ΜΑΣ ΛΕΓΕΙ η παράδοσις ότι ο Απόστολος Ιάκωβος, ο αδελφός του Ευαγγελιστού Ιωάννου, την ώρα που ωδηγείτο στο μαρτύριο, συνήντησε στο δρόμο εκείνον που τον είχε καταδώσει. τον σταμάτησε και τον εφίλησε λέγοντάς του:

— Ειρήνευε, αδελφέ.

Βλέποντας εκείνος τόση ανεξικακία, εθαύμασε κι  εφώναξε με ενθουσιασμό:

— Χριστιανός είμαι από σήμερα κι εγώ.

Ύστερα απ' αυτή την ομολογία αποκεφαλίστηκε μαζί με τον Απόστολο.

* * *

Ο ΑΒΒΑΣ ΓΕΛΑΣΙΟΣ είχε ένα πολύ ωραίο βιβλίο, που περιείχε καλλιγραφημένη την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Άξιζε του είχαν ειπή πάνω από δεκαπέντε νομίσματα. Το άφηνε όμως στην Εκκλησία να το χρησιμοποιούν όλοι οι αδελφοί στη σκήτη. Κάποτε ένας περαστικός καλόγερος έκλεψε το βιβλίο. Ο Αββάς Γελάσιος, αν και το κατάλαβε αμέσως, δε θέλησε να κυνηγήση τον κλέπτη. Εκείνος μόλις κατέβηκε στην πόλι βρήκε αγοραστή κι άρχισε να διαπραγματεύεται την πώλησι του βιβλίου. Γύρευε δεκαέξ νομίσματα. Ο αγοραστής έλεγε πως δεν άξιζε τόσο. Τέλος, συμφώνησαν να του αφήση ο καλόγερος το βιβλίο, να το δείξη σε κάποιο γνωστό του, ειδικό σ' αυτά. Έτσι, το πήρε ο άνθρωπος και το πήγε στον Άββα Γελάσιο, πού ήταν φίλος του.

— Ν' αγοράσω αυτό το βιβλίο για δεκαέξ νομίσματα, Αββά; Αξίζει τόσο; τον ρώτησε.

Ο Όσιος το γνώρισε αμέσως, αλλά δεν το φανέρωσε. το πήρε στα χέρια του, το ψηλάφησε, σαν να το έβλεπε για πρώτη φορά.

— Αξίζει,αγόρασέ το, είπε στο φίλο του.

            Γυρίζοντας όμως εκείνος δεν είπε την αλήθεια.

— Έδειξα το βιβλίο σου στον Αββα Γελάσιο και μου είπε πώς γυρεύεις πολλά. δεν αξίζει τόσο.

— Δε σου είπε άλλο τίποτε; ρώτησε εκείνος ταραγμένος, μόλις άκουσε για τον Αββά Γελάσιο.

— Όχι.

— Μετενόησα. Δεν θα το πουλήσω, είπε ύστερα από λίγο ο καλόγερος.

Μέσα του γινόταν μια πάλη. Από την μια μεριά εθαύμαζε την ανεξικακία του Οσίου κι από την άλλη ελεγχόταν για την κακή πράξι του. Πήρε λοιπόν το βιβλίο κι ανέβηκε στη σκήτη. Όταν βρήκε τον Αββά Γελάσιο, έπεσε στα πόδια του και ζήτησε συγχώρησι, δίνοντας πίσω το κλοπιμαίο. Εκείνος πάλι, όχι μόνο τον συγχώρησε μ' όλη του την ψυχή, άλλ' επέμενε να του χαρίση το βιβλίο. Πού να το δεχθή τώρα ο καλόγερος!

— Αν δεν το πάρης πίσω, Αββά, δεν θα βρή ανάπαυσι η ψυχή μου.

— Αν είναι έτσι, πήγαινε στην Εκκλησία και άφησε το εκεί απ' όπου το πήρες, του είπε με καλωσύνη ο Όσιος.

Από τότε διορθώθηκε ο κακοσυνηθισμένος καλόγερος και ποτέ πια δεν έπεσε σε τόσο βαρύ σφάλμα.

* * *

ΘΕΛΗΣΕ κάποτε να δοκιμάση δυο νεοφερμένους αδελφούς στη σκήτη ένας από τους μεγάλους Γέροντας. Μπήκε στο μικρό τους κήπο κι άρχισε να καταστρέφη με το ραβδί του ένα - ένα όλα τα λαχανικά. Οι αδελφοί τον έβλεπαν από την μισάνοικτη πόρτα του κελλιού τους, αλλά δεν φανερώθηκαν έως ότου τα κατέστρεψε σχεδόν όλα. Όταν είχε μείνει πια μια ρίζα μόνο κι ήταν έτοιμος να την χαλάση κι αυτή βγήκε έξω ο νεώτερος και του είπε με πολύ σεβασμό.

— Αν ευλογή η αγιωσύνη σου, Αββά, άφησε τούτο να το μαγειρεύσω για να σε φιλοξενήσω.

Ικανοποιημένος ο Γέρων από την ανωτερότητα του αδελφού τον εφίλησε και του είπε:

— Βλέπω το Πνεύμα του Θεού να αναπαύεται σε σένα αδελφέ, για την πολλή σου ανεξικακία.

* * *

ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΚΙΑ δεν μπορείς να διώξης την κακία — λέγει ο Όσιος Ποιμήν. Αν λοιπόν σου κάνη κανένα κακό ο αδελφός σου, προσπάθησε συ να του το ανταποδώσης με καλό. Μόνο η καλωσύνη μπορεί να νικήση την κακία.

* * *

ΟΣΟ ΦΕΡΝΟΥΜΕ διαρκώς στο νου μας τα κακά που τυχόν μας προξένησαν οι αδελφοί μας, έλεγε ο Όσιος Μακάριος, τόσο απομακρύνουμε τον Θεόν απ' αυτόν. Όταν τα λησμονούμε παρευθύς, δεν τολμούν οι δαίμονες να μας πειράξουν.

* * *

Ο ΛΟΓΟΣ ο καλός κάνει τον κακό καλό, έλεγε ο Όσιος Μακάριος, ενώ ο κακός λόγος και τον καλόν ερεθίζει.

Κάποτε ο υποτακτικός του Όσιου συνήντησε στο δρόμο του έναν ειδωλολάτρη ιερέα που περπατουςε βιαστικά.

— Αϊ, σατανά, πού τρέχεις; του φώναξε απερίσκεπτα.

Εκείνος τότε θύμωσε κι έσπασε το ραβδί του στις πλάτες του καλόγερου, ώσπου τον άφησε μισοπεθαμένο. Σε λίγο φάνηκε κι ο Όσιος στο δρόμο. Βλέποντας τον ειδωλολάτρη να τρέχη τώρα για να κρυφθτή, του φώναξε με καλωσύνη·

— Ο Θεός να σε ευλογή, προκομμένε άνθρωπε.

Εκείνος στάθηκε σαστισμένος και ρώτησε·

— Τι καλό είδες σε μένα, Αββά, και μου μιλάς έτσι;

— Σε βλέπω που τρέχεις, του είπε ο Όσιος, λυπάμαι μόνο που δεν έχεις ακόμη καταλάβει πως μάταια κοπιάζεις.

— Η κουβέντα σου γλυκαίνει την ψυχή μου, είπε ήρεμος ο ειδωλολάτρης τώρα. Αυτό είναι σημάδι πώς είσαι πραγματικά άνθρωπος του Θεού. Πρίν απο λίγο με βρήκε ένας κακός καλόγερος και χωρίς λόγο με έβρισε. Αλλά κι εγώ τον πλήρωσα καλά. Τον άφησα αναίσθητο από το ξύλο.

Ο Γέροντας κατάλαβε πως αυτός ήτο ο υποτακτικός του. Ψάχνοντας λίγο πιο πέρα τον βρήκε σε κακή κατάστασι. Εζήτησε τότε από τον ειδωλολάτρη να τον βοηθήση να τον μεταφέρουν στην καλύβη τους. Σαν έφθασαν εκεί, εκείνος γύρεψε συγχώρησι από τον Όσιο Μακάριο γιατί είχε μακομεταχειριστή τον μαθητή του και τον παρακάλεσε να τον κάνει Χριστιανό.

(Γεροντικόν, μοναχής Θεοδώρας Χαμπάκη, εκδ. Λυδία)

Ο ΑΒΒΑΣ Ισίδωρος ο Πρεσβύτερος μιας σκήτης στην Αίγυπτο είχε τόση ανεξικακία, ώστε έπαιρνε κοντά του κι εδιώρθωνε όλους τους κακούς υποτακτικούς. Όταν λόγου χάρι συνέβαινε να έχη κανένας από τους Γέροντας υποτακτικό αντίλογο ή ανυπότακτο και ήθελε να τον διώξη, ο Αββάς Ισίδωρος προλάβαινε και του έλεγε:

— Φέρε τον σε μένα, αδελφέ.

Τον κρατούσε στο κελλί, και με την καλωσύνη και την υπομονή του τον διώρθωνε και τον έστελνε σωφρονισμένο στο Γέροντά του.

Στην Εκκλησία πάλι το πιο προσφιλές του κήρυγμα ήτο το «εάν γάρ αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών...[1]».

