"Η εμπειρία του Βασιλείου είναι προσωπική· δεν την είδε, δεν την άκουσε, την έπαθε ο ίδιος, όπως βεβαιώνει ο Γρηγόριος Νύσσης. Από την πρώτη εποχή της αναχωρήσεώς του ο Βασίλειος εργάστηκε σκληρά και για αυτό καρποφόρα. Μελέτη των γραφών, σπουδή της Παραδόσεως και άσκηση τον απορροφούσαν ολοκληρωτικά. Οι ώρες του ύπνου έμειναν ελάχιστες, η άσκηση τον απάλλασσε από τα πάθη, ο νους έμαθε να προσηλώνεται στις θείες αλήθειες και όλα να καθαρίζονται από τις εξωτερικές επιδράσεις. Έτσι γινόταν ικανότερος να εισέρχεται όλο και πιο βαθιά στην αλήθεια.
Την κατεξοχήν καθαρή και υψηλή προσευχή την έκανε τα βράδια και τις νύχτες για πολλές ώρες. Συνήθως μετά την ανάγνωση της Γραφής. Στην εργασία τούτη δεν ήταν πολλά χρόνια. Ίσως μόνο ένα χρόνο. Εν τούτοις η έντονη άσκηση και η πολύωρη προσευχή έφεραν γρήγορα τη θεία χάρη. Ο αρχάριος μοναχός τυλίγεται τη νύχτα με φως. Το πνεύμα του, ολόκληρος, κατακλύζεται από άπλετο και γλυκύτατο φως. Έτσι απρόσμενα, ξαφνικά.
… Αφέθηκε να ζει σε άφατη αγαλλίαση. Ζούσε στο Θεό και ο Θεός ήταν στο πνεύμα του! Οι στιγμές γλυκύτατες. Το πνεύμα του σκληρού αγωνιστή Βασιλείου ήταν τώρα μακάριο, αισθανόταν και είχε μόνο την εμπειρία του Θεού. Τίποτα γύρω του δεν τον ενοχλούσε. Δεν πεινούσε, δεν διψούσε.
Η εξαίσια τούτη κατάσταση της θείας έλλαμψης ήταν οπωσδήποτε σπάνια. Μα συνέβη μερικές φορές ώστε να την αντιληφθούν και αυτοί που περνούσαν κοντά στο σπιτάκι του Βασιλείου. Έτσι μία νύχτα που ο Άγιος είχε δοθεί στη νοερή προσευχή χαριτώθηκε πάλι με το θείο φως. Πάλι στο νου του άστραψε το φως. Πάλι καταλήφθηκε από μακαριότητα. Τούτη όμως τη φορά το φως που άστραψε ήταν αλλιώτικο, δεν φώτιζε μόνο το πνεύμα του, έγινε λάμψη και δυνατό πυρ που φώτιζε ολόκληρο το σπίτι. Έπρεπε να το δουν και άλλοι.
Αν δεν ήξερε κανείς ότι μέσα εκεί λιώνει στην προσευχή ένας μοναχός, θα νόμιζε ότι το σπίτι πήρε φωτιά. Έλαμπε ολόκληρο χωρίς να καίγεται· καιγόταν χωρίς να καταστρέφεται. Πόσο θαυμαστός είσαι Κύριε! Πόσο μεγάλη χάρη δίνεις στον άνθρωπο! Πόσο μεγάλος γίνεται ο άνθρωπος κοντά σου!" 

