[Επιλογή των κειμένων π. Νικόλαος Πουλάδας] «Ο ψαλμός σήμερα μας οδηγεί σε σύγκρουση με τους αιρετικούς, όχι για να τους πολεμήσουμε παραμένοντας αυτοί αδρανείς, αλλά για να τους σηκώσουμε από την πτώση στην οποία βρίσκονται. Διότι τέτοιος είναι ο δικός μας πόλεμος, δεν καθιστά τους ζωντανούς νεκρούς, αλλά τους νεκρούς τους οδηγεί στη ζωή, γεμάτος από ημερότητα και πολλή επιείκεια. Διότι δεν πολεμώ με υλικά όπλα, αλλά με τον λόγο καταδιώκω, όχι τον αιρετικό, αλλά την αίρεση. Δεν αποστρέφομαι τον άνθρωπο, αλλά μισώ την πλάνη και θέλω να τον αποσπάσω από αυτήν. Δεν κάνω πόλεμο με ουσία (διότι η ουσία είναι έργο του Θεού) αλλά θέλω να διορθώσω τη γνώμη, που τη διέφθειρε ο διάβολος... και εγώ λοιπόν εάν πολεμήσω τους αιρετικούς, δεν πολεμώ τους ίδιους τους ανθρώπους, αλλά θέλω να απομακρύνω την πλάνη και να καθαρίσω τη σαπίλα. Δική μου συνήθεια είναι να καταδιώκομαι και όχι να καταδιώκω, να πολεμούμαι και να μην πολεμώ»(ΕΠΕ τόμος 37,σελ. 297 Λόγος στον ιερομάρττυρα Φωκά)
    «Όταν δηλαδή χρειάζεται να ευεργετήσεις, ο κάθε άνθρωπος είναι πλησίον σου· όταν όμως προκύπτει θέμα σχετικό με την αλήθεια, ξεχώριζε τον δικό σου από τον ξένο. Και αν ακόμα έχεις αδελφό από τον ίδιο πατέρα και την ίδια μητέρα, και δεν συμφωνεί μαζί σου στο θέμα της αλήθειας, να θεωρείς αυτόν πιο βάρβαρο και από τον Σκύθη, αν όμως είναι Σκύθης ή Σαυρομάτης, αλλά γνωρίζει την ακρίβεια των δογμάτων και πιστεύει αυτό πού και συ ο ίδιος πιστεύεις, αυτός ας είναι πιο δικός σου και πιο πλησιέστερος από εκείνον· και τον βάρβαρο και τον μη βάρβαρο από εδώ να τον διακρίνουμε, όχι από τη γλώσσα, ούτε από το γένος, αλλ’ από τη γνώμη και την ψυχή του. Διότι αυτό προ πάντων είναι άνθρωπος, όταν φυλάσσει την ακρίβεια των δογμάτων και κάνει ευσεβή ζωή» (ΕΠΕ 7,401,Εις ΡΜΓ Ψαλμ.)
    «Ο Κύριος δεν απαγορεύει να εμποδίζονται οι αιρετικοί, να αποστομώνονται, να κόβεται η θρασύτητά τους και να διαλύονται τα συνέδριά τους και οι συγκεντρώσεις τους, αλλά απαγορεύει να φονεύονται» (ΕΠΕ 10,815, Εις Ματθαίον Ομιλία ΜΣΤ)
    «Να μη φροντίζουμε μόνο για τα δικά μας πράγματα, αλλά και να διορθώνουμε και να θεραπεύουμε τα αρρωστημένα μέλη μας· αυτό είναι μέγιστο δείγμα της πίστεώς μας. Διότι λέγει, «Από αυτό θα γνωρίσουν όλοι οι άνθρωποι ότι είστε μαθητές μου, αν έχετε αγάπη αναμεταξύ σας». Αγάπη όμως γνήσια δείχνει όχι η συμμετοχή σε τράπεζα φαγητών, ούτε ο απλός χαιρετισμός, ούτε τα κολακευτικά λόγια, αλλά το να διορθώσουμε τον πλησίον και να φροντίσουμε για το συμφέρον του, το να ανορθώσουμε τον αμαρτωλό, το να βοηθήσουμε αυτόν που είναι πεσμένος» (ΕΠΕ 8,165.Εις Γένεσιν Θ΄,PG.54,623)
     «Σε κανένα να μη δίνεις αφορμή αντιδικίας και φιλονεικίας, ούτε στον Ιουδαίο, ούτε στον εθνικό· αλλ’ αν κάπου δεις ότι ζημιώνεται η ευσέβεια, να μην προτιμήσεις την ομόνοια από την αλήθεια, αλλά να σταθείς γενναία μέχρι θανάτου· και ούτε έτσι να πολεμάς με την ψυχή, ούτε να αποστρέφεσαι τη γνώμη, αλλά να μάχεσαι μόνο με τα πράγματα. Γιατί αυτό σημαίνει, «όσο εξαρτάται από σας, να έχετε ειρηνικές σχέσεις με όλους τους ανθρώπους». Και αν εκείνος δεν ειρηνεύει, εσύ να μη γεμίσεις την ψυχή σου με πάθος, αλλά να είσαι φίλος ως προς τη διάθεση,… χωρίς να προδίδεις πουθενά την αλήθεια» (ΕΠΕ 17,493, P.G. 60,611 Εις Ρωμαίους 23,2)
     ««Για να περισσεύει η αγάπη σας με πλήρη γνώσιν και με κάθε διάκριση». Δεν θαυμάζει απλώς ούτε την φιλία, ούτε την αγάπη, αλλά την αγάπη που προέρχεται από πλήρη γνώσιν· δηλαδή, να μη μεταχειρίζεσθε προς όλους την ίδια αγάπη, διότι αυτό είναι γνώρισμα όχι της αγάπης, αλλά της ψυχρής διαθέσεως. Τι σημαίνει, «με πλήρη γνώσιν;». Δηλαδή, με κρίση, με σκέψη, με συναίσθηση. Διότι υπάρχουν μερικοί που αγαπούν χωρίς περίσκεψη, με επιπολαιότητα και κατά τύχη·… «Με πλήρη γνώσιν», λέγει, «και με πάσαν διάκρισιν, ώστε να διακρίνετε τας διαφοράς επί των ηθικών ζητημάτων», αυτά, δηλαδή, που σας συμφέρουν. Δεν τα λέγω αυτά εξ’ αιτίας μου, λέγει (ο Παύλος), αλλά εξ’ αιτίας σας· διότι υπάρχει φόβος μήπως διαφθαρεί κανείς από την αγάπη των αιρετικών. Αυτό δηλαδή υπαινίσσεται… να είστε σεις ειλικρινείς, για να μην παραδεχθείτε, δηλαδή, με το πρόσχημα της αγάπης κανένα νόθο δόγμα. Πώς λοιπόν λέγει· «Να έχετε ειρηνικές σχέσεις με όλους, αν είναι δυνατόν, τους ανθρώπους»; Να έχετε ειρηνικές σχέσεις, είπε, και όχι να αγαπάτε κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να βλάπτεσθε από την φιλία. «Εάν λοιπόν το δεξιό σου μάτι σε σκανδαλίζει», λέγει, «βγάλε αυτό και πέταξέ το μακριά»» (ΕΠΕ 21,391-393 Εις Φιλιπ.Ομιλ.Γ,PG 62,191)
    «Ας αποστρεφόμαστε τις συνάξεις των αιρετικών» (ΕΠΕ 27,605, PG 56,256 Ουδέποτε αφ’ εαυτού ποιεί ο Υιός)
«Κακός [ο ιερέας], πώς το εννοείς; εάν είναι τέτοιος εξ αίτιας της πίστεως, απόφευγέ τον και απομακρύνσου απ’ αυτόν, όχι μόνο αν είναι άνθρωπος, αλλά κι αν ακόμη είναι άγγελος που κατέβηκε από τον ουρανό. Εάν όμως είναι κακός ως προς την ιδιωτική του ζωή, μην ασχολήσαι μ’ αυτήν...Βλέπεις ότι ο λόγος δεν γίνεται για δόγματα, αλλά για τρόπο ζωής και πράξεως;» (ΕΠΕ,τομος 25,σελ.373)
