- Γέροντα, κάποια παιδιά με ρώτησαν γιατί βάφουμε κόκκινα αυγά.
- Τα παιδιά να μην τα αφήνετε να σκαλώνουν σε κάτι τέτοια,
γιατί τα ενδιαφέροντά τους θα στρέφονται συνέχεια εκεί και δεν θα πηγαίνουν
σε κάτι βαθύτερο. Πέστε τους μόνον ότι το κόκκινο αυγό, όπως είναι στρογγυλό,
συμβολίζει την γη που βάφτηκε με το Αίμα του Χριστού και λυτρώθηκε
όλος ο κόσμος από την αμαρτία.

- Γέροντα, μου κάνει εντύπωση το θάρρος των Μυροφόρων.
- Οι Μυροφόρες είχαν μεγάλη εμπιστοσύνη στον Χριστό, είχαν πνευματική κατάσταση,
και γι’ αυτό δεν υπολόγισαν τίποτε. Αν δεν είχαν πνευματική κατάσταση,
θα έκαναν αυτό που έκαναν; Ξεκίνησαν χαράματα, ώρα που απαγορευόταν η κυκλοφορία,
με αρώματα στα χέρια για τον Πανάγιο Τάφο του Χριστού, από αγάπη προς τον Χριστό.
Γι’ αυτό και αξιώθηκαν να ακούσουν από τον Άγγελο το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως.

- Γέροντα, πώς θα μπορέσουμε να ζήσουμε την χαρά της Αναστάσεως;
- Να καλλιεργήσουμε το χαροποιόν πένθος, για να έρθη η πραγματική χαρά.
Αν ζήσουμε με ευλάβεια και κατάνυξη την Μεγάλη Εβδομάδα, θα ζήσουμε
με πνευματική αγαλλίαση και θεία ευφροσύνη την Αγία Ανάσταση.

- Είναι, Γέροντα, φυσικό να μη νιώθω πολλή χαρά το βράδυ της Αναστάσεως;
- Ναι, είναι φυσικό, γιατί όλη την Μεγάλη Εβδομάδα
ζούσαμε τα λυπηρά γεγονότα του Πάθους κα ιδιαίτερα την προηγούμενη μέρα
που ήταν η Μεγάλη Παρασκευή. Επειδή το συναίσθημα της λύπης είναι βαθύτερο
από το συναίσθημα της χαράς, δεν μπορούμε σε μια μέρα να ξεπεράσουμε
αυτήν την ψυχική κατάσταση. Όχι ότι δεν χαίρεται η ψυχή την Ανάσταση,
αλλά δεν χαίρεται τόσο, όσο το απαιτεί η λαμπρή αυτή ημέρα. Σιγά σιγά όμως,
κατά την Διακαινήσιμο Εβδομάδα, που είναι σαν μια ημέρα πασχαλινή, φεύγει
ο πόνος της Μεγάλης Εβδομάδος και η ψυχή γεμίζει από την αναστάσιμη χαρά.
Την δεύτερη ημέρα του Πάσχα αρχίζει να καταλαβαίνει κανείς την Ανάσταση.

- Γιατί, Γέροντα, σε μερικά μοναστήρια κάνουν λιτανεία την δεύτερη ή τρίτη ημέρα του Πάσχα;
- Για να σκορπίσουν την πασχαλινή χαρά.
- Χτυπούν, Γέροντα, και τις καμπάνες;
- Την Διακαινήσιμο Εβδομάδα χτυπούν όλα μαζί, καμπάνες, σήμαντρα,
χειροσήμαντρα, και η καρδιά χτυπάει δυνατά ζώντας το «Αναστάσεως ημέρα».
Εύχομαι να χαίρεσθε πάντοτε
με αγαλλίαση πνευματική,
με συνεχή πασχαλινή χαρά,
με εσωτερική γλυκειά αναστάτωση.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, "Περί προσευχής", Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σσ. 203-204)

-Γέροντα, πώς θα αποκτήσω ευλάβεια στα Πάθη του Χρίστου;
-Κατ’ αρχάς να σκέφτεσαι την θυσία του Χριστού και την δική σου αχαριστία
και αμαρτωλότητα. Ένα σχετικό πατερικό κείμενο θα σε βοηθήσει λίγο και αυτό.
Αλλά αυτό που θα σε βοηθήσει περισσότερο, είναι το ίδιο το Πάθος, η θυσία του Κυρίου.
Ο Χριστός δεν δίδαξε απλώς μερικά πράγματα, αλλά θυσιάσθηκε για το ανθρώπινο γένος,
βασανίστηκε, σταυρώθηκε, υπέμεινε τόσα.
-Ο σταυρικός θάνατος, Γέροντα, ήταν ατιμωτικός;
-Ναι, ο πιο ατιμωτικός. Είναι φοβερό! Όλοι οι Προφήτες να προφητεύουν για τον Χριστό,
και τελικά οι Εβραίοι να Τον δέρνουν, να Τον φτύνουν,
να Τον εμπαίζουν, να Τον σταυρώνουν!
Όλα αυτά συγκλονίζουν τον άνθρωπο, αν τα σκεφθεί. Ακόμη και στον πιο αδιάφορο,
αν έχη λίγη καλή διάθεση και τα σκεφτεί, κινούν το ενδιαφέρον το πνευματικό.
-Γέροντα, το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, μετά την Ακολουθία των Παθών,
δεν μένω στον ναό.
-Κρίμα, κι εγώ νόμιζα ότι έχεις λίγη ευλάβεια! Καλά, δεν μένετε στον ναό
το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης;
Αφήνετε τον Εσταυρωμένο μόνον και πηγαίνετε στα κελιά σας;
-Οι περισσότερες αδελφές, Γέροντα, μένουν στον ναό, αλλά εγώ, με τον λογισμό
ότι είμαι εξωστρεφής και δεν θα μπορέσω να συγκεντρωθώ, αγρυπνώ» στο κελλί μου.
-Αν είναι έτσι, καλά. Να έχης στο κελλί σου μία εικόνα της Σταυρώσεως και να λες:
«Δόξα τη αγία σταυρώσει σου, Κύριε» και «Υπεραγία Θεοτόκε, προσκυνούμεν τα Πάθη,
του Υιού σου». Παράλληλα να κάνης και όσες μετάνοιες μπορείς.
Αυτήν την ημέρα πρέπει να την ζήσει κανείς. Εγώ την Μεγάλη Παρασκευή κλειδώνομαι,
για να την ζήσω.
-Φέτος, Γέροντα, την Μεγάλη Παρασκευή δεν έφαγα τίποτε και το βράδυ
στην Ακολουθία του Επιταφίου δεν μπορούσα να σταθώ όρθια.
Αν είχα την απαιτούμενη ευλάβεια στα Πάθη του Κυρίου, θα έφθανα σε αυτό το σημείο;
-Καλός ήταν και αυτός ο αγώνας. Τέτοια μέρα πώς να φάη κανείς;
Αν κάποιος δεν αντέχει, θα πάρη λίγο παξιμάδι. Παλιά στα μοναστήρια
μόνον κανένας άρρωστος ή κανένα γεροντάκι θα έπαιρναν το βράδυ ένα τσάι
με λίγο παξιμάδι. Μερικοί πίνουν ξίδι αυτήν την ημέρα, γιατί χολή και
ξίδι έδωσαν οι Εβραίοι στον Χριστό επάνω στον Σταυρό. Όταν πήγα στην Μονή Φιλοθέου,
την πρώτη Μεγάλη Εβδομάδα δεν έφαγα τίποτε. Την Μεγάλη Παρασκευή, επειδή είχα
ακούσει ότι κάποιοι είχαν την συνήθεια να πίνουν ξίδι, ήπια κι εγώ.
Ήταν όμως πολύ δυνατό, κι έπεσα κάτω λιπόθυμος.
-Γέροντα, γιατί την Μεγάλη Εβδομάδα μπορώ να κάνω τριήμερο, ενώ καθημερινά
δυσκολεύομαι να εγκρατευθώ;
-Την Μεγάλη Εβδομάδα είναι ο πόνος για τα Πάθος του Χριστού.
Αν πεθάνη, ας υποθέσουμε, ένα αγαπητό σου πρόσωπο, μπορείς
να έχεις τον νου σου για φαγητό; Τότε όχι μόνο να φας δεν μπορείς,
αλλά ούτε και νερό να πιεις.
-Φέτος, Γέροντα, ψάλαμε τα Εγκώμια στιχολογώντας τον Άμωμο.
-Τα άκουσα. Θέλω όμως να μου πείτε την αλήθεια: Όταν ψέλνατε,
είχατε το νου σας στον Χριστό, στον Επιτάφιο; Γιατί και η αδελφή
που έλεγε τον στίχο του Αμώμου και οι αδελφές που έψαλλαν, ήταν σαν συνεπαρμένες!
Από τι ήσασταν συνεπαρμένες; Επειδή λέγατε κάτι καινούργιο;
Αυτά είναι τελείως κοσμικά το καταλαβαίνετε; Επιτάφιος θρήνος λέγονται τα Εγκώμια!
Θρήνος είναι! Σε άλλα μπορεί να φύγη και λίγο ο νους, αλλά εδώ βασάνισαν τον Χριστό,
Τον έδειραν, Τον έφτυσαν, Τον σταύρωσαν και τώρα γίνεται η κηδεία.
Αν ούτε και αυτήν την ημέρα δεν αισθάνεται μια ψυχή αυτά που ψάλλει, τότε τι να πω;
-Γέροντα, στο Άγιον Όρος την Μεγάλη Παρασκευή χτυπούν πένθιμα οι καμπάνες;
-Χτυπούν καμπάνες, όταν βγαίνη ο Επιτάφιος.
-Χτυπούν Γέροντα, και όλη την ημέρα;
-Ξέρω κι εγώ αν χτυπούν; Εγώ κοιτάζω να χτυπήση η καρδιά!