— Αδελφοί, συγχωρήσατε, συγχωρήσατε τους αδελφούς σας, για να συγχωρηθούν αι αμαρτίαι σας, εφώναζε από τον άμβωνα με όλη τη δύναμι της ψυχής του ο άγιος Γέροντας.

* * *

ΕΝΑΣ ΑΔΕΛΦΟΣ που έτυχε ν’ αδικηθή από κάποιον άλλο επήγε στον Αββά Σισώη και του εξωμολογήθη•

— Πάτερ, ο τάδε αδελφός με αδίκησε κι ο λογισμός μου με βασανίζει να τον εκδικηθώ.

— Όχι, τέκνον, άρχισε να τον συμβουλεύη ο Όσιος. Άφησε την εκδίκησι στα χέρια του Θεού.

— Δε θα ησυχάσω, αν δεν τον κάνω να πονέση, όπως πόνεσα κι εγώ, εξακολουθούσε να λέγη συνεπαρμένος από το πάθος του ο νέος.

Αφού δεν έπαιρνε από λόγια, ο Όσιος τον φώναξε να κάνουν προσευχή μαζί, για να τον φώτιση ο Θεός να καταλάβη ποιο ήτο το ψυχικό του συμφέρον. Εγονάτισαν ο ένας δίπλα στον άλλον και ο Αββάς Σισώης, σηκώνοντας τα χέρια προς τον ουρανό, είπε αυτή την προσευχή•

— Κύριε και Θεέ μας, εμείς τα παιδιά σου σου δηλώνομε σήμερα με τας πράξεις μας, ότι δεν έχομε πια ανάγκη να έχης Συ την φροντίδα μας, γιατί εμάθαμε μόνοι να φροντίζωμε για τον εαυτόν μας και αυτοπροσώπως να εκδικούμεθα για λογαριασμό μας.

Ταράχτηκε ο αδελφός ακούγοντας τα λόγια της προσευχής, έστω καν αν ήσαν απολύτως σύμφωνα με την ψυχική του κατάστασι.

— Συγχώρησέ με, Πάτερ, είπε μετανοημένος στον Άγιο Γέροντα. Δεν επιθυμώ πια να εκδικηθώ τον αδελφό μου.

* * *

ΚΑΠΟΙΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ πήγε να συμβουλευθή τον Αββά Σιλουανό.

— Έχω ένα θανάσιμο εχθρό, Πάτερ, του εξωμολογήθη. Τα κακά που μου έχει προξενήσει αυτός ο άνθρωπος είναι αναρίθμητα. Προ καιρού κέρδισε με απάτη ένα μεγάλο κομμάτι από το χωράφι μου. Με συκοφαντεί, όπου βρεθή, κακολογεί κι εμένα και την οικογένειά μου. Μου έχει κάνει το βίο αβίωτο. Τώρα τελευταία μάλιστα επιβουλεύεται και την ζωή μου. Πριν λίγες ημέρες έμαθα πως αποπειράθηκε να με δηλητηριάση. Δεν παίρνει άλλο λοιπόν. Είμαι αποφασισμένος να τον παραδώσω στη δικαιοσύνη.

—    Κάνε όπως θέλεις, του είπε με αδιαφορία ο Αββάς Σιλουανός.

— Δεν νομίζεις, Πάτερ, πως όταν τιμωρηθή και μάλιστα αυστηρά, όπως του πρέπει, θα σωθή η ψυχή του; ρώτησε ο ανθρωπος, που τώρα άρχισε να ενδιαφέρεται και για την ψυχική ωφέλεια του εχθρού του.

— Κάνε ό,τι σε αναπαύει, εξακολουθούσε να λέγη με το ίδιο ύφος ο Όσιος.

— Πηγαίνω, λοιπόν, στον δικαστή κατ' ευθείαν, είπε ο χριστιανός κι εσηκώθηκε να φύγη.

—        Μη βιάζεσαι τόσο, του είπε με ηρεμία ο Όσιος. Ας προσευχηθούμε πρώτα να κατευοδώση ο Θεός την πράξιν σου.

Άρχισε το «Πάτερ ημών».

«Και μη αφίης ημίν τα οφειλήματα ημών, ως ουδέ ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών», ακούστησε να λέγη μεγαλοφώνως ο Όσιος, σαν έφτασε σ' αυτόν τον στίχο.

— Λάθος, Αββά, δε λέγει έτσι η Κυριακή Προσευχή, έσπευσε να διόρθωση ο χριστιανός.

— Έτσι όμως είναι, απεκρίθη μ' όλη του την απάθεια ο Γέρων. Αφού αποφάσισες να παραδώσης τον αδελφό σου στο δικαστή, ο Σιλουανός δεν κάνει άλλη προσευχή για σένα.

* * *

ΜΕΡΙΚΟΙ ευλαβείς νέοι ανέβηκαν στη σκήτη να επισκεφθούν ένα πνευματικό Γέροντα. Έξω από την καλύβη του βρήκαν κάτι τσομπανόπουλα, που έβοσκαν τα κοπάδια τους. Έκαναν όμως τόση φασαρία με τα παιχνίδια και τις φωνές τους, που απόρησαν οι επισκέπται.

— Πως ανέχεσαι αυτά τα παλιόπαιδα, Πάτερ, και δεν τα διώχνεις; ρώτησαν τον Γέροντα.

— Είναι καιρός τώρα, τέκνα μου, απεκρίθη ο αγαθός Γέρων, που έχω αποφασίσει να τα μαλώσω και να τα διώξω. Κάθε φορά όμως αναβάλλω, λέγοντας στον εαυτό μου• αν τόσο μικρή ενόχλησι δεν ανέχεσαι, πώς θα σηκώσης ένα πιο μεγάλο πειρασμό; Έτσι συνηθίζω να δέχωμαι ευχαρίστως τις μικροδοκιμασίες, που μου στέλνει ο Κύριός μου.

* * *

ΦΛΕΓΟΜΑΙ από τον πόθο να μαρτυρήσω για την αγάπη του Χριστού, είπε μια μέρα ένας άρχαριος Μοναχός σ' ένα έμπειρο Γέροντα.

— Αν την ώρα του πειρασμού σηκώσης ευχαρίστως το βάρος του αδελφού σου, του αποκρίθηκε εκείνος, είναι σαν να ρίχτηκες στην κάμινο των τριών Παίδων.

* * *

ΈΝΑΣ ΑΠΟ τους Γέροντας δίνει την ακόλουθη αξιοπρόσεκτη συμβουλή:

Αν μεταξύ σου και κάποιου άλλου ειπωθούν λόγια δυσάρεστα κι εκείνος, ύστερα από λίγο, αρνηθή αυτά που είπε, συ μη επιμένης να του λέγης, ναι τα είπες, γιατί σίγουρα θα παρεκτραπή πάλι και θα σου απαντήση:

— Ναι, τα είπα. Και με τούτο τι;

Και έτσι θα μεγαλώση η φιλονικία. Λησμόνησε λοιπόν τα πικρά λόγια για να έλθη μεταξύ σας ομόνοια και ειρήνη.

[1] Ματθ. ς’ 1

(Γεροντικόν, μοναχής Θεοδώρας Χαμπάκη, εκδ. Λυδία)

Γι' αυτό σας έλεγα να κάνετε παιδί
Από τις πρώτες ημέρες του γάμου μας, ο οποίος είχε ξεκινήσει με τις καλύτερες προϋποθέσεις, ο Γέρων Πορφύριος, στον οποίο τηλεφωνούσαμε πολύ συχνά, μας έλεγε και μας ξαναέλεγε κάθε φορά να μην αποφύγουμε την τεκνογονία.
Λίγο μετά, που ήρθε στον κόσμο το παιδί μας, αποφασίσαμε να χωρίσουμε, διότι δε βλέπαμε πια μέρα καλή. Και κάπως τα είχαμε βάλει - ο Θεός να μας συγχωρήσει - και με το Γέροντα, που αντί να προϊδει, με το διοράτικό του χάρισμα, του οποίου είχαμε προσωπική εμπειρία, τη διάλυση του γάμου μας, τουναντίον μας προέτρεπε να κάνουμε παιδί.
Μόλις όμως άρχισε να μεγαλώνει το μωρό μας, συνειδητοποιήσαμε ότι θα εγκληματούσαμε απέναντί του αν προχωρούσαμε σε διαζύγιο. Έτσι, τα βάλαμε κάτω και, παρά το ότι και οι δυο προτιμούσαμε να χωρίσουμε - δε βλέπαμε άλλη λύση - συμφιλιωθήκαμε κι αρχίσαμε πάλι να ζούμε μαζί.
Τρία χρόνια πριν από την κοίμησή του μας είπε ο Γέρων Πορφύριος: "Αν δεν κάμνατε αυτό το παιδί, σήμερα θα είχατε πάρει διαζύγιο κι ο Θεός ξέρει τι θα γινόσαστε. Γι' αυτό σας έλεγα να κάνετε παιδί. Σώσατε το γάμο σας, που είναι τόσο ιερός, όπως όλα τα μυστήρια της εκκλησίας μας".
Και συνέχισε: "Να σκέφτεστε πάντα αυτή την είκονα που θα σας περιγράψω τώρα και θα καταφέρετε να φτιάξετε μια ευτυχισμένη οικογένεια - το παιδί σας να κρατά τον ένα σας από το ένα χέρι και τον άλλο από το άλλο, να προχωρά εκείνο μπροστά, να σας δείχνει το δρόμο κι εσείς ν' ακολουθείτε".
 