     «Αλλά και αν ακόμη εγώ ο ίδιος ή κάποιος άγγελος από τον ουρανό σας κηρύξει διαφορετικό ευαγγέλιο από εκείνο το οποίον σας κήρυξα, αυτός ας είναι ανάθεμα»… Και δεν είπε, εάν κηρύττουν αντίθετα ή ανατρέπουν το παν, αλλά και αν κάτι ελάχιστον ευαγγελίζονται διαφορετικό από ό,τι σας κήρυξα, και αν ακόμη κάτι ασήμαντον παρασαλεύσουν, ας είναι ανάθεμα…. Θέλει να δείξει ότι δεν υπολογίζει αξίωμα προσώπων όταν ο λόγος είναι δια την αλήθεια» (20,195-203 Στην προς Γαλάτας κεφ.Α)
     «Ας μη σε ταράσσει πλέον κανείς, προσθέτοντας στα δόγματα της Εκκλησίας τις έρευνες των λογισμών του και θέλοντας να θολώσει τα ορθά και υγιή δόγματα. Αλλά φεύγε τις συναναστροφές αυτών όπως τα δηλητήρια των φαρμάκων. Καθόσον αυτοί είναι πιο φοβεροί από εκείνα· γιατί εκείνα περιορίζουν τη βλάβη μόνο στο σώμα, ενώ αυτοί καταστρέφουν την ίδια τη σωτηρία της ψυχής. Γι’ αυτό πρέπει από την αρχή και από την πρώτη στιγμή ν’ αποφεύγετε τις ομιλίες αυτών και μάλιστα μέχρι που να μπορέσετε, με το πέρασμα του χρόνου, οπλισμένοι καλά, σαν με κάποια όπλα πνευματικά, με τις μαρτυρίες της αγίας Γραφής, να αποστομώνετε την αδιάντροπη γλώσσα αυτών» (30,341 Κατήχηση Πρώτη)
     «Αλλά δεν πιστεύει στην Αγία Γραφή. Να αποστραφείς στη συνέχεια αυτόν ως παράφρονα και ανόητο. Διότι εκείνος που δεν πιστεύει στο δημιουργό των όλων, επειδή αποδίδει με ψέμα την αλήθεια, ποιας συγγνώμης θα είναι δυνατόν να τύχει ποτέ; Εκείνοι έχουν προσποιητό χρώμα, και υποδυόμενοι πρόσωπο επιείκειας, κρύβουν μέσα στο δέρμα του προβάτου τον λύκο. Αλλά εσύ να μην εξαπατηθείς, αλλά για αυτό ακριβώς να μισήσεις υπερβολικά αυτόν, διότι σε σένα μεν τον συνάνθρωπο υποκρίνεται επιείκεια, στο Θεό όμως, τον Δεσπότη των όλων, ήγειρε πόλεμο και βαδίζοντας εναντίον της δικής του σωτηρίας, δεν αισθάνεται» (2,41 Εις Γένεσιν Ομιλ. Β΄)
     «Γι’ αυτό λοιπόν σας παρακαλώ όλους να προσπαθείτε όσο μπορείτε να τους θεραπεύετε, συζητώντας μαζί τους με καλοσύνη και επιείκεια, όπως ακριβώς κάμνομε με εκείνους που προσβλήθηκαν από διανοητική ασθένεια και παραφέρονται, καθόσον αυτοί από παραφροσύνη γέννησαν τη θεωρία αυτή και από υπερβολική ανοησία· τα φλογισμένα όμως τραύματα δεν ανέχονται ούτε χέρι να τα αγγίξει, ούτε υποφέρουν τη δυνατή πίεση. Γι’ αυτά οι σοφοί γιατροί χρησιμοποιούν μαλακό σφουγγάρι για το πλύσιμο των πληγών αυτού του είδους. Επειδή λοιπόν και στην ψυχή αυτών υπάρχει φλογισμένη πληγή, όπως ακριβώς, χρησιμοποιώντας μαλακό σφουγγάρι, καθαρίζουμε την πληγή με καθαρό και πόσιμο νερό, έτσι ας προσπαθούμε να περιορίσομε την αλαζονεία αυτών και να καθαρίζομε τον όγκο τους, χρησιμοποιώντας με καλοσύνη όλα εκείνα που είπαμε μέχρι τώρα. Και είτε σε βρίζουν, είτε σε κλωτσούν, είτε σε φτύνουν, είτε σου κάμνουν ο,τιδήποτε παρόμοιο, να μη εγκαταλείπεις, αγαπητέ, τη θεραπεία. Διότι εκείνοι που θεραπεύουν άνθρωπο παράφρονα είναι αναγκασμένοι να υπομένουν πολλά παρόμοια· παρ’ όλα αυτά όμως δεν πρέπει να παραιτούνται από την προσπάθειά τους, αλλ’ ακριβώς γι’ αυτά πρέπει βέβαια να τους κακοτυχίζουμε και να δακρύζουμε γι’ αυτούς, διότι είναι τέτοιο το είδος της ασθένειας από το οποίο προσβλήθηκαν. Αυτά τα λέγω για τους ισχυρότερους και ανεπηρέαστους, και που μπορούν να μην υποστούν καμία βλάβη από τη συναναστροφή τους μαζί τους, διότι, εάν κάποιος είναι ασθενέστερος ως προς την πίστη, ας αποφεύγει τις συναναστροφές μ’ αυτούς, ας απομακρύνεται από τις συγκεντρώσεις τους, ώστε να μη γίνει η αιτία της φιλίας, αφορμή ασέβειας. Το ίδιο κάμνει και ο Παύλος· ο ίδιος συναναστρέφεται τους ασθενείς και λέγει, «Έγινα στους Ιουδαίους σαν Ιουδαίος, και σ’ εκείνους που βρίσκονταν έξω από το νόμο σαν να ήμουν και εγώ έξω από το νόμο», ενώ τους μαθητές που ήταν ασθενέστεροι ως προς την πίστη τούς αποτρέπει από τις τέτοιου είδους συναναστροφές. συμβουλεύοντας αυτούς και διδάσκοντάς τους τα εξής· «Οι κακές συναναστροφές καταστρέφουν τα καλά ήθη»”' και πάλι· «Φύγετε ανάμεσα απ’ αυτούς και απομακρυνθείτε, λέγει ο Κύριος»”. Διότι ο μεν γιατρός, αν έρθει προς τον ασθενή, πολλές φορές ωφελεί και εκείνον και τον εαυτό του, ενώ ο ασθενέστερος, συναναστρεφόμενος με τους ασθενείς, και τον εαυτό του βλάπτει και τον ασθενή· διότι και εκείνον δεν μπορεί να τον ωφελήσει καθόλου, και ο ίδιος αποκομίζει μεγάλη βλάβη από την ασθένεια. Και εκείνο ακριβώς που παθαίνουν εκείνοι που κοιτάζουν όσους πάσχουν από ασθένεια των ματιών, παίρνοντας κάτι από την ασθένεια αυτή, αυτό παθαίνουν και εκείνοι που συναναστρέφονται αυτούς τους βλάσφημους, αν είναι ασθενέστεροι, παίρνουν μεγάλο μέρος της ασέβειάς τους. Για να μην προξενήσουμε λοιπόν μεγάλη βλάβη στον εαυτό μας, ας αποφεύγουμε τις παρέες αυτών, και μόνο ας προσευχόμαστε και ας παρακαλούμε τον φιλάνθρωπο Θεό,…να τους απαλλάξει από την πλάνη και την παγίδα του διαβόλου, και να τους επαναφέρει στο φως της γνώσεως» (35,75-77 Περί ακαταλήπτου Β΄)