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.200-202)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 11-32. Η παραβολή του ασώτου υιού
15.30 ὅτε δὲ ὁ υἱός σου οὗτος(1) ὁ καταφαγών σου τὸν βίον(2) μετὰ πορνῶν ἦλθεν(3),
ἔθυσας αὐτῷ(4) τὸν μόσχον τον σιτευτὸν.
30 Όταν όμως ήρθε αυτός ο γιος σου, που κατασπατάλησε την περιουσία σου με πόρνες,
έσφαξες για χάρη του το σιτευτό μοσχάρι”.
(1) Δεν ονομάζει αυτόν αδελφό, αλλά περιφρονητικά «ο γιος σου αυτός» (δ)·
σαν να τον δείχνει όπως ο Φαρισαίος τον τελώνη στη γνωστή παραβολή.
Ο γιος σου αυτός=Ο προκομμένος αυτός γιος σου. Τονίζει έτσι και την μεροληψία
του πατέρα (=ο γιος σου) και την προς τον αδελφό αποστροφή του (g).
(2) Εκδηλώνεται πικρία και με τη φράση «σου τον βίον». Εφόσον ο πατέρας
αυτοπροαίρετα μοίρασε σε αυτούς την περιουσία, θε έπρεπε ο μεγαλύτερος να πει
«την περιουσία του (του ασώτου)» (p).
(3) Έξυπνη η παρατήρηση: Λέει ήλθε σαν για κάποιον ξένο, και όχι επανήλθε (b).
Ολοφάνερα λοιπόν εξογκώνει τις παρεκτροπές του αδελφού του για να αντιτάξει
αυτές στην κατ’ αυτόν αδικαιολόγητη συμπεριφορά του πατέρα προς τον άσωτο
που επανήλθε. Το ότι ο άσωτος κατέφαγε την περιουσία του με πόρνες
ούτε λέγεται στην παραβολή, ούτε μπορούσε να το γνωρίζει ο μεγαλύτερος.
(4) Δοτική χαριστική (b).

15.31 ὁ δὲ εἶπεν(1) αὐτῷ, Τέκνον(2), σὺ(3) πάντοτε μετ᾽ ἐμοῦ(4) εἶ,
καὶ πάντα τὰ ἐμὰ σά(5) ἐστιν·
31 Κι ο πατέρας του τού απάντησε: “παιδί μου, εσύ είσαι πάντοτε μαζί μου
κι ό,τι είναι δικό μου είναι και δικό σου.
(1) Κάνει διπλή απάντηση στο διπλό παράπονο του μεγαλύτερου αδελφού (b).
(2) Η λέξη τέκνον έχει κάτι το τρυφερότερο από τη λέξη γιος (g),
και χρησιμοποιεί τώρα αυτή ο πατέρας, μολονότι ο μεγαλύτερος
δεν τον αποκάλεσε Πατέρα (p).
(3) Η αντωνυμία μπαίνει μπροστά με έμφαση σε αντίθεση με τον νεότερο
που απουσίασε για πολύ, ίσως επίσης και με το «εμοί» του σ. 29 (p).
(4) Είναι καλύτερα να ευφραίνεται κάποιος μαζί με τον πατέρα του παρά
με τους φίλους του (b). Του δείχνει τι θα μπορούσε να είναι η ζωή του
στο πατρικό σπίτι, αρκούσε και αυτός να ανταποκρινόταν στην στοργή του
πατέρα με καρδιά παιδιού. Θα ήταν ευφρόσυνη γιορτή όχι μίας μόνο ημέρας,
αλλά συνεχής και ασταμάτητη, εφόσον η περιουσία του Πατέρα του ήταν
και δική του περιουσία (g). Είναι ανείπωτη ευτυχία όλων των παιδιών
του Θεού να παραμένουν στο σπίτι του πατέρα και να βρίσκονται σε αδιάσπαστη
κοινωνία και ένωση μαζί του. Και στον μεν παρόντα βίο η επικοινωνία και ένωση
αυτή θα πραγματοποιείται με την πίστη. Στο μελλοντικό όμως βίο η μακάρια
ζωή του ουράνιου πατέρα θα μεταδοθεί πλήρως και σε μας, ώστε όλα τα δικά του
θα είναι και δικά μας. Διότι αν είμαστε «παιδιά, θα είμαστε και κληρονόμοι» (Ρωμ. η 17).
(5) Διότι ο νεότερος γιος είχε ήδη λάβει το μερίδιό του και ο, πρωτότοκος
είχε την προτεραιότητα στην κληρονομιά των αγαθών του πατέρα (b).
Η υποδοχή την οποία έκανα στον αδελφό σου, δεν συνεπάγεται αποδοκιμασία ή απόρριψη
και αποξένωση δική σου από τη στοργή μου. Ό,τι έκανα για τον αδελφό σου
δεν μειώνει σε τίποτα ό,τι έχω πρόθεση πάντοτε για σένα.

