54. Ποιες είναι οι ακολουθίες του προπατορικού αμαρτήματος κατά τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία;

Ο σαφής καθορισμός της σχετικής διδασκαλίας της Ρωμαϊκής Εκκλησίας δεν είναι πάντα ευχερής, δεδομένης της ποικιλίας αναχρώσεων στη θεολογική σκέψη πολλών από τους διδασκάλους της.

Πάντως τις ακολουθίες του προπατορικού αμαρτήματος πρέπει να συσχετίσουμε προς τα περί πρώτης καταστάσεως και αρχέγονης δικαιοσύνης διδάγματα της λατινικής Εκκλησίας. Όπως στα προηγούμενα σημειώσαμε, στην καθαρά φύση του προπάτορα στον παράδεισο (Status naturae purae) υπήρχαν αντίρροπες και αντιμαχόμενες ορέξεις και ορμές (σαρκικές και ψυχικές), τις οποίες εξισορροπούσε η παρουσία των υπερφυσικών δώρων της χάριτος, που σαν σκοπό είχαν να ηρεμούν τον άνθρωπο και να τον βοηθούν στην επιτυχία του σκοπού της δημιουργίας του. Τα δώρα αυτά δεν βρίσκονταν σε εσωτερική σχέση και οργανικό σύνδεσμο με την πνευματική ουσία του ανθρώπου, αλλ΄ ήταν πρόσθετο δώρο της χάριτος (Donum superadditum), που βρισκόταν σε εξωτερική σχέση με το «κατ’ εικόνα».

Δια της παραβάσεως της εντολής τα υπερφυσικά αυτά δώρα αφανίστηκαν. Η χάρη εγκατέλειψε τον άνθρωπο, η φύση του οποίου παρέμεινε στην προπτωτική της κατάσταση. Το «κατ’ εικόνα» εξασθένισε μεν, δεν έπαθε όμως ουσιαστική ζημιά. Εγυμνώθηκε απλώς, μένοντας όπως ήταν πριν από την πτώση. Η αμαρτητική ορμή, η άτακτη κίνηση του νου και της βουλήσεως, δεν είναι ο ειδικός καρπός και η ουσία του προπατορικού αμαρτήματος, αφού όλα αυτά ήταν και στην πρώτη φύση, τα δε δώρα της χάριτος εμπόδιζαν τη δραστηριοποίησή τους.

Στον κύκλο των σκέψεων αυτών το προπατορικό αμάρτημα χάνει την ουσιαστική σημασία του, περιοριζόμενο αρνητικά στη στέρηση των δώρων της αρχέγονης δικαιοσύνης. Ότι οι αντιλήψεις αυτές φέρουν ανάχρωση πελαγιανική, είναι αυτονόητο. Ομοίως είναι δύσκολη η εξήγηση του καταλογισμού της ένοχης δια το αμάρτημα του προπάτορα. Οι δυτικοί θεολόγοι προσπαθούν να την εξηγήσουν με την ιδέα ότι όλοι οι άνθρωποι, περιλαμβανόμενοι στη φύση του Αδάμ, συναμάρτησαν μαζί του στον παράδεισο.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 70-71)

Ακοινωνησία
επιτίμιο από τον Χρυσόστομο
Δεχόταν κατηγόρους εναντίον μου κληρικούς που είχαν από μένα επιτίμια,
τους απάλλασσε απ’ τα επιτίμια της ακοινωνησίας,
χωρίς να χουν απορριφθεί οι εναντίον τους κατηγορίες,
δεχόταν απ’ αυτούς λιβέλλους εναντίον μου και άλλα έγγραφα,
και ενεργούσε αντίθετα απ’ τούς νόμους και τους κανόνες.
Ε.Π.Ε. 38,22

Ακολασία
χειρότεροι απ’ το Σατανά
Εγώ τουλάχιστον θα προτιμούσα να συζώ με μύριους δαιμονισμένους,
παρά μ’ έναν, πού πάσχει απ’ αυτή την αρρώστια (τη φιλαργυρία).
Και το ότι δεν πέφτω έξω, φαίνεται από όσα συμβαίνουν.
Οι φιλάργυροι θεωρούν εχθρό τους κι αυτόν πού δεν τους έβλαψε,
και θέλουν να τον κυριεύσουν, μολονότι είναι ελεύθερος,
και σκέπτονται μύρια κακά για να τον εκμεταλλευτούν.
Ενώ οι δαιμονισμένοι δεν κάνουν κάτι τέτοιο.
Αντίθετα, στρέφουν το πάθος τους εναντίον του εαυτού τους.  
Ε.Π.Ε. 10,268

πως γεννιέται;
Από πουθενά αλλού δεν γεννιέται η σαρκολατρία,
όσο από την κακή συνήθεια και τα απρόσεκτα λόγια και από την οκνηρία και τεμπελιά
κι απ’ του να κάθεται κανείς και να μη κάνει τίποτε.
Ε.Π.Ε. 19,228

στη ζωή
Οι υλιστές ζουν μόνο για την κοιλιά και χάσκουν για τα παρόντα.
Δεν διαφέρουν καθόλου από γουρούνια και τράγους,
ως προς την ασέλγεια και την υπερβολική φαγοποσία.
Ένα μόνο ξέρουν, να καλοτρώνε και να μεθάνε.
Ε.Π.Ε. 34,114

ίπποι θηλυμανείς
Λόγω της ασέλγειας ξεπέρασαν οι άνθρωποι και τα αισχρότερα των ζώων.
Τί λέει ο προφήτης για την ακολασία τους;
Έγιναν ίπποι θηλυμανείς. Καθένας οργίαζε στη γυναίκα του άλλου.
Ε.Π.Ε. 34,128

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 129-130)

53. Ποιες ήταν οι ακολουθίες της αδαμικής παραβάσεως;

Στο σημείο αυτό υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη διδασκαλία των Εκκλησιών, τις οποίες προσδιορίζουν κατά κανόνα τα περί πρώτης καταστάσεως και αρχέγονης δικαιοσύνης διδάγματα αυτών.

Κατά την ’Ορθόδοξη Εκκλησία, δεδομένης της διδασκαλίας της ότι η αρχέγονη δικαιοσύνη (τα δώρα της χάριτος με τα οποία κόσμησε την πρωτόκτιστη φύση ο Θεός) δεν ήταν απλή εξωτερική προσθήκη αλλά σύνδεσμος εσωτερικός και οργανικός με το «κατ’ εικόνα» στον άνθρωπο, η αμαρτία του Αδάμ από τη μια μεριά γύμνωσε τη φύση από τα πνευματικά δώρα της χάριτος (αφάνισε δηλ. την αρχέγονη δικαιοσύνη), κι από την άλλη αμαύρωσε και αχρείωσε το «κατ’ εικόνα».

Με την απώλεια των δώρων της αρχέγονης δικαιοσύνης ο άνθρωπος διέρρηξε την κοινωνία που είχε με τον Δημιουργό, έγινε ξένος και έρημος της χάριτος του Θεού, διετάραξε τη σχέση του με την φυσική κτίση, την οποία τελικά λάτρευσε, και απορροφήθηκε από τα υλικά πράγματα της γης.

