654. Μην πτοείσαι από το τι λένε οι άνθρωποι για σένα. Αυτός είναι ο διαβολικός φόβος. Συλλογίσου τι ο Θεός λέγει για σένα, τι οι Άγγελοι και οι Άγιοι λένε για σένα.

655. Στις σχέσεις σου με τους ανθρώπους, ας σε συνοδεύει η λέξις «αγάπη», σαν φως της καρδιάς σου. Μη βγάλης ποτέ την πολύτιμη αυτή λέξι από εκεί μέσα. Βεβαίως, πρέπει να μην είναι εκεί μόνη της, αλλά μαζί με το όνομα του Ιησού Χριστού. Γιατί ο Κύριος και μόνο είναι η αληθινή αγάπη.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 258)

652. Όταν προσεύχεσαι στον Κύριο, έχε τα πνευματικά σου μάτια στραμμένα στον έσω άνθρωπο, στην ψυχή σου. Ο Κύριος είναι εκεί, στους λογισμούς σου, στα αγαθά σκιρτήματα της καρδιάς σου, όπως είναι συνάμα και παντού. «ἐγγύς σου τὸ ρῆμά (δηλαδή: ο Λόγος, ο Θεός) ἐστιν, ἐν τῷ στόματί σου καὶ ἐν τῇ καρδίᾳ σου» (Ρωμ. ι’ 8)

653. Είναι ωραίο πράγμα να ανάβουμε καντήλια μπροστά στις άγιες εικόνες. Αλλά πιο ωραίο πράγμα είναι να προσφέρουμε στον Θεό σαν θυσία τη φλόγα της αγάπης, Τότε είμαστε αληθινοί προσκυνηταί του. Αν ανάβης καντήλια στις εικόνες και δεν έχης αγάπη προς τον θεό και τον πλησίον σου, αν είσαι φιλάργυρος και φιλόνεικος, η θρησκεία σου είναι ματαία.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 257-258)

650. «Μη επιλήσεται γυνή του παιδίου αυτής του μη ελεήσαι τα έκγονα της κοιλίας αυτής; Ει δε και ταύτα επιλάθοιτο γυνή, αλλ΄ εγώ ουκ επιλήσομαί σου, είπε Κύριος» (Ησ. μθ’ 15). Υπάρχει στον κόσμο αγάπη μεγαλύτερη από την αγάπη της μάνας; Είναι δυνατόν μία μητέρα να μη ληπηθή το παιδί της, να το ξεχάση; Ας υποθέσουμε ότι αυτό το απίθανο πράγμα συμβαίνει. Αλλά εγώ – λέγει ο Κύριος – σας έχω αγάπη που υπερβαίνει απείρως την αγάπη της μητέρας προς το παιδί της. Εγώ ποτέ δεν θα σας ξεχάσω και δεν θα σας παραπετάξω. Τι πεποίθησι, τι ελπίδα ο Ίδιος ο Κύριος μας εμπνέει μ’ αυτά του τα λόγια ως προς την Πρόνοιά του, που πάντοτε γνοιάζεται για μας και ποτέ δεν μας εγκαταλείπει!

651. Η ανθρώπινη ψυχή κατοικεί στο σώμα της σαν ένα μικρό κόσμο. Όπως τον παλιό καιρό, εξ αιτίας της ανομίας που είχε απλωθή στη γη, ο Θεός τιμώρησε τους αμαρτωλούς κατοίκους της με τον κατακλυσμό, με φυσικά δηλαδή μέσα, έτσι τιμωρεί κάποτε και κάθε αμαρτωλό άνθρωπο μες από το ίδιο του το σώμα. Τα στοιχεία του σώματος, όπως το νερό του κατακλυσμού, παύουν να μένουν στα όριά τους, εξαπολύονται και καταστρέφουν το σώμα με τις αρρώστιες. Ο Θεός μας τιμωρεί τότε μες από τον ίδιο τον εαυτός μας. «Δι' ὧν τις ἁμαρτάνει διὰ τούτων κολάζεται» (Σοφδ. Σολ. ια’ 16).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 257)

Να κάνεις δικό σου τον πόνο των άλλων

-Είπατε, Γέροντα, ότι θα κάνουμε ένα συνεργείο προσευχής.
Πότε θα γίνη;-Άπό σάς εξαρτάται... Την άλλη φορά θα δω σε τι κατάσταση
είστε και ανάλογα... Θα κάνουμε πνευματικό συνεργείο προσευχής.
Άν θα γίνεται προσευχή με πόνο, ξέρετε τι δύναμη θα έχει; Θα προσεύχεσθε
για τα προβλήματα του κόσμου και όσοι άνθρωποι ζητούν εκείνη την ώρα
βοήθεια από τον Θεό και βρίσκονται στην ίδια συχνότητα, θα δέχονται την βοήθεια Του.
Εγώ αισθάνομαι τις ψυχές που προσεύχονται, σαν κύματα-κύματα δυνάμεως
νιώθω την προσευχή τους. Πολλές φορές καταλαβαίνω και ποια ώρα έκανε προσευχή
ένας άρρωστος και βοηθήθηκε.
-Γέροντα, οι ψυχές για τις οποίες προσεύχεσθε το αισθάνονται;
-Ναι, αισθάνονται ότι τις «κάνω σεισμό», συγκλονίζονται. Όταν γίνεται προσευχή
με πόνο, ακόμη και άγνωστοι άνθρωποι το πληροφορούνται.
-Γέροντα, πότε η προσευχή μας για τους άλλους είναι περισσότερο
ευπρόσδεκτη στον Θεό;
-Όταν την αισθανόμαστε. Και την αισθανόμαστε, αν βάζουμε τον εαυτό μας
στην θέση των άλλων. Άν μπούμε δηλαδή στην θέση των άρρωστων ή των κεκοιμημένων,
αυτό θα μας βοηθήσει να προσευχηθούμε με πόνο, ο πόνος κατεβαίνει στην καρδιά
και η προσευχή μας γίνεται καρδιακή.
-Όταν, Γέροντα, είμαι πνιγμένη στους λογισμούς, δεν μπορώ να προσευχηθώ.
-Γιατί, καλό μου παιδί, κόλλησες στον εαυτό σου και δεν σκέφτεσαι
και λίγο τον κόσμο που υποφέρει; Ξέρεις πόσες οικογένειες είναι διαλυμένες,
πόσα κακόμοιρα παιδάκια είναι εγκαταλελειμμένα στους δρόμους ή σε ιδρύματα δίχως στοργή;
Πόσοι αυτήν την στιγμή φωνάζουν: «βοήθεια, βοήθεια!», και δεν υπάρχει κανείς
κοντά τους να τους βοηθήσει; Πόσοι βουλιάζουν στο πέλαγος, πόσοι αυτοκτονούν,
πόσοι υποφέρουν; Τόσοι άνθρωποι έχουν ανάγκη από τις προσευχές των μοναχών,
κι εμείς να χάνουμε τον πολύτιμο χρόνο μας με μπανταλούς λογισμούς ή παιδικά
παράπονα και να μην κάνουμε ούτε τα πνευματικά μας καθήκοντα όπως πρέπει;
Κοίταξε να βγεις από τον εαυτό σου και να κάνεις δικό σου τον πόνο των άλλων.
Ετσι και ειρήνη θα βρεις, και μισθό θα έχης από τον Θεό, και βοήθεια θα προσφέρεις
στους άλλους.{...}
-Γέροντα, όταν προσεύχεται κάποιος για έναν πονεμένο άνθρωπο,
ο νους πάει στον Χριστό ή στον πόνο του ανθρώπου;
-Άπό τον Χριστό δεν ζητάει βοήθεια; Ξεκινάει από τον πόνο του ανθρώπου, αλλά γυρίζει στον Χριστό.
-Όταν, Γέροντα, η καρδιά μου είναι σκληρή, θυμάμαι τις διάφορες δυσκολίες
που έχω περάσει και ζητώ από τον Θεό να βοηθήσει όσους περνούν παρόμοιες δυσκολίες.
-Καλό είναι αυτό. Να το κάνεις, αφού έτσι καταλαβαίνεις περισσότερο τον άλλον
και συμπάσχεις μαζί του. «Θεέ μου, να λες, όπως ευεργέτησες εμένα τόσο πολύ,
βοήθησε και τον αδελφό μου, που είναι καλύτερος από μένα».
-Όταν, Γέροντα, προσεύχομαι για την σωτηρία μιας ψυχής και παράλληλα παρακαλώ
τον Θεό να μην επιτρέψη να κακοπαθήσει, μήπως δεν είναι σωστό;
-Όχι, ευλογημένη, και αυτό μέσα στον πόνο είναι. O Θεός συγκινείται,
όταν αυτός που προσεύχεται έχει μέσα του αγάπη για τον πλησίον,
αλλά τελικά ο Θεός θα κάνει αυτό που συμφέρει στην ψυχή.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος",129-132)

