Υποταγή στο θέλημα του Θεού.
Βαθιά συγκινημένος από τις θλίψεις σου, δεν βρίσκω κατάλληλα λόγια να σου απευθύνω. Τούτο μόνο σε συμβουλεύω: Άνοιξε την καρδιά σου και άφησέ τη ν’ αντιληφθεί και να διακρίνει το θέλημα του Θεού.Ζήτησε από Κείνον βοήθεια. Ζήτησε από Κείνον παρηγοριά.
Να πιστεύεις ακράδαντα ότι το δράμα που ζεις δεν είναι η συνέπεια μιας τυχαίας αλληλουχίας γεγονότων. Ο ίδιος ο Θεός -ο Θεός που οι βουλές Του είναι ανεξιχνίαστες- έχει επικυρώσει αυτά τα δραματικά γεγονότα με τη σφραγίδα της θεϊκής Του σκοπιμότητος. Ποιας σκοπιμότητος; Είτε τα στέλνει σαν τιμωρία -αλλά όχι οπωσδήποτε δικών σου αμαρτιών- είτε δοκιμάζει τη δύναμη της πίστεως σου και τη χαλυβδώνει. Τι γράφει ο Απόστολος Ιάκωβος; "Πάσαν χαρά ηγήσασθε, αδελφοί μου, όταν πειρασμοίς περιπέσητε ποικίλοις ,γινώσκοντες ότι το δοκίμιον υμών της πίστεως κατεργάζεται υπομονήν ' η δε υπομονή έργον τέλειον εχέτω, ίνα ήτε τέλειοι και ολόκληροι, εν μηδενί λειπόμενοι"(Ιακ.1:2-4).
Oποιαδήποτε πάντως κι αν είναι η αιτία των θλίψεων σου, η όλη κατάσταση είναι μία ακόμη απόδειξη της αγάπης Του για σένα, αφού "ον αγαπά Κύριος παιδεύει ,μαστιγοί δε πάντα υιόν ον παραδέχεται...Ει δε χωρίς έστε παιδείας, ης μέτοχοι γεγόνασι πάντες, άρα νόθοι έστε και ούχ υιοί"(Εβρ.12:6,8) Δεν είναι δικά μου τα λόγια τούτα .Είναι ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος που πιστοποιεί με αυτά πως είσαι ένα αγαπημένο παιδί του Θεού.
Αγωνίσου σκληρά να αντιμετωπίσεις τα πράγματα με υπομονή και καρτερία. Μη λιποψυχείς. Κάθε στιγμή να δοξάζεις και να ευχαριστείς το Θεό "πάντων ένεκεν". Κι Εκείνος θα φροντίσει για όλα. Έτσι το καλό θα προέλθει από τη δική σου σωστή στάση.
Δέξου το κάθε τί, ακόμα και το πρόσφατο τραγικό γεγονός, σαν επέμβαση του Θεού. Εσύ θαυμάσια έκανες και συγχώρεσες εκείνο τον άνθρωπο. Δεν επιδιώξες να του επιβληθεί οποιαδήποτε τιμωρία για το κακό που σου έκανε. Όμως η δικαιόκρισία του Θεού τον επισήμανε, τον ακολούθησε και του πήρε τη ζωή. Ποιος ξέρει πόσους τρόπους θα είχε επινοήσει, για να συνδράμει το σατανά στα σκοτεινά του έργα πάνω στη γη, αν έμενε κι άλλο ζωντανός ανάμεσά μας; Ενώ τώρα, η αναχώρηση του είναι για τους ανθρώπους ένα τρομακτικό παράδειγμα θείας δίκης. Αν είχες επιδιώξει την τιμωρία του ,τότε θα είχες λόγους να τα βάζεις με τον εαυτό σου. Έτσι όπως έγιναν όμως τα πράγματα, δεν έχεις κανένα λόγο .
Σ’ εμπιστεύομαι στην προστασία του κυρίου μας. Και εύχομαι Εκείνος -ο μόνος που μπορεί -να στερέψει την πηγή των θλίψεων και των βασάνων σου.
* * *
Ο πόθος της αναζητήσεως και της προσεγγίσεως του Θεού είναι πράγματι ένα χάρισμα.Ένα χάρισμα που, για να το αποκτήσουμε ,πρέπει πρώτα-πρώτα να έχουμε τεντωμένα τα πνευματικά μας αυτιά, για να ακούσουμε το κάλεσμα Εκείνου. Και όταν τ’ ακούσουμε, είναι επιτακτική ανάγκη ν’ ανταποκριθούμε ενεργητικά.
Με τι τρόπο; Μόνο ένας τρόπος υπάρχει: η ακριβής τήρηση των εντολών Tου.Δεν έχει σημασία που ζούμε και κάτω από ποιες συνθήκες. Είτε μόνοι είτε μαζί με άλλους, είτε σε μοναστήρι είτε μέσα στον κόσμο, παντού και πάντοτε οφείλουμε να τηρούμε τις εντολές Του. Κι αυτό πουθενά δεν είναι εύκολο. Γιατί σε κάθε τόπο και τρόπο ζωής ο εχθρός προσπαθεί να εμποδίσει την ανταπόκρισή μας στο κάλεσμα του Κυρίου.
Προσευχήσου στο Θεό για ενίσχυση. Ποτέ δεν θα σου την αρνηθεί. Αλλά πρόσεξε μην τυχόν, αφού λάβεις τη θεία βοήθεια ,εμφανιστεί μέσα σου υπερηφάνεια η απόκτησεις τη συνήθεια της κατακρίσεως των άλλων, έστω και στα μυστικά βάθη της καρδιάς σου.
Προσοχή! Γιατί αυτό θα κάνει όλους τους καρπούς των καλών έργων σου να σαπίσουν.

(Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ.35-37)

Θυμάμαι ένας δικηγόρος, που έκανε πολλές αδικίες, πόσο βασανίσθηκε στο τέ-λος της ζωής του. εξασκούσε το επάγγελμά του σε μία επαρχία που είχε πολλούς κτηνοτρόφους. Εκεί, φυσικά, γίνονταν και αγροζημίες και πολλοί βοσκοί έτρεχαν σ' αυτόν τον δικηγόρο, γιατί με πονηρά επιχειρήματα έπειθε και τον αγρονόμο και τον ειρηνοδίκη. Έτσι οι καημένοι γεωργοί πολλές φορές όχι μόνο δεν έβρισκαν το δίκαιο για τα σπαρτά που τους κατέστρεφαν τα κοπάδια, αλλά έβρισκαν και τον μελά τους. Όλοι τον ήξεραν τον δικηγόρο αυτόν και κανείς τίμιος άνθρωπος δεν τον πλησίαζε. Ακόμη και ο Πνευματικός να δήτε τί συμβούλεψε έναν ευαίσθητο βοσκό. Ο βοσκός αυτός είχε ένα μικρό κοπάδι και μία σκύλα. Μία φορά που η σκύλα είχε γεννήσει, έδωσε τα κουταβάκια σε άλλους και κράτησε μόνον την μάνα. Εκείνο το διάστημα είχε χαθή μία προβατίνα και είχε αφήσει το αρνάκι της που θήλαζε. Αυτό, επειδή δεν είχε μάνα, έτρεχε πίσω από την σκύλα και θήλαζε από αυτήν, η οποία ενίωθε και η ίδια ανακούφιση. Έτσι τα δύο ζώα είχαν συνηθίσει και το ένα έβρισκε το άλλο. Ο καημένος ο βοσκός, όσο και να προσπαθούσε να τα ξεχωρίση, εκείνα έσμιγαν. Επειδή ήταν ευαίσθητος ο βοσκός, σκέφθηκε να ρωτήση τον Πνευματικό εάν τελικά τρώγεται το κρέας του αρνιού ή όχι. Ο Πνευματικός, έχοντας υπ' όψιν του και την φτώχεια του βοσκού, σκέφτηκε λίγο και του είπε: «Το αρνί αυτό, παιδί μου, δεν τρώγεται, γιατί θήλασε από την σκύλα, αλλά ξέρεις τί να κάνεις; Επειδή όλοι οι άλλοι βοσκοί πηγαίνουν δώρα στον δικηγόρο τον δείνα αρνιά και τυριά, να του πάς και συ αυτό το αρνί να το φάη. Μόνον αυτός έχει ευλογία να το φάη, γιατί όλος ο κόσμος ξέρει που είναι άδικος». Όταν είχε γεράσει πια ο άδικος αυτός δικηγόρος και έπεσε στο κρεββάτι, υπέφερε χρόνια από εφιάλτες και δεν μπορούσε να κοιμηθή. Τον χτύπησε και ημιπληγία και δεν μπορούσε ούτε να μιλήση. Προσπάθησε ο Πνευματικός να τον κάνη τουλάχιστον να γράψη τις αμαρτίες του, αλλά είχε χάσει και τον έλεγχο, και αναγκαζόταν να του διαβάζη την ευχή των Επτά Παίδων, για να κλείση λίγο τα μάτια του να κοιμηθή. Του διάβαζε και εξορκισμούς, για να γαληνέψη λίγο, μέχρι που αναπαύθηκε, και ας ευχηθούμε ο Θεός να τον αναπαύση πραγματικά.
- Γέροντα, πολλοί πιστεύουν ότι τους έχουν κάνει μάγια. Πιάνουν τα μάγια;
- Εάν ο άνθρωπος έχη μετάνοια και εξομολογήται, δεν πιάνουν. Για να πιάσουν τα μάγια, θα έχη δώσει κάποιο δικαίωμα ο άνθρωπος. Θα αδίκησε κάποιον, θα κοροϊδεύη καμμιά κοπέλα κ.λπ. Τότε θα πρέπη να μετανοήση, να ζητήση συγχώρηση, να εξομολογηθή, να τακτοποιηθή και να επανορθώση αυτό που έκανε. Γιατί αλλιώς, και όλοι οι παπάδες να του διαβάσουν εξορκισμούς, δεν λύνονται τα μάγια. Αλλά και μάγια να μην του έκαναν, και μόνον το άχτι της αδικημένης ψυχής αρκεί για να τον βασανίζη.
Υπάρχουν δύο μορφές αδικίας, η υλική και η ηθική. Υλική αδικία είναι, όταν αδική κανείς τον άλλον σε υλικά πράγματα. Ηθική είναι, όταν λ.χ. κάποιος γελάση μία κοπέλα, και αν μάλιστα είναι ορφανή, με πενταπλάσιο βάρος βαραίνει την ψυχή του. στον πόλεμο η σφαίρα ξέρεις πώς κυνηγάει τους ανήθικους; εκεί βλέπεις έντονα την θεία δικαιοσύνη, την προστασία του Θεού. Ατιμία στον πόλεμο δεν σηκώνει. Ανήθικο άνθρωπο θα τον βρη σφαίρα. Μία φορά πηγαίναμε με την διλοχία μας να αντικαταστήσουμε ένα τάγμα. Εν τω μεταξύ όμως μας χτύπησαν και ριχτήκαμε στην μάχη. Ένας, θυμάμαι, από εκείνο το τάγμα είχε κάνει την προηγούμενη μέρα μία ατιμία, είχε βιάσει μία έγκυο, την καημένη. Έ, σ' εκείνη την επιχείρηση μόνον αυτός σκοτώθηκε!! Φοβερό! Όλοι έλεγαν μετά: «Το κτήνος, καλά έπαθε και σκοτώθηκε!». Ιδίως αυτοί που κάνουν πονηριές, που κοιτάζουν να ξεφύγουν από 'δω, να ξεφύγουν από 'κει, τελικά δεν γλυτώνουν. Είναι παρατηρημένο ότι όσοι πιστεύουν πολύ, φυσικά ζούνε και τίμια, χριστιανικά, και το σώμα τους το τίμιο προστατεύεται από τα πυρά περισσότερο απ' ό,τι αν φορούσαν Τιμιόξυλο.

(Λόγοι τόμος Α σελ. 87-89)

Όταν σε προσβάλλουν και σε βρίζουν, να σκέφτεσαι πως και αυτό ακόμα εξυπηρετεί κάποιο σχέδιο της πρόνοιας του Θεού. Δες το σαν ραβδί που χτυπάει την αδυναμία σου, και σαν μία υπόμνηση, ότι πρέπει να θεραπεύσεις αυτή την αδυναμία. Δες το, πραγματικά, σαν τη θεραπεία αυτή καθεαυτή. Σου δίνεται μία θαυμάσια ευκαιρία ν’ αναμετρήσεις τις δυνάμεις αντιστάσεως που διαθέτεις, το πνευματικό σθένος σου στον πόλεμο εναντίον του κακού, τη θέλησή σου ν’ αποκτήσεις ταπεινό φρόνημα.
Καταλαβαίνω καλά ότι δεν σου είναι εύκολο να ζεις πια μέσα στον κόσμο. Αλλά μέχρι να σε καλέσει ο κύριος, και μέχρι να κάνει πρακτικά δυνατή τη μετάβαση σου σ’ ένα μοναστήρι, αγωνίσου να ζεις και να εργάζεσαι χαρούμενα και αγόγγυστα, τηρώντας τους νόμους και τις εντολές Του. Και φύλαξε τον εαυτό σου από την κατάκριση των άλλων για δήθεν έλλειψη ζήλου. Ο Θεός είναι παντοδύναμος. Μπορεί να οικονομήσει τη σωτηρία όλων και να τους γεμίσει με το φλογερό πόθο της αιωνιότητος, όταν, κατά την αλάθητη κρίση Του, έρθει ο κατάλληλος καιρός για τον καθένα.
***
Με χαρά άκουσα ότι τώρα είσαι πολύ χαρούμενος και πολύ ειρηνικός με τον εαυτό σου και με τους άλλους. Κι αυτό γιατί έγινες μέλος της αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, που έχει διαφυλάξει ακέραια και ανόθευτη την αποστολική παράδοση.
Όσο για κείνους τους ανθρώπους που, ενώ είναι καλόκαρδοι και φιλάνθρωποι, δεν πιστεύουν στο Θεό, δεν μπορούμε και δεν πρέπει να τους κρίνουμε, ούτε ωφελεί να ψάχνουμε για τα αίτια της απιστίας τους. Οι δρόμοι που χαράζει ο Θεός για τον καθένα είναι άγνωστοι και ανεξιχνίαστοι. Ας αφήσουμε λοιπόν αυτούς τους καλούς ανθρώπους αποκλειστικά στην πάνσοφη κρίση του Θεού και στο έλεος της πανάγαθης πρόνοιας Του. Εκείνος μόνο γνωρίζει πως και γιατί δημιούργησε το ανθρώπινο γένος, αλλά και τον καθένα μας ξεχωριστά, έτσι όπως είναι.
Ο κ. Μ. πολύ σωστά λέει ότι οι Λουθηρανοί κατέχουν πράγματι χρυσάφι —το λόγο του Θεού —και ασήμι— ανθρώπους με καλή διάθεση—, αλλά σ’ αυτό το χρυσάφι και το ασήμι έχει προστεθεί τόσο μεγάλη ποσότητα ευτελών μετάλλων —υπερήφανοι συλλογισμοί, πολλοί αμετάπειστοι και κακοπροαίρετοι άνθρωποι—, ώστε οι προσμίξεις έχουν μειώσει την αξία όχι μόνο του ασημιού, αλλά και αυτού του χρυσού. Γι’ αυτό έχουν ευθύνη και θα δώσουν λόγο.
Σου συνιστώ πάντως να αποφεύγεις τις θυελλώδεις συζητήσεις πάνω σε θρησκευτικά ζητήματα. Τίποτα καλό δεν μπορεί να βγει από τέτοιου είδους συζητήσεις. Άλλωστε, συνήθως δεν οδηγούν πουθενά— «εισίν ανωφελείς και μάταιοι» (Τίτ. 3:9)—, ιδιαίτερα όταν οι συνομιλητές σου είναι, κατά τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, «οι εν τη ασεβεία ανιάτως ζώντες και ουδεμίαν ελπίδα μεταβολής έχοντες».
Να είσαι «ουκ ακροατής επιλησμονής… άλλα ποιητής έργου», για να είσαι κατά συνέπεια και «μακάριος εν τη ποιήσει αυτού» (Ιάκ. 1:25). Αλλά να θυμάσαι ότι το πιο σπουδαίο και επείγον έργο για κάθε άνθρωπο, που θέλει ειλικρινά και σοβαρά ν’ αγωνιστεί πνευματικά, είναι η καλλιέργεια της πραότητας και της αοργησίας. Πώς όμως θα εργαστούμε για να την αποκτήσουμε; Μας το λέει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: Στην αρχή, στο πρώτο στάδιο, ας φροντίσουμε να σιωπούν τα χείλη μας, έστω και αν η καρδιά μας βρίσκεται σε ταραχή. Έπειτα, στο δεύτερο στάδιο, ας επιβάλουμε σιωπή και στους λογισμούς, ενώ η καρδιά μας ακόμα δοκιμάζει λίγη ταραχή. Και τέλος, μετά από πολύν αγώνα, όσο κι αν φυσούν οι άνεμοι των ύβρεων και των ατιμιών, στη θάλασσα της ψυχής μας θα επικρατεί μόνιμη και σταθερή γαλήνη.

(Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 74-77)

Μεγάλη υπόθεση να έχη ο άνθρωπος την ευλογία του Θεού! Πλούτος είναι! Ό,τι έχει ευλογία, στέκει, δεν γκρεμίζεται. Ό,τι δεν έχει ευλογία, δεν στέκει. Η αδικία είναι μεγάλη αμαρτία. Όλες οι αμαρτίες έχουν ελαφρυντικά, η αδικία δεν έχει, μαζεύει οργή Θεού. Φοβερό! Αυτοί που αδικούν, βάζουν φωτιά στο κεφάλι τους. Από την μία μεριά βλέπεις να κάνουν μία αδικία και από την άλλη να πεθαίνουν δικοί τους άνθρωποι και να μη δίνουν σημασία. Πώς να κάνουν προκοπή οι άνθρωποι με τόσες αδικίες; Κάνουν αυτά που κάνουν, δίνουν δικαιώματα και στον διάβολο, γι αυτό μετά περνούν δοκιμασίες, τους βρίσκουν αρρώστιες κ.λπ. και σού λένε: «Κάνε προσευχή να γίνω καλά».
Τα περισσότερα κακά που συμβαίνουν είναι από αδικίες. Όταν λ.χ. μαζεύεται με αδικία η περιουσία, ζουν οι άνθρωποι λίγα χρόνια σαν αρχοντόπουλα και μετά τα δίνουν, όσα μάζεψαν, στους γιατρούς. Τί λέει ο Ψαλμός; «Κρείσσον ολίγον τω δικαίω υπέρ πλούτον αμαρτωλών πολύν»39. «Ανεμομαζώματα, ανεμοσκορπίσματα». Όσα μαζεύουν, φεύγουν, όλα εξανεμίζονται. Σπάνια, σε πολύ λίγους συμβαίνει να είναι οι αρρώστιες, οι χρεωκοπίες κ.λπ. μία δοκιμασία του Θεού. Αυτοί θα έχουν καθαρό μισθό. Σ' αυτήν την περίπτωση συνήθως γίνονται ύστερα πιο πλούσιοι, σαν τον Ιωβ. Αλλά, και πολλοί άνθρωποι που βγαίνουν άλειωτοι, είναι και από αυτό, κάποια αδικία έχουν κάνει.
Ο άδικος βασανίζεται
Ο άδικος, και γενικά κάθε ένοχος, όταν δεν ζητήση συγχώρηση, ταλαιπωρείται από την συνείδησή του και επιπλέον από την αγανάκτηση του αδικημένου. Γιατί, όταν ο αδικημένος δεν τον συγχωρήση και γογγύζη, τότε ο άδικος ταλαιπωρείται πολύ, βασανίζεται. Δεν μπορεί να κοιμηθή. Σαν να τον χτυπούν κύματα και τον φέρνουν σβούρα. Είναι μυστήριο πράγμα το πώς το πληροφορείται! Όπως, όταν ένας αγαπά κάποιον και τον σκέφτεται με την καλή έννοια, εκείνος το πληροφορείται, έτσι και σ' αυτήν την περίπτωση. Ώ, ο γογγυσμός του άλλου τον κάνει άνω-κάτω! Και μακριά να είναι, τί στην Αυστραλία, τί στο Γιοχάννεμπουργκ, δεν μπορεί να ησυχάση, όταν είναι αγανακτισμένος ο άλλος εξ αιτίας του.
- Αν είναι αναίσθητος;
- Οι αναίσθητοι λές ότι δεν υποφέρουν; Το πολύ-πολύ να καταφύγουν σε καμμιά ψυχαγωγία, για να ξεχασθούν. Μπορεί πάλι ο αδικημένος να τον συγχώρησε τον ένοχο, αλλά να έχη μείνει λίγη αγανάκτηση μέσα του. τότε και ο ίδιος ταλαιπωρείται σε έναν βαθμό, αλλά ο ένοχος ταλαιπωρείται πολύ από την αγανάκτηση του άλλου. Αν όμως ο ένοχος ζητήση συγνώμη και δεν του την δώση ο αδικημένος, τότε ταλαιπωρείται εκείνος. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη φωτιά από το εσωτερικό κάψιμο της ψυχής από την συνείδηση. Την βασανίζει και την τρώει συνέχεια με το σαράκι σ' ετούτη την ζωή και πιο πολύ φυσικά θα την τρώη στην άλλη
ζωή, την αιώνια, «ο ακοίμητος σκώληξ», αν δεν μετανοήση ο άνθρωπος σ' αυτήν την ζωή και δεν επιστρέψη τις αδικίες του στους συνανθρώπους του, έστω και με την αγαθή του προαίρεση, σε περίπτωση που δεν μπορεί με άλλον τρόπο.

