5- ΑΠΟ ΨΗΛΑ. Όταν το αεροπλάνο υψώνεται στο άπειρο του ουρανού, ο ταξιδιώτης βλέπει σιγά σιγά τους ανθρώπους, τα ζώα, τα δένδρα, τα σπίτια να μικραίνουν, να γίνωνται μικροσκοπικά και σε λίγο ούτε καν να ξεχωρίζωνται. Έτσι και η ψυχή θα βλέπη τα πρόσκαιρα αγαθά, όταν ξέρη να αποσπασθή απ’ αυτά.
8- ΠΟΣΗ ΓΗ ΜΑΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ. Διηγείται ο Τολστόι ότι ένας πλούσιος μεγαλοκτηματίας κάλεσε μια μέρα τον πιο φτωχό υποτακτικό του και του είπε:
-Θέλω να σε ανταμείψω γιατί επί τόσα χρόνια με υπηρέτησες πιστά. Όση γη κατορθώσης να διανύσης αύριο από την ανατολή του ηλίου μέχρι τη δύσι, θα είναι δική σου.
Αιώνας φάνηκε η νύχτα για τον τυχερό γεωργό. Νόμιζε πως ωνειρευόταν. Πρωί πρωί, στα πρώτα φώτα της αυγής, ξεκίνησε ο φτωχός, για να μη χάση ούτε λεπτό από τις πολύτιμες ώρες της ευλογημένης μέρας.
Η γη ήταν σκληρή, μα η χαρά του έδινε φτερά στα πόδια και, όταν πιά ο ήλιος μεσουράνησε, σκέφτηκε να σταματήση. Μα υπελόγισε πως το φαγητό θα του στοίχισε μισό μίλλι γης, και δεν ήθελε να χάση ούτε σπιθαμή. Επρόκειτο για το μέλλον της οικογενείας του, των παιδιών του, των εγγονών του και, ακόμη, των μακρυνών απογόνων του.
Περνούσαν οι ώρες και η κούραση άρχισε να γίνεται αισθητή. Τα πόδια του καταματωμένα πονούσαν, το κεφάλι του ζαλισμένο βούιζε, η γη γινόταν όλο και πιο σκληρή, ο ιδρώτας έτρεχε ποτάμι απ’ όλο του το κορμί και πότιζε τη γη, που σε λίγο θα γινόταν δική του.
Με τη ιδέα αυτή έκανε κουράγιο και έσερνε τα ξεσκισμένα πόδια του στις ματωμένες πέτρες.
Οι τελευταίες ηλιαχτίδες φώτιζαν λυπητερά τη γη κι ο ουρανός σκοτείνιαζε με το γοργό ρυθμό της βόρειας Ρωσίας.
Με το χέρι στην καρδιά που χτυπούσε απεγνωσμένα, διάνυσε ο γεωργός τα τελευταία μέτρα….Κι όταν είδε την τελευταία αναλαμπή του ήλιου να χάνεται στον μακρυνόν ορίζοντα, τα χείλη του ψιθύρισαν: φτάνει, αρκετά!
Μα τα πόδια δε βαστούσαν πια, τα μάτια έχασαν το φως τους, η καρδιά απ’ την πολλή προσπάθεια δεν άντεξε και ο άμοιρος χωριάτης σωριάστηκε νεκρός.
Δεν πρόλαβε να χαρή τη γη που απόχτησε. Την άλλη μέρα πρωί πρωί τον είχαν κιόλας θάψει σ’ ένα λάκκο τρία μέτρα επί ένα, επί δυο βάθος.
Η γη που αρκεί για έναν άνθρωπο! Μήκος, πλάτος, βάθος. Τα τρία χαρίσματα που χορεύουν το χορό των πεθαμένων.
Ένας στενόμακρος και βαθύς λάκκος φθάνει για ν’ αναπαυθή ο καθένας μας.
(Θησαυρός Γνώσεων και ευσεβείας, Υακίνθου Γρατιανουπόλεως, σελ. 18-20)
Όταν πηγαίνουμε το καλοκαίρι στη θάλασσα καθόμαστε συνήθως για λίγο στην παραλία και μετά ακολουθεί η ερώτηση ‘ θα βουτήξεις;’ Άλλοτε τρέχουμε προς τη θάλασσα, άλλοτε λέμε αργότερα και άλλοτε επιλέγουμε να κάτσουμε στην ακρογιαλιά. Ο Χριστός είναι ένας απέραντος ωκεανός αγάπης και ελέους! Θα βουτήξουμε σε αυτόν τον ωκεανό ή θα προτιμήσουμε την ακρογιαλιά; Το Χριστό δεν τον γεύεσαι από την ακτή. Χρειάζεται να πέσεις μέσα στο νερό. Και μη φοβάσαι, ακόμα κι όταν δεν πατώνεις ή κινδυνεύεις να πνιγείς Εκείνος θα είναι εκεί να σε τραβήξει στην επιφάνεια! Κι αν δεν ξέρεις κολύμπι, θα σου μάθει Αυτός… είναι ο καλύτερος δάσκαλος… εμπιστεύσου Τον!
Αυτός ο ωκεανός κρύβει στο βυθό του θησαυρούς που δε φαντάζεσαι! Κι όταν βουτήξεις σε αυτή τη θάλασσα δε θα θέλεις να ξαναβγείς στη στεριά γιατί η ψυχή σου θα νιώσει ότι βρίσκεται στο φυσικό της περιβάλλον, όπως το ψάρι μέσα στο νερό. Κι αν κάνει τρικυμία, μη φοβάσαι, ο Κύριος θα την καταλαγιάσει! Και είναι τόσο μεγάλη αυτή η θάλασσα που συνέχεια θα ανακαλύπτεις καινούριες ομορφιές και η ζωή σου θα γίνεται όλο και πιο συναρπαστική! Κι όσο εσύ θα κολυμπάς τόσο πιο δεινός και ατρόμητος κολυμβητής θα γίνεσαι και όλο και πιο πολύ θα γεύεσαι τις χάρες αυτού του ωκεανού!
Και πρόσεξε, απ’αυτή τη θάλασσα θα περάσουν πολλά καράβια που θα θελήσουν να σε πάρουν μαζί τους στα ταξίδια τους αλλά εσύ μην ξεγελαστείς και φύγεις μακριά γιατί μόνο εκεί μέσα είσαι ασφαλής και προστατευμένος και πουθενά αλλού δε θα βρει η ψυχή σου την αγάπη και τη θαλπωρή που θα ζήσει μέσα στον ωκεανό του Χριστού! Αλλά και από τη στεριά άλλες σειρήνες θα σε καλούν να βγεις έξω αλλά εσύ κλείσε τα αυτιά σου και μπες πιο βαθιά μέσα στη θάλασσα!
Γιατί όπως το σώμα που καίγεται από τον καύσωνα του ήλιου ρίχνεται με ορμή στη θάλασσα για να δροσιστεί έτσι και η ψυχή που καίγεται από τον καύσωνα των παθών και των αμαρτιών μας όταν πέσει μέσα στη θάλασσα του Χριστού ανακουφίζεται, δροσίζεται, αγάλλεται και ειρηνεύει! Και ό,τι και να σου συμβαίνει θα θυμάσαι ότι βρίσκεσαι μέσα σε αυτή τη θάλασσα και έτσι θα ηρεμείς! Τί λες λοιπόν; Θα βουτήξεις;… (Α.Κ.Β.)
Παράδοξον πράγμα: Ο άνθρωπος αποστρέφεται τον αδελφόν αυτού, τον συνάνθρωπον αυτού, τον πτωχόν ή ακάθαρτον. Ο Κύριος όμως, ως η φιλόστοργος μήτηρ συγχωρεί τα τέκνα αυτής, συγχωρεί και εις ημάς τα πάντα και ουδένα αμαρτωλόν αποστρέφεται, μάλλον δε και δίδει εις αυτόν την δωρέαν του Αγίου Πνεύματος.
Εάν οι άνθρωποι εγνώριζον την αγάπην του Κυρίου προς ημάς, θα παρεδίδοντο τελείως εις το άγιον Αυτού θέλημα και θα έζων αναπεπαυμένοι εν τω Θεώ, ως τέκνα βασιλέως. Ο βασιλεύς μεριμνά περί πάντων: και δια το βασίλειον, και δια την οικογένειαν και δια τον υιόν, διάδοχον αυτού. Ο δε υιός ζη ησύχως εις τα ανάκτορα. Οι πάντες υπηρετούν αυτόν και ούτος αμέριμνος απολαύει των πάντων. Ομοίως, και όστις παρεδόθη εις το θέλημα του Θεού, ζη εν ειρήνη, ηυχαριστημένος δια την τύχην αυτού, έστω και εάν είναι άρρωστος ή πτωχός ή καταδεδιωγμένος. Είναι δε ήρεμος, διότι η γλυκεία χάρις του Αγίου Πνεύματος παρηγορεί αυτόν.
Ω! Πως πρέπει να ζώμεν επί της γης, ώστε η ψυχή να αισθάνηται πάντοτε ότι διαμένει εν τω Θεώ! Είπεν ο Κύριος «ουκ αφήσω υμάς ορφανούς», και έδωκεν εις ημάς το Πνεύμα το Άγιον και η ψυχή αισθάνεται ότι το Πνεύμα του Θεού ζη εντός ημών, αισθάνεται ότι ο Κύριος είναι ημέτερος και ημείς είμεθα του Κυρίου. Όστις όμως δεν αισθάνεται ούτως εν τη ψυχή αυτού, εκείνος απώλεσε την χάριν.
(Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, εκδ. Ι. Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας)
Για οποιαδήποτε άδικη κατηγορία εις βάρος σου να μην αγανακτείς, ούτε από μέσα σου
Μια μέρα, που σκέψεις πικρίας με κατέκλυζαν για κάποιους ανθρώπους, που με κατέκριναν άδικα, ο Γέροντας έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την επιθετική μου, όπως είπε, στάση. Του αντέτεινα, ότι ούτε είπα, ούτε έκανα οτιδήποτε εναντίον των επικριτών μου, αλλά μόνο σκεπτόμουν αρνητικά, χωρίς να εξωτερικεύομαι και, γι' αυτό, χωρίς να θίγω κανέναν. Τότε ο Γέροντας μου φανέρωσε ακόμη ένα μυστικό του πνευματικού αγώνος, λέγοντάς μου: «Για οποιαδήποτε άδικη κατηγορία εις βάρος σου να μην αγανακτείς, ούτε από μέσα σου. Είναι κακό. Το κακό αρχίζει από τις κακές σκέψεις. Όταν πικραίνεσαι και αγανακτείς, έστω μόνο με τη σκέψη, χαλάς την πνευματική ατμόσφαιρα. Εμποδίζεις το Άγιο Πνεύμα να ενεργήσει και επιτρέπεις στο διάβολο να μεγαλώσει το κακό. Εσύ πάντοτε να προσεύχεσαι, να αγαπάς και να συγχωρείς, διώχνοντας από μέσα σου κάθε κακό λογισμό».
Δίδασκε δηλαδή ο Γέροντας Πορφύριος ότι η κακή σκέψη μας για κάποιο συνάνθρωπό μας από τη μια μεριά μολύνει την ψυχή μας ως αμαρτία, από την άλλη μεριά κάνει ή μπορεί να κάνει κακό σ' αυτόν. Η κακή σκέψη εκπέμπει μια κακή δύναμη, που επηρεάζει τον άλλον, όπως η προσευχή τον βοηθά. Βέβαια όλα αυτά πρέπει να κατανοηθούν σωστά μέσα στη διδασκαλία της Εκκλησίας για την ύπαρξη πονηρών και αγαθών πνευμάτων και το έργο τους, που είναι για τα πονηρά μεν η διαβολή, το ψεύδος, η ταραχή, η διχόνοια κ.λ.π., για τα αγαθά δε η διακονία εκείνων που μέλλουν να κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού. Η κακή σκέψη δεν κρύβεται. Επηρεάζει δυσμενώς για μας εκείνον για τον οποίο σκεπτόμαστε άσχημα, ακόμη και από μακριά, ακόμη και όταν δεν συνειδητοποιεί αυτός το λόγο για τον οποίο έρχεται σε αντίθεση μαζί μας. Οφείλουμε, λοιπόν, να είμεθα «καθαροί τη καρδία», καθαροί όχι μόνο από κακά έργα, αλλά και από κακές σκέψεις, ιδιαίτερα δε από τη μνησικακία και την πίκρα. [Γ 38π]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.248-249)
Ο Μ. Αντώνιος και ο κυνηγός
Ένας κυνηγός, βλέποντας τον «πατριάρχη της ερήμου» Μ. Αντώνιο (251-356) ν’ αστειεύεται με τους υποτακτικούς του, σκανδαλίσθηκε.
Θέλοντας ο όσιος να τον διδάξη ότι μερικές φορές η διάκρισις επιβάλλει κάποια συγκατάβασι στην πολλή αυστηρότητα, του είπε:
-Τέντωσε το τόξο σου.