Π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ.Δρ. θεολογίας Δρ. Φιλοσοφίας.Πηγή: Βιβλίο "Μετενσάρκωση ή Ανάσταση; Ορθόδοξη θεώρηση τού Κακού"
Μερικά Γραφικά εδάφια
Οι αποκρυφιστές που υποστηρίζουν ότι η Καινή Διαθήκη κηρύττει τη μετενσάρκωση, επικαλούνται μερικά εδάφια της Γραφής.
Το περιοδικό "Παραψυχολογία" του Γ. Βουλούκου αναφέρεται στο Ματθ. ε' 18: «Έως ότου παρέλθη ο ουρανός και η γη, ούτε ένα γιώτα ή μικρή στιγμή δεν θα καταργηθή από τον νόμον, μέχρις ότου γίνουν όλα», μεταφράζει τo περιοδικό και σχολιάζει: «Ποιο νόμο; όχι το νόμο των γραμματέων και Φαρισαίων, αλλά το νόμο του Κάρμα!»! (Παραψυχολογία, Ιούνιος 1980, σ. 92).
Αλλά ο Χριστός μιλάει στο εδάφιο αυτό για το σκοπό της έλευσής Του. «Μη νομίσητε», λέγει, «ότι ήλθον καταλύσαι τον νόμον και τους προφήτας· ουκ ήλθον καταλύσαι, αλλά πληρώσαι». Ο Χριστός εξεπλήρωσε και ολοκλήρωσε το νόμο και τους προφήτες. Αναφερόμενος στο λόγο της Παλαιάς Διαθήκης, «οφθαλμόν αντί οφθαμού», προσθέτει: «Εγώ δε λέγω υμίν μη αντιστήναι τω πονηρώ... » (Ματθ. ε' 17. 38). Όχι μόνο να μην ανταποδίδει κανείς περισσότερα από εκείνα που αδικείται, αλλά και να μην ανταποδίδει καθόλου το κακό. Δεν γίνεται εδώ υπαινιγμός για κάρμα και μετενσάρκωση!
Ένα άλλο εδάφιο, στο οποίο αναφέρεται το περιοδικό "Παραψυχολογία" είναι το Ρωμ. στ' 23. Σχολιάζει: «Τι άλλο μπορεί να σημαίνει παρά το ότι το Κάρμα για τις κακές πράξεις συνεπάγεται επιστροφή στη γη για να φέρει κανείς τη θνητότητα μέχρι που ο αμαρτωλός να έχει μάθει τα μαθήματα του;» (Παραψυχολογία, Ιούνιος 1980, σ. 92). Το Ρωμ. στ' 23 αναφέρει, «τα γαρ οψώνια της αμαρτίας θάνατος, το δε χάρισμα του Θεού ζωή αιώνιος εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών». Η αμαρτία είναι χωρισμός του ανθρώπου από τον Θεό και οδηγεί στον πνευματικό θάνατο. Όμως όταν ο αμαρτωλός προστρέξει στην αγάπη του Θεού και αναγεννηθεί με τη δωρεά του Θεού «εν Χριστώ Ιησού», οδηγείται από το θάνατο στη ζωή.
Όπως έχει λεχθεί αυτή η αναγέννηση δεν συντελείται σε διάστημα πολλών ζωών, αλλά μπορεί να γίνει και σε μια στιγμή. Αυτό συνέβη με το ληστή, που ζήτησε το έλεος του Χριστού. Ο απόστολος Ιάκωβος αναφέρει πως όταν κανείς παρασυρθεί από τη δική του επιθυμία, πειράζεται και η επιθυμία του γεννά την αμαρτία και η αμαρτία το θάνατο, δηλαδή τον πνευματικό θάνατο. Όμως ο πνευματικός αυτός θάνατος ξεπερνιέται με την πνευματική αναγέννηση του ανθρώπου, που είναι αποτέλεσμα όχι της δικής του προσπάθειας, αλλά της βούλησης του Θεού (Ιακ. α' 14-18).
Και πάλι διαπιστώνουμε πως σ' αυτό το εδάφιο δεν γίνεται λόγος για κάρμα και μετενσάρκωση, αλλά για το αποτέλεσμα της ανθρώπινης αμαρτίας και για το αποτέλεσμα της χάρης του Θεού.
Ο Χριστός μίλησε για "άνωθεν γέννηση", εννοώντας την πνευματική αναγέννηση, που συντελείται με το άγιο βάπτισμα και με τη ζωή στην Εκκλησία (Ιω.γ' 3-5).Οι αποκρυφιστές του περιοδικού "Παραψυχολογία" χρησιμοποιούν και αυτό το εδάφιο για να τονίσουν: «Να μια λεκτική και σαφής δήλωση της αναγκαιότητας για τον άνθρωπο να περνά από ζωή σε ζωή μέχρι που να φθάσει σε πνευματικά επιτεύγματα» (Παραψυχολογία, Ιούνιος 1980, σ. 92).
Εδώ υπονοείται ασφαλώς η ανθρώπινη προσπάθεια, από ζωή σε ζωή, με σκοπό να οδηγήσει ο άνθρωπος τον εαυτό του σε πνευματικά επιτεύγματα, συμπεραίνει το ίδιο περιοδικό. Όμως το εδάφιο μιλάει για "άνωθεν γέννηση", για δώρο του Θεού, που αποκλείει κάθε έννοια αυτοσωτηρίας, στην οποία βασίζεται η διδαχή του κάρμα και της μετενσάρκωσης.
Η σωτηρία δεν συντελείται με τις προσπάθειες του ανθρώπου, που επεκτείνονται "από ζωή σε ζωή", αλλά με τη θυσία του Χριστού, που είναι μία και μοναδική· «μια γαρ προσφορά τετελείωκεν εις το διηνεκές τους αγιαζομένους» (Εβρ. Γ 14). Ο Χριστός σώζει τους πιστούς, δεν σώζονται μόνοι τους. Δεν έρχεται κάθε φορά με νέα ενσάρκωση να τους σώσει, αλλά ήλθε και πρόσφερε τη σωτηρία με την μία και μοναδική Του θυσία. Και εμείς όλοι που ενταχθήκαμε με το άγιο Βάπτισμα στο σώμα του Χριστού και ζούμε "εν Χριστώ", προσβλέπουμε τώρα όχι σε άλλες μετενσαρκώσεις, αλλά στη δευτέρα παρουσία Του, που θα σημάνει για όλους μας την ανάσταση των σωμάτων, την αφθαρσία και αθανασία. (Βλ. και όσα εκτίθενται στα βιβλία μας, "Αυτογνωσία, αυτοεξέλιξη, σωτηρία", Πρέβεζα 1991 και Η Ορθόδοξη Εκκλησία. Πίστη-Λατρεία-Ζωή", Πρέβεζα 1991).
Οι αποκρυφιστές με τους οποίους ασχολούμεθα δεν δέχονται αυτή τη διδαχή και απορρίπτουν τη δευτέρα Παρουσία του Χριστού.
Σύμφωνα με τη δοξασία του Κέϋση, την οποία αποδέχεται και ο Γ. Βουλούκος, «το Πνεύμα του Ιησού Χριστού εκδηλώθηκε πολλές φορές στη γη, πριν τον ερχομό του Ιησού. Μερικές φορές εκδηλώθηκε μέσω κάποιου σαν τον Μελχισεδέκ και άλλες φορές εκδηλώθηκε σαν πνευματική επιρροή μέσω κάποιου δασκάλου που διατηρούσε την λατρεία του ενός θεού» (Βλ. Λάνγκλεϋ, σ. 124).
Κατά την αντίληψη αυτή, αυτό που ο Χριστός ήταν, μπορεί να γίνει ο κάθε άνθρωπος· «Ο Χριστός που εκδηλώθηκε ο Ίδιος, μέσω του σώματος του Ιησού, συμπλήρωσε την δική του ανάπτυξη στην γη· αυτό δημιουργεί την πεποίθηση στην διαβεβαίωση Του προς τους μαθητές Του, ότι αυτοί θα ήσαν ικανοί να κάνουν όλα όσα Αυτός είχε κάνει. Αυτό ήταν προφανώς αδύνατον, αν επρόκειτο να παραμείνουν τόσο ατελείς πνευματικά, όσο ήταν εκείνο το διάστημα. Προϋποτίθεται ότι θα επέστρεφαν πολλές φορές προτού μπορέσουν να φτάσουν στο στάδιο της δικής Του διαφώτισης» (Λάνγκλεϋ, σ. 129). Μ' αυτά τα δεδομένα ο Χριστός δεν ήταν Σωτήρας του κόσμου, όπως αναφέρει η αγία Γραφή (Λουκ. β' 11. Πράξ. δ' 12. Ρωμ. Γ 8-13), αλλά ήλθε με μοναδικό σκοπό τη δική του προσωπική "εξέλιξη" και "σωτηρία". Ο σταυρός του Χριστού δεν έχει, σύμφωνα μ' αυτή την αντίληψη, εξιλεωτικό χαρακτήρα είναι μόνο ένα παράδειγμα, για να δείξει στους οπαδούς Του «όχι μόνον την ευκολία, με την οποία μπορούν να εγκαταλειφθούν οι γήϊνοι δεσμοί της σάρκας, αλλά την ολική ασημαντότητα του σώματος αφ' ότου σταματήσει να στεγάζει την ψυχή... Ο Πρίγκηπας της Ειρήνης κατήλθε στην γη με ανθρώπινη μορφή για να συμπληρώσει την δική Του ανάπτυξη» (Λάνγκλεϋ, σ. 131).
Μ' αυτή τη βάση η δευτέρα παρουσία του Χριστού, η ελπίδα των χριστιανών, που θα σημάνει τη δική τους σωματική ανάσταση, την είσοδο στην αιώνια ζωή σε αφθαρσία και αθανασία (Α' Κορ. ιε' 13-58), ακυρώνεται. Ο Κέϋση, αναφερόμενος στις διάφορες "εκδηλώσεις", όπως ισχυρίζεται, του Χριστού, καταλήγει: «Τι σχέση έχει αυτό το συμπέρασμα με τη Δευτέρα Παρουσία; Λοιπόν, έχοντας υπόψη τα όσα ανεφέρθησαν, παύει να υπάρχει Δευτέρα Παρουσία » (Λάνγκλεϋ, σ. 124). Ο Γ. Βουλούκος υποστηρίζει:
«...Ο Χριστός, με την ερώτηση «ποιος λένε ότι είμαι» (Ματθ. ιστ' 13-14), ήθελε να μάθει ποιος πίστευαν οι άνθρωποι ότι είχε υπάρξει σε μια προηγούμενη ζωή και η υπόθεση επιβεβαιώνεται από την απάντηση των μαθητών, ότι αυτός ήταν ο Ηλίας είτε ο Ιερεμίας, «μια απάντηση την οποία ούτε διέψευσε ούτε επιβεβαίωσε» (Παραψυχολογία, "Ιούνιος 1980, σ. 91).
Ο ισχυρισμός αυτός είναι εσφαλμένος. Γιατί ο Χριστός υπογραμμίζει εδώ τη Θεανδρική Του υπόσταση, αναφερόμενος στην πίστη που διακήρυξε ο Πέτρος: «Συ ει ο Χριστός ο Υιός του Θεού του ζώντος», «Μακάριος ει, Σίμων Βαριωνά, ότι σαρξ και αίμα ουκ απεκάλυψε σοι, αλλ' ο Πατήρ μου ο εν τοις ουρανοίς». Η αληθινή ταυτότητα του Χριστού αποκαλύφθηκε στον Πέτρο όχι από άνθρωπο, αλλά από τον ίδιο το Θεό! (Ματθ. ιστ' 16-18).