(Λόγοι τόμος Α, σελ. 85-87)

Το «τόλμημα» — όπως το αποκαλείς— που έκανες, να αυτοτραυματιστείς δηλαδή και να γράψεις με το αίμα σου(!) μια διακήρυξη αιώνιας πίστεως στο Θεό και την πατρίδα, σου το λέω απερίφραστα πως ήταν άτοπο και γελοίο. Και μην ψάχνεις μάταια να βρεις οποιεσδήποτε δικαιολογίες.
Οι πλανεμένες απόψεις σου γύρω από την υπερηφάνεια και την ταπείνωση, καθώς και οι φλυαρίες που στοχεύουν στην αυτοδικαίωσή σου, σκοτίζουν την υπόθεση και δεν πιάνουν την ουσία της. Το πράγμα είναι απλό. Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει: Όπου δεις πτώση, να είσαι σίγουρος ότι η περηφάνια προηγήθηκε.
Ούτε ένας απ’ όλους εμάς δεν μπορεί να «καυχηθεί» πως έχει αποκτήσει ταπείνωση. Κάθε πράξη μας, ολόκληρη η ζωή μας, αποδεικνύουν το αντίθετο. Και όπου λείπει η ταπείνωση, εκεί βρίσκεται πάντα παρούσα η έπαρση. Όπου δεν υπάρχει φως, εκεί βασιλεύει το σκοτάδι…
***
Πιστεύεις πράγματι ότι η εσωτερική ειρήνη που αναζητάς, εξαρτάται από την τοποθεσία που θα επιλέξεις τελικά για να ζήσεις; Να είσαι βέβαιος ότι η ειρήνη της ψυχής δεν εξαρτάται από τους τόπους διαβιώσεως. Δεν έχει τόση σημασία αν θα είσαι στο βουνό ή στη θάλασσα, στην πόλη ή στην έρημο, μέσα στους θορύβους των αμαξιών ή μέσα στο θρόισμα των φύλλων του δάσους. Τη γαλήνη της καρδιάς θα την κερδίσεις, όπου κι αν είσαι, μόνο με δύο προϋποθέσεις: Αν αγωνιστείς ν’ αποκτήσεις ταπείνωση, και αν αυτή την ταπείνωση τη συνδυάσεις με την ακριβή τήρηση των εντολών του Χριστού. Σου το λέει ο ίδιος: «Μάθετε απ’ εμού, ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών» (Ματθ. 11:29).
Αυτό είναι. Τώρα, το που θα το πραγματοποιήσεις, δεν έχει καμιά σημασία.
Η συνοίκηση και επικοινωνία με άλλους ανθρώπους μας επιτρέπει να αποκτήσουμε πολύ πιο σύντομα την ικανότητα διαγνώσεως των ελαττωμάτων μας, ενώ η καταμόνας διαβίωση μας αφαιρεί αυτό το πλεονέκτημα. Όταν, ταπεινωμένοι από τη διαπίστωση της ψυχικής μας ρυπαρότητος, προσευχόμαστε στο Θεό να μας ελεήσει, Εκείνος ποτέ δεν μας αφήνει να περιμένουμε για πολύ. «Αυτός γαρ εστιν η ειρήνη ημών» (Εφεσ. 2:14). Μην ξεγελιέσαι, λοιπόν. Κανένας τόπος, κανένας άνθρωπος και καμιά μέθοδος δεν μπορούν να σου εξασφαλίσουν με σιγουριά την αληθινή ειρήνη. Τίποτα άλλο, εκτός από τη χάρη του Θεού, δεν μπορεί να καταστήσει την ανθρώπινη καρδιά μόνιμο και ασφαλές καταφύγιο αυτής της ουράνιας ειρήνης, που προεκτείνεται μέχρι την αιωνιότητα.
***
Δείχνεις υπερβολικά και αδικαιολόγητα πικραμένος, επειδή οι δικοί σου αποδοκιμάζουν τις ενέργειές σου. Γιατί τόση ταραχή; Αφού, σύμφωνα με τη μαρτυρία της συνειδήσεως σου, δεν ευθύνεσαι για την εχθρική τους στάση, αφού δεν έχεις κάνει τίποτα που να δικαιολογεί τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, πρέπει να είσαι ειρηνικός. Να είσαι ειρηνικός και να προσεύχεσαι γι’ αυτούς. Εκ των πραγμάτων, δεν μπορούμε πάντοτε να πείθουμε τους άλλους για την ορθότητα των πράξεών μας ή για την αγνότητα των ελατηρίων μας. Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του τρόπο σκέψεως, τις δικές του αντιλήψεις για τη ζωή, τις δικές του απόψεις για τα μικρά ή τα μεγάλα ζητήματα της καθημερινότητος.
Εσύ πάντως, ό,τι κάνεις, να το προσφέρεις ως «θυσίαν δεκτήν, ευάρεστον τω Θεώ» (Φιλιππ. 4:18). Και όταν παίρνεις μέρος σε συζητήσεις που αφορούν την πίστη μας, να μιλάς με ταπείνωση, με πραότητα, με σεβασμό στο πρόσωπο των συνομιλητών σου, όποιοι και αν είναι αυτοί. Μην τους αντιμετωπίζεις όπως ο δάσκαλος τα παιδιά του δημοτικού σχολείου. Μην ξεχνάς πως κι ο πιο σκληρός άθεος είναι εικόνα του Θεού!
Αν όμως διακρίνεις στον άπιστο ή τον πλανεμένο συζητητή σου κακοπιστία και παράλογη ισχυρογνωμοσύνη, μη χάνεις τον καιρό σου. Ένα τέτοιον άνθρωπο «μετά μίαν και δευτέραν νουθεσία παραιτού, είδως ότι εξεστράπται ο τοιούτος και αμαρτάνει ων αυτοκατάκριτος (Τίτ. 3:10-11).
***
Μην επιχειρήσεις ποτέ να εκτιμήσεις την ποιότητα και την αξία της προσευχής σου. Μόνο ο Θεός μπορεί να το κάνει. Εμείς πρέπει πάντα να θεωρούμε την προσευχή μας τόσο ανεπαρκή σαν προσπάθεια και τόσο φτωχή σε αποτελεσματικότητα, ώστε αυθόρμητα ν’ ανεβαίνει στα χείλη μας η θρηνητική ικεσία του τελώνη: «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» (Λουκ. 18:13). Τίποτα άλλο…

(Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 70-74)

- Γέροντα, συχνά κοσμικοί άνθρωποι λένε ότι αισθάνονται ένα κενό, ενώ έχουν όλα τα καλά.
- Η πραγματική, η γνήσια χαρά βρίσκεται κοντά στον Χριστό. Αν συνδεθής μαζί Του με την προσευχή, θα δής πληρωμένη την ψυχή σου. Οι κοσμικοί την χαρά την ζητούν στις απολαύσεις. Μερικοί πάλι πνευματικοί άνθρωποι την ζητούν σε θεολογικές συζητήσεις, ομιλίες κ.λπ. Και όταν τελειώσουν αυτά, μένουν με ένα κενό και αναρωτιούνται τί θα κάνουν στην συνέχεια. Είτε αμαρτωλά είτε αδιάφορα είναι αυτά με τα οποία ασχολούνται, το ίδιο είναι. Δεν πηγαίνουν τουλάχιστον να κοιμηθούν, να είναι ξεζαλισμένοι το πρωί στην δουλειά τους;
Εκπληρώνοντας τις κοσμικές επιθυμίες της καρδιάς, δεν έρχεται η πνευματική χαρά, άγχος έρχεται. Η κοσμική χαρά φέρνει και το άγχος στους πνευματικούς ανθρώπους. Η κοσμική χαρά δεν είναι μόνιμη, αληθινή χαρά, είναι μία χαρά πρόσκαιρη, εκείνης της στιγμής. Αυτή είναι υλική χαρά, δεν είναι πνευματική, από υλικές χαρές όμως δεν «γεμίζει» η ψυχή του ανθρώπου. Ίσα-ίσα γεμίζει σαβούρα μέσα. Όταν νιώσουμε την πνευματική χαρά, δεν θα θέλουμε την υλική χαρά. «Χορτασθήσομαι εν τω οφθήναι μοί την δόξαν σου!»33. Η κοσμική χαρά δεν ξεκουράζει τον πνευματικό άνθρωπο, τον κουράζει. Βάλε έναν πνευματικό άνθρωπο σ' ένα κοσμικό σπίτι. Δεν ξεκουράζεται. Και ο κοσμικός άνθρωπος νομίζει ότι ξεκουράζεται, αλλά βασανίζεται. Το αίρεται εξωτερικά, αλλά μέσα του δεν ευχαριστιέται, βασανισμένος είναι.
- Με την κοσμική τάξη, Γέροντα, σε πιάνει ασφυξία.
- Και ασφυξία τους πιάνει και τα θέλουν κιόλας, όπως ο βάτραχος τρέχει στο στόμα του φιδιού. Το φίδι κάθεται απέναντι από την στέρνα και κοιτάζει συνέχεια τον βάτραχο. Αν ξεγελασθή ο βάτραχος και κοιτάξη το φίδι, ηλεκτρίζεται, ζαλίζεται και τρέχει φωνάζοντας στο στόμα του φιδιού. Μετά το φίδι τον δαγκάνει και τον δηλητηριάζει, για να μη χτυπιέται. Τότε φωνάζει ο βάτραχος, αλλά, και να τον γλυτώσης, έχει δηλητηριασθή και θα ψοφήση.
- Γέροντα, γιατί οι άνθρωποι χαίρονται με τα κοσμικά πράγματα;
- Δεν σκέφτονται την αιωνιότητα οι σημερινοί άνθρωποι. Η φιλαυτία τους κάνει να ξεχνούν ότι θα χαθούν τα πάντα. Δεν έχουν συλλάβει το βαθύτερο νόημα της ζωής. Δεν νιώσανε άλλες, ουράνιες χαρές. Δεν σκιρτά η καρδιά τους για κάτι
ανώτερο. Δίνεις λ.χ. σε κάποιον ένα κολοκύθι. «Τι ωραίο κολοκύθι!». λέει. Του δίνεις ανανά, «Ο ανανάς έχει λέπια», σού λέει και τον πετάει, γιατί δεν έφαγε ποτέ. Ή πές σε έναν τυφλοπόντικα: «Τί ωραίος είναι ο ήλιος!», αυτός πάλι θα χωθή μέσα στο χώμα. Όσοι αναπαύονται μέσα στον υλικό κόσμο, μοιάζουν με τα ανόητα πουλάκια που δεν θορυβούν μέσα στο αυγό, για να σπάσουν το τσόφλι και να βγουν έξω, να χαρούν τον ήλιο - το ουράνιο πέταγμα στην παραδεισένια ζωή -, αλλά παραμένουν ακίνητα και πεθαίνουν μέσα στο τσόφλι του αυγού.
Το κοσμικό πνεύμα στην πνευματική ζωή
- Γέροντα, μερικές φορές λέτε ότι ο τάδε άνθρωπος βλέπει με ευρωπαϊκό φακό και όχι με ανατολίτικο πνεύμα. Τί εννοείτε;
- Εννοώ ότι βλέπει με ευρωπαϊκό μάτι, με ευρωπαϊκή λογική, χωρίς πίστη, ανθρώπινα.
- Και ποιό είναι το ανατολίτικο πνεύμα;
- «Ανατολή ανατολών και οι εν σκότει και σκιά...» !
- Δηλαδή;
- Όταν λέω ότι ένας επίασε το ανατολίτικο πνεύμα και άφησε το ευρωπαϊκό πνεύμα, θέλω να πω ότι άφησε την λογική, τον ορθολογισμό, και επίασε την απλότητα και την ευλάβεια, γιατί αυτό είναι το ορθόδοξο πνεύμα στο οποίο αναπαύεται ο Χριστός, απλότης και ευλάβεια. Σήμερα, συχνά λείπει η απλότητα από τους πνευματικούς ανθρώπους, η αγία απλότητα που ξεκουράζει την ψυχή. Αν δεν αρνηθή κανείς το κοσμικό πνεύμα και δεν κινηθή απλά, να μη σκέφτεται δηλαδή πώς θα τον δούν ή τί θα πούν γι' αυτόν, τότε δεν συγγενεύει με τον Θεό, με τους Αγίους. Για να συγγενέψη, πρέπει να κινηθή στον πνευματικό χώρο. Όσο κανείς κινείται με απλότητα, ιδίως μέσα σε ένα Κοινόβιο, τόσο στρογγυλεύει, γιατί φεύγουν τα εξογκώματα των παθών. Αλλιώς κοιτάζει να φτιάξη έναν ψεύτικο άνθρωπο. Γι' αυτό να προσπαθήσουμε να πετάξουμε τον κοσμικό καρνάβαλο, για να αγγελοποιηθούμε.
Ξέρετε τί κάνουν οι κοσμικοί και τί κάνουν οι πνευματικοί άνθρωποι; Οι κοσμικοί κοιτάζουν η αυλή τους να είναι καθαρή. Το σπίτι μέσα δεν τους ενδιαφέρει αν έχη σκουπίδια. Σκουπίζουν την αυλή και πετούν τα σκουπίδια μέσα στο σπίτι! Σού λέει: «Οι άλλοι την αυλή βλέπουν, δεν βλέπουν μέσα το σπίτι». Μέσα μου δηλαδή ας έχω σκουπίδια, όχι όμως έξω! Τους ενδιαφέρει να τους καμαρώνουν οι άλλοι. Ενώ οι πνευματικοί άνθρωποι κοιτάζουν το σπίτι μέσα να είναι καθαρό. Δεν τους ενδιαφέρει τί θα πη ο κόσμος, γιατί ο Χριστός κατοικεί στο σπίτι, στην καρδιά, δεν κατοικεί στην αυλή.
Μερικές φορές όμως και πνευματικοί άνθρωποι κινούνται επιφανειακά, κοσμι-κά, και για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι, φαρισαϊκά. Αυτοί οι άνθρωποι δεν σκέφτο-νται πώς θα πάνε στον Παράδεισο, κοντά στον Θεό, αλλά πώς θα φανούν εδώ καλοί. Στερούνται όλες τις πνευματικές χαρές, ενώ μπορούσαν να ζήσουν από 'δω τον
Παράδεισο. Έτσι μένουν γήινοι άνθρωποι. Προσπαθούν να ζήσουν μία πνευματική ζωή με κοσμικό τρόπο. Μέσα τους όμως είναι άδειοι, δεν υπάρχει Θεός.
Δυστυχώς, το κοσμικό πνεύμα έχει επιδράσει πολύ και στους πνευματικούς ανθρώπους. Αν πνευματικοί άνθρωποι ενεργούν και σκέφτωνται κοσμικά, τί να κά-νουν οι κοσμικοί; Είπα σε μερικούς να βοηθήσουν ναρκομανή παιδιά και μου είπαν: «Αν κάνουμε ένα ίδρυμα για ναρκομανείς, δεν θα μας δίνουν καμμιά περιουσία. Γι' αυτό θα κάνουμε Γηροκομείο». Δεν λέω ότι το Γηροκομείο δεν χρειάζεται. Αλλοίμονο! Αλλά, αν ξεκινούμε έτσι, αυτά δεν θα είναι ευαγή αλλά... «ναυαγή» ιδρύματα! Δεν καταλαβαίνουν ότι η κοσμική επιτυχία είναι αποτυχία πνευματική.

