Αγάπη.
Στα μάτια του Θεού είναι πάντα εξαιρετικά ευάρεστο το ότι ένας άνθρωπος, που έχει άλλους κάτω από τις διαταγές του, προσπαθεί να βρίσκει τρόπους για να παραμυθεί, ν’ ανακουφίζει και να ξεκουράζει τους υφισταμένους του. Όχι μόνο « παρακαλών αυτούς εν τοις λόγοις» (πρ6λ. A Θεσ. 4:18) «μηδέ τη γλώσση, αλλ’ εν έργω και αληθεία» (Α΄ Ιω. 3:18).
***
Χώνεψέ το καλά, ότι είναι ανώφελη μόνη η προσευχή, αν δεν συνοδεύεται παράλληλα από πνευματικό αγώνα και αντίστοιχη προκοπή στην αρετή. Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος λέει ότι μια τέτοια προσευχή είναι νόθα· ότι είναι, θα λέγαμε, μια κακόζηλη απομίμηση της αληθινής προσευχής. Και, φυσικά, μια τέτοια προσευχή δεν εισακούεται από τον Κύριο: «αμαρτωλών ο Θεός ουκ ακούει, αλλ’ εάν τις θεοσεβής ή και το θέλημα αυτού ποιή, τούτου ακούει» (Ίω. 9:31).
Όσο για τον πόθο σου ν’ αποτραβηχτείς στην ερημία για ησυχαστική ζωή, μην ξεχνάς τι μας λέει ο άγιος Νείλος Σόρσκυ: Η μόνωση δεν ωφελεί τον καθένα. Η αγάπη μας για το Θεό βρίσκει την πιο γνήσια έκφρασή της στην αγάπη μας για τους ανθρώπους. «Ταύτην την εντολήν έχομεν απ’ αυτού, ινα ο αγαπών τον Θεόν αγαπά και τον αδελφόν αυτού» (Α'Ιω. 4:21). Ακόμη και όταν οι άνθρωποι μας μισούν και μας περιφρονούν, εμείς πρέπει να τους ευχαριστούμε γι’ αυτό, γιατί έτσι γίνονται τα εργαλεία για την ψυχική θεραπεία και τη διόρθωσή μας. Να γιατί τόσο εμφαντικά τονίζει ο άγιος Μακάριος: Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να σωθεί ο άνθρωπος, παρά μόνο διά του πλησίον!
Όταν είσαι σε καλή πνευματική κατάσταση και νομίζεις ότι ο Θεός σ’ έχει σκεπάσει με τη χάρη Του, προσοχή τότε! Ο εχθρός ποτέ δεν κοιμάται, και η βαθιά ταπείνωση είναι το μόνο όπλο που τον συντρίβει.
***
Έχεις τη συναίσθηση ότι σφάλλεις. Και όμως επιμένεις στην άποψή σου, δικαιώνεις τον εαυτό σου μπροστά στους άλλους, εξάπτεσαι και θυμώνεις, επειδή δεν γίνονται αποδεκτά όσα λες ή κάνεις. Καταλαβαίνεις πολύ καλά ότι ολ’ αυτά δείχνουν έλλειψη ταπεινού φρονήματος, έπαρση, υπερηφάνεια.
Αγωνίσου λοιπόν ν’ αποκτήσεις ταπείνωση. Αγωνίσου ν’ αποκτήσεις όμως και αγάπη, φιλαδελφία, φιλανθρωπία. Η αληθινή φιλανθρωπία δεν περιορίζεται ποτέ σε ελεημοσύνες, υλικές προσφορές και δώρα, όσο μεγάλα κι αν είναι αυτά. Αληθινή φιλανθρωπία σημαίνει λιώσιμο της καρδιάς από απέραντη ευσπλαχνία για όλα τα δημιουργήματα του Θεού. Και ανάβει μέσα στον άνθρωπο μια ζεστή, καθάρια φλόγα συμπάθειας και αγάπης για όλους και για όλα, καθώς και τη σταθερή απόφαση για βοήθεια και συμπαράσταση σε καθένα ξεχωριστά από το πλήθος των δυστυχισμένων ανθρώπων. Αληθινή φιλανθρωπία δηλαδή σημαίνει, όπως λέει ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος, να καίγεται η καρδιά μας για ολόκληρη την κτίση και για τους ανθρώπους και για τα ζώα και για τα πουλιά και για τους δαίμονες και για όλα τα δημιουργήματα. Και από τη θύμηση και τη θεωρία τους να τρέχουν δάκρυα από τα μάτια και από την πολλή συμπάθεια και ευσπλαχνία να μαζεύεται και να γίνεται κουβάρι η καρδιά του φιλανθρώπου και να μην υποφέρει να δει η ν’ ακούσει πως συνέβη κάποια βλάβη η κάτι θλιβερό στην κτίση. Γι’ αυτό εύχεται κάθε ώρα με δάκρυα ακόμα και για τ’ άλογα ζώα και για τους εχθρούς της αλήθειας και για κείνους που τον βλάπτουν, για να τους φυλάξει και να τους ελεήσει ο Θεός.
Πνευματική Αφροσύνη
Για να διαφωτισθείς πάνω στο ζήτημα που σε βασανίζει, μελέτησε τα Υπομνήματα του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στα ιερά Ευαγγέλια . Από μένα τώρα άκουσε συνοπτικά τα εξής:
Η πίστη είναι αληθινά ένα δώρο. Ένα δώρο, που αποκτήσαμε με την ενανθρώπηση του Κυρίου. Ένα δώρο όμως, που Εκείνος δεν μας αναγκάζει ν’ αποδεχθούμε. Το γεγονός λοιπόν αυτό δεν καταργεί την ελευθερία μας - αλλά ούτε και την ευθύνη μας. Ο Θεός δεν μας ζητάει μόνο πίστη. Ζητάει και έργα. Οπωσδήποτε, προηγείται πάντα η χάρη Του, η οποία, με τη φωνή της συνειδήσεώς μας, μας καλεί στο δίκαιο και στην αρετή. Γι’ αυτό ακριβώς, επειδή στη χάρη Του οφείλουμε τα πάντα, δεν έχουμε κανένα λόγο να υπερηφανευθούμε, είτε για την πίστη μας είτε για τα έργα μας. Τί έλεγε ο απόστολος Παύλος; «Χάριτι Θεού ειμί ο ειμί» (Α' Κορ. 15:10).
Ο Θεός, χρησιμοποιώντας τη συνείδησή μας, μας καλεί στο αγαθό. Όταν όμως εμείς θεληματικά αρνούμαστε να το κάνουμε, Εκείνος σέβεται την ελευθερία μας και επιτρέπει να γίνει το θέλημά μας. Αλλά τότε, αλλοίμονο, ο νους μας σκοτίζεται, η θέλησή μας εξασθενεί, και πέφτουμε σε αναρίθμητες αμαρτίες. Παράλληλα, οι καρποί του Πνεύματος (βλ. Γαλ. 5:22-23) αφαιρούνται από μας, και χορηγούνται σ’ εκείνους που ακολουθούν τις εντολές του Κυρίου μας Ιησού. Θυμήσου τι έγινε στην παραβολή των ταλάντων (Ματθ. 25:28-29)...
Η μετάνοιά μας είναι αληθινή και γνήσια, όταν αποφασίζουμε να μην ξαναγυρίσουμε ποτέ στην αμαρτία μας. Αν δεν πάρουμε σταθερά αυτή την απόφαση, η μετάνοιά μας είναι κάτι χειρότερο από άχρηστη. Συνεχίζοντας τη διάπραξη μιας αμαρτίας — ως «κύων επιστρέψας επί το ίδιον εξέραμα και υς λουσαμένη εις κύλισμα βορβόρου» (Β Πέτρ. 2:22) —, ενώ έχουμε ήδη αναγνωρίσει ότι είναι αμαρτία, και ενώ ελεγχόμαστε εσωτερικά γι’ αυτή, φαίνεται πώς υπολογίζουμε παράλογα στην απέραντη συγχωρητικότητα του Θεού. Και η αφροσύνη μας αυτή είναι τόσο καταδικάσιμη, όσο σχεδόν και η αντί θετή της κατάσταση, η απελπισία.
(Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 77-85)