμουριάς! Εκεί πέρασε τρία χρόνια δοξολογώντας τον Θεό μαζί με τ’ αγριοπούλια.
Την ίδια εποχή, πέντε χιλιόμετρα μακρύτερα του, αγωνιζόταν ο όσιος Σέργιος του Νούρμα. Ο όσιος Σέργιος, ακούγοντας για τους πνευματικούς αγώνες του οσίου Παύλου, επιθύμησε να τον συναντήση. Ξεκίνησε λοιπόν να τον επισκεφθή και, όταν τον βρήκε, αντίκρυσε ένα θαυμαστό θέαμα: Ένα πλήθος από πουλιά περικύκλωνε τον όσιο. Τα μικρότερα μάλιστα ανέβαιναν στους ώμους και στο κεφάλι του, και αυτός τα έτρεφε με τα χέρια. Κοντά του μια αρκούδα περίμενε κι αυτή την τροφή της. Αλεπούδες, κουνέλια και άλλα ζώα περιφέρονταν χωρίς έχθρα μεταξύ τους και χωρίς να φοβούνται την αρκούδα.
Ήταν μια θαυμαστή εικόνα του πρωτόπλαστου αθώου Αδάμ στον κήπο της Εδέμ! Ήταν μια εξαίσια περίπτωσις της κυριαρχίας του ανθρώπου πάνω στην δημιουργία!
( Η Θηβαΐδα του Βορρά)
( Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Α΄, σελ.260-261)

Με την προσευχή μπορούν να σκεπάσουν όλη την Ελλάδα
Πήγαιναν κοντά του άνθρωποι, όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά απ' όλο τον κόσμο, μέχρι και από την Ιαπωνία. Πήγαιναν και του κατέθεταν όλο τον προβληματισμό και τις ανησυχίες τους και ό,τι άλλο είχαν μέσα τους. Και όλους τους βοηθούσε με πολλή αγάπη, ταπείνωση, πραότητα και προσευχή • προ παντός προσευχή.
Σε μία συνομιλία μας - είχα ευλογηθεί να τον ακούσω πολλές φορές - μου είχε πει :
" Υπάρχουν Γέροντες που, όταν απλώσουν τα χέρια τους σε προσευχή, μπορούν να σκεπάζουν όλη την Ελλάδα ". Χωρίς, βέβαια, να πεί αν ήταν για τον εαυτό του που μιλούσε, ή για κάποιον άλλο.
[Ί 144π.]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.359-360)

101. Τί είναι εκείνο που διασπά την ενότητα της Εκκλησίας;

Πρώτα πρέπει να σημειωθεί ότι την ενότητα στην πίστη δεν την παραβλάπτει το γεγονός ότι τα μέλη της Εκκλησίας δεν πιστεύουν όλα στον ίδιο βαθμό και στην ίδια έκταση το δογματικό περιεχόμενο της πίστεως. Και να θέλαμε να συνέβαινε αυτό, εκ των πραγμάτων είναι αδύνατο. Οι δογματικές αλήθειες είναι πολλές και δύσκολες και ο πολύς λαός δεν μπορεί να τις νοήσει όλες και επακριβώς. Και οι ειδικοί ακόμη πολλές φορές μπερδεύονται. Εκείνο που απαιτείται από τους Χριστιανούς είναι να γνωρίζουν σε γενικές γραμμές τα βασικά δόγματα της πίστεως και να πειθαρχούν στη διδακτική αυθεντία της Εκκλησίας. Με τις λεπτομέρειες ασχολούνται οι θεολόγοι.

Εκείνο που διασπά την ενότητα της Εκκλησίας είναι κυρίως οι αιρέσεις, τα σχίσματα και οι κάθε λογής ανταρσίες οι αναφυόμενες στους κόλπους της και εκταράσσσυσες την ειρηνική ζωή του χριστεπώνυμου πληρώματος της. Η αίρεση είναι η ολική ή μερική άρνηση της πίστεως, που στο πρακτικό πεδίο εκφράζεται συνήθως σαν ομαδική αναταραχή και αναστάτωση, καταλύοντας την αγάπη που πρέπει να συνδέει τα μέλη της εκκλησιαστικής κοινότητας μεταξύ τους. Το δε σχίσμα, με τις ίδιες επιπτώσεις, είναι η αθέτηση του διοικητικού συστήματος της Εκκλησίας. Και στις δύο περιπτώσεις εκείνο που κυριαρχεί είναι η εγωπάθεια, η φιλοδοξία και το πάθος, χωρίς ν’ αποκλείεται και μία ανεπίγνωστη και όχι πάντοτε από κακή προαίρεση απόκλιση από τη θεία αλήθεια.