(Λόγοι τόμος Α σελ. 75-78)

Λες ότι, έτσι άσχημα που εξελίσσονται τα πάθη και οι αδυναμίες σου, έχεις δεχτεί ήρεμα και αγόγγυστα και το νέο «σκόλοπα», που, σαν παιδαγωγική τιμωρία, παραχώρησε ο Θεός να σε βρει: τη φυματίωση. Το μόνο πράγμα που σε στεναχωρεί είναι ότι τώρα κουράζεις τους δικούς σου και τους έχεις γίνει φόρτωμα.
Πολύ μεγάλο λάθος! Γιατί κάνεις τέτοιες δυσάρεστες, θα ‘λεγα μάλιστα και προσβλητικές σκέψεις για τους άλλους; Γιατί παίρνεις σαν δεδομένο ότι είναι τόσο κακοί; Δεν είναι χριστιανοί; Δεν τολμώ να σκεφτώ πως είναι τόσο άσπλαχνοι, ώστε να βλέπουν έναν άρρωστο άνθρωπο σαν βάρος. Γιατί, αναμφίβολα, αν έστω και μία φορά στη ζωή τους άνοιξαν το Ευαγγέλιο, πρέπει να γνωρίζουν ότι, διακονώντας εσένα, είναι σαν να διακονούν τον ίδιο το Χριστό!...
Έρχομαι τώρα στο θέμα της νηστείας. Αν και αντιμετωπίζω με σεβασμό και συγκατάβαση την εντολή του γιατρού, που σου υποδεικνύει να τρως τα πάντα και να μη νηστεύεις τη σαρακοστή και τις άλλες νηστίσιμες ημέρες, νομίζω πως δεν θα μπορούσα να σου δώσω επίσημα - ας το πω έτσι - την «άδεια» να το κάνεις. Γιατί εμείς δεν έχουμε δικαίωμα να επιτρέπουμε ό,τι η Εκκλησία μας απαγορεύει.
Θα σου δώσω όμως μια συμβουλή: Δέξου και το φαγητό όπως δέχεσαι τα άλλα φάρμακα, που σου έχουν ορίσει να παίρνεις. Και τρώγε ό,τι πρέπει, με διάκριση και μέτρο. Όχι για την απόλαυση, αλλά για την ανάρρωσή σου. Όταν όμως θα πας να εξομολογηθείς, πες το και αυτό σαν μία παρεκτροπή σου από τις προσταγές της Εκκλησίας μα. Από τη στιγμή που εξομολογείσαι ταπεινά μία παράβαση - μικρή ή μεγάλη, εκούσια ή ακούσια, αδικαιολόγητη ή δικαιολογημένη από τις περιστάσεις - ο εξομολόγος μπορεί να σου δώσει την άφεση. Και δεν αμφιβάλλω καθόλου ότι, ειδικά στην προκειμένη περίπτωση, θα σου τη δώσει. Αλλά ούτε εκείνος ούτε εγώ ούτε κανένας άλλος μπορεί να κάνει επιλογή και διάκριση των εκκλησιαστικών κανόνων και διατάξεων, επιβάλλοντας την τήρηση ορισμένων και επιτρέποντας την παράλειψη άλλων . Μ’ άλλα λόγια, όταν δεν νηστεύεις, έστω και για σοβαρούς λόγους υγείας, ή όταν αθετείς κάποια άλλη εντολή, για αιτίες ανεξάρτητες από τη θέλησή σου, έχε πάντως τη συναίσθηση πως είσαι παραβάτης, και ζήτα ταπεινά το έλεος του Θεού γι’ αυτό.
Το πρωταρχικό μέλημά σου οπωσδήποτε πρέπει να είναι η επίτευξη απόλυτης ψυχικής ηρεμίας και υπομονής, ακόμα και κάτω απ’ αυτές τις δύσκολες περιστάσεις. Και δεν χρειάζεται να εξουθενώνεις το ήδη ταλαιπωρημένο και ασθενικό σώμα σου με πνευματικές ασκήσεις. Άνοιξε την καρδιά σου σε μία διαρκή δοξολογία του Θεού, και ευχαρίστησέ Τον για το σταυρό που παραχωρεί να σηκώνεις. Αυτά είναι όλα όσα χρειάζεσαι στην τωρινή κατάστασή σου.

(Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 68-70)