Προσευχή για τον κόσμο με συναίσθηση της αμαρτωλότητος μας

-Γέροντα, μερικές φορές, όταν βλέπω πόσο υποφέρει ο κόσμος,
δεν μπορώ να κάνω προσευχή για τον εαυτό μου.
-Την προσευχή για τον εαυτό μας δεν την κάνουμε μόνο για τον εαυτό μας,
αλλά είναι απαραίτητη σαν μια προετοιμασία, για να σταθούμε μπροστά
στον Θεό με ευπρεπές ένδυμα. Για να μπορείς να δεις τον πόνο των άλλων,
χρειάζεται να έχεις κατά κάποιον τρόπο τακτοποιημένο τον εαυτό σου.
Και όταν προσεύχεσαι για τον εαυτό σου με πολλή συναίσθηση της αμαρτωλότητος σου,
τότε και ένα «Κύριε ελέησον» να πεις για τους άλλους,
αυτό το «Κύριε ελέησον» έχει μεγάλη δύναμη, γιατί έχει πολλή ταπείνωση,
η οποίαελκύει το μεγάλο έλεος του Θεού.
-Γέροντα, εγώ αισθάνομαι την ανάγκη
να κάνω πολλή προσευχή για τον εαυτό μου, αλλά ξεχνώ τους άλλους.
-Κοίταξε, για να γίνη η απέκδυση του παλαιού άνθρωπον, χρειάζεται να κάνουμε
προσευχή για τον εαυτό μας. Όταν όμως φουντώσει ο θείος έρωτας,
τότε ξεχνά κανείς τον εαυτό του και εύχεται για τους άλλους.
Εσύ, αφού πρώτα κάνεις λίγη ευχή για τον εαυτό σου, να θυμάσαι
μετά τον ταλαιπωρημένο κόσμο γενικά και εκείνους που απομακρύνθηκαν
από τον Θεό και τους κεκοιμημένους που δεν αξιοποίησαν τα χρόνια
που τους χάρισε ο Θεός, για να Τον πλησιάσουν, και μεταμελούνται τώρα ανώφελα πια,
και να λες την ευχή: «Κύριε Ίησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον ημάς».
Ετσι συμπεριλαμβάνεις στην προσευχή σου και τον εαυτό σου και όσους
σου ζήτησαν να ευχηθείς, αλλά και όλον τον κόσμο.
-Με απασχολεί, Γέροντα, ο πόνος των ανθρώπων, αλλά δεν έχω παρρησία,
για να ζητήσω από τον Θεό να βοηθήσει. Μου λέει ο λογισμός:
«Με την κακομοιριά που έχεις, πώς θα σε ακούση ο Θεός;».
-Μην ακούς το ταγκαλάκι που σε πιάνει από τα δεξιά και σε απελπίζει.
Να λες: «Θεέ μου, είμαι κακομοίρα, αλλά άκουσέ με,
γιατί εξ αιτίας μου αδικούνται οι άλλοι». {...}
-Γέροντα, όταν κάνω προσευχή για τον κόσμο, μου λέει ο λογισμός
πώς με σιχαίνεται ο Θεός, γιατί άφησα τον δικό μου νεκρό
και πάω να θάψω τους νεκρούς των άλλων.
-Τον δικό σου νεκρό δεν τον έθαψες, όταν έγινες μοναχή; Να λες: «Θεέ μου, πώς να ακούσης
εμένα την ανάξια δούλη Σου; Άλλά δεν είναι κρίμα που ο κόσμος έχει
τόσα προβλήματα και βασανίζεται; Σε παρακαλώ, βοήθησέ τον». Όταν ο άνθρωπος προσεύχεται
για τον πλησίον του με αγάπη και ταπείνωση και αγωνίζεται έχοντας συναίσθηση
της αμαρτωλότητος του, ο Θεός δεν τον σιχαίνεται, αλλά βοηθάει και τον ίδιο,
βοηθάει και τους άλλους. Ό Θεός σιχαίνεται εκείνον που θεωρεί τον εαυτό του άγιο
και προσεύχεται για τους άλλους που τους θεωρεί αμαρτωλούς.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.127-129)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 8-10. Η παραβολή της χαμένης δραχμής.
15.9 καὶ εὑροῦσα συγκαλεῖ(1) τὰς φίλας καὶ τας γείτονας(2) λέγουσα,
Συγχάρητέ μοι, ὅτι εὗρον τὴν δραχμὴν ἣν ἀπώλεσα(3).
9 Κι όταν τη βρει, φωνάζει τις φίλες και τις γειτόνισσες και τους λέει:
“χαρείτε μαζί μου, γιατί βρήκα τη δραχμή που είχα χάσει!”
(1) Υπάρχει και η γραφή συγκαλείται=καλεί μαζί της (δ).
Το μέσο ρήμα υποδηλώνει με λεπτότητα ό,τι για τον εαυτό της η γυναίκα αισθάνθηκε,
και την λύπη για την απώλεια και την χαρά για την ανεύρεση (g).
(2) Σαν γυναίκα καλεί γυναίκες φίλες και γειτόνισσες. Γυναίκες συγχαίρουν
την Νωεμίν και την Ρουθ (Ρουθ δ 14,17) (p).
(3) Την οποία έχασα εγώ. Προηγουμένως για το πρόβατο χρησιμοποίησε μετοχή
(«το χαμένο») αναφερόμενος στο πάθημα και την δεινή θέση του προβάτου·
τώρα ο αόριστος επισύρει την προσοχή στη λύπη, την οποία δοκίμασε η γυναίκα (g).

Η ιδέα της Βασιλείας του Θεού μας ανοίγει μεγάλες προοπτικές. Ο Κύριός μας όμως θέλει να καταστήσει αυτή την ιδέα ακόμη ακριβέστερη, πιο συγκεκριμένη. Τώρα χρησιμοποιεί τη λέξη «θέλημα». Κάνω το θέλημα του Θεού εδώ και τώρα, σημαίνει, κατά κάποιο τρόπο, ότι εξαργυρώνω μια επιταγή χωρίς όριο: τη Βασιλεία του Θεού. (Ας μας συγχωρεθεί αυτή η σύγκριση)! Η Βασιλεία του Θεού πρακτικά μεταφράζεται σε μια σειρά από θεία θελήματα που αντιστοιχούν σε κάθε στιγμή της ζωής μας.

Το θέλημα του Θεού εκφράζεται κατ’ αρχήν από τα διδάγματα του Ευαγγελίου, των οποίων η Εκκλησία είναι φύλακας και αυθεντικός ερμηνευτής. Υπάρχουν εδώ γενικοί νόμοι που ισχύουν για όλους τους ανθρώπους και όλες τις εποχές, όσο κι αν η εφαρμογή τους σε συγκεκριμένες περιπτώσεις διαφοροποιείται ή παίρνει πολλές αποχρώσεις.

Μέσα στο ίδιο το Ευαγγέλιο δεν υπάρχουν τόσο διδάγματα όσο το παράδειγμα και το Πρόσωπο του Σωτήρος, τα οποία αποτελούν τον υπέρτατο κανόνα ζωής: Τι θα έκανε ο Ιησούς, αυτή τη στιγμή, στη δική μου θέση; Η ακτινοβολία του ζωντανού Προσώπου του Κυρίου υποκαθιστά τις Πλάκες του Νόμου.

Το θέλημα του Θεού εκφράζεται ακόμη και από τη φωνή του Αγίου Πνεύματος που ακούμε μέσα μας. Ο κοινός για όλους ευαγγελικός νόμος συμπληρώνεται και προσαρμόζεται καθώς ο Θεός επιφυλάσσει στον καθένα από μας συγκεκριμένα καθήκοντα, διαφορετικά απ’ αυτά των αδελφών μας. Το Άγιο Πνεύμα είναι εκείνο που δείχνει στον κάθε ένα τη δική του κλήση, τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει. Αν ρωτούμε συχνά τον Κύριο τι πρέπει να κάνουμε (κυρίως εκεί όπου οι πράξεις φαίνονται χωρίς ιδιαίτερη σημασία, γιατί μπροστά στον Θεό δεν υπάρχει πράξη μικρή ή αδιάφορη)˙ εάν εναποθέτουμε με υπακοή και ταπείνωση το αυτεξούσιό μας στα θεία Του χέρια˙αν παραιτούμαστε από τα μακροπρόθεσμα σχέδιά μας και αποφασίσουμε να πορευθούμε βήμα βήμα, κάτω από το φως του Θεού, με το χέρι μας μέσα στο χέρι Του, τότε η ζωή μας αποκτά καθοδήγηση, γινόμαστε τα πιστά πρόβατα που ακολουθούν τον Καλό Ποιμένα και ακούνε τη φωνή Του.

Αυτή η αναζήτηση της θείας κατευθύνσεως, που θέλουμε να αποκαλυφθεί μέσα μας, δεν θα πρέπει να εκφυλιστεί σε ατομιστική αυταπάτη. Βρισκόμαστε στην αυταπάτη, αν στηριζόμαστε σε δήθεν εσωτερικές αποκαλύψεις, ώστε να ενεργούμε αντίθετα με το Ευαγγέλιο. Μέσα στη διδασκαλία της Εκκλησίας θα βρούμε τον ασφαλή κανόνα που σταθεροποιεί τον σκοπό και τα όρια της ελευθερίας μας.

Τέλος, το θέλημα του Θεού εκφράζεται μέσα από τα γεγονότα: όχι από τις καταστάσεις που εμείς επιλέγουμε για τον εαυτό μας, αλλά από αυτές τις οποίες συναντούμε στη ζωή. Κάθε ένα από αυτά τα περιστατικά πρέπει να γίνεται αποδεκτό με υποταγή, ως εάν να εκφράζει το θεϊκό σχέδιο εκείνης της στιγμής για μας. Όσο οδυνηρή κι αν φαίνεται η παρούσα κατάσταση, μπορεί και πρέπει να αποβεί για το καλό μου, εάν εγώ ανταποκριθώ με τον τρόπο που ο Θεός περιμένει από μένα. Αυτός ο τρόπος ισοδυναμεί με την επιθυμία, να εκπληρώσω στον πληρέστερο βαθμό το θέλημα του Θεού μέσα στην περίσταση που με έβαλε. Κάθε μέρα λοιπόν, κάθε ώρα και κάθε λεπτό μου μεταφέρουν το θείο θέλημα με τη μορφή, των γεγονότων ή των καταστάσεων που συναντώ. Υπάρχει, θα λέγαμε, το μυστήριο της παρούσας στιγμής. Το να δεχτώ αυτό το θείο θέλημα που σηματοδοτεί η στιγμή, είναι κάτι περισσότερο από απλή υπακοή: σημαίνει ότι «αφήνομαι», όπως το παιδί στα χέρια του Πατέρα.

Ο Κύριός μας είπε, ότι εκείνοι που θα εισέλθουν στη Βασιλεία Του δεν είναι όσοι επαναλαμβάνουν «Κύριε, Κύριε…» αλλά όσοι κάνουν το θέλημα του Πατρός Του. Ο ίδιος, στην καθοριστική στιγμή του πειρασμού μέσα στον Κήπο της Γεθσημανή, όταν ένιωσε τρόμο μπροστά στο Ποτήριο των δοκιμασιών που Τον περίμεναν, είπε στον Πατέρα Του: «πλὴν μὴ τὸ θέλημά μου, ἀλλὰ τὸ σὸν γινέσθω», δίνοντάς μας το παράδειγμα της τέλειας, της απόλυτης υπακοής.

Το θέλημα του Θεού είναι σαν μια ακριβέστατη γραμμή τεντωμένη στον χώρο μας: είμαι από τη μία πλευρά ή από την άλλη, από τη θετική ή από την αρνητική, ανάλογα με το εάν υποτάσσομαι σ’ αυτό το θέλημα. Ενδιάμεση κατάσταση δεν υπάρχει. Δεν μπορώ να έχω το ένα μου πόδι από τη μία πλευρά της γραμμής και το άλλο από την άλλη. Παίρνω θέση με ολόκληρη την προσωπικότητά μου. Η τοποθέτησή μου ως προς το θέλημα του Θεού, αυτή τη στιγμή, με δικαιώνει ή με κατακρίνει. Αν όμως με δικαιώνει, αυτό καθόλου δεν οφείλεται στις δικές μου δυνάμεις. Είναι κατ’ αρχήν έργο της Χάριτος -θεϊκή δηλαδή πρωτοβουλία και βοήθεια- και ακολουθεί η δική μου συνεργασία μαζί της.

(Lev Gillet, Πάτερ Ημών… Κύριε Ιησού Χριστέ: Οι δύο θεμελιώδεις προσευχές που στηρίζουν την πίστη των χριστιανών, Ενός μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας, μετάφραση Πολυξένη Τσαλίκη – Κιοσόγλου, 1η έκδ., Αθήνα, Ακρίτας, 2007)

"Αδιαφόρησε για τις ανέσεις και τότε θα αποκτήσεις άνεση,

αδιαφόρησε για τα υλικά αγαθά και τότε θα τα πάρεις,

για να τα πάρεις όχι σαν δέσμιος αυτών, ούτε σαν δούλος,

αλλά σαν ελεύθερος".

Αγ.Ιωάννης Χρυσόστομος