Πρόσεχε, ψυχή μου!

• Φυλάξου, όσο πιο πολύ μπορείς! Πρόσεχε, ψυχή μου! Οι έσχατοι καιροί έχουν πια έλθει. Απαιτείται αγώνας σκληρός· και με δαίμονες και με ανθρώπους! Και εγκαρτέρηση.
• Φυλάξου από τους ορατούς εχθρούς σου, όταν ευρίσκεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους.
• Φυλάξου όμως και από τους αοράτους εχθρούς σου, όταν είσαι μόνος.

Κανείς δεν θα πάρει τον στέφανο της ζωής, αν δεν υποφέρει· αν δεν νικήσει τον εχθρό. Όποιος βγαίνει στην μάχη εναντίον του αντιπάλου και συγκρούεται μαζί του με γενναιότητα και ανδρισμό, παίρνει τιμή και δόξα και ολόλαμπρο στεφάνι.

Πάρε λοιπόν θάρρος και δύναμη, ψυχή μου! Υπόμεινε την κάθε προσβολή. Και δέξου την κάθε κατηγορία με χαρά. Όχι μόνο χωρίς να υπεραίρεσαι· όχι μόνο χωρίς αυτοδικαίωση. Έχεις χρέος και να ζητείς συγχώρηση. Αφού το ξέρεις, ότι η κάθε προσβολή, μομφή, επίθεση, κακός λόγος, και γενικά η κάθε είδους κατηγορία εναντίον σου, σου προκαλεί ταπείνωση· και συνεπώς σου δίνει χάρη.

Αν, όταν σας τυχαίνουν τέτοια, δεν τα υπομένετε, αλλά πικραίνεσθε και επαναστατείτε, και θυμώνετε εναντίον εκείνων που σας στεναχωρούν, ποτέ δεν θα φτάσετε στην τελειότητα. Και δεν θα σωθείτε. Μια τέτοια συμπεριφορά, που είναι η χαρακτηριστική των αρχαρίων, είναι για ανθρώπους με πάθη, δειλούς, λιγόψυχους, και λιγόμυαλους. Του τελείου χαρακτηριστικό είναι, όλα αυτά να τα δέχεται με χαρά και να τα υπομένει με ευχαριστία!

Όταν ο εχθρός δεν τα καταφέρνει να μας εμποδίσει και να μας προκαλέσει δυσκολίες στην προσπάθειά μας για καλή ζωή, τότε ορμάει επάνω μας, με όπλο: στεναχώριες πέρα από τις δυνάμεις μας. Στέλνει ανθρώπους, που τον υπακούουν σε όλα όσα τους υποβάλλει· και με αυτούς (σαν με όπλα του!) προσπαθεί, να μας νικήσει και να μας αλώσει. Μα η νίκη μας εναντίον του εχθρού μας τότε μόνο θα είναι αξιΰμνητη, όταν εμείς υπομένουμε όλες τις στεναχώριες, που μας προκαλούν οι εναντίον μας επιθέσεις του, η καταφρόνησή μας και η υποτίμησή μας από μέρους ανθρώπων, για την βασιλεία των Ουρανών.

Θυμήσου τους απ’ αιώνων αγίους «ὧν οὐκ ἧν ἄξιος ὁ κόσμος», τι στερήσεις, τι στεναχώριες, τι διωγμούς, τι περιστάσεις επέρασαν!

Και τώρα σε ερωτώ: Λοιπόν, τι τρόπο, τι μονοπάτι, άραγε ψάχνεις να βρεις; Πώς σκέπτεσαι τέλος πάντων συ να σωθείς;

Αν δεν μπορείς να εργασθείς, όπως εργάσθηκαν οι πατέρες, τουλάχιστον υπόμεινε και συ, όπως υπόμειναν οι πατέρες!

• Η υπομονή δεν είναι μικρό πράγμα. Ίσως είναι η πιο μεγάλη αρετή. Όποιος για χάρη του Θεού υπομένει τις προσβολές και επιθέσεις εναντίον του ευχαριστώντας τον Κύριο, αυτό που κάνει δεν είναι μικρό πράγμα. Είναι ταπείνωση. Είναι αγάπη.
• Είναι πολύ μεγάλο πράγμα να υπομένεις λύπες από αδελφό. Μόνο με αυτό εσώθηκαν πολλοί. Την οδό αυτή ακολούθησαν ιδίως οι δια Χριστόν σαλοί. Αυτοί υπέφεραν πολλά.
• Είναι μεγάλο πράγμα, να κάνεις τον σαλό για τον Χριστό. Αγκαλιάζει όλες τις αρετές. Οι δια Χριστόν σαλοί δεν έχουν στη ζωή αυτή τίποτε. Και μόνο υπομονή φροντίζουν με ζήλο να αποκτούν. Και με την υπομονή νικάνε όλες τους τις θλίψεις. Ναι, ψυχή μου, καλύτερος δρόμος για την σωτηρία στην παρούσα ζωή από την δια Χριστόν σαλότητα δεν υπάρχει!