Ο κυνηγός υπήκουσε. Ο όσιος του είπε πάλι:
-Τέντωσέ το περισσότερο.
Ο κυνηγός το τέντωσε περισσότερο, οπότε ο όσιος του είπε ξανά:
-Τέντωσέ το ακόμα πιο πολύ.
Ο κυνηγός διαμαρτυρήθηκε:
-Αν το τεντώσω περισσότερο, θα σπάση.
-Το ίδιο θα συμβή, αποκρίθηκε ο όσιος, και με τους αδελφούς, εάν αγωνίζωνται συνεχώς σκληρά, χωρίς καμμιά ανάπαυσι και αναψυχή
(Γεροντικόν)
(Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Πρώτος, σελ.16)
Ο διάβολος έρχεται με τους λογισμούς και σας τραβά από το μανίκι
Κάτι άλλο, που θα ήθελα να πω, διότι έχει μεγάλη σημασία και νομίζω ότι απασχολεί όλους τους ανθρώπους και, ειδικότερα, όλους τους χριστιανούς, είναι το θέμα της αντιμετωπίσεως των πονηρών λογισμών.
Όλοι γνωρίζουμε τον πόλεμο των λογισμών, τον οποίο μας κάμνει ο διάβολος.
Προσωπικά γνωρίζω και από την εμπειρία μου ως πνευματικού πατρός, που με αξίωσε ο Θεός να γίνω, πόσοι πολλοί άνθρωποι μπερδεύονται σ’ αυτό το σημείο και βασανίζονται ,πραγματικά.
Όταν, λοιπόν, κάποια φορά ρωτήσαμε για το πρόβλημα αυτό το Γέροντα Πορφύριο, μας είπε:
«Εσείς προχωράτε στο δρόμο σας. Ο διάβολος έρχεται με τους λογισμούς και σας τραβά από το μανίκι, για να σας αποπροσανατολίσει. Εσείς να μη γυρίζετε να πιάνετε κουβέντα μαζί του ή ν’ αντιδικείτε μαζί του. Εσείς να προχωράτε στο δρόμο σας. Αυτός θα σας τραβά από το μανίκι, αλλά εσείς να προχωράτε στο δρόμο σας και κάπου θα βαρεθεί και θα σας αφήσει». [Ι 80π.]
Βγάλ’ το από τη σκέψη σου το θέμα αυτό
Φίλος, μου τηλεφώνησε, για να με ειδοποιήσει ότι ο Γέροντας θέλει να επικοινωνήσει μαζί μου, διότι «είδε στη σκέψη μου» κάτι που τον ανησύχησε.
Τον επισκέφθηκα επειγόντως και μου είπε: «Χθες είδα τη σκέψη σου να απασχολείται πολύ μ’ εκείνο το θέμα, που είπαμε να μην το σκέπτεσαι πλέον, διότι σου προκαλεί πνευματική ζημία. Γι’ αυτό ανησύχησα και είπα του φίλου σου να σε ειδοποιήσει, για να σου πω να το προσέξεις. Βγάλ’ το, μωρέ, από τη σκέψη σου το θέμα αυτό, μην ταλαιπωρείσαι άσκοπα». .
Έμεινα έκπληκτος για πολλοστή φορά. Πράγματι έτσι ήταν η αλήθεια, όπως μου την είπε. Κατάλαβα το λάθος μου και τον ευχαρίστησα. Μου έδωσε συμπληρωματικές οδηγίες, πως να πολεμώ τους πειρασμούς με μεγαλύτερη επιτυχία. Ήταν φανερό, ότι ο Γέροντας λειτουργούσε σαν υπερτηλεόραση, που έπιανε όχι μόνο τις φυσικές, αλλά και τις πνευματικές εικόνες. [Γ 114π.]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ. 246- 247)
Εμπειρίες αγίων. Μέρος 1ο
Ύμνος θείου έρωτος
Στην υπέροχη συλλογή «Ύμνοι θείων ερώτων» ο όσιος Συμεών ο Νέος θεολόγος (949-1022) περιγράφει τα μυστικά βιώματα της «τετρωμένης» από τη θεία αγάπη ψυχής του. Μια αντιπροσωπευτική επιλογή στίχων σε ελεύθερη απόδοση είναι η ακόλουθη:
«Κατάβαθα πληγώνομαι
από τη θεία αγάπη,
στενάζω, κατακαίγομαι
στον νου και την καρδιά.
Οδοιπορώ και φλέγομαι,
εδώ και κει τον ψάχνω,
μα πουθενά τον Εραστή
δεν βρίσκω της ψυχής μου.