Την αίρεση και το σχίσμα η Εκκλησία ουδέποτε αναγνώρισε ως παράλληλα εργαστήρια σωτηρίας· έχοντας δε τη συνείδηση ότι είναι ο φύλακας της παραδοθείσας θείας αλήθειας και μετά από προσπάθεια να συνετίσει τους αιρετικούς και τους σχισματικούς, προέβαινε, στο μέτρο που αυτοί παρέμεναν πεισματικά αμετάπειστοι, σε αποκοπή τους από το υγιές σώμα της και παράδοσή τους στο Σατανά, για δύο βασικούς λόγους· πρώτα για να προφυλάξει τα υγιή μέλη της από τη λύμη της αιρέσεως και έπειτα για να οδηγήσει τους αποκοπέντες σε μετάνοια. Η Εκκλησία βέβαια δεν απέκοπτε από το σώμα της πάντοτε όλα τα αιρετικά και σχισματικά κινήματα (λ.χ. το σχίσμα επί του Ακακίου). Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα κινήματα αυτά είχαν αυτοδίκαιη θέση στους κόλπους της. Απλά η Εκκλησία ανέβαλλε την αποκοπή τους αποβλέποντας στη μετάνοια και την επιστροφή τους. Ούτε πάλι είναι σωστή η διάκριση των δογμάτων σε κύρια και δευτερεύοντα και ότι η ενότητα της Εκκλησίας διασπάται μόνο από τα κύρια δόγματα και όχι από τα δευτερεύοντα. Οι δογματικές αλήθειες αποτελούν ενιαίο σύνολο, το οποίο στέκει ή πέφτει ολόκληρο. Η άρνηση των επουσιωδών δογμάτων χωρεί ακολούθως και στην άρνηση των κύριων, από τα οποία εκείνα εξαρτώνται. Από την άποψη αυτή αιρετικοί είναι και οι ετερόδοξοι, αυτοί που αρνούνται επί μέρους δογματικές αλήθειες και των οποίων η προσέλευση στην Ορθοδοξία (λόγω εγγύτητος) είναι ευχερέστερη.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 144-145)

Πένθος, τίποτε παρά πάνω
Αμάρτησες; Να πενθήσεις και σβήνει η αμαρτία.
Είναι τόσο κουραστικό αυτό; Δεν σου ζητάω τίποτε άλλο,
παρά μόνο να λυπηθείς για την αμαρτία.
Ε.Π.Ε. 30,120

δεινόν
Ένα ας θεωρούμε κακό, το ν’ αμαρτάνουμε ενώπιον Του.
Ε.Π.Ε. 30,182

εμμονή στην αμαρτία
Φοβερότερο απ’ την αμαρτία το να παραμένεις στην αμαρτία.
Και το φρικτότερο απ’ την πτώση, να προτιμάς να είσαι πεσμένος.
Ε.Π.Ε. 30,192

φωτιά, που με δάκρυα σβήνει
Να σβήσουμε την πυρκαγιά των αμαρτημάτων,
όχι με πολλά νερά, αλλά με λίγα δάκρυα.
Είναι μεγάλη η φωτιά της αμαρτίας,
αλλά με λίγα δάκρυα σβήνει.
Διότι το δάκρυ σβήνει την πυρκαγιά των αμαρτημάτων
και καθαρίζει τη δυσωδία της αμαρτίας.
Ε.Π.Ε. 30,266

γεννάει όλα τα κακά
Όλων των κακών αιτία είναι τα αμαρτήματα.
Εξ’ αιτίας των αμαρτημάτων δημιουργούνται λύπες.
Εξ’ αιτίας των αμαρτημάτων ταραχές.
Εξ’ αιτίας των αμαρτημάτων πόλεμοι.
Εξ’ αιτίας των αμαρτημάτων γεννιώνται νόσοι
και όλα τα δυσθεράπευτα πάθη, που μας βρίσκουν.
Ε.Π.Ε. 30,266

και φιλανθρωπία του Θεού
Αν ήταν μόνη της η μετάνοια, είναι φυσικό να την φοβάσαι.
Αλλά δεν είναι μόνη. Είναι συνδεδεμένη με τη φιλανθρωπία του Θεού.
Γι’ αυτό να έχεις θάρρος.
Ε.Π.Ε. 30,288

ντρεπόμαστε για τη μετάνοια!
Όταν διαπράττει την αμαρτία,
ο διάβολος δεν αφήνει τον άνθρωπο να ντραπεί,
αλλά την καθιστά φανερή.
Διότι γνωρίζει, πώς, αν ντραπεί, θ’ αποφύγει την αμαρτία.
Για τη μετάνοια όμως τον κάνει να ντρέπεται,
διότι γνωρίζει πως η ντροπή εμποδίζει τη μετάνοια.
Δύο, λοιπόν, κακά πετυχαίνει, και στην αμαρτία τον σύρει,
και από τη μετάνοια τον απομακρύνει. Γιατί ντρέπεσαι τώρα;
Όταν πόρνευες, τότε έπρεπε να ντρεπόσουν. Ό
ταν παίρνεις το φάρμακο, όταν απαλλάσσεσαι απ’ την αμαρτία, να μη ντρέπεσαι.
Τότε έπρεπε να αισχύνεσαι, όταν αμάρτανες.
Ε.Π.Ε. 30,292-294

και άφεσις
Δεν υπάρχει τόσο μεγάλο αμάρτημα,
που να μπορεί να νικήσει τη γενναιοδωρία του Κυρίου.
Ε.Π.Ε. 30,342

το δόλωμα της
Η Εύα από που αλλού έπρεπε ν’ αντιληφθεί τον εχθρό και πολέμιο (διάβολο);
Κυρίως απ’ το ότι διέστρεψε το λόγο του Θεού.
Έπρεπε, λοιπόν, αμέσως ν’ αποφύγει το δόλωμα.
Έπρεπε να υπερπηδήσει την παγίδα.
ΕΠΕ 31,116

τώρα, με τη χάρη, αντιμετωπίζεται
Τώρα, μετά την έλευση της χάριτος του Χριστού,
έχουν γίνει ευκολότερα τα πνευματικά αθλήματα.
Ε.Π.Ε. 31,132

συγκεκριμένη
Δεν αρκεί να πεις, είμαι αμαρτωλός,
αλλά πρέπει και κατ’ είδος να θυμηθείς
(και να εξομολογηθείς) τα αμαρτήματα σου.
Ε.Π.Ε. 31,166

συνεχώς προσκρούουμε στο Θεό
Τίποτε να μη φοβόμαστε, παρά μόνο το να ερχόμαστε σε σύγκρουση με το Θεό.
Ε.Π.Ε. 32,180

μας προδίδει
Τέτοια είναι η αμαρτία.
Προδίδει το δράστη της, χωρίς κανείς να ελέγχει.
Τον καταδικάζει, ενώ κανείς δεν τον κατηγορεί.
Το θύμα της το κάνει φοβιτσιάρη και δειλό.
Ε.Π.Ε. 32,220

«ύβρις»
Μια μόνο είναι η βλάβη, η αμαρτία.
Διότι και αν ακόμα όλη η οικουμένη σε βλάπτει,
αλλά συ δεν βλάψεις τον εαυτό σου, καθόλου δεν ζημιώθηκες.
Μια είναι η προδοσία, εκείνη της δικής σου συνειδήσεως.
Ε.Π.Ε. 33,112

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 155-158)

"Λέγει ότι σε εκτιμά, αλλά στο ασυνείδητό του σε απορρίπτει!"
Κάποιο απόγευμα επισκέφθηκα το Γέροντα μ' έναν γνωστό μου.
Μας δέχθηκε στο κελί του και τους δύο μαζί. Στη συζήτησή μας, που ακολούθησε,
ο γνωστός μου, μεταξύ άλλων, του μίλησε και για τη μεγάλη εκτίμηση που έτρεφε στο πρόσωπό μου.
Ο Γέροντας τον κοίταζε, έπειτα έσκυψε το κεφάλι και δεν είπε τίποτα. Σε λίγο φύγαμε.
Στην επόμενη επίσκεψή μου ήμουν μόνος. Ο Γέροντας μου είπε: "Σκέφτομαι εκείνον το γνωστό σου,
που μου έφερες και μου έλεγε, με χαρά, για την εκτίμηση που σου έχει.
Τη στιγμή όμως, που μου τα έλεγε αυτά, ξέρεις εγώ τί είδα στο βάθος της ψυχής του; Ότι σε αποστρέφεται και σε απορρίπτει".
Έμεινα εμβρόντητος από την αποκάλυψή του, πού ούτε καν θα μπορούσα να φαντασθώ.
Ο Γέροντας συνέχισε: "Πρόσεξε όμως, αυτό που είδα βρίσκεται στο ασυνείδητό του. Κατάλαβες; Τί είναι ασυνείδητο;"
Του είπα ό,τι ήξερα σχετικά. Κι εκείνος συμπλήρωσε: "Επειδή βρίσκεται στο ασυνείδητό του, δεν το γνωρίζει.
Να το προσέξεις πολύ αυτό που σου λέω". Όταν επέστρεψα στο σπίτι, αισθανόμουν θλίψη και εκνευρισμό
για τη διχασμένη και διπρόσωπη συμπεριφορά αυτού του ανθρώπου.
Αφού με απέρριπτε κατά βάθος, ποιός τον υποχρέωνε να με πλησιάζει και μάλιστα να ομολογεί,
μπροστά στο Γέροντα, την εκτίμησή του απέναντί μου; Δε θα ήταν πιο κανονικό να απομακρυνθεί από μένα,
για να βρίσκεται τουλάχιστον σε αρμονία με τα όποια βαθύτερα αισθήματά του;
Πέρασαν αρκετές ώρες εκνευρισμού και μόνο από κάποια στιγμή και μετά,
άρχισα να καταλαβαίνω το νόημά της επισημάνσεως του Γέροντα: "Πρόσεξε, αυτό βρίσκεται στο ασυνείδητό του και δεν το γνωρίζει".
Πράγματι, ο άνθρωπος αυτός συνειδητά με εκτιμούσε πολύ και το έδειχνε και αισθανόταν εντάξει απέναντί μου.
Το πρόβλημα της αυτοαντιφάσεώς του ήταν κρυμμένο στο ασυνείδητό του και γι' αυτό το αγνοούσε.
Η διαπίστωσή μου αυτή, που δικαιολογούσε την προειδοποίηση του Γέροντα, με ηρέμησε.
Τον δέχθηκα όπως είναι και διατήρησα αμετάβλητη την ευνοϊκή στάση μου, όπως πρίν.
Αργότερα, όταν ξαναείδα τον Γέροντα, μου διευκρίνισε σχετικά: "Αυτό, που είδα στο ασυνείδητό του, είναι παλιό,
είναι τραύμα, είναι δαιμονικό". Και σε ερώτησή μου, αν με τον εξαναγκασμό του μπορεί ν' αλλάξει,
μου απήντησε: "Με την αγιότητα αλλάζει ο άνθρωπος, φεύγουν τα ψυχικά τραύματα.
Σήμερα οι ψυχίατροι το λένε ψυχασθένεια, ενώ στην πραγματικότητα είναι δαιμονική ενέργεια, που οφείλεται στις αμαρτίες"
[Γ 413-5]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος,σελ.160)

