Ίχνος
η αμαρτία
Όταν δη ο Θεός αμαρτωλούς που μετανοούν, τόσο πολύ τους γιατρεύει, ώστε εξαφανίζεται και το ίχνος των αμαρτημάτων. Δεν μένει ούτε ουλή ούτε σημάδι.
Ε.Π.Ε. 30,308
δεν αφήνει η μετάνοια
Προσπαθεί ο γιατρός να εξαφανίση την ουλή, αλλά δεν μπορεί. Τον εμποδίζει και το ασθενές της φύσεως, και η έλλειψις κατάλληλης τεχνικής, και το ανίσχυρο των φαρμάκων. Ο Θεός όμως, όταν εξαλείφη τα αμαρτήματά μας, δεν αφήνει καμμιά ουλή, κανένα ίχνος, αλλά μαζί με την υγεία της ψυχής χαρίζει και την ομορφιά της.
Ε.Π.Ε. 30,294
Ιωάννης ο Θεολόγος
λύρα της χάριτος
Εμφανίζεται προς χάριν μας ο υιός της βροντής (Μάρκ. γ' 17), ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού (Ιωαν, κ' 2), ο στύλος των Εκκλησιών της οικουμένης (Γαλ. β' 9), αυτός που κρατάει τα κλειδιά του ουρανού, αυτός που ήπιε το ποτήριο του Χριστού και βυθίστηκε στο βάπτισμά Του (Μάρκ. ι' 38), αυτός που με πολύ θάρρος έπεσε στο στήθος του Κυρίου (Ιωάν, ιγ' 35), αυτός χωρίς να παίζη θέατρο και να φοράη προσωπείο, χωρίς να ανεβαίνη πάνω σε θεατρική σκηνή, χωρίς να χτυπά το πόδι του στην ορχήστρα, χωρίς να είναι στολισμένος με χρυσά ρούχα. Εμφανίζεται με στολή απείρως ωραιότερη. Θα εμφανιστή ντυμένος το Χριστό (Γαλ. γ' 27). Θα έχη υποδήματα στα πόδια του ωραία, έτοιμος για το Ευαγγέλιο της ειρήνης (Ρωμ. ι' 15). Δεν θα έχη τη ζώνη γύρω από το στήθος, αλλά γύρω από τη μέση (Λουκ. ιβ' 35). Δεν θα είναι φτειαγμένη από δέρμα της Φοινίκης ούτε επίχρυση, αλλά θα είναι υφασμένη και κατασκευασμένη με την αλήθεια... Σ’ αυτό τον Απόστολο (τον Ιωάννη, τον υιό του Ζεβεδαίου) παρευρίσκονται οι ουράνιες δυνάμεις. Θαυμάζουν το κάλλος της ψυχής του και τη σύνεσί του και το ύψος της αρετής, που έχει προσελκύσει το θαυμασμό του Χριστού και πήρε το πνευματικό χάρισμα. Αφού μετέβαλε την ψυχή του σε λύρα παναρμόνια, στολισμένη με πολύτιμους λίθους, που παράγει χρυσούς φθόγγους, την παραχώρησε στο Άγιο Πνεύμα, για να αντηχήση με αυτήν κάτι πολύ σπουδαίο και υψηλό.
Ε.Π.Ε. 12,420-422
αγράμματος ψαράς
Τίποτε πιο ευτελές από τους τότε ψαράδες. Οι κατώτεροι και πιο αγράμματοι. Ο Ιωάννης (ο γυιός του Ζεβεδαίου) ανήκε στη χειρότερη τάξι των ψαράδων. Δεν ψάρευε σε ανοικτή θάλασσα, αλλά περιστρεφόταν σε μια μικρή λίμνη. Ήταν ο πιο φτωχός. Και ήταν αγράμματος, προσηλωμένος στο ψάρεμα. Ήταν δε αφωνότερος από τα ψάρια. Αυτός, λοιπόν, ο αγράμματος ψαράς, ας δούμε τι λέει τώρα και για ποια και πόσα υψηλά πράγματα μιλάει.
Ε.Π.Ε. 12,438-440
υιός βροντής
Ο ψαράς, που περιστρεφόταν γύρω γύρω από τη λίμνη με τα δίχτυα και τα ψάρια, αυτός που καταγόταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας, ο γιός ενός πατέρα πολύ φτωχού, αυτός που ούτε πριν έμαθε γράμματα ούτε ύστερα, δέστε τι λέει και για ποια πράγματα μιλάει.
Ε.Π.Ε. 12,440
θεόπνευστος
Όταν αυτός ο αγράμματος και αμαθής λέη τέτοια σπουδαία πράγματα, που κανένας άνθρωπος στη γη δεν τα ήξερε ποτέ, κι όχι μόνο, αλλά και πείθη τους ανθρώπους και προσφέρη τεκμηριωμένο λόγο, δεν μπορεί παρά τα όσα λέει να είναι θεόπνευστα. Ποιος δεν θαυμάζει τη μυστική δύναμι, που κρύβεται μέσα του;
Ε.Π.Ε. 12,444
γιατί αγαπημένος μαθητής;
Ποιο το εξαιρετικό, που προκάλεσε τη μεγάλη αγάπη; Ο ίδιος ο Ιωάννης δεν λέει τίποτε άλλο περί αυτού, παρά μόνο ότι τον αγαπούσε ο Χριστός. Είναι σ’ όλους φανερό, ότι τον αγαπούσε ξεχωριστά. Αλλά πουθενά δεν φαίνεται να μιλάη για τον εαυτό του. Αποσιωπά τα κατορθώματά του.
Ε.Π.Ε. 13,294
τον τίμησε στο Σταυρό
Πω, πω, με πόσο μεγάλη τιμή τίμησε το μαθητή! Μ’ αυτή την ενέργεια ο Χριστός μας διδάσκει, να προσφέρουμε κάτι περισσότερο στις μητέρες. Όταν οι γονείς αντιτίθενται στα πνευματικά ζητήματα, δεν πρέπει ούτε και να τους γνωρίζουμε. Έτσι, όταν δεν μας εμποδίζουν καθόλου, οφείλουμε ν’ απονέμουμε σ’ αυτούς όλη τη φυσική αγάπη μας να θέτουμε αυτούς πάνω απ’ τους άλλους, και διότι μας γέννησαν και διότι μας ανέθρεψαν, αλλά και διότι για μας τόσες θυσίες έκαναν.
Ε.Π.Ε. 14,672
ταπεινός και ως ευαγγελιστής
Να θαυμάσης το ταπεινό ύφος του ευαγγελιστού Ιωάννου. Αφού ανέφερε τη σκέψι των μαθητών, την διορθώνει, διότι δεν αντελήφθησαν εκείνο που είπε ο Ιησούς. Λέει ο Ευαγγελιστής «Δεν είπε ο Ιησούς, ότι δεν θα πεθάνη (ο Ιωάννης), αλλ’ είπε, εάν εγώ θέλω, αυτός θα μείνη. Αυτός είναι ο μαθητής, που δίνει τη μαρτυρία για όσα έγραψε, και ξέρουμε ότι η μαρτυρία του είναι αληθινή». Γιατί άραγε μιλάει έτσι ο Ιωάννης, ενώ άλλος δεν το κάνει; Και μιλάει έτσι για δεύτερη φορά (ιδέ Ιωαν, ιθ' 35). Μιλάει για τη μαρτυρία του εαυτού του. Φαίνεται να προσεγγίζη τους ακροατές του. Ποια η αιτία; Λέγεται, ότι τελευταίος ο Ιωάννης θέλησε να γράψη Ευαγγέλιο, όταν ο Θεός τον παρακίνησε και τον προέτρεψε προς αυτό το σκοπό. Γι’ αυτό δείχνει συνεχώς την αγάπη του Ιησού, και υπαινίσσεται την αιτία, που ωρμήθηκε να γράψη. Συνεχώς θυμάται αυτή την αιτία και θέλει να κάνη το λόγο του αξιόπιστο.
Ε.Π.Ε. 14,748-750
υπέρ φύσιν
Κατηγοράμε τους αποστόλους ως αγράμματους. Η κατηγορία αυτή είναι εγκώμιο. Κι όταν λένε οι εχθροί, ότι είναι άσημοι οι απόστολοι, εμείς ας προσθέτουμε: Και αμαθείς και αγράμματοι και φτωχοί και τιποτένιοι και άσοφοι και αφανείς. Αυτά δεν είναι βρισιές για τους αποστόλους, αλλ’ είναι δόξα τους. Τους αναδεικνύουν λαμπρότερους στην οικουμένη. Διότι αυτοί οι άσημοι και χωριάτες και αγράμματοι, τόσο πολύ αγωνίστηκαν και νίκησαν. Είναι, λοιπόν, φανερό, ότι η δύναμις του σταυρού είναι μεγάλη, κι ότι τα κατορθώματα των αποστόλων δεν έγιναν με ανθρώπινη δύναμι. Όσα έγιναν δεν είναι κατά φύσιν, αλλ’ είναι υπέρ φύσιν. Και όταν γίνεται κάτι υπέρ φύσιν, και μάλιστα πολύ υπέρ φύσιν, είναι ολοφάνερο, ότι γίνεται με κάποια θεία δύναμι και συνεργασία.
Ε.Π.Ε. 18,74
αλιείς, νίκησαν τους φιλοσόφους
Ο ψαράς νίκησε τους φιλοσόφους, τους ρήτορες. Μέσα σε πολλούς κινδύνους, κι ενώ οι δυνάμεις του κόσμου τον πολεμούν κι όλη η φύσις τον αντιμάχεται κι ο διάβολος αντιπαρατάσσει εναντίον του τους πάντες, βασιλιάδες, ρήτορες, σοφιστές, δήμους, έθνη, πόλεις, βαρβάρους, ειδωλολάτρες, φιλοσόφους, λογογράφους, νόμους, δικαστήρια, ποικίλα βασανιστήρια, κάθε είδους μύριους θανάτους.
Ε.Π.Ε. 18,78

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 437-440)