Όσοι δεν φρενάρουν την καρδιά τους από τις υλικές επιθυμίες, τις μη απαραίτητες, - ούτε καν λόγος γίνεται για σαρκικές επιθυμίες - και δεν συμμαζέψουν τον νού τους μέσα στην καρδιά, για να τα δώσουν όλα μαζί με την ψυχή στον Θεό, διπλή δυστυχία τους περιμένει.
- Γέροντα, είναι πάντα κακό το να επιθυμής κάτι;
- Όχι, η επιθυμία της καρδιάς δεν είναι καθ' εαυτή κακή. Αλλά, όταν μου παίρνουν ένα κομμάτι της καρδιάς μου πράγματα, έστω και μη αμαρτωλά, μου ελαττώνουν την αγάπη μου προς τον Χριστό. Αυτή η επιθυμία πάλι είναι κακή, γιατί ο εχθρός μου κόβει την αγάπη μου από τον Χριστό. Όταν επιθυμώ ένα πράγμα χρήσιμο, ένα βιβλίο λ.χ., και μου παίρνη ένα κομμάτι της καρδιάς, τότε αυτό είναι κακό. Γιατί να μου πάρη ένα κομμάτι της καρδιάς ένα βιβλίο; Το βιβλίο θα επιθυμώ ή τον Χριστό θα λαχταρώ; Κάθε επιθυμία, όσο καλή και να φαίνεται, δεν είναι καλύτερη από το να επιθυμή κανείς τον Χριστό ή την Παναγία. Όταν δώσω την καρδιά μου στον Θεό, είναι δυνατόν ο Θεός να μη μου δώση όλο τον Εαυτό Του; Ο Θεός ζητάει την καρδιά του ανθρώπου. «Δος μοί, υιέ, σήν καρδίαν» . Αμα Του δώση ο άνθρωπος την καρδιά του, μετά ο Θεός του δίνει και ό,τι αγαπά η καρδιά του, αρκεί να μην τον βλάψη. Μόνο στον Χριστό όταν δίνεται η καρδιά δεν χαραμίζεται, και μόνο στον Χριστό βρίσκεις πλούσια ανταπόκριση θεϊκής αγάπης σ' αυτήν την ζωή, και στην άλλη, την αιώνια, την θεία αγαλλίαση.
Πρέπει να αποφεύγουμε τα κοσμικά πράγματα, για να μη μας παίρνουν την καρδιά, και να χρησιμοποιούμε τα απλά, μόνο για να εξυπηρετούμαστε. Να φροντίζουμε όμως να είναι στέρεα. Αν θέλω να χρησιμοποιώ ένα όμορφο πράγμα, δίνω όλη την καρδιά μου στην ομορφιά και για τον Θεό δεν μένει ούτε ένα κομματάκι. Περνάς από κάπου και βλέπεις ένα σπίτι με ωραία μάρμαρα, σχέδια, σκαλίσματα... Θαυμάζεις τις πέτρες, τα τούβλα και αφήνεις την καρδιά σου εκεί. Ή βλέπεις σε ένα κατάστημα έναν ωραίο σκελετό για τα γυαλιά σου και τον επιθυμείς. Αν δεν τον αγοράσεις, αφήνεις την καρδιά σου στο κατάστημα. Αν τον αγοράσεις, κρεμάς την καρδιά σου από τον σκελετό που φοράς! Ιδίως οι γυναίκες εύκολα κλέβονται. Λίγες είναι εκείνες που δεν χαραμίζουν στα μάταια την καρδιά τους. Θέλω να πώ, κλέβει ο διάβολος την πλούσια καρδιά που έχουν με όλα τα κοσμικά, τα χρωματιστά, τα γυαλιστερά. Χρειάζεται μία ένα πιάτο; Θα ψάξη να βρη πιάτο με λουλούδια. Λές και θα ξινίση το φαγητό, αν δεν έχη λουλούδια το πιάτο! Μερικές πνευματικές γυναίκες θα συγκινηθούν με σοβαρά σχέδια, με δικέφαλο αετό κ.λπ. Μετά ρωτάνε: «Γιατί δεν συγκινούμαι από τα πνευματικά;». Πώς να συγκινηθής, αφού η καρδιά σου είναι σκορπισμένη στα ντουλάπια, στα πιάτα; Δεν έχεις καρδιά, έχεις μόνον κρέας, που μέσα κάτι χτυπάει τίκ-τάκ, μηχανικά, σαν το ρολόι, ίσα για να περπατάς! Γιατί πάει λίγη καρδιά στο ένα, λίγη καρδιά στο άλλο και για τον Χριστό δεν μένει τίποτε.
- Δηλαδή, Γέροντα, και αυτές οι απλές επιθυμίες είναι αμαρτωλές;
- Οι επιθυμίες αυτές, όσο και αμαρτωλές να μην είναι, είναι χειρότερες από τις αμαρτωλές. Γιατί μία αμαρτωλή επιθυμία θα τον συγκλονίση τον άνθρωπο κάποια φορά και θα τον πειράξη η συνείδηση, όποτε θα κάνη μία προσπάθεια, θα μετανοήση, θα πη «ήμαρτον, Θεέ μού». Ενώ αυτές οι επιθυμίες, οι «καλές», δεν τον ανησυχούν. Νομίζει ότι πάει καλά. «Αγαπώ το καλό, αγαπώ το όμορφο, λέει. Αλλωστε και ο Θεός τα έκανε όλα όμορφα». Ναί, αλλά δεν πάει να στον Κτίστη η αγάπη του, πάει στο κτίσμα. Γι' αυτό καλά είναι να κόβουμε κάθε επιθυμία. Όταν κανείς κάνη μία προσπάθεια για τον Χριστό και θυσιάζη αυτό που αγαπάει και κάνη κάτι που δεν το αγαπάει - όσο καλό και να είναι αυτό που αγαπάει -, τότε ο Θεός του δίνει μεγαλύτερη ανάπαυση.
Η καρδιά, πριν καθαρισθή, έχει τις κοσμικές επιθυμίες και χαίρεται μ' αυτές. Όταν όμως εξαγνισθή, μετά στενοχωριέται με τις κοσμικές επιθυμίες, σιχαίνεται τις κοσμικές επιθυμίες και τότε οι χαρές είναι πνευματικές. Έτσι εξαγνίζεται η καρδιά, όταν σιχαθή τις κοσμικές επιθυμίες. Πριν τις σιχαθή, έλκεται από αυτές. Αλλά, βλέπεις, εμείς δεν θέλουμε να στενοχωρήσουμε λίγο τον παλαιό άνθρωπο, θέλουμε να κάνουμε τα χατήρια του παλαιού ανθρώπου. Πώς θα γίνουμε μετά μιμητές Χριστού;
- Όταν, Γέροντα, δυσκολεύωμαι να κόψω μία επιθυμία μου, πρέπει να επιμείνω στον αγώνα;
- Ναί, ακόμη και αν στενοχωρήται η καρδιά σου, επειδή δεν κάνεις αυτά που την αναπαύουν, δεν πρέπει να υπακούσης στην καρδιά. Γιατί, αν υπακούσης, θα νιώθης μία χαρά κοσμική και μετά ένα άγχος, πάλι κοσμικό. Ενώ, αν δεν υπακούσης
και στενοχωρηθή η καρδιά, επειδή δεν έκανες αυτά που την αναπαύουν, και το χαίρεσαι αυτό, τότε έρχεται η θεία Χάρις. Και αυτός είναι ο σκοπός, να αποκτήσουμε την θεία Χάρη. Για να αποκτήσης δηλαδή την θεία Χάρη, πρέπει να κοπούν οι επιθυμίες, και καλές να είναι, να κοπή το θέλημα. Τότε ταπεινώνεται ο άνθρωπος καί, όταν ταπεινωθή, έρχεται μετά η θεία Χάρις. Όταν δυσαρεστηθή κοσμικά η καρδιά, τότε θα χαρή πνευματικά. Όσο μπορεί κανείς, να μάθη να αποφεύγη την κοσμική παρηγοριά, να κάνη εσωτερική εργασία πνευματική, για να αποκτήση την θεϊκή παρηγοριά.

(Λόγοι τόμος Α σελ. 72-74)