     «Η αγάπη για το Θεό έχει σαν αρχή ν’ αγαπά όλους. Και τους μεν ομοπίστους, πού ναι γνήσιοι αδελφοί, τους αγαπά θερμά. Τους δε αιρετικούς τους αγαπά μεν σαν αδελφούς του κατά φύση (άνθρωποι κι αυτοί), αλλά τους σπλαχνίζεται σαν φαύλους και αχρείους και λειώνει απ’ το κλάμα γι’ αυτούς» (Ε.Π.Ε. 24,286 Στην προς Εβραίους Ομιλία Γ΄)
     «Φιλονεικίες εννοεί αυτές με τους αιρετικούς, για να μην κουραζόμαστε στα χαμένα, όταν δεν υπάρχει κανένα κέρδος, αφού το τέλος τους είναι το τίποτε. Γιατί, όταν κάποιος είναι διεστραμμένος και προδιατεθειμένος, να μην αλλάξει καθόλου τη γνώμη του, ό,τι και αν γίνει, για ποιο λόγο κουράζεσαι άσκοπα σπέρνοντας επάνω σε πέτρες, ενώ έπρεπε να διαθέτεις τον καλό αυτόν κόπο στους δικούς σου, μιλώντας σ’ αυτούς για την ελεημοσύνη και τις άλλες αρετές; Πώς λοιπόν λέγει αλλού, «μήπως τους δώσει κάποτε ο Θεός μετάνοια», και εδώ, «τον αιρετικό άνθρωπο μετά την πρώτη και τη δεύτερη νουθεσία άφηνέ τον, γνωρίζοντας ότι έχει διαστραφεί αυτός και αμαρτάνει, καταδικάζοντας έτσι ο ίδιος τον εαυτό του»; Εκεί μιλάει γι’ αυτούς που έχουν κάποια ελπίδα για διόρθωση και γι’ αυτούς που απλώς έχουν αντίθετη γνώμη. Όταν όμως είναι φανερός και γνωστός σε όλους, για ποιο λόγο αγωνίζεσαι άδικα; γιατί χτυπάς τον αέρα; Τι σημαίνει, «καταδικάζοντας ο ίδιος τον εαυτό του»; Δεν μπορεί δηλαδή να πει, «κανείς δε μου μίλησε, κανείς δε με συμβούλευσε». Όταν λοιπόν μετά τη συμβουλή ο ίδιος επιμένει, τότε καταδικάζει ο ίδιος τον εαυτό του» (24,121,Στην προς Τίτον Ομιλία ΣΤ)
     «Δεν ήλθα να φέρω ειρήνη στη γη»(Ματθ. 10,34). Μα τότε πώς τους παρήγγειλε να αποδίδουν χαιρετισμό ειρήνης σε κάθε σπίτι που θα πήγαιναν (Ματθ. 10,12); Πώς τότε και οι άγγελοι έψαλλαν «Δοξασμένος ας είναι ο ύψιστος Θεός και σε όλη τη γη ας βασιλεύσει η ειρήνη»; Πώς επίσης και οι προφήτες ευαγγελίζονταν την ειρήνη; Διότι αυτό κατεξοχήν είναι η ειρήνη, όταν δηλαδή αποκόπτεται αυτό που έχει ασθενήσει, όταν αποχωρίζεται αυτός που στασιάζει. Διότι μόνο έτσι είναι δυνατόν να ενωθεί ο ουρανός με τη γη. Διότι και ο γιατρός έτσι διασώζει το υπόλοιπο σώμα, όταν αποκόψει δηλαδή το μέλος εκείνο που δεν είναι δυνατόν να θεραπευτεί. Ομοίως και ο στρατηγός όταν οδηγήσει σε διαχωρισμό αυτούς που ομονοούν κακά. Ακριβώς το ίδιο συνέβη και στον πύργο εκείνο (της Βαβέλ)· διότι την κακή ειρήνη την διέλυσε η καλή διαφωνία και έφερε την ειρήνη (Γένεση 18,1). Αλλά και ο Παύλος έτσι απέσχισε εκείνους που συμφωνούσαν εναντίον του (Πράξ. 23,6-7). Και στον πόλεμο του Ναβουθέ η συμφωνία εκείνη ήταν χειρότερη από κάθε άλλο (Γ΄Βασ. 20,1). Διότι δεν είναι παντού καλό η ομόνοια, διότι και οι ληστές συμφωνούν μεταξύ τους. Επομένως ο πόλεμος δεν είναι έργο της πρόθεσης του Κυρίου, αλλά προέρχεται από τη γνώμη των ανθρώπων. Διότι ο Κύριος ήθελε όλοι οι άνθρωποι να συμφωνούν ως προς την ευσέβεια. Επειδή όμως εκείνη στασιάζουν, γίνεται πόλεμος»(ΕΠΕ τομος 10 σελ. 492-494 Εις Ματθαίον Ομιλια ΛΕ΄)
     «Και έγινε σχίσμα (=διχασμός) μεταξύ τους»(Iω. 9,16). Αυτός ο διχασμός άρχισε πρώτα να γίνεται στο λαό και μετα και μεταξύ των αρχόντων. «Και οι μεν έλεγαν ότι είναι αγαθός, άλλοι όμως· δεν είναι αλλά εξαπατά το πλήθος» (Ιω. 7,12). Βλέπεις πώς έλειπε περισσότερο η σύνεση από τους άρχοντες με αποτέλεσμα να διχαστούν αργότερα; Αλλά μετά τον διχασμό δεν επέδειξαν και πάλι τίποτα το γενναίο, βλέποντας μπροστά τους τους Φαρισαίους. Διότι, εάν είχαν αποσχιστεί πλήρως, γρήγορα θα γνώριζαν την αλήθεια· διότι είναι δυνατόν να υπάρχει καλό σχίσμα. Για αυτό και αυτός έλεγε· «Δεν ήλθα να βάλω ειρήνη στη γη αλλά μαχαίρι» (Ματθ. 10,34). Υπάρχει βεβαίως και κακή ομόνοια και υπάρχει και καλή διαφωνία· διότι αυτοί που έχτιζαν τον πύργο (της Βαβέλ) είχαν ομόνοια μεταξύ τους για κακό του εαυτού τους, και αυτοί οι ίδιοι πάλι διχάστηκαν χωρίς να το θέλουν μεν, αλλά όμως προς το συμφέρον τους. Και οι γύρω από τον Κορέ ομονόησαν κακά, για αυτό καλά διχάστηκαν· και ο Ιούδας ομονόησε με τους Ιουδαίους κακά. Υπάρχει λοιπόν και καλό σχίσμα και υπάρχει και κακή ομόνοια. Για αυτό λέει «Εάν το μάτι σου σε σκανδαλίζει, βγάλε το· εάν το πόδι σου, κόψε το» (Ματθ. 5,29 και 8,9). Εάν όμως είναι ανάγκη να αποσχιζόμαστε από ένα μέλος μας που είναι με κακό τρόπο ενωμένο με μας, δεν είναι πολύ περισσότερο ανάγκη και από φίλους, που είναι με κακό τρόπο ενωμένοι με μας; Επομένως δεν είναι πάντοτε η ομόνοια καλή, όπως ακριβώς λοιπόν ούτε ο διχασμός είναι κακός πάντοτε. Αυτά τα λέω για να αποφεύγουμε τους πονηρούς και να αναζητούμε τους αγαθούς· διότι εάν από τα μέλη αποκόπτουμε εκείνο που είναι σάπιο και αθεράπευτο, φοβούμενοι μήπως και το υπόλοιπο σώμα υποστεί την ίδια βλάβη, και το κάνουμε αυτό, όχι επειδή περιφρονούμε εκείνο, αλλά θέλοντας να διαφυλάξουμε το υπόλοιπο σώμα, πόσο μάλλον είναι ανάγκη να το κάνουμε αυτό για εκείνους που είναι μαζί μας για κακό; Βέβαια εάν μπορούσαμε και εκείνους να διορθώσουμε και οι ίδιοι να μην βλαφτούμε, όλα πρέπει να τα κάνουμε, εάν όμως και εκείνοι παραμένουν αδιόρθωτοι και εμάς βλάπτουν, είναι ανάγκη να τους αποκόπτουμε και να τους απορρίπτουμε· διότι πολλές φορές έτσι θα έχουν μεγαλύτερο κέρδος. Για αυτό και ο Παύλος έτσι συμβούλευε, λέγοντας· «Διώξτε το πονηρό από αναμεσά σας» (Α΄ Κορ. 5,13) και «Για να εκλείψει από αναμεσά σας εκείνος που έκανε αυτό το έργο» (Α΄Κορ. 5,2). Διότι είναι κακό, μεγάλο κακό η συναναστροφή με πονηρούς. Δεν προσβάλλει με τόση ταχύτητα η αρρώστια και ούτε η ψώρα καταστρέφει αυτούς που μολύνθηκαν και πάσχουν από τη νόσο, όσο η κακία των πονηρών ανδρών» (14, 57-61 Εις Ιωάννη Ομιλία ΝΖ’)
     «Από καθαρή», λέγει, «καρδιά»· ή ομιλεί για σωστό τρόπο ζωής ή για γνήσια αγάπη. Γιατί κι ο ακάθαρτος βίος δημιουργεί σχίσματα. «Καθένας που πράττει φαύλα, μισεί το φως». Γιατί υπάρχει και αγάπη και μεταξύ των φαύλων, όπως και οι ληστές αγαπούν τους ληστές, και οι φονιάδες τους φονιάδες αλλ’ αυτή η αγάπη δεν προέρχεται από αγαθή συνείδηση, αλλά από φαύλη, ούτε από καθαρή καρδιά, αλλά από ακάθαρτη, ούτε από πίστη ειλικρινή, αλλά ψευδή και υποκριτική. Γιατί η πίστη δείχνει την αλήθεια, και από την ειλικρινή πίστη γεννιέται η αγάπη· αυτός που πραγματικά πιστεύει στο Θεό, δεν ανέχεται ποτέ να εγκαταλείψει την αγάπη» (23,141-145 Στην Α΄προς Τιμόθεον Ομιλία Β΄)
     «Όταν όλοι πιστεύουμε όμοια, τότε υπάρχει ενότητα… Διότι αυτό είναι ενότητα, όταν όλοι είμαστε ένα… όταν αποδειχτούμε όλοι ότι έχουμε μία πίστη» (ΕΠΕ 20,699,PG 62,83. Εις Εφεσίους Ομ.11,3))
     «Έτσι συνέβαινε και στην περίπτωση αυτού του ποιμνίου. Βάδιζε ο λαός προς τις καθαρές πηγές των μαρτύρων (τα λείψανά τους), όταν όμως αισθανόταν την αιρετική δυσοσμία που αναδυόταν από εκεί κοντά (λείψανα αιρετικών) γύριζε πάλι πίσω… Και (ο επίσκοπος) για τους μάρτυρες έδειξε τιμή, επειδή τους απάλλαξε από τους κακούς γείτονες» (ΕΠΕ 36,203 Εις την Ανάληψιν Ομιλία Α)
     «Να ευχόμαστε ν’ αποκτήσουν κάποτε την υγεία τους όσοι υποφέρουν από τέτοια νοσήματα (αιρέσεις). Διότι, εάν παραγγελλόμαστε να παρακαλάμε το Θεό για τους ασθενείς,… και για τους δαιμονιζόμενους, πολύ περισσότερο πρέπει να τον παρακαλάμε γι’ αυτούς. Καθόσον η ασέβεια είναι φοβερότερη από την ασθένεια των δαιμονιζομένων· διότι εκείνη η μανία έχει συγχώρεση, ενώ η ασθένεια αυτή έχει στερηθεί κάθε απολογίας» (35,101-3 Περί Ακαταλήπτου Γ΄)
     «Τι είναι λοιπόν αυτό που ονομάζεις ανάθεμα, μήπως το ότι πρέπει να αφιερωθεί αυτός εις τον διάβολο και να μην έχει πλέον ελπίδα σωτηρίας και να απομακρυνθεί από τον Χριστό; Και ποιος είσαι συ ο οποίος έχεις τόσον μεγάλη εξουσία και δύναμιν; …Διατί λοιπόν επιζητείς τόσο μεγάλη αξίαν, την οποίαν ηξιώθη να λάβει μόνον ο όμιλος των αποστόλων και οι κατ’ απόλυτο ακρίβεια γενόμενοι διάδοχοι αυτών, οι οποίοι είναι πλήρεις χάριτος και δυνάμεως; Και πράγματι εκείνοι φυλάξαντες την εντολήν επακριβώς, ωσάν να έβγαζαν τον δεξιό οφθαλμό, έτσι ακριβώς εξεδίωξαν από την Εκκλησία τους αιρετικούς· πράγμα που αποτελεί και απόδειξη της μεγάλης αυτών συμπάθειας και θλίψεως, διότι απεκόπη αξιόλογον μέρος της Εκκλησίας. Δια τούτο ονόμασεν ο Θεός αυτόν δεξιόν οφθαλμό δια να δείξη την μεγάλη συμπάθεια αυτών που τους απέκοψαν από την εκκλησία. Όθεν,… τας μεν αιρέσεις τας ήλεγχον και τας απέβαλλον από την εκκλησίαν, εις κανένα δε από τους αιρετικούς δεν απέδιδον αυτήν την επιτίμησιν (το ανάθεμα). Και ο απόστολος λοιπόν εις δύο μόνον περιπτώσεις φαίνεται να είπε τον λόγον αυτόν εξ’ ανάγκης και δεν απέδωσεν αυτήν την λέξιν εις ορισμένον πρόσωπον… Τι λοιπόν; εκείνο που δεν έκαμε κανείς από αυτούς που έλαβαν την εξουσίαν ή δεν τόλμησε να ομιλήση κατά τοιούτον τρόπον, τολμάς συ να κάμης αυτά, ενεργών αντίθετα από τον σκοπόν της σταυρικής θυσίας, και προλαμβάνεις την κρίσιν του βασιλέως Χριστού;… Άρα το θεωρείτε ασήμαντον αυτό, το να καταδικάση κανείς κάποιον ακαίρως και χωρίς να είναι κριτής με τέτοιαν απόφασιν; Διότι το ανάθεμα αποκόπτει τελείως από τον Χριστόν… Άπλωσε τα δίκτυα της αγάπης, δια να μη λοξοδρομήση ο ατελής πνευματικά, μάλλον δε να θεραπευθή· δείξε ότι από μεγάλην διάθεσιν θέλεις να κάμης κοινόν το αγαθόν που έχεις συ· ρίψε το γλυκύ άγκιστρον της συμπάθειας και κατ’ αυτόν τον τρόπον αφού ερευνήσης τα κεκρυμμένα εκρίζωσε από το βάθος της απωλείας αυτόν που συσκοτίζει τον νουν. Εκείνο που εθεωρήθη ότι είναι καλόν είτε εκ προλήψεως είτε εξ’ αγνοίας, δίδαξε ότι είναι ξένον προς την αποστολικήν παράδοσιν, και αν μεν θελήση να δεχθή τούτο ο άνθρωπος που εδέχθη την πλάνην, σύμφωνα με τα λόγια του προφήτου, εκείνος θα ζήση εις την ζωήν και συ θα σώσης την ψυχήν σου, εάν όμως δεν θέλη να το παραδεχθή, αλλά επιμένει να φιλονεικεί, δια να μη γίνης υπεύθυνος, να διαμαρτυρηθής μόνον με μακροθυμίαν και επιείκεια, δια να μη ζητήσει ο κριτής την ψυχή του από τα δικά σου χέρια· να διαμαρτυρηθής προς αυτόν χωρίς να εκδηλώσης το μίσος, την αποστροφήν, χωρίς να τον καταδιώξης, αλλά να κάμης τούτο δεικνύων προς αυτόν την αληθή και ειλικρινή αγάπη. Αυτήν να κερδήσης και αν τίποτε άλλο ακόμα δεν ωφελήσης, αυτή είναι μεγάλη ωφέλεια, τούτο είναι μεγάλο κέρδος, το να αγαπήσης και να διδάξης την διδασκαλίαν του Χριστού….και αν αυτή δεν είναι παρούσα απέδειξεν ο απόστολος ότι ούτε η γνώσις των μυστηρίων, ούτε η πίστις, ούτε το χάρισμα της προφητείας, ούτε η ακτημοσύνη, ούτε η υπέρ του Χριστού μαρτυρία ωφελούν… Πώς πράττεις συ τα αντίθετα και έρχεσαι και εις την εκκλησίαν και πραγματοποιείς και την θυσίαν του Υιού του Θεού; …Άκουσε, ότι τον Ιούδαν και τους κατά τον ίδιον τρόπον με αυτόν παρεκτραπέντας δεν τους εξεδίωξεν, μέχρις ότου κάθε ένας μόνος του έσυρε τον εαυτόν του και τον παρέδωσεν εις την πλάνην. Δεν προσφέρουμε τας ικεσίας υπέρ των αμαρτημάτων του λαού; Δεν έχουμε εντολή να προσευχώμεθα… υπέρ των εχθρών μας, υπέρ εκείνων που μας μισούν και μας διώκουν; Ιδού… σας παρακαλούμεν· η χειροτονία δεν φέρει κάποιον εις την εξουσίαν, δεν τον κάνει αλαζόνα, δεν του δίδει εξουσίαν κυρίου επί δούλων·... Εκπληρούντες λοιπόν αυτήν την υπηρεσίαν σας παρακαλούμεν και ζητούμεν από σας, με επιμονήν να απομακρυνθήτε από το κακόν αυτού του είδους (να αναθεματίζετε). Διότι ή ζει και είναι παρών εις την θνητήν αυτήν ζωήν, ή έχει αποθάνει, αυτός τον οποίον θέλεις να αναθεματίσης. Εάν μεν λοιπόν ζει ακόμη, ασεβείς, διότι απομακρύνεις από την εκκλησίαν αυτόν εις τον οποίον υπάρχει η δυνατότης να μεταβληθή και ημπορεί να μετατεθή από το κακόν εις το αγαθόν· εάν όμως έχη αποθάνει πολύ περισσότερον ασεβείς. Διατί; Διότι αυτός πλέον ευρίσκεται πλησίον του Κυρίου ή μακράν αυτού και δεν ευρίσκεται πλέον υπό ανθρωπίνην εξουσίαν· και αυτό που έχει κρυβή δια τον κριτήν των αιώνων, είναι επικίνδυνον εις ημάς να αποφαινώμεθα δια αυτό καθ’ ότι εκείνος μόνον γνωρίζει και μέτρα γνώσεως και ποσότητα πίστεως. Διότι, ειπέ μου, σε παρακαλώ, από που γνωρίζομεν τους λόγους με τους οποίους θά κατηγορήση τον εαυτόν του ή και θα απολογηθή κατα την ημέραν εκείνην που πρόκειται ο Θεός να κρίνη τα κρυπτά των ανθρώπων;… Τας μεν λοιπόν αιρετικάς διδασκαλίας, τας οποίας παρελάβομεν από μερικούς, πρέπει να τας αναθεματίζωμεν και να ελέγχωμεν τας ασεβείς διδασκαλίας, να επιδεικνύωμεν όμως κάθε ευσπλαγχνίαν δια τους ανθρώπους και να ευχώμεθα υπέρ της σωτηρίας αυτών» (31,449-455,459-63 Εις το «να μην αναθεματίζουμε»)

"Η ακηδία αχρηστεύει τον άνθρωπο"

Γέροντα, τι διαφορά υπάρχει ανάμεσα στην ακηδία και την ραθυμία;
Ακηδία είναι η πνευματική τεμπελιά, ενώ η ραθυμία αναφέρεται
και στην ψυχή και στο σώμα. Καλύτερα όμως να λείψουν και τα δυο.
Η ακηδία και η ραθυμία μερικές φορές κολλούν και σε ψυχές που
έχουν πολλές προϋποθέσεις για πνευματική ζωή, που έχουν ευαισθησία, φιλότιμο.
Σε έναν αδιάφορο ο πειρασμός δεν κάνει τόσο κακό. Ένας ευαίσθητος όμως
άνθρωπος, αν στενοχωρηθεί, νιώθει μετά ακηδία. Πρέπει να βρει τι τον
στενοχώρησε και να το αντιμετωπίσει πνευματικά, για να ξαναβρεί
το κουράγιο και να πάρει μπρος η μηχανή του. Να προσέχει να μην αφήνει
αθεράπευτες πληγές, γιατί μετά κάμπτεται από τα τραύματά του.
Το ψυχικό τσάκισμα, το οποίο στην συνέχεια φέρνει και το σωματικό,
τον αχρηστεύει. Ο γιατρός δεν βρίσκει τίποτε, γιατί την βλάβη την έχει
προκαλέσει ο πειρασμός. Πόσες ψυχές που έχουν φιλότιμο, ευαισθησία,
τις βλέπω αχρηστευμένες! 
Γέροντα, αισθάνομαι εξάντληση και δεν μπορώ να κάνω καθόλου πνευματικά.
Αυτό προέρχεται από κούραση ή μήπως είναι από ραθυμία;
-«Από των πολλών μου αμαρτιών ασθενεί το σώμα, ασθενεί μου και η ψυχή»,
δεν λέει; Δεν είναι κούραση σωματική, ψυχικό τσάκισμα είναι.
Αυτό είναι χειρότερο από την σωματική κούραση. Με το ψυχικό τσάκισμα
ξεβιδώνεται κάνεις και γίνεται σαν ένα όχημα που όλα τα εξαρτήματα του
είναι καλά, αλλά η μηχανή του είναι διαλυμένη.
-Γέροντα, βλέπω ότι, ενώ πρώτα αγαπούσα τα πνευματικά, τώρα
δεν μπορώ να κάνω τίποτε.
-Γιατί δεν μπορείς να κάνεις τίποτε; Δεν έχεις δυνάμεις; Εγώ βλέπω ότι έχεις.
Δεν θυμάσαι παλιά, όταν χτιζόταν το μοναστήρι και δούλευες όλη μέρα
στο γιαπί, πόσα πνευματικά έκανες;
-Μήπως, Γέροντα, φταίει που έδωσα όλον τον εαυτό μου στις δουλειές;
-Πιο πολύ φταίει που άφησες τον εαυτό σου χαλαρό. Κοίταξε να τον σκληραγωγήσεις
να αγαπήσεις την άσκηση. Εγώ, που έχω μισό πνεύμονα, ξέρεις πόσες μετάνοιες κάνω;
Δεν μπορώ να σου πω. Μόνο για τα κομποσκοίνια, που κάνω με μικρές μετάνοιες,
σου λέω ότι, όταν κουράζεται το ένα χέρι, κάνω τον σταυρό με το άλλο.
Αυτά σου τα λέω από αγάπη. Άλλοι δεν έχουν τις προϋποθέσεις που έχεις εσύ,
και ξέρεις πώς αγωνίζονται, πώς παλεύουν; Εσύ για λοκατζής κάνεις!
Πώς άφησες έτσι τον εαυτό σου;
Εγώ θα προσεύχομαι για σένα, αλλά, για να βοηθηθείς, πρέπει κι εσύ να κάνεις
μια προσπάθεια. Κατάλαβες; Στα πνευματικά πρέπει να δώσεις όλον τον εαυτό σου,
και τότε θα αποδώσεις και στην διακονία σου.
Γέροντα, μερικές φορές, όταν είμαι στο κελλί, με πιάνει ακηδία,
Στο κελλί σου δεν προσεύχεσαι, δεν μελετάς; Όσο μπορείς, να μην αφήνεις
να περνάει ο χρόνος χωρίς να κάνεις τίποτε. Δεν μπορείς να προσευχηθής;
Ας μελετήσεις κάτι που σε βοηθάει εκείνη την ώρα. Διαφορετικά ο διάβολος
μπορεί να εκμεταλλευθεί την άσχημη κατάστασή σου και να σε εξουθενώσει.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.49-51)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 15-24. Η παραβολή του μεγάλου δείπνου.
14.18 καὶ ἤρξαντο(1) ἀπὸ μιᾶς(2) παραιτεῖσθαι(3) πάντες(4).
ὁ πρῶτος εἶπεν αὐτῷ, ᾽Αγρὸν ἠγόρασα καὶ ἔχω ἀνάγκην(5) ἐξελθειν
και ἰδεῖν αὐτόν· ἐρωτῶ σε(6), ἔχε με παρῃτημένον.
18 Τότε άρχισαν, ο ένας μετά τον άλλο, να βρίσκουν δικαιολογίες:
Ο πρώτος του είπε: “έχω αγοράσει ένα χωράφι και πρέπει να πάω να το δω·
σε παρακαλώ, θεώρησέ με δικαιολογημένον”.
(1) «Δεν θαύμασαν την ημερότητα αυτού που κάλεσε, την συγκατάβαση αυτού
που υπηρετούσε την πρόσκληση… αλλά ατίμασαν και αυτόν που καλούσε
και τον απεσταλμένο» (Κ).
(2) «Δηλαδή με ένα σύνθημα» (Κ), με μία γνώμη, διάνοια (δ).
(3) Ζητούσαν απαλλαγή με δικαιολογίες. Το ακόλουθο «έχε με παρητημένον»=να
με νομίζεις ότι είμαι δικαιολογημένος, ότι για εύλογη αιτία δεν μπορώ να έλθω,
και συνεπώς να με έχεις συγχωρημένο (δ).
(4) Σαν με προσυμφωνημένη συνωμοσία όλοι προφασίζονται ότι προς το παρόν
ήταν πολύ απασχολημένοι και δεν μπορούσαν να έλθουν (p).
Οι προφάσεις που προβάλλονται στερούνται κάθε σοβαρότητας. Δεν αποδεικνύουν
παρά μόνο την κακή θέληση των καλεσμένων. Αφού είχαν ειδοποιηθεί από πριν
και προ πολλού, θα μπορούσαν να έχουν κανονίσει από πριν τις υποθέσεις τους,
ώστε σε άλλη ημέρα να στραφούν στις απασχολήσεις τους (g).
Γενικώς με τις προφάσεις που προβάλλονται «διδάσκει ότι οι φροντίδες του βίου,
αποσπούν και απομακρύνουν από την κλήση· είναι βεβαίως διάφορες αυτές·
ή δηλαδή, ασχολούμενοι με χρήματα και αγρούς, αυτά προτίμησαν από την κλήση,
ώστε να αρνηθούν εξαιτίας αυτών την κλήση, ή χάνουν τον καιρό τους με τις
υποθέσεις του βίου, ή έχουν μπλέξει με δεσμά γάμου και παιδιών,
ή είναι απασχολημένοι με κάποιες άλλες παρόμοιες φροντίδες» (Ε).
«Οι διάφορες λοιπόν προφάσεις, τίποτα άλλο δεν υποδηλώνουν, παρά τα διάφορα πάθη,
εξαιτίας των οποίων στερήθηκαν την απόλαυση που αναφέρθηκε· ο ένας δηλαδή,
από τη μία, κυριευμένος από το ένα, ο άλλος, από την άλλη, με το άλλο,
και άλλος με άλλο, απώθησαν το ευαγγέλιο… διότι ήταν αντίθετο με τις διαθέσεις τους» (Ζ).
Εκείνοι, οι οποίοι έχουν τις καρδιές τους γεμάτες από τις φροντίδες του κόσμου
και αρέσκονται στο ένα σπίτι τους να προσθέτουν και άλλο και στον ένα αγρό και άλλον,
έχουν τα αυτιά τους κουφά στην πρόσκληση του ευαγγελίου. Απωθούν την πρόσκληση
αυτή με αγαθά μικρής αξίας. Εάν εκτιμούσαν όπως έπρεπε την αξία της πρόσκλησης,
θα έλεγαν αναντίρρητα: Είμαι καλεσμένος να φάω άρτο στη βασιλεία του Θεού
και συνεπώς δεν μπορώ να βγω και να δω τον αγρό μου ή να δοκιμάσω τα ζευγάρια
των βοδιών μου· σε παρακαλώ να με έχεις δικαιολογημένο.
(5) Ολοφάνερη υπερβολή. Είχε ήδη αγοράσει τον αγρό, πιθανώς μάλιστα αφού είδε αυτόν.
Συνεπώς μπορούσε να αναβάλλει τη νέα επίσκεψή του (p). Συχνά συναντιούνται οι πιο
επείγουσες ευκαιρίες της χάρης και οι πιο επείγουσες κλήσεις των επίγειων εργασιών (b).
(6) «Με την έννοια του: σε παρακαλώ» (Ζ). «Το «σε παρακαλώ», βεβαίως, το λένε,
δείχνοντας σεβασμό, μόνο με λόγια, απέναντι σε αυτόν που κάλεσε» (Ω).

"Βρε τι πάθαμε..."

Κάποια άλλη φορά συζητούσαμε για το μαγνητόφωνό του,
από το οποίο άκουγε, πότε πότε, βυζαντινή μουσική και είχε χαλάσει
και γι' αυτό χρειάσθηκε να το πάω στην αντιπροσωπεία για επισκευή.
Μου έλεγε: "Καλό είναι το μαγνητόφωνο, όταν ακούμε από αυτό καλά πράγματα.
Μια μέρα μου τηλεφώνησε μια κυρία και με ρωτούσε για
προβλήματά της κι εγώ της απαντούσα. Και, χωρίς να μου πει τίποτε,
έγραψε τη συνομιλία στο τηλέφωνό της, αντιγράψανε την κασέτα
κι άλλες κυρίες στη γειτονιά της και τώρα
την ακούνε και κουτσομπολεύουν. Βρε τι πάθαμε!
"Ήταν κάτι απροσδόκητο, που στενοχώρησε πολύ το Γέροντα.
Φαίνεται πως ο Θεός δεν επέτρεψε, για λόγους που εκείνος γνωρίζει,
να το "δει" εγκαίρως ο Γέροντας και να το προλάβει.
Βέβαια, ο εμφανής λόγος της δυσαρέσκειας του Γέροντα,
ήταν η αποφυγή σκανδαλισμού. Υπήρχε όμως και ο αφανής, γενικότερος λόγος,
της ταπεινοφροσύνής του. Ο Γέροντας, σαν γνήσιος ορθόδοξος αναχωρητής,
έστω μέσα στον κόσμο, αγαπούσε πάντα το "λάθε βιώσας" και τον ενοχλούσε
πολύ η προβολή και η διαφήμισή του, με οποιοδήποτε οπτικοακουστικό ή άλλο μέσο...
[Γ 318]

("Ανθολόγιο Συμβουλών", Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σ. 249)

Ένα απλό τεστ ταπεινότητας

– Πώς να ξεχωρίσεις ένα ταπεινό άτομο από κάποιον που προσπαθεί να είναι ταπεινός; Και πώς να κάνεις αυτήν την διάκριση στον ίδιο τον εαυτό σου;

Εάν θυμώνουμε ή οργιζόμαστε, τότε σίγουρα δεν έχουμε ταπεινότητα.

– Είναι πολύ απλό. Εάν θυμώνουμε ή οργιζόμαστε, αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε διόλου ταπεινότητα. Θέλετε να δείτε αν είστε ταπεινοί; Δείτε αν είστε θυμωμένοι. Ή, εάν κάποιος σας προσβάλλει, αρχίζετε να «βράζετε» μέσα. Ή, εάν ο άλλος δεν εκπληρώνει το θέλημά σας, ή αν κάτι δεν είναι όπως θα το θέλατε, τότε αναστατώνεστε. Ή αν κάποιος σας αντιλέγει, διαφωνεί μαζί σας, σας λέει ότι λέτε ανοησίες, τότε θα αντιδράσετε σε αυτές τις λέξεις. Προφήτη χρειάζεστε να σας πει ότι έχετε ή δεν έχετε ταπεινότητα;

Ο Γέροντας Παΐσιος έλεγε: «Η ταπεινότητα δεν είναι ζάχαρη». Όταν λέω, «Χριστέ μου, ελέησόν με», πρέπει να είμαστε ταπεινοί, ώστε να με ελεήσει. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα μου δώσει δύο κιλά ταπεινότητας, αλλά ότι θα πάρει λίγη χάρη από έναν αδελφό που είτε μου μιλά αυστηρά είτε με επιπλήττει είτε με αγνοεί. Και από αυτό θα φανεί αν όντως έχω επιδείξει ταπεινότητα.

Κάποτε, όταν ο Γέροντας Παΐσιος ήταν στο μοναστήρι της Κόνιτσας, καθ΄οδόν προς την εκκλησία για τη Θεία Λειτουργία έπεσε πάνω σε μια αρκούδα. Ο Γέροντας είχε δύο πρόσφορα στα χέρια του. Και είπε: "Θα σου δώσω το ένα πρόσφορο και το δεύτερο θα το πάρω στην εκκλησία". Και έπιασε την αρκούδα από το αυτί και την πήρε μαζί του. Αλλά προτού φτάσουν στο χωριό, έδιωξε την αρκούδα και προσευχήθηκε: "Κύριε, Σε παρακαλώ, δώσε μου ταπεινότητα στην ψυχή μου!" Και στο χωριό όλοι τον αγαπούσαν. Ο ιερέας του χωριού τον θεωρούσε άγιο και του φέρονταν με μεγάλο σεβασμό. Και έτσι ο Γέροντας ήρθε στην εκκλησία και, όπως πάντα, ανέβηκε στον σολέα, για να μην είναι με τους λαϊκούς. Ο ιερέας, μόλις τον είδε, θύμωσε πολύ. Σταμάτησε την Θεία Λειτουργία και βάλθηκε να φωνάζει: «Φύγε από εδώ! Και μην ξανάρθεις στο Ιερόν! (ο Γέροντας είχε πάει ακόμη και στο Ιερό, και όχι μόνο στον σολέα). Ποιος νομίζεις ότι είσαι;". Και τον πέταξε έξω από την Εκκλησία. Και του φώναζε, ώστε όλοι να τον ακούσουν. Οι ψάλτες σταμάτησαν να ψάλλουν. Ο Γέροντας έφυγε ήσυχα. Και αναρωτιόταν: "Μα τι συνέβη;" Και τότε θυμήθηκε ότι είχε ζητήσει από τον Θεό να του δώσει ταπεινότητα. Και μετά ηρέμησε και είπε μέσα του: «Καλά έκανε ο παπάς! Έπρεπε να με διώξει από την εκκλησία! Ποιος είμαι εγώ που τόλμησα να μπώ στο Ιερό;». Και βάλθηκε να κλαίει για τις αμαρτίες του και να ευχαριστεί τον παπά στις σκέψεις του για αυτό το συμβάν. Και τότε ο παπάς ντυμένος τα άμφια τον πλησίασε και υποκλίθηκε στο έδαφος, ζητώντας συγχώρεση και λέγοντας: "Δεν ξέρω τι μου συνέβη". Και ο Γέροντας τού απάντησε: «Μην ανησυχείς. Έτσι έπρεπε να μου συμβεί".

Τέτοια συμβάντα είναι που μας διδάσκουν το τι είναι ταπεινότητα.

Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος

«Εμόν βρώμα εστίν ίνα ποιώ το θέλημα του πέμψαντός με» (Ιωάνν. 4:34)

Ιδού αγάπη! Ιδού δίδαγμα! Ιδού ταπείνωση! Ιδού παράδειγμα! Όπως μέσα στο καλό ψωμί βρίσκονται όλα όσα χρειάζονται για το σώμα μας, έτσι σε κάθε λόγο του Κυρίου Ιησού Χριστού υπάρχει ό, τι χρειάζεται για την ψυχή μας. Η θεϊκή ενότητα της φύσεως του Πατρός και του Υιού εκφράζεται στην αγάπη του Πατρός για τον Υιό και του Υιού για τον Πατέρα.
Αυτός που αγαπά, υπακούει. Αν θέλετε να μάθετε πόσο μεγάλη είναι η αγάπη σας για τον Θεό, εξετάστε την υπακοή σας στο θέλημα του Θεού και αμέσως θα μάθετε. Η έλλειψη υπακοής είναι ένα σίγουρο σημάδι ελλείψεως αγάπης. Αυτός που αγαπά, εκπληρώνει το θέλημα του αγαπημένου του. Ο Υιός του Θεού αγαπά τον Πατέρα Του τόσο πολύ, ώστε θεωρεί την εκπλήρωση του θελήματος του Πατρός ως την πιο γλυκιά τροφή. Ποιο είναι το θέλημα του Πατρός; Η σωτηρία του ανθρωπίνου γένους. Ο Κύριός μας, ο Υιός του Θεού, αισθανόταν ακόρεστη πείνα για να εκπληρώνει το θέλημα του Πατρός. Όποτε έσωζε κάποιον, ένιωθε σαν να τρεφόταν με τη γλυκύτερη τροφή.

Βλέπετε πόσο υψηλή είναι η πνευματικότητα του Χριστού; Οι μαθητές Του έφεραν τροφή από την πόλη και τον παρότρυναν: Δάσκαλε, φάγε! Εκείνος ήταν τόσο απασχολημένος με το κύριο έργο Του εκείνη τη στιγμή, τη σωτηρία των ψυχών των ανθρώπων! Εκεί ήταν η Σαμαρείτις γυναίκα, έτοιμη να ασπαστεί τη διδασκαλία της σωτηρίας. Εκεί ήταν ολόκληρη η πόλη του Συχαρ, που είχε ήδη έλθει προς τη Βασιλεία του Θεού. Και εκεί ήταν το μεγάλο χωράφι έτοιμο για το θερισμό της σωτηρίας. Για τον Χριστό αυτή η βρώσις ήταν γλυκύτερη από όλες τις υλικές τροφές και επίγειες απολαύσεις.

Το σώμα είναι ένα όχημα το οποίο οδηγεί ο άνθρωπος, ο βασιλιάς