Γίνε λοιπόν, ψυχή μου, και συ: κουφή, μουγκή, στραβή, αναίσθητη στο κάθε τι στην ζωή αυτή. Φύγε μακριά. Στην έρημο. Μακριά από ανθρώπους. Όπως φεύγουν οι τρελοί. Θεώρησε τον εαυτό σου ανίκανο για όλα. Γίνε, αδελφέ σαλός. Για τον Χριστό. «Όποιος θέλει να είναι πρώτος ανάμεσά σας, ας γίνει υπηρέτης όλων», είπε ο Κύριος (Ματθ. 20,27). Ο Σολομών κατηγορώντας τον εαυτό του για το ότι αναζήτησε στην ζωή του μια ανώφελη και περιττή «σοφία», μας λέγει ότι ήταν και αυτό κάτι το μάταιο· και ότι ευτυχισμένος είναι μόνο ο άνθρωπος, που έχει φόβο Θεού, ταπείνωση και αγάπη· δηλαδή, αδιάλειπτη προσευχή. Μόνο αυτός έχει αληθινή σοφία και αληθινό πλούτο στον κόσμο. Η πίστη μας σώζει. Η πίστη μας απαλλάσσει από κάθε ρύπο αμαρτίας.

Μα όπως η πίστη χωρίς τα έργα είναι νεκρή, έτσι και τα έργα χωρίς την πίστη νεκρά είναι. Και αντίθετα. Όπου υπάρχουν και πίστη ορθή και έργα καλά, εκεί είναι η τέλεια δικαίωση! Στην παρούσα ζωή ο άνθρωπος οφείλει να προσέχει τον εαυτό του· δηλαδή να εξετάζει τον εαυτό του με βάση τις αρετές· με βάση την κάθε αρετή.

• Εκείνος που αναστενάζει λίγο για την ψυχή του, είναι πιο καλά από εκείνον που απολαύει ολόκληρο τον κόσμο. Αν σώσουμε τον εαυτό μας, είναι αρκετό για μας.
• Εκείνος, που φροντίζει να κάνει κάτι από αρετές, θα σώσει τον εαυτό του μόνο.
• Εκείνος, που θέλει να σώσει ολόκληρο τον κόσμο, αλλά αφήνει τον εαυτό του, να πέσει σε απώλεια, τι ωφέλεια μπορεί να έχει και να προσφέρει;

Όλοι ξέρουμε, πώς μπορούμε να σωθούμε. Μα από οκνηρία και ραθυμία δεν θέλουμε να το κάμουμε. Σώσε τον εαυτό σου. Φρόντισε να σωθείς. Κανείς, [«εκτός από εκείνους στους οποίους εδόθη» (Λουκ. 8, 10)], δεν θα χρειασθεί να δώσει λόγο, γιατί δεν εδίδαξε άλλους. Εκείνοι, οφείλουν ακόμη και να πεθάνουν· και να θυσιάσουν την ζωή τους, για τα ποίμνιά τους. Για τον εαυτό μας όμως θα δώσουμε όλοι μας λόγο! Ακόμη και μεγάλοι μοναχοί, όταν τοποθετήθηκαν σε θέσεις με δόξα και τιμές, και με την υποχρέωση να διδάσκουν άλλους και να έχουν ευθύνη γι’ αυτούς, σηκώθηκαν και, αναγράφεται στους βίους τους, τα άφησαν όλα και εκράτησαν την φροντίδα μόνο για τον εαυτό τους! Πόσο πιο πολύ έχουμε χρέος εμείς, οι αμαρτωλοί και αδύνατοι, να τα αφήσουμε στην άκρη όλα εκείνα τα ζητήματα, που μόνο να μας βλάψουν μπορούν· και εμάς· και άλλους!

Αντί λοιπόν για πολλούς, ας φροντίζουμε για τον εαυτό μας.

Τώρα υπάρχουν μερικοί, που καλή διδασκαλία δεν ανέχονται. Ούτε ζωή κατά τους Πατέρες. Και το χειρότερο: Γελάνε με εκείνους που αγωνίζονται.

Αυτοί ζουν κατά τα θελήματά τους. Και διαλέγουν για δασκάλους, τους όμοιούς τους, ανθρώπους που, σ’ αυτά που διδάσκουν, έχουν πρώτα βλάψει τον εαυτό τους. Με κάτι τέτοιους οδηγούς, είναι ποτέ δυνατό να φτιάξουμε τα θεμέλια της ζωής μας; Έτσι κάνουμε την θέρμη της ψυχής μας, να μεταβάλλεται σε παγωνιά.

Είναι αρκετό σε μας, να φροντίζουμε για τον εαυτό μας, για την σωτηρία μας. Και όσο για τα λάθη των αδελφών, ακόμη και αν τα βλέπεις και τα ακούεις, κάνε τον στραβό, κάνε τον κουφό, κάνε τον μουγκό. Κάνε ότι δεν βλέπεις. Κάνε ότι δεν ακούς. Κάνε ότι δεν μιλάς. Κάνε τον βλάκα. Κάνε, πως δεν καταλαβαίνεις. Μη το δείχνεις, ότι είσαι μυαλωμένος. Να είσαι προσεκτικός, διακριτικός, διορατικός.

Όποιος θέλει να σωθεί, αν όταν βλέπει κάτι, ή ακούει λόγια προσβλητικά, δεν κάμει μάτια στραβά, αυτιά κουφά, γλώσσα μουγκή και άλαλη, δεν θα τα καταφέρει να ζήσει χωρίς ταραχή και σε γαλήνη ψυχής. Και αν κανείς σε ερωτήσει, μην αφήσεις τον εαυτό σου ή να δικαιολογηθείς ή να αντιλογήσεις, αλλά ειπέ με ταπείνωση: «Για το Όνομα του Θεού, συγχώρησέ με». Και σιώπα για όλα.

Μην ξεχνάς, ότι το παράδειγμα της ταπείνωσης μας το έδειξε ο Κύριος. Διαβάζουμε στην αγία Γραφή, ότι: Αυτός, «ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος, οὕτως οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ. Ἐν τῇ ταπεινώσει αὐτοῦ ἡ κρίσις αὐτοῦ ἤρθη, τὴν δὲ γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται;» (Ησ. 53, 7-8).

Και συ, άνθρωπε, έχεις χρέος, οφείλεις, να μιμηθείς τον Δημιουργό σου. Και συ έχεις χρέος, οφείλεις, να μην απαντάς σ’ εκείνους που σου λένε λόγια προσβλητικά, σαν στο στόμα σου να είχες νερό· σαν να μην είχες γλώσσα. Να λες μόνο: Συγγνώμη! Και να θεωρείς τον εαυτό σου άξιο για χειρότερα βάσανα. Και να σκέπτεσαι, ότι και αν ακόμη ξεσηκωθεί εναντίον σου όλος ο κόσμος, και είναι εναντίον σου, κατηγορώντας σε και προσβάλλοντάς σε συνεχώς, ένα ολόκληρο χρόνο, και τι θα είναι αυτά για σένα, ρε βρωμιάρη;

Και μη μου κάνεις την σκέψη, ότι τάχα σου κάνει κακό ο αδελφός! Το κακό σε κυνηγάει μόνο του· χωρίς τον αδελφό σου! Αν λοιπόν υπομένεις τις όποιες θλίψεις, για να ελπίζεις ότι θα έχεις και συ αμοιβή στην μέλλουσα μισθαποδοσία, να κατηγορηθείς σε όλα και για όλα τον εαυτό σου· και όχι τον αδελφό σου. Αγωνίζου, για κάθε σου κακή πράξη να κατηγορείς τον εαυτό σου, δείχνοντας έτσι, ότι είσαι γη και στην γη θα ξαναγυρίσεις (Γεν. 3, 19).

Κράτα για πάντα τα τρία αυτά λόγια:

• Συγχώρησον.
• Ευλόγησον.
• Προσευχήσου για μένα τον αμαρτωλό.

Μη ζητείς από κανένα τίποτε, αν δεν σου είναι απολύτως απαραίτητο.

Συνήθισε να λες για τον κάθε άνθρωπο λόγια καλά· και ταπεινωτικά να μιλάς μόνο για τον εαυτό σου.

Σ’ αυτό έγκειται η μεγάλη ταπείνωση.

Αυτή η ταπείνωση βγάζει την ψυχή από τον άδη.

Αυτή κόβει τα πάθη.

Αυτή είναι νίκη και όπλο κατά του διαβόλου.

Είθε ο Κύριος να μας δυναμώνει, να μπορούμε να υπομένουμε τις προσβολές που μας κάνουν.

(Οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκυ, "Τα κρίνα του αγρού", εκδ. Ιεράς Μητρόπολης Νικοπόλεως, Πρέβεζα, 1996)