Αυξομείωση μεγέθους γραμμάτων.
07 Μαρ

Η Γιόγκα δεν είναι γυμναστική αλλά τεχνική του Ινδουϊσμού!

Γράφτηκε από τον 

Αναστασίου, αριεπισκόπου Αλβανίας. ΓΙΟΓΚΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΗΣΥΧΑΣΜΟΣ. 

Έννοια του όρου Γιόγκα
Η «Γιόγκα» είναι ένα παλαιότατο φιλοσοφικο-θρησκευτικό, αλλά και πρακτικό σύστημα, το οποίο γνώρισε πολλές διακλαδώσεις και υιοθετήθηκε από αναρίθμητες ινδικές θεωρητικές σχολές και εμπειρικές ομάδες. Κάτω από τη λέξη γιόγκα έχουν στεγασθεί οι πιο ποικίλες θεωρίες και πρακτικές, από τον ακραίο ασκητισμό έως τον πιο απίθανο οργιαστικό ερωτισμό, τον ταντρισμό.
Η λέξη «γιόγκα» είναι πολυσήμαντη στο ινδικό λεξιλόγιο. Προέρχεται από τη σανσκριτική ρίζα jug, που σημαίνει ζευγνύω, συνδέω, ενώνω, υποτάσσω. Ετυμολογικά λοιπόν, γιόγκα σημαίνει ζεύξη, σύνδεση, άσκηση, κυρίως ένωση. Οι Ινδοί τη χρησιμοποίησαν ευρύτατα, για να προσδιορίσουν τον μυστικό δεσμό του ανθρώπου με την υπερβατική πραγματικότητα, αλλά και γενικότερα τις διάφορες ασκητικές τεχνικές και μεθόδους διαλογισμού. Επίσης για να καθορίσουν τον τρόπο, τον δρόμο που οδηγεί στην ένωση αυτή, στην απελευθέρωση της ανθρώπινης υπάρξεως από τα πολύμορφα δεσμά και τις ψευδαισθήσεις του παρόντος κόσμου. Ως Γιόγκα, βασικά χαρακτηρίζονται διάφορες κατευθύνσεις, που έχουν καθορισθεί μέσα στον Ινδουϊσμό, για να επιτευχθεί η λύτρωση του ανθρώπου και η ένωσή του με το Απόλυτο Εν. Η ίδια αυτή λέξη χρησιμοποιείται κάπως ειδικότερα για να προσδιορίσει τη μια από τις κλασικές ορθόδοξες σχολές, τις «ντάρσανα» του Ινδουϊσμού.
Βασικό έργο αυτής της σχολής, το οποίο όλες οι παραφυάδες της Γιόγκα τιμούν, είναι η «Γιόγκα-σούτρα» (Υοga-sutra) του Παταντζάλι (Patanjali), η οποία μάλλον πήρε την οριστική της μορφή τον 2ο αι. μ.Χ. Είναι εντυπωσιακή η συγγένεια την οποία παρουσιάζει με την εσωτερική γνώση που περιγράφεται στις Eννεάδες του Πλωτίνου (3ος αι. μ.Χ.).
Το φιλοσοφικό υπόβαθρο της σχολής Γιόγκα είναι η δυαλιστική φιλοσοφία, την οποία ανέπτυξε συστηματικότερα μια άλλη iνδουϊστική σχολή, η Σάνκυα. Συνοπτικά, η κλασική Γιόγκα αναγνωρίζει μεν έναν αιώνιο Θεό, τον Iσβάρα (Ιsvara), δεν παραδέχεται, εντούτοις, ότι αυτός επεμβαίνει στα ανθρώπινα. Οι διάφορες σχολές Γιόγκα στην Ελλάδα χρησιμοποιούν πολύ το όνομα Θεός. Είναι σαφές όμως ότι οι αντιλήψεις τους δεν μπορούν να ταυτισθούν με τη χριστιανική περί Θεού διδασκαλία.
Στάδια μεθόδου αυτοβυθισμού
Η πρακτική της Γιόγκα διδάσκεται σε μακρά σειρά μαθημάτων. Μολονότι υπάρχουν πολλές παραλλαγές που διαμορφώθηκαν στην πάροδο του χρόνου, τα συνηθέστερα στάδια των μεθόδων αυτών αυτοβυθισμού είναι οκτώ. α) Η αυτοσυγκράτηση (yama): συμμόρφωση προς ορισμένες επιταγές, όπως είναι η αποφυγή γενετησίων σχέσεων, κλοπής, φιλαργυρίας. β) Η αυτοκαλλιέργεια (niyama): επιδίωξη αταραξίας, καθαριότητας, συνέπεια στην άσκηση κ.λπ. Ύστερα από αυτά τα δύο στάδια ο ασκούμενος μυείται και παίρνει από τον δάσκαλό του («γκούρου») ένα νέο όνομα και μια τελετουργική φράση («μάντρα»), την οποία οφείλει να επαναλαμβάνει επίμονα, για να επιταχυνθεί η πορεία του προς τη λύτρωση.
