δωρεά
Η θεία Κοινωνία είναι δωρεά, δεν είναι αμοιβή. Είναι χάρισμα, δεν είναι ανταπόδοσις.
Ε.Π.Ε. 18α,236
κληρικοί και λαϊκοί
Υπάρχουν περιπτώσεις, που δεν διαφέρει καθόλου ο ιερέας από τον απλό πιστό, όπως για παράδειγμα την ώρα της θείας Κοινωνίας. Όλοι απολαμβάνουμε τα ίδια με τον ίδιο τρόπο. Ένα Σώμα βρίσκεται μπροστά σε όλους και ένα Ποτήριο.
Ε.Π.Ε. 19,486
με ευλάβεια
Το ίδιο σώμα βρίσκεται μπροστά σε όλους, το ίδιο, το ένα ποτήριο. Και στις προσευχές βλέπει κανείς, ότι ο λαός συμμετέχει πολύ. Διότι προσεύχονται και για όσα γίνονται, αλλά και για όλους τους ανθρώπους, τους αμαρτωλούς, τόσο ο ιερέας, όσο και ο λαός. Και όλοι λένε την ίδια προσευχή, προσευχή για να μας ελεήση ο Θεός. Και όταν πρόκηται να κοινωνήσουμε, ανάξιοι όντες, άλλη πρέπει να κάνουμε προσευχή. Όλοι μαζί γονατίζουμε στο έδαφος και υστέρα σηκωνόμαστε όρθιοι. Όταν επίσης πρόκηται να μεταλάβουμε, όλοι ανταλλάσσουμε ασπασμούς.
Ε.Π.Ε. 19,486
στις μεγάλες γιορτές;
Βλέπω πολλούς να συμμετέχουν στην κοινωνία του σώματος του Χριστού, αλλ’ όπως έτυχε, από συνήθεια περισσότερο και για το νόμο, παρά με το νου και την καρδιά. Λένε: Αν έρθη ο καιρός της αγίας Τεσσαρακοστής, σε όποια κατάστασι και αν βρίσκεται κάποιος, μπορεί να συμμετέχη στα μυστήρια. Το ίδιο όταν έρθη η ημέρα των Χριστουγέννων. Και όμως δεν είναι ο καιρός, δηλαδή η γιορτή των Χριστουγέννων ή η Μεγάλη Σαρακοστή, που καθιστά τους ανθρώπους άξιους να προσέρχωνται στα μυστήρια, αλλ’ η ειλικρίνεια και η καθαρότητα της ψυχής. Με τέτοια ψυχή να προσέρχεσαι πάντα. Χωρίς αυτήν ουδέποτε.
Ε.Π.Ε. 20,484
μια η θυσία, παντού όλος ο Χριστός
Πάντοτε προσφέρουμε τον ίδιο Χριστό, όχι σήμερα άλλο πρόβατο και αύριο άλλο, αλλά πάντοτε το ίδιο. Ώστε μια είναι η θυσία. Ένας παντού ο Χριστός. Και εδώ είναι ολόκληρος και εκεί ολόκληρος. Ένα σώμα.
Ε.Π.Ε. 25,36-38
όχι το πότε, αλλά το πώς
Ποιους θα αποδεχτούμε στη θεία Κοινωνία; Όσους μια φορά προσέρχονται; Όσους πολλές φορές; Όσους λίγες φορές; Ούτε αυτούς που μεταλαμβάνουν μια φορά, ούτε όσους πολλές ή λίγες φορές προσέρχονται, αλλά ποιους; Όσους μεταλαμβάνουν με καθαρή συνείδησι, με καθαρή καρδιά, με βίο ανεπίληπτο. Αυτοί ας πλησιάζουν πάντοτε. Οι άλλοι ούτε μια φορά.
Ε.Π.Ε. 25,38
όχι μόνο τη Σαρακοστή
Σαράντα μέρες διαθέτεις για την υγεία της ψυχής; Ίσως ούτε και σαράντα. Και περιμένεις να εξιλεώσης τον Θεό; Παίζεις, άνθρωπε; Αυτά τα λέω, όχι για να σας εμποδίσω από την προσέλευσί σας μια φορά το χρόνο στη θεία Κοινωνία, αλλ’ επειδή θέλω συνεχώς να προσέρχεστε στη μετάληψι των αγίων. Γι’ αυτό και ο ιερέας προσφωνεί την ώρα εκείνη και καλεί τους αγίους να προσέλθουν, επικρίνοντας και με τα λόγια αυτά εκείνους, που απροετοίμαστοι προσέρχονται.
Ε.Π.Ε. 25,40
καταφρονητές
Ο Θεός σε έκανε παιδί Του, και συ θες να γίνης δούλος; Θέλησε ο Χριστός να εγκατασταθή μέσα σου, και συ τον ευτελίζεις με κραιπάλες και μέθες; Ας τα ακούσουμε όσοι ανάξια μεταλαμβάνουμε των αχράντων Μυστηρίων. Ας τα ακούσουμε όσοι ανάξια πλησιάζουμε στην τράπεζα εκείνη.
Ε.Π.Ε. 25,82-84
αναξίως, μεγάλη αμαρτία
Κοινωνάμε των φρικτών μυστηρίων ανάξια όταν έχουμε μνησικακία ή κατακρίνουμε τους άλλους. Μερικοί δε από μας και μεθάνε. Καθένα απ’ αυτά τα αμαρτήματα και μόνο του είναι ικανό να μας αποκλείση από τη βασιλεία των Ουρανών. Όταν μάλιστα συνυπάρχουν όλα μαζί, τότε πώς θ’ απολογηθούμε που προσερχόμαστε τόσο ανάξια; Έχουμε ανάγκη από πολλή μετάνοια, αγαπητοί, από πολλή προσευχή, από πολλή ευψυχία, από πολλή προσοχή.
Ε.Π.Ε. 18α,202
όλοι μαζί, με ομόνοια
Η τράπεζα προσφέρεται κοινή σε όλους, και στον πλούσιο και στο φτωχό. Δεν απολαμβάνει αφθονότερα ο πλούσιος. Δεν είναι μικρότερη η προσφορά στο φτωχό. Η ίδια τιμή για όλους. Το ίδιο προσέρχονται όλοι. Και ο λειτουργός δεν κάνει συστολή των τιμίων Δώρων μέχρις ότου κοινωνήσουν όλοι από την πνευματική τράπεζα. Όλοι οι ιερείς στέκουν και βοηθούν (στη μετάδοσι των Δώρων).
Ε.Π.Ε. 27,270

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 358-361)