Επειδή οι άνθρωποι αρρωσταίνουν, ο Κύριος εφοδίασε την Εκκλησία του με ειδικό μυστήριο του οποίου σκοπός είναι κατά κύριο λόγο η ίαση των σωματικών ασθενειών, κατά δεύτερο δε η ίαση της πνευματικής νόσου της ψυχής (της αμαρτίας). Είναι, λοιπόν, το ευχέλαιο μυστήριο θείας αρχής κατά το οποίο, όταν χρίεται ο ασθενής με αγιασμένο έλαιο, κατέρχεται η χάρη του Θεού η οποία χορηγεί πρώτως και κυρίως τη σωματική ίαση και δευτερευόντως την ίαση της ψυχής από την αμαρτία.
Οι συστατικοί λόγοι του μυστηρίου βρίσκονται στην καθολική επιστολή Ιακώβου του Αδελφοθέου: «Ασθενεί τις εν υμίν; προσκαλεσάσθω τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας, και προσευξάσθωσαν επ’ αυτόν αλείψαντες αυτόν έλαίω εν τω ονόματι του Κυρίου και η ευχή της πίστεως σώσει τον κάμνοντα, και έγερει αυτόν ο Κύριος· καν αμαρτίας η πεποιηκώς, αφεθήσεται αύτω». Και δεν λέγεται μεν ρητώς εδώ ότι η ίδρυση του μυστηρίου προέρχεται από τον Κύριο όμως συνάγεται επαρκώς, καθόσον ο Ιάκωβος δεν θα προέβαινε σε τέτοια σημαντική μαρτυρία, αν δεν είχε την πεποίθηση ότι η μυστηριακή τελετή που συνιστούσε ανάγεται στον ίδιο τον Κύριο.
Οι αιτιάσεις δε κατά του ευχελαίου, ότι τάχα τη θεραπεία της σωματικής νόσου δεν επιτελεί η υπερφυσική ενέργεια της χάριτος, αλλά η θεραπευτική ιδιότητα του ελαίου, δεν ευσταθεί, διότι ως σκοπός του μυστηρίου δεν τίθεται η σωματική ίαση μόνο, αλλά και η πνευματική ίαση της ψυχής, πράγμα που δεν έχει καμία σχέση με την όποια φυσική ιδιότητα του ελαίου. Άλλωστε αν ήταν έτσι τα πράγματα, την επάλειψη θα την έκανε οποιοσδήποτε άλλος πιστός (άνδρας ή γυναίκα) και δεν θα προσκαλούνταν στο σπίτι του ασθενούς οι πρεσβύτεροι της Εκκλησίας.
Το ορατό μέρος του μυστηρίου είναι η σταυροειδής χρίση με αγιασμένο έλαιο των μελών του ασθενούς εκφωνουμένης της ευχής: «Πάτερ άγιε, ιατρέ των ψυχών και των σωμάτων, ο πέμψας τον μονογενή σου υιόν, τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, πάσαν νόσον ιώμενον και εκ θανάτου λυτρούμενον, ίασαι και τον δούλον σου τόνδε εκ της περιεχούσης αυτόν σωματικής και ψυχικής ασθενείας, και ζωοποίησον αυτόν δια της χάριτος του Χριστού σου».
Οι τελετουργοί του μυστηρίου είναι οι πρεσβύτεροι (οι ιερείς), περισσότεροι του ενός, εν ανάγκη δε και ένας μόνο ιερέας. Χρίονται δε όλοι οι ασθενείς και όχι μόνο οι βαριά ασθενούντες ή όσοι βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους.
(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 282-283)