Στρέφω παντού τα μάτια μου
να δω τον Ποθητό μου,
μα κείνος, ο Αόρατος,
κρύβεται μυστικά.
Και όταν με απόγνωση
αγωνιώ και κλαίω,
ευθύς εμπρός μου φαίνεται,
τον βλέπω ξαφνικά.
Θαμπώνομαι θαυμάζοντας
την ομορφιά, το κάλλος,
την άπειρη τη δόξα του
τη θεία και τερπνή.
Στα βάθη ακτινοβολεί
της ταπεινής καρδιάς μου
και καταυγάζει άπλετα
τριγύρω το κελλί.
Μ’ αγκάλιασε, με γέμισε
η αρρητή του χάρη,
η αγάπη και ο γλυκασμός,
το κάλλος και η ηδονή.
Μεταλαμβάνω του φωτός,
μετέχω και της αίγλης
και λάμπει μου το πρόσωπο
σαν και του Ποθητού μου.
Και γίνομαι ανώτερος
απ’ όλους μεσ’ την πλάση,
στη δόξα και την ομορφιά,
στον πλούτο, την τιμή»
(Οσίου Συμεών, Τα ευρισκόμενα)
(Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος τρίτος, σελ. 15-17)
4. Όλα τα χαρίσματα της ψυχής, δηλαδή όσα αποτελούν την αληθινή ζωή, την ειρήνη και τη χαρά του πιστού, «άνωθεν εστί καταβαίνοντα», από τον Θεό προέρχονται. Αυτό μου λέγει η πείρα μου. Και η καρδιά μου αναφωνεί: «Ω Πνεύμα Άγιο, είσαι όντως ο θησαυρός των αγαθών!».
5. Στα καλά έργα των πιστών, ας ατενίζεις το φως του Χριστού, το «φως το φωτίζον πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον» (Ιω. α’ 9). Μάθε να διαβάζης σ’ αυτά με αγάπη, ευχαριστώντας τον Φωτοδότη Χριστό, που τόσο πλούσια λάμπει στον κόσμο μες από τα έργα όσων του είναι αφωσιωμένοι και ζητούν τη δόξα του ονόματός του.
6. Όταν η καρδιά σου κλίνη προς το κακό και κινδυνεύη να αποσπασθή από τον βράχο της πίστεως, λέγε μέσα σου: «Ξέρω πόσο φτωχός είμαι πνευματικά. Ξέρω ότι είμαι ένα τίποτε, αν μου λείψει η πίστις. Αν στέκωμαι, αυτό οφείλεται στη χάρι του Χριστού. Ο Κύριος μου δίνει την ειρήνη, τη χαρά. Χωρίς Αυτόν , είμαι πνευματικά νεκρός, πέφτω σε ταραχή και κατάθλιψι. Χωρίς τον Σταυρό του Κυρίου, θα βυθισθώ στην πιο βαρειά θλίψη, στην απόγνωσι. Μόνον ο Χριστός με κρατεί στη ζωή και στο φως. Και ο Σταυρός είναι η ειρήνη μου και η παρηγοριά μου».
(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 20-21)
1. Οι Άγιοι δεν απουσιάζουν, ανάμεσά μας, ακόμη και μετά την κοίμησί τους. Έτσι, συχνά ακούω στην εκκλησία τη Θεοτόκο να ψάλλη τη θεσπέσια Ωδή της, που είπε στο σπίτι της συγγένισσάς της της Ελισάβετ, μετά τον Ευαγγελισμό. Άλλοτε, ακούω την Ωδή του Μωϋσέως. Ή την Ωδή του Ζαχαρίου, του πατέρα του Τιμίου Προδρόμου. Ή την Ωδή της Άννης, της μητέρας του Προφήτου Σαμουήλ. Ή την Ωδή των Τριών Παίδων. Ή την Ωδή της Μαριάμ, της αδελφής του Μωϋσέως. Και πόσα άλλα πρόσωπα της Αγίας Γραφής πλημμυρίζουν ολόκληρη την Εκκλησία, σε όλα τα πλάτη της γης, με τα ιερά τους άσματα!