Η δε άχρείωση του κατ’ εικόνα σημαίνει φθορά και καταστροφή του έσω ανθρώπου κυριαρχομένου από το σαρκικό φρόνημα, την αμαρτητική ορμή (concupiscentia). Ο νους, το κέντρο της πνευματικής ουσίας του ανθρώπου, από την κατεύθυνση που είχε προς το Θεό και τα θεία πράγματα, στράφηκε προς την ύλη και τα πράγματα του κόσμου, ενώ η βούλησή του, που κι αυτή φερόταν προς το Θεό και ήθελε τα πράγματα του Θεού, μετά την πτώση φέρεται σταθερά προς το κακό, επιθυμώντας την αμαρτία. Σε τέτοια κατάσταση ευρεθείς ο μεταπτωτικός άνθρωπος παραβάλλεται προσφυώς προς τη φύση του εμπεσόντος στους ληστές (κατά την παραβολή του Κυρίου), την οποία εκείνοι γύμνωσαν και κακοποίησαν.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι την αχρείωση του «κατ’ εικόνα» η ορθόδοξη ανθρωπολογία δεν την εκδεχεται ως πλήρη απόσβεση και καταστροφή, ώστε ο μεταπτωτικός άνθρωπος να είναι πνευματικά αναίσθητος και νεκρός. Και με τη φθαρείσα εικόνα του ο άνθρωπος δεν έπαυσε να διασώζει στη φύση του ίχνη του θείου φωτός, βάσει των οποίων μπορεί να κάνει το καλό» όπως λέγει ο Απ. Παύλος, μαρτυρούν δε στην Π. Διαθήκη οι μαίες που αθέτησαν τη διαταγή του Φαραώ και Ραάβ η πόρνη που έσωσε τους αγγέλους (απεσταλμένους) του Ιησού του Ναυή. Το φυσικό αυτό καλό δεν μπορεί βέβαια να σώσει τον άνθρωπο, αλλ΄ ούτε και να τον κατακρίνει. Το καλό δεν μπορεί να γίνει κακό. Μόνο το πνευματικό καλό (δηλ. του αναγεννημένου) μπορεί να συμβάλλει στη σωτηρία του
ανθρώπου.

Τέλος ως προς το φρόνημα της σαρκός, την αμαρτητική ορμή που βρίσκεται σε κάθε άνθρωπο, πρέπει να γίνει διαστολή της παρουσίας του στο φυσικό άνθρωπο (τον μη βαπτισμένο) και της παρουσίας του στον αναγεννημένο. Στον πρώτο η παρουσία του αμαρτητικού, προερχομένου από έδαφος ψυχής μολυσμένο από το προπατορικό αμάρτημα, είναι αμαρτία και κατακρίνεται· ενώ στο δεύτερο, του οποίου η ψυχή είναι αναγεννημένη δια του βαπτίσματος, δεν είναι αμαρτία αλλά κατάσταση αδιάφορη, εκτοπισμένη στην κατώτερη σφαίρα της φύσεως, που στα χέρια της πρόνοιας του Θεού μπορεί να διαδραματίσει άριστο μέσο παιδαγωγίας του ανθρώπου. Στο μέτρο δηλαδή που ο άνθρωπος (ο αναγεννημένος φυσικά) καταγωνίζεται το αμαρτητικό αυτό μπορεί, με τη βοήθεια της χάριτος του Θεού, να το περιστείλει, προαγόμενος πνευματικά και τελειούμενος. Αντίθετα, αν ολιγωρήσει, μπορεί να κυριευθεί από την αμαρτητική ορμή, να εκπέσει από το αγαθό και να απολεσθεί.

Βεβαίως αυτά τα πράγματα εμείς οι αδύνατοι δύσκολα τα καταλαβαίνουμε. Δεν μπορούμε δηλαδή να κατανοήσουμε, πώς το ιερό βάπτισμα αφανίζει την αμαρτία από την ψυχή και αναγεννά τον άνθρωπο πνευματικά και την ίδια στιγμή παραμένει στη φύση η αμαρτητική ορμή, που είναι λείψανο της αμαρτίας.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 68-70)

52. Η Θεοτόκος Μαρία ήταν ελεύθερη του προπατορικού αμαρτήματος;

Όχι. Ως πραγματική απόγονος του Αδάμ, συλληφθείσα και γεννηθείσα από φυσικούς γονείς (Ιωακείμ και Άννα), όπως και οι λοιποί άνθρωποι, συνέχεται στη φυσική ρίζα του γενάρχη, του οποίου κληρονομεί τη φθαρμένη φύση. Η Παρθένος Μαρία δεν αποτελεί εξαίρεση στον καθολικό νόμο κληρονομιάς της αδαμικής παραβάσεως. Το αντίθετο θα κατάστρεφε την αλήθεια της ανθρώπινης φύσεώς της και θα μείωνε τη συμβολή της στο λυτρωτικό έργο του Υιού της.
Και αληθεύει μεν ότι στην Ορθόδοξη Εκκλησία η Μητέρα του Χριστού προσαγορεύεται «Παναγία», «Πανάχραντος», «Πανάμωμος» κ.τ.ο.· αυτό όμως δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι συνελήφθη από τους γονείς της χωρίς να φέρει το ρύπο του προγονικού αμαρτήματος, από τον οποίο καθαρίσθηκε από το Πνεύμα το Άγιο κατά τη στιγμή του Ευαγγελισμού από τον άγγελο. Οι προσηγορίες αυτές τονίζουν τη σχετική της Παρθένου αναμαρτησία, την καθαρότητα και αγιότητα της φύσεώς της, οι οποίες, σε συνδυασμό με την περίοπτη θέση της στο λυτρωτικό έργο του Υιού της, την ανέδειξαν «τιμιωτέραν των Χερουβίμ και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ».

Διαφορετικά πράγματα διδάσκει η Ρωμαϊκή Εκκλησία. Ο Παπας ο IX στην πολύκροτη Βούλα του «Ineffabilis» της 8ης Δεκεμβρίου 1854 θέσπισε ως κορυφαίο δόγμα της πίστεως (De fide), τη διδασκαλία περί Ασπίλου Συλλήψεως (Immaculata Conceptio) της Θεοτόκου, ότι δηλαδή «η μακαρία Παρθένος Μαρία κατά την πρώτη στιγμή της συλλήψεώς της, δυνάμει μιας μοναδικής δωρεάς και προνομίας του παντοδυνάμου Θεού και επί τη προόψει της αξιομισθίας του Ιησού Χριστού, του λυτρωτού του ανθρωπίνου γένους, συνελήφθη ελευθέρα από κάθε ρύπο του προπατορικού αμαρτήματος».

Τη διδασκαλία της αυτή, που πέρασε πολλά στάδια συζητήσεων μεταξύ των λατίνων θεολόγων της δύσεως, η Ρωμαίική Εκκλησία, χωρίς να έχει ερείσματα στους Πατέρες της Εκκλησίας, τη στηρίζει στα χωρία της Γραφής: Λουκ. 1,28: «Χαίρε, κεχαριτωμένη· ο Κύριος μετά σου· ευλογημένη συ εν γυναιξίν» Λουκ. 1,42: «Ευλογημένη συ εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου» και κυρίως στο χωρίο της Γεν. 3,15: «Και έχθραν θήσω ανά μέσον σου και ανά μέσον της γυναικός και ανά μέσον του σπέρματος αυτής· αυτός σου τηρήσει την κεφαλήν, και συ τηρήσεις αυτού πτέρναν».

Ότι τα χωρία αυτά δεν στηρίζουν το παπικό δόγμα δεν είναι δύσκολο να καταδειχθεί. Τα δύο πρώτα, εξαίροντα την καθαρότητα της Παρθένου και την ευλογία του Θεού που την ανέδειξε μητέρα του Υιού του, τίποτα δεν λέγουν περί άσπιλου συλλήψεως. Το δε τρίτο, εξαίροντας την αντιθετική σχέση μεταξύ του όφεως και της Εύας (Μαρίας), κατ’ ουσίαν μεταξύ του διαβόλου και του Χριστού, τονίζει την τιτάνια διαπάλη μεταξύ τούτων· ο μεν διάβολος θα κεντούσε την πτέρνα του σπέρματος της Εύας, δηλαδή θα σταύρωνε τον Υιό της Μαρίας, αυτός δε (ο Χριστός) θα συνέτριβε την κεφαλή του όφεως (του διαβόλου), καταργώντας το κράτος του και λυτρώνοντας από τα δεσμά του το γένος των ανθρώπων, μεταξύ των οποίων φυσικά ήταν και η Μητέρα του, η οποία έφερε μέσα της το μολυσμό του προπάτορα.

Το δόγμα αυτό που αποτελεί σαφή κακοδοξία, το καταδικάζουν τόσο οι ’Ορθόδοξοι, όσο και οι Προτεστάντες.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 66-68)

51. Εξαιρείται κανείς από το κληρονομικό αμάρτημα του Αδάμ;

Κανείς. Όλοι κληρονομούν την αμαρτωλή φύση του Αδάμ και αυτοί ακόμη που γεννήθηκαν από γονείς, οι οποίοι δια του βαπτίσματος απέβαλαν την προγονική αμαρτία, Τα τέκνα δεν κληρονομούν τη φύση των γονέων τους, αλλά μέσω αυτής κληρονομούν τη φύση του Αδάμ που είναι η ρίζα του ανθρώπινου γένους. Περί της καθολικής αμαρτωλότητος της φύσεως έχουν προσωπική πείρα όλοι ανεξαίρετα οι άνθρωποι, περί αυτής δε μαρτυρεί η πνευματική πείρα και η ιστορία των ανθρώπων.

Εξαίρεση υπάρχει μόνο μία: Ο Χριστός. Ο ενανθρωπήσας Υιός του Θεού δεν ήταν απλός άνθρωπος, αλλά Θεάνθρωπος. Αφού όμως ήταν ιστορικός άνθρωπος, είχε δηλαδή αληθινή ανθρώπινη φύση, πώς γίνεται να είναι αμέτοχος της αμαρτίας του προπάτορα; Απλώς γιατί δεν είχε προπάτορα τον Αδάμ. Είχε μεν την αληθινή φύση του γενάρχη (σώμα και ψυχή), δεν ήταν όμως «εξ Αδάμ». Η φύση του δεν συνείχετο στη φύση του προπάτορα, όπως συνεχεται με αυτήν η φύση όλων των άλλων ανθρώπων. Δεν προήλθε από γάμο φυσικό. Είχε μεν αληθινή μητέρα (τη Θεοτόκο Μαρία) η οποία του εξασφάλιζε την πραγματικότητα της ανθρώπινης φύσεώς του, όχι όμως και πατέρα, την απουσία του οποίου αναπλήρωσε η δημιουργική ενέργεια του παναγίου Πνεύματος. Η σύλληψή Του ήταν παρθενική και υπερφυσική. Σ’ αυτή σταματά η συνέχεια της φύσεως του Αδάμ και αρχίζει μία νέα πνευματική ρίζα της ανθρωπότητος. Άρα ο Χριστός, μη έχοντας στη φύση του την αρρωστημένη φύση του Αδάμ, ήταν ελεύθερος του προπατορικού αμαρτήματος. Είναι ο νέος Αδάμ της χάριτος.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 66)

«Να προσέχετε και να φυλάγεστε από κάθε είδους πλεονεξία, γιατί η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα υπάρχοντά του, όσα παραπανίσια πλούτη κι αν αποκτήσει» (Λουκάς 12:15)

«Απέκτησα πλούτη και έζησα μια ζωή που θα τη ζήλευαν πολλοί. Τώρα έφτασα στο τέλος της ζωής μου και σε λίγο θα φύγω από τον κόσμο αυτό. Τώρα καταλαβαίνω πως όλα ήταν μια ματαιότητα, μια απάτη. Τίποτε απ’ όσα είχα τη δυνατότητα να απολαύσω δεν ικανοποίησε την ψυχή μου. Οι τύψεις μου είναι φοβερές».