Ο καθένας να αξιοποιήσει πνευματικά το χάρισμα που έχει
Το χάρισμα που έχει ο κάθε άνθρωπος πρέπει να το αξιοποιήσει στο καλό,
γιατί ο Θεός, για να του το δώσει, έχει και απαιτήσεις. Το μυαλό λ.χ. είναι μια δύναμη,
αλλά, ανάλογα με το πώς το χρησιμοποιεί ο καθένας, μπορεί να κάνει καλό ή κακό.
Ένας που έχει πολλή εξυπνάδα, αν την χρησιμοποιήσει σωστά, μπορεί να κάνει εφευρέσεις που θα βοηθούν τον κόσμο.
Αν όμως δεν την χρησιμοποιήσει σωστά, μπορεί να εφευρίσκει, ας υποθέσουμε, πώς να ληστεύει τον άλλον.
Ή αυτοί που κάνουν γελοιογραφίες σε εφημερίδες κ.λπ., σε μια γελοιογραφία, σε ένα σκίτσο, κρύβουν ολόκληρο γεγονός.
Και αν αυτό έχη σχέση με εκκλησιαστικά θέματα κ.λπ., μπορεί να κρύβη και ολόκληρη θεολογία.
Μερικοί από αυτούς, αν σπούδαζαν θεολογία, επειδή ο νούς τους παίρνει στροφές, θα μπορούσαν να εμβαθύνουν πολύ στα θεία νοήματα.
Θα αξιοποιούσαν δηλαδή αυτήν την ευστροφία, θα την αγίαζαν, και θα βοηθούσαν και τον εαυτό τους και τους άλλους.
Ενώ τώρα πολλοί κάνουν αρνητικό έργο• αν είναι αισχροί, αισχρό, αν είναι γελοίοι, γελοίο.
Όσοι δηλαδή έχουν κάποια ιδιαίτερη ικανότητα, θα γίνουν ή χρήσιμοι ή καταστρεπτικοί.
Ενώ όσοι δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη ικανότητα, δεν μπορούν βέβαια να κάνουν κάποιο μεγάλο καλό,
αλλά τουλάχιστον δεν μπορούν να κάνουν ούτε μεγάλο κακό.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 171-172)

Ο Άγιος Ιερώνυμος στη Σπηλιά της Βηθλεέμ

Νύχτα Χριστουγέννων.

Ένας άγιος και σοφός ασκητής προσεύχεται από ώρα γονατιστός μέσα στο άγιο Σπήλαιο, στη Βηθλεέμ.

Στο σπήλαιο, που πριν από περίπου 400 χρόνια είχε φιλοξενήσει τον νεογέννητο Χριστό μας.

Ο ασκητής δεν είναι άλλος από τον μεγάλο Πατέρα της Εκκλησίας μας, τον άγιο Ιερώνυμο, που κατέγραψε και τα όσα συνέβησαν εκεί.

Εκείνη τη νύχτα, ο Όσιος είχε αφήσει το ασκητήριο του, που ήταν κοντά στο άγιο Σπήλαιο, και είχε αποφασίσει να την περάσει ξάγρυπνος και προσευχόμενος μπροστά στην αγία Φάτνη.

Η καρδιά του ήταν γεμάτη ευγνωμοσύνη για τη μεγάλη δωρεά του Θεού: να έλθει ο Ίδιος στη γη, να γίνει άνθρωπος, για να μας γλυτώσει από τη δουλεία της αμαρτίας, από την τυραννία του διαβόλου και τα νύχια του θανάτου!

Απόλυτη σιωπή επικρατούσε μέσα στη νύχτα στον ιερό χώρο…

Ξαφνικά ακούστηκε να προφέρει το όνομά του μια γλυκιά φωνή:

– Ιερώνυμε!