Πως η πνευματική μου ζωή με βοήθησε να μετατρέψω την υπερευαισθησία σε απλή ευαισθησία.
Η υπερευαισθησία ήταν η πραγματικότητα της ζωής μου, και είχε έντονα συμπτώματα με χειρότερο αυτό των κρίσεων πανικού που πάθαινα και της έντονης ευθιξίας που είχα.
Κάτω από έντονες συγκρουσιακές συνθήκες με έπιαναν κρίσεις πανικού που εκδηλώνονταν με συμπτώματα λυγμών σε σημείο να περιορίζεται η όρασή μου. Τις στιγμές αυτές δεν μπορούσα να επικοινωνήσω με κανέναν, δεν μπορούσα να ορίσω την κίνηση του σώματος μου και γενικότερα βυθιζόμουν σε μια κατάσταση έντονης λύπης και βαθιάς απογοήτευσης.
Άλλες φορές πάλι η υπεραισθησία με οδηγούσε σε καταστάσεις ευθιξίας με αποτέλεσμα να δίνω υπερβολική σημασία σε ασήμαντα πράγματα και καταστάσεις. Ανέλυα και έδινα ανυπόστατες ερμηνείες σε πράξεις άλλων, ήμουν ευαιρέσθητη. Έβαζα κακούς λογισμούς στο μυαλό τους και παίδευα των εαυτό μου με σκέψεις ουσιαστικά ανυπόστατες.
Ενώ δηλαδή από τη μια βίωνα δύσκολες συνθήκες που έπρεπε να διαχειριστώ και με οδηγούσαν στις κρίσεις πανικού, από την άλλη υπέρβαλα στις αντιδράσεις μου στα απλά γεγονότα. Είχα μια απόλυτη σύγχυση και αντιφατικότητα στη συμπεριφορά μου. Ενώ κατάπινα την κάμηλο διύλιζα τον κώνωπα.
Η πνευματική μου ζωή με βοήθησε να βάλω τα πράγματα στη σωστή τους θέση. Να ελέγξω τη σκέψη μου. Ξεχώρισα τις λέξεις αλήθεια και ευθύτητα και έγιναν αυτές οι απαραίτητες αρετές οι οποίες θα με βοηθούσαν ελέγξω «την ευαισθησία μου» και να βάλω τα πράγματα σε μια λογική βάση.
Αρχικά σκέφτηκα, ότι η υποκειμενικότητα με την οποία αντιμετωπίζουν την οποιαδήποτε αλήθεια οι άνθρωποι, δημιουργεί δυσκολίες στη συνεννόηση, με αποτέλεσμα ο καθένας να βλέπει αυτά που θέλει να δει και να ακούει αυτά που θέλει να ακούσει. Αυτό με έμαθε να προσπαθώ να δω τα πράγματα όπως οι άλλοι, δηλαδή ουσιαστικά να μπαίνω στη θέση τους και να αντιληφθώ τον τρόπο που σκέφτονται προλαβαίνοντας τις συγκρούσεις. Είναι προφανές ότι αυτό δεν είναι πάντα εφικτό και οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες. Τότε αποδέχομαι τις καταστάσεις ως «προβληματικές», και τους ανθρώπους που τις προκαλούν ως «ασθενείς». Προσπαθώ να διαφυλάξω την πνευματική μου υγεία χωρίς να ταυτίζομαι με όλα τα προβλήματα που οι άλλοι θέλουν να δημιουργήσουν και να με εντάξουν μέσα σε αυτά.
Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποίησα την ευθύτητα για να διαχωρίσω τη θέση μου από ακραίες καταστάσεις συγκρούσεων, θυμού, οργής στις οποίες δεν ήθελα να πάρω θέση. Ήταν απόφασή μου να το κάνω.
Όλα αυτά γίνονται βήμα – βήμα , στιγμή – στιγμή.
Η πνευματική ζωή με δίδαξε ότι δεν μπορεί τίποτε αρνητικό να με επηρεάσει αν δεν το επιτρέψω, τα πάθη των άλλων δεν είναι δικά μου πάθη, οι κακοί λογισμού μου για τους άλλους είναι πρώτα στο δικό μυαλό μου, δικαιολογώ πριν αντιδράσω αρνητικά, κατανοώ την αντίδραση του άλλου με βάση την προσωπικότητά του, δεν φοβάμαι.
Οι ακρότητες περιέχουν εγωισμό, γιατί είναι σα να παίρνω τα πράγματα προσωπικά εναντίον μου. Δεν γεννήθηκε κανείς για να με εξοντώσει, μάλλον εξόντωνα μόνη μου τον ευατό μου. Κρατάω αποστάσεις από οποιαδήποτε «μιζέρια», διατηρώντας την εσωτερική μου ειρήνη, αλλά συμπονώ το άνθρωπο δίπλα μου που δεν το ελέγχει και ζει «μίζερα».
Φυσικά όλα αυτά προσπαθούσα με καλή προαίρεση να τα κάνω και εκτός πνευματικής ζωής. Αλλά δεν κατάφερα τίποτα. Προφανώς Κάποιος με βοήθησε πολύ. Με αγάπησε πολύ, γιατί ενώ δυσκολεύτηκα πολύ, τώρα τολμώ να πω ότι «είμαι καλά» και οι κρίσεις πανικού περιορίστηκαν, σχεδόν εξαφανίστηκαν. Δοξολογώ το Θεό που έστρεψε το δρόμο της ζωής μου προς την εκκλησία , που φύτεψε μέσα μου την ειρήνη Του και προσεύχομαι να συνεχίσω έτσι γιατί τη ζωή μου χωρίς Θεό δεν την άντεχα.

Με ρωτάς αν πρέπει, πριν από την εξομολόγηση και τη θεία μετάληψη, να πηγαίνεις και να ζητάς συγχώρηση από τους ανθρώπους που λύπησες , όταν ξέρεις ότι δεν θα πετύχεις τίποτα καλύτερο από την είσπραξη ειρωνιών και… «κοσμητικών επιθέτων». Νομίζω πως δεν πρέπει να εξετάζεις το θέμα τόσο τυπικά, τόσο «νομικά».
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να επιδιώκεις είναι η καθαρή αντίληψη και πεποίθηση της αμαρτωλότητός σου. Όταν αυτή θα την έχεις βιώσει, και όταν η αληθινή μετάνοια θα έχει ωριμάσει μέσα στην ψυχή σου, ίσως και εκείνοι οι άνθρωποι να έχουν υποστεί μία παρόμοια εσωτερική αλλαγή. Αν όμως γνωρίζεις πως αυτό δεν συμβαίνει και πως πράγματι θα σε ειρωνευτούν ή και θα σε βρίσουν, ζήτησε συγχώρηση από το Θεό στις προσευχές σου και από εκείνους μέσα στα μυστικά βάθη της καρδιάς σου. Πήγαινε κατόπιν στον πνευματικό και εξομολογήσου με συντριβή και μεταμέλεια. Μετά απ’ όλ’ αυτά θεώρησε ότι το θέμα έχει κλείσει και ειρήνευε.
***
Εκδηλώνεις μεγάλη ψυχική ταραχή κάθε φορά που πρέπει ν’ αναφερθείς σε σφάλματα των άλλων, προκειμένου να διαφωτιστούν περισσότερο οι δικές σου πράξεις και τα κίνητρά τους. Νιώθεις, απ’ ό,τι διαπιστώνω, τόσο μεγάλη σύγχυση και αμηχανία, όταν βρίσκεσαι μπροστά σ’ αυτή την ανάγκη, ώστε προτιμάς να παραλείπεις εντελώς την αναφορά σε περίπλοκες και δύσκολες καταστάσεις.
Αυτοί οι ενδοιασμοί όμως είναι αρρωστημένοι. Όταν κάνεις την πρέπουσα αυτοεξέταση και βλέπεις ότι, για να μου παραστήσεις κάποια κατάσταση αντικειμενικά και κατανοητά, πρέπει αναπόφευκτα ν’ αναφερθείς και σε παραπτώματα που διέπραξαν άλλοι, μη διστάζεις να το κάνεις. Κάνε το όμως ήρεμα, κατά το δυνατό χωρίς εμπάθεια, και οπωσδήποτε χωρίς διάθεση κατακριτική. Δεν θα καταδικάζεις τους συνανθρώπους σου, ούτε βέβαια θα επιδιώκεις να τους καταδικάσω εγώ, αλλ’ απλά και μόνο θα διευκρινίζεις και θ’ αποσαφηνίζεις τα γεγονότα. Ίσως έτσι θ’ απαλλαγείς από τα διλήμματα και τις φοβίες σου. Αν αντιμετωπίσεις το όλο θέμα με πίστη και ταπείνωση, ο Θεός θα σου στείλει γαλήνη και ανακούφιση.
***
Η δυσκολία που αντιμετωπίζεις στη διατήρηση της ψυχικής ηρεμίας και της πνευματικής διαύγειας πριν από την εξομολόγηση, θα εξαφανιστεί αν δεις το θέμα με ταπείνωση, χωρίς ίχνος εγωϊστικής ντροπής και χωρίς την παραμικρή διάθεση αυτοδικαιώσεως. Να συντονίσεις ολόκληρο το είναι σου, νου και καρδιά, σ’ αυτές τις τέσσερις λέξεις: Κύριε αμάρτησα, συγχώρεσέ με! Έπειτα εξομολογήσου στον πνευματικό σου πώς ακριβώς αμάρτησες, και το βαρύ ψυχικό φορτίο σου θα κάνει φτερά!
Όπως και άλλοτε σου είπα, ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός μας εξηγεί στον τρίτο τόμο της Φιλοκαλίας το πως - μετά από επίπονο αγώνα προς την πνευματική τελείωση και μετά από πολύχρονη και συστηματική εξάσκηση των ευαγγελικών αρετών - ο άνθρωπος τελικά φτάνει να δει όλες τις αμαρτίες του απλωμένες μπροστά του, αναρίθμητες, σαν την άμμο της θάλασσας. Αυτή τη θέα ο όσιος την περιγράφει σαν το πρώτο θαμπό φως, την πρώτη αναλαμπή της ταπεινώσεως.
(Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 66-68)