...ενώ υπάρχουν συζυγικές σχέσεις
Ζήτησα τη γνώμη του Γέροντος ως προς το ποιά επιχειρήματα θα πρέπει ν' αναπτύσσουμε, όταν μιλάμε κατά της αποφυγής της τεκνογονίας και πώς εκείνος ως πνευματικός αντιμετώπιζε το θέμα αυτό.
Δε θ' αναφερθώ τώρα λεπτομερειακά στην όλη συζήτηση. Αναφέρω μόνο ότι ο Γέρων Πορφύριος επικύρωσε την αυστηρή, ας τη χαρακτηρίσω έτσι, γραμμή, την οποία ακολυθώ κι εγώ στο θέμα αυτό - ότι δηλαδή, δεν επιτρέπεται η αποφυγή της τεκνογονίας ενώ υπάρχουν συζυγικές σχέσεις. Η χρήση άρα αντισυλληπτικών μεθόδων δεν είναι επιτρεπτή κ.λ.π.*
*Αυτή είναι η ακρίβεια. Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να επιτραπεί κάποια κατ' οικονομίαν λύση κατά τη διάκριση διακριτικού πνευματικού. Δες και παρακάτω για την περίπτωση της συζυγικής εγκράτειας, του λευκού γάμου και του ζεύγους που ο Θεός δεν τους έδωσε παιδί, για να μην είναι δυστυχισμένο.
 
Συζυγική εγκράτεια που θα πλήγωνε την αγάπη!
Ένα ζεύγος ευσεβές και πολύ αγαπημένο και μονοιασμένο, που ήδη είχε έξι παιδιά, μάλιστα σε μικρή χρονική απόσταση μεταξύ τους, η σύζυγος - μητέρα πρότεινε στο σύζυγο να μείνουν στα έξι παιδιά ασκώντας εγκράτεια. "Μας φθάνουν", είπε, "έξι παιδιά και στο εξής να ζούμε εγκρατευμένοι". Ο σύζυγος με ηρεμία και ψυχραιμία άκουσε τη σεμνή σύζυγό του, αλλ' επιφυλάχθηκε να μη συμφωνήσει αμέσως. Πίστευε πως, για ένα τέτοιο θέμα, σοβαρό και λεπτό, τον πρώτο λόγο είχε ο Πνευματικός τους, που ευτυχώς ήταν ο Γέρων Πορφύριος. "Πριν από κάθε συζήτηση και μάλιστα απόφαση για το θέμα αυτό", είπε ο σύζυγος στη σύντροφό του, "θα πρέπει να συμβουλευθούμε το Γέροντα".
Επισκέφθηκαν λοιπόν το Γέροντα και το θέμα έθεσε πρώτα η σύζυγος λέγοντας επί λέξει:
-Όπως ξέρετε, Γέροντα, έχουμε έξι παιδιά και είπαμε να μείνουμε σ' αυτά ασκώντας από έδω και πέρα εγκράτεια.
Τότε ζήτησε το λόγο ο σύζυγος, που είναι και ευγενής και διακριτικός, για να εξηγήσει αρχικά μόνο τη λέξη "είπαμε".
-Με την ευλογία σας, Γέροντα, να κάμω μιαν εξήγηση.
Και στρεφόμενος στη σύζυγό του είπε:
-Με συγχωρείς, άλλα είπες "είπαμε", ενώ έπρεπε να ειπείς "είπα". Δική σου γνώμη είναι, αφού εγώ δεν είπα ακόμη τη γνώμη μου και πρότεινα αυτή τη συνάντηση και συζήτηση με το Γέροντα.
Ο Γέροντας μειδίασε και είπε στο πολύτεκνο και αγαπημένο ζεύγος:
-Το πρόβλημα δεν είναι η εγκράτεια. Το πρόβλημα είναι ότι θα πληγώσετε την αγάπη σας. Ο διάβολος θα ρίξει τόση γκρίνια μεταξύ σας, που για το παραμικρό θα εκνευρίζεστε και θα μαλώνετε, πράγμα που θα επηρεάσει και τα παιδιά σας. Γι' αυτό καλό είναι να το σκεφθείτε περισσότερο το θέμα αυτό και να προσευχηθείτε και θα σας δείξει ο Θεός το θέλημά Του.
 
Η περίπτωση του λευκού γάμου
Ένα νέο ζεύγος έδωσε αμοιβαία υπόσχεση να τηρήσει εγκράτεια στο γάμο του ή να κάνουν "λευκό γάμο", όπως συνήθως λέγεται. Η πρωτοβουλία ήταν περισσότερο της κοπέλας, με την οποία συμφώνησε και ο νέος, ο οποίος μάλιστα μετά το γάμο τους έγινε ιερέας. Αλλ' είχαν προβλήματα μεταξύ τους, γκρίνια κ.λ.π., τα οποία και ανέφεραν στο Γέροντα. Τότε ο Γέροντας τους συνέστησε να αποκτήσουν παιδιά, πράγμα που αρνήθηκαν αρχικά, επειδή θεωρούσαν την αμοιβαία υπόσχεσή τους για εγκράτεια ως δεσμευτική και ως αμαρτία την παράβασή της. Αλλ' ο Γέροντας τους έπεισε ότι εσφαλμένη ήταν η αμοιβαία υπόσχεσή τους, επειδή σκοπός* του γάμου είναι η παιδοποιία. Τους είπε μάλιστα ότι αναλαμβάνει εκείνος την πνευματική ευθύνη. Τελικά επείσθησαν και, όταν απέκτησαν παιδί, οι σχέσεις τους έγιναν ειρηνικές και ζούσαν ευτυχισμένοι.
Ως προς το θέμα του "λευκού γάμου", όπως σπάνια απαντάται στους Βίους των Αγίων, χρειάζεται πολλή προσοχή και πάντοτε συμβουλή και άδεια πεπειραμένου Πνευματικού.
*Κατ' ακρίβειαν ένας από τους σκοπούς και μάλιστα σπουδαιότατος.
 
Το παιδάκι σας θα σας ενώσει
Σε ανδρόγυνο, που είχε έντονα προβλήματα, τα οποία ταλαιπωρούσαν και το μικρό παιδάκι τους, ο Γέροντας είπε: "Εσείς τώρα βρίσκεσθε σε διάσταση, αλλά το παιδάκι σας θα σας ενώσει. Μη τσακώνεστε μπροστά του, γιατί του δημιουργείτε ψυχικά τραύματα. Πάρτε παράδειγμα την αθωότητά του. Μην το τραβάτε προς τα πίσω, με τη διχόνοιά σας. Αφήστε το να προχωρήσει και να σάς πιάσει τους δυό σας από το χέρι, για να σας τραβήξει κι εσάς μπροστά. Στη μέση το παιδάκι σας, εσείς δεξιά και αριστερά του, πιασμένοι από τα χεράκια του, να προχωρήσετε, όλοι μαζί, μπροστά και ψηλά". Ήταν μια παραστατική συμβουλή του Γέροντα, που προσφερόταν να γίνει ζωγραφικός πίνακας και θύμιζε τα λόγια του Χριστού: "Άφετε τα παιδία ελθείν προς με και μη κωλύετε αυτά - των γαρ τοιούτων εστίν η βασιλεία των ουρανών", και "εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών".
 
Δεν τους έδωσε παιδί, για να μην είναι δυστυχισμένο
Ένα νέο ζεύγος είχε πολλές ατυχίες στο θέμα στης τεκνοποιίας. Η σύζυγος είχε πάθει πολλές αποβολές, είχε εγχειρισθεί και τελικά οι γιατροί απέκλεισαν τη δυνατότητα τεκνοποιίας. Έτσι σκέφθηκαν τη λύση της υιοθεσιάς και με τη βοήθεια κάποιου γνωστού τους, που συνδεόταν με τον Γέροντα Πορφύριο, ανακάλυψαν μια "άγαμη μητέρα", για να υιοθετήσουν το μωρό της. Και ενώ όλα είχαν συμφωνηθεί, πριν αρχίσει η διαδικασία της υιοθεσίας, ο συνδεόμενος με τον Γέροντα, γνωστός του ζεύγους και μεσολαβητής ηθέλησε να τον συμβουλευθεί για το θέμα αυτό. Αλλ' όταν ο Γέροντας άκουσε την περίπτωση, έπιασε το σφυγμό του μεσολαβητή και άρχισε να περιγράφει το χαρακτήρα των συζύγων με λεπτομέρειες. Ιδιαίτερα η σύζυγος είχε ψυχολογικά προβλήματα... Έπειτα ερώτησε:
-Σωστά τα λέω;
-Ναι, Γέροντα. Σαν να τους έχετε μπροστά σας.
-Μα τους έχω μπροστά μου. Γι' αυτό ο Θεός δεν τους έδωσε παιδί, για να μην είναι δυστυχισμένο. Να σταματήσεις την ανάμειξη σου στην υπόθεση αυτή. Και αυτό έγινε με αποτέλεσμα να ματαιωθεί η υιοθεσία εκείνη.

(βιβλίο: Ανθολόγιο Συμβουλών γέροντος Πορφυρίου, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι,)

Ποτέ δε θα της μιλήσεις για νηστεία

Κάτι, που μου έκανε συγκλονιστική εντύπωση, όταν το άκουσα, αφορά στο θέμα της νηστείας.