Αυτή ήταν η ομολογία ενός ανθρώπου που είχε απολαύσει όσα επιθυμούσε στη ζωή του, χωρίς όμως να γνωρίσει το Θεό που δίνει την ικανοποίηση και γεμίζει πραγματικά τη ζωή. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο για να ζει σε αρμονική κοινωνία μαζί Του. Ήρθε όμως η αμαρτία και απέκοψε αυτήν την κοινωνία, την οποία αποκαθιστά μονάχα ο Χριστός μέσω του λυτρωτικού Του έργου. Το έκανε στη ζωή μυριάδων αμαρτωλών που μετανόησαν και Τον δέχτηκαν ως Σωτήρα τους και συνεχίζει να το κάνει, χαρίζοντάς τους την πραγματική ικανοποίηση της ψυχής τους. Αν συγκαταλέγεσαι ανάμεσα σ’ αυτούς, είσαι μακάριος. Αν όχι, κάνε το τώρα. Είναι έτοιμος να σώσε κι εσένα.

(Σ.Α.Ι.)

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

«Θ’ αγαπήσεις τον Κύριο το Θεό σου με όλη την καρδιά σου και με όλη την ψυχή σου και με όλη τη διάνοιά σου. Αυτή είναι η πρώτη και μεγαλύτερη εντολή» (Ματ. 22:37-38)

Να μια εντολή που ίσως φαίνεται εύκολη και φυσική, όμως στην εκτέλεσή της είναι δύσκολη, γιατί την πολεμά ο εχθρός της ψυχής μας, που δε θέλει να δοξάζεται ο Θεός και να κατέχει την πρώτη θέση στη ζωή μας, όπως Του ανήκει. Πώς, λοιπόν, θα το πετύχουμε; Μόνο αν ο Ιησούς Χριστός βρίσκεται στο θρόνο της καρδιάς μας και ρυθμίζει τις διαθέσεις μας. Κλείσε το Χριστό μέσα στην καρδιά σου και προχώρα. Τότε θα έχεις δύναμη και θάρρος ν’ αντιμετωπίσεις τον εχθρό και θα νικάς.

Κάποτε οδήγησαν τη γυναίκα ενός συνωμότη στο δικαστήριο. «Φανέρωσε, της είπαν, που έχεις κρυμμένο το συνωμότη άντρα σου και θα σε απαλλάξουμε από τα βασανιστήρια». «Μάλιστα, απάντησε, θα τον βρείτε μέσα στην καρδιά μου, εκεί τον έχω κρυμμένο».

Είναι ο Χριστός στην καρδιά σου;

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

215. Μεγάλο καθημερινό κακό για μένα είναι η αμαρτία μου. Αλλά έναντι του κακού αυτού υπάρχει ένας Ελευθερωτής και Σωτήρ, ο Ιησούς Χριστός. Καθημερινά με ευεργετεί γενναιόδωρα. Φτωχοί αμαρτωλοί! Γνωρίστε αυτόν τον Σωτήρα, όπως τον γνώρισα και εγώ ο ανάξιος, με τη χάρι του, με τις δωρεές του.

216. Οι σωματικές ασθένειες δίνουν στον Θεό την ευκαιρία να ταπεινώση τον αμαρτωλό, σαρκικό άνθρωπο και να ενισχύση τον νέο άνθρωπο, τον χριστιανικό, τον αναγεννημένο. «Ὅταν γὰρ ἀσθενῶ, τότε δυνατὸς εἰμι» (Β’ Κορ. ιβ’ 10). Ας δεχόμαστε λοιπόν με ευγνωμοσύνη κάθε ασθένεια.