Ξαφνιάστηκε ο Όσιος… Κοίταξε παραξενεμένος γύρω του… Τίποτε…

Δεν υπήρχε κανείς.

– Ιερώνυμε! ξανακούστηκε η φωνή…

Ναι! Ερχόταν από την αγία Φάτνη… και έκανε την καρδιά του να τρέμει συγκλονισμένη.

– Ιερώνυμε, τι δώρο θα μου κάνεις απόψε στη γιορτή μου;

Ήταν πράγματι η γλυκιά φωνή του Ιησού.

Ξέσπασε σε λυγμούς ο Άγιος:

– Ώ! Κύριε, το ξέρεις ότι για Σένα τα άφησα όλα: το παλάτι του αυτοκράτορα, τα μεγαλεία της Ρώμης, τις ανέσεις.

Η καρδιά μου, η σκέψη μου, όλα σε Σένα είναι στραμμένα!

Τι άλλο μπορώ να Σου προσφέρω; Δεν έχω τίποτε!

– Και όμως, Ιερώνυμε, έχεις κάτι ακόμα που μπορείς και πρέπει να μου το προσφέρεις…

Αυτό θα με ευχαριστήσει πιο πολύ από όλα τα άλλα, και αυτό θέλω…

Έπεσε σε συλλογή ο Όσιος… Πέρασαν λίγα λεπτά και μετά τόλμησε να ψελλίσει:

– Κύριε, δεν βρίσκω κάτι… Πες μου, τι θα μπορούσα ακόμη να Σου προσφέρω και δεν μπορώ να το σκεφτώ;

Μεσολάβησε μικρό διάστημα σιγής και η φωνή του Χριστού ξανακούστηκε:

– Ιερώνυμε, τις αμαρτίες σου θέλω. Δώσε μου τις αμαρτίες σου!

– Τις αμαρτίες μου; Τι να τις κάνεις, Κύριε, τις αμαρτίες μου;

– Θέλω τις αμαρτίες σου για να σου τις συγχωρήσω, αφού γι’ αυτό ήρθα στον κόσμο, απάντησε ο Ιησούς και επικράτησε βαθιά σιωπή.

Συγκλονισμένος ο άγιος Ιερώνυμος άφησε τα δάκρυα του, δάκρυα ευγνωμοσύνης, να πλημμυρίσουν τον ιερό χώρο όλη τη νύχτα.

Άφησε και σε μας την έμπρακτη παραγγελία, να μη λησμονούμε κάθε Χριστούγεννα το ωραιότερο δώρο προς τον Σωτήρα μας, τη μετάνοια μας για τις αμαρτίες μας.
Αυτός είναι ο καλύτερος εορτασμός της μεγάλης εορτής…

(Περιοδικό «Ο ΣΩΤΗΡ», τ. 2057)

Μυστήριο αγάπης

Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

Μέχρι τη σημερινή ημέρα ζήσαμε μέσα στην προσμονή της ελεύσεως του Σωτήρος κι αυτή η αναμονή έχει ήδη ευλογηθεί. Κάθε ερχομός προαναγγέλλεται, κάθε γιορτή θέλει την προετοιμασία της, βιώνεται εκ των προτέρων, και όσο πιο μακρά είναι η περίοδος αναμονής, τόσο πιο έντονη είναι η χαρά. Χαρά για την έλευση του Ηγαπημένου. Η προσμονή αυτή του Κυρίου είναι γραμμένη στα βάθη του είναι μας, της σάρκας μας, της ιστορίας μας, όλης της ανθρωπότητας. Μετά την έξωση από τον Παράδεισο, ο Αδάμ και η Εύα θρηνούν και η ανθρωπότητα ζει με τη νοσταλγία του χαμένου παραδείσου, όχι μόνο μιας ευτυχίας που δεν υπάρχει πια, αλλά κυρίως εκείνης της επικοινωνίας με το Θεό που ανήκει στο παρελθόν. Απόψε, νύχτα των Χριστουγέννων, η επικοινωνία που είχε διακοπεί αποκαθίσταται και ο κλεισμένος ουρανός είναι και πάλι ανοιχτός.

