Αυξομείωση μεγέθους γραμμάτων.
03 Νοε

Αυτογνωσία (ΙΓ΄). Από τη Θεογνωσία στην Αυτογνωσία!

Γράφτηκε από τον 

«Οσο περισσότερο γνωρίζει κανείς το Θεό τόσο περισσότερο γνωρίζει και τον εαυτό του και όσο περισσότερο γνωρίζει τον εαυτό του, τόσο περισσότερο γνωρίζει και το Θεό»
 
«Για την αναγκαιότητα της μελέτης του Ευαγγελίου, ο Γέροντας Ιερώνυμος έλεγε:
«Ένα σπίτι ολόκλειστο, έχει σκοτάδι. Αν ανοίξεις το παράθυρο, βλέπεις τα μεγαλύτερα αντικείμενα. Αν το ανοίξεις περισσότερο και μπει φως, διακρίνεις και τα μικρότερα πράγματα. Όταν μπει μέσα ο ήλιος, βλέπεις και τη σκόνη που αιωρείται. Το ίδιο συμβαίνει και στην ψυχή, που δέχεται το φως του Ευαγγελίου. Βλέπει και τις μικρότερες αμαρτίες»
(Διδαχές Γερόντων,π.Διονυσίου Τάτση, σελ.69)
 
«Όπως η ηλιακή ακτίνα εισχωρώντας μέσα στο σπίτι από κάποια τρύπα, τόσο πολύ το φωτίζει ολόκληρο, ώστε να διακρίνει κανείς και την πιο λεπτή σκόνη που αιωρείται, έτσι και ο φόβος του Θεού, εισερχόμενος στην καρδιά του ανθρώπου, της φανερώνει όλα τα αμαρτήματά της».
(Κλιμαξ, αγίου Ιωάννου Σιναϊτη, ΕΠΕ, σελ. 471-473)
 
«Όχι μόνο γνωρίζουμε το Θεό μέσω του Ιησού Χριστού, αλλά και τον εαυτό μας μόνο διαμέσου του Χριστού τον γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε τη ζωή, το θάνατο μόνο μέσω του Ιησού Χριστού. Εκτός Χριστού δεν ξέρουμε ούτε τη ζωή μας ούτε το θάνατό μας, ούτε το Θεό ούτε τον εαυτό μας.
Έτσι χωρίς την Αγία Γραφή, που έχει ως επίκεντρο μονάχα τον Ιησού Χριστό, δε γνωρίζουμε τίποτα, και το μόνο που βλέπουμε είναι σκοτάδι και σύγχυση τόσο μέσα στη φύση του Θεού όσο και στη δική μας φύση»
(Πασκάλ Μπλεζ, Σκέψεις αριθμ. 729, εκδ. Καστανιώτη σελ. 328)
 
«…Δεν είναι καθόλου ευχάριστο να δει κανείς τον εαυτό του «φτωχό», να έρθει σε επίγνωση της τυφλότητάς του. Είναι αφόρητα μεγάλος ο πόνος να ακούσω την καταδίκη μου σε θάνατο, για το ότι βρίσκομαι σε τέτοια κατάσταση. Εν τούτοις μπροστά στα μάτια του Δημιουργού μου είμαι μακάριος, χάρη ακριβώς σ’ αυτή τη γνώση της μηδαμινότητάς μου (βλ. Ματθ. 5,3). Η πνευματική αυτή όραση συνδέεται με την «βασιλεία των ουρανών» που αποκαλύφθηκε σε μας.
Οφείλω να ιδώ το Χριστό «όπως είναι» για να παραβάλω τον εαυτό μου με Εκείνον και από αυτή τη σύγκριση να αισθανθώ την α-μορφία μου. Δεν μπορώ να γνωρίσω τον εαυτό μου, εάν δεν έχω μπροστά μου την αγία Μορφή Του.
Ισχυρή ήταν, και παραμένει ακόμη, η αποστροφή μου προς τον εαυτό μου. Αλλά από αυτή τη φρίκη γεννήθηκε σε μένα προσευχή ιδιαίτερη απογνώσεως, που με βύθισε σε θάλασσα δακρύων. Πουθενά δεν διέκρινα τότε οδούς για θεραπεία μου. Μου φαινόταν ότι η ασχήμια μου ήταν αδύνατον να μεταποιηθεί σε ομοίωση προς το κάλλος Του».      
(Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ, Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστί σελ. 92)
 
Θεέ μου,
Κάνε με να βλέπω τον εαυτό μου,
όχι με τα μάτια τα δικά μου, αλλά
με τα μάτια των φίλων μου, για να τον διορθώνω.
Με τα μάτια των εχθρών μου, για να τον προστατεύω.
Με τα μάτια τα δικά Σου, τον οφθαλμόν «ως τα πάνθ’ ορά», για να τον ανυψώνω»
(Κωνσταντίνος Κούρκουλας, Στάχυα τομ.Α σελ. 202)
 
«Κάποιος ρώτησε κάποτε έναν Γέροντα:
Όταν ήμουν στον κόσμο, ήμουν καλύτερος. Τώρα που ήρθα στο Μοναστήρι, γιατί είμαι χειρότερος;
Κι εκείνος του απάντησε:
- Αυτό είναι αλήθεια, αδελφέ, διότι στον κόσμο έκανες σύγκριση του εαυτού σου με τους κοσμικούς, ενώ στο Μοναστήρι κάνεις σύγκριση του εαυτού σου με τους αγίους»
(Μιχαήλ Μιχαηλίδη, Αυτογνωσία μέτρο τελειότητας, σελ.64)
 
- μέτρον πάντων όχι ο άνθρωπος αλλά ο Θεάνθρωπος!
 
«…το ανθρώπινο γένος προσπαθούσε να λύσει στην ουσία ένα μόνο πρόβλημα, παμπεριεκτικό πρόβλημα: το πρόβλημα του ανθρώπου. Και από όλους τους πόνους και τα μαρτύριά του σφυρηλάτησε για τον εαυτό του μία υπέρτατη θεότητα, την οποία λάτρεψε ως υψίστη αξία και το ύψιστο κριτήριο των πάντων. Η υπέρτατη αυτή θεότητα είναι: «μέτρον πάντων άνθρωπος», δηλαδή ο άνθρωπος είναι το μέτρο όλων των όντων και πραγμάτων.
Αλλά με τον τρόπο αυτόν η αυτού θεία μεγαλειότης, ο άνθρωπος, δεν έλυσε το πρόβλημα του ανθρώπου. Διότι μετρώντας μέσω του εαυτού του τον εαυτό του, δεν κατανόησε ούτε τον εαυτό του ούτε τον κόσμο γύρω του… Στην πραγματικότητα ματαιοπονούσε: κατόπτριζε κάτοπτρο σε κάτοπτρο. Και τα πάντα συνοψίστηκαν στην συγκλονιστική κραυγή και την ανατριχιαστική εξομολόγηση: «ουδέν εμαυτώ σύνοιδα» (Α Κορ. 4,4). Τίποτα δεν γνωρίζω για τον εαυτό μου: δεν γνωρίζω ούτε τι είναι ο άνθρωπος, ούτε τι είναι ο Θεός, ούτε τι είναι ο θάνατος, ούτε τι είναι η ζωή…
 … Αφ ότου ο Θεός έγινε άνθρωπος, φανερώθηκε ως Θεάνθρωπος και μέσω του σώματός Του-της Εκκλησίας-  παρέμεινε ως Θεάνθρωπος στον επίγειο κόσμο, έγινε Αυτός άπαξ δια παντός η ύψιστη παναξία και το υπέρτατο κριτήριο του ανθρωπίνου γένους, Αυτός ο Μόνος Αληθινός Θεός και ο Μόνος Αληθινός Ανθρωπος, ο Μόνος Τέλειος Θεός και ο Μόνος Τέλειος Ανθρωπος. Ως τέτοιος, Αυτός είναι η μόνη ύψιστη παναξία και το μόνο έσχατο κριτήριο αυτού του ανθρώπου στην ψυχοσωματική του οντότητα και την θεανθρώπινή του δυνατότητα και καθετί είναι ανθρώπινο και του ανθρώπου.
Μόνο με τον Θεάνθρωπο είδε ο άνθρωπος για πρώτη φορά τον εαυτό του τέλειο και αιώνιο. Και γνώρισε τον εαυτό του σε όλα τις διαστάσεις του. Για αυτό λοιπόν η νέα αξιολογική και γνωσιολογική καθολική αρχή του ανθρωπίνου γένους είναι: «μέτρον πάντων ο Θεάνθρωπος».
(άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, Ανθρωπος και Θεάνθρωπος σελ. 145-146)
 
- Ο Θεός και δείχνει και κρύβει ανάλογα με το συμφέρον μας…
 
«Αν ήξερες τις αμαρτίες σου, θα σου ‘φευγε η καρδιά»
(Πασκάλ Μπλεζ, Σκέψεις, εκδ. Καστανιώτη σελ. 334)
 
«Αν ήξερα τον εαυτό μου, θα το ‘βαζα στα πόδια» (Γκαίτε)
 
«Πολλές φορές ο Θεός κρύβει από τα μάτια μας και τα καλά που έχουμε αποκτήσει, αλλά έρχεται ο επαινέτης, ή καλύτερα αυτός που πλανά, και με τους επαίνους του ανοίγει τα μάτια μας, και αφού ανοίξουν αυτά, εξαφανίζεται ο πλούτος από μέσα μας»
(Κλιμαξ, αγίου Ιωάννου Σιναϊτη, ΕΠΕ, σελ. 339)
 
- Προσευχή για αυτογνωσία
 
Κύριε γνώρισέ μου αυτόν τον άγνωστο.
Ξέρω το όνομά μου, την ηλικία μου, το βάρος μου, το χρώμα των μαλλιών μου, όμως τον εαυτό μου δεν τον γνωρίζω.
Αυτός σε μένα τον ίδιο, παραμένει κρυμμένος και άγνωστος.
Εσύ όμως, Χριστέ μου, που «εξετάζεις νεφρούς και καρδιές» τον γνωρίζεις.
Εσύ γνωρίζεις κάθε άνθρωπο ερχόμενο εις τον κόσμο, «εκ κοιλίας μητρός αυτού».
Εσύ κρατάς στα πλαστουργικά σου χέρια την φωτογραφία του μυστικού και αγνώστου εαυτού μου, σε όλες τις λεπτομέρειες.
Τι δεν θα έδινα να αποκτήσω αυτή τη φωτογραφία Κύριέ μου!
Να την κρατήσω μπροστά στα μάτια μου. Να δω επί τέλους ποιος είμαι.
Μια μυστική φωνή μου λέει πως δεν θα άντεχα να δω τη φωτογραφία μου αυτή.
Και αν την έβλεπα, πως δεν θα μπορούσα να αναγνωρίσω τον εαυτό μου.
Γι’ αυτό Κύριε είμαι ευχαριστημένος που Εσύ, γεμάτος αγάπη για μένα, κρατάς αποκλειστικά δική σου τη φωτογραφία του πραγματικού εαυτού μου.
Γιατί ξέρω πως Εσύ θα δουλέψεις μέσα μου για να αποκαταστήσεις την πραγματική εικόνα του εαυτού μου και να την παρουσιάσεις «μη έχουσα σπίλον ή ρυτίδα… αλλά ίνα η αγία και άμωμος» (προς Εφεσίους 5,27).
Κύριε θέλω να σου δώσω τη δυνατότητα να επεξεργασθείς μέσα μου τον εαυτό μου…
 
«Ω! Πόσο πλήρης τραυμάτων είναι η ψυχή μου και αγνοεί.
Διότι η αλαζονεία δεν αφήνει αυτήν να κατανοήσει τις πληγές της και να σωθεί…
Χάρισέ μου γιατρικό για να θεραπευτώ εντελώς από τις κρυφές μου πληγές»
(όσιος Εφραίμ ο Σύρος, στο Πατερικά Βιώματα, Ιωάννου Κορναράκη σελ. 11)
 
«(Κύριε) Το σπίτι της ψυχής μου είναι στενό, δεν σε χωρά. Μεγάλωσέ το. Είναι ερείπιο. Αναστήλωσέ το. Έχει πολλά που δεν θα σου άρεσαν. Το παραδέχομαι, το ξέρω. Ποιός όμως θα το καθαρίσει; Και σε ποιόν άλλον εκτός από εσένα να φωνάξω: «Καθάρισέ με, Κύριε, από τις κρυφές πληγές μου, απάλλαξε τον δούλο σου από τους εχθρούς»       
(Αγίου Αυγουστίνου Εξομολογήσεις, εκδ. Πατάκη τομ. Β σελ 121)
       
«Εχεις ψυχή μου δουλειά, και μάλιστα, αν θέλεις, μεγάλη.
Εξέτασε τον εαυτό σου ποιά είσαι και πού είσαι στραμμένη,
από πού ήλθες και πού πρέπει να παρουσιαστείς,
αν η ζωή είναι αυτό που ζεις ή κάτι το καλύτερο…
Εχεις ψυχή μου, δουλειά.
Μην κουραστείς από τον κόπο».
(Γρηγορίου Θεολόγου, Επη εις εαυτόν, Γρηγοριανόν Ταμείον σελ. 154)

Εύρεση

Δημοφιλή Θέματα (Α-Ω)

αγάπη (607) Αγάπη Θεού (347) αγάπη σε Θεό (248) αγάπη σε Χριστό (167) άγγελοι (69) Αγγλικανισμός (1) Αγία Γραφή (231) Αγιασμός (10) Άγιο Πνεύμα (98) Άγιο Φως (1) άγιοι (179) άγιος (198) αγνότητα (42) άγχος (36) αγώνας (105) αγώνας πνευματικός (275) αδικία (6) Αθανασία (7) Αθανάσιος ο Μέγας (4) αθεΐα (127) αιρέσει (1) αιρέσεις (363) αιωνιότητα (15) ακηδία (4) ακτημοσὐνη (14) αλήθεια (118) αμαρτία (345) Αμβρόσιος άγιος (3) άμφια (1) Αμφιλόχιος της Πάτμου (4) Ανάληψη Χριστού (4) Ανάσταση (146) ανασταση νεκρών (31) ανθρώπινες σχέσεις (324) άνθρωπος (304) αντίχριστος (11) Αντώνιος, Μέγας (5) αξιώματα (15) απἀθεια (5) απελπισία (11) απιστία (21) απληστία (5) απλότητα (16) αποκάλυψη (8) απόκρυφα (17) Απολογητικά Θέματα (1) αργολογία (3) αρετή (201) Αρσένιος Όσιος (5) ασθένεια (110) άσκηση (63) αστρολογία (2) Αυγουστίνος άγιος (3) αυταπάρνηση (31) αυτεξούσιο (2) αυτογνωσία (149) αυτοθυσἰα (26) αυτοκτονία (10) αχαριστία (6) Β Παρουσία (10) Β' Παρουσία (11) βάπτιση (17) βάπτισμα (32) Βαρβάρα αγία (1) Βαρσανουφίου Οσίου (31) Βασιλεία Θεού (34) Βασίλειος ο Μέγας (32) Βελιμίροβιτς Νικόλαος Άγιος (41) βία (4) βιβλίο (31) βιοηθική (10) βίος (1) Βουδδισμός (5) γαλήνη (2) γάμος (125) Γένεση (5) Γέννηση Κυρίου (14) Γεροντικόν (195) Γερόντισσα Γαβριηλία (1) Γεώργιος Άγιος (1) γηρατειά (11) γιόγκα (4) γλώσσα (64) γνώση (26) Γνωστικισμός (3) γονείς (134) Γρηγόριος Νεοκαισαρείας άγιος (1) Γρηγόριος Νύσσης Άγιος (2) Γρηγόριος ο Θεολόγος (20) Γρηγόριος ο Παλαμάς όσιος (10) γυναίκα (37) δάκρυα (58) δάσκαλος (24) Δεύτερη Παρουσία (29) Δημήτριος Άγιος (1) Δημιουργία (62) διάβολος (235) Διάδοχος Φωτικής όσιος (13) διαίσθηση (1) διακονία (4) διάκριση (148) διάλογος (5) δικαιο (4) δικαιοσύνη (39) Διονύσιος Αρεοπαγίτης Άγιος (2) Διονύσιος Κορίνθου άγιος (1) Δογματικα Θέματα (205) Δογματική Τρεμπέλα (1) δύναμη (71) Δωρόθεος αββάς (10) εγκράτεια (20) εγωισμός (250) εικόνες (34) Ειρηναίος Λουγδούνου άγιος (4) ειρήνη (56) εκκλησία (240) Εκκλησιαστική Ιστορία (24) Εκκλησιαστική περιουσία (3) έκτρωση (5) έλεγχος (17) ελεημοσύνη (115) ελευθερία (62) Ελλάδα (19) ελπίδα (61) εμπιστοσὐνη (59) εντολές (13) Εξαήμερος (2) εξέλιξης θεωρία (16) Εξομολόγηση (168) εξωγήινοι (13) εξωσωματική γονιμοποίηση (5) Εορτή (3) επάγγελμα (17) επιείκεια (2) επιμονἠ (52) επιστήμη (108) εργασία (80) Ερμηνεία Αγίας Γραφής (185) έρωτας (19) έρωτας θείος (9) εσωστρέφεια (1) Ευαγγέλια (194) Ευαγγέλιο Ιωάννη Ερμηνεία (33) Ευαγγελισμός (2) ευγένεια (16) ευγνωμοσὐνη (42) ευλογία (5) Ευμένιος Όσιος γέροντας (7) ευσπλαχνία (34) ευτυχία (65) ευχαριστία (54) Εφραίμ Άγιος Νέας Μάκρης (1) Εφραίμ Κατουνακιώτης Όσιος (42) Εφραίμ ο Σύρος όσιος (6) εχεμύθεια (1) ζήλεια (15) ζώα (46) ζωή (39) ηθική (14) ησυχία (32) θάνατος (309) θάρρος (100) θαύμα (260) θέατρο (5) Θεία Κοινωνία (179) Θεία Λειτουργία (130) θεία Πρόνοια (14) θἐλημα (57) θέληση (38) θεογνωσία (2) Θεόδωρος Στουδίτης όσιος (36) θεολογία (29) Θεός (333) Θεοφάνεια (6) Θεοφάνους Εγκλείστου Αγίου (6) θέωση (6) θλίψεις (282) θρησκείες (43) θυμός (100) Ιάκωβος Αδελφόθεος Άγιος (1) Ιάκωβος Τσαλίκης Όσιος (15) ιατρική (13) Ιγνάτιος Θεοφόρος (9) Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ Άγιος (7) ιεραποστολή (49) ιερέας (177) ιερωσύνη (17) Ινδουισμός (14) Ιουδαίοι (1) Ιουλιανός Παραβάτης (2) Ιουστίνος άγιος (3) Ιουστίνος Πόποβιτς Άγιος (64) Ιππόλυτος άγιος (1) Ισαάκ ο Σύρος (5) Ισίδωρος Πηλουσιώτης όσιος (36) Ισλάμ (11) Ιστορία Ελληνική (12) Ιστορία Παγκόσμια (16) Ιστορικότης Χριστού (1) Ιωάννης Δαμασκηνός Άγιος (1) Ιωάννης Θεολόγος (3) Ιωάννης Κροστάνδης (331) Ιωάννης Χρυσόστομος (401) Ιωσήφ Ησυχαστής Άγιος (7) Καινή Διαθήκη Ερμηνεία (139) Καινή Διαθήκη κριτικό κείμενο NestleAland (5) Κανόνες Εκκλησίας (4) καρδιά (120) Κασσιανός Όσιος (4) κατάκριση (132) καταναλωτισμός (8) Κατηχητικό (4) καύση νεκρών (1) κενοδοξία (14) κήρυγμα (53) Κίνητρα (3) Κλήμης Αλεξανδρέας (1) Κλήμης Ρώμης άγιος (1) Κλίμακα (6) κλοπή (5) Κοίμησις Θεοτόκου (26) κοινωνία (167) κόλαση (50) Κόντογλου Φώτης (4) Κοσμάς Αιτωλός Άγιος (2) Κουάκεροι (1) ΚράτοςΕκκλησία (1) Κρίσις Μέλλουσα (49) Κυπριανός άγιος (1) Κύριλλος Άγιος (1) Κωνσταντίνος Άγιος (2) Λατρεία Θεία (75) λείψανα (9) λογική (1) λογισμοί (117) λόγος Θεού (22) Λουκάς Ευαγγελιστής Άγιος (1) Λουκάς Κριμαίας Άγιος (12) λύπη (60) μαγεία (19) μακροθυμία (5) Μανιχαϊσμός (1) Μάξιμος Ομολογητής (15) Μαρία Αιγυπτία Αγία (2) Μαρκίων αιρετικός (1) μάρτυρες (24) μεγαλοσὐνη (7) Μεθοδιστές (1) μελέτη (59) μετά θάνατον (44) μετά θάνατον ζωή (102) Μεταμόρφωση (11) μετάνοια (372) Μετάσταση (1) μετάφραση (13) Μετενσάρκωση (8) μητέρα (56) Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος (3) μίσος (12) ΜΜΕ (4) μνημόσυνα (9) μοναξιά (20) μοναχισμός (115) Μορμόνοι (1) μόρφωση (20) μουσική (8) Ναός (17) ναρκωτικά (4) Νέα ΕποχήNew Age (1) Νεκτάριος άγιος (27) νέοι (27) νεοπαγανισμός (11) νηστεία (67) νήψη (2) Νικηφόρος ο Λεπρός Άγιος (3) Νικόδημος Αγιορείτης Άγιος (3) Νικόλαος Άγιος (8) Νικόλαος Καβάσιλας Άγιος (3) Νικόλαος Πλανάς Άγιος (1) νους (55) οικονομία (2) Οικουμενισμός (4) ομολογία (3) ομορφιά (17) ομοφυλοφιλία (2) όνειρα (35) οραμα (25) οράματα (33) οργή (2) ορθοδο (1) Ορθοδοξία (295) όρκος (1) πάθη (270) πάθος (38) παιδεία (24) παιδιά (138) Παΐσιος Όσιος (381) Παλαιά Διαθήκη (7) Παλαιά Διαθήκη Ερμηνεία (10) παλαιοημερολογίτες (17) Παναγία (336) Παπαδόπουλος Στυλιανός (3) παράδειγμα (38) Παράδεισος (113) Παράδοση Ιερά (9) Παρασκευή Αγία (1) Παρθένιος ο Χίος Όσιος (2) Πάσχα (23) πατήρ Νικόλαος Πουλάδας (21) πατρίδα (9) Πατρολογία (19) Παύλος Απόστολος (4) πειρασμοί (28) Πεντηκοστή (12) περιέργεια (3) Πέτρος Απόστολος (1) πίστη (547) πλησἰον (69) πλούτος (75) Πνευματικές Νουθεσίες (93) πνευματική ζωή (279) πνευματικός πατέρας (121) πνευματισμός (10) ποίηση (21) πόλεμος (29) πολιτική (25) πολιτισμός (9) Πορφύριος Όσιος (272) πραότητα (7) προθυμἰα (28) Πρόνοια (5) Πρόνοια Θεία (91) προορισμός (16) προσευχή (816) προσοχή (51) προσπἀθεια (139) προτεσταντισμός (29) προφητείες (15) ραθυμία (18) Ρωμαιοκαθολικισμός (36) Σάββας Καλύμνου Άγιος (1) Σαρακοστή (12) σεβασμός (28) Σεραφείμ του Σαρώφ Όσιος (12) Σιλουανός Άγιος (3) σιωπή (14) σοφία (54) Σπυρίδων Άγιος (2) σταθερότητα (2) Σταυρός (86) Σταυροφορίες (4) Σταύρωση (53) συγχώρηση (97) συκοφαντία (3) Συμεών Νέος Θεολόγος όσιος (88) συμπὀνια (24) συναξάρι (2) συνείδηση (27) σχίσμα (34) σώμα (49) σωτηρία (56) Σωφρόνιος του Έσσεξ Άγιος (37) τάματα (2) ταπεινοφροσύνη (271) ταπείνωση (197) Τέλος Κόσμου (4) Τερτυλλιανός (1) Τεσσαρακοστή Μεγάλη (6) τέχνη (1) τιμωρία (21) Τριάδα Αγία (35) τύχη (2) υγεία (8) υλικά αγαθά (43) υπακοή (130) Υπαπαντή (2) υπαρξιακά (73) υπερηφἀνεια (55) υποκρισία (27) υπομονή (230) φανατισμός (5) φαντασία (5) φαντάσματα (3) φιλαργυρἰα (9) φιλαυτἰα (11) φιλία (31) φιλοσοφία (23) Φλωρόφσκυ Γεώργιος (3) φόβος (55) φὀβος Θεοὐ (26) φύση (1) φως (46) Φώτιος άγιος (1) χαρά (124) Χαράλαμπος Άγιος (1) χάρις θεία (122) χαρίσματα (39) Χειρόγραφα Καινής Διαθήκης (1) Χριστιανισμός (21) χριστιανός (101) Χριστός (366) Χριστούγεννα (69) χρόνος (36) ψαλμωδία (7) ψεύδος (24) ψυχαγωγία (10) ψυχή (276) ψυχολογία (25)