Συγχωρώ… κάνω χώρο στην καρδιά μου να χωρέσω με σένα,
με τον άλλο, με τον άλλο…
Κάνω χώρο να χωρέσουμε μαζί.
Συγχωρώ, σημαίνει βλέπω τον άλλο όπως είναι,
με την αμαρτία του και την ανυπόφορη πλευρά του,
με όλα τα βαρίδια του και τα ελαττώματά του, και λέω :
– θα σε κουβαλήσω, όπως ένα σταυρό,
θα σε κουβαλήσω μέχρι Τη Βασιλεία Του Θεού,
είτε το θέλεις είτε όχι.
Και είτε είσαι καλός είτε είσαι κακός,
θα σε κουβαλήσω στους ώμους μου,
θα σε φέρω μπροστά Στον Κύριο και θα πω:
Κύριε, όλη μου τη ζωή κουβάλησα αυτόν τον άνθρωπο,
γιατί φοβόμουνα μήπως χαθεί.
Τώρα είναι δικό Σου το θέμα να τον συγχωρήσεις,
στο όνομα της δικής μου συγχώρεσης,
με Το Άπειρο Έλεός Σου, και να τον δεχθείς
στην αγκαλιά Της Αγάπης Σου!“.

Πόσο όμορφο θα ήταν αν μπορούσαμε να σηκώνουμε έτσι «αλλήλων τα βάρη» και να στηρίζουμε ο ένας τον άλλο, χωρίς να προσπαθούμε να λησμονήσουμε το αδύνατο σημείο του ενός, την αμαρτία του άλλου ή την κατάσταση εκείνου που περνά δύσκολες ώρες!

Πράττοντας δε αναλόγως να μην τον αφήνουμε να γονατίσει υπό το βάρος του πειρασμού αλλά αντίθετα να τον προστατεύουμε, ώστε να εμποδίζουμε την παράδοσή του σε αυτό ακριβώς που θα μπορούσε να τον κάνει να γονατίσει. Αν περιβάλαμε τον αδύνατο με άγρυπνη και τρυφερή αγάπη, πόσοι άνθρωποι δε θα ξαναέβρισκαν το νου τους και πόσοι δε θα γίνονταν άξιοι συγχώρησης– μιας συγχώρησης που θα τους δινόταν δωρεάν!

(από το βιβλίο ” Το Μυστήριο της ίασης ” , του Μητροπολίτη Anthony Bloom , εκδ. Εν πλω)

υπηρέτες του λαού
Πώς είναι προϊστάμενος; Διότι προσεύχεται για σένα, σε εξυπηρετεί στην πνευματική δωρεά, που έρχεται δια του βαπτίσματος, σε επισκέπτεται, σε συμβουλεύει και σε νουθετεί, τα μεσάνυκτα, αν τον καλέσης, θα έρθη.
Ε.Π.Ε. 22,550
πλήρους απασχολήσεως
Εσύ, ο λαϊκός, έχεις και τη γυναίκα σου και ζης με απολαύσεις και προτιμάς, αν θέλης, και τη ζωή του εμπορίου. Ο ιερεύς όμως είναι διαρκώς απασχολημένος σ’ αυτό το έργο. Δεν υπάρχει γι’ αυτόν άλλη ζωή, παρά μόνο να βρίσκεται συνεχώς απασχολημένος στην εκκλησία.
Ε.Π.Ε. 22,552
αγαπά το Χριστό και τον ιερέα Του
Δια μέσου των πνευματικών πατέρων γεννηθήκατε για την αιώνια ζωή. Μ’ αυτούς πετύχατε τη βασιλεία. Με τα χέρια τους γίνονται όλα. Μ’ αυτούς σας ανοίγονται οι πύλες του ουρανού. Κανένας ας μη στασιάζη. Κανένας ας μη φιλονεική. Εκείνος, που αγαπά το Χριστό, όποιος κι αν είναι ο ιερεύς, θα τον αγαπήση, διότι δι’ αυτού απολαμβάνει τα φρικτά μυστήρια... Αν αγαπάς το Χριστό, αν αγαπάς τη βασιλεία των ουρανών, ν’ αναγνωρίζης με ποιους απέκτησες αυτά.
Ε.Π.Ε. 222,552
υπηρέτες
Εμείς, αγαπητοί, οι ιερείς είμαστε απλώς υπηρέτες. Δεν μεταφέρουμε δικά μας, αλλά τα λόγια του Θεού. Καθημερινά στην εκκλησία διαβάζονται επιστολές του ουρανού. Είναι επιστολές, που τις έστειλε ο Θεός. Ας μπαίνουμε, λοιπόν, στην εκκλησία με τη δέουσα τιμή και ευλάβεια και ας ακούμε με προσοχή τα λεγόμενα.
Ε.Π.Ε. 23,62
πνευματικοί πατέρες
Εμείς προσευχόμαστε και δεόμαστε για όλους σας, αν και πολύ απέχουμε από του να πετυχαίνουμε τόσο μεγάλη υπόθεσι. Πολύ περισσότερο εύλογο είναι, να προσεύχεστε και σεις για μας.
Ε.Π.Ε. 23,82
πατέρες
Ο ιερεύς είναι πατέρας κοινός όλης της οικουμένης. Πρέπει να φροντίζη για όλους, όπως και ο Θεός. Τα μικρά παιδάκια, κι όταν ακόμα, ενώ βαστάζονται απ’ τον πατέρα, χαστουκίζουν το πρόσωπό του. Εκείνου όμως η φιλοστοργία καθόλου δεν μειώνεται. Το ίδιο κι εμείς. Κι αν δεχώμαστε χτυπήματα από τους έξω, ας μη μειώνουμε την αγάπη μας προς αυτούς.
Ε.Π.Ε. 23,212
αμειβόμενοι
Πρέπει με αφθονία να χορηγούνται στους δασκάλους τα αναγκαία, για να μπορούν να εργάζωνται τα πνευματικά και να μη προσκολλώνται στα βιοτικά.
Ε.Π.Ε. 23,388
άγγελοι Κυρίου
Δεν ξέρεις τι είναι ο ιερέας; Είναι άγγελος Κυρίου. Μήπως δικά του λέει; Αν περιφρονής τον ιερέα, δεν περιφρονείς αυτόν, αλλά το Θεό, που τον χειροτόνησε... Αν ο Θεός τίποτε δεν ενεργή μέσω του ιερέα, τότε ούτε το βάπτισμα έχεις, ούτε στα μυστήρια μετέχεις, ούτε απολαμβάνεις ευλογίες. Άρα δεν είσαι καν χριστιανός.
Ε.Π.Ε. 23,490
εκλογή και χειροτονία τους
Δεν τους εκλέγει όλους ο Θεός. Όλους όμως τους χειροτονεί και δι’ όλων ενεργεί, καίτοι οι ίδιοι είναι ανάξιοι. Και αυτό το κάνει για να σωθή ο λαός. Αν ο Θεός κάποτε μίλησε δια μέσου του γαϊδουριού του Βαλαάμ και δια μέσου ανθρώπου μυαρού, πολύ περισσότερο ενεργεί δια μέσου του ιερέως. Αν ενήργησε δια του Ιούδα, πολύ περισσότερο δια των ιερέων θα ενεργήση.
Ε.Π.Ε. 23,492
αν διδάσκουν ορθά
Αν ο ιερέας έχη διδασκαλία διεστραμμένη, κι αν ακόμα είναι άγγελος, να μην υπακούης σ’ αυτόν. Αν όμως διδάσκη ορθά, κοίτα τα λόγια του, όχι τη ζωή του. Άλλωστε για καθοδηγό έχεις τον Παύλο, που ’ναι σωστός και στα έργα και στα λόγια.
Ε.Π.Ε. 23,492
ιατρός, άσχετα πως ζη
Αν πας στο ιατρείο για τραύμα σου, τι κάνεις; Αφήνεις το γιατρό να σου βάλη φάρμακο και να σου γιατρεύση την πληγή, ή εξετάζεις και ερευνάς το ποιόν του γιατρού, αν έχη ο ίδιος πληγή ή δεν έχει; Κι αν έχη; Συ φροντίζεις για την πληγή του; Επειδή εκείνος μπορεί να ’χη πληγή, δεν θεραπεύεις τη δική σου; Μήπως λες, Έπρεπε αυτός, αφού είναι γιατρός, να ’ναι υγιής, κι αφού δεν είναι υγιής αυτός σαν γιατρός, γι’αυτό κι εγώ αφήνω την πληγή μου αθεράπευτη; Ο ιερεύς είναι κακός, λες. Και, λοιπόν; Είναι αυτό παρηγοριά για τον λαϊκό; Φυσικά όχι. Κι εκείνος μεν, ο ιερεύς, θα υποστή την ανάλογη τιμωρία, όμως και συ θα υποστής βλάβη, αφήνοντας αγιάτρευτη την αμαρτωλή ψυχή σου.
Ε.Π.Ε. 23,496
των Ιουδαίων
Έτσι θανάτωσαν οι Ιουδαίοι το Στέφανο. Έτσι μαστίγωσαν τους Αποστόλους, χωρίς να τους οδηγήσουν στους άρχοντες. Έτσι και τον Παύλο επρόκειτο να φονεύσουν, αν δεν τον έπιανε ο χιλίαρχος. Κι αυτό γινόταν, επειδή εξακολουθούσαν να έχουν δύναμι οι ιερείς και υπήρχαν ο ναός, η λατρεία και οι θυσίες.
E.Π.E. 24,206
Χριστού και Παλ. Διαθήκης
Ορίζει πρώτα τι είναι ιερέας. Αναφέρει πρώτα όσα είναι κοινά, κι υστέρα δείχνει εκείνο, που υπερέχει. Έτσι γίνεται φανερή η κατά σύγκρισιν υπεροχή, όταν σε άλλα έχη κάτι κοινό και σε άλλα υπερέχει. Χωρίς τη σύγκρισι δεν γίνεται φανερή η υπεροχή (του Χριστού).
Ε.Π.Ε. 24,396
επικυρώνει ο Θεός την εξουσία
Ενώ κατοικούν στη γη οι ιερείς, ανέλαβαν τη διευθέτησι ουρανίων υποθέσεων, με εξουσία, που ο Θεός δεν έδωσε ούτε στους αγγέλους, ούτε στους αρχαγγέλους. Δεν είπε στους αγγέλους: Όσα δέσετε στη γη, θα είναι δεμένα και στους ουρανούς, και όσα λύσετε στη γη, θα είναι λυμένα και στους ουρανούς». Και οι επίγειοι άρχοντες έχουν εξουσία να δένουν, αλλά μόνο σώματα. Ο δεσμός των ιερέων αναφέρεται στην ψυχή και διαβαίνει τους ουρανούς. Όσα οι λειτουργοί κληρικοί της Εκκλησίας τελούν κάτω στη γη, τα επικυρώνει πάνω ο Θεός. Ο Δεσπότης Θεός εγκρίνει ενέργειες της χάριτος, που οι ιερείς ενεργούν.
Ε.Π.Ε. 28,124
έχουν εξουσία αφέσεως αμαρτιών
Οι δικοί μας ιερείς έλαβαν εξουσία όχι απλώς να διαπιστώνουν την εξάλειψι της λέπρας του σώματος, αλλά να θεραπεύουν τελείως την ακαθαρσία της ψυχής. Ώστε όσοι τους περιφρονούν είναι μιαρώτεροι απ’ τη συντροφιά του Δαθαν και άξιοι μεγαλύτερης τιμωρίας.
Ε.Π.Ε. 28,126
πνευματική εξουσία
Ας μη περιφρονή κανείς την απόφασί μου. Διότι, αν και είμαι ασήμαντος, όμως έχω απ’ τη χάρι του Θεού λάβει την ιερωσύνη, που μπορεί να πραγματοποιήση την αποκοπή.
Ε.Π.Ε. 31,326
ανώτερος βασιλέως
Όλης της γης και όλων των πραγμάτων της γης σπουδαιότερο πρόσωπο είναι όποιος κληρώθηκε στην ιερωσύνη ανώτερος κι απ’ αυτόν που φοράει βασιλική αλουργίδα.
Ε.Π.Ε. 28,126
και υποκρισία
Εσύ ο Ιουδαίος, που επιμένεις ακόμα στα της Ιουδαϊκής θρησκείας, για να μάθης, ότι αυτοί, που σήμερα ονομάζονται από σας πατριάρχες, δεν είναι ιερείς αληθινοί, αλλά υποκρίνονται πως είναι ιερείς και πάνω στη σκηνή παίζουν σαν ηθοποιοί, θυμήσου το πως ο Ααρών έγινε τότε, τα παληά χρόνια ιερεύς. Οι δικοί σας ιερείς σήμερα ούτε καλοί ηθοποιοί δεν είναι. Έχουν απομακρυνθή και από την αληθινή ιερωσύνη, αλλά και από την τέχνη της ηθοποιίας.
Ε.Π.Ε. 34,314

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 410-415)

Ιερείς (και κληρικοί)
να τους συμπαθήτε
Εσύ μεριμνάς τα του εαυτού σου. Ο Ιερέας όμως, έστω κι αν προσέξη καλά τη ζωή του, αν δεν φροντίση με επιμέλεια και για σένα, δηλαδή, για όλους τους περί αυτόν, μαζί με τους ασεβείς θα πορευτή στην κόλασι... Γνωρίζοντας, λοιπόν, τον κίνδυνο το μεγάλο, ν’ απονέμετε στους ιερείς τη συμπάθειά σας.
Ε.Π.Ε. 14,712
κυβερνήτες
Όσο ο καπετάνιος βρίσκεται σε καλή κατάστασι, ασφαλείς είναι και οι επιβάτες. Αν ο ίδιος ταλαιπωρήται, και χωρίς να το θέλη, τους προκαλεί κακά. Έτσι και ο ιερεύς. Αν απολαμβάνη από σας την πρέπουσα τιμή, θα μπορέση να χειριστή και τα δικά σας θέματα σωστά. Αν όμως στενοχωρήτε τους ιερείς, θα βουλιάξετε μαζί τους στα κύματα, έστω κι αν είναι πολύ γενναίοι.
Ε.Π.Ε. 14,712
ιεροκατηγορία
Τη στιγμή, που χειροτονεί ο Θεός και περιφρονούμε τον χειροτονούμενο και τον βρίζουμε και τον περιλούζουμε με άπειρες κατηγορίες, ενώ έχουμε λάβει εντολή να μη κρίνουμε τους αδελφούς μας, ακονίζουμε τη γλώσσα μας εναντίον των ιερέων.
Ε.Π.Ε. 14,714
λόγια και έργα τους
Και αν η ζωή των κληρικών είναι διεφθαρμένη, εσύ να προσέχης τον εαυτό σου. Τίποτε δεν θα σε βλάψη η ζωή εκείνου στη μετάδοσι της χάριτος που του έχει εμπιστευτή ο Θεός.
Ε.Π.Ε. 14,714
φαύλοι
Λέω αυτά, όχι συμφωνώντας να διοικούν την Εκκλησία ανάξιοι, αλλ’ αντίθετα τους λυπάμαι και κλαίω.
Ε.Π.Ε. 14,714
και δι αναξίων η χάρις
Δεν προσελκύει το Πνεύμα το Άγιο ο καθαρός ιερέας, λόγω της δικής του καθαρότητας, αλλ’ η χάρις είναι εκείνη, που επιτελεί το παν.
Ε.Π.Ε. 14,716
δανείζουν γλώσσα και χέρια
Η χάρις ενεργεί τα πάντα δια μέσου της ιερωσύνης... Ο ιερέας δανείζει τη γλώσσα του και προσφέρει το χέρι του... Τον Θεό να φοβώμαστε και τους ιερείς να τιμάμε, αποδίδοντας σ’ αυτούς την αρμόζουσα τιμή.
Ε.Π.Ε. 14,716
ευθύνη για τόσες ψυχές
Αν κάποιος έχη υπό την εξουσία του δέκα παιδιά, που συγκατοικούν μαζί του συνέχεια, αναγκάζεται διαρκώς να φροντίση γι’ αυτά, ο κληρικός, που έχει τόσων πολλών την ευθύνη, που ούτε συγκατοικούν ούτε είναι υποχείριοί του, τι πρέπει να κάνη, ώστε να υπακούουν ελεύθερα όλοι αυτοί;
Ε.Π.Ε. 15,106
περίοπτοι, ό,τι κι αν κάνουν
Αν ο ιερεύς κινηθή δυναμικά, τον λένε σκληρό. Αν ενεργήση μετριοπαθώς, τον λένε ψυχρό. Πρέπει δε αυτά τα αντίθετα να τα συνδυάση, ώστε ούτε να καταφρονήται ούτε να μισήται.
Ε.Π.Ε. 15,108
θα σωθούν;
Δεν νομίζω, ότι είναι πολλοί από τους ιερείς, που θα σωθούν. Πολύ περισσότεροι είναι εκείνοι που θα χαθούν. Αιτία; Το ιερατικό λειτούργημα απαιτεί γενναία ψυχή.
Ε.Π.Ε. 15,108
πρεσβύτεροι και κατά την ηλικία
Πόσο σπουδαίο είναι να βλέπης πρεσβύτερο να βαδίζη σαν τον Αβραάμ, ολόλευκο, περιζωσμένον, να σκάβη και να εργάζεται! Τι είναι πιο ποθητό απ’ εκείνον τον αγρό;
Ε.Π.Ε. 15,530
και ναοί
Πόσο υπέροχο είναι το να έρχεται ο ιερέας στην Εκκλησία με πολλή ησυχία, για να προσέρχεται ενώπιον του Θεού και να προσεύχεται καθημερινά υπέρ του χωριού ή της κώμης, αλλά και υπέρ του κτήτορος του ναού!
Ε.Π.Ε. 15,532
η χάρις ενεργεί
Συμβαίνει πολλές φορές οι λαϊκοί να ζούνε με ευλάβεια, και αντίθετα συμβαίνει οι ιερείς να ζούνε με διαφθορά. Αν σε κάθε περίπτωσι η χάρις αναζητούσε την αξιωσύνη των κληρικών, ούτε βάπτισμα θα γινόταν, ούτε προσφορά του Σώματος του Χριστού. Τώρα όμως ξέρουμε, ότι και δι’ αναξίων συνηθίζει να ενεργή ο Θεός, και δεν παραβλάπτεται καθόλου η χάρις του βαπτίσματος από τη ζωή του ιερέως... Στα προκείμενα μυστήρια δεν εισάγει ο άνθρωπος, αλλά το παν εξαρτάται απ’ τη δύναμι του Θεού. Ο ιερεύς απλώς είναι ο μυσταγωγός (ο τελετουργός).
Ε.Π.Ε. 18,220
ουσιαστικά προσόντα
Φανερώνει, ποιος πρέπει να’ναι ο ιερεύς. Διότι πρέπει και ανδρεία στρατιώτου να’χη, και επιμέλεια γεωργού και φροντίδα ποιμένος. Κι υστέρα από όλα αυτά να μην επιζητή τίποτε περισσότερο από τα αναγκαία.
Ε.Π.Ε. 18,596
και διεφθαρμένοι
Συμβαίνει πολλές φορές, μέσα σε τόσους χρόνους και σε τόσο μεγάλο πλήθος, να γίνουν και ιερείς άνθρωποι διεφθαρμένοι... Και ο Ιούδας ήταν απόστολος, αλλ’ αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία για τους ιεροσύλους και τους φιλαργύρους... Καθένας από μας θα δώση λόγο στο Θεό για τον εαυτό του.
Ε.Π.Ε. 18,622
στόμα Θεού
Ας ακούσουν όσοι δίνουν αισχρό φίλημα. Άκουσε τι προείπε με το στόμα σου ο Χριστός και διατήρησέ το ακηλίδωτο. Μίλησε για τη μέλλουσα ζωή, για την ανάστασι, για την αθανασία, για το ότι ο θάνατος δεν είναι θάνατος , για τα τόσα θεϊκά και απόρρητα. Διότι όποιος πρόκειται να μυσταγωγηθή, έρχεται στο στόμα του ιερέως, σαν να είναι στόμα Θεού, για ν’ ακούση τα τόσο φρικτά πράγματα.Ε.Π.Ε. 20,142
καίτοι ανάξιοι, πρεσβευτές Θεού
Και ο Καϊάφας προφήτευσε, ενώ ήταν χριστοκτόνος και ανάξιος για το αξίωμα της ιερωσύνης... Η χάρις του Θεού είναι εκείνη, που ενεργεί και δια μέσου του αναξίου ιερέως, αλλά πάντοτε για σας... Δεν εξευτελίζεις εμένα, αλλά την ιερωσύνη... Δεν βλέπετε τους πρεσβευτές, πως όλοι τους τιμούν; Εμείς είμαστε πρεσβευτές του Θεού προς τους ανθρώπους.
Ε.Π.Ε. 22,146

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 407-410)

Παραθέτουμε στη συνέχεια τη μαρτυρία για τη Θεομήτορα ενός συγχρόνου της, του άγιου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, μορφωμένου και ονομαστού Αθηναίου, που μεταστράφηκε στη χριστιανική πίστη από τον Απόστολο Παύλο. Ο άγιος Διονύσιος, τρία χρόνια μετά τη μεταστροφή του, επισκέφτηκε την Υπεραγία Θεοτόκο στα Ιεροσόλυμα, στο σπίτι του Ευαγγελιστού Ιωάννου, όπου εκείνη έμενε μετά την Ανάληψη του Κυρίου. Να τι γράφει σχετικά με την επίσκεψη αυτή σε μιαν επιστολή του προς τον Απόστολο Παύλο:

«Δεν πίστευα —το ομολογώ ενώπιον του Κυρίου, ω θαυμάσιε οδηγέ και ποιμένα μας— ότι εκτός από τον ύψιστο Θεό ήταν δυνατό να υπάρχει οποιοδήποτε πρόσωπο που να είναι γεμάτο από θεία δύναμη και θεία χάρη. Όμως, κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να φανταστεί αυτό που είδα και κατάλαβα όχι μόνο με τα ψυχικά μου μάτια αλλά και με τα σωματικά. Είδα, λοιπόν, με τα μάτια μου τη θεόμορφη και αγιότερη απ’ όλα τα ουράνια πνεύματα Μητέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Ήταν ένα δώρο της χάριτος του Θεού, της συγκαταβατικότητας του κορυφαίου αποστόλου (Ιωάννου), καθώς και της απέραντης καλοσύνης, ευσπλαχνίας και ευμένειας της ίδιας της Παρθένου. Ομολογώ ξανά και ξανά μπροστά στον παντοδύναμο Θεό, μπροστά στον πανάγαθο Σωτήρα και μπροστά στην ένδοξη και πάντιμη Μητέρα Του, πως, όταν με οδήγησε σ’ εκείνην, τη θεόμορφη και παναγία Παρθένο, ο Ιωάννης, η κεφαλή των ευαγγελιστών και των προφητών, που, ενώ ζει με σάρκα, λάμπει όπως ο ήλιος στον ουρανό, με τύλιξε μια θεία λάμψη, λάμψη ζωηρή και αμείωτη, φωτίζοντάς με όχι μόνο εξωτερικά αλλά και εσωτερικά, καθώς και μια υπερκόσμια, μια υπέροχη ευωδία με συνεχείς εναλλαγές.
Ούτε το πνεύμα μου, ούτε το αδύναμο σώμα μου μπορούσαν να βαστάξουν τόσα και τέτοια σημεία, που συνιστούσαν πρόγευση της αιώνιας μακαριότητας και δόξας. Παρέλυσε η καρδιά μου και σχεδόν έσβησε το πνεύμα μου από τη θεία δόξα και χάρη της. Βεβαιώνω μπροστά στον Θεό πως, αν δεν είχα φυλάξει στην καρδιά μου και στο νεοφώτιστο νου μου τις θεόπνευστες διδαχές και υποθήκες Του, θα είχα θεωρήσει την Παρθένο θεό και θα την είχα προσκυνήσει έτσι όπως προσκυνούμε τον μόνο αληθινό Θεό.

Γιατί κανένας νους δεν μπορεί να φανταστεί για άνθρωπο δοξασμένο από τον Θεό δόξα ανώτερη από τη δόξα εκείνη που αξιώθηκα εγώ, ο ανάξιος, να δω, ούτε μακαριότητα μεγαλύτερη από τη μακαριότητα που αξιώθηκα να γευθώ. Ευχαριστώ τον ύψιστο και πανάγαθο Θεό μου, την Παναγία Παρθένο, τον κορυφαίο Απόστολο Ιωάννη, καθώς κι εσένα, την ανώτατη και επισημότατη κεφαλή της Εκκλησίας, που σπλαχνικά μου φανέρωσε μια τέτοια ευεργεσία» .

("Ασκητικές ομιλίες Α’", Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ, επισκόπου Καυκάσου και Μαύρης Θάλασσας, Εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου)

-Γέροντα? τόσο λίγο που έβρεξε, ούτε τα φύλλα δεν βράχηκαν!
-Τί να σου πώ; Εστω και αυτή η βροχή που δρόσισε μόνον τα φύλλα, λίγο είναι;
Εγώ και μόνον που είδα σύννεφα στον ουρανό, δεν μπόρεσα να κοιμηθώ από την
ευγνωμοσύνη πρός τον Θεό που ένιωθα μέσα μου. «Θεέ μου, έλεγα, δεν αξίζουμε
να ρίξης βροχή». Πολύ να προσέχετε την αχαριστία. Να ευχαριστήτε τον Θεό
για όλα όσα σας δίνει.
-Γέροντα,όταν ο Θεός εκπληρώση κάποιο αίτημα μας για μια υπόθεση του Ησυχαστηρίου,
πώς θα εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας;
-Να κάνετε μια αγρυπνία, για να ευχαριστήσετε τον Θεό, που βοήθησε με τους Αγίους Του.
Και να κρατήσετε για πάντα αυτό το τυπικό: Μετά από κάθε αίτημα σας
που γίνεται με καρδιακή προσευχή και πόνο, μόλις ο Καλός Θεός το εκπληρώση,
να κάνετε καρδιακή δοξολογία με χαρά και ευχαριστία.
-Γέροντα πώς γίνεται ηδοξολογία;
-Η δοξολογία γίνεται και εκφώνως, γίνεται και μόνο με την καρδιά,
και πότε η εύχαριστία είναι εσωτερική.
-Πάντοτε, Γέροντα, στην δοξολογία υπάρχει και ευχαριστία;
-Ποιά δοξολογία δεν έχει ευχαριστία; Και οι Άγγελοι δεν ευχαριστούν τον Θεό,
όταν Τον δοξολογούν;
-Τί διαφορά έχει, Γέροντα, η δοξολογία από την ευχαριστία;
-Η δοξολογία είναι χαρούμενη ευχαριστία. Είναι ξέσπασμα της ευχαριστίας, σκίρτημα.
Το σκίρτημα αυτό έρχεται από μέσα, από την καρδιά. Μπορεί κάποιος να μην ξέρη
ένα τροπάριο ολόκληρο και να το λέη μισό και να βάζη και δικά του λόγια,
και όμως η καρδιά του να σκιρτά. Αν ευχαριστήτε τον Θεό για τις πλούσιες ευεργεσίες Του,
εκεί μέσα στην ευχαριστία και στην δοξολογία θα νιώσετε όλον τον θειο Του πλούτο.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.232-233)

-Γέροντα, δεν αγωνίζομαι όσο θα έπρεπε και αυτό με στεναχωρεί!
-Κοίταξε, νά δοξάζης τον Θεό.
-Πιο πολύ, Γέροντα, παρακαλώ τον Θεό να με συγχώρηση, παρά Τόν δοξολογώ:
- Και αυτό καλό είναι, αλλά καλύτερα να Τον δοξολογής.
Μέσα στην δοξολογία ύπάρχει και μετάνοια, ή όποια, έπειδή έχει ταπείνωση,
φέρνει την θεία παρηγοριά. Το «δόξα σοι ο Θεός» σημαίνει και «συγχώρεσε,
Θεέ μου, τις αμαρτίες μου, για να Σε δοξολογώ, όπως Σε δοξολογούν οι Άγγελοι».
- Μερικές φορές, Γέροντα, δεν αρχίζω την προσευχή ζητώντας το έλεος
του Θεού για την αμαρτωλότητά μου, αλλά ξεκινώ με δοξολογία.
Μήπως αυτό δεν είναι σωστό;
- Έτσι να κάνης. Δεν είπαμε ότι η δοξολογία έχει μέσα και μετάνοια;
Στην δοξολογία κλίνουν οι πρόσχαροι άνθρωποι. Βλέπεις, άλλη ψυχή λυπάται
πολύ από φιλότιμο για μια πτώση της και στην συνέχεια συγκινεί πολύ
τόν Θεό με την μετάνοιά της. Άλλη, αφού μετανόηση, ευχαριστεί και δοξολογεί
μέρα-νύχτα τον Θεό, που την λύτρωσε από την προηγούμενη αμαρτωλή ζωή της,
και χαίρεται ο Θεός από το φιλότιμο παιδί Του.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.231-232)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.13 Οὐδεὶς(1) οἰκέτης δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν·
ἢ γὰρ τὸν ἕνα μισήσει καὶ τὸν ἕτερον ἀγαπήσει(2),
ἢ ἑνὸς ἀνθέξεται καὶ τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει.
οὐ δύνασθε θεῷ δουλεύειν καὶ μαμωνᾷ(3).
13 Κανένας δεν μπορεί να είναι δούλος σε δύο κυρίους,
γιατί ή θα μισήσει τον ένα και θ’ αγαπήσει τον άλλο ή θα προσκολληθεί
στον ένα και θα περιφρονήσει τον άλλον. Δεν μπορείτε να είστε δούλοι
και στο Θεό και στο χρήμα».
(1) Δες και Ματθ. στ 24 και τις εκεί σημειώσεις. Η σύνδεση με τα προηγούμενα:
Ή, αναφέρεται κυρίως στο «δεν γίνατε πιστοί» του προηγούμενου στίχου=Εάν δεν
δειχτήκατε πιστοί στο Θεό κατά την διαχείριση των επίγειων αγαθών,
αυτό οφείλεται στο ότι υπήρξατε δούλοι αυτών και για αυτό δεν μπορούσατε
να υπηρετείτε συγχρόνως και το Θεό, διότι κανείς δεν μπορεί
να υπηρετεί συγχρόνως δύο κυρίους (L). Ή, ο σ. συνδέεται στενά με την
εικόνα της παραβολής. Ο οικονόμος είχε δύο κυρίους, των οποίων η υπηρεσία
ήταν ασυμβίβαστη· δηλαδή τον κύριο ο οποίος του είχε εμπιστευτεί
την διαχείριση και τον μαμωνά, του οποίου ήταν λάτρης. Η αγάπη του δεύτερου,
τού ενέπνεε μίσος για τον πρώτο (g). Και οι δύο εκδοχές σοβαρές.
(2) «Αν κάποιος γίνει τυχόν, λέει, υπηρέτης δύο κυρίων, που είναι
διαχωρισμένοι στις θελήσεις ώστε να είναι αυτές αντίθετες και που έχουν
την γνώμη αταίριαστη μεταξύ τους, πώς θα μπορούσε αυτός να αρέσει και στους δύο;
Διότι αν μοιράζεται σε αυτό που αρέσει στον καθένα, έρχεται σε αντίθεση
και με τα δύο θελήματα. Διότι είναι τελείως αναγκαστικό, να φαίνεται
ο ίδιος άνθρωπος και πονηρός και αγαθός. Επομένως αν θα διάλεγε να είναι γνήσιος
με τον ένα, θα μισήσει τον άλλον» (Κ).
(3) «Είναι αδύνατον αυτός που είναι προσηλωμένος στον πλούτο και κρατά κάτι
για τον εαυτό του με προσκόλληση, να είναι δούλος Θεού· επομένως αν πρόκειται
να διαχειρίζεσαι με πιστότητα τον πλούτο, μην γίνεις δούλος του» (Θφ).

«Αύτη η κλητή και αγία ημέρα, η μία των Σαββάτων, η βασιλίς και κυρία, εορτή εορτών και πανήγυρις εστί πανηγύρεων!…» ψάλλουμε στην ογδόη ωδή του πασχαλιάτικου Όρθρου.

Η Κυριακή του Πάσχα ονομάζεται «πανήγυρις πανηγύρεων». Θα ήταν θεολογικά ανακριβές να πούμε ότι το Πάσχα είναι, κατά τρόπο απόλυτο, η μεγαλύτερη από τις γιορτές της Χριστιανοσύνης.

Είναι βέβαια σπουδαιότερη από τα Χριστούγεννα ή τα Θεοφάνεια, δεν μπορούμε όμως να πούμε ότι η Πεντηκοστή είναι λιγότερο σημαντική από την Ανάσταση.

Ωστόσο οι Πασχάλιες πανηγύρεις -και εδώ πρέπει στην Κυριακή του Πάσχα να συνδέσουμε και τη Μεγάλη Πέμπτη και την Μεγάλη Παρασκευή- δίνουν στο Μυστήριο των Χριστουγέννων το πλήρωμα του περιεχομένου τους και αποτελούν το αναγκαίο προοίμιο της Πεντηκοστής.

Το Πάσχα είναι λοιπόν το κέντρο, η καρδιά και ο πυρήνας του εκκλησιαστικού έτους. Από την ημερομηνία αυτή εξαρτάται όλος ο λειτουργικός κύκλος, επειδή από αυτή καθορίζονται όλες οι κινητές γιορτές του ημερολογίου.

Η Ανάσταση του Χριστού διακηρύσσεται με κάθε επισημότητα κατά τον Όρθρο της Κυριακής του Πάσχα, μια ακολουθία που τελείται είτε την Κυριακή το πρωί πολύ νωρίς, είτε κατά τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου.

Πριν αρχίσει η ακολουθία ο κεντημένος «Επιτάφιος», που είχε τοποθετηθεί πάνω στο ανθοστόλιστο κουβούκλιο του Επιταφίου στο μέσον του ναού, μεταφέρεται στο ιερό και τοποθετείται στην Αγία Τράπεζα.

Μετά από τον κανόνα με τις εννέα ωδές που ψάλλονται και απόψε, ο προεξάρχων επίσκοπος ή ιερέας εμφανίζεται στην Ωραία Πύλη. Κρατά ένα αναμμένο κερί, ενώ ο χορός ψάλλει το· «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός και δοξάσατε Χριστόν τον αναστάντα εκ νεκρών».

Για άλλη μία φορά η Εκκλησία της Ανατολής μας παρουσιάζει το μυστήριο της χριστιανικής μας πίστης ως μυστήριο του Φωτός. Εκείνο το Φως, του οποίου τη γέννηση υπέδειξε το άστρο της Βηθλεέμ, έλαμψε ανάμεσά μας με μια λάμψη διαρκώς αυξανόμενη· το σκότος του Γολγοθά δεν μπόρεσε να το σβήσει.

Ξαναφέγγει τώρα ανάμεσα μας και όλα αυτά τα αναμμένα κεριά που κρατούν στα χέρια τους οι πιστοί μαρτυρούν τον θρίαμβό Του. Με τον τρόπο αυτό δηλώνεται η βαθιά πνευματική σημασία του Πάσχα.

Η σωματική ανάσταση του Χριστού θα ήταν για μας χωρίς σημασία, αν το φως του Χριστού δεν καταύγαζε ταυτοχρόνως και το εσωτερικό μας.

Δεν μπορούμε να γιορτάσουμε επάξια την Ανάσταση του Χριστού, αν μέσα στην ψυχή μας το φως που έφερε ο Σωτήρας μας δεν νικήσει εντελώς το σκοτάδι των αμαρτιών μας.

Σχηματίζεται πομπή η οποία βγαίνει από το ιερό και σταματά έξω από την εκκλησία, μπροστά στην είσοδο. Διαβάζουν τότε το Ευαγγέλιο της Αναστάσεως από τον ευαγγελιστή Μάρκο (16: 1-8) και στη συνέχεια ψάλλουν το μεγαλόπρεπο θριαμβευτικό αντίφωνο του Πάσχα:

«Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θά­νατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος».

Το αντίφωνο αυτό επαναλαμβάνεται πολλές φορές. Όταν η πομπή επιστρέψει στον ναό, ψάλλεται ο Αναστάσιμος Κανόνας που αποδίδεται στον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό:

«Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν λαοί…» «Φωτίζου, φωτίζου, η Νέα Ιερουσαλήμ…» «Ω, Πάσχα το μέγα και ιερώτατον, Χριστέ…»

Οι πιστοί ασπάζονται ο ένας τον άλλον. Ο χαιρετισμός είναι «Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανέστη!».

Ο Όρθρος ακολουθείται από τη Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου. Το αποστολικό ανάγνωσμα από τις Πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται στο γεγονός της Αναστάσεως: Στους αποστόλους ο Αναστημένος «παρέστησεν εαυτόν ζώντα μετά το παθείν αυτόν εν πολλοίς τεκμηρίοις».

Ίσως μας φανεί παράξενο ότι το Ευαγγέλιο δεν είναι μία ακόμη διήγηση της Αναστάσεως. Η Εκκλησία στην εορτή του Πάσχα επιλέγει την αρχή του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου: «Εν αρχή ην ο Λόγος…».

Ίσως ο λόγος αυτής της επιλογής να είναι η προτίμηση των Ελλήνων χριστιανών για ό,τι συμβαίνει «εν πνεύματι» -πέρα από την κατά σάρκα ανάσταση του Χριστού- υπάρχει η νίκη του φωτός επί του σκότους.

Διότι ο στίχος «και το φως εν τη σκοτία φαίνει και η σκοτία αυτό ου κατέλαβε» δεν σημαίνει ότι το σκότος δεν δέχθηκε το φως, αλλά μάλλον ότι το σκότος στάθηκε ανίκανο να ελέγξει και να σβήσει το φως, αυτό το φως του οποίου τον θρίαμβο βλέπουμε σήμερα. «Και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού…»

Ίσως, επίσης, επειδή η γιορτή αυτή μιλά περισσότερο στην ψυχή των χριστιανών της Ανατολής, θέλησε η Εκκλησία να τους δώσει αυτή τη συγκλονιστική περικοπή από το τέταρτο Ευαγγέλιο, ως επιτομή ολόκληρου του χριστιανικού μηνύματος.

Στο τέλος της Λειτουργίας διαβάζεται η ωραία Ομιλία που αφιερώνει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στο Άγιο Πάσχα. Παραθέτουμε αποσπασματικά κάποιες φράσεις:

«…Ει τις από της πρώτης ώρας ειργάσατο, δεχέσθω σήμερον το δίκαιον όφλημα… ει τις μετά την έκτην έφθασε, μηδέν αμφιβαλλέτω, και γάρ ουδέν ξημιούται. Ει τις υστέρησεν εις την ενάτην προσελθέτω μηδέν ενδοιάζων.