Ήδη ο προφήτης Ησαΐας οραματιζόταν τους ουρανούς να ανοίγουν: «Ω», έλεγε, «εάν άνοιγες τους ουρανούς, εάν κατέβαινες, θα έλιωναν ενώπιον του προσώπου σου τα όρη, όπως η φωτιά κατακαίει τα ξερόκλαδα!». Με πόση δύναμη το αναπολούσε, τι όνειρο, τι όραμα! Ο απερίγραπτος και ασύλληπτος Θεός, ο Θεός που δεν περιορίζεται από τίποτε, ο Ποιητής ουρανού και γης, που κατοικεί μέσα στο ανέσπερο φως, πώς θα μπορούσε να κατεβεί από τους ουρανούς; αν το έκανε, σίγουρα τα όρη θα έλιωναν μπροστά στο θέαμα, τίποτε δε θα μπορούσε να αντέξει την παρουσία του, το Πυρ της Θεότητός του, το Φως που τα μάτια δεν μπορούν ν’ αντικρίσουν! Το όραμα αυτό του Ησαΐα αποτελούσε την προσμονή των δικαίων και των αγίων της Παλαιάς Διαθήκης. Από τα βάθη της ταλαιπωρίας και της μοναξιάς του, απορριμμένος από τους ανθρώπους, ο δίκαιος Ιώβ φωνάζει: «Οἶδα γὰρ ὅτι ἀέναός ἐστιν ὁ ἐλκύειν μέλλων ἐπὶ τῆς γῆς […] Παρὰ γὰρ Κυρίου ταῦτα μοι συνετελέσθη» (Ιώβ 19, 25-26). Να η βεβαιότητα, που μέσα στην πιο σκληρή δοκιμασία εμφανίζεται ως η πιο ζωντανή πραγματικότητα. Παρά τα όποια λόγια των ψεύτικων φίλων του, στα βάθη του ο Ιώβ γνωρίζει ότι θα έρθει η μέρα που θα δει το Λυτρωτή του. Διότι ο Κύριος κατέβηκε στον Άδη και οι δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης Τον είδαν, όπως φαίνεται στην εικόνα «Ἡ εἰς Ἅδου Κάθοδος». Τον είδαν και Τον αναγνώρισαν, όταν το φως του φώτισε τα σκοτάδια του Άδη. Αυτή η νοσταλγία της κοινωνίας με το Θεό χρωματίζει ολόκληρη την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης και ως εκ τούτου το λαό του Ισραήλ και όλη την ιστορία της ανθρωπότητας.

Να λοιπόν που στη Βηθλεέμ οι ουρανοί σχίζονται και οι άγγελοι αναγγέλλουν την κάθοδο του Θεού. Και όμως, τα όρη δε λιώνουν˙ ο κόσμος δεν κατακαίεται σαν ένα δεμάτι ξερόκλαδα. Ο Θεός έρχεται ανάμεσά μας, αλλά σαν ένας άγνωστος. Έρχεται σχεδόν χωρίς να γίνει αντιληπτός και μόνον όσοι παίρνουν το μήνυμα από τους αγγέλους γνωρίζουν τη θεία ταυτότητά του. Το αιώνιο Φως εισέβαλε στα βάθη της γης. Στην εικόνα της Γεννήσεως αναπαριστούμε με μαύρο χρώμα το σπήλαιο της Βηθλεέμ, ταυτίζοντάς το με το σπήλαιο όπου εναπέθεσαν τον Κύριο νεκρό κατά την Ταφή του. Σκοτεινός και μαύρος υπήρξε ο Τάφος του Χριστού πριν φωτιστεί από το αναστάσιμο φως. Παρόμοια και το σπήλαιο της Βηθλεέμ, είναι ένας χώρος σκοτεινός, που περιβάλλεται όμως από φως και δόξα.

Έρχεται λοιπόν ο Θεός να κατοικήσει «μετά των ανθρώπων», γίνεται νήπιο. Όπως διαβάζουμε στο Ευαγγέλιο του Ιωάννου, «ὁ Λόγος σαρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ πατρός, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας» (Ιω. 1, 14). Με τα λόγια της Μαρίας «Γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου», ολόκληρη η ανθρωπότητα υποδέχεται το Θεό ως νεογέννητο, που έρχεται σήμερα στη Βηθλεέμ και στην Εκκλησία μας. Ολόκληρη η ανθρωπότητα υποδέχεται τον Κύριο ως Νυμφίο : «Ἰδοὺ ὁ νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός», όπως ψάλλουμε τη Μεγάλη Εβδομάδα. Όλες αυτές οι εικόνες διαπλέκονται, συνδυάζονται, ενώνονται και επικαλύπτονται, καθώς πρόκειται πάντα για το ίδιο μυστήριο: Να, ήρθε ο Υιός του Θεού, ο Νυμφίος της Εκκλησίας, ο μέγας αναμενόμενος, ο Μοναδικός και Πολυαγαπημένος. Πρόκειται πάντα για το μυστήριο της συνάντησης, της υποδοχής και της ένωσης, το μυστήριο της άφατης επικοινωνίας Θεού και ανθρώπων, για το μυστήριο της Αγάπης.

Σήμερα γιορτάζουμε τον ερχομό του Κυρίου, έναν αδιάκοπο ερχομό: «Ἰδοὺ ἕστηκα ἐπὶ τὴν θύραν καὶ κρούω· ἐάν τις ἀκούσῃ τῆς φωνῆς μου καὶ ἀνοίξῃ τὴν θύραν, καὶ εἰσελεύσομαι πρὸς αὐτὸν καὶ δειπνήσω μετ᾿ αὐτοῦ καὶ αὐτὸς μετ᾿ ἐμοῦ» (Λποκ. 3, 20). Πόση γλυκύτητα και οικειότητα σ’ αυτά τα λόγια! «Αὐτὸς μετʾ ἐμοῦ καὶ ἐγὼ μετʾ αὐτοῦ». Πώς να μη λαχταρήσουμε αυτή την οικειότητα, πώς να μην επιθυμήσουμε να έρχεται Αυτός κοντά μας κι εμείς να μένουμε κοντά Του. Η Γέννησή Του σήμερα αυτή τη διπλή σχέση προαναγγέλλει: Ο Ιησούς γεννάται στη Βηθλεέμ, γεννάται στην καρδιά μου και εγώ γεννιέμαι εν Αυτώ. Ο Ιησούς μεγαλώνει κοντά στη Μητέρα του και στον Ιωσήφ, αυξάνει όμως και μέσα μου, κι εγώ οφείλω να αυξάνομαι εν Αυτώ. Ο Ιησούς πεθαίνει και ανίσταται, κι εγώ κατά το πρότυπό Του πεθαίνω και ανίσταμαι εν Αυτώ, ώστε ό,τι είναι αμαρτία να πεθάνει μέσα μου και ο καινός άνθρωπος να αυξάνει και να ακτινοβολεί μέσα στην Ανάσταση.

Τελειώνοντας, θα ήθελα απλά να ευχηθώ η λαχτάρα για το Θεό που ενυπάρχει σ’ ολόκληρο το μυστήριο της πίστης μας, αυτή η λαχτάρα να νιώθουμε την παρουσία Του και να μετέχουμε σ’ Αυτόν, να μας καταφλέξει αληθινά, να κάνει να λιώσουν οι καρδιές μας όπως λιώνουν τα όρη στην παρουσία του Θεού. Ας γίνει να συντριβεί η καρδιά μας από αγάπη γι’ Αυτόν, η δική Του αγάπη ας είναι πάντοτε τόσο παρούσα μέσα μας, τόσο θερμή, ώστε να κατακάψει τον κόσμο με τη φλόγα της. Γι’ αυτό ο Κύριος προσευχήθηκε: «Πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ τί θέλω εἰ ἤδη ἀνήφθη!» (Λουκ. 12, 49). Αυτό είναι το μυστήριο της Γεννήσεως, αυτό είναι το δώρο του Θεού, αυτή είναι η φωτιά της αγάπης Του, που ανάβει και καταφλέγει τον κόσμο. Αμήv.

Εξαποστειλάριον
Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ἀνατολὴ ἀνατολῶν˙ καὶ οἱ ἐν σκότει καὶ σκιᾷ, εὕρομεν τὴν ἀλήθειαν, καὶ γὰρ ἐκ τῆς Παρθένου ἐτέχθη ὁ Κύριος.

(Boris Βobrinskoy, "Ζήσε τα Χριστούγεννα", μετάφραση Αγγελική Κυριαζή, 1η εκδ., Αθήνα, Ακρίτας, 2007)

Χριστὸς γεννᾶται [1]

Γέροντα, μετά την Αγρυπνία των Χριστουγέννων δεν κοιμόμαστε;

– Χριστούγεννα και να κοιμηθούμε! Η μητέρα μου έλεγε: «Απόψε μόνον οι Εβραίοι κοιμούνται». Βλέπεις, την νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός οι άρχοντες κοιμόνταν βαθιά, και οι ποιμένες «ἀγραυλοῦσαν»[2]. Φύλαγαν τα πρόβατα την νύχτα παίζοντας την φλογέρα. Κατάλαβες; Οι ποιμένες που αγρυπνούσαν είδαν τον Χριστό.

– Πώς ήταν, Γέροντα, το σπήλαιο;

– Ήταν μια σπηλιά μέσα σε έναν βράχο και είχε μια φάτνη· τίποτε άλλο δεν είχε. Εκεί πήγαινε κανένας φτωχός και άφηνε τα ζώα του. Η Παναγία με τον Ιωσήφ, επειδή όλα τα χάνια ήταν γεμάτα και δεν είχαν που να μείνουν[3], κατέληξαν σε αυτό το σπήλαιο. Εκεί ήταν το γαϊδουράκι και το βοϊδάκι, που με τα χνώτα τους ζέσταναν τον Χριστό! «Ἔγνω βοῦς τὸν κτησάμενον καὶ ὄνος τὴν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ»[4], δεν λέει ο Προφήτης Ησαΐας;

– Σε ένα τροπάριο, Γέροντα, λέει ότι η Υπεραγία Θεοτόκος βλέποντας τον νεογέννητο Χριστό, «χαίρουσα ὁμοῦ καὶ δακρύουσα» αναρωτιόταν: «Ἐπιδώσω σοι μαζόν, τῷ τὰ σύμπαντα τρέφοντι, ἢ ὑμνήσω σε, ὡς Υἱὸν καὶ Θεόν μου; ποίαν εὕρω ἐπὶ σοὶ προσηγορίαν;»[5].