Επρόκειτο για ένα ζεύγος νεόνυμφων. Ο σύζυγος συνήθιζε να τηρεί τις νηστείες, ενώ η σύζυγος, εκ της οικογενειακής της παραδόσεως, δε νήστευε. Δεν ήταν αρνητής, αλλά, απλώς, έτσι ήταν συνηθισμένη.

Όταν έθεσαν το θέμα αυτό στο Γέροντα Πορφύριο, εκείνος συμβούλευσε το σύζυγο ως εξής: "Εσύ θα νηστεύεις, όπως μέχρι τώρα. Αλλά στη γυναίκα σου ποτέ δε θα μιλήσεις για νηστεία. Και στις περιόδους της νηστείας το ψυγείο θα το έχεις πάντοτε γεμάτο τρόφιμα. Η γυναίκα σου ας τρώει - εσύ να κάμνεις τις νηστείες σου".

Και πράγματι, όπως μετά ομολογούσε αυτό το ανδρόγυνο, ήρθε ο καιρός που, τηρώντας τη συμβουλή εκείνη του Γέροντος Πορφυρίου, άρχισε πλέον και η σύζυγος, η οποία ήταν καλοπροαίρετος άνθρωπος, να συγκλίνει και να συμπορεύεται μετά του συζύγου της και στο θέμα της νηστείας.

Δώσ' της και κανένα φιλί!

Σε έναν αδελφό είπε τα εξής:

"Όταν σε μαλώνει η γυναίκα σου καμιά φορά που ασχολείσαι πολύ με τα εκκλησιαστικά, μην τις μιλάς. Πήγαινε βόλτα και, όταν της περάσει και είναι εκεί στην κουζίνα να μαγειρεύει, χάιδεψε της λίγο το κεφάλι της ή δώσ' της και κανένα φιλί στο μάγουλό της. Της αρέσει και θα τα ξεχάσει όλα, ό,τι προηγουμένως της έκανες.

Μην της μπαίνεις πολύ της γυναίκας σου

Σε κάποιον αδερφό είπε:

"Πρόσεχε, μην της 'μπαίνεις' πολύ στη μύτη της γυναίκας σου. Να μη φανατίζεσαι πολύ. Να προσέχεις το 'μέτρο'. Μην το τραβάς πολύ".

Όταν ο άντρας σου βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση

Με τα χαρίσματα που είχε ο Γέρων Πορφύριος, γνώριζε τι χρειαζόταν σε κάθε περίπτωση. Είπε για παράδειγμα, σε μια παντρεμένη: "Να μη μιλάς καθόλου, όταν ο άντρας σου βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση. Κάνε την προσευχή σου και ζήτα κι από άλλους να προσεύχονται. Γιατί, αλλιώς, του δημιουργείται άσχημη κατάσταση, δε βρίσκει χαρά και ζεστασιά κοντά σου και τότε αρχίζει να κοιτάζει δεξιά και αριστερά". Συνιστούσε κάθε φορά, ανάλογα με την κάθε περίπτωση, εκείνο που ήταν πρόσφορο για τη γαλήνη της συγκεκριμένης οικογένειας.

Μια κακιά γυναίκα μπορεί να σ' αγιάσει

Φοβάμαι, Γέροντα, να παντρευτώ, μήπως μου τύχει καμιά κακιά γυναίκα.

-Μια κακιά γυναίκα μπορεί να είναι η ευκαιρία σου για τον παράδεισο.

Η σύζυγός δεν ήταν ψυχοπαθής

Γνώστος μου, που μένει στη βόρεια Ιταλία, μου τηλεφώνησε και με παρακάλεσε να πάρω τη γνώμη του π. Ποργυρίου για συγκεκριμένα προβλήματα της συζύγου του, με την οποία βρισκόταν σε διάσταση, δεδομένου ότι τα ίδια προβλήματα τα εξέθεσε σε διάσημο ψυχίατρο, κι εκείνος απεφάνθη ότι η σύζυγος του είναι ψυχοπαθής.

Ο Γέροντας με άκουσε με προσοχή και μου απήντησε: "Να πεις του γνωστού σου να ρωτήσει το διάσημο ψυχίατρό του: Πήγε να τον κοιτάξει γιατρός;"

Όσο πιο πολύ γκρινιάζεις, τόσο πιο πολύ αργεί

Η σύζυγος αναπήρου ιατρού ήταν απελπισμένη, διότι ο άνδρας της είχε αποκτήσει πολύ κακές συνήθειες. Έπειτα από την εργασία του στο Νοσοκομείο, πήγαινε στο καφενείο και γύριζε στο σπίτι μετά τα μεσάνυχτα, αφήνοντας ολόκληρη την ημέρα μόνους, κι εκείνη και τα παιδιά τους, που σχεδόν δεν τον έβλεπαν. Διαμαρτυρόταν, του κακομιλούσε, κι εκείνος αντιδρούσε, γυρίζοντας στο σπίτι ακόμη πιο αργά. Βρισκόταν σε αδιέξοδο.

Έμαθε για τον π. Πορφύριο και έσπευσε να τον συναντήσει. Όταν έφθασε στα Καλλίσια, ο ασθενής Γέροντας είχε κουρασθεί πολύ και του ήταν αδύνατο πλέον να συνεχίσει. Κόσμος πολύς περίμενε έξω. Όταν έφθασε η κυρία και έμαθε ότι ο Γέροντας διέκοψε τις συναντήσεις, λυπήθηκε πολύ και ρώτησε φίλο μου, που γνώριζε την οικογένεια, τι μπορούσε να κάνει. Ο φίλος της συνέστησε να αποτολμήσει να ζητήσει απλή ευλογία του Γέροντα, δεδομένου ότι αυτή έχει κάνει θαύματα.

Η κυρία πλησίασε με πολλή αγωνία. Δεν πρόλαβε να πατήσει το σκαλοπάτι του κελιού του Γέροντα και άκουσε τη φωνή του: "Εσύ να περάσεις μέσα". Ο Γέροντας "έπιασε" την αγωνία της και έκρινε, όπως φάνηκε, ότι ήταν επείγουσα ανάγκη, παρά την εξάντλησή του, να βοηθήσει την οικογένεια της, που κλυδονιζόταν. Την δέχθηκε "κατά πνευματικήν εξαίρεσιν". Όταν η κυρία βγήκε από το κελί του Γέροντα, το πρόσωπό της λαμποκοπούσε από χαρά. Μας εκμυστηρεύθηκε τα εξής: "Ο Γέροντας μου τα απεκάλυψε όλα. Μου είπε: Βλέπω τις αναπηρίες του, έχει κόμπλεξ και γι' αυτό ξενυχτά, για να το ξεχάσει. Καθώς εσύ συνεχώς του γκρινιάζεις, εκείνος δε θέλει να έρθει στο σπίτι και αργεί. Όσο πιο πολύ του γκρινιάζεις, τόσο πιο πολύ αργεί. Τώρα θα κάνεις το αντίθετο. Όσο πιο πολύ αργεί, τόσο πιο πολύ θα προσεύχεσαι γι' αυτόν, θα τον αγαπάς και θα τον περιποιείσαι. Έτσι, κι εκείνος θ' αλλάξει σιγά σιγά και θα τον τραβά όλονκαι πιο πολύ το σπίτι, η γυναίκα του, και τα παιδιά του. Και το πρόβλημά σου θα λυθεί". Η κυρία σαν να ξύπνησε από κακό όνειρο, μονολογούσε: Τί ανόητη που ήμουν τόσο καιρό! Με την γκρίνια μου πήγαινα να καταστρέψω την οικογένειά μου και δεν το καταλάβαινα. Εφήρμοσε πιστά τις οδηγίες του Γέροντα και, σε σύντομο χρονικό διάστημα, κέρδισε το σύζυγό της.

Ενώνει χωρισμένο ανδρόγυνο

Πήγαινα μια μέρα σον Παππούλη στο σπίτι του και μου είπε το κατωτέρο περιστατικό που του συνέβη με έναν ταξιτζή:
"Πήρα μια φορά, παιδί μου, ένα ταξί για να πάω σπίτι μου. Όταν μπήκα μέσα, ο οδηγός είχε βάλει το ράδιο που έλεγε κάτι λαϊκά τραγούδια και του είπα με καλό τρόπο:
-Σε παρακαλώ, επειδή έμενα δε μου αρέσουν αυτά τα τραγούδια, μήπως μπορείς να το κλείσεις αυτό το ράδιο;
-Ναι, παπά μου, να το κλείσω, απάντησε εκείνος.
Στη συνέχεια τον ρώτησα:
-Πώς σε λένε;
-Με λένε Βασίλη, μου είπε.
-Βρε το Βασίλη! του είπα. Έχεις παιδιά Βασίλη; τον ρώτησα.
-Έχω, μου λέει, δύο.
-Βρε Βασίλη, του λέω, το μεγαλύτερο παιδί σού μοιάζει πολύ, το ξέρεις;
-Ναι, μου μοιάζει, μου λέει αυτός, αλλά εσύ που το ξέρεις, παπά μου;
-Βρε πού είναι τώρα τα παιδιά σου; του λέω.
-Είναι σ' ένα χωριό, παπά μου, με τη μάνα τους.
-Και συ, μένεις εδώ μόνος σου; τον ξαναρωτάω.
-Ναι, μου λέει. Έχω χωρίσει, παπά μου, και εγώ είμαι εδώ και αυτή με τα παιδιά μένουν εκεί.
-Βρε συ Βασίλη, τους αφήνεις μόνους τους και δεν πας να τους ανταμώσεις;
-Δε γίνεται, παπά μου, μου λέει, γιατί πάει καιρός τώρα που ζούμε έτσι και δεν μπορώ να πάω εγώ εκεί τώρα.
-Γιατί βρε; τον ρώτησα. Θέλεις να σε βοηθήσω εγώ να ανταμώσετε; του λέω.
-Και πώς θα με βοηθήσεις εσύ, παπά μου; μου λέει.
-Βρε τι σε νοιάζει εσένα. Πες μου ότι θέλεις εσύ και εγώ θα το φροντίσω.
-Καλά, μου λέει, φρόντισέ το.
Τον παίρνω που λές, και τον πάω στο χωριό του που ήταν η γυναίκα του με τα παιδιά τους. Μόλις πλησιάσαμε στο σπίτι, μου λέει:
-Α! εγώ δεν προχωρώ άλλο. Σταματώ εδώ.
-Καλά, του λέω, κάτσε εδώ.
Κατεβαίνω εγώ τότε και πάω μέσα στο σπίτι και βρίσκω τη γυναίκα του και τη φέρνω κοντά του και έτσι τα ξανάφτιαξαν".
Παππούλη μου, του λέω στο τέλος κι εγώ. Σ' αγαπώ πολύ πολύ μ' αυτά που έκανες, και γελούσε και με τα δικά μου λόγια.

(βιβλίο: Ανθολόγιο Συμβουλών, γέροντος Πορφυρίου, εκδ. Ι.Μονή Μεταμορφώσεως Μήλεσι)

Ο Γέροντας ευλογεί και προστατεύει το γάμο

Ο Γέροντας βοηθούσε τους ενδιαφερομένους να τελέσουν γάμο. Μου είπε μια μέρα: "Με επισκέφθηκε μια μεγαλοκοπέλα, που είχε καλό χαρακτήρα, αλλά είχε απελπισθεί για το γάμο. Της είπα να προσευχηθούμε μαζί για το ζήτημά της μπροστά στην εικόνα της Παναγίας. Μόλις τελείωσε η προσευχή μας, της είπα: Θα παντρευτείς, και μάλιστα γρήγορα. Εκείνη γύρισε στο χωριό της και σε λίγο την επισκέφθηκε μια προξενήτρα και της είπε, ότι ένας καλός άνθρωπος, Ελληνοαυστραλός, ήρθε στην Ελλάδα, με σκοπό να βρει σύζυγο, αλλά απογοητεύθηκε κι έφευγε την άλλη μέρα άπρακτος. Της πρότεινε συνάντηση. Η συνάντηση έγινε την επομένη, και τη μεθεπομένη αρραβώνας, και σε λίγες μέρες γάμος και αναχώρηση για την Αυστραλία".

Ένας γνωστός μου αποκάλυψε, ότι ο Γέροντας τον ένωσε με τη γυναίκα του. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά και τους προφύλαξε από τις μετέπειτα κακοτοπιές. Εάν δε βρισκόταν δίπλα μας ο Γέροντας, ο γάμος μας θα είχε ανατιναχθεί στον αέρα, μου είπε χαρακτηριστικά.

Με τις συμβουλές μου γεννήθηκαν αρκετά παιδάκια

Άτεκνη κυρία, που είχε κάνει πολλές αποβολές και ήταν πάλι έγκυος, προσέφυγε με αγωνία στο Γέροντα, ζητώντας τη συμπαράστασή του. Εκείνος "είδε", ότι το πρόβλημά της ήταν ψυχολογικό. Τη συμβούλευσε να νοικιάσει δωμάτιο σε γειτονικό χωριό, να ηρεμήσει και να μην επικοινωνεί με το συγγενικό της περιβάλλον, που της μετέδιδε άγχος, ούτε με το τηλέφωνο. Η κυρία ακολούθησε τις συμβουλές του. Μάλιστα τον επισκεπτόταν κατά διαστήματα και ηρεμούσε περισσότερο. Τελικά γέννησε ένα υγιές αγοράκι που, από ευγνωμοσύνη το ονόμασε Πορφύριο. Το περιστατικό το είχα πληροφορηθεί από φίλο, και μια μέρα που βρισκόμουν στο κελί του Γέροντα, είδα να μπαίνει με πολύ θάρρος ένα νήπιο, που το δέχθηκε με πολλή χαρά και του έδωσε καραμέλες. Έξω ακουγόταν τρακτέρ. "Ξέρεις ποιός είναι αυτός με το τρακτέρ;" με ρώτησε. "Είναι ο πάτερας του μικρού Πορφυρίου, που μπήκε στο κελί πριν λίγο, και από τη χαρά του έρχεται πότε πότε με το τρακτέρ του και μας οργώνει τον κήπο. Με τις συμβουλές μου γεννήθηκαν έτσι αρκετά παιδάκια κι έγιναν Πορφυράκια. Τα τελευταία του λόγια τα κάλυψε ένα πλατύ γέλιο.

Συμβουλές για το γάμο

Αυτούς που επιθυμούσαν το γάμο, ο Γέροντας τους προσανατόλιζε στη δημιουργία μιας πραγματικά ευτυχισμένης οικογενείας. Μου απεκάλυψε σχετικά: "Ήρθε σε μένα ένας καλός νέος και μου ζήτησε να τον βοήθησω να κάνει μια καλή χριστιανική οικογένεια. Τον συμβούλεψα να ψάξει μια αγνή κοπέλα από χωριό έξω από την Αθήνα. Με άκουσε, βρήκε σ' ένα χωριό, μια πολύ καλής ψυχής κοπέλα, που του άρεσε, τη ζήτησε σε γάμο, παντρεύτηκαν και του έκανε κάτι παιδιά κουκλάκια. Τώρα ζουν μια απλή και ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή". Ο Γέροντας έβλεπε, ότι τα πολλά, πολύπλοκα και εξεζητημένα κοσμικά προσόντα των υποψηφίων συζύγων, που ικανοποιούν κυρίως τις εγωιστικές τους βλέψεις, κάθε άλλο παρά εγγύηση αποτελούν για ευτυχία στο γάμο.

Θα αγιάζεσαι και θα ζηλέψει και η σύζυγός σου και θα σε μιμηθεί

Ένας πιστός νέος, που αρραβωνιάστηκε μια νέα, μάλλον άσχετη με την πίστη, επισκέφθηκε το Γέροντα, για να τον συμβουλευθεί. Ο Γέροντας, που βρέθηκε προ τετελεσμένου γεγονότος, "είδε" αμέσως τις αδυναμίες της μνηστής και του είπε χαρακτηριστικά: Εμπρός τώρα για την αγιότητα. Δεν υπάρχει άλλη λύση για σένα. Θα αγωνίζεσαι να αγιάζεσαι κάθε μέρα περισσότερο, και η σύζυγός σου, που θα βλέπει το πρόσωπό σου να λάμπει από τη χαρά του Χριστού, θα ζηλέψει και θα θελήσει να σε μιμηθεί. Σε κάθε πρόβλημα, ο Γέροντας έβρισκε την καλύτερη διέξοδο.

Γίνεται κι έτσι να παντρευτείτε

Ο Γέρων Πορφύριος ήθελε με το παράδειγμά μας, παρά με τα λόγια μας, να βοηθούμε τους άλλους, να τους επηρεάζουμε και να τους παρακινούμε στο δρόμο του Χριστού.

Έλεγε, θυμάμαι, σε κάποιον, ο οποίος είχε ζητήσει τη συμβουλή του προκειμένου να παντρευτεί μια κοπέλα, η οποία είχε ορισμένα προβλήματα και, οπωσδήποτε, θα είχαν και μετά το γάμο κάποια άλλα προβλήματα, όπως συμβαίνει με όλα τα ανδρόγυνα. Επιπλέον εκείνη η κοπέλα δεν ήταν και πολύ πιστή. Έλεγε λοιπόν, ο Γέρων σ' αυτό τον άνδρα: "Καλά, γίνεται κι έτσι να παντρευτείτε. Όταν θα βλέπει εσένα που, ζώντας τη χριστιανική ζωή, θα έχεις την ηρεμία και τη χαρά, θα ζηλέψει, και τότε, από μόνη της, θα θελήσει να έρθει κι αυτή κοντά στο Χριστό".

Με τις ιδιοτροπίες της να σ' αγιάσει και να την αγιάσεις

Ένας γνωστός μου, διαπραγματευόταν κάποιο συνοικέσιο που του έκαναν, αλλά ήταν διστακτικός, διότι διέκρινε στην υποψήφια σύζυγο μερικά σοβαρά ελαττώματα. Του συνέστησα να επισκεφθεί το Γέροντα. Εκείνος διέκρινε και του απαρίθμησε όλα τα ελαττώματα της υποψήφιας, καταλήγοντας αινιγματικά: "Αλλά κι έτσι γίνεται γάμος". Πώς γίνεται κι έτσι, Γέροντα; τον ρώτησε. Κι εκείνος του απάντησε: "Να με τις ιδιοτροπίες της να σ΄αγιάσει και να την αγιάσεις", εννοώντας μ' αυτό προφανώς ότι, αν την παντρευόταν, θα έπρεπε ν' ασκηθεί στην υπομονή, την ανεκτικότητα, την κατανόηση του άλλου, τη συγχώρεση και γενικά σε όλες τις αρετές, ώστε να γίνει άγιος. Ακούοντας αυτό ο ενδιαφερόμενος, έδωσε αρνητική λύση στο συνοικέσιο. Δεν τόλμησε ν' ακολουθήσει ένα τέτοιο δρόμο εξαγιασμού.

Συζυγική υπομονή

Όταν πήγαινε κάποιος παντρεμένος, που δεν είχε καλή σύζυγο, ή μια παντρεμένη, της οποίας ο σύζυγος δεν ήταν καλός και σήκωνε το σταυρό του ή το σταυρό της με υπομονή, τον αποκαλούσε άγιο - κι αν ήταν γυναίκα την αποκαλούσε αγία.

Συναισθηματική επιλογή συζύγου

Κάποιος, που είχε κάνει βεβιασμένη και αποκλειστικά συναισθηματική επιλογή συζύγου, είχε σοβαρά συζυγικά και γενικότερα οικογενειακά προβλήματα, τα οποία συζητούσε με τον Γέροντα. Σε μια συνάντησή τους του είπε: "Πάντως το μεγάλο λάθος το έκανες. Αυτό δε διορθώνεται. Τώρα να κοιτάξουμε πώς να αντιμετωπίσουμε με τη μεγαλύτερη επιτυχία τις συνέπειες του λάθους". Ο Γέροντας ήταν ρεαλιστής. Ούτε εξιδανίκευσε τη λανθασμένη επιλογή του επισκέπτου, ούτε τον άφησε να απογοητευθεί, από τη συνειδητοποίηση του ανεπανόρθωτου λάθους του. Τον οδήγησε στην προσπάθεια για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των δυσάρεστων συνεπειών του λάθους, κι αυτή η προσπάθεια συνιστούσε επιτυχία, ευπρόσδεκτη από το Θεό.

(βιβλίο: Ανθολόγιο Συμβουλών Γέροντος Πορφυρίου, εκδ. Ι.Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι)

ΌΤΑΝ κουράζεται η ψυχή σου από το βάρος των δοκιμασιών, ας ψάλλουν τα χείλη σου θείους ύμνους κι η καρδιά σου ας μελετά τα ουράνια, για να βρίσκης ανακούφισι. Μιμήσου τον κουρασμένο οδοιπόρο, που με το τραγούδι, που σιγολένε τα χείλη του, διασκεδάζει τον κόπο της οδοιπορίας, έλεγε ο Αββάς Υπερέχιος.

                                                                   * * *

ΆΛΛΟΣ Πατήρ συνήθιζε να λέγη συχνά στους νεωτέρους:

— Απομάκρυνε τους πειρασμούς και κανείς δε θα γίνη Άγιος. Όποιος αποφεύγει τις δοκιμασίες, απομακρύνεται από την ουράνιο ζωή.

* * *

ΚΑΠΟΙΟΣ  φιλόπονος μοναχός, που αγωνιζόταν με όλες του τις δυνάμεις για την αρετή, κάποτε ατόνισε κι έπεσε σε αμέλεια. Γρήγορα όμως συνήλθε κι έλεγε στον εαυτό του:

— Ταλαίπωρε άνθρωπε, μέχρι πότε θα καταφρονής τη σωτηρία σου; Δε φοβάσαι τον θάνατο και την κρίσι;

Με τις σκέψεις αυτές γινόταν προθυμότερος στο έργον του Θεού.

Μια μέρα, ενώ προσηύχετο, μαζεύτηκαν γύρω του τα πονηρά πνεύματα και πάσχιζαν να τον αποσπάσουν από την προσευχή.

— Μέχρι πότε θα με βασανίζετε; είπε μ' αγανάκτησι ο αδελφός. Δε σας έφτασε τόσος χρόνος, που με είχατε ρίξει σε αμέλεια;

— Όταν ήσουν αμελής, δεν μας έδινες καμμιά ενόχλησι, αποκρίθηκαν με κακία οι δαίμονες, και σε παραμελούσαμε κι εμείς. Τώρα, που μας εναντιώνεσαι, σε πολεμούμε.

Σαν άκουσε αυτά ο αδελφός, εβίαζε πιο πολύ τον εαυτό του στον πνευματικό αγώνα και με τη Χάρι του Θεού πρόκοψε στην αρετή.

* * *

ΤΙ ΝΑ κάνω, Αββά, που με πειράζουν τα πάθη και οι δαίμονες; ρώτησε τον Όσιο Σισώη ένας νέος μοναχός.

— Μη λες πως πειράζεσαι από τους δαίμονες, τέκνον, αποκρίθηκε ο Γέροντας, γιατί οι πιο πολλοί πειραζόμεθα από τις κακές μας επιθυμίες.

* * *

ΑΡΧΑΡΙΟΣ ακόμη στη μοναχική ζωή ο Μωυσής ο Αιθίοψ, πολεμήθηκε από σαρκική επιθυμία. Πήγε τότε, ταραγμένος, να εξομολογηθή στον Αββά Ισίδωρο.

Ο Γέροντας τον άκουσε με συμπάθεια κι αφού του έδωσε τις συμβουλές που έπρεπε, του είπε να γυρίση πίσω στο κελλί του. Επειδή όμως εκείνος δίσταζε ακόμη, μήπως επιστρέφοντας του ανάψη πάλι η φλόγα της κακής επιθυμίας, ο Αββάς Ισίδωρος τον πήρε από το χέρι και τον ανέβασε σ' ένα μικρό δωμάτιο, που είχε πάνω από το κελλί του.

— Κύτταξε εδώ, του είπε, δείχνοντας του προς τη δύσι.

Είδε τότε ο Μωυσής ένα ολόκληρο στράτευμα από πονηρά πνεύματα με τεντωμένα τόξα, έτοιμα για πόλεμο και τρόμαξε.

— Κύτταξε τώρα προς την ανατολή, είπε πάλι ο Γέροντας.

Μυριάδες Αγγέλων σε στρατιωτική παράταξι ήσαν έτοιμοι ν' αντιμετωπίσουν τον εχθρό.

Όλοι αυτοί, του είπε ο Αββάς Ισίδωρος, είναι σταλμένοι από τον Θεό να βοηθήσουν τον αγωνιστή. Βλέπεις πως οι υπερασπισταί μας είναι πολύ περισσότεροι και ασυγκρίτως ισχυρότεροι απο τους εχθρούς μας;

Ο Μωυσής ευχαρίστησε με την καρδιά του τον Θεό γι' αυτή την αποκάλυψι και παίρνοντας θάρρος, γύρισε στο κελλί του να συνέχιση τον αγώνα του.

* * *

ΠΗΓΑΙΝΕ συχνά ο διάβολος στη σπηλιά κάποιου Ερημίτη, για να τον τρομοκρατήση και να τον κάνη να φύγη από κει. Εκείνος όμως όχι μόνο δε δείλιαζε, αλλά περιφρονούσε το πονηρό πνεύμα. Τότε ο διάβολος, για να τον παραπλανήση, του παρουσιάστηκε με τη μορφή του Χριστού.

— Είμαι ο Χριστός, του είπε.

Ο Ερημίτης έκλεισε τα μάτια του.

— Γιατί κλείνεις τα μάτια σου; του φώναξε ο διάβολος ερεθισμένος. σου είπα πως είμαι ο Χριστός.

— Εγώ δε θέλω να ιδώ τον Χριστό σ' αυτό τον κόσμο, αποκρίθηκε ο Ερημίτης, κρατώντας ακόμη τα μάτια του κλειστά.

Με τη θαρρετή απάντησι του ανθρώπου του Θεού ο διάβολος εξαφανίστηκε και δεν τόλμησε πια να τον πειράξη.

(Γεροντικόν, μοναχής Θεοδώρας Χαμπάκη, εκδ. Λυδία)

ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ από όλες τις αρετές ονομάζουν οι Πατέρες την διάκρισι.

* * *

ΒΛΕΠΕΙΣ άνθρωπο να κρατά αξίνα στο χέρι του και ν' αγωνίζεται νύχτα-μέρα να κόψη ένα δέντρο και να μη το κατορθώνη κι άλλον πάλι έμπειρο σε τέτοια να το ρίχνη κάτω με λίγα κτυπήματα; συνήθιζε να λέγη ο Αββάς Αμμωνάς.

Έμπειρο εννοούσε εκείνον που έχει διάκρισι.

* * *

Ο ΣΙΔΗΡΟΥΡΓΟΣ που χτυπά τη μάζα του σιδήρου, λέγει ο Μέγας  Αντώνιος, έχει προηγουμένως σκεφθή τι θέλει να φτιάξη, δρεπάνι, μαχαίρι, τσεκούρι κι ανάλογα εργάζεται. Κι  ο άνθρωπος του Θεού ας συλλογίζεται απο πριν ποιά αρετή επιθυμεί ν' αποκτήση, για να μη κοπιάζη άσκοπα.

* * *

ΟΛΕΣ οι υπερβολές είναι γεννήματα του διαβόλου, έλεγε άλλος Πατήρ.

* * *

ΤΗ  ΣΤΙΓΜΗ, που ψυχομαχούσε ένας Άγιος Ερημίτης, παρουσιάστηκε μπροστά τον ο διάβολος και τον φώναξε:

— Με αφάνισες, άθλιε.

— Δεν είμαι ακόμη βέβαιος γι' αυτό, αποκρίθηκε ο  Άγιος και αμέσως εκοιμήθη.

* * *

ΌΤΑΝ επρόκειτο να κοιμηθή ο Όσιος Αγάθων, έμεινε τρεις ήμερες ακίνητος στο στρώμα με τα μάτια ανοικτά, γυρισμένα προς τον Ουρανό. Την τρίτη ημέρα, σαν συνήλθε λίγο, τον ρωτούσαν οι μαθηταί του, που τον είχαν περιτριγυρίσει, να τους ειπή που βρισκόταν το πνεύμα του σ' όλο αυτό το διάστημα.

— Στο κριτήριον του Θεού, ψιθύρισε εκείνος τρέμοντας.

— Κι εσύ φοβάσαι, Πάτερ; τον ρώτησαν με απορία οι αδελφοί.

— Προσπάθησα, όσο μπορούσα, να φυλάξω τις εντολές του Θεού σε όλο μου το βίο. Μα είμαι άνθρωπος. Πως να ξέρω ότι έχω ευχαριστήσει τον Θεό; είπε πάλι με πολύ κόπο ο Όσιος.

— Δεν είσαι βέβαιος πως τα έργα σου ήταν κατά Θεόν; είπαν έκπληκτοι εκείνοι.

— Όχι, προτού βρεθώ μπροστά στον Δημιουργό μου, αποκρίθηκε ο Όσιος, γιατί με άλλο κριτήριο κρίνουν οι άνθρωποι και με άλλο ο Θεός.

Ήθελαν και άλλα ωφέλιμα για την ψυχή τους να ρωτήσουν οι αδελφοί, αλλ' ο Όσιος τους έκανε νόημα να μην ομιλούν πια.

— Είμαι απασχολημένος, ψιθύρισαν τα χείλια του.

Η  μορφή του έλαμψε! Οι μαθηταί του τον είδαν να φεύγη από τον μάταιο κόσμο για την αιώνιο ζωή, με τη χαρά που νοιώθη κανείς σαν ξεκινά να συνάντηση το πιο αγαπημένο του πρόσωπο.

* * *

— ΕΙΝΑΙ δυνατόν στον άνθρωπο να βάζη κάθε μέρα αρχή; ρώτησε ο Αββάς Μωϋσής τον Όσιο Σιλουανό.

— Αν είναι εργάτης της αρετής, αποκρίθηκε ο Γέρων, όχι μόνο κάθε μέρα, αλλά και κάθε ώρα και κάθε στιγμή μπορεί να βάζη αρχή.

* * *

ΥΠΑΡΧΟΥΝ άνθρωποι, έλεγε ο Μέγας Αντώνιος, που εξαντλήσανε όλες τους τις σωματικές δυνάμεις σε υπερβολική άσκησι κι επειδή τους έλειψε η διάκρισι, δεν κατώρθωσαν να πλησιάσουν τον Θεό.

* * *

(Γεροντικόν,μοναχής Θεοδώρας Χαμπάκη, εκδ. Λυδία)

Ερ.: Ως άνθρωπος που πιστεύει στον Θεό, πως θα ακούγατε ότι κάποιος θέλει να ασχοληθεί με τη σύγχρονη έρευνα, μάλιστα αυτήν που τελικά αμφισβητεί τον Θεό, όπως η γενετική μηχανική , η κοσμολογία, η νευρολογία;
Απ.: Μια έρευνα που γίνεται για να αμφισβητήσει τον Θεό, έχει την αρρώστια της προκατάληψης. Η έρευνα γίνεται για να ανακαλυφθεί μία επιστημονική αλήθεια. Ποιο το πρόβλημα κάποιος να διευρύνει τους ορίζοντες της σκέψης και της γνώσης του; Έτσι και ο Θεός προσεγγίζεται καλύτερα. Ο Θεός δεν αποτελεί ένα ιδεολόγημα που πρέπει με κάθε τρόπο να υπερασπιστούμε, αλλά Τον πιστεύουμε επειδή είναι η Αλήθεια. Υπό την έννοια αυτήν, και η επιστημονική αλήθεια Αυτόν φανερώνει. Αν πάλι Τον αμφισβητεί, καιρός να το μάθουμε. Ένας πιστός που φοβάται την επιστημονική έρευνα, φοβάται την αλήθεια. Μάλλον είναι πιστός που…δεν πιστεύει.

Ερ.: Τι θα λέγατε για τη θεωρία της εξέλιξης; Αυτή δεν έρχεται σε αντίθεση με τη διδασκαλία της Εκκλησίας;
Απ.: Για το συγκεκριμένο θέμα, η διδασκαλία της Εκκλησίας βασίζεται στο θεόπνευστο βιβλίο της Γενήσεως. Αυτό δεν είναι βιβλίο Φυσικής ή Βιολογίας. Το σημαντικό δε για το οποίο μιλάει δεν είναι αν ο Θεός πλάθοντας τον άνθρωπο πήρε χώμα και που το βρήκε, αλλά το ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Θεού. Όλα τα άλλα είναι λεπτομέρειες. Αυτό πώς να το ανατρέψει η επιστήμη; Από κει και πέρα, αν η επιστήμη βελτιώνει την ερμηνεία αυτού του κόσμου και την εικόνα μας γι’ αυτόν, αυτό γιατί να το αμφισβητήσουμε; Το πολύ πολύ να πούμε ότι μερικά πράγματα τα κατανοούμε καλύτερα.
Τη θεοείδεια όμως του ανθρώπου, ότι δηλαδή είναι πλασμένος με θεϊκή πνοή και χαραγμένος με προορισμό θεϊκής ομοιώσεως, αυτό δεν θα μπορέσει ποτέ να το αλλάξει η επιστήμη. Απλά μπορούν να το αμφισβητούν αλαζονικά κάποιοι επιστήμονες.

Ερ.: Δηλαδή δεν έχει σημασία το αν ο άνθρωπος κατάγεται από τα ζώα;
Απ.: Αυτό που έχει σημασία είναι η θεϊκή καταγωγή του ανθρώπου και η συγγένειά του με τον Θεό, το ότι δηλαδή ο Θεός μας έπλασε, όχι το πώς μας έπλασε. Και επίσης ο κίνδυνος είναι ο άνθρωπος όχι να κατάγεται από τα ζώα, αλλά να καταντήσει σαν αυτά, «άνθρωπος εν τιμή ων ου συνήκε, παρασυνεβλήθη τοι κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώθη αυτοίς» (Ψαλμ. μη΄13). Ενώ ο προορισμός μας είναι να ομοιάσουμε στον Θεό, εμείς να προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι είμαστε ζώα.
Το πρόβλημα συνεπώς δεν είναι η επιστημονική επιβεβαίωση της εξέλιξης, αλλά η προσήλωση στην αρρωστημένη ερμηνεία της. Αυτό το τελευταίο δεν αποδεικνύει την ανυπαρξία του Θεού, αλλά επιβεβαιώνει την εμπαθή μυωπία του ανθρώπου. Να ανταλλάσσεται η θεϊκή προοπτική με έναν ασύνετο εκφυλισμό σε ζώο! Αυτό ούτε τα ζώα δεν θα το ήθελαν.

Ερ.: Πάντως έχουμε σημαντικές ομοιότητες με τα ζώα και πρέπει να βρούμε τη σημασία τους.
Απ.: Με εκπλήσσει το ενδιαφέρον για την ομοιότητα με τα ζώα. Αν υπήρχε ανάλογο ενδιαφέρον και για την συγγένεια με τον Θεό, πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα! Τη σημασία αυτής της συγγένειας θα έπρεπε να ανακαλύψουμε. Όσο για τα ζώα, ασφαλώς και υπάρχουν ομοιότητες. Το σώμα μας ούτε ή άλλως μοιάζει με ταυτό των ανώτερων θηλαστικών. Ακόμη και μαθητεύουμε στα ζώα και στις ενστικτώδεις αρετές τους. Τόσα και τόσα παραδείγματα υπάρχουν στην Αγία Γραφή. Ο ίδιος ο Χριστός στην επί του Όρους ομιλία Του μας καλεί να «εμβλέψουμε στα πετεινά του ουρανού» και κατά κάποιον τρόπο να τα μιμηθούμε.
Αυτό όμως που έχει σημασία είναι οι διαφορές μας από τα ζώα. Ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματικός. Και αυτό αποτελεί την πηγή της αξίας του. καιρός να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας από την ομοιότητα με τα ζώα στην δυνατότητα ομοίωσης προς τον Θεό.

Από το βιβλίο: "Αν υπάρχει ζωή, θέλω να ζήσω/πηγή

Ο ΑΒΒΑΣ Υπερέχιος δίνει την ακόλουθη συμβουλή στους εγκρατείς και νηστευτάς:

— Φάγε κρέας και πιές κρασί και μη κατατρώγης με την καταλαλιά τις σάρκες του αδελφού σου.

Και πάλι:

— Καταλαλώντας ο όφις τον Θεό, επέτυχε να βγάλη τους πρωτοπλάστους από τον Παράδεισο. Tο ίδιο κάνει κι' εκείνος που καταλαλεί τον πλησίον του· βαραίνει την ψυχή του και παρασύρει στο κακό εκείνον που τον ακούει.

* * *

ΈΝΑΣ ΑΓΙΟΣ Γέροντας είδε μια μέρα με τα μάτια του κάποιον αδελφό να πέφτη σε βαρύ αμάρτημα, κι όχι μόνο δεν τον κατέκρινε, αλλά έκλαψε και είπε:

«Αυτός έπεσε σήμερα κι εγώ εξάπαντος αύριο. Κι αυτός μεν χωρίς άλλο θα μετανοήση, ενώ εγώ δεν είμαι βέβαιος γι' αυτό».

                                                                 * * *

ΈΝΑΣ μοναχός σ' ένα Κοινόβιο, αμελής στα πνευματικά, έπεσε βαρειά άρρωστος κι  ήλθε η ώρα του να πεθάνη. Ο Ηγούμενος κι όλοι οι αδελφοί τον περικυκλώσανε για να του δώσουν θάρρος στις τελευταίες του στιγμές. Παρατήρησαν  όμως έκπληκτοι, πως ο αδελφός αντίκρυζε τον θάνατο με μεγάλη αταραξία και ψυχική γαλήνη.

— Παιδί μου, του είπε τότε ο Ηγούμενος, όλοι εδώ ξεύρομε πώς δεν ήσουν και τόσο επιμελής στα καθήκοντά σου. Πώς πηγαίνεις με τόσο θάρρος στην άλλη ζωή;

— Είναι αλήθεια, Αββά, ψιθύρισε ο ετοιμοθάνατος, πως δεν ήμουν καλός μοναχός. Ένα πράγμα όμως ετήρησα με ακρίβεια στη ζωή μου: δεν κατέκρινα ποτέ μου άνθρωπο.

Γι' αυτό σκοπεύω να ειπώ στο Δεσπότη Χριστό, όταν παρουσιαστώ ενώπιον Του: «Σύ, Κύριε, είπες, μη κρίνετε, ινα μή κριθήτε», κι ελπίζω ότι δε θα με κρίνη αυστηρά.

— Πήγαινε ειρηνικά στο αιώνιο ταξίδι σου, παιδί μου, του είπε με θαυμασμό ο Ηγούμενος. Εσύ κατώρθωσες, χωρίς κόπο να σωθής.

* * *

ΠΗΓΕ κάποτε ένας αδελφός από τη σκήτη σε κάποιο Γέροντα αναχωρητή και του είπε για κάποιον άλλον αδελφό πως είχε πέσει σε μεγάλο σφάλμα.

— Ω, πολύ άσχημα έκανε, είπε στενοχωρημένος ο Γέροντας.

Ύστερα από λίγες ημέρες συνέβη να πεθάνη ο μοναχός που έσφαλε. Άγγελος Κυρίου τότε πήγε στον αναχωρητή, κρατώντας την ψυχή του.

— Αυτός που κατέκρινες, του είπε, πέθανε. Πού ορίζεις να τον κατατάξω;

— Ήμαρτον, εφώναξε με δάκρυα ο Γέροντας.

Κι από τότε παρακαλούσε κάθε μέρα τον Θεό να του συγχωρήση εκείνη την αμαρτία και δεν τόλμησε μέχρι τέλους της ζωής του να κατακρίνη άνθρωπο.

(Γεροντικόν, μοναχής Θεοδώρας Χαμπάκη, εκδ. Λυδία)

ΤΟ ΟΛΕΘΡΙΟ πάθος της μνησικακίας απογυμνώνει την ψυχή από τη θεία Χάρι κι αφήνει πτώμα οικτρό και τον πιο ενάρετο άνθρωπο. Να τι διαβάζομε στα παλαιά μαρτυρολόγια της Εκκλησίας μας:

Ενας ευσεβής χριστιανός νέος, ο Νικηφόρος, ζούσε σε κάποια πόλι της Ανατολής στα χρόνια του Αυτοκράτορος Ουαλεριανού. Στην ίδια πόλι έμενε και κάποιος ζηλωτής χριστιανός Ιερεύς, ο Σαπρίκιος. Οι δυο τους είχαν συνδεθή με στενή, πολύ στενή πνευματική φιλία. Ο Νικηφόρος, σαν νεώτερος, εσέβετο και υπήκουε τον Σαπρίκιο. Εκείνος πάλι αγαπούσε και συμβούλευε το νέο.

Αλλ' ο διάβολος, που φθονεί κάθε καλό, έσπειρε ζιζάνια ανάμεσά τους και διέλυσε την ωραία φιλία τους. Ο Σαπρίκιος, ξεχνώντας πώς ήταν υπηρέτης του πράου και ανεξίκακου Ιησού, τόσο πολύ εμίσησε τον Νικηφόρο, που δεν ήθελε να τον ιδή στα μάτια του. Πολλές φορές ο αγαθός νέος προσπάθησε να πλησιάση τον παλιό του φίλο για να του ζητήση συγγνώμη. Έβαλε κι άλλους μεσίτες για να συνδιαλλαγούν. Μα όλα πήγαιναν χαμένα μπροστά στην πείσμονα άρνησι του  Ιερέως.

Ακριβώς τότε ξέσπασε διωγμός μεγάλος εναντίον των χριστιανών σ' όλη την Ανατολή. Μεταξύ των πρώτων, στην πατρίδα του Νικηφόρου και του Σαπρικίου, έπιασαν τον Ιερέα Σαπρίκιο και τον βασάνισαν για ν' αρνηθή την πίστι του και να θυσιάση στα είδωλα. Στην αρχή εκείνος υπέμεινε με γεωναιότητα τα μαρτύρια, ωμολόγησε με θάρρος την αφοσίωσί του στο Χριστό και τέλος κλείσθηκε στη φυλακή ώσπου ν' αποφασίση ο Έπαρχος της πόλεώς του με πιο τρόπο θα τον εθανάτωνε.

Ο Νικηφόρος παρακολουθούσε με αγωνία τις δοκιμασίες του φίλου του κι όταν τον κλείσανε στη φυλακή, έδωσε πολλά χρήματα στο δεσμοφύλακα, για να τον αφήση να ιδή τον χριστιανό  Ιερέα. Σαν βρέθηκε κοντά του, έπεσε στα πόδια του και με θερμά δάκρυα τον παρακαλούσε να συμφιλιωθούν για να μη χωριστούν για πάντα, έχοντας έχθρα μεταξύ τους.

— Συγχώρησε με, του έλεγε, εγώ φταίω για όλα.

Μα ο Σαπρίκιος, πραγμα που δεν περίμενε κανείς σε τέτοιες εξαιρετικές στιγμές, έμεινε ψυχρός σαν μάρμαρο κι ασυγκίνητος σαν πέτρα στα παρακάλια του φίλου του κι' ούτε βλέμμα καταδέχτηκε να του ρίξη. Ο Νικηφόρος έφυγε συντριμμένος από την ακατανόητη στάσι του Ιερέως.

Τέλος, αποφασίστηκε ν' αποκεφαλιστή ο Σαπρίκιος με ξίφος. Οι δήμιοι τον ωδηγούσαν στον τόπο της εκτελέσεως κι ο Νικηφόρος ακολουθούσε από πίσω, ικετεύοντας για συνδιαλλαγή. Έτρεμε στη σκέψι πως σε λίγο ο φίλος του θα περνούσε στην αιωνιότητα, ενώ θα τους εχώριζε ένα αγεφύρωτο χάσμα μίσους. Ο Σαπρίκιος όμως εξακολουθούσε να μένη σκληρός, σαν γρανίτης.

Όταν έφτασε η μεγάλη τιμή, που ο ομολογητής θα κέρδιζε πια το στεφάνι της νίκης και τ' όνομά του θα γραφόταν ανάμεσα στα ονόματα των ενδόξων μαρτύρων, η θεία Χάρις τον εγκατέλειψε. Καθώς ο δήμιος σήκωνε το ξίφος για να του κόψη το κεφάλι, ο Σαπρίκιος ξαφνιάστηκε σαν να ξύπνησε από βαθύ λήθαργο. Τρομαγμένος, ρώτησε για ποιό λόγο τον είχαν δεμένο.

— Είσαι καταδικασμένος σε θάνατο, του είπε παραξενεμένος ο δήμιος, που για πρώτη φορά έτυχε στα χέρια του χριστιανός να δειλιάζη μπροστά στο ξίφος, γιατί αρνήθηκες να θυσιάσης στους θεούς της πολιτείας.

— Θυσιάζω! τόλμησε να ξεστομίση ο αρνητής.

Ο Νικηφόρος, που με ψυχική αγωνία είχε παρακολουθήσει όλη εκείνη την απίστευτη σκηνή που τόσο γρήγορα ξετυλισσόταν μπροστά του κι έβλεπε θείο Άγγελο να περιμένη για να στεφάνωση τον μάρτυρα, μπήκε στη μέση και φώναξε στο δήμιο:

— Ο  Ιησούς θέλει σήμερα ένα μάρτυρα κοντά Του. Είμαι χριστιανός. Αποκεφάλισέ με.

Τη θέσι του Σαπρικίου στο μαρτύριο, την πήρε ο  Άγιος Νικηφόρος, ενώ σ' εκείνον τον μνησίκακο προστέθηκε και της αρνήσεως το στίγμα.

(Γεροντικόν, μοναχής Θεοδώρας Χαμπάκη, εκδ. Λυδία)