(Η ζωή ενός Μεγάλου, Στυλιανού Παπαδόπουλου, σ. 138-139)

«Εγκατέλειψε και ο Βασίλειος τους θορύβους της πόλης και το βροντοκόπημα από τα υλικά πράγματά της και ζούσε στην εσχατιά φιλοσοφώντας για το Θεό. Καταφώτισε τον Μωυσή το φως της βάτου. Μπορούμε να πούμε και για αυτόν κάτι συγγενικό με αυτήν την οπτασία. Ήταν νύχτα και γίνεται μία λάμψη από φως ενώ προσευχόταν στο σπίτι. Το φως εκείνο είχε άυλη φύση και καταφώτιζε το σπίτι με τη θεία δύναμη, χωρίς να το ανάβει κάποιο καύσιμο υλικό… Πολλές φορές καταλάβαμε ότι εισερχόταν και μέσα στον γνόφο, όπου ήταν ο Θεός. Ό,τι οι άλλοι δεν μπορούσαν να εξηγήσουν, σε εκείνον το έκανε κατανοητό η διδασκαλία του Πνεύματος, ώστε να φαίνεται πως βρίσκεται μέσα στην περιοχή του γνόφου, όπου μέσα κρύβεται ο Θεός».

(Γρηγορίου Νύσσης, ΕΠΕ, τόμος 11, σ. 305,309)

712-     Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ. Μια ευσεβής νέα αγόρασε μια Καινή Διαθήκη κι άρχισε να υπογραμμίζη τα χωρία που της έκαναν μεγαλύτερη εντύπωσι. Όσο όμως μελετούσε το ιερό κείμενο κι ενεβάθυνε στην έννοιά του αντιλήφθηκε ότι μάταια υπεγράμμιζε ωρισμένα χωρία γιατί όλα είχαν τη σημασία των κι όλα της έκαναν εντύπωσι.

713-     ΕΚ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΝΗΠΙΩΝ. Μια άπιστη δασκάλα, μιλώντας για τον πολλαπλασιασμό των πέντε άρτων στην έρημο, έλεγε στα παιδιά:

            -Εννοείτε ότι αυτή η Ευαγγελική περικοπή είναι συμβολική δηλαδή μιλάει για την πνευματική τροφή.

            Και ένας πιτσιρίκος σηκώνοντας το χεράκι του ρώτησε:

            -Τότε, κυρία, με τι περισσεύματα γέμισαν τα δώδεκα καλάθια;

714-     ΑΣΥΓΚΡΙΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Ένας εργατικός άνθρωπος βρήκε κάπου μια Καινή Διαθήκη και το βράδυ στο σπίτι του άρχισε να την διαβάζη.

            -Γυναίκα, φώναξε, αν αυτό το βιβλίο είναι αληθινό, είμαστε χαμένοι (Λουκά ιθ΄ 10).

            Διαβάζοντας όμως πιο κάτω ξαναφώναξε:

            -Γυναίκα, αν το βιβλίο αυτό λέει αλήθεια, τότε μπορούμε να σωθούμε! (Ιωάννου γ΄ 16).

715-     Η ΜΗΤΕΡΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ. Ο Φραγκίσκος Κοππέ, διάσημος Γάλλος συγγραφεύς, σε μια τραγωδία του βάζει τον πρωταγωνιστή να ερωτήση τον συνομιλητή του:

            -Ποιος σε έκανε έτσι καλό;

            Και εκείνος απαντά:

            -Η μητέρα μου και το Ευαγγέλιον.

(Θησαυρός Γνώσεων και ευσεβείας, Υακίνθου Γρατιανουπόλεως, σελ. 325-26)

704-     ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΣΤΗΡΙΓΜΑ. Ο Εσταυρωμένος είναι το καλύτερο στήριγμά μας, ο μεγαλύτερος διδάσκαλός μας. Μας διδάσκει να υποφέρωμε τα πάντα με υπομονή και προσκαρτερία και μας δίνει θάρρος και δύναμι στη ζωή.

            Κάποτε μια ηγουμένη, έλεγε σε μια νέα, που ζητούσε ν’ ασπασθή τη μοναχική ζωή:

            -Ξέρεις, παιδί μου, η ζωή μας είναι πολύ αυστηρή και δεν θα μπορέσης να ανθέξης τον κανονισμό μας.

            -Θα μπορέσω, απάντησε εκείνη αποφασισμένη, αρκεί στο κελλί μου να έχω ένα Εσταυρωμένο.