Το ότι ο Χριστός δεν έρχεται με αλλεπάλληλες ενσαρκώσεις, υπογραμμίζει ιδιαιτέρως η προς Εβραίους επιστολή. «Και όπως οι άνθρωποι μια φορά πεθαίνουν και υστέρα έρχεται κρίσις, έτσι και ο Χριστός, αφού μια φορά εθυσιάσθηκε διά να πάρη επάνω του τας αμαρτίας των πολλών, θα εμφανισθή διά δευτέραν φοράν χωρίς αμαρτίας εις εκείνους που τον αναμένουν διά την σωτηρίαν τους» (Εβρ. θ' 27-28). Ο Χριστός, λοιπόν δεν ήλθε πολλές φορές, με διαφορετικά σώματα και ονόματα, αλλά μόνο μία και αναμένεται να ξαναέλθει κατά τη δευτέρα Του Παρουσία.
Επομένως τα εδάφια αυτά, στα οποία καταφεύγουν οι αποκρυφιστές, που ισχυρίζονται πως δήθεν η Καινή Διαθήκη διδάσκει το κάρμα και τη μετενσάρκωση, είναι εντελώς άσχετα μ' αυτό το θέμα.
α) Η σχέση Ηλία - Ιωάννη
Αλλά όσοι ισχυρίζονται πως η μετενσάρκωση είναι χριστιανική διδασκαλία, επικαλούνται ιδιαίτερα τα εδάφια από το ευαγγέλιο του Ματθαίου, στα οποία αναφέρεται το όνομα του προφήτη Ηλία. Το περιοδικό "Παραψυχολογία" στο οποίο αναφερόμαστε (σελ. 91) γράφει:
«Για τον Ιωάννη το βαπτιστή είπε, και εάν θέλετε να το παραδεχθήτε, αυτός είναι ο Ηλίας ο οποίος μέλλει να έλθη (Ματθ. ια' 14), ο Ηλίας ήδη ήλθε και δεν τον αναγνώρισαν αλλά του έκαναν ό,τι ήθελαν" (Ματθ. ιζ' 12 και επίσης Μάρκ. θ' 13). Τι πιθανές έννοιες μπορούν και οι δύο αυτές ρήσεις να έχουν παρά το ότι ο Ιωάννης ήταν μια μετενσάρκωση του προφήτη Ηλία;».
Αν μελετήσουμε προσεκτικά το Ματθ. ια' 9-14, θα δούμε πως ο Ιωάννης διακρίνεται από τον προφήτη Ηλία, ενώ κατά άλλο τρόπο ταυτίζεται με αυτόν.
«Ούτος γαρ εστι περί ου γέγραπται ιδού εγώ αποστέλλω τον άγγελόν μου προ προσώπου σου, ος κατασκευάσει την οδόν σου έμπροσθέν σου. Αμήν λέγω υμίν, ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου του βαπτιστού... Και ει θέλετε δέξασθαι, αυτός εστιν Ηλίας ο μέλλων έρχεσθαι. ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω». Μεταξύ των γεννηθέντων από γυναίκες δεν εμφανίσθηκε μεγαλύτερος από τον Ιωάννη το βαπτιστή. Ούτε ο Ηλίας, ούτε άλλος προφήτης! Αν θέλετε να το παραδεχθήτε, αυτός είναι ο Ηλίας που έμελλε να έλθει· «ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω»· εκείνος που έχει πνευματικά αυτιά, ας ακούσει και ας αντιληφθεί το νόημα αυτών των λόγων. Δεν πρέπει λοιπόν κανείς να πάρει τους λόγους αυτούς κατά γράμμα. Πρέπει να τους δώσει πνευματικό νόημα! Έτσι ο Ηλίας ταυτίζεται και δεν ταυτίζεται με τον Ιωάννη· ήλθε, αλλά και μέλλει να έλθει!
«Ηλίας μεν έρχεται πρώτον και αποκαταστήσει πάντα· λέγω δε υμίν ότι Ηλίας ήδη ήλθε, και ουκ επέγνωσαν αυτόν, αλλ' εποίησαν εν αυτώ όσα ηθέλησαν ούτω και ο υιός του ανθρώπου μέλλει πάσχειν υπ' αυτών. Τότε συνήκαν οι μαθηταί ότι περί Ιωάννου του βαπτιστού είπεν αυτοίς» (Ματθ. ιζ' 11-13).
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας δίνει την ορθή ερμηνεία των εδαφίων αυτών. Ο Χριστός, λέγει, είπε πως «αυτός είναι ο Ηλίας που πρόκειται να έλθει»!..Όμως τώρα λέγει πως ο Ηλίας «ήλθε». Και πάλι λέγει πως όταν θα έλθει ο Ηλίας θα τα τακτοποιήσει όλα. Δεν πρέπει να νομίζουμε πως τα λόγια αυτά αντιφάσκουν, λέγει ο Χρυσόστομος. Γιατί όταν λέγει πως θα έλθει ο Ηλίας και θα αποκαταστήσει τα πάντα εννοεί τον ίδιο τον Ηλία και την επιστροφή των Ιουδαίων, που πρόκειται να γίνει τότε, κατά τον χρόνο πριν από τη δευτέρα παρουσία του Χριστού. Όταν όμως λέγει πως «αυτός είναι εκείνος που πρόκειται να έλθει», ονομάζει Ηλία τον Ιωάννη, λόγω της ομοιότητας του έργου του με το έργο του Ηλία.
Ο Χρυσόστομος φέρει σαν παράδειγμα τους προφήτες, που κάθε βασιλέα που διέπρεψε, τον ονόμαζαν Δαυίδ, και τους Ιουδαίους τους ονόμαζαν άρχοντες των Σοδόμων εξαιτίας της συμπεριφοράς των (Ησ. α' 10). «Διότι όπως ακριβώς εκείνος θα είναι πρόδρομος της δευτέρας παρουσίας, έτσι και αυτός υπήρξε πρόδρομος της πρώτης παρουσίας του» (Χρυσ, Εις Ματθ, Λόγος ΝΖΊ, ΕΠΕ 11, σ. 287-289). Οι άγιες Γραφές, λέγει ο Χρυσόστομος, ομιλούν για δύο παρουσίες του Χριστού· και γι' αυτήν που έγινε και γι αυτήν που θα γίνει. Αλλά οι προφήτες υπενθυμίζουν και τις δύο. Της μιας, δηλαδή της δευτέρας, θα είναι πρόδρομος ο Ηλίας (Μαλαχ. δ' 5), ενώ της πρώτης έγινε πρόδρομος ο Ιωάννης, τον οποίο ο Χριστός ονόμασε Ηλία· «όχι επειδή ήτο ο Ηλίας, αλλ' επειδή επραγματοποίει τo έργο εκείνου. Όπως ακριβώς δηλαδή εκείνος θα γίνει πρόδρομος της δευτέρας παρουσίας, έτσι και αυτός υπήρξε πρόδρομος της πρώτης» (Χρυσ, Εις Ματθ., Λόγος ΝΖ' 1. ΕΠΕ 11. σ. 283-285)
Στην ίδια ομιλία ο Χρυσόστομος ερμηνεύοντας τα εδάφια Ματθ. ια' 14 και Μαλαχ. γ' 1. δ' 4-5 υπογραμμίζει πως ο Χριστός είπε τους λόγους αυτούς για να δηλώσει ότι ο Ιωάννης ήτο ο Ηλίας και ο Ηλίας ήτο ο Ιωάννης επειδή και οι δύο είχαν την ίδια αποστολή και ότι και οι δύο έγιναν πρόδρομοί Του. Γι' αυτό και δεν είπε απλώς «αυτός είναι ο Ηλίας», αλλά, εάν θέλετε να το παραδεχθήτε, αυτός είναι. Δηλαδή, αν εξετάσετε τα γεγονότα με καλή διάθεση. Δεν αρκέσθηκε σ' αυτά, αλλά για να αποδείξει πως απαιτείται σύνεση, αφού είπε το «αυτός είναι ο Ηλίας», πρόσθεσε: «Αυτός που έχει πνευματικά αυτιά διά ν' ακούη, ας τα ακούη αυτά» (Χρυσ., Εις Ματθ., Λόγος ΛΖ' 3, ΕΠΕ 10, σ. 571-573).
Η ερμηνεία αυτή των εδαφίων στα οποία αναφερθήκαμε, κατοχυρώνεται απόλυτα και με το Λουκ. α' 17: «Και αυτός προελεύσεται ενώπιον αυτού εν πνεύματι και δυνάμει Ήλιου», δηλαδή θα ήταν μέτοχος του χαρίσματος και της δυνάμεως του Ηλία! Άλλωστε ο προφήτης Μαλαχίας προσθέτει και την πατρίδα εκείνου που αναμένεται να έλθει πριν από τη δευτέρα παρουσία του Χριστού, καθώς και το ειδικό έργο που πρέπει να εκτελέσει. Γράφει:
Και ιδού εγώ αποστελώ υμίν Ηλίαν τον Θεσβίτην, πριν η ελθείν την ημέραν Κυρίου την μεγάλην και επιφανή, ος αποκαταστήσει καρδίαν πατρός προς υιόν και καρδίαν ανθρώπου προς τον πλησίον αυτού, μη ελθών πατάξω την γην άρδην» (Μαλαχ. δ' 4-5).
Ο Ιωάννης δεν είναι βέβαια Θεσβίτης. ούτε θα είναι πρόδρομος της φοβερής δευτέρας παρουσίας του Χριστού, κατά την οποία ο Κύριος μέλλει να «πατάξη την γην άρδην». Κατά την πρώτη έλευση του Κυρίου, της όποιας πρόδρομος ήταν ο Ιωάννης, δεν συνέβη κάτι τέτοιο. Ο Χριστός δεν ήλθε να κρίνει τον κόσμο, αλλά να σώσει τον κόσμο (Ιω. ιβ' 47). Ακόμη η αποστολή του Θεσβίτη θα είναι να πείσει τους Ιουδαίους να πιστεύσουν στο Χριστό, ώστε να μη εξολοθρευθούν όλοι όταν θα έλθει ο Κύριος. Γι’ αυτό και υπογραμμίζεται πως θα τα αποκαταστήσει όλα (Ματθ. ιζ' 11), δηλαδή, θα επαναφέρει στην ορθή πίστη τους Ιουδαίους που θα ζουν τότε (πρβλ. Ρωμ. ια' 25-26). Ο Ηλίας δεν πέθανε, ανελήφθη (Δ' Βασιλ. β' 11)· δεν μπορεί λοιπόν να μετενσαρκωθεί, αφού δεν εγκατέλειψε την σάρκα του. Γιατί πώς θα μπορούσε να βρίσκεται ταυτόχρονα σε δυο διαφορετικά σώματα; Πρέπει κι αυτός να πεθάνει με φυσικό θάνατο, όπως όλοι οι άνθρωποι (Ψαλμ. πη' 49). Πρέπει λοιπόν να έλθει και πάλι. Τούτο θα γίνει πριν από τη δευτέρα παρουσία, κατά την εποχή του Αντίχριστου, θα κηρύξει στους Ιουδαίους και όταν εκπληρώσει την αποστολή του θα θανατωθεί· όμως θα αναστηθεί (Αποκ. ια' 7-14. ιε' 42-56).