Αλλά και η ιερά υμνωδία της λατρείας μας τίνος το πνεύμα έχει και κατανύσσει έτσι τις καρδιές μας; Τίνος άλλου παρά του Θεού και των Αγίων του! Εδώ βρίσκεται η απόδειξις για την αθανασία της ανθρώπινης ψυχής. Όλοι εκείνοι οι άνθρωποι τέλειωσαν τον επίγειο βίο τους. Και όμως, εξακολουθούν ακόμη να καθοδηγούν τη ζωή μας. Έφυγαν απ’ αυτόν εδώ τον κόσμο. Και όμως, εξακολουθούν να μας μιλούν, να μας διδάσκουν, να μας συγκινούν.
2. Όπως ο αέρας είναι απαραίτητος για τη ζωή του σώματος, έτσι είναι και το Άγιο Πνεύμα απαραίτητο για τη ζωή της ψυχής. Ο αέρας και το Πνεύμα μοιάζουν μεταξύ τους. Πνεύμα ακριβώς αυτό σημαίνει: πνοή. «Το πνεύμα όπου θέλει πνεί και την φωνήν αυτού ακούεις, αλλ’ ουκ οίδας πόθεν έρχεται και που υπάγει· ούτως εστί πας ο γεγεννημένος εκ του Πνεύματος» (Ιω. γ’ 8).
3. Πως συμβαίνει οι Άγιοι να μας βλέπουν εμάς και τις ανάγκες μας και να ακούνε την προσευχή μας; Ας φαντασθώ το εξής: Είμαι στον ήλιο και έγινα ένα μαζί του. Ο ήλιος φωτίζει όλη τη γη με τις ακτίνες του. Οι ακτίνες του πέφτουν σε όλα τα σημεία της γης. Μέσα σ’ αυτές τις ακτίνες, βλέπω και εγώ τη γη. Είμαι τόσο μικρός σε σύγκρισι με το άστρο της ημέρας. Και όμως. Έχω γύρω μου τόσες ακτίνες, μια εκθαμβωτική φωτοχυσία. Όποιος λοιπόν είναι ενωμένος με τον πνευματικό Ήλιο, τον Χριστό, βλέπει, μέσα στο άφθονο φως του, τα πάντα. Βλέπει τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους, για τις οποίες ο καθένας τους προσεύχεται.
(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγίου Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ.19-20)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 38
Έχουμε πει, επειδή ακούσαμε τους πολύ έμπειρους οδηγούς, ότι υπάρχει διάκριση μεταξύ των καλών και των άσχημων ονείρων εμείς πάντως είναι αρκετό να μη πειθόμαστε καθόλου σε καμμιά φαντασία για να προκόπτουμε στην αρετή. Γιατί τα όνειρα τις περισσότερες φορές δεν είναι τίποτε άλλο παρά είδωλα παραπλανημένων λογισμών ή πάλι, όπως είπα, παιγνίδια δαιμόνων. Όποτε μας σταλθεί καμμιά φορά όνειρο από την αγαθότητα του Θεού και δεν το καταδεχθούμε, δεν θα οργισθεί εναντίον μας γι’ αυτό ο πολυπόθητός μας Κύριος Ιησούς, επειδή γνωρίζει ότι φθάνουμε στην άρνησή του εξ αιτίας των δόλων των δαιμόνων. Γιατί είναι βέβαια ακριβής η προαναφερόμενη διάκριση, συμβαίνει όμως στην ψυχή, όταν μιανθεί από κάποια ανεπαίσθητη εξαπάτηση -πράγμα από το οποίο, όπως νομίζω, κανείς δεν εξαιρείται- να χάσει το δείκτη της ακριβούς διαγνώσεως και να πιστεύσει ως καλά τα μη καλά .
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 39
Ας μας είναι υπόδειγμα γι’ αυτό ο δούλος που καλείται από τον οικοδεσπότη τη νύχτα μπροστά στον περίβολο της οικίας μετά από μεγάλη αποδημία. Ο δούλος αρνήθηκε εντελώς να του ανοίξει τις θύρες, γιατί φοβόταν μήπως η ομοιότητα της φωνής, παρασύροντάς τον, τον κάνει να γίνει προδότης των πραγμάτων που του εμπιστεύθηκε αυτός. Ο κύριος όχι μόνο δεν οργίσθηκε εναντίον του, όταν ξημέρωσε, αλλά και τον αξίωσε πολλούς επαίνους, γιατί, μη θέλοντας να χάσει τίποτε από τα πράγματά του, νόμισε ότι είναι πλαστή η φωνή του οικοδεσπότη.
(ΕΠΕ,Φιλοκαλία,τόμος 9, έργα Διαδόχου Φωτικής,σελ.161-165)