«Να σηκώνεστε μπροστά στους ηλικιωμένους, τιμώντας έτσι το πρόσωπο του γέροντα. Να σέβεστε το Θεό σας. Εγώ είμαι ο Κύριος» (Λευιτικόν 19:32 – Ν.Μ.Β.)

«Δε θέλουμε η δική μας γενιά να είναι η υπεύθυνη για την απώλεια των ιστορικών δέντρων που διαφύλαξαν οι πρόγονοί μας. Ξέρουμε όλοι πολύ καλά ότι τα υπεραιωνόβια δέντρα της Κρήτης χρόνο με το χρόνο όλο και μειώνονται». Αυτά είπε πριν καιρό ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Βενεράτου Ηρακλείου Κρήτης, που μαζί με άλλους 35 συλλόγους προσπαθούν με διάφορες ενέργειες και παραστάσεις στις αρχές να σώσουν τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα της Κρήτης, που μερικά απ’ αυτά έχουν ζωή πάνω από χίλια χρόνια! Αξιέπαινη προσπάθεια που πρέπει να προβληθεί.
Σε κάποια άλλα δημοσιεύματα, ωστόσο, πληροφορείται κανείς την εγκατάλειψη και την περιφρόνηση της κοινωνίας απέναντι σε αιωνόβιους ή περίπου αιωνόβιους ανθρώπους, παππούδες και γιαγιάδες. Εγκαταλελειμμένοι από τα παιδιά τους σε τρισάθλια ιδρύματα περιμένουν το θάνατο, αφού ό,τι καλό είχαν να περιμένουν έχει τελειώσει!
Και διερωτάται κανείς: τι έχει μεγαλύτερη αξία; Ο Θεός είχε δώσει ιδιαίτερη εντολή για τους γέροντες, και μάλιστα η τιμή στους γονείς είναι μια εντολή με επαγγελία (Εφεσ. 6:2).

«Η σοφία ζωοποιεί όσους την κατέχουν. Αυτή είναι η ωφέλεια για εκείνους που τη γνωρίζουν» (Εκκλησιαστής 7:12)

- Το κόστος για να ζήσει κανείς μια συνεπή και γνήσια χριστιανική ζωή είναι ασύγκριτα μικρότερο από το κόστος μιας ασυνεπούς επιπόλαιης χριστιανικής ζωής.
- Η μεγαλύτερη ζημιά στη ζωή μας είναι η διαφορά ανάμεσα σ’ αυτό που είμαστε και σ’ αυτό που θα μπορούσαμε να είμαστε, αλλά δε γίναμε.
- Αν δεν αντάμωσες ποτέ στη ζωή σου το διάβολο, αυτό οφείλεται στο ότι βαδίζετε και οι δύο προς την ίδια κατεύθυνση. Άλλαξε απλώς κατεύθυνση προς το Χριστό και θ’ αρχίσεις να νιώθεις αντιμέτωπες όλες τις σατανικές δυνάμεις!
- Όταν προσεύχεσαι μη δίνεις μαθήματα ή οδηγίες στο Θεό. Απλά, ευχαρίστησέ Τον για τις δωρεές Του, εξομολογήσου τις αμαρτίες σου, και ζήτησέ Του δύναμη και σοφία να μαθαίνεις και να ζεις κατά το θέλημά Του.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

493. Όποιος έχει υπ’ όψι του την επίμονο κακία, με την οποία επιδιώκουν την καταστροφή μας τα άϋλα πονηρά πνεύματα, τους αντιστέκεται με αισιοδοξία και δεν πέφτει στην απόγνωσι. Ξέρει ότι ο σκοπός τους είναι να ερεθίσουν τον άνθρωπο, να τον σπρώξουν και αυτόν στην κακία, υποδουλώνοντάς τον στα γήϊνα θέλγητρα. Αλλά για να επιτύχουμε σ’ αυτή την άμυνα, είναι απαραίτητος μία προυπόθεσις. Πρέπει να αγρυπνούμε γύρω από την ψυχή μας. Γιατι ο εχθρός, όχι σπάνια, κρύβει τον εαυτό του πίσω από το προσωπείο του εγώ μας και της φιλοδοξίας μας. Χριστιανική ελπίδα, πόσοι σε στερούνται σ’ αυτόν τον καταχθόνιο πόλεμο! Πόσοι πέφτουν σε απόγνωσι και θέτουν οι ίδιοι τέρμα στη ζωή τους! Οι αυτόχειρες είναι οικτρά θύματα αυτών των υπούλων επιθέσεων.

494. Ο Κύριος είναι η αιτία και η στήριξις της σωματικής μου ζωής, παρέχοντας δύναμι και κίνησι στις οργανικές της λειτουργίες. Το ίδιο είναι και για την πνευματική μου ζωή, παρέχοντας φώς στην καρδιά μου.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 207-208)

491. Προορισμός της ζωής μας είναι η ένωσίς μας με τον Θεό. Σ’ αυτή τη ζωή, με την πίστι, την ελπίδα και την αγάπη. Και στη μέλλουσα, με την τελεία αγάπη. Αλλά ιδές πως ο εχθρός και εμείς οι ίδιοι αντιστρατευόμαστε σ’ αυτόν τον προορισμό. Στρέφουμε την ψυχή μας προς διάφορα άλλα πράγματα, που μας απομακρύνουν. Κάποτε, ώ φρίκη!, η αγάπη μας στρέφεται στο χρήμα, στα εδέσματα, στο ποτό, στα πολυτελή ενδύματα, στα σπίτια, σε ανθρώπους σαν εμάς και λησμονούμε τον Θεό. Κάποτε, γινόμαστε υπερήφανοι, φθονεροί, μοχθηροί, ψευδολόγοι και έτσι πραγματοποιούμε μία απ’ ευθείας ένωσι με τον ίδιο τον Εωσφόρο, που είναι κακία, ψεύδος, υπερηφάνεια, ο φθόνος προσωποιημένος. Και έτσι υβρίζουμε τον Κύριο μας, που μας έπλασε «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν» δική του. Συμβαίνουν αυτά με τόσους και τόσους. Αλλά δεν τα σκέφτονται ή αγνοούν τη σημασία τους. Αγνοούν ότι ο ύψιστος και μοναδικός μας προορισμός είναι η θέωσις.

492. Έννοιωσες ποτέ στην καρδιά σου, ενώ προσευχόσουν ή μελετούσες τον Λόγο του Θεού ή συνωμιλούσες εποικοδομητικά, να περνά κάτι σαν «αύρα λεπτή»; Ο Κύριος σε επισκεπτόταν τότε. «Φωνή αύρας λεπτής, κακεί Κύριος» (Γ’ Βασιλ. Ιθ’ 12).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 206-207)

Έλεγε ο άγιος Παϊσιος: ‘‘Γιορτάζει ο υποτακτικός του Μεγάλου Αντωνίου, ο Μέγας Αθανάσιος”!

Μαθητής και βιογράφος του υπήρξε ο άγιος Αθανάσιος ο Μέγας, Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας, τότε Διάκονος, ο πόθος του για υψηλή πνευματική εργασία τον οδήγησε στην έρημο της Θηβαΐδας, στον καθηγητή της ερήμου τον Μέγα Αντώνιο, όπου παρέμεινε για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αργότερα κατέγραψε τον θαυμαστό βίο του και μας τον παρέδωσε σαν κειμήλιο μεγάλης πνευματικής αξίας.

Γράφει ο Μέγας Αθανάσιος: «Ούτω παρά πάντων ήτο προσφιλής και όλοι ηξίουν να τον έχουν πνευματικόν πατέρα»,και «Σαν ιατρόν επέστειλεν ο Θεός τον Άγιον Αντώνιον εις την Αίγυπτον. Διότι ποίος ήρχετο προς αυτόν λυπούμενος και δεν υπέστρεφε χαίρων; Ποίος ήρχετο θρηνών διά θάνατον προσφιλών του προσώπων και αμέσως απέβαλε το πένθος; Ποίος ήρχετο οργιζόμενος και εις φιλίαν μετεβάλλετο; Ποίος νέος ήρχετο εις το όρος της ασκήσεως του και θεωρήσας τον ασκητήν Αντώνιον δεν ηρνείτο αμέσως τις ηδονές και ηγάπα την σωφροσύνην;».

Όταν ο Άγιος Αντώνιος αισθάνθηκε ότι η ημέρα της αναχώρησής του έφτασε, λέγει στους μοναχούς, που βρίσκονται κοντά του, ότι αφήνει το ραβδί του στον αββά Μακάριο, που ήταν εκεί, την μηλωτή, τον μανδύα του, στον Μέγα Αθανάσιο, ο οποίος του τον είχε χαρίσει κάποτε καινούργιο. Κατόπιν ο Μ. Αθανάσιος τον φορούσε πάντοτε ως φυλαχτό. Και τους προβάτινους χιτώνες του, στον μαθητή του αββά Σεραπίωνα. Έπειτα, αφού τους κοίταξε κατάματα τους είπε: Ο Αντώνιος σας αποχαιρετά και φεύγει. Και με τα λόγια αυτά παρέδωσε την άγια ψυχή του στον Θεό. Τον έθαψαν κατά την επιθυμία του, σε άγνωστο μέρος. Ήταν 17 Ιανουαρίου 356/363 μ.Χ. Έζησε 105 χρόνια.

Τα Λείψανα του αγίου Αντωνίου ανακαλύφθηκαν στην Αιγυπτιακή έρημο, μετά από όραμα, το έτος 561 επί Ιουστινιανού και μεταφέρθηκαν στην Εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην Αλεξάνδρεια, απ’ όπου περί το 635, λόγω της προελάσεως των Αράβων, μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη.

Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας, “ο ηρωικότερος των αγίων και ο αγιότερος των ηρώων”

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έκπληκτος από τον βίο, τους αγώνες και το μεγαλείο του Μεγάλου Αθανασίου εξεφώνησε τον πανηγυρικό στη μνήμη του το έτος 379 λέγοντας χαρακτηριστικά: ˝Αθανασίου επαινών, αρετήν επαινέσω˝» (Επαινώντας τον Αθανάσιον θα επαινέσω την αρετήν. Γιατί Αθανάσιος και αρετή είναι το ίδιο πράγμα. Όταν αναφέρομαι εις αυτόν επαινώ την αρετήν).

Λέγει πάλι ο Γρηγόριος: “Ο βίος του Αθανασίου κατέστη υπόδειγμα επισκόπου και η διδασκαλία του νόμος ορθοδοξίας, καθόσον ο μεν βίος του ήταν καθοδηγός της διδασκαλίας του, η δε διδασκαλία του ήταν επισφράγιση του βίου του”. (Εγκώμ. εις Αθανάσιον I -ΡG 103 420 Β).

Από τα 46 χρόνια της αρχιερατείας του τα 16 δαπανήθηκαν στις 5 εξορίες που υπέστη, οι οποίες βασίστηκαν σε ανήκουστες συκοφαντίες ότι ήταν φονιάς, μάγος, ανήθικος, φιλοχρήματος, συνωμότης κατά του Βασιλέως και της Πόλεως εμποδίζοντας την εξαγωγή σίτου από την Αλεξάνδρεια. Ο Αθανάσιος όμως, παρ’ όλες τις συκοφαντίες, τις σκευωρίες, τους κατατρεγμούς και τις εξορίες, έμεινε βράχος ακλόνητος, πιστός στις πεποιθήσεις του και στα πιστεύματά του και πρόθυμος να υποστεί τα πάντα χάριν αυτών.Στην τελευταία του εξορία όταν ο λαός άρχισε να θλίβεται επειδή καθυστερούσε η δικαίωσή του, τον παρηγόρησε με μία πρόταση που έμεινε στην Ιστορία.: “Νεφύδριον εστι και θάττον παραλεύσεται”… συνεφάκι είναι και γρήγορα θα περάσει. Εκοιμήθη 78 ετών στις 2 Μαΐου του 373.

1. Οι άνθρωποι λέγονται λογικοί καταχρηστικὰ. Δεν είναι λογικοί εκείνοι που έμαθαν τα λόγια και τα βιβλία των αρχαίων σοφών, αλλ᾿ όσοι έχουν λογική ψυχή και μπορούν να διακρίνουν ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό· και έτσι αποφεύγουν τα πονηρά και βλαβερά στη ψυχή, μελετούν όμως τα καλά και ψυχωφελή, και τα πράττουν με μεγάλη ευχαριστία προς το Θεό. Μόνο αυτοί πρέπει αληθινά να λέγονται λογικοί ἄνθρωποι.

2. Ο αληθινά λογικός άνθρωπος μια μόνο φροντίδα έχει, να υπακούει και να αρέσει στο Θεό των όλων.

3. Η εγκράτεια, η ανεξικακία, η σωφροσύνη, η καρτερία, η υπομονή και οι παρόμοιες μέγιστες και ενάρετες δυνάμεις μας δόθηκαν από το Θεό και είναι αντίθετες και αντιστέκονται και μας βοηθούν στις αντίστοιχες προς αυτές κακίες. Αν γυμνάζουμε αυτές τις δυνάμεις και τις έχουμε πάντοτε πρόχειρες, τότε νομίζουμε ότι δεν μας συμβαίνει πια τίποτε δύσκολο ή θλιβερό ή αβάσταχτο· γιατί σκεφτόμαστε ότι όλα είναι ανθρώπινα και τα νικούν οι αρετές που έχομε.

4. Δεν πρέπει κανένας να λέει ότι δεν είναι δυνατό να κατορθώσει ο άνθρωπος την ενάρετη ζωή, αλλά να λέει ότι αυτό δεν είναι εύκολο. Ούτε μπορούν να κατορθώσουν την αρετή οι τυχόντες. Την ενάρετη ζωή την πραγματοποιούν όσοι άνθρωποι είναι ευσεβείς και έχουν νου που αγαπά το Θεό. Γιατί ο νους των πολλών είναι κοσμικός και μεταβάλλεται· κάνει σκέψεις άλλοτε καλές, άλλοτε κακές· μεταβάλλεται στη φύση και γίνεται υλικότερος. Ο νους όμως που αγαπά το Θεό, τιμωρεί την κακία η οποία έρχεται εκούσια στους ανθρώπους από την αμέλειά τους.

5. Εκείνος που μπορεί να εξημερώσει τα ήθη των ανθρώπων και να τους κάνει να αγαπήσουν τους λόγους και την παιδεία, πρέπει να λέγεται ανθρωποποιός. Κατά τον ίδιο τρόπο και εκείνοι που μεταστρέφουν τους παραδομένους στις σαρκικές ηδονές προς την ενάρετη και θεάρεστη ζωή, πρέπει να λέγονται και αυτοί ανθρωποποιοί, επειδή ξαναπλάθουν τους ανθρώπους. Γιατί η πραότητα και η εγκράτεια είναι ευτυχία και δίνουν καλή ελπίδα στις ψυχές των ανθρώπων.

6. Ελεύθερους νόμιζε όχι όσους έτυχε να είναι ελεύθεροι, αλλά εκείνους που έχουν τη ζωή και τους τρόπους ελεύθερους. Δεν πρέπει πράγματι να ονομάζομε ελεύθερους τους άρχοντες που είναι πονηροί και ακόλαστοι, γιατί είναι δούλοι των παθών και της ύλης. Ελευθερία και ευτυχία της ψυχής είναι η πραγματική καθαρότητα και η καταφρόνηση των προσκαίρων.

7. Ο ενάρετος άνθρωπος δεν πρέπει να πουλά την ελεύθερη γνώμη του προσέχοντας πόσα χρήματα θα πάρει, και αν ακόμη είναι πολλά όσα του δίνουν. Γιατί τα πράγματα της ζωής αυτής είναι όμοια με όνειρο, και η φαντασία που προέρχεται από τον πλούτο και άγνωστο είναι που θα καταλήξει και λίγο καιρό μόνο κρατάει.

8. Το να γίνει κανείς αγαθός και σοφός ξαφνικά, είναι αδύνατο. Γίνεται ωστόσο με την κοπιαστική μελέτη, με τη συναναστροφή με ενάρετους ανθρώπους, με την πείρα, με τον καιρό, με την άσκηση και με την επιθυμία των καλών έργων. Ο αγαθός άνθρωπος που αγαπά το Θεό και Τον γνωρίζει αληθινά, δεν παύει να κάνει πλούσια όσα αρέσουν σ’ Αυτόν. Αλλά τέτοιοι άνθρωποι είναι σπάνιοι.

9. Όταν σου τύχει κανείς να φιλονικεί και πολεμά την αλήθεια και το προφανές, πάψε τη φιλονικεία και άφησέ τον, γιατί έχει απολιθωθεί η διάνοιά του.

10. Σ’ εκείνον που θέλει να σωθεί, δεν υπάρχει άλλο εμπόδιο εκτός από την αμέλεια και την οκνηρία της ψυχής.

11. Ο θάνατος, όταν κατανοηθεί από τους ανθρώπους, είναι αθανασία. Δεν τον κατανοούν όμως οι αμαθείς· γι’ αυτούς είναι θάνατος. Και οπωσδήποτε δεν πρέπει να φοβόμαστε το θάνατο, αλλά την απώλεια της ψυχής, που είναι άγνοια του Θεού. Αυτό είναι το φοβερό για την ψυχή.

12. Εκείνοι που γνωρίζουν το Θεό, γεμίζουν από κάθε καλή έννοια και επειδή επιθυμούν τα ουράνια, καταφρονούν τα βιοτικά. Αυτοί οι άνθρωποι ούτε αρέσουν στους πολλούς, ούτε και αυτοί αρέσκονται με τους πολλούς. Και γι’ αυτό όχι μόνο τους μισούν αλλά και τους περιγελούν οι πιο πολλοί ανόητοι.

13. Ο λογικός άνθρωπος πολεμείται διά μέσου των αισθήσεων από τα ψυχικά πάθη. Υποκύπτοντας μέσω των αισθήσεων (όραση, όσφρηση, ακοή, γεύση, αφή) στα τέσσερα πάθη αιχμαλωτίζεται η άθλια ψυχή. Και είναι τα τέσσερα πάθη της ψυχής: κενοδοξία, χαρά, θυμός, δειλία. Όταν λοιπόν ο άνθρωπος με τη φρόνηση και την επανειλημμένη σκέψη σαν καλός στρατηγός γίνει κύριος των παθών και τα νικήσει, δεν πολεμείται πλέον από αυτά, αλλά έχει ειρήνη στην ψυχή του και στεφανώνεται από το Θεό ως νικητής.

(πηγή: ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ των Ιερών Νηπτικών, σ. 28 κ. εξ., τ. Α΄, εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας)