Αφού ο αυτοκράτορας Αναστάσιος Α το 511 μ.Χ. επανήλθε στην αρχική του (αιρετική) στάση, όλοι βρίσκονταν σε αμηχανία και απορία τι να πράξουν. Έτσι άλλοι υποστήριζαν τη βλασφημία, ενώ άλλοι, από το άλλο μέρος, φοβούνταν και δεν προέβαλλαν ούτε τον παραμικρό αντίλογο· και τούτο, διότι ίσως και στην υπόθεση αυτή παραχωρούσαν την πρωτοβουλία και παρρησία στον κοινό Πατέρα (τον Θεοδόσιο) και περίμεναν από αυτόν, σαν από στρατηγό, το σύνθημα. Τότε λοιπόν, τότε έγινε φανερό πόσο πολύ και τα γηρατειά όταν ενισχύονται και ενδυναμώνονται από τον ζήλο, ενεργούν νεανικά και γενναία εναντίον εκείνων που αποτελούν κίνδυνο για το καλό και την αλήθεια. Δηλαδή ο όσιος δεν λογάριασε εκείνα τα αυτοκρατορικά γράμματα και θεσπίσματα, ούτε τις μύριες απειλές, ούτε τους όχλους που ευλαβούνταν τα θεσπίσματα του βασιλιά εξίσου προς τα θεία, ούτε τους στρατιώτες που περιφρουρούσαν εκείνους που είχαν μεταφέρει τα βασιλικά παραγγέλματα· όλα αυτά τα καταφρόνησε σαν να επρόκειτο για κακόγουστος ήχους, και είπε ότι τέτοιες βροντές τρομάζουν τα παιδιά και όχι τον ίδιο.
      Έτσι λοιπόν όρμησε σαν λέοντας, μπήκε στον Ιερό Ναό, ανέβηκε στο βήμα, πάνω στο οποίο οι ιερείς διαβάζουν συνήθως τα αναγνώσματα, και, αφού έκανε νόημα με το χέρι του στο πλήθος να σταματήσει να μιλάει, ύψωσε τη φωνή του και είπε: «Αν κάποιος απορρίπτει τις τέσσερις άγιες Συνόδους και δεν τις θεωρεί σαν τα τέσσερα Ευαγγέλια, να είναι ανάθεμα, δηλαδή καταραμένος και αφορισμένος». Αυτά μόνο είπε, και κατέπληξε το πλήθος σαν άγγελος και με το μέγεθος της θαυμαστής του ενέργειας, τους άφησε όλους άφωνους. Ακολούθως εξήλθε από τον Ιερό Ναό προχωρώντας ανάμεσά τους αμίλητος. Αλλά και εκείνοι σιωπούσαν και κατά κάποιο τρόπο κοιμούνταν και νόμιζαν πως έβλεπαν όνειρο, σαν να μην ήταν πραγματικό εκείνο που έγινε. Και βέβαια υπήρξε τέτοιο το στρατήγημα εκείνο του ανδρός, που νόμισαν πως από αυτό κατέταξαν στα ιερά δίπτυχα τις άγιες Συνόδους.
      Μετά από αυτά ο Όσιος Θεοδόσιος χωρίς καμία χρονοτριβή και χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, περιερχόταν τις πόλεις που ήταν ολόγυρα, τους μαθητές και άλλους ζηλωτές από την ερημιά και τους καθοδηγούσε, επιβάλλοντας τη γνώμη του σαν άλλος στρατηγός· Ο πρώτος στην πολιά (στις άσπρες τρίχες, στη γεροντική ηλικία) δείχνοντας και πρώτος στην προθυμία. Τριγύρισε σε όλους και έγινε στους πάντες τα πάντα· πληροφορούσε και ενημέρωνε εκείνους που είχαν αμφιβολίες· στήριζε ακόμη περισσότερο τους ευσταθείς, ξεσήκωνε τους νωθρούς και ράθυμους, επέτεινε την επιμέλεια των προθύμων, ενθάρρυνε και ενίσχυε εκείνους που δείλιαζαν, παραινούσε τους αγωνιζόμενους, κατατρόμαζε τους αντιπάλους με την εξαιρετική του γενναιότητα, προλάμβανε κάθε αιρετική νόσο με την ταχύτητα της ιατρείας» (Βίος και πολιτεία Οσίου Θεοδοσίου, εκδ. Αποστ. Διακονία, σελ. 94-95)

Επιστολή Οσίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου προς τον αυτοκράτορα Αναστάσιο Α το 511 μ.Χ.
    Βασιλιά μου, μπροστά μας υπάρχουν δύο περιπτώσεις και πρέπει να επιλέξουμε τη μία από τις δύο: δηλαδή ή να ζούμε αισχρά και ανελεύθερα συμφωνώντας και ενωνόμένοι με τους Ακέφαλους (Μονοφυσίτες), ή να πεθάνουμε έντιμα ακολουθώντας τα ορθά δόγματα των Αγίων Πατέρων. Ε, μάθε, εμείς προτιμάμε να πεθάνουμε. Διότι τόσο πολύ απέχουμε από το να ακολουθούμε τα καινοφανή και κακόδοξα δόγματα, ώστε όχι μόνο θα μένουμε αμετακίνητοι στη θέση μας, ακολουθώντας με απόλυτη ακρίβεια τους προηγούμενους νόμους (δόγματα) που θέσπισαν οι άγιοι πατέρες, αλλά και εκείνους που τυχόν θα παρασυρθούν και θα παρεκκλίνουν από την ορθή πίστη, ευσεβώς θα τους αποκηρύξουμε και θα τους υποβάλλουμε σε ανάθεμα. Και όχι μόνο τούτο· αλλά και αν χειροτονήσετε κάποιον από τους Ακέφαλους, εμείς δεν πρόκειται να τον δεχτούμε με καμία βία. Μακάρι όμως, βασιλεύ Ιησού Χριστέ, να μη γίνει ποτέ τέτοιο πράγμα.
    Αν βέβαια συμβεί κάτι τέτοιο, αφού επικαλεστούμε ως μάρτυρα της αλήθειας τον Θεό, ή, να πούμε καλύτερα, Εκείνον, τον Ιησού, που τώρα βλασφημείται από αυτούς, τους Ακέφαλους, θα προβάλλουμε αντίσταση μέχρις αίματος. Και όπως για την πατρίδα, έτσι και περισσότερο για την ορθή πίστη θα προσφέρουμε ευχάριστα τις ψυχές μας, έστω και αν δούμε και αυτούς τους Αγίους Τόπους παραδομένος στο πυρ. Γιατί άλλωστε, και ποιο είναι το όφελος μόνο του ονόματος, όταν επιτέλους αυτά τα ιερά πράγματα καθυβρίζονται και προπηλακίζονται;
    Λοιπόν, βασιλιά μου, εμείς δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να φρονήσουμε, ούτε να πούμε καθόλου, ούτε να παραδεχτούμε κάτι που δεν συμφωνεί με τα θεσπισθέντα από τις τέσσερις άγιες και οικουμενικές Συνοδούς …
    Σχετικώς λοιπόν με αυτά, και πυρ να ανάβει εναντίον μας, και ξίφος να ακονίζεται, και ο πικρός θάνατος να επιφέρεται καταπάνω μας, μάλλον δε αντί ενός, αν είναι δυνατόν, και μύριοι θάνατοι, εμείς δεν θα προδώσουμε ποτέ την ορθή πίστη και ούτε θα αθετήσουμε και θα ατιμάσουμε εκείνα που ορθώς δογμάτισαν οι θεοφόροι Πατέρες. Ας είναι δε μάρτυρες τούτου οι ιδρώτες τους για την ορθόδοξη Πίστη και τα πολλά τους αγωνίσματα. Και τα δόγματά τους θα μένουν οπωσδήποτε στερεά και αμετάβλητα…»(Βίος και πολιτεία Οσίου Θεοδοσίου, εκδ. Αποστ. Διακονία, σελ. 90-92)