Ει τις εις μόνην έφθασε την ενδεκάτην, μη φοβηθή την βραδύτητα. Φιλότιμος γαρ ων ο Δεσπότης, δέχεται τον έσχατον καθάπερ και τον πρώτον… εισέλθετε πάντες εις την χαράν του Κυρίου ημών… εγκρατείς και ράθυμοι την ημέραν τιμήσατε, νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες, ευφράνθητε σήμε­ρον… πάντες απολαύσατε του συμποσίου της πίστεως…

Μηδείς οδυρέσθω πταίσματα, συγγνώμη γαρ εκ του τάφου ανέτειλε…».

Αυτά τα υπέροχα λόγια δημιουργούν ένα πρόβλημα: Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μοιάζει να θεωρεί ίσους εκείνους που έχουν πνευματικά προετοιμαστεί για την εορτή με όλους εκείνους που έμειναν απροετοίμαστοι.

Καλεί και τους μεν και τους δε. Μιλά σαν να μην υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσά τους, σαν να δέχονται όλοι την ίδια Χάρη. Και όμως, ξέρουμε ότι τη Χάρη της Αναστάσεως την απολαμβάνουν εκείνοι που σήκωσαν και τον Σταυρό Του και πέθαναν μαζί Του.

Ξέρουμε ότι η οδύνη της Μεγάλης Παρασκευής είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη χαρά του Πάσχα. Αυτό είναι αλήθεια. Ωστόσο ο Κύριος μας, μέσα στο μέγα Του έλεος, επιφυλάσσει απόψε στον εαυτό Του το δικαίωμα να ανατρέψει την τάξη των πραγμάτων.

Αποκάλυψε στους αποστόλους τον θρίαμβό Του, πριν τους συνδέσει με το Πάθος Του. Όλοι, εκτός από έναν, Τον εγκατέλειψαν κατά τις οδυνηρές ώρες του Γολγοθά, κι όμως τους δέχεται απευθείας στη χαρά της Αναστάσεώς Του.

Αυτό δεν σημαίνει ότι άλλαξε η οικονομία της σωτηρίας μας: χωρίς τον Σταυρό η δόξα της Αναστάσεως δεν μπορεί να γίνει δική μας.

Αλλά ο Σωτήρας οικονομεί την αδυναμία των μαθητών Του. Τους χαρίζει σήμερα τη χαρά του Πάσχα, παρότι είναι τόσο λίγο προετοιμασμένοι γι’ αυτή.

Αργότερα, αύριο, θα τους μυήσει και στο Πάθος: «Ότε ης νεώτε­ρος, εζώννυες εαυτόν και περιεπάτεις όπου ήθελες, όταν δε γηράσεις, εκτενείς τας χείρας σου, και άλλος σε ζώσει και οίσει όπου ου θέλεις».

Το λέει στον Πέτρο ο Κύριος, όταν εμφανίστηκε στους αποστόλους στην όχθη της λίμνης της Γαλιλαίας. μετά την Ανάσταση. Και ο ευαγγελιστής μας εξηγεί το νόημα της φράσης: «Το είπε αυτό, για να δείξει με ποιο θάνατο θα δοξάσει τον Θεό».

Ο Πέτρος και οι άλλοι απόστολοι θα μετάσχουν, με το μαρτύριο τους, στο Πάθος του Διδασκάλου τους, αλλά μόνον αφού γίνουν κοινωνοί της δυνάμεως της Αναστάσεως. Κατά τον ίδιο τρόπο λειτουργεί ο Κύριός μας και με εμάς.

Απέχουμε πολύ -τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς- από του να έχουμε πιει το ποτήρι του Πάθους.

Δεν βοηθήσαμε τον Ιησού να σηκώσει τον Σταυρό Του. Δεν συσταυρωθήκαμε μαζί Του. Την ώρα της αγωνίας Του κοιμόμασταν. Τον εγκαταλείψαμε. Τον αρνηθήκαμε με τις ποικίλες αμαρτίες μας.

Κι όμως, παρά την ελάχιστη ετοιμασία μας, παρά το ότι δεν είμαστε καθαροί, ο Ιησούς μας προσκαλεί να εισέλθουμε στην Πασχαλιά χαρά.

Αν ανοίξουμε ειλικρινά την καρδιά μας στη συγγνώμη που ανέτειλε από τον Τάφο Του. Αν αφήσουμε να την πλημμυρίσει το Φως της Αναστάσεως, αν προσκυνήσουμε την παρουσία του Αναστάντος, θα δεχθούμε κι εμείς τη δύναμη της Αναστάσεως, την οποία το δώρο της Πεντηκοστής θα τελειοποιήσει.

Τότε και μόνο τότε θα καταλάβουμε το νόημα του Σταυρού και θα μπορέσουμε να διεισδύσουμε, όσο μας επιτρέπουν οι φτωχές μας δυνάμεις, στο Μυστήριο του Πάθους. Να λοιπόν πως εξηγείται η έκκληση του Χρυσοστόμου, ή μάλλον η υπόσχεσή του, σε όσους δεν είναι έτοιμοι, στους «μη νηστεύσαντες».

Η Εκκλησία έκανε μια θαυμάσια επιλογή εντάσσοντας αυτή την ομιλία στην ημέρα του Πάσχα. Ας την ξαναδιαβάσουμε, δεν θα βρούμε για τη σημερινή μέρα καλύτερο υλικό για στοχασμό.

(Lev Gillet, ενός Μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας, «Πασχαλινή κατάνυξη», εκδ. Ακρίτας, σ. 105-112)