217. Σ’ ευχαριστώ, Κύριε και Θεέ μου, που με διδάσκεις να προσεύχωμαι με απλότητα. Που με ακούς όταν σε επικαλούμαι. Που με σώζεις από τις αμαρτίες μου και τις θλίψεις μου. Που ευθύνεις τους δρόμους μου.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 101)

213. Όταν προσεύχεσαι στον Θεό, νοιώσε ζωηρά μέσα σου σε ποιόν προσεύχεσαι. Προσεύχεσαι στον Άναρχο, τον Αθάνατο Βασιλέα της κτίσεως. Στον Πανάγιο, τον Πανάγαθο, τον Παντοδύναμο, τον Πάνσοφο, τον Πανταχού Παρόντα Θεό, που μυριάδες μυριάδων Αγγέλων τον λατρεύουν, που οι στρατιές των Μαρτύρων, οι χοροί των Προφητών και των Αποστόλων, των Δικαίων και των Οσίων δοξολογούν και υμνούν ασίγαστα. Όταν προσεύχεσαι στην Υπεραγία Δέσποινα Θεοτόκο, νοιώσε ζωηρά μέσα σου το μεγαλείο της, το έλεός της, την αγάπη της προς το ανθρώπινο γένος και την ταπεινή προσκύνησι που της προσφέρουν όλοι οι Άγγελοι και οι Άγιοι του Παραδείσου.

214. Η ζωή της καρδιάς είναι η αγάπη, ενώ η κακία απέναντι του αδελφού μας είναι ο θάνατος της καρδιάς. Ο Κύριος μας κρατεί ακόμη πάνω στη γη, ώσπου η αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον να διαποτίση όλη την καρδιά μας. Αυτό είναι που περιμένει από όλους εμάς. Άλλο προορισμό δεν έχουμε.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 100-101)

211. Για ποιο λόγο ο Κύριος προσθέτει ημέρες και χρόνια στην ύπαρξί μας; Για να προχωρήσουμε βαθμιαία στο καλό, για να απαλλαγούμε βαθμιαία από τις ατέλειες μας, για να γίνουμε πιο απλοί. Για να γίνουμε άκακοι σαν πρόβατα, απλοί σαν παιδιά. Για να απαλλαγούμε από την έλξι των γήινων αγαθών. Για να στρέψουμε ολοκληρωτικά την καρδιά μας στον Θεό. Για να τον αγαπάμε με όλο το είναι μας. Για να αγαπάμε τον πλησίον μας σαν τον εαυτό μας. Ας παρακαλούμε λοιπόν τον Κύριο να μας χαρίζη απλότητα καρδιάς. Ας τον παρακαλούμε να μας κάνη ικανούς να διώχνουμε το κακό από μέσα μας και γύρω μας, να αποξενωθούμε από όλα τα είδη της αμαρτίας. Κύριε, χωρίς εσένα τίποτε δεν κατορθώνουμε. Ευλόγησε τις ισόβιες προσπάθειές μας και δός μας νίκες εναντίον των νοητών εχθρών μας και των παθών μας. Γένοιτο!

212. Όπως στον γήινο κόσμο υπάρχουν φτωχοί και πλούσιοι, έτσι και στον πνευματικό. Όπως ο φτωχός ζητεί τη βοήθεια και την ευεργεσία του πλουσίου, έτσι και ο πνευματικά φτωχός ζητεί τη βοήθεια του πνευματικά πλουσίου. Είμαστε οι πνευματικά φτωχοί, ενώ οι Άγιοι, δηλαδή όσοι έζησαν εδώ κάτω με πίστι και αρετή, είναι οι πνευματικά πλούσιοι. Απ’ αυτούς λοιπόν είναι επόμενο να ζητούμε βοήθεια. Τους ζητούμε να μας βοηθήσουν με τις μεσιτείες τους, ώστε να γίνουμε απλοί σαν τα παιδιά. Να μας διδάξουν πώς να καταπατήσουμε την αμαρτία. Πώς να αγαπήσουμε τον θεό και τον πλησίον μας. Άγιοι του Θεού –Προφήται, Απόστολοι, Μάρτυρες, Όσιοι και Δίκαιοι- πρεσβεύσατε και για μένα, να γίνω όμοιός σας.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 99-100)