γ) Ο έλεγχος του σώματος (asana): με ειδικές στάσεις του σώματος επιδιώκεται η επιβολή πάνω στις ζωτικές ενέργειες του ανθρώπινου οργανισμού. δ) Η ρύθμιση της αναπνοής (pranayama): με την εφαρμογή των ασκήσεων αυτών ο αναπνευστικός ρυθμός επιβραδύνεται, το σώμα και ο νους ηρεμούν και ολόκληρη η νοητική δύναμη του ανθρώπου προετοιμάζεται για τα τελικά στάδια της Γιόγκα.
ε) Η συγκράτηση των αισθήσεων (pratyahara): με την παρατεταμένη ενατένιση ενός αντικειμένου ο «γιόγκι», δηλαδή ο ασκούμενος στη Γιόγκα, επιδιώκει να επιβληθεί πάνω στις αισθήσεις του. στ) Η συγκέντρωση της προσοχής (dharana): η καθήλωση αυτή του νου αποβλέπει στη δημιουργία ενός μονωτικού φραγμού από τα γύρω φαινόμενα και τις εσωτερικές φαντασίες. Για να επιτευχθεί αυτό, η ινδουϊστική παράδοση έχει διαμορφώσει διάφορες τεχνικές, στις οποίες δεσπόζουν η επανάληψη της ινδουϊστικής ιερής συλλαβής «Ωμ», σιωπηλά ή με μακρόσυρτο ψαλμικό ρυθμό, η ενατένιση ιδιότυπων σχημάτων κ.ά.
Τα επόμενα δύο τελευταία στάδια οδηγούν στον τελικό σκοπό της Γιόγκα, που είναι: ζ) Ο στοχασμός, η ενατένιση και η θεωρία (dhyana). η) Ο φωτισμός, η απελευθέρωση (samadhi). Με την απόλυτη περισυλλογή ο γιόγκι πιστεύει ότι πραγματώνει την ένωσή του, τη ζεύξη με την υπερβατική πραγματικότητα. Όποιος φθάσει στο τελικό στάδιο, ξεφεύγει, κατά την ινδουϊστική άποψη, από την υπαρκτική σφαίρα και κατορθώνει να βρει τη λύτρωση.
Ενώ στις πρώτες φάσεις διατηρούνται ορισμένα στοιχεία συνειδητότητας, στην τελευταία ο γιόγκι καταλήγει σε μια κατάσταση υπερβάσεως και αυτής ακόμη της αυτοσυνειδησίας. Δεν αντιλαμβάνεται πια ούτε χρώμα, ούτε οσμή, ούτε ήχο, ούτε αφή, ούτε τον εαυτό του, ούτε κανέναν άλλο. Το πνεύμα του «ελευθερώνεται» -σύμφωνα με την έκφραση των μυημένων- από τη μνήμη και τη λήθη. Αυτό θεωρείται επίγνωση, φωτισμός. Πρόκειται , τελικά, για μια τεχνική που αποσκοπεί στη σύνδεση με το Απόλυτο.

Διάφορες σχολές Γιόγκα - Θρησκευτικός πυρήνας
Υπάρχουν ποικίλες κατευθύνσεις, κλάδοι, αποχρώσεις και εφαρμογές της Γιόγκα. Οι διάφορες σχολές δεν παρουσιάζουν τα πράγματα όλες με τον ίδιο τρόπο. Στην Ευρώπη μάλιστα και την Αμερική, δρουν και προπαγανδίζουν τη Γιόγκα αναρίθμητες ομάδες, με ιδιορρυθμίες και ιδιοκατασκευάσματα, τα οποία αποδοκιμάζουν οι γκούρου της Ινδίας. Όλα, πάντως, αυτά τα συστήματα στοχασμού, ασκήσεως και πνευματικής εμπειρίας κινούνται μέσα στις κατηγορίες σκέψεως και το θρησκευτικό κλίμα του Ινδουϊσμού. Κυρίως οδηγούν σε μια επικίνδυνη σύγχυση και σε θρησκευτικό συγκρητισμό.
Δημόσια η Γιόγκα προβάλλεται σαν «είδος γυμναστικής» και αρχικά γίνεται λόγος αποκλειστικά και μόνο για τις ασκήσεις των μυϊκών και νευροφυτικών κέντρων, για τις ασκήσεις αναπνοής και τα όμοια. Δηλαδή, από τα στάδια που αναφέραμε προηγουμένως περιορίζονται στα: (γ) έλεγχος σώματος και (δ) ρύθμιση αναπνοής, μερικές φορές δε προχωρούν και στα στάδια: (ε) συγκράτηση των αισθήσεων και (στ) συγκέντρωση προσοχής. Αρκετές ιδιωτικές σχολές προσπαθούν να αποθρησκευτικοποιήσουν κάπως τις ασκήσεις από τον ινδουϊστικό χαρακτήρα τους, ώστε να γίνονται ευκολότερα αποδεκτές. Άλλοι επιχειρούν να βεβαιώσουν ότι η Γιόγκα δεν είχε ποτέ ούτε έχει θρησκευτικό χαρακτήρα και επιμένουν ότι πρόκειται για «επιστήμη», πνευματική επίγνωση, ψυχοσωματική γυμναστική κ.τ.λ.
Όσο όμως και αν επιστρατεύονται ιδιότυποι όροι, γεγονός παραμένει ότι όσοι μυούνται στον «διαλογισμό» της Γιόγκα, καθοδηγούνται προς μια κατεύθυνση σαφώς ινδουϊστική. Με οδηγούς τις Βέδες και τα άλλα ιερά ινδικά κείμενα (Ουπανισάντ, Πουράνα, Σούτρα, Τάντρα), κυρίως δε έχοντας ένα «δάσκαλο» (γκούρου), επιδιώκουν να αφομοιώσουν και να βιώσουν τις προαναφερθείσες «κάρμα-γιόγκα», «τζνάνα-γιόγκα», «μπάκτι-γιόγκα» και τις ποικίλες παραλλαγές τους, όπως είναι η «χάθα-γιόγκα», η «ράτζα-γιόγκα» κ.λπ.
Αυτόν τον «θρησκευτικό πυρήνα» αποσιωπούν και καλύπτουν τα διάφορα καταστατικά των Κέντρων Γιόγκα στην Ελλάδα με γενικές φράσεις. Π.χ. ισχυρίζονται ότι σκοπός τους είναι «η δημιουργία ανθρώπων ολοκληρωμένων φυσικά, διανοητικά και πνευματικά, προετοιμασμένων να λειτουργήσουν υπεύθυνα και δημιουργικά μέσα στο κοινωνικό σύνολο». Τα προσφερόμενα στη δημοσιότητα κείμενα εμφανίζονται κάτω από δήθεν απλό κοινωνικό και φιλοσοφικό ένδυμα. Συχνά επίσης επικαλύπτονται με αποφθέγματα αρχαίων ελλήνων σοφών, ακόμη δε και Πατέρων της Εκκλησίας.
Αρκετές από τις ασκήσεις της Γιόγκα παρουσιάζουν αυτές καθαυτές ορισμένα θετικά αποτελέσματα πάνω σε μερικά άτομα πράγμα που, άλλωστε, συμβαίνει και με ασκήσεις άλλων συστημάτων. Εντούτοις, οι ασκήσεις αυτές, κατά κανόνα τοποθετημένες σ’ ένα πλαίσιο ινδουϊστικών αντιλήψεων, αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου όλου, μιας γενικότερης πνευματικής πορείας. Στην πλήρη ανέλιξή τους αποσκοπούν πολύ μακρύτερα από τα όρια μιας σωματικής ευεξίας. Αυτά που προηγούνται των ασκήσεων Γιόγκα, όπως και αυτά που έπονται, σχετίζονται στενά με συστήματα «διαλογισμού» και εμπειριών, βρίσκονται φορτισμένα με ινδουϊστικές φιλοσοφικο-θρησκευτικές θεωρίες και αξιώματα, κυρίως με τη διδασκαλία περί μετενσαρκώσεως. Και όπως οι γονυκλισίες (οι «μετάνοιες» της Ορθόδοξης μοναχικής παραδόσεως) δεν είναι απλές κινήσεις του σώματος, αλλά συσχετίζονται με ένα γενικότερο πιστεύω, εκφράζουν μια συγκεκριμένη διάθεση και τάση ψυχής αποβλέποντας σε πνευματικούς σκοπούς, κατά παρόμοιο τρόπο -τηρουμένων, βεβαίως, πάντοτε των αναλογιών- οι συνθετότερες ασκήσεις της Γιόγκα έχουν συνάρτηση με ινδουϊστικές παραστάσεις και σκοπεύουν τελικά σε πνευματικές θρησκευτικές εμπειρίες.
Γιόγκα - συγγένεια με τον Γνωστικισμό
Το κύμα των διαφόρων συστημάτων Γιόγκα θυμίζει σε πολλά σημεία, εσωτερικά και εξωτερικά, το παλαιό κύμα του Γνωστικισμού, που εισέβαλε στην Εκκλησία με διάφορες ποικιλίες. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι η Γιόγκα μιλάει για γνώση. Όλη η έμφαση δίνεται σ’ αυτήν και στην αυτοσυνειδησία. Η γνώση σώζει. Καμιά ουσιαστική σημασία δεν δίνεται στην πίστη. Χωρίς να υποστηρίζουμε ότι η Γιόγκα ταυτίζεται με τον Γνωστικισμό, αναφέρουμε συνοπτικά μερικά ενδιαφέροντα παράλληλα. Οι Γνωστικοί διέκριναν μεταξύ αγαθού Θεού και δημιουργού και κράτησαν την αντίληψη για ένα σωτήρα. Αλλά συνήθως ο σωτήρας είναι ένας από τους πρώτους ή τους επισημότερους «αιώνες». Σύμφωνα με αρκετά γνωστικά συστήματα, το θείο πρόσωπο μετενσαρκώνεται, παρουσιάζεται διαδοχικά ως Αδάμ, Μωυσής, Ηρακλής, Ιησούς. Υπενθυμίζουμε τις ινδικές αντιλήψεις για τους «αβατάρα».
Η προσοχή των Γνωστικών στράφηκε στην αποκαλυπτική διδασκαλία του Ιησού, παραθεωρώντας τον λυτρωτικό χαρακτήρα του έργου και του πάθους Του. Επίσης παραμέρισε την ηθική διάσταση της διδασκαλίας Του και έδωσε μια εικόνα ότι η σωτηρία είναι άσχετη με την πραγματικότητα αυτού του κόσμου. Η στάση του υπήρξε σαφώς ανθρωποκεντρική και εγωκεντρική. Όσοι προσλαμβάνουν τη γνώση σώζονται χωρίς άλλες απαιτήσεις. Και αυτοί, βεβαίως, δεν είναι οι πολλοί, αλλά οι εκλεκτοί. Στις ίδιες περίπου γραμμές κινούνται και τα γιογκικά συστήματα.
Εντυπωσιακή είναι η περιφρόνηση του Γνωστικισμού προς το σώμα και καθετί υλικό. Μια μεγάλη ομάδα Γνωστικών είχε υιοθετήσει αυστηρή εγκράτεια (Βασιλείδης, Μαρκίων, Μανιχαίοι), ενώ μια δεύτερη ήταν ονομαστή για την ακολασία της (Ευνομιστές, Νικολαΐτες, Ουαλεντιανοί, Οφίτες κ.ά.). Επίσης, πολλοί Γνωστικοί είχαν εντάξει στη διαδικασία για την επίτευξη της γνώσεως διάφορες γενετήσιες τελετουργίες. Και τα γιογκικά συστήματα διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τα πολύ ασκητικά και τα «ταντρικά», που έχουν έντονο οργιαστικό, σεξουαλικό στοιχείο. Τόσο στους Γνωστικούς όσο και στους Γιόγκι συναντούμε μαγικές τελετές, χρήση επωδών, φίλτρων, θαυματοποιΐα. Τέλος, όπως σήμερα οι Γιόγκι, έτσι παλαιότερα και οι Γνωστικοί, για να αποφύγουν την πολεμική της Εκκλησίας, προσπάθησαν να κινούνται μέσα σ’ αυτήν, χωρίς να επιζητούν να αποχωρισθούν επίσημα. Έμειναν ως «θίασοι», εταιρείες, σχολές. Αργότερα, βεβαίως, ορισμένοι Γνωστικοί (Μαρκίων, Ουαλεντίνος, Μάνης) ίδρυσαν δικές τους «εκκλησίες».
Βασικές διαφορές μεταξύ Γιόγκα και Ησυχασμού
Κατά καιρούς μερικοί Δυτικοί αντιμετώπισαν το ενδεχόμενο να απομονωθούν ορισμένοι κανόνες της τεχνικής της Γιόγκα, για να χρησιμοποιηθούν μέσα σ’ ένα χριστιανικό πλαίσιο. Και σε έναν ευρύ κύκλο έχει τεθεί το ερώτημα, εάν μπορεί να συνδυασθεί Γιόγκα και Χριστιανισμός. Η προσπάθεια, εντούτοις, να αποσπασθούν οι ασκήσεις από τις θεωρίες με τις οποίες βρίσκονται σε σύζευξη, φαίνεται σαν απόπειρα να διαχωρισθεί το μυϊκό σύστημα του ανθρώπου από το νευρικό. Για να ανεξαρτητοποιηθούν όμως στην πραγματικότητα οι ασκήσεις της Γιόγκα από την έντονη ινδουϊστική ατμόσφαιρα και το ινδουϊστικό της ήθος, προϋποτίθεται μια νέα, πρωτότυπη δημιουργία.
Χριστιανική εφαρμογή της Γιόγκα θα σήμαινε ένα είδος ασκήσεως, που θα διευκόλυνε τον άνθρωπο να οδηγηθεί σε μια βαθιά σιωπή. Με αυτό τον τρόπο θα απομακρυνόταν όχι μόνο από εξωτερικούς θορύβους, αλλά κυρίως από τους εσωτερικούς κραδασμούς που προκαλούν οι επιθυμίες, οι ανησυχίες, οι φαντασίες. Μια παρόμοια σιωπή, θα διευκόλυνε το ανθρώπινο πνεύμα να ακούσει τα μηνύματα του Αγίου Πνεύματος. Αλλά γι’ αυτό δεν υπάρχει λόγος να αναζητηθούν μέθοδοι, που έχουν χρησιμοποιηθεί με αποτέλεσμα να οδηγήσουν ακριβώς στο αντίθετο, δηλαδή σε μια απόλυτη αυτονομία του ανθρώπινου πνεύματος και σε μια απίθανη σύγχυση. Αν αυτός ο προβληματισμός απασχολεί τη Δύση, για μας υπάρχει ολόκληρη η ησυχαστική εμπειρία της χριστιανικής Ανατολής.
Παρόλο που μερικοί επιχείρησαν να συσχετίσουν την ησυχαστική προσευχή με τη γιόγκα, οι διαφορές παραμένουν ριζικές.
α) Η ινδουϊστική τεχνική ξεκινά από εντελώς διαφορετικές προϋποθέσεις: ακολουθεί σύνθετους στη δομή και στις συναρτήσεις δρόμους και κανόνες που συνδέονται πάντοτε με τις μεταφυσικές αντιλήψεις του Ινδουϊσμού, για να οδηγήσει αυτόματα στην επιθυμητή κατάσταση. Για τους Ορθόδοξους ησυχαστές, η προσευχή του Ιησού διατηρεί ένα σαφή χριστοκεντρικό χαρακτήρα. Συνδέεται με τον μυστηριακό μυστικισμό της Εκκλησίας και με τη θεολογία της χάριτος. Πρόκειται για δώρο της χάριτος του Θεού, όχι για επίτευγμα μιας αυτόνομης ανθρωποκεντρικής τεχνικής και σωματικής «γυμναστικής». Βεβαίως, και ο όρος «γνώση» υιοθετήθηκε από τον 4ο αιώνα στην ορολογία της ασκητικής και μυστικής θεολογίας˙ αλλά με μια εντελώς διαφορετική σημασία. Στον Ορθόδοξο μυστικισμό δεν υπάρχει απόλυτη αυτονομία του ανθρώπινου πνεύματος. Το κέντρο παραμένει πάντοτε η εν Χριστώ εμπειρία, η προσοικείωση της χάριτος του Αγίου Πνεύματος «εν τη Εκκλησία».
β) Το μυστικό βίωμα στην Ορθόδοξη Ανατολή δεν απομονώνει τον άνθρωπο από την εκκλησιαστική κοινότητα. Κέντρο της νοεράς προσευχής είναι το όνομα του σαρκωθέντος Λόγου του Θεού. Στο μέτρο που ο άνθρωπος έχει εγκεντρισθεί στο «μυστικό σώμα του Χριστού», την Εκκλησία, με το Βάπτισμα και τη Θεία Ευχαριστία, φέρνει στο βάθος της καρδιάς τον Χριστό. Η προσευχή του Ιησού δεν αντικαθιστά τη λυτρωτική χάρη των μυστηρίων, αλλά τρέφεται από αυτήν και συγχρόνως την ενισχύει.
γ) Στενά συνδεδεμένος με τον μοναχισμό, ο Ορθόδοξος ησυχασμός διατηρεί επίσης έναν προφητικό χαρακτήρα. Υψώνει τη φωνή της προσωπικής εμπειρίας εναντίον καταχρήσεων της εξουσίας, υπερασπίζεται την αλήθεια και τη δικαιοσύνη, αντιδρά αποφασιστικά στη συμβατικότητα, στη στείρα εξωστρέφεια. Οι Ορθόδοξοι μυστικοί έδειξαν ζωηρό ενδιαφέρον για τον ορθό προσανατολισμό του λαού.
δ) Ποτισμένος από τη βιβλική σκέψη, ο Ορθόδοξος ησυχασμός δεν αντιπαρέρχεται την ιστορία˙ αντίθετα, διατηρεί έντονη και πλατιά ιστορική συνείδηση. Δεν μπορεί να αγνοήσει την ιστορία ένας πνευματικός δρόμος ο οποίος στηρίζεται σε δύο αξονικά γεγονότα: ένα του παρελθόντος, τη σάρκωση του Λόγου , και ένα αναμενόμενο ,τη δευτέρα παρουσία Του. Στον Ορθόδοξο μυστικισμό δεν επιδιώκεται η φυγή, όπως γίνεται σε διάφορες τάσεις ινδουϊστικής κατευθύνσεως, οι οποίες ζητούν να βοηθήσουν τον άνθρωπο να ξεφύγει από τις ανακυκλήσεις των μεταβιώσεων. Ούτε πάλι πρόκειται, όπως θα ήθελαν οι Ουπανισάντ, για μια απορρόφηση του «άτμαν» μέσα στο απρόσωπο «Μπράχμαν», όπως το αλάτι διαλύεται μέσα στον απέραντο ωκεανό. Ουσιώδες στοιχείο της πνευματικής τελειώσεως για τη χριστιανική αντίληψη είναι η ολοκλήρωση του ανθρώπινου προσώπου, η συνεχής κίνηση, η μετοχή στο ιστορικό γίγνεσθαι, το «αδιακόπως εκτείνεσθαι», η αδιάκοπη πορεία και ανέλιξη.
ε) Ο Ορθόδοξος ησυχασμός δεν έθρεψε τάσεις απομονώσεως και κοινωνικής αδιαφορίας. Αντίθετα, με την ηθική του ιδιαιτερότητα καλλιέργησε την κοινωνική ευαισθησία και τη συνείδηση του κοινωνικού καθήκοντος, τονίζοντας ότι η τελειότητα συνίσταται στην αγάπη.
στ) Στηριγμένος επίμονα στα βιβλικά δεδομένα ο Ησυχασμός απέφυγε τον πειρασμό της πλατωνικής δυαρχίας, που έβλεπε τον άνθρωπο σαν πνεύμα αιχμαλωτισμένο στην ύλη. Διακήρυξε ότι η αποκάλυψη του Θεού δεν απευθύνεται αποκλειστικά στο πνεύμα, το αίσθημα, σε μερικές μόνο λειτουργίες του ανθρώπου, λαμβανόμενες χωριστά. Αλλά ότι ο όλος άνθρωπος, ως νους, ψυχή, σώμα, ανακαινίζεται εν Χριστώ. Και ακόμη ότι όλος ο κόσμος, «τα πάντα» πρέπει να τεθούν σε μια διαδικασία μεταμορφωτική.
Συνοπτικά, ο γιόγκι αποδύεται σ’ έναν αγώνα, στον οποίο αρχικά τον οδηγεί ένας γκούρου, αλλά στη συνέχεια προχωρεί μόνος μέσα σε μια φοβερή μοναξιά, προσπαθώντας να νεκρώσει κάθε στοιχείο του προσώπου του, διαλυόμενος μέσα στη σιωπή του απροσώπου Απολύτου. Αντίθετα ο χριστιανός, μοναχός ή και λαϊκός, διεξάγει τον αγώνα του μέσα στο φως της ελπίδας και του ελέους του Θεού, μέσα στη δοξολογική κοινωνία της Εκκλησίας, παραδινόμενος στη χάρη του Θεού και στην αγάπη του.
(Γιαννουλάτου, Αν., Όψεις Ινδουϊσμού - Βουδδισμού, Έκδ. Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 1985, σσ. 77-80,166-169.)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΤ’ ΕΠΙΛΟΓΗΝ
Dasgupta, S., Hindu Mysticism, Open Court, London 1927.
-, Yoga as Philosophy and Religion, New Delhi, επανεκδ. 1978.
Eliade, M., Le Yoga. Immortalite et liberte, Paris 1954, εκδ. επηυξ. 1968, 1977. Ελλην. μετάφρ. υπό Ε. Τσούτη: Γιόγκα. Αθανασία και Ελευθερία, Αθήνα 1980.
Losski, Vl., Theologie mystique de l’ Eglise d’ Orient, Paris, Aubier, Montaigne 1944, Βλ. και Λόσσκι, Η θέα του Θεού, μετφρ. Μ. Καλαμαρά, Ρηγόπουλος,, Θεσσαλονίκη 1973.
Meyendorff, J., St Gregory Palamas and Orthodox Spirituality, St Vladimir’s, New York 1974.
Wood, E., Yoga, Baltimore 1967.

Εύρεση

Δημοφιλή Θέματα (Α-Ω)

αγάπη (600) Αγάπη Θεού (340) αγάπη σε Θεό (248) αγάπη σε Χριστό (166) άγγελοι (68) Αγγλικανισμός (1) Αγία Γραφή (227) Αγιασμός (10) Άγιο Πνεύμα (96) Άγιο Φως (1) άγιοι (178) άγιος (197) αγνότητα (42) άγχος (36) αγώνας (106) αγώνας πνευματικός (267) αδικία (6) Αθανασία (7) Αθανάσιος ο Μέγας (4) αθεΐα (127) αιρέσει (1) αιρέσεις (362) αιωνιότητα (14) ακηδία (4) ακτημοσὐνη (14) αλήθεια (111) αμαρτία (339) Αμβρόσιος άγιος (3) άμφια (1) Αμφιλόχιος της Πάτμου (4) Ανάληψη Χριστού (4) Ανάσταση (142) ανασταση νεκρών (31) ανθρώπινες σχέσεις (322) άνθρωπος (303) αντίχριστος (11) Αντώνιος, Μέγας (5) αξιώματα (15) απἀθεια (5) απελπισία (9) απιστία (21) απληστία (5) απλότητα (16) αποκάλυψη (8) απόκρυφα (17) Απολογητικά Θέματα (1) αργολογία (3) αρετή (199) Αρσένιος Όσιος (5) ασθένεια (108) άσκηση (63) αστρολογία (2) Αυγουστίνος άγιος (3) αυταπάρνηση (31) αυτεξούσιο (2) αυτογνωσία (147) αυτοθυσἰα (26) αυτοκτονία (9) αχαριστία (6) Β Παρουσία (10) Β' Παρουσία (11) βάπτιση (17) βάπτισμα (31) Βαρβάρα αγία (1) Βαρσανουφίου Οσίου (31) Βασιλεία Θεού (32) Βασίλειος ο Μέγας (30) Βελιμίροβιτς Νικόλαος Άγιος (32) βία (4) βιβλίο (31) βιοηθική (10) βίος (1) Βουδδισμός (5) γαλήνη (1) γάμος (125) Γένεση (5) Γέννηση Κυρίου (14) Γεροντικόν (195) Γερόντισσα Γαβριηλία (1) Γεώργιος Άγιος (1) γηρατειά (11) γιόγκα (4) γλώσσα (64) γνώση (25) Γνωστικισμός (3) γονείς (134) Γρηγόριος Νεοκαισαρείας άγιος (1) Γρηγόριος Νύσσης Άγιος (2) Γρηγόριος ο Θεολόγος (20) Γρηγόριος ο Παλαμάς όσιος (9) γυναίκα (36) δάκρυα (57) δάσκαλος (24) Δεύτερη Παρουσία (26) Δημήτριος Άγιος (1) Δημιουργία (62) διάβολος (233) Διάδοχος Φωτικής όσιος (13) διαίσθηση (1) διακονία (4) διάκριση (147) διάλογος (5) δικαιο (4) δικαιοσύνη (38) Διονύσιος Αρεοπαγίτης Άγιος (2) Διονύσιος Κορίνθου άγιος (1) Δογματικα Θέματα (205) Δογματική Τρεμπέλα (1) δύναμη (68) Δωρόθεος αββάς (10) εγκράτεια (19) εγωισμός (248) εικόνες (34) Ειρηναίος Λουγδούνου άγιος (4) ειρήνη (54) εκκλησία (235) Εκκλησιαστική Ιστορία (24) Εκκλησιαστική περιουσία (3) έκτρωση (5) έλεγχος (16) ελεημοσύνη (114) ελευθερία (62) Ελλάδα (19) ελπίδα (61) εμπιστοσὐνη (58) εντολές (12) Εξαήμερος (2) εξέλιξης θεωρία (16) Εξομολόγηση (167) εξωγήινοι (13) εξωσωματική γονιμοποίηση (5) Εορτή (3) επάγγελμα (17) επιείκεια (2) επιμονἠ (52) επιστήμη (108) εργασία (79) Ερμηνεία Αγίας Γραφής (181) έρωτας (19) έρωτας θείος (9) εσωστρέφεια (1) Ευαγγέλια (190) Ευαγγέλιο Ιωάννη Ερμηνεία (33) Ευαγγελισμός (2) ευγένεια (15) ευγνωμοσὐνη (42) ευλογία (5) Ευμένιος Όσιος γέροντας (7) ευσπλαχνία (34) ευτυχία (65) ευχαριστία (53) Εφραίμ Κατουνακιώτης Όσιος (23) Εφραίμ ο Σύρος όσιος (6) εχεμύθεια (1) ζήλεια (15) ζώα (46) ζωή (34) ηθική (14) ησυχία (32) θάνατος (299) θάρρος (99) θαύμα (253) θέατρο (5) Θεία Κοινωνία (179) Θεία Λειτουργία (127) θεία Πρόνοια (14) θἐλημα (54) θέληση (38) θεογνωσία (2) Θεόδωρος Στουδίτης όσιος (36) θεολογία (29) Θεός (330) Θεοφάνεια (6) Θεοφάνους Εγκλείστου Αγίου (4) θέωση (6) θλίψεις (279) θρησκείες (43) θυμός (100) Ιάκωβος Αδελφόθεος Άγιος (1) Ιάκωβος Τσαλίκης Όσιος (14) ιατρική (13) Ιγνάτιος Θεοφόρος (9) Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ Άγιος (6) ιεραποστολή (47) ιερέας (177) ιερωσύνη (16) Ινδουισμός (14) Ιουδαίοι (1) Ιουστίνος άγιος (3) Ιουστίνος Πόποβιτς Άγιος (58) Ιππόλυτος άγιος (1) Ισαάκ ο Σύρος (5) Ισίδωρος Πηλουσιώτης όσιος (36) Ισλάμ (11) Ιστορία Ελληνική (8) Ιστορία Παγκόσμια (14) Ιστορικότης Χριστού (1) Ιωάννης Δαμασκηνός Άγιος (1) Ιωάννης Θεολόγος (3) Ιωάννης Κροστάνδης (329) Ιωάννης Χρυσόστομος (397) Ιωσήφ Ησυχαστής Άγιος (5) Καινή Διαθήκη Ερμηνεία (136) Καινή Διαθήκη κριτικό κείμενο NestleAland (5) Κανόνες Εκκλησίας (4) καρδιά (115) Κασσιανός Όσιος (4) κατάκριση (132) καταναλωτισμός (8) Κατηχητικό (4) καύση νεκρών (1) κενοδοξία (14) κήρυγμα (53) Κίνητρα (3) Κλήμης Αλεξανδρέας (1) Κλήμης Ρώμης άγιος (1) Κλίμακα (6) κλοπή (5) Κοίμησις Θεοτόκου (25) κοινωνία (167) κόλαση (50) Κόντογλου Φώτης (4) Κοσμάς Αιτωλός Άγιος (2) Κουάκεροι (1) ΚράτοςΕκκλησία (1) Κρίσις Μέλλουσα (47) Κυπριανός άγιος (1) Κύριλλος Άγιος (1) Λατρεία Θεία (75) λείψανα (9) λογική (1) λογισμοί (114) λόγος Θεού (21) Λουκάς Κριμαίας Άγιος (12) λύπη (60) μαγεία (19) μακροθυμία (5) Μανιχαϊσμός (1) Μάξιμος Ομολογητής (15) Μαρία Αιγυπτία Αγία (1) Μαρκίων αιρετικός (1) μάρτυρες (24) μεγαλοσὐνη (7) Μεθοδιστές (1) μελέτη (59) μετά θάνατον (44) μετά θάνατον ζωή (101) Μεταμόρφωση (11) μετάνοια (364) Μετάσταση (1) μετάφραση (13) Μετενσάρκωση (8) μητέρα (56) Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος (2) μίσος (11) ΜΜΕ (4) μνημόσυνα (9) μοναξιά (21) μοναχισμός (114) Μορμόνοι (1) μόρφωση (20) μουσική (8) Ναός (17) ναρκωτικά (4) Νέα ΕποχήNew Age (1) Νεκτάριος άγιος (27) νέοι (27) νεοπαγανισμός (7) νηστεία (67) νήψη (2) Νικηφόρος ο Λεπρός Άγιος (3) Νικόδημος Αγιορείτης Άγιος (1) Νικόλαος Άγιος (8) Νικόλαος Καβάσιλας Άγιος (2) Νικόλαος Πλανάς Άγιος (1) νους (53) οικονομία (2) Οικουμενισμός (4) ομολογία (3) ομορφιά (17) ομοφυλοφιλία (2) όνειρα (35) οραμα (25) οράματα (32) οργή (2) ορθοδο (1) Ορθοδοξία (292) όρκος (1) πάθη (266) πάθος (38) παιδεία (24) παιδιά (138) Παΐσιος Όσιος (380) Παλαιά Διαθήκη (7) Παλαιά Διαθήκη Ερμηνεία (10) παλαιοημερολογίτες (16) Παναγία (333) Παπαδόπουλος Στυλιανός (3) παράδειγμα (38) Παράδεισος (113) Παράδοση Ιερά (9) Παρασκευή Αγία (1) Παρθένιος ο Χίος Όσιος (2) Πάσχα (22) πατήρ Νικόλαος Πουλάδας (21) πατρίδα (9) Πατρολογία (19) Παύλος Απόστολος (4) πειρασμοί (27) Πεντηκοστή (12) περιέργεια (3) Πέτρος Απόστολος (1) πίστη (539) πλησἰον (69) πλούτος (73) Πνευματικές Νουθεσίες (92) πνευματική ζωή (278) πνευματικός πατέρας (120) πνευματισμός (10) ποίηση (21) πόλεμος (28) πολιτική (25) πολιτισμός (9) Πορφύριος Όσιος (270) πραότητα (7) προθυμἰα (28) Πρόνοια (5) Πρόνοια Θεία (90) προορισμός (15) προσευχή (804) προσοχή (51) προσπἀθεια (139) προτεσταντισμός (29) προφητείες (15) ραθυμία (18) Ρωμαιοκαθολικισμός (36) Σάββας Καλύμνου Άγιος (1) Σαρακοστή (12) σεβασμός (28) Σεραφείμ του Σαρώφ Όσιος (11) Σιλουανός Άγιος (2) σιωπή (14) σοφία (54) Σπυρίδων Άγιος (2) σταθερότητα (2) Σταυρός (84) Σταυροφορίες (4) Σταύρωση (52) συγχώρηση (92) συκοφαντία (2) Συμεών Νέος Θεολόγος όσιος (88) συμπὀνια (23) συναξάρι (2) συνείδηση (25) σχίσμα (34) σώμα (49) σωτηρία (47) Σωφρόνιος του Έσσεξ Άγιος (35) τάματα (2) ταπεινοφροσύνη (270) ταπείνωση (195) Τέλος Κόσμου (4) Τερτυλλιανός (1) Τεσσαρακοστή Μεγάλη (6) τέχνη (1) τιμωρία (19) Τριάδα Αγία (35) τύχη (2) υγεία (8) υλικά αγαθά (43) υπακοή (124) Υπαπαντή (2) υπαρξιακά (73) υπερηφἀνεια (55) υποκρισία (25) υπομονή (222) φανατισμός (5) φαντασία (5) φαντάσματα (3) φιλαργυρἰα (9) φιλαυτἰα (10) φιλία (30) φιλοσοφία (23) Φλωρόφσκυ Γεώργιος (3) φόβος (56) φὀβος Θεοὐ (26) φως (44) Φώτιος άγιος (1) χαρά (123) Χαράλαμπος Άγιος (1) χάρις θεία (119) χαρίσματα (39) Χειρόγραφα Καινής Διαθήκης (1) Χριστιανισμός (21) χριστιανός (101) Χριστός (361) Χριστούγεννα (69) χρόνος (36) ψαλμωδία (7) ψεύδος (22) ψυχαγωγία (10) ψυχή (269) ψυχολογία (25)