     Κάποτε ο όσιος Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης αφόρισε έναν αδελφό, και βέβαια δίκαια· ή, όχι μόνο δίκαια, αλλά και φιλάνθρωπα. Και τον αφόρισε, επειδή η νόσος του, πράγματι, ένα τέτοιο φάρμακο χρειαζόταν. Εκείνος όμως το καλό που του έκανε ο όσιος με την παιδαγωγία αυτή, ώστε να θεραπευτεί, το ανταπέδωσε με το κακό. Δηλαδή, παραβαίνοντας συγχρόνως και την τάξη, επέβαλε το ίδιο επιτίμιο στον Όσιο, χωρίς αυτός να έχει υποπέσει σε κάποιο παράπτωμα… Επομένως ο αδελφός εκείνος περιέπεσε και σε άλλη χαλεπότατη νόσο, την αναισχυντία.
     Τι έπραξε λοιπόν ο μέγας κατά τη μετριοφροσύνη και δια της ταπεινοφροσύνης του υψηλότατος και ουράνιος; Δέχτηκε το επιτίμιο, σαν να του είχε επιβληθεί καλώς και σαν να είχε θέση σε αυτόν, και δεν κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων, μέχρις ότου ο αδελφός που τον έδεσε με το επιτίμιο, αυτός ο ίδιος και τον έλυσε. Ήταν δηλαδή ο όσιος Θεοδόσιος καταφανώς μιμητής του Μωυσή: φοβερός μεν και αμείλικτος στους αμαρτάνοντες προς τον Θεόν, επιεικέστατος δε και ανεκτικότατος προς εκείνους που έφταιγαν σε αυτόν. Έτσι δεν ήταν ούτε ευκαταφρόνητος, για την πραότητα του, ούτε φορτικός, για την υπερβάλλουσα αυστηρότητά του…»(Βίος και πολιτεία Οσίου Θεοδοσίου, εκδ. Αποστ. Διακονία, σελ. 120)

    «Πρέπει και αυτό να προστεθεί για να γίνει γνωστό σε ποιο ύψος ταπεινώσεως έφτασε ο όσιος Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης. Λοιπόν, κάποτε διαπληκτίζονταν και αλληλοδέρνονταν δύο αδελφοί. Εκείνος τους συμβούλευε να σταματήσουν την έχθρα και να συμφιλιωθούν όπως είναι πρέπον σε κάθε χριστιανό, πολύ δε περισσότερο στους μοναχούς. Όμως, παρά τις παραινέσεις του, εκείνοι δεν πείθονταν και το μεταξύ τους μίσος αποδεικνυόταν ισχυρότερο από τις συμβουλές του.
    Τότε ο όσιος έγινε ικέτης και, ο ποιμένας των προβάτων, ο διδάσκαλος των μαθητών, ο πατέρας των τέκνων, τους ζητούσε το καλό τους, σαν να επρόκειτο για ευεργεσία δική του· και, ο ιατρός, τους παρακαλούσε να τους θεραπεύσει πληγή και την ασθένειά.
    Τους παρακαλούσε δε όχι απλώς και αμελώς, αλλά μέσα από τα βάθη της ψυχής του και με ταπείνωση που ξεπερνούσε κάθε όριο και μέτρο. Πράγματι, έπεσε κάτω και κειτόταν στο έδαφος, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό, τρόπο άκρας ταπείνωσης, θα μαλάξει τη σκληρότητα της έχθρας. Και δεν σταμάτησε να τους παρακαλεί, μέχρις ότου και με μαλαξε και διέλυσε το μίσος που υπήρχε ανάμεσα τους. Έτσι λοιπόν ο όσιος τους δύο εκείνους αδελφούς, που τους χώριζε ένα άσπονδο μίσος, τους συνέδεσε με τα δεσμά της φιλίας». (Βίος και πολιτεία Οσίου Θεοδοσίου, εκδ. Αποστ. Διακονία, σελ. 119)

     «Έλεγε ο Όσιος Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης προς τον εαυτό του: «Αν ουδείς από τους στρατιώτες του κόσμου δεν έχει το θάρρος και δεν είναι τόσο ανόητος, ώστε από τη γραμμή του να εισορμήσει αμέσως στο μέσο των εχθρών, στην περίπτωση που είναι παντελώς ανεκπαίδευτος στην τεχνική του πολέμου, πώς θα μπορέσω εγώ που δεν είμαι ακόμη ασκημένος για αντιπαράθεση ούτε περιζωσμένος με την άνωθεν δύναμη να αντιπαραταχθώ και να πολεμήσω με τον εχθρό σε μία συμπλοκή που θα είναι άκρως δύσκολη και επικίνδυνη, αφού ή πάλη «δεν θα είναι προς αίμα και σάρκα, αλλά προς τις αρχές, προς τις εξουσίες, προς τους κοσμοκράτορες του κόσμου του αιώνα τούτου, προς τα πονηρά πνεύματα;»
     Λοιπόν, πρέπει πρώτα να μαθητεύσω σε πνευματικούς πατέρες οι οποίοι έχουν προασκηθεί στους καλούς αγώνες, κατά των πνευμάτων της πονηρίας, και να γυμναστώ καλά από αυτούς στους τρόπους καταπολέμησης των νοητών εχθρών. Μετά ταύτα, ας πάω και εγώ να εγκαταβιώσω μόνος στην έρημο ώστε να δρέπω τους καρπούς που κατά καιρόν φύονται από την ησυχία και τη σιωπή» (Βίος και πολιτεία Οσίου Θεοδοσίου, εκδ. Αποστ. Διακονία, σελ. 41-42)

     Ο γκουρού Σάι Μπάμπα τονίζει: « Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στον Ένα Θεό. Τι νόημα έχει να λογομαχούν και να μάχονται οι άνθρωποι μεταξύ τους για αυτό που είναι Αιώνιο και Απόλυτο;». «Η οικουμενική, η αιώνια Πίστη είναι σαν τον ωκεανό. Οι διάφορες θρησκείες είναι τα ποτάμια που εκβάλλουν μέσα του».
     Ο Γκάντι: «Η ψυχή των θρησκειών είναι μία, αλλά περιβάλλεται από πάρα πολλές μορφές… Η αλήθεια δεν είναι αποκλειστική ιδιοκτησία κανενός ιερού κειμένου… Δεν μπορώ να αποδώσω αποκλειστική θεότητα στον Ιησού. Είναι τόσο θεϊκός όσο και ο Κρίσνα ή ο Ραμα ή ο Μωάμεθ ή ο Ζωροάστρης». «Οι θρησκείες είναι διαφορετικοί δρόμοι που συγκλίνουν στο ίδιο σημείο. Τι σημασία έχει που ακολουθούμε διαφορετικούς δρόμους αν καταλήγουμε στον ίδιο στόχο;». «Ο Θεός δεν έχει θρησκεία». «Πιστεύω στη θεμελιώδη αλήθεια όλων των μεγάλων θρησκειών του κόσμου». «Και γι’ αυτό όλοι εμείς με μια φωνή ονομάζουμε το Θεό διαφορετικά ως Παραμάτμα, Ισβάρα, Σίβα, Βισνού, Ράμα, Αλλάχ, Κούντα, Νταντα Ορμούζντα, Ιεχωβά, Θεό και μια άπειρη ποικιλία ονομάτων. Είναι ένας, ωστόσο πολλοί». «Και δεν υπάρχει άλλη θρησκεία από την αλήθεια. Η αλήθεια είναι ο Ράμα, ο Ναραγιάνα, Ο Ισβάρα, Ο Κούντα, ο Αλλάχ, ο Θεός. [Όπως λέει ο Ναρασίνχα, «τα διαφορετικά σχήματα με τα οποία σφυρηλατείται ο χρυσός προκαλούν διαφορετικά ονόματα και μορφές; Τελικά όμως όλα είναι χρυσός.»]»
     Ο γκουρού Paramalansa Yogananda: «ο φιλελεύθερος είναι μία θρησκευόμενη πεταλούδα που πετά από εδώ και από εκεί», «ψάξτε μέχρι να βρείτε το μονοπάτι που είναι το πιο κατάλληλο για την πνευματική κλίση της καρδιάς και του νου σας και στη συνέχεια μείνετε σταθεροί εκεί. Οτιδήποτε επιλέξετε, δοκιμάστε το σε βάθος». «Κάθε εκκλησία επιτελεί καλό έργο, και για το λόγο αυτό τις αγαπώ όλες».
     Ο γκουρού Sri Ramakrishna : «Ένιωσα την ανάγκη να ασκήσω κάθε θρησκεία για κάποιο διάστημα -τον ινδουισμό, το Ισλάμ, τον Χριστιανισμό. Επίσης ακολούθησα τα μονοπάτια των Σάκτας, των Βαϊσνάβας και των Βεδαντιστών. Ανακάλυψα ότι υπάρχει μονάχα ένας Θεός προς τον οποίο όλοι κατευθύνονται, αλλά τα μονοπάτια είναι διαφορετικά». «Τα διαφορετικά δόγματα δεν είναι τίποτε άλλο από διαφορετικά μονοπάτια για να φτάσουμε τον ίδιο Θεό». «Ο Θεός μπορεί να γνωσθεί μέσα από όλα τα μονοπάτια. Όλες οι θρησκείες είναι αληθινές. Αυτό που έχει σημασία είναι να φτάσεις στην ταράτσα. Μπορείς να φτάσεις εκεί ανεβαίνοντας πέτρινα σκαλιά, ξύλινα σκαλιά, σκαλιά από μπαμπού, ή με ένα σχοινί. Μπορείς ακόμη να ανέβεις σκαρφαλώνοντας σε ένα κοντάρι από μπαμπού». «Οι διαφορετικές πίστεις δεν είναι παρά μονοπάτια διάφορα για να φτάσει κάνεις τον Υπέρτατο. Πολυάριθμα είναι τα μέσα με τα οποία μπορούμε να φτάσουμε σε αυτό το ναό της Κάλι. Άλλοι έρχονται εδώ με πλοίο, άλλοι με αμάξι, άλλη ακόμη με τα πόδια. Όμοια, διαφορετικοί άνθρωποι φτάνουν στο Θεό από οδούς διαφορετικών πίστεων»
     Ο γκουρού Osho τονίζει: «το ίδιο ακριβώς ισχύει για το Μαχαβίρα, τον Χριστό, τον Λάο Τσε ή τον Μωάμεθ. Για μένα, το μόνο που διαφοροποιεί όλους αυτούς είναι η διαφορά στο όνομα. Είναι διαφορετικές λάμπες, αλλά το φως που λάμπει μέσα τους είναι το ίδιο. Αν αυτό το φως καίει στη λάμπα του Μωάμεθ ή του Μαχαβίρα ή του Βούδα, για μένα δεν έχει καμία διαφορά. … για μένα δεν υπάρχει διαφορά όταν μιλώ για το Χριστό ή τον Κρίσνα ή τον Βούδα. Μιλώ για το ίδιο φως. Ένα φως που φώτισε πολλά λυχνάρια. Όμως δεν είμαι επηρεασμένος από τα λυχνάρια».
     Ο Δαλάι Λάμα: «Πιστεύω πως είναι πολύ καλύτερο να έχουμε μία πολυμορφία θρησκειών και φιλοσοφιών στη θέση μίας και μόνης. Αυτό είναι βασικό εξαιτίας των πολλών πνευματικών χαρακτηριστικών του ανθρώπου. Κάθε θρησκεία έχει ορισμένες μοναδικές ιδέες και τεχνικές και η πίστη μας μπορεί να εμπλουτιστεί με το να διδαχθεί από αυτές». «Όταν αναφερόμαστε στις διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις, μπορούμε να πούμε ότι κάποια συγκεκριμένη από αυτές είναι πιο αποτελεσματική για κάποιο συγκεκριμένο άτομο. Δεν ωφελεί όμως καθόλου το να προσπαθούμε να επιχειρηματολογήσουμε λέγοντας ότι με βάση τη φιλοσοφία ή τη μεταφυσική, η μία θρησκεία είναι καλύτερη από την άλλη. Το πιο σημαντικό πράγμα είναι ασφαλώς η αποτελεσματικότητά της σε κάθε ατομική περίπτωση. Ο δικός μου, λοιπόν, τρόπος για να επιλύσω τη φαινομενική αντίφαση ανάμεσα στους ισχυρισμούς της κάθε θρησκείας ότι κατέχει τη «μία και μόνη αλήθεια» και ότι αποτελεί τη «μοναδική θρησκεία» και στην πραγματικότητα της πολλαπλότητας των θρησκειών, είναι να κατανοήσω ότι στην περίπτωση ενός συγκεκριμένου ατόμου θα υπάρχει πράγματι μόνο μία αλήθεια, μία θρησκεία. Όμως από την προοπτική της ευρύτερης ανθρώπινης κοινωνίας, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε την ιδέα «πολλών αληθειών, πολλών θρησκειών». Συνεχίζοντας με το ιατρικό παράδειγμα που δώσαμε πιο πάνω, στην περίπτωση ενός συγκεκριμένου ασθενούς, το κατάλληλο φάρμακο ασφαλώς θα είναι πράγματι το μόνο φάρμακο. Όμως είναι σαφές ότι κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν άλλα φάρμακα κατάλληλα για άλλους ασθενείς». «Αν είχαμε ένα εστιατόριο, για παράδειγμα, και αυτό πρόσφερε μόνο ένα πιάτο -το ίδιο κάθε μέρα και για κάθε γεύμα- αυτό το εστιατόριο μετά από λίγο διάστημα δεν θα είχε και πολλούς πελάτες. Οι άνθρωποι χρειάζονται και εκτιμούν τις παραλλαγές στην τροφή τους γιατί υπάρχουν τόσες πολλές διαφορετικές γεύσεις. Κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο οι θρησκείες οφείλουν να τρέφουν το ανθρώπινο πνεύμα»
     Τονίζει ο γκουρού Vivekananda: «Ο άνθρωπος δεν ταξιδεύει από το λάθος στην αλήθεια, αλλά ανεβαίνει από αλήθεια σε αλήθεια, από αλήθεια που είναι χαμηλότερη σε αλήθεια που είναι ψηλότερη…Αν μία θρησκεία είναι αληθινή, τότε και όλες οι άλλες είναι αληθινές. Η ινδουιστική πίστη είναι δική σας όσο και δική μου. Εμείς οι ινδουιστές όχι απλώς ανεχόμαστε, αλλά ενωνόμαστε με κάθε θρησκεία, προσευχόμενοι στο τζάμι του Μωαμεθανού, λατρεύοντας μπροστά στη φωτιά του Ζωροάστρη και γονατίζοντας στο σταυρό του Χριστιανού. Ξέρουμε ότι όλες οι θρησκείες εξίσου, από το χαμηλότερο φετιχισμό μέχρι την υψηλότερη απολυτότητα, δεν είναι άλλο πάρα πολλές προσπάθειες της ανθρώπινης ψυχής να αρπάξει και να συνειδητοποιήσει το Άπειρο. Έτσι μαζεύουμε όλα αυτά τα λουλούδια και, δένοντάς τα μαζί με το σχοινί της αγάπης, τα κάνουμε ένα θαυμάσιο μπουκέτο λατρείας» (π. Σεραφείμ Ρόουζ, Η ορθοδοξία και η θρησκεία του μέλλοντος, σελ. 57 εξ.). «Η πίστη σας ας είναι περιεκτική, όχι αποκλειστική!... Μη σχηματίσετε νέα αίρεση. Δεχθείτε όμως όλες τις αιρέσεις. Εναρμονείσθε όλες τις πίστεις…»
     Ο ρωμαιοκαθολικός καθηγητής Huns Kung λέει: «Για το μέλλον ένα μόνο είναι βέβαιο· στο τέρμα τόσο της ανθρώπινης ζωής όσο και της πορείας του κόσμου δεν θα στέκονται ο Βουδισμός ή ο Ινδουισμός αλλά ούτε και το Ισλάμ και ο Ιουδαϊσμός. Ναι, ούτε και ο Χριστιανισμός. Καμία θρησκεία. Αλλά μόνον ο ίδιος ο Άρρητος… Και στο τέρμα δεν θα στέκεται πια μεταξύ θρησκειών διαχωριστικά κάποιος προφήτης ή φωτιστής· δεν θα στέκεται ούτε ο Μωάμεθ ούτε ο Βούδας. Μάλιστα δεν θα στέκεται πια διαχωριστικά ούτε και ο Ιησούς Χριστός…»
     «Δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτε πιο αλαζονικό από το να πιστεύεις ότι ο δικός σου θεός είναι αληθινός, ενώ οι χιλιάδες θεοί που έχει επινοήσει η ανθρωπότητα στο ρου της ιστορίας είναι γελοίες φαντασιοπληξίες.»(Thor Benson)
«Ο καθένας συνθέτει τη δική του θρησκεία a la carte. Κάνουμε ζάπιγκ από τη μία θρησκευτική παράδοση στην άλλη» (Henri Tincg, Το Βήμα 5-12-1999)
Η αποκλειστικότητα του Χριστού! «Ο Χριστιανισμός δεν έχει να κάνει με το πόση πίστη έχεις. Έχει να κάνει με το σε Ποιον πιστεύεις.»(Mike Donahey) «Δεν είναι καν αρκετό να πιστεύεις ότι υπάρχει Θεός. Πρέπει να πιστέψεις στο Θεό που είναι εκεί»(Swindoll Charles R)

Ψαλμοί 95,5 ὅτι πάντες οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν δαιμόνια, ὁ δὲ Κύριος τοὺς οὐρανοὺς ἐποίησεν.
Ιωάννου 14,6 λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή· οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν πατέρα εἰ μὴ δι᾿ ἐμοῦ.
Ιωάννου 8,12 ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου· ὁ ἀκολουθῶν ἐμοὶ οὐ μὴ περιπατήσῃ ἐν τῇ σκοτίᾳ, ἀλλ᾿ ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς.
Ιωάννου 10,9 ἐγώ εἰμι ἡ θύρα· δι᾿ ἐμοῦ ἐάν τις εἰσέλθῃ, σωθήσεται
Πράξεις 4,12 καὶ οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία· οὐδὲ γὰρ ὄνομά ἐστιν ἕτερον ὑπὸ τὸν οὐρανὸν τὸ δεδομένον ἐν ἀνθρώποις ἐν ᾧ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς.
Εφεσίους 4,5 εἷς Κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα·
Παροιμίες 14,12 ἔστιν ὁδός, ἣ δοκεῖ παρὰ ἀνθρώποις ὀρθὴ εἶναι, τὰ δὲ τελευταῖα αὐτῆς ἔρχεται εἰς πυθμένα ᾄδου.
Αποκάλυψη 12,9 ὁ Σατανᾶς, ὁ πλανῶν τὴν οἰκουμένην ὅλην

     Λέει ο αγ. πατήρ Παΐσιος: «όσο σκαλίζουμε τις αιρέσεις και τις άλλες θρησκείες τόσο πιο πολύ βρωμάνε. Όσο σκαλίζουμε την Ορθοδοξία τόσο ευωδιάζει!»
     «Η ιστορία γνώρισε στο παρελθόν πολλές απόπειρες να τεθεί ο Χριστός στο ίδιο επίπεδο με τους άλλους διδασκάλους, προφήτες και ιδρυτές θρησκειών. Παρόμοιες απόπειρες πλήθυναν στις ημέρες μας, και πρέπει να αναμένουμε ότι θα αυξάνονται και στο μέλλον. Όλες αυτές συγκλίνουν σε ένα: στην άρνηση της αποδοχής της ανάρχου Θεότητας του Χριστού, δηλαδή στην άρνηση της παραδοχής της απολύτου Του αυθεντίας την οποία διακήρυξε η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος (325 μ.Χ.)» (Αρχ. αγίου Σωφρονίου Σαχάρωφ. Οψόμεθα τον Θεόν… σελλ. 135)
     Ο Michael Green τονίζει πολύ όμορφα: «Θέλω να δείξω πόσο παράλογο είναι να λέμε ότι όλες οι θρησκείες δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Είναι τόσο ανόητο όσο αν λέγαμε ότι όλοι οι δρόμοι της Θεσσαλονίκης οδηγούν στην Αθήνα»
     « «Η αλήθεια της Χριστιανικής θρησκείας» είναι ο τίτλος μικρού βιβλίου που χάρισαν σε κάποιο έμπορο πριν από λίγο καιρό.
- Ευχαριστώ πολύ, είπε ο έμπορος, μα νομίζω πως όλες οι θρησκείες είναι καλές.
Ο δωρητής του βιβλίου, αντί να απαντήσει, έβγαλε μία κάλπικη λίρα από την τσέπη του και του είπε:
- Μπορείς σε παρακαλώ να μου τη χαλάσεις;
- Όχι, απάντησε ο έμπορος· δεν μπορώ να τη χαλάσω γιατί είναι κάλπικη.
- Ώστε υπάρχουν και ψεύτικες λίρες; ρώτησε ο δωρητής του βιβλίου. Τότε γιατί δεν παραδέχεσαι ότι υπάρχουν και ψευδείς θρησκείες; Ας αφήσουμε όμως το «κάλπικες» και το «ψεύτικες» και ας δούμε αν όλες οι θρησκείες είναι γνήσιες και καλές.
- Μα κάτι καλό υπάρχει σε όλες τις θρησκείες, είπε πάλι ο έμπορος.
- Μα και στις ψεύτικες λίρες υπάρχει κάτι καλό. Υπάρχει κάποιο στοιχείο χρυσού, υπάρχει η καλλιτεχνική κατασκευή. Αυτό όμως δεν σε κάνει να δέχεσαι αυτές τις λίρες. Ζητάς να είναι γνήσιες, ανόθευτες. Αν για τις λίρες ζητάς απόλυτη γνησιότητα, δεν πρέπει το ίδιο να κάνεις και για τη θρησκεία που είναι βασικό γνώρισμα του ανθρώπου; Ε! λοιπόν, η μόνη αληθινή θρησκεία είναι η χριστιανική». (Ο δρόμος της ζωής, Κατηχητικά βοηθήματα για την σειρά του κατηχητικού σχολείου εργαζομένων εκδόσεις Αποστολική Διακονία Αθήνα 1960,19)
     Γράφει ο επίσκοπος Αχρίδος αγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς: «Όλοι θέλουμε να δώσει ο Θεός ενότητα πίστεως στον κόσμο. Μα εσείς τα μπερδεύετε τα πράγματα. Άλλο η συμφιλίωση των ανθρώπων και άλλο η συμφιλίωση των θρησκειών. Ο χριστιανισμός επιβάλλει να αγαπάμε με όλη μας την καρδιά τους πάντες όποια πιστή και αν έχουν! Συγχρόνως όμως μας διατάζει να κρατάμε αλώβητη την πίστη μας και τα δόγματά της. Σαν χριστιανοί πρέπει να ελεείτε όλο τον κόσμο, όλους τους ανθρώπους! Ακόμα και τη ζωή σας να δώσετε για αυτούς. Αλλά τις αλήθειες του Χριστού δεν έχετε το δικαίωμα να τις θίξετε. Γιατί δεν είναι δικές σας. Η πίστη του Χριστού δεν είναι ιδιοκτησία μας να την κάνουμε ό,τι θέλουμε» (Ορθόδοξος Φιλόθεος μαρτυρία…)
     «Ακόμη και οι αιρετικοί φαίνεται ότι έχουν τον Χριστό. Κανένας από αυτούς δεν αρνείται το όνομα του Χριστού. Και όμως κάθε ένας που δεν ομολογεί όλα όσα ανήκουν στο Χριστό, στην πραγματικότητα αρνείται τον Χριστό» (άγιος Αμβρόσιος PL 15,1695C)
     «Θεώρησε ότι κάποιος τρώει φαγητό το οποίο περιέχει μία ποικιλία από θρεπτικά συστατικά αναμεμειγμένα με κάποια άλλα τα οποία είναι δηλητηριώδη. Δεν είναι απαραίτητο να του πούμε ποια είναι τα καλά συστατικά. Αυτό που χρειάζεται είναι προειδοποίηση για αυτά που είναι βλαβερά. Έτσι και εδώ, δεν είναι αναγκαίο να τονίσουμε τις αλήθειες της Μπαγκαβάντ Γκίτα [και όλων των άλλων Θρησκευτικών βιβλίων] αλλά τα θανατηφόρα λάθη τα οποία περιλαμβάνει»
     «Όπως στα κάλπικα νομίσματα, οι ειδικοί στην παραχάραξη δεν ψάχνουν για ομοιότητες –κάνεις, εξάλλου, παραχαράκτης δεν αντιγράφει τα ανύπαρκτα επτάευρα (αυτά αμέσως θα απορρίπτονταν). Ψάχνουν επισταμένως για τις διαφορές για να τα απορρίψουν. Αυτό κάνουμε και εμείς με τις θρησκείες». «Στα μάτια του Θεού, ο άνθρωπος που διδάσκει μία αλήθεια και τίποτε άλλο είναι πιο ενάρετος από τον άνθρωπο που διδάσκει ένα εκατομμύριο αλήθειες και ένα ψέμα»(Criss Jami)

(Πηγή των περισσοτέρων κειμένων: Η αποκλειστικότητα του Χριστού και ο ανατολικοθρησκευτικός συγκρητισμός, Αρχιμ. Ιωάννου Κωστώφ, όπου και οι πηγές)

Υπάρχει στον κόσμο πολλή θλίψη, άγχη, αδιέξοδα, αγώνες! Πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν… ως την ώρα που ο Χριστός μας θα τα σταματήσει οριστικά όλα αυτά, θα έρθει ξανά και θα πάρει μαζί Του όσους έχει επιλέξει Αυτός! Είναι φορές που έχω στο μυαλό μου και στην καρδιά μου την Ανάσταση του Κυρίου και δε με πτοεί τίποτα, ζω με την Ειρήνη Του και τη Χαρά Του. Είναι όμως και κάποιες φορές που με παίρνει από κάτω… γυρίζω και βλέπω γύρω μου ανθρώπους βλοσυρούς, φοβισμένους, άστεγους, ορφανούς, άνεργους… ανθρώπους αιχμαλώτους στην αμαρτία και την πονηρία του διαβόλου! Τότε στενοχωριέμαι πολύ.
Κυρίως όμως στενοχωριέμαι όταν βλέπω τον Εσταυρωμένο που σταυρώθηκε για να έχουμε εμείς αληθινή ζωή αλλά ,παρότι σταυρώθηκε και αναστήθηκε, πολλοί από μας ζούμε σαν να μην έχουμε ζωή. Επειδή δεν έχουμε Αυτόν που είναι τα πάντα! Θέλω να Του ζητήσω να μακροθυμήσει κι άλλο με μας και να μας δώσει δύναμη αλλά κοιτάζοντας και τον εαυτό μου, τα χάλια μου, ‘πέφτω’ ακόμα πιο πολύ. Έτσι και πριν λίγες μέρες ένιωθα μέσα στο ναό την ψυχή μου έτοιμη να λυγίσει. Όμως σήκωσα λίγο τα μάτια μου, πάνω από τον Σταυρό, στην κόγχη του Ιερού Βήματος, και αυτή η αγκαλιά της Παναγίας με συνεπήρε. Η αγκαλιά της Πλατυτέρας των Ουρανών! Λέγεται Πλατυτέρα των Ουρανών γιατί, όπως λέει και ο Μέγας Βασίλειος στη Θεία Λειτουργία, χώρεσε Αυτόν που δε χωράει στους Ουρανούς, τον αχώρητο Θεό!
Πώς είναι λοιπόν δυνατόν αυτή η αγκαλιά της να μη χωρέσει τον πόνο μου; Την κοίταζα και μου φάνηκε πως είχε σταματήσει ο χρόνος και η καρδιά μου. Όλες μου οι λύπες έγιναν χαρά και ευφροσύνη. Εδώ και 2000 χρόνια περίπου αυτή η αγκαλιά έχει χωρέσει μέσα της τα βάσανα όλων των χριστιανών και όχι μόνο. Πόσο μεγάλη παρηγοριά μάς έχει δώσει ο Θεός! Θέλω να το φωνάξω σε όλους τους πονεμένους ανθρώπους, τους ορφανούς, τους φτωχούς, τους αδικημένους, τους απελπισμένους…. ‘ Ελάτε! Ελάτε όλοι εδώ στην αγκαλιά της Παναγίας μας! Κοιτάξτε την πόσο όμορφη και γλυκιά είναι! Πόσο ευλογημένη απ’ το Χριστό μας! Μέσα από την αγκαλιά της μας ευλογεί ο Θεός! Μην τα παρατάτε!’
Όσο υπάρχει αυτή η αγκαλιά, όσο μας έχει κάτω από τη Σκέπη της, μη μας τρομάζει τίποτα. Μπορεί τα πράγματα να γίνουν πιο δύσκολα κι αν γίνουν ας μη φοβόμαστε. Η Πλατυτέρα των Ουρανών είναι το καταφύγιο μας, η μητέρα μας, η ελπίδα μας, η δύναμη μας. Πώς να σταματήσουμε να δοξολογούμε αυτό το δώρο του Θεού; Η αγκαλιά της μας ενώνει όλους, γεφυρώνει τις διαφορές μας – μικρές ή μεγάλες- και μας στέλνει ετοιμοπόλεμους να νικήσουμε κάθε δυσκολία. Παναγία μου, πολύ σ’ ευχαριστώ, που καταδέχεσαι να έρθω κι εγώ στην αγκαλιά σου. Μεγάλη μου χαρά και τιμή! Σε ευχαριστώ για όλα. Αυτή η αγάπη σου με κάνει να σηκώνομαι ξανά και ξανά. Σ’ ευχαριστώ!(Κ.Δ.Κ)

Στη γεμάτη άγχος προσπάθεια μας να γίνουμε αποδεκτοί και να αγαπηθούμε από τους άλλους ανθρώπους ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος να γίνουμε τελικά αυτοί οι άλλοι! Άνθρωποι όμοιοι σε όλα, στο στυλ, στο σπίτι, στο αυτοκίνητο, στον τρόπο διασκέδασης, ακόμα και στον τρόπο σκέψης! Όλα σχεδόν επιβάλλονται και καθορίζονται και εσύ είσαι υποχρεωμένος να τα ακολουθήσεις… αλλιώς θα θεωρηθείς απροσάρμοστος, αναχρονιστικός, εκτός πραγματικότητας, απόκοσμος. Άνθρωποι μαζοποιημένοι που άγονται και φέρονται από τα διάφορα συστήματα αυτού του κόσμου όπως του life style και του καταναλωτισμού αλλά και γίνονται απερίσκεπτα θιασώτες διαφόρων ιδεολογιών.
Μ’ αυτό τον τρόπο όμως ο άνθρωπος χάνει την ταυτότητα του, χάνει το πρόσωπο του. Γιατί ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός και έχει τη δική του προσωπικότητα. Και για κάθε πρόσωπο ξεχωριστά σταυρώθηκε ο Χριστός και κάθε πρόσωπο ξεχωριστά γνωρίζει και αγαπάει ο Χριστός. Το δικό του πρόσωπο λοιπόν καλείται να ανακαλύψει και να τιμήσει ο καθένας μας γιατί μέσα από τη γνώση του εαυτού του θα γνωρίσει και το Δημιουργό του. Ο Θεός δεν μας έφερε στη ζωή για να ομοιάσουμε στους ανθρώπους αλλά σε Εκείνον. Αν ακολουθούμε τους ανθρώπους θα γίνουμε δούλοι τους, αν όμως ακολουθούμε το Χριστό θα είμαστε ελεύθεροι.
Υιοθετώντας λοιπόν τον σύγχρονο τρόπο ζωής, αποδεχόμενοι τα σημερινά συστήματα αξιών και επηρεαζόμενοι από τα κελεύσματα και τις επιταγές της εποχής μας απομακρυνόμαστε ολοένα και περισσότερο από το σκοπό και το νόημα της ζωής μας που είναι να υιοθετήσουμε τον τρόπο σκέψης και ζωής τον οποίο μας έδειξε ο Χριστός. Και αυτό τον τρόπο θα τον ανακαλύψουμε μέσα από τη μελέτη της Καινής Διαθήκης αλλά και των βίων αγίων και άλλων πνευματικών βιβλίων. Σε έναν κόσμο που ο Χριστός είναι ανεπιθύμητος ας μην Τον διώχνουμε κι εμείς από κοντά μας και κυρίως από μέσα μας! Μόνο αν ακολουθήσουμε τα χνάρια Του θα είμαστε αληθινά ευτυχισμένοι. Σε κάθε άλλη περίπτωση η απογοήτευση και η δυστυχία είναι εξασφαλισμένες. Αυτά που έχουμε να κερδίσουμε μιμούμενοι τη ζωή του Χριστού είναι απείρως σπουδαιότερα από αυτά που θα κερδίσουμε αν μιμούμαστε τη ζωή των ανθρώπων!(Α.Κ.Β)

    «Οι φιλόσοφοι έχουν απλά ερμηνεύσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους. Το θέμα είναι να τον αλλάξουμε»(Καρλ Μαρξ)
«Κανένας φιλόσοφος δεν επηρέασε τα ήθη, ούτε καν στο δρόμο όπου έζησε» (Βολταίρος, Durant Θ 866)
    «Επιστήμη είναι ό,τι ξέρουμε. Φιλοσοφία είναι ό,τι δεν ξέρουμε».(Μπέρτραντ Ράσελ)
«Η Μεταφυσική είναι ένας σκοτεινός ωκεανός χωρίς ακτές και φάρους, γεμάτη με φιλοσοφικά ναυάγια»(Εμμάνουελ Καντ)
    «Φιλοσοφία: Μια διαδρομή με πολλούς δρόμους που οδηγούν από το πουθενά στο τίποτα». (Αμβρόσιος Μπηρς, 1842–1914, Αμερικανός συγγραφέας)
    «Όσο λίγη φιλοσοφία και αν έχω διαβάσει, μάλλον παραέχω διαβάσει. Το βλέπω αυτό κάθε φορά που διαβάζω ένα φιλοσοφικό βιβλίο: αντί να βελτιώνει τις σκέψεις μου, τις κάνει χειρότερες!»(Βιττγκενσταϊν,εκδ. Στιγμή, σελ.106)
    «Υπήρξα φιλόσοφος· μα πέρα από τη φιλοσοφία υπήρξα πάντα άνθρωπος» (Χιουμ,στο Ανθολογία της Φιλοσ.Ubaldo Nicola,σελ.286)
«Η Βλανδίνα, η σκλάβα της Λυών, δεν γνώριζε να διαβάζει, και όμως έκανε περισσότερα για το θρίαμβο του πολιτισμού μας, από τον φιλόσοφο αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο, που την έστειλε στο μαρτύριο» (Ρενάν, στο Με Θεό ή δίχως Θεό, Μιχαήλ Μιχαηλίδη)
    «Αι διάφοροι γνώμαι των φιλοσόφων έχουν διασκορπισθή εις τον κόσμον ως δεινά του πνεύματος, ανάλογα προς τα δεινά του σώματος που περιείχε το κουτί της Πανδώρας, με την μόνην διαφοράν ότι δεν άφησαν την ελπίδα εις τον πυθμένα… Η αλήθεια είναι τόσο άγνωστος όσον αι πηγαί του Νείλου και ημπορεί να ευρεθη μόνον εις την χώρας της ουτοπίας» (Σουίφτ, Durant Η 393)
    «Δεν υπάρχει παραλογισμός οσοδήποτε ογκώδης, ο οποίος να μην πιστεύτηκε και να μην υποστηρίχτηκε από κάποιον φιλόσοφο» (Κικέρων)
«Ο Ηράκλειτος θεώρησε ότι είναι παιδικά παιχνίδια οι δοξασίες των ανθρώπων» (Σ.Κυριαζόπουλου,Προλεγόμενα… σελ. 16)
    «Είθε να δώσει ο Θεός να δει και ο φιλόσοφος εκείνο που βρίσκεται μπροστά στα μάτια ολονών»(Βιττγκενσταϊν,ο.π. 30)
«Η φιλοσοφία είναι ένα σύνολο ακατανόητων απαντήσεων σε άλυτα προβλήματα». (Henry Adams, 1838-1918, Αμερικανός ιστορικός)
    «Δεν είναι όλα στη φιλοσοφία τόσο μελιστάλαχτα γραμμένα; Ίσως κάτι στην αρχή φαίνεται σαφές, όταν όμως το ξανακοιτάξεις, έχει εξαφανιστεί. Απομένει μόνο το χαρτί» (Αϊνστάιν,Αναφέρεται στο βιβλίο των Rosenthal-Schneider, Reality and Scientific Truth, σελ. 90).
    «Φιλοσοφία είναι η ιστορία των πλανών του ανθρώπου» (Εισαγ.στη Φιλοσ.Χ.Θεοδωρίδη σελ.96)
«Το σύνθημά μας θα έπρεπε να ‘ναι: «Το νου μας μην πλανευτούμε!»(Βιττγκενσταϊν,εκδ. Στιγμή, σελ. 21)
    «Τίποτε δεν αρμόζει περισσότερο εις την λογικήν από το να διαζευχθεί κανείς την λογικήν…. Το να αδιαφορεί κανείς δια την φιλοσοφίαν σημαίνει να είναι αληθής φιλόσοφος» (Πασκάλ, Durant Η 79)
    «Ακόμη και αν ήταν αλήθεια, δεν κρίνουμε ότι η φιλοσοφία συλλήβδην αξίζει να ασχοληθεί κανείς μία ώρα μαζί της» (Πασκάλ,εκδ. Καστανιώτη192)
    «Οι φιλόσοφοι-κυνηγοί, προσπαθώντας να κυνηγήσουν την ουσία των πραγμάτων αγνοώντας εκείνη του Θεού και να γνωρίσουν την ουσία του Θεού, η οποία μένει πάντοτε άγνωστη, κουράζονται άδικα, επειδή δεν μπαίνουν στο πεδίο της σοφής αμάθειας» (Κουζάνος,στο Ανθολογία της Φιλοσ.Ubaldo Nicola,σελ.162)
    «Το σημαντικό σε ολόκληρη τη ζωή είναι να ξέρουμε αν η ψυχή είναι θνητή ή αθάνατη. Είναι αναντίρρητο ότι η θνητότητα ή η αθανασία της ψυχής πρέπει να εισάγει μία ριζική διαφορά στην ηθική. Παραταύτα οι φιλόσοφοι προάγουν την ηθική τους ανεξάρτητα από αυτό: συζητούν για να περάσει η ώρα»(Πασκάλ, Στοχασμοί Νο346,347)
    «Δεν υπάρχει παρά ένα μονάχα φιλοσοφικό πρόβλημα, πραγματικά σοβαρό: Το πρόβλημα της αυτοκτονίας. Τη στιγμή που αποφασίζεις πως η ζωή αξίζει ή δεν αξίζει τον κόπο να τη ζήσεις, απαντάς στο βασικό πρόβλημα της φιλοσοφίας»(Αλμπέρ Καμύ)
    «Για τους φιλοσόφους υπάρχουν 280 είδη υπέρτατου καλού» (Πασκάλ, εκδ. Ενάλιος σελ.50)
«Κατανόησα πως κάθε μεγάλη φιλοσοφία μέχρι σήμερα υπήρξε η εξομολόγηση του συγγραφέα της και ένα είδος ασυνείδητης καταγραφής αναμνήσεων. Την ίδια στιγμή οι ηθικές (ή ανήθικες) προθέσεις κάθε φιλοσοφίας αποτελούν το σπόρο από όπου γεννιέται ολόκληρο το φυτό. Πράγματι, ο καλύτερος (και πιο έξυπνος τρόπος) για να εξηγήσει κάποιος πώς κατέληξε ένας φιλόσοφος στις πιο δυσνόητες, μεταφυσικές αποφάνσεις του είναι να αναρωτηθεί πρωταρχικά σε ποια ηθική επιθυμεί εκείνος ο φιλόσοφος να καταλήξει» (Νίτσε,εκδ. Ενάλιος, σελ.53-54)
    «Τα φιλοσοφικά συστήματα είναι η ιστορία της καρδιάς μας» (Φίχτε)
Ο ΘΕΟΣ- ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
«Ο ύψιστος σκοπός, προς τον οποίο τείνει κάθε Φιλοσοφία, είναι και θα παραμείνει η ιδέα του Θεού» (M. Muller)
    «Ο πυρήν της φιλοσοφίας είναι το πρόβλημα του Θεού… Μία φιλοσοφία, η οποία δεν απήντησε ακόμη εις την ερώτησιν περί Θεού, παραμένει εισαγωγή εις την φιλοσοφίαν»(Σ. Κυριαζόπουλος,Προλεγόμενα…,220). «Δεν μπορείς απλά να γνωρίζεις για το Θεό. Πρέπει να γνωρίζεις ΤΟ Θεό!(Carman Licciardello)

    «Η πέτρα που κύλησε μπροστά στον τάφο του Χριστού θα μπορούσε κατάλληλα να ονομάζεται φιλοσοφική λίθος γιατί η απομάκρυνσή της δεν έδωσε μόνο στους Φαρισαίους αλλά, εδώ και 1800 χρόνια, στους φιλοσόφους τόσα να σκεφτούν.»(Soren Kierkegaard)

    «Όποια σχέση έχει η γη με τον χάρτη της, τέτοια έχει και η χριστιανική κοσμοθεωρία με τις εγκεφαλικές φιλοσοφίες. Ενίοτε ο χάρτης πράγματι φαίνεται να έχει ζωηρότερα χρώματα και να είναι ωραιότερος από τη γη, αλλά σε κανένα χάρτη ούτε νερό πηγάζει ούτε σιτάρι φυτρώνει» (άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, Στοχασμοί… σελ. 266)
    «Εγώ δαπάνησα πολύ χρόνο στην ματαιότητα και αφάνισα όλη σχεδόν τη νεότητά μου στην ματαιοπονία, στην οποία υποδύθηκα ασχολούμενος με την πρόσληψη των διδαγμάτων της σοφίας που αποδείχτηκε από το Θεό ανόητη. Όταν όμως κάποτε, σαν να σηκώθηκα από βαθύ ύπνο, κοίταξα, από τη μία, προς το θαυμαστό φως της αλήθειας του Ευαγγελίου, και είδα από την άλλη το άχρηστο της σοφίας των αρχόντων αυτού του αιώνα που καταργούνται, θρήνησα για την ελεεινή μου ζωή και ευχήθηκα να μου προσφερθεί χειραγωγία, για να εισαχθώ στα δόγματα της ευσέβειας. Και πριν από όλα φρόντισα να διορθώσω κάπως το ήθος μου, το οποίο είχε διαστραφεί από την συναναστροφή μου με τους φαύλους» (Μέγας Βασίλειος Επιστολή 223, Προς Ευστάθιον, ΕΠΕ 2, 71)
     «Η πρώτη σοφία είναι να παραβλέπει κανείς αυτού του είδους την σοφία [των φιλοσόφων], η οποία συνίσταται στο λόγο και στις περίπλοκες λέξεις και στις κίβδηλες και περιττές αντιθέσεις» (Γρηγόριος Θεολόγος,Λόγος ΙΣΤ)
    «Ακόμη και αν κάποιος από τους Πατέρες λέει τα ίδια με τους έξω [φιλοσόφους], η ομοιότητα είναι μόνο στα λόγια, στα νοήματα όμως είναι πολύ το ενδιάμεσο. Διότι αυτοί (οι Πατέρες)… έχουν νου Χριστού, ενώ εκείνοι… μιλούν από ανθρώπινη σκέψη. Όσο όμως απέχει ο ουρανός από τη γη, τόσο απέχει η σκέψη μου από τις σκέψεις σας, λέει ο Κύριος» (άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, τόμος Α, σ. 373)
    «Υπερηφανεύεσαι για τη φιλοσοφία, που είναι εχθρός της αληθινής σοφίας, και αρνείσαι και το ίδιο το όνομα της. Γιατί φιλοσοφία δεν είναι τίποτε άλλο, παρά το να αγαπά κανείς απόλυτα τη σοφία. Αν λοιπόν εσύ θέλεις αληθινά να είσαι φίλος της σοφίας, να αγαπάς την αληθινή σοφία, η οποία τιμά όχι μόνον τα λόγια, αλλά και τη ζωή, και μας διδάσκει την αληθινή θρησκεία. Η σοφία όμως που εσύ διδάσκεις, και στην παρούσα ζωή είναι άξια για γέλια, γιατί ονομάζει θεότητες τις πηγές της ανηθικότητας, και στη μέλλουσα προετοιμάζει ασυγχώρητη τιμωρία, εκεί όπου ο Πλάτωνας σε απειλεί με τους Κωκυτούς και τους Πυριφλεγέθοντες». (Ισίδωρος Πηλουσιώτης Επιστολή 96.- ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΟ ΜΑΞΙΜΟ. Κατά των Ελλήνων.ΕΠΕ Φιλοκαλία τομος 1,121)
    «Ό,τι λοιπόν από την εξωχριστιανική παιδεία είναι χρήσιμο στη δική μας διδασκαλία, αφού τα πάρεις σαν τη μέλισσα (γιατί, αν θέλουμε να πούμε την αλήθεια, είπαν πολλά για την αρετή), όλα τα αλλά άφησέ τα, ιδιαίτερα όταν τους βλέπεις να κάνουν μεταξύ τους πόλεμο σκληρό (πράγματι ο Αριστοτέλης επαναστάτησε εναντίον του Πλάτωνος, και οι Στωικοί διατύπωσαν γνώμες εναντίον αυτού), και παράδωσε τον εαυτό σου σε όλη σου τη ζωή στα θεία λόγια. Γιατί ωφελούμενος με τον τρόπο αυτόν και από εκείνους και από αυτά, θα είσαι ωφέλιμος και για τον εαυτό σου και για όλους» (Ισίδωρος Πηλουσιώτης Επιστολή 3 στον αναγνώστη Τιμόθεο ΕΠΕ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΟΜΟΣ 2,19)
    «Η Φιλοσοφία είναι άγονη… πάντοτε έχει ωδίνες και ποτέ δεν γεννά ζωντανό παιδί. Διότι ποιος είναι ο καρπός των πολύχρονων πόνων της που μας έδειξε;… Δεν είναι όλοι… ανολοκλήρωτοι που αποβάλλονται πριν φτάσουν στο φως της θεογνωσίας;» (Γρηγόριος Νύσσης, ΕΠΕ 9,193)
    «Δύο μόνον φιλοσοφίες υπάρχουν: η θεανθρώπινη και η ανθρώπινη… Όλη η κατ’ άνθρωπον φιλοσοφία κινείται εντός του φαύλου κύκλου του θανάτου και της θνητότητας, μέσα στον οποίο έχει διασπαστεί από την αμαρτία και η αίσθηση και η συνείδηση του ανθρώπου. Μέσω αυτής της φιλοσοφίας έχει εισέλθει μέσα εις τον άνθρωπο και τον κόσμο ολόκληρη «λεγεών» και για αυτό έχουν λεγεωνοποηθεί· εδώ το όνομα του ανθρώπου και το κόσμου είναι: «λεγεών» (Λουκ. 8,30). Εδώ τα πάντα αποπνεόυν τη θνητότητα· εδώ όλα είναι «ανθρώπινα, υπερβολικά ανθρώπινα» (αγ. Ιουστίνου Πόποβιτς,Άνθρωπος και Θεάνθρωπος σελ. 26)
    «Σοφία αληθινή είναι ο Θεός, η αγάπη λοιπόν προς τον Θεό, αυτή είναι αληθινή φιλοσοφία» (αγ. Ιωάννης Δαμασκηνός,Κεφάλαια Φιλοσοφικά Γ)

64. Το Filioque είναι τριαδολογική κακοδοξία;

Αναντιρρήτως ναι και μάλιστα μεγάλη, γιατί φθείρει την περί Αγίας Τριάδος διδασκαλία.

Κατά την ορθόδοξη πίστη το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται εκ μόνου του Πατρός, που είναι η πηγή της θεότητας των δύο άλλων προσώπων του τριαδικού Θεού, και πέμπεται στον κόσμο δια του Υιού προς τελείωση του έργου της απολυτρώσεως. Η διδασκαλία αυτή στηρίζεται στο κλασικό χωρίο της Γραφής Ιωάν. 15,26: «Όταν δε έλθη ο Παράκλητος, όν εγώ πέμψω υμίν παρά του Πατρός, το Πνεύμα της Αληθείας, ο παρά του Πατρός εκπορεύεται...», όπου ο μεν ενεστώς «εκπορεύεται» σημαίνει την αΐδια πρόοδο του Πνεύματος παρά του Πατρός, ο δε μέλλων «πέμψω» την έγχρονη αποστολή του Πνεύματος από τον Υιό. Αυτός είναι γενικά ο ορθόδοξος τύπος εκπορεύσεως του Άγιου Πνεύματος.

Η Ρωμαϊκή όμως Εκκλησία έχει άλλη αντίληψη. Διδάσκει ότι το Πνεύμα το Άγιο δεν εκπορεύεται εκ μόνου του Πατρός αλλά και εκ του Υιού (Ex Patre Filioque). Τη διδασκαλία της αυτή στηρίζει σε χωρία της Γραφής (Ιωαν. 16,13.5 κ.ά.) τα οποία ερμηνεύει με το δικό της τρόπο. Το Filioque, η ιδέα του οποίου προέρχεται από τη θεολογία του Αυγουστίνου, η Λατινική Εκκλησία το προσέθεσε στο ιερό Σύμβολο της Πίστεως στην Ισπανία σε σύνοδο του Τολέδου το 589, προφανώς για να στηρίξει την πίστη στη θεότητα του Λόγου, που πολεμούσε τότε λυσσωδώς ο Δυτικογοτθικός Αρειανισμός. Από την Ισπανία μεταφέρθηκε το Filioque και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όχι βέβαια χωρίς αντίδραση.

Το Filioque, που δεν έχει πραγματικό έρεισμα στη Γραφή και τη διδασκαλία των αγίων Πατέρων, η Ορθόδοξη Εκκλησία το είδε σαν δεινή τριαδολογική αίρεση και το πολέμησε ισχυρά. 1) Γιατί καταργεί το αξίωμα του Πατρός ως πηγαίας θεότητας. 2) Καταλύει «το της μοναρχίας πολυύμνητον κράτος», εισάγοντας δύο αρχές στη θεότητα, τον Πατέρα και τον Υιό. 3) Επιφέρει σύγχυση των υποστατικών ιδιωμάτων των προσώπων, τα οποία (ιδιώματα) είναι αυστηρώς προσωπικά, αμετακίνητα και αμετάδοτα, ώστε να διερωτάται κανείς γιατί ο Πατήρ να μη γεννάται από τον Υιό και ο Υιός να εκπορεύεται από το Πνεύμα; κ.ο.κ. 4) Υποβαθμίζει το Πνεύμα έναντι του Υιού, υποβαθμίζοντας το θεοπρεπές του αξίωμα και θέτοντας σε κίνδυνο το αγιαστικό έργο του.

Το Filioque που έγινε αίτια διασχίσεως των δυο Εκκλησιών επί Φωτίου (867) και Μιχαήλ Κηρουλαρίου (1054) δεν είναι «θεολογούμενον», μία δηλαδή αμφιλεγόμενη δογματική δοξασία, της οποίας η αθέτηση δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία. Τουναντίον, για τη Ρωμαϊκή Εκκλησία είναι κορυφαίο δόγμα πίστεως (De fide), του οποίου η άρνηση στερεί τον άνθρωπο της σωτηρίας· για δε την Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αθέτηση κορυφαίας στιγμής της περί Αγίας Τριάδος διδασκαλίας, της οποίας η αποδοχή καταδικάζει αιώνια τον άνθρωπο.

Στο θεολογικό διάλογο που διεξάγουμε με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία το Filioque αποτελεί πρόβλημα ακανθώδες. Πρέπει δε να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να μην παίζουμε «εν ου παικτοίς».

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 86-88)