710-     Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΗΣ ΣΠΥΡΑΛΙΔΑΣ. Μια φλαμανδική παράδοσις αναφέρει το κάτωθι περιστατικόν της σταυρώσεως του Χριστού.

            Ένα μικρό πουλάκι βρισκόταν τρυπωμένο μέσα σε ξύλινο φράκτη κατά την ώρα της σταυρώσεως του Ιησού. Ο δε φράκτης ήταν κοντά στον τόπο της εκτελέσεως.

            Το πουλάκι μόλις είδε τα αγκάθια να τρυπούν το κεφάλι του Χριστού, άρχισε να κλαίη και να λέγη: Κανείς δεν έρχεται να καταπραΰνη τους πόνους του καλού τούτου ανθρώπου. Ας πάω εγώ τουλάχιστον να τον παρηγορήσω».

            Πέταξε κατά τον σταυρό και κατώρθωσε να αφαιρέση ένα αγκάθι. Αλλά μια σταγόνα αίματος έπεσε τη στιγμή εκείνη επάνω στο στήθος του. Ταυτοχρόνως δε του είπε ο Ιησούς:

            -Για ενθύμιο της καλωσύνης σου, μικρό μου πουλί, θα έχετε την χάριν, εσύ και οι απόγονοί σου, να φέρετε αυτήν την κόκκινη κηλίδα επάνω στο στήθος σας.

            Πράγματι, όλες οι πυραλίδες (κοκκινολαίμηδες), φέρουν αυτήν την κόκκινη κηλίδα επάνω στο στήθος τους.

(Θησαυρός Γνώσεων και ευσεβείας, Υακίνθου Γρατιανουπόλεως, σελ. 322,324 )

691-     ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΘΕΟ. Όταν κτιζόταν ο περίφημος καθεδρικός ναός τους Μιλάνου με τα δυο χιλιάδες διακόσια σαράντα πέντε αγάλματα και τις αναρρίθμητες αψίδες του, ένας επισκέπτης είπε σε ένα γλύπτη: «Προς τι τέτοια κολοσσιαία εργασία; Από κάτω κανείς δεν θα δη τέτοιες λεπτομέρειες και τόσα αγάλματα». «Βέβαια, από κάτω, απήντησε εκείνος, κανείς δεν θα μπορή να τα δη, αλλά ο Θεός τα βλέπει κι αυτό φθάνει» γιατί όλα αυτά θα ψάλλουν τη δόξα του Θεού.

692-     ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ. Ένας καλόγερος βρισκόταν στο κρεβάτι του θανάτου. Ξαφνικά ζήτησε από τους αδελφούς να του φέρουν τη βελόνα του, γιατί ήταν ράφτης όλη του τη ζωή μέσα στο μοναστήρι. Αφού του την έφεραν την πήρε και την έδειξε σε όλους τους παρευρισκομένους λέγοντας: « Αυτό είναι για μένα το κλειδί του Παραδείσου».

(Θησαυρός Γνώσεων και ευσεβείας, Υακίνθου Γρατιανουπόλεως, σελ. 318)