– Αυτά είναι τα μυστήρια του Θεού, η πολύ μεγάλη συγκατάβαση του Θεού, την οποία δεν μπορούμε εμείς να συλλάβουμε!

– Γέροντα, πώς θα μπορέσουμε να ζήσουμε το γεγονός της Γεννήσεως, ότι δηλαδή ο Χριστός «Σήμερον γεννᾶται ἐκ Παρθένου»[6];

– Για να ζήσουμε αυτά τα θεία γεγονότα, πρέπει ο νους να είναι στα θεία νοήματα. Τότε αλλοιώνεται ο άνθρωπος. «Μέγα καὶ παράδοξον θαῦμα τετέλεσται σήμερον»,[7] ψάλλουμε. Άμα ο νους μας είναι εκεί, στο «παράδοξον», τότε θα ζήσουμε και το μεγάλο μυστήριο της Γεννήσεως του Χριστού.

Εγώ θα εύχομαι η καρδιά σας να γίνη Αγία Φάτνη και το Πανάγιο Βρέφος της Βηθλεέμ να σας δώση όλες τις ευλογίες του.

[1] Ειρμός και Καταβασία της α ωδής του πρώτου κανόνος της εορτής των Χριστουγέννων.
[2] Βλ. Λουκ. 2, 8.
[3] Βλ. Λουκ. 2, 7.
[4] Ησ. 1, 3.
[5] Τρίτον στιχηρόν προσόμοιον Εσπερινού 24ης Δεκεμβρίου.
[6] Δοξαστικόν της Θ Ώρας της εορτής των Χριστουγέννων.
[7] Πρώτον στιχηρόν ιδιόμελον αποστίχων της εορτής των Χριστουγέννων.

(Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, (2012), "Περί Προσευχής" – Λόγοι Στ΄, εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος Σουρωτή Θεσσαλονίκης)

279. Βλέπεις πολύ καθαρά, ότι είναι άκρως δύσκολο, ή μάλλον αδύνατο, χωρίς τη χάρι του Θεού και τη θερμή προσευχή σου και προσπάθεια, να αλλάξης στο καλύτερο. Μέσα σου, αλωνίζουν ένα σωρό πάθη, όλες οι αποχρώσεις και οι όψεις της αμαρτίας. Μένεις σ’ αυτές ακόμη, δέσμιός τους, ενώ ο μακρόθυμος Κύριος σε ανέχεται, προσδοκώντας τη μετάνοια και την επιστροφή σου. Σε περιβάλλει πάντοντε, παρ' όλα αυτά, με το απέραντο έλεός του.
Να είσαι λοιπόν επιεικής, υπομονετικός και γεμάτος αγάπη προς εκείνουν που ζουν γύρω σου και που επίσης κατέχονται από διάφορα πάθη. Ας νικάς κάθε τι το κακό με το αγαθό. Και, πριν απ’ όλα, ας παρακαλείς τον Θεό γι’ αυτούς, να τους διορθώση, να γυρίση τις καρδιές τους προς τον Εαυτό του, την πηγή της αγιότητος. Μη βοηθείς τον Αρχέκακο να επεκτείνη τη βασιλεία του. Δόξαζε το όνομα του Ουρανίου Πατρός σου με τις πράξεις σου. Εργάσου και συ για την εξάπλωσι της βασιλείας του πάνω στη γη. «Θεοῦ συνεργοί ἐσμεν» (Α’ Κορ. γ’ 9). Επιδίωκε με ζήλο να γίνεται το θέλημά του στη γη, όπως και στους ουρανούς. Έχε μέσα σου τη χαρά του καλού παιδιού όταν κάνη το θέλημα του αγαπημένου του πατέρα.

280. Τι ευχαρίστησι και τι αγαλλίασι νοιώθεις όταν ξαναβρίσκης ένα πολύτιμο για σένα αντικείμενο, που το είχες χάσει! Η χαρά σου, τότε, δεν λέγεται. Σκέψου λοιπόν πόσο ευχάριστο είναι για τον Ουράνιο Πατέρα μας να ξαναϊδή την όψι του χαμένου του παιδιού, του αμαρτωλού που γύρισε. Την όψι του απολωλότος προβάτου, που ξαναβρίσκεται μέσα στη μάνδρα. Την όψι της χαμένης δραχμής, της εικόνος του Θεού: του ανθρώπου. Η χαρά του Ουρανίου Πατρός για τον άσωτο υιό που επέστρεψε είναι τόσο μεγάλη, ώστε να γίνεται και χαρά όλων των ουρανών. «Λέγω ύμίν ότι ούτω χαρά έσται έν τω ούρανω έπί ένί άμαρτωλώ μετανοούντι» (Λουκ. ιε’ 7). Απολωλότες αδελφοί μου! Γυρίστε πίσω, από τα μονοπάτια της απώλειας, στον Ουράνιο Πατέρα μας. «Μετανοεῖτε, ἤγγικε γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» (Ματθ. γ’ 2)

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 122-124)