Ο Ηλίας εμφανίζεται πάνω στο όρος της Μεταμορφώσεως μαζί με τον Μωυσή, υστέρα από τη γέννηση του Ιωάννη. Αν τα συμπεράσματα των οπαδών της μετενσάρκωσης ήσαν ορθά, τότε η αγία Γραφή έπρεπε να τον αναφέρει με το όνομα "Ιωάννης"· και οι μαθητές έπρεπε να έβλεπαν τον "Ιωάννη", όχι τον Ηλία!.Τα εδάφια λοιπόν που αναφέρονται στη σχέση ανάμεσα στον Ηλία και στον Ιωάννη τον πρόδρομο δεν δικαιώνουν τις απόψεις των αποκρυφιστών, πως τάχα η Καινή Διαθήκη κηρύττει το κάρμα και τη μετενσάρκωση. Ο αναμενόμενος Ηλίας δεν ήταν ο Ιωάννης ο πρόδρομος. Ο ίδιος το αρνήθηκε αυτό όταν ρωτήθηκε αν είναι ο Ηλίας: «Και ηρώτησαν αυτόν τι ουν; Ηλίας ει συ; και λέγει: ουκ ειμί» (Ιω. α' 21).
β) Η περίπτωση του εκ γενετής τυφλού
Οι αποκρυφιστές στους οποίους αναφερόμαστε επικαλούνται και την περίπτωση του εκ γενετής τυφλού (Ιω. θ' 1-7):«Στην περίπτωση του τυφλού εκ γενετής άνδρα η ερώτηση των μαθητών του "Ραββί, ποιος αμάρτησε, αυτός ή οι γονείς του διά να γεννηθή τυφλός;" δείχνει καθαρά την πίστη τους στη μετενσάρκωση. Επιθυμούσαν να μάθουν αν ήταν κάρμα των γονέων του άνδρα να έχουν ένα τυφλό γιό, η μήπως ο άνδρας προσβλήθηκε από τύφλωση για να διευθετηθεί κάποιο λάθος που είχε διαπραχθεί σε μια προηγούμενη ζωή. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Ιησούς δέχθηκε αυτή την ερώτηση σαν μια απόλυτα φυσιολογική και δίχως επιτίμηση» (Παραψυχολογία "Ιούνιος 1980, σ. 92).Εδώ πρέπει να πούμε πως ο ίδιος ο Ιησούς, με την απάντησή του απέκλεισε την περίπτωση που προβάλλεται στο αποκρυφιστικό περιοδικό: «Ούτε ούτος ήμαρτεν ούτε οι γονείς αυτού, αλλ' ίνα φανερωθή τα έργα του Θεού εν αυτώ» (Ιω. θ' 3).
Ο Χριστός αναφέρεται εδώ στο αποτέλεσμα και όχι στην αιτία. Το ίδιο κάνει και πολλές άλλες φορές. Έτσι αναφέρει, «εις κρίμα εγώ ήλθον εις τον κόσμον τούτον, ίνα οι μη βλέποντες βλέψωσι, και οι βλέποντες τυφλοί γένωνται» (Ιω. θ' 39). Εδώ δεν δηλώνει το σκοπό της έλευσής του, αλλά το αποτέλεσμα. Γιατί όταν μιλάει για το σκοπό, υπογραμμίζει πως δεν ήλθε να κρίνει, αλλά να σώσει τον κόσμο (Ιω. γ' 17). Έτσι και στην περίπτωση του τυφλού· υπογραμμίζει το αποτέλεσμα της τύφλωσής του· «ίνα φανερωθή τα έργα του Θεού εν αυτώ».
Με ποιον τρόπο θα εφανερώνοντο τα έργα του Θεού; Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει πως οι Εβραίοι άκουαν πως ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο, αφού έλαβε χώμα από τη γη. Και ο Χριστός έκανε το ίδιο: Για να αναπλάσει τα μάτια του τυφλού έλαβε χώμα. Έτσι δείχνει έμπρακτα πως αυτός είναι εκείνος που έπλασε τον άνθρωπο. Με το να πλάσει μάτι και να του δώσει την ενέργεια του φωτός, εφανέρωσε την κρυφή του δόξα· Αυτός είναι ο Δημιουργός και αναδημιουργός των πάντων, δι Αυτού εδημιουργήθησαν και δι αυτού αναδημιουργούνται τα πάντα!
Οι μαθητές, λέγει ο Χρυσόστομος, δεν είπαν αυτό που είπαν υπό μορφή ερώτησης, αλλ' απορίας. Γιατί στην περίπτωση του εκ γενετής τυφλού δεν θα μπορούσε κανείς να βρει την αιτία της τύφλωσης σε αμαρτία. Ο ίδιος δεν πρόλαβε να αμαρτήσει, γιατί γεννήθηκε τυφλός, ενώ αιτία της τύφλωσης δεν μπορεί να είναι αμαρτία των γονέων του, αφού το παιδί δεν τιμωρείται για τις αδικίες των γονέων του. Έτσι το νόημα των λόγων των μαθητών ήταν: Τι έκαμε αυτός και γεννήθηκε τυφλός; Γιατί συνέβη αυτό; (Χρυσ., εις Ιω, Λόγος ΝΣΓ 1, ΕΠΕ 14. σ. 27).
γ) «Ό, τι σπείρεις θα θερίσεις»
Οι υπέρμαχοι της μετενσάρκωσης αναφέρονται ιδιαίτερα στον απόστολο Παύλο. Το περιοδικό "Παραψυχολογία" σημειώνει:«Ο άγιος Παύλος πίστευε σαφώς στη Μετενσάρκωση. Έχει ήδη παρατεθεί η ρήση που είναι η επιτομή του Νόμου του Κάρμα: "Μην πλανάσθε, ο θεός δεν εμπαίζεται· εκείνο που θα σπείρει ο άνθρωπος αυτό και θα θερίσει", αλλά οι στίχοι που ακολουθούν (Γαλ. στ' 8-9) πηγαίνουν μακρύτερα: "Εκείνος που θα σπείρη εις την σάρκα του, θα θερίση από την σάρκαν διαφθοράν. Εκείνος δε που θα σπείρη εις το Πνεύμα, θα θερίση από το Πνεύμα ζωήν αιώνιον. Ας μην αποθαρρυνόμεθα εις το να κάνωμε το καλόν , διότι εις τον κατάλληλον χρόνον θα θερίσωμεν, εάν δεν αποκάμωμεν"» (Παραψυχολογία, Ιούνιος 1980, σ. 93).
Ο απόστολος Παύλος υπογραμμίζει στο έκτο κεφάλαιο της προς Γαλατάς επιστολής πως οι χριστιανοί πρέπει να διορθώνουν ο ένας τον άλλο και ο καθένας να βαστάζει τα βάρη του άλλου. Κι αν κανείς νομίζει πως είναι κάτι, ενώ δεν είναι τίποτα, εξαπατά τον εαυτό του. Πρέπει ο καθένας να εξετάζει το έργο του και τότε ο λόγος της καύχησής του θα είναι στον εαυτό του μόνο και όχι σε σχέση με τον άλλο· γιατί ο καθένας θα εξετάζει το δικό του φορτίο. Όποιος κατηχείται στο λόγο, ας κάνει τον κατηχητή του μέτοχο σ' όλα τα αγαθά του. Όπως ο κατηχητής του προσφέρει τα πνευματικά, έτσι κι αυτός να προσφέρει στον κατηχητή του τα υλικά αγαθά.
Υστερα από αυτή την τοποθέτηση ο Παύλος συνεχίζει: «Μη πλανάσθε, θεός ου μυκτηρίζεται· ο γαρ εάν σπείρη άνθρωπος, τούτο και θερίσει· ότι ο σπείρων εις την σάρκα εαυτού εκ της σαρκός θερίσει φθοράν, ο δε σπείρων εις το πνεύμα εκ του πνεύματος θερίσει ζωήν αιώνιον».
Με άλλα λόγια, αυτός που ενεργεί σύμφωνα με το σαρκικό του φρόνημα, σύμφωνα με τις επιθυμίες της σάρκας, όποιος ρυθμίζει τη ζωή του με αυτή τη βάση, θα θερίσει αιώνια κόλαση. Όποιος όμως έχει έργα που είναι καρποί του Αγίου Πνεύματος, αυτός θα θερίσει αιώνια ζωή.
Εδώ δεν αναφέρεται σε αλλεπάλληλες γεννήσεις και θανάτους, αλλά στη μέλλουσα κρίση. Γι’ αυτό και στη συνέχεια (Γαλ. στ' 10) αναφέρει: «Το δε καλόν ποιούντες μη εκκακώμεν καιρώ γαρ ιδίω θερίσομεν μη εκλυόμενοι. Άρα ουν ως καιρόν έχομεν, εργαζώμεθα το αγαθόν προς πάντας, μάλιστα δε προς τους οικείους της πίστεως». Ας μη αποκάμουμε εργαζόμενοι το καλό, λέγει, γιατί στον ορισμένο καιρό θα θερίσουμε τους καρπούς των κόπων μας· αν δεν αποκάμουμε. Όχι σε μια νέα γέννηση, αλλά στη μέλλουσα κρίση· τότε θα θερίσουμε τους καρπούς των κόπων μας. Αυτή η κρίση θα είναι μία και μοναδική, θα πραγματοποιηθεί "άπαξ", όχι πολλές φορές (Εβρ. θ' 27).
Το αποκρυφιστικό περιοδικό παραπέμπει ακόμη και στο Β' Κορ. θ' 6-7. Γράφει: «"Εκείνος που σπέρνει με οικονομίαν, θα θερίση και με οικονομίαν, και εκείνος που σπέρνει με αφθονίαν, θα θερίση και με αφθονίαν. Ο καθένας ας δίνη ό, τι του λέει η καρδιά του, όχι με λύπην ή αναγκαστικά". "Εδώ βρίσκεται η διδασκαλία του Νόμου, και το συμπέρασμα της πρώτης ρήσης είναι εξ ίσου σωστό: Ό, τι θέρισε ο άνθρωπος αυτό και είχε σπείρει» (Παραψυχολογία, Ιούνιος 1980, σ. 93).
Εδώ ο απόστολος μιλάει για τη διακονία του στους αγίους, δηλαδή για τη συνεισφορά των εξ εθνών χριστιανών υπέρ των αδελφών των στην Ιερουσαλήμ που υπέφεραν. Παρακινεί τους χριστιανούς να προσφέρουν γενναιόδωρα, όπως έκαναν και οι χριστιανοί της Μακεδονίας. Δεν παραλείπει να παινέψει και το ζήλο των χριστιανών της Αχαΐας και καταλήγει υπογραμμίζοντας τον ορθό τρόπο της συνεισφοράς. Να έχετε υπόψη σας, λέγει, πως «ο σπείρων φειδομένως, φειδομένως και θερίσει. Έκαστος καθώς προαιρείται· ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός...».
Στη συνέχεια προσθέτει πως ο Θεός θα χαρίσει πλούσια αγαθά σε όποιον τα σκορπίζει χάρη των αδελφών, ώστε «πλουτιζόμενοι με κάθε τρόπον θα μπορείτε να ασκήτε κάθε είδους γενναιοδωρία, η οποία διά μέσου ημών παράγει ευχαριστία εις τον Θεό» (Β' Κορ. θ' 6-11).
Το συμπέρασμα είναι ότι η Καινή Διαθήκη δεν κάνει λόγο για το κάρμα και τη μετενσάρκωση· ούτε ο Χριστός, ούτε οι απόστολοι πίστευαν στις δοξασίες αυτές.

«Μη ταρασσέσθω υμών η καρδία· πιστεύετε εις τον Θεόν, και εις εμέ πιστεύετε» (Ιω. 14:1)

Δεν ταράζεται η καρδιά μας; Ταράζεται, όταν βλέπουμε αυτά που γίνονται γύρω μας, ταράζεται, όταν πέφτουμε σε πειρασμούς· όταν ο Κύριος μας στέλνει δοκιμασίες, όταν έχουμε θλίψεις και όταν μας κυριεύει η κατάθλιψη, η καρδιά μας ταράζεται.

Αλλά ο Κύριος μας λέει· «Μη ταρασσέσθω υμών η καρδία· πιστεύετε εις τον Θεόν, και εις εμέ πιστεύετε». Μόνο αυτό χρειάζεται· η πίστη στον Θεό, στον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Αυτή η πίστη αποδιώχνει κάθε θλίψη και κάθε ταραχή και είναι για μας το μοναδικό καταφύγιο στις δυσκολίες, τις δοκιμασίες και τις στενοχώριες.

«Εν τη οικία του πατρός μου μοναί πολλαί εισίν· ει δε μη, είπον αν υμίν· πορεύομαι ετοιμάσαι τόπον υμίν» (Ιω. 14:2). Για ποια οικία του Πατρός μιλάει εδώ ο Χριστός; Βέβαια η έκφραση αυτή είναι συμβολική. Ο Θεός δεν έχει ανάκτορα σαν αυτά που έχουν οι γήινοι βασιλιάδες. Δεν έχει παλάτια με δωμάτια για τους υπηρέτες και τα μέλη της βασιλικής οικογένειας. Δεν έχει ο Θεός ορατά κτίρια χτισμένα με τούβλα και λάσπη. Τότε τι σημαίνουν αυτά τα λόγια του Κυρίου;

Σημαίνουν το εξής· ο καθένας από μας κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής του, με τα δικά του χέρια, χτίζει το μέλλον του. Αν η καρδιά μας είναι γεμάτη πίστη, ελπίδα και αγάπη, τότε ετοιμάζουμε για τον εαυτό μας μία ζωή μακάρια, ζωή αιώνια, γιατί αποστρεφόμαστε την οδό της αδικίας. Αλλά ο καθένας από μας σε διαφορετικό βαθμό αποκτά την καθαρότητα της καρδιάς, την πίστη, την αγάπη και την ελπίδα.

Υπάρχουν μεγάλοι άγιοι, οι οποίοι ενώ βρίσκονταν σ’ αυτή τη ζωή γίνονταν άγγελοι εν σαρκί, αποκτούσαν τα πολύτιμα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και ανέβαιναν στο ύψος της θεογνωσίας. Αυτοί οι άγιοι, όταν περνούσαν στην αιώνια ζωή, είχαν ήδη την ικανότητα να επικοινωνούν άμεσα με τον Θεό, διότι η καρδιά τους είχε γίνει ναός του Θεού.

Εμείς που πολύ απέχουμε από το να είμαστε άγιοι, τι μπορούμε να περιμένουμε; Αν δεν πράττουμε έργα αδικίας και δεν καταδικάζουμε μ’ αυτά τον εαυτό μας σε αιώνιο βάσανο, τότε, μπορούμε να περιμένουμε την ανάπαυση και την χαρά στην αιώνια ζωή. Αλλά επειδή η καρδιά μας δεν έχει καθαρότητα, που είχαν οι άγιοι του Θεού, επειδή υπάρχει πολλή ακαθαρσία μέσα μας, γι’ αυτό δεν είμαστε ικανοί να επικοινωνούμε άμεσα και σε βάθος με τον Θεό, όπως οι άγιοι. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να κατοικούμε στις μονές που πλημμυρίζουν από άκτιστο φως, όπου κατοικεί ο ίδιος ο Θεός, ακόμα δεν είμαστε άξιοι. Γι’ αυτό ο Θεός μας έχει ετοιμάσει μικρές κατοικίες διότι στην οικία του επουράνιου Πατέρα «μοναί πολλαί εισίν». Ο Θεός έχει μεγάλες και ένδοξες μονές, υπάρχουν μεσαίες, υπάρχουν και μικρές, σύμφωνα με το μέτρο του καθενός. Ο καθένας θα λάβει σύμφωνα με τα έργα του και τον βαθμό της καθαρότητας που έχει η καρδιά του.

Αλλά και αυτοί που θα κατοικήσουν ακόμα και σε πιο μικρές μονές θα συνεχίσουν στην αιώνια ζωή τον δρόμο προς την τελειότητα. Και αυτό που δεν πρόλαβαν ή δεν μπόρεσαν να κάνουν κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής τους, θα το κάνουν εδώ στις μικρές επουράνιες κατοικίες. Έτσι σταδιακά θα ανεβαίνουν όλο και πιο ψηλά φωτιζόμενοι και αγιαζόμενοι από τον Θεό. Και αυτούς, όπως και τους μεγάλους αγίους, τους περιμένει αιώνια χαρά και αγαλλίαση.

Και αυτό είναι μεγάλη παρηγοριά για μας τους αδύναμους χριστιανούς που δεν έχουμε καθόλου προχωρήσει στον δρόμο που μας έδειξε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός λέγοντας· «Έσεσθε ουν υμείς τέλειοι, ώσπερ ο πατήρ υμών ο εν τοις ουρανοίς τέλειος εστίν» (Μτ. 5, 48). Πολύ μακριά είμαστε ακόμα. Αλλά ας μην απογοητευόμαστε· αν και είμαστε αδύναμοι, όμως, γνωρίζουμε ότι στην οικία του επουράνιου Πατέρα μας υπάρχουν πολλές κατοικίες.

Αν δεν είμαστε σαν τους αμαρτωλούς εκείνους ανθρώπους που μισούν τον Θεό και τον βλασφημούν και για τους οποίους ο απόστολος Παύλος επιστολή λέει· «Ή ουκ οίδατε ότι άδικοι βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσι; μη πλανάσθε· ούτε πόρνοι ούτε ειδωλολάτραι ούτε μοιχοί ούτε μαλακοί ούτε αρσενοκοίται ούτε πλεονέκται ούτε κλέπται ούτε μέθυσοι, ου λοίδοροι ουχ άρπαγες βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσι» (Α’ Κορ. 6:9-10). Αν δεν είμαστε τέτοιοι, τότε ας μην χάνουμε την ελπίδα μας, υπάρχει και για μας τόπος στο σπίτι του επουράνιου Πατέρα μας.

Στη συνέχεια ο Κύριος λέει· «Ει δε μη, είπον αν υμίν· πορεύομαι ετοιμάσαι τόπον υμίν» (Ιω. 14:2). Δηλαδή· «Αν δεν υπήρχαν στο σπίτι του Πατέρα μου πολλοί τόποι διαμονής θα σας έλεγα· εγώ πηγαίνω να σας ετοιμάσω τόπο». Ο Χριστός το είπε στους αποστόλους του αλλά και σε όλους τους χριστιανούς. Εμείς πρέπει να το ξέρουμε.

«Και εάν πορευθώ και ετοιμάσω υμίν τόπον, πάλιν έρχομαι και παραλήψομαι υμάς προς εμαυτόν, ίνα όπου ειμί εγώ και υμείς ήτε» (Ιω. 14:3). Ο Χριστός έχει ετοιμάσει τον τόπο για τους αποστόλους του και για όλους τους καθαρούς στην καρδιά και άξιους της κοινωνίας με τον Θεό.

Και πότε θα έλθει; Μήπως εδώ γίνεται λόγος για την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού; Όχι, ο Κύριος λέει ότι αν τηρούμε τις εντολές του θα μας αγαπήσει ο επουράνιος Πατέρας του και θα έλθουν μαζί με τον Πατέρα και θα κατοικήσουν μαζί μας. Ο Κύριος ερχόταν στους αποστόλους του, ερχόταν στους μάρτυρες τότε που υπέφεραν αφάνταστα βασανιστήρια και τους ενδυνάμωνε. Έρχεται και τώρα και κατοικεί στην καρδιά των άκακων και καθαρών ανθρώπων. Θα έλθει στο τέλος της ζωής μας όταν η ψυχή μας θα χωριστεί από το σώμα. Ερχόταν στους αποστόλους, όταν, μετά από πολλά βασανιστήρια, η ψυχή τους άφηνε το σώμα, επειδή όλοι οι απόστολοι, εκτός από τον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, είχαν μαρτυρικό τέλος. Ερχόταν για να συναντήσει την ψυχή τους. Το ίδιο θα έλθει να συναντήσει τις ψυχές των καλών, δικαίων και καθαρών ανθρώπων.

«Και όπου εγώ υπάγω οίδατε, και την οδόν οίδατε. λέγει αυτώ Θωμάς· Κύριε, ουκ οίδαμεν πού υπάγεις· και πώς δυνάμεθα την οδόν ειδέναι» (Ιω. 14:4-5). Τι απάντησε ο Χριστός στον Θωμά; «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή· ουδείς έρχεται προς τον πατέρα ει μη δι’ εμού» (Ιω. 14:6). Για όλους μας Αυτός είναι η οδός που οδηγεί στην Βασιλεία του Θεού. Μας έδειξε αυτή την οδό. Μας έδωσε τις εντολές του, τις οποίες αν τις τηρούμε θα μας οδηγήσουν στη Βασιλεία του.

Αυτός που είναι η Αλήθεια φανέρωσε στον κόσμο την αλήθεια. Την φανέρωσε με τη διδασκαλία του, με τα θαύματα, με το θείο του πρόσωπο και με την αγάπη του που ο κόσμος δεν μπορεί να την κατανοήσει. Με την αγάπη που εκχύθηκε πάνω στον Σταυρό του Γολγοθά. Να πιστεύουμε ότι Αυτός, ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, είναι η Οδός, η Αλήθεια και η Ζωή. Μόνο Αυτός προσφέρει τη γνήσια, καθαρή και θεία ζωή.

«Ουδείς έρχεται προς τον πατέρα ει μη δι’ εμού». Να θυμόμαστε καλά αυτό τον λόγο. Αυτός είναι η Οδός μας προς τον Θεό, η Οδός προς την Βασιλεία των Ουρανών. Κανείς δεν ήλθε ποτέ στον Πατέρα παρά μόνο μέσω αυτής της Οδού. Να το θυμόμαστε. Με όλη την καρδιά μας να πιστεύουμε σ’ Αυτόν, να τηρούμε τις εντολές Του. Να πάρουμε την σταθερή απόφαση να ακολουθήσουμε τον δρόμο που Αυτός μας έδειξε. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να έλθουμε στον Πατέρα και θα μας ανοιχθεί η είσοδος στη Βασιλεία του Θεού. Αυτό να μας αξιώσει ο πανάγαθος και ελεήμων Κύριός μας Ιησούς Χριστός. Αμήν.

(Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας, "Λόγοι και ομιλίες", τόμος Γ’, εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 52-6)

"Θα προσεύχομαι με το πνεύμα μου αλλά θα προσεύχομαι και με το νου μου. Θα ψάλλω με το πνεύμα μου αλλά θα ψάλλω και με το νου μου" (Α΄Κορ. ιδ΄15)

"Στο ναό του Θεού ο καθένας λέει λόγια δοξολογίας. Είναι παρόντες οι άγιοι άγγελοι, οι οποίοι καταγράφουν τα λόγια. Είναι παρών ο Κύριος και εξετάζει τις διαθέσεις αυτών που εισέρχονται. Η προσευχή του καθενός είναι φανερή στο Θεό. Ποιος με ειλικρινή διάθεση, ποιος με πόθο ζητεί να γνωρίσει τα επουράνια. Ας ψάλλει η γλώσσα, και ας ερευνά ο νους το νόημα αυτών που ελέχθησαν, ώστε να ψάλλεις και με το πνεύμα σου και με το νου σου. Σπείρε δοξολογία, για να θερίσεις η βασιλεία των ουρανών στεφάνια και τιμές και επαίνους".

(Μεγάλου Βασιλείου, Εις ΚΗ΄Ψαλμόν, ΕΠΕ 5, 128-130)

Θηρία
σεβάστηκαν τον προφήτη
Περικυκλωμένος από λιοντάρια ο Δανιήλ ήταν σαν να τον περιστοίχιζαν πρόβατα, γι’ αυτό κανένα κακό δεν έπαθε. Και το ότι ήσαν θηρία, που απλώς δεν έδειχναν τη θηριωδία τους στο Δανιήλ, το κατάλαβαν από όσα ακολούθησαν εκείνοι, που είχαν φανή αγριώτεροι και από τα θηρία. Αυτοί, που είχαν τιμηθή από το Θεό με λογική, ξεπέρασαν σε σκληρότητα τα άλογα ζώα. Τον μεν δίκαιο και άγιο τα θηρία τον σεβάστηκαν και δεν τόλμησαν ν’ αγγίξουν το σώμα του. Αυτοί όμως του συμπεριφέρθηκαν πολύ χειρότερα από τα θηρία. Και για να μη θεωρήσουν φανταστικά τα πράγματα, κατάλαβαν με τα όσα συνέβησαν μετά μ’ αυτούς που έρριξαν στο λάκκο. Τα λιοντάρια μπροστά στον άγιο έδειξαν ημερότητα προβάτων, μπροστά όμως σ’ αυτούς έβγαλαν όλη την αγριότητά τους.
Ε.Π.Ε. 4,464
σε προπτωτική κατάστασι
Τα θηρία δεν ήσαν πριν από την πτώσι τέτοια, φοβερά και αποτρόπαια για τους ανθρώπους. Ήσαν ήμερα και χειραγωγούμενα. Ωδήγησε άλλωστε τα θηρία ο Θεός στον Αδάμ και τους έδωσε τα ονόματα. Το φίδι κουβεντιάζει με την Εύα κι αυτή δεν τρομάζει. Όταν όμως έγινε η παράβασις της εντολής του Θεού, χάθηκε εκείνη η τιμή. Όταν, λοιπόν, δης λιοντάρι, όταν δης φίδι, να αναπολήσης εκείνες τις περιγραφές, και θα έχης οπωσδήποτε ωφέλεια. Θυμήσου και τον Δανιήλ, πως τα φοβερά λιοντάρια δεν τα φοβόταν, επειδή είχε επανέλθει στην παλαιά εικόνα. Παρόμοιο συνέβη και με τον Παύλο (Πράξ. κη' 3), που η οχιά δεν τον δάγκωσε. Από τα παραδείγματα αυτά θα κερδίσης μεγάλη ωφέλεια ψυχής.
Ε.Π.Ε. 7.504-506
ο άνθρωπος λύκος
Έγινες, λοιπόν, λύκος ή λιοντάρι, ώστε μπαίνοντας σ’ ένα χώρο να προκαλής τον τρόμο; Ή μάλλον ο λύκος είναι καλύτερος. Διότι λύκος ποτέ δεν εξοντώνει λύκο, ούτε το λιοντάρι εξοντώνει άλλο λιοντάρι. Συναγελάζονται τα ομοειδή ζώα, σαν να σέβωνται την κοινωνία της φύσεως. Εσύ όμως, που πλάστηκες με σπουδαιότερα δικαιώματα και χαρίσματα, ώστε να είσαι ήμερος, ταπεινός, ισόνομος, γιατί καταντάς πιο θηριώδης από τα θηρία και με τις άλογες πράξεις σου καταφρονείς τα λογικά;
Ε.Π.Ε. 8α,310
χειρότεροι οι άνθρωποι
Πώς να σε ονομάσω άνθρωπο; Κλωτσάς σαν το γαϊδούρι. Οργιάζεις σαν τον ταύρο. Τρελένεσαι για γυναίκες σαν άλογο. Είσαι γαστρίμαργος σαν αρκούδα. Παχαίνεις στο σώμα σαν το μουλάρι. Κρατάς κακία σαν την καμήλα. Αρπάζεις σαν το λύκο. Οργίζεσαι σαν φίδι. Δαγκώνεις σαν σκορπίος. Είσαι ύπουλος σαν την αλεπού. Έχεις δηλητήριο κακότητας, σαν την κόμπρα και την οχιά. Εχθρεύεσαι τους αδελφούς σου, όπως ο διάβολος. Πώς να σε κατατάξω με τους ανθρώπους; Δεν βλέπω πάνω σου χαρακτηριστικά ανθρωπίνης φύσεως.
Ε.Π.Ε. 9,140
εξημερώνονται
Τα πρόβατα νικάνε τους λύκους, και ενώ βρίσκονται ανάμεσα σε λύκους και δέχονται δαγκώματα, όχι μόνο δεν εξαφανίζονται, αλλά και τους λύκους τους κάνουν πρόβατα. Και να σκεφθήτε, ότι δώδεκα ήσαν μόνο τα πρόβατα, ενώ οι λύκοι είχαν γεμίσει όλο τον κόσμο.
Ε.Π.Ε. 10,418
αντί πρόβατα, γινόμαστε λύκοι
Ας ντρεπώμαστε όσοι πολεμάμε τους άλλους σαν λύκοι. Όσο είμαστε πρόβατα, θα νικάμε. Κι αν ακόμα περικυκλωθούμε από λύκους αμέτρητους, θα υπερισχύσουμε και θα επικρατήσουμε. Αν όμως γίνουμε λύκοι, θα νικηθούμε, αφού δεν θα έχουμε τη βοήθεια του Ποιμένα. Διότι ο Χριστός δεν ποιμαίνει λύκους, αλλά πρόβατα. Γι’αυτό και σε εγκαταλείπει και φεύγει, αφού έγινες λύκος και δεν του επιτρέπεις να δείξη τη δύναμί Του.
Ε.Π.Ε. 10,418-420
πολυκέφαλο η κενοδοξία
Φοβερό το πάθος της κενοδοξίας. Έχει πολλά κεφάλια. Άλλοι από κενοδοξία επιζητούν εξουσία, άλλοι λεφτά, άλλοι αγαπούν τη δύναμι. Κι όπως προχωρεί η κενοδοξία, κλέβει και την ελεημοσύνη και τη νηστεία και τις προσευχές και το κήρυγμα. Πολλά τα κεφάλια του θηρίου της κενοδοξίας.
Ε.Π.Ε. 11,746-748
οι σταυρωτές
Γι’αυτό σταύρωσαν τον Κύριο δημοσίως, για να Τον διαπομπεύσουν στα μάτια όλων. Γι’ αυτό και Τον σταύρωσαν στρατιωτικά χέρια, για να τολμήσουν δημόσια όσα τόλμησαν ως παρανοϊκές ενέργειες. Καθένας θα λύγιζε βλέποντας τον όχλο που ακολουθούσε και θρηνούσε. Όχι όμως κι εκείνα τα θηρία (οι σταυρωτές) .
Ε.Π.Ε. 12,324
θηριωδέστεροι θηρίων
Το να υποδουλώνεται κανείς στη γαστέρα ή στα χρήματα, το να οργίζεται και να δαγκώνη ή να κλωτσά, αυτά είναι χαρακτηριστικά όχι ανθρώπων, αλλά ζώων. Μολονότι τα μεν θηρία καθένα έχει ένα πάθος, και αυτό μάλιστα κατά τη φύσι του. Ενώ ο άνθρωπος αφήνει τον εαυτό του να γίνεται υποχείριο όλων των παθών. Δεν καταντά μόνο θηρίο, αλλά γίνεται τέρας πολύμορφο και ποικιλόμορφο.
Ε.Π.Ε. 12,468
φίδι ο διάβολος
Αν δούμε στο κρεβάτι μας φίδι να φωλιάζη, προσπαθούμε οπωσδήποτε να το σκοτώσουμε. Και τώρα που φωλιάζει στις ψυχές μας ο διάβολος, δεν λαμβάνουμε μέτρα, αλλά μένουμε αδιάφοροι.
Ε.Π.Ε. 17,40

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 376-379)

Θεότητα
άναρχος ο Χριστός
Βλέπεις ότι είναι άναρχος ο Υιός, όχι επειδή δεν έχει αιτία υπάρξεως. Κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Έχει Πατέρα. Διαφορετικά πώς θα ήταν Υιός; Είναι άναρχος, διότι η ζωή Του δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος.
Ε.Π.Ε. 24,498
Θεόφιλος
εισεπήδησε στην εκκλησία Κ/λεως
Ο Θεόφιλος, που του είχε ανατεθή η ευθύνη της Εκκλησίας της Αλεξανδρειάς, ύστερα από κατηγορίες κάποιων στον ευσεβέστατο βασιλιά εναντίον του, ενώ διατάχθηκε να έρθη μόνος, εκείνος πήρε μαζί του πολλούς επισκόπους της Αιγύπτου, σαν να ήθελε από την αρχή να δείξη, ότι έρχεται για πόλεμο.
Ε.Π.Ε. 38,20
Θερισμός
και σπορά, τώρα και τότε
Όσο έχουμε καιρό, ας σπέρνουμε, για να θερίσουμε... Τώρα είναι ο καιρός της σποράς, τότε θα είναι ο καιρός του θερισμού και της αμοιβής... Αν, λοιπόν, η παρούσα ζωή είναι για σπορά, τότε γιατί συλλέγουμε; Να σκορπάμε με την ελεημοσύνη, αυτό ζητάει ο παρών καιρός.
Ε.Π.Ε. 12,126
Θευδάς
απάτη
Η υπόθεσις του Ευαγγελίου δεν είναι δόλος και απάτη, για να φοβηθούμε. Δεν μιλάει και δεν υποστηρίζει βδελυρά πράγματα, ούτε για γόητες και μάγους και ανηθικότητα. Ούτε έχει σχέσι με δόλο. Ούτε αποβλέπει να κάνη καμμιά επανάστασι, σαν εκείνη, που έκανε ο Θευδάς.
Ε.Π.Ε. 22,382
Θήραμα
η αλήθεια
Η βρώμικη ζωή στέκει εμπόδιο για τα υψηλά δόγματα, διότι δεν αφήνει να λειτουργή η διορατική δύναμις της διανοίας. Όποιος επιδιώκει την αλήθεια, οφείλει να καθαριστή προηγουμένως από τα πάθη.
Ε.Π.Ε. 18,222
της αγάπης του Θεού
Ήμουν από τους χαμένους, λέει ο Παύλος, πνιγόμουν, κινδύνευα να χαθώ. Με συνέλαβε με την αγάπη Του ο Θεός. Διότι πραγματικά Αυτός μας κυνηγούσε, όταν Του ξεφεύγαμε με πολλή βιασύνη.
Ε.Π.Ε. 21,668
Εξαγριωμένων
Οι κυνηγοί τα δύσκολα θηράματα προσπαθούν από κάθε τόπο και τα συλλαμβάνουν στη σαγήνη. Κι εμείς όσους έχουν εξαγριωθή σαν θηρία, ας προσπαθήσουμε να τους οδηγήσουμε στα δίκτυα της σωτηρίας, εμείς από δω, σεις από κει.
Ε.Π.Ε. 31,326
ο αδελφός σου
Ο Χριστός έχυσε το αίμα για τον αδελφό σου. Και συ δεν έχεις τη διάθεσι να πης ένα λόγο γι’ αυτόν; Σας παρακαλώ: Μόλις φύγετε από δω, τρέξτε στο κυνήγι αυτό. Καθένας να μου φέρη και κάποιον, που νοσεί από την αρρώστια της απανθρωπίας.
Ε.Π.Ε. 34,140
ευλογημένο κυνήγι
Να μη τεμπελιάσουμε, αλλά με κάθε σπουδή και προθυμία να κερδίσουμε τους αδελφούς.
Ε.Π.Ε. 34,326-328

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 374-376)

Θεός
στη φύσι Του η αγάπη
Ιδιότητα της φωτιάς είναι να θερμαίνη· του ήλιου να φωτίζη. Του Θεού ιδιότητα είναι ν’ αγαπά και να ευεργετή, και ακόμα περισσότερο.
Ε.Π.Ε. 6,152
αυτόπλουτος
Ο Ίδιος είναι αυτόπλουτος και δεν έχει κανενός την ανάγκη.
Ε.Π.Ε. 18,176
Θεός - Χριστός - εμείς - κόσμος
Υπό άλλη έννοια είμαστε εμείς του Χριστού, υπό άλλη ο Χριστός του Θεού, και υπό άλλη ο κόσμος δικός μας. Εμείς είμαστε του Χριστού, ως δικό του έργο. Ο Χριστός είναι του Θεού ως γέννημα γνήσιο, όχι ως έργο... Ο Χριστός είναι του Θεού, διότι Αυτόν έχει ως αίτιο της γεννήσεώς Του, επειδή είναι Πατέρας Του. Εμείς είμαστε του Χριστού, διότι δημιουργηθήκαμε απ’ Αυτόν. Εφ’ όσον δε εκείνοι (οι αρχηγίσκοι) είναι δικοί σας, λέει ο Παύλος, γιατί κάνετε το λάθος να παίρνετε την αξία σας απ’ αυτούς και όχι από το Χριστό και Θεό σας;
Ε.Π.Ε. 18,270-272
τιμωρός
Ο Θεός, αν και τιμωρή, πολλές φορές στη Γραφή αναφέρεται ως ελεήμων και μακρόθυμος και εύσπλαγχνος. Ενώ μία μόνο ή δύο φορές, ή σπανίως, αναφέρεται ως τιμωρός. Και τότε διότι είναι κατεπείγουσα ανάγκη.
Ε.Π.Ε. 18,388
φιλάνθρωπος, αλλά και δίκαιος
Λένε οι πολλοί, ότι ο Θεός, αφού είναι φιλάνθρωπος και αγαθός, δεν τιμωρεί αυστηρά τα πλημμελήματα. Επομένως ας μη φοβηθούμε, διότι δεν θα τιμωρήση ποτέ κανένα για τίποτε. Πρόκειται για την πιο επικίνδυνη πλάνη και απάτη.
Ε.Π.Ε. 18,454-456
γνώσις Του αδύνατη
Αν ποτέ δεν έχουμε κανενός πράγματος ακριβή γνώσι, πώς μερικοί έφτασαν σε τέτοιο βαθμό τρέλλας, ώστε να λένε, ότι γνωρίζουν το Θεό με κάθε ακρίβεια;
Ε.Π.Ε. 18,556
υπάρχει, αλλά πώς;
Αγνοούμε, λένε, το Θεό; Μη γένοιτο! Αλλά το ότι μεν υπάρχει, το γνωρίζουμε, όμως τι είναι στην ουσία, καθόλου δεν γνωρίζουμε.
Ε.Π.Ε. 18α,422
ύπαρξις και ουσία
Το ότι υπάρχει Θεός, το ξέρουμε. Την ουσία Του όμως καθόλου.
Ε.Π.Ε. 19,156-158
αποδείξεις
Από που ξέρεις ότι υπάρχει Θεός; Από τα όσα βλέπεις, από την ευταξία, που υπάρχει σ’ όλη την κτίσι.
Ε.Π.Ε. 19,262
κριτής δίκαιος
Ο Θεός είναι κριτής δίκαιος και ισχυρός και μακρόθυμος, και δεν ξεσπά η οργή Του για τις καθημερινές μας αμαρτίες.
Ε.Π.Ε. 19,268
ποτέ δεν εχθρεύεται
«Θεός ουδέποτε εχθραίνει».
Ε.Π.Ε. 19,314
καίτοι κριτής, φιλάνθρωπος
Το δικαστήριο εκείνο πράγματι είναι πολύ φρικτό και φοβερό, αν και ο καλός Θεός είναι ήμερος και πράος. Από που, λοιπόν, είναι γεμάτη τόση αγωνία η ημέρα εκείνη; Πύρινο ποτάμι κυλάει μπροστά από το πρόσωπό Του. Τα βιβλία με όλες τις πράξεις μας και τα λόγια μας ανοίγονται. Η ημέρα αυτή είναι σαν ένας κλίβανος, που καίει. Άγγελοι περιτρέχουν και καμίνια πολλά τοποθετούνται. Τότε, πώς λέμε, ότι είναι φιλάνθρωπος ο Θεός; Πώς είναι ελεήμων και αγαθός; Ασφαλώς είναι φιλάνθρωπος. Και από όλα αυτά η φιλανθρωπία του Θεού και πάλι αναδεικνύεται. Γι’ αυτό επισείει τόσο πολύ το φόβο, για να διεγερθούμε κάποτε προς τον πόθο της βασιλείας Του, παρακινούμενοι έστω και από αυτά, τα φόβητρα της ημέρας εκείνης και της κολάσεως.
Ε.Π.Ε. 23,510
αναλλοίωτος
Εκείνος παραμένει αναλλοίωτος, είτε Τον αρνούμαστε, είτε δεν Τον αρνούμαστε... Δεν μπορεί Εκείνος ν’ αρνηθή τον εαυτό Του, δηλαδή, να μην υπάρχη. Πάντοτε μένει. Πάντοτε υπάρχει. Ας μη συμπεριφερώμαστε, λοιπόν, έτσι, σαν να Του χαριζώμαστε, ή σαν να Τον ζημιώνουμε!
Ε.Π.Ε. 23,546
όλης της οικουμένης
Ο Θεός της οικουμένης δεν ντρέπεται να καλήται Θεός τριών ανθρώπων· σωστά. Διότι οι άγιοι είναι ισοστάσιοι όχι μιας οικουμένης, αλλά μυρίων κόσμων.
Ε.Π.Ε. 25,164
εραστής των ψυχών μας
Κανένας εραστής, ακόμα κι ο πιο θερμός και μανικός, δεν καίγεται τόσο πολύ για την ερωμένη του, όσο ο Θεός της σωτηρίας αγαπά τις δικές μας ψυχές.
Ε.Π.Ε. 30,602
απαραίτητα δίκαιος
Αν δεν υπάρχη καιρός μετά την εδώ ζωή, οι άγιοι θα φύγουν αδικημένοι και οι άδικοι ευεργετημένοι. Αν δεν υπάρχη η άλλη ζωή, πώς θα απονεμηθή το δίκαιο; Είναι, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη να υπάρχη η άλλη ζωή, όπου η δικαιοσύνη θα αποδοθή στον καθένα κατ’ αξίαν. Γιατί, αν δεν υπάρχη, πώς θα λειτουργήση η δικαιοσύνη; Κι αν, όπως λες, δεν υπάρχη άλλη ζωή, τότε ο Θεός δεν είναι δίκαιος. Αλλ’ ένας Θεός, που δεν είναι δίκαιος, είναι ανύπαρκτος.
E.Π.E. 34,592
ύπαρξις και δικαιοσύνη Του
Το ότι υπάρχει Θεός, όλα το φωνάζουν. Κι ακόμα, ότι είναι δίκαιος. Αν, λοιπόν, είναι δίκαιος, απονέμει στον καθένα σύμφωνα με την αξία του. Κι αφού απονέμεις σύμφωνα με την αξία καθενός, είναι οπωσδήποτε ανάγκη να υπάρχη μετά τη ζωή τούτη ο καιρός της αμοιβής, όπου καθένας θ’ απολαύση σύμφωνα με τις πράξεις του. Ή θα δώση λόγο των πράξεων του, ή θα τιμηθή για τα κατορθώματά του.
Ε.Π.Ε. 34,594

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 371-374)