   Θέλεις να δεις το θυσιαστήριo (την αγία τράπεζα) του ανθρώπου που ελεεί; Δεν το έχτισε… κανένας άλλος, αλλά ο ίδιος ο Θεός, όχι με πέτρες, αλλά με ύλη λαμπρότερη από τον ουρανό, με ψυχές λογικές. Στα άγια των αγίων μπαίνει ο ιερέας. Μπορείς, κάνοντας τη θυσία αυτή (την κάθε πράξη αγάπης), να μπεις στον ιερότερο χώρο όπου δεν υπάρχει κανένας παρά μόνο ο Πατέρας σου, εκείνος που σε βλέπει κρυφά, εκεί που δε σε βλέπει κανένας άλλος. Μα πώς είναι δυνατό, λέει, να μη σε βλέπει κανένας, αφού το θυσιαστήριο (ο ενδεής) βρίσκεται σε δημόσιο χώρο; Το αξιοθαύμαστο είναι αυτό, ότι τότε έκρυβαν τη θέα θύρες και παραπέτασμα, τώρα είναι δυνατό να θυσιάζεις δημόσια, όπως στα άγια των αγίων, και να είναι η θυσία αυτή πιο μυστηριακή. Γιατί, όταν δεν κάνεις κάτι για επίδειξη, κι αν σε βλέπει όλη η οικουμένη, δε σε βλέπει κανένας, επειδή εσύ δεν το έκαμες για να σε δουν…
    Αυτό το θυσιαστήριο αποτελείται από τα ίδια τα μέλη του Χριστού και το σώμα του Κυρίου γίνεται θυσιαστήριό σου. Σεβάσου το. Στο ανθρώπινο σώμα (του άλλου) θυσιάζεις το ιερό σώμα του Κυρίου. Αυτό το θυσιαστήριο είναι πιο φρικτό ακόμη και από αυτήν την τωρινή αγία τράπεζα, όχι μόνο από το προχριστιανικό θυσιαστήριο.
    Αλλά μη ξαφνιαστείτε. Το τωρινό, της αγίας τράπεζας, είναι θαυμαστό εξαιτίας της θυσίας που γίνεται επάνω του. Το θυσιαστήριο του ελεήμονα δεν είναι θαυμαστό γι’ αυτό μόνο, αλλά και γιατί αποτελείται από την ίδια τη θυσία αυτή. Είναι επίσης θαυμαστό το πρώτο, γιατί είναι χτισμένο με πέτρες, αλλά γίνεται άγιο γιατί δέχεται το σώμα του Χριστού. Το δεύτερο όμως είναι το ίδιο το σώμα του Χριστού. Ώστε πιο μυστηριακό είναι αυτό, όπου είσαι παρών εσύ ο λαϊκός.
… Εσύ σέβεσαι το τωρινό θυσιαστήριο, γιατί δέχεται το σώμα του Χριστού, αλλά συμπεριφέρεσαι περιφρονητικά σ’ αυτόν που είναι ο ίδιος σώμα του Χριστού και τον βλέπεις με αδιαφορία να χάνεται. Αυτό το θυσιαστήριο μπορείς να το δεις στημένο παντού, και σε στενούς δρόμους και σε αγορές, και μπορείς να τελείς θυσίες πάνω σ’ αυτό κάθε ώρα. Γιατί και σ’ αυτό γίνεται θυσία. Κι όπως στέκεται ο ιερέας και επικαλείται το άγιο Πνεύμα, έτσι κι εσύ επικαλείσαι το άγιο Πνεύμα, όχι όμως με τη φωνή σου αλλά με τις πράξεις σου. Γιατί τίποτα δε διατηρεί και δεν ανάβει περισσότερο τη φωτιά του Πνεύματος, όσο αυτό το λάδι (της ελεημοσύνης) αν χύνεται άφθονο.
(Ομιλία 20 εις Β΄Κορινθ. ΕΠΕ τόμος 19,σελ. 527-531)

Έχω ανοίξει το στόμα μου και έχω λάβει Πνεύμα και δίνω ό,τι έχω,
και τον εαυτό μου ακόμα, στο Πνεύμα·
και την πράξη δηλαδή, και τον λόγο,
και την απραξία και την σιωπή.
Μόνο ας με έχει και ας κουνάει και το χέρι, και το νου και τη γλώσσα
όπου πρέπει και όπου θέλει.
Και ας με απομακρύνει πάλι από όπου πρέπει και είναι καλύτερο.
Είμαι όργανο του Θεού, όργανο λογικό, όργανο καλού τεχνίτη,
το οποίο προσαρμόζεται και χρησιμοποιείται από το Πνεύμα.
Χθες μου επέβαλε την σιωπή; Απείχα από την ομιλία.
Σήμερα μου παρακινεί το νου; Θα κάνω να ηχήσει ο λόγος και θα χρησιμοποιήσω την ομιλία.
Και δεν είμαι τόσο σιωπηλός και αμόρφωτος,
ώστε να κλείνω τα χείλη μου όταν πρέπει να μιλήσω.
Αλλά ανοίγω και κλείνω το στόμα μου με εντολή του Νου και του Λόγου και του Πνεύματος,
της μίας φυσικής ένωσης και θεότητας.
Θα μιλήσω λοιπόν επειδή αυτή είναι η εντολή την οποία έλαβα.

(Λόγος ΙΒ, εκδ. ΕΠΕ, τόμος 1, σ. 309)

(Άθελά του ο Μέγας Βασίλειος "φωτογραφίζει" την δική του ψυχή!).
    Η ψυχή κάνει δικό της το Πνεύμα όχι με το να προσεγγίσει αυτό τοπικά (διότι πώς μπορείς να πλησιάσεις με το σώμα σου το ασώματο;) αλλά με το να απομακρύνει τα πάθη, τα οποία αφού προσκολλήθηκαν στην ψυχή αργότερα, λόγω της αγάπης προς την σάρκα, την απομάκρυναν από την εγγύτητα προς το Θεό.
    Όταν λοιπόν καθαριστεί κανείς από την αισχρότητα, την οποία ντύθηκε με την κακία και επιστρέψει στη φυσική ωραιότητα, και αποδώσει σαν σε εικόνα βασιλική την αρχαία μορφή με τον καθαρισμό της, μόνο έτσι μπορεί να πλησιάσει τον Παράκλητο.
    Αυτός λοιπόν, σαν ήλιος, αφού παραλάβει καθαρισμένα μάτια, θα σου δείξει στον εαυτό του την εικόνα του αόρατου. Στο μακάριο λοιπόν θέαμα της εικόνας θα δεις το ανέκφραστο κάλλος του πρωτοτύπου.
    Με το Πνεύμα ανυψώνονται οι καρδιές, χειραγωγούνται οι ασθενείς, τελειοποιούνται όσοι προκόβουν. Αυτό, αφού φωτίσει αυτούς που έχουν καθαριστεί από κάθε κηλίδα, τούς καθιστά πνευματικούς, λόγω της κοινωνίας τους με Αυτό.
    Και όπως τα λαμπερά και διαφανή σώματα, όταν πέσει πάνω τους κάποια ακτίνα, και τα ίδια λάμπουν περισσότερο και αντανακλούν μόνα τους και άλλη λάμψη, έτσι και οι πνευματοφόρες ψυχές, όταν καταυγαστούν από το Πνεύμα, και οι ίδιες γίνονται πνευματικές και σε άλλους στέλνουν τη χάρη.
    Εδώ οφείλεται η πρόγνωση των μελλόντων, η κατανόηση των μυστηρίων, η γνώση των απόκρυφων, η διανομή των χαρισμάτων, η ουράνια ζωή, η μαζί με τους αγγέλους συμβίωση, η ατέλειωτη ευφροσύνη, η διαμονή με το Θεό, ή ομοίωση με το Θεό, και το ανώτερο από όσα μπορεί κανείς να επιθυμήσει, το να γίνει θεός.
(Περί Αγίου Πνεύματος,κεφ. Θ, εκδ ΕΠΕ, τόμος 10 σελ. 339-341)

Ο Χριστός μας γεννήθηκε! Έκλινε τους ουρανούς και κατέβηκε στη γη μας! Πόσο μεγάλη τιμή μας έκανε ο Κύριος! Πρέπει να Τον δοξολογούμε ακατάπαυστα γι’αυτό! Όλες αυτές τις μέρες που προηγήθηκαν, προετοιμάζαμε κι εμείς τη φάτνη της καρδιάς μας για να υποδεχτεί το Θεάνθρωπο! Αυτός που καταδέχτηκε να γεννηθεί σε ένα στάβλο, καταδέχεται τώρα να γεννηθεί και στις πήλινες καρδιές μας! Είναι πέρα από κάθε λογική η γενναιοδωρία του Χριστού μας! Νομίζω όμως ότι δε φτάνει μόνο αυτό… η γέννηση Του μέσα μας. Ο Θεάνθρωπος περιμένει από εμάς να Τον φροντίσουμε! Γεννήθηκε ευάλωτος στα χέρια της Θεοτόκου, γυμνός, πεινασμένος, διψασμένος, όπως κάθε παιδί που γεννιέται! Η Παναγία μας φυσικά έκανε όλα αυτά που έπρεπε να κάνει γιατί Τον αγάπησε όσο κανείς άνθρωπος!
Αφού όμως κι εμείς ποθήσαμε τη γέννηση Του στην καρδιά μας και ο Κύριος ήρθε, πρέπει νομίζω κι εμείς αυτό το Βρέφος, το Θείο Βρέφος να Το ταΐσουμε… τί άλλο από την προσκύνηση μας και τη δοξολογία μας, την υπακοή μας και την καλλιέργεια των αρετών; Αντί για μητρικό γάλα να Το ξεδιψάσουμε με τα δάκρυα της χαράς μας και της μετανοίας μας και με το αίμα της ψυχής μας, αγωνιζόμενοι κάθε φορά να σταθούμε στο ύψος αυτής της τιμής που μας έκανε ο Θεός! Ένα ύψος που φυσικά ποτέ δε θα το φτάσουμε! Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να αναρριχηθούμε μέχρι εκεί που μπορούμε! Με Αυτόν και γι’Αυτόν! Τα άλογα ζώα προθυμοποιήθηκαν να ζεστάνουν το Θείο Βρέφος! Εμείς θα Το αφήσουμε να κρυώσει στην παγωμένη καρδιά μας; Δεν πρέπει να Το θερμάνουμε με την αγάπη μας, τη χριστιανική αγάπη, όπως εξυμνείται από τον Απόστολο Παύλο [ Α΄ Προς Κορινθίους ιγ΄1-13] προς Αυτόν και μεταξύ μας; Δεν Του αξίζει να πιστεύουμε ένθερμα σε Αυτόν και να προσευχόμαστε με όλη μας την καρδιά;
Ο Ιωσήφ υπάκουσε τον Άγγελο και απομάκρυνε τον Ιησού από τον Ηρώδη που ήθελε να Τον θανατώσει! Έτσι κι εμείς υπακούοντες στην Εκκλησία και στον πνευματικό μας πρέπει να Τον προφυλάσσουμε από το θανατηφόρο ιό της αμαρτίας, επειδή στην καρδιά μας ή Αυτός θα είναι ή η αμαρτία! Οι γονείς όταν αποκτούν το πρώτο τους παιδί αλλάζουν όλη τους τη ζωή! Ζουν γι’αυτό γιατί είναι μεγάλη η ευθύνη τους! Αγάλλονται βλέποντας το, το νοιάζονται συνέχεια, χάνουν τον ύπνο τους, τις παλιές τους συνήθειες, κόβουν το θέλημα τους και όλα αυτά με χαρά μεγάλη γιατί το κάνουν για το παιδί τους… Αυτό το παιδί που γεννήθηκε τα Χριστούγεννα, το ιδιαίτερο παιδί, που ούτε νωρίτερα ούτε αργότερα ούτε ποτέ δε θα γεννηθεί ξανά όμοιο με αυτό, αυτό το Παιδί που γνωρίζουμε ότι γεννήθηκε για να σταυρωθεί για τη σωτηρία μας, πόσο πιο πολύ πρέπει να Το αγαπήσουμε, να Το φροντίσουμε και Το μεγαλώσουμε μέσα μας; Μήπως να Το αφήσουμε σε κάποιο κάδο απορριμμάτων όπως είναι της μόδας τώρα τελευταία; Όχι βέβαια! Ο Χριστός μας γεννήθηκε κι εμείς αναγεννιόμαστε μαζί Του! Για τον κόσμο που ζει μακριά Του, τα Χριστούγεννα τελείωσαν! Για τους χριστιανούς μόλις τώρα ξεκινάνε!
Σ’ευχαριστούμε Χριστέ μας!(Κ.Δ.Κ.)

Ο Όσιος Γρηγόριος (1296-1359) πολέμησε τον λατινόφρονα Βαρλαάμ. Γράφεται στο συναξάρι του κάτι πολύ χαρακτηριστικό:
«... Για να υποδείξουμε και μερικά από εκείνα που τον χαρακτήριζαν,
αυτά ήταν τα κατεξοχήν ιδιαίτερά του γνωρίσματα·
το υπερβολικά πράο και ταπεινό του χαρακτήρα του,
όπου δεν ήταν ο λόγος για το Θεό και τα θεία·
διότι σε αυτού του είδους τα θέματα,
ήταν πάρα πολύ μαχητής...»

(Συναξάριον Τριωδίου της Β΄Κυριακής Νηστειών)

Μόδεστος (στάλθηκε από τον αρειανόφρονα αυτοκράτορα Ουάλη να απειλήσει τον Μ. Βασίλειο): Κανεὶς μέχρι τώρα δὲ μίλησε μὲ τόσο θάρρος στὸ Μόδεστο, κανεὶς δὲν εἶχε μπροστά μου τόση παρρησία.
Ἦρθε καὶ ἡ ὥρα τοῦ κεραυνοῦ. Ὁ Βασίλειος δὲν κρατήθηκε. Οἱ ὧρες εἶναι μεγάλες, κρίσιμες, ἱστορικές. Γι’ αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ τὸν κατηγορήσει κανεὶς ἐγωϊστή!
Βασίλειος: Γιατί δὲ συνάντησες ποτέ σου ἀληθινὸ ἐπίσκοπο. Ἀλλοιῶς θὰ σοῦ μιλοῦσε μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, ἀφοῦ θ’ ἀγωνιζόταν γιὰ τόσο ὑψηλὰ πράγματα. (Ὁ Βασίλειος εἶδε τώρα τὸ συντριμμένο ἔπαρχο, μέτρησε καὶ τὸ βαρὺ λόγο ποὺ ξεστόμησε καὶ θέλησε νὰ μαλακώσει τὴν ἀτμόσφαιρα). Ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι, ἔπαρχε, εἴμαστε καλοὶ καὶ ταπεινοὶ ὅσο κανεὶς ἄλλος. Ὄχι μόνο στὸ βασιλιὰ δὲ φερόμαστε ὑπεροπτικά, μὰ οὔτε καὶ στὸν πιὸ μικρὸ ἄνθρωπο. Ἂν ὅμως τύχει νὰ κινδυνεύει ἡ πίστη στὸ Θεό, τότε περιφρονοῦμε τὰ πάντα καὶ ἀγκαλιάζουμε αὐτήν. Τότε ἡ φωτιά, τὸ ξίφος τοῦ δήμιου, τὰ θηρία καὶ τὸ ξέσκισμα τῆς σάρκας μας μὲ τὰ νύχια τῶν βασανιστῶν φέρνει σὲ μᾶς περισσότερο εὐχαρίστηση παρὰ φόβο. Γι’ αὐτὸ κάνε ὅ,τι θέλεις, ὅ,τι ἔχεις δικαιοδοσία. Βρίσε με, ἀπείλησέ με ὅσο θέλεις. Ἂς τὸ ἀκούσει ὅμως κι ὁ βασιλιάς, δὲν θὰ μὲ καταφέρεις νὰ δεχθῶ τὴν κακοδοξία, ἔστω κι ἂν ἀπειλήσεις χειρότερα.
(Ἀπό τό βιβλίο:Ἡ ζωὴ ἑνὸς Μεγάλου: Βασίλειος Καισαρείας, Στυλιανού Παπαδοπούλου, Ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας)