-Γέροντα, όταν μου λένε ότι δεν ψάλλω καλά, προσπαθώ να καταλάβω
τι πρέπει να κάνω τεχνικά.
-Αυτό που πρέπει να κάνης είναι να προσπαθήσεις να αποκτήσεις μοναχική συνείδηση,
ευλάβεια, σύνεση, και όχι να έχης το νου σου στην τέχνη την ανθρώπινη, την ξερή.
Η τέχνη χωρίς ευλάβεια, είναι... μπογιές είναι κάτι το εξωτερικό, το ψεύτικο,
δεν έχει φυσικότητα. Μερικοί ψάλτες στον κόσμο βάζουν «μπογιές» στην φωνή τους
από ανάγκη, για να πάνε σε μεγαλύτερο ναό και να αυξηθεί ο μισθός τους.
Σου λέει: αν με βάλουν σε μικρότερη ενορία, πώς θα τα βγάλω πέρα;».
Εκείνοι τέλος πάντων δικαιολογούνται και να τεντωθούν και να φωνάξουν.
Ο μοναχός όμως δεν δικαιολογείται να μην ψάλλει φυσικά. Να προσέχετε, η ψαλτική σας
να είναι φυσική, κατανυκτική, να ψάλλετε για τον Θεό και όχι για την τέχνη της ψαλτικής.
Διακρίνεται στην ψαλτική το εσωτερικό και καρδιακό από το εξωτερικό και τεχνητό.
-Γέροντα, μήπως φταίει η φωνή μου που ψάλλω κοσμικά;
-Δεν φταίει η φωνή, φταίει η τέχνη η κοσμική. Ψάλλεις με έναν στόμφο κοσμικό,
όπως έψαλλαν μερικοί ψαλτάδες που άκουγες στον κόσμο. Είναι ψεύτικο το ψάλσιμό σου.
Να μην καλουπώνεις την φωνή σου. Ξέρεις τι κουραστικό είναι;
Να ψάλλεις με εσωτερικότητα και φυσικά.
-Μήπως, Γέροντα, για ένα διάστημα να μην ψάλλω καθόλου;
-Όχι, να ψάλλεις. Θα ακούς τις άλλες αδελφές, και σιγά σιγά θα φύγη αυτό το κοσμικό.
Βλέπω και στο Άγιον Όρος, τα νέα καλογέρια συνήθως ψάλλουν κοσμικά.
Αφού ακόμη δεν έζησαν την καλογερική, πώς να είναι καλογερικό το ψάλσιμό τους;
Αλλά και οι Αγιορείτες ψάλτες, παλιά που δεν είχαν επικοινωνία με ψάλτες κοσμικούς,
είχαν πιο καλογερικό ύφος. Τώρα που έρχονται σε επικοινωνία, μπερδεύτηκαν λίγο, όπως
τα πεπόνια χάνουν την νοστιμιά τους, όταν η πεπονιά βρεθή κοντά σε καμμιά κολοκυθιά.
Το παν είναι η ευλάβεια. Χωρίς ευλάβεια η ψαλτική είναι ξεθυμασμένη μοιάζει
με όργανο ξεκουρδισμένο, που κάνει γκλίν γκλίν. Ούτε έχει σημασία αν ψάλλει κανείς δυνατά
ή σιγανά σημασία έχει να ψάλλει με ευλάβεια. Τότε το σιγανό ψάλσιμο είναι ταπεινό,
γλυκό δεν είναι κοιμισμένο. Και το δυνατό είναι έντονο και καρδιακό δεν είναι άγριο.
Ο πατήρ Μακάριος Μπουζίκας είχε βροντερή φωνή, αλλά έψελνε φυσικά, με ευλάβεια
και με καημό ένιωθες ότι ξεκοβόταν η δική του καρδιά, και ξεκολλούσε και η δική σου.
«Σου κάνει τα τζιέρια άνω κάτω», έλεγε ένα γεροντάκι. Έμενε μόνος του στην Καψάλα,
σε ένα Σταυρονικητιανό Κελλί. Πιο κάτω έμενε ένας Ρουμάνος που δεν ήταν ψάλτης,
αλλά είχε ευλάβεια. Το βράδυ έβγαινε ο πατήρ Μακάριος στην απλωταριά του Κελλιού του
και άρχιζε το «Ανοίξαντός σου την χείρα» και συνέχιζε τον άλλο στίχο ο Ρουμάνος από κάτω!
Ήταν μεγαλείο!
Είναι μεγάλη υπόθεση ο ψάλτης να έχη ευλάβεια. Ξέρετε πόσο βοηθάει;
Αλλοιώνεται ο ίδιος εσωτερικά, και επειδή αυτή η εσωτερική αλλοίωση εκδηλώνεται
και εξωτερικά, αλλοιώνεται και ο άλλος που τον ακούει και βοηθιέται θετικά.
Έτσι η προσευχή όλων είναι ευπρόσδεκτη στον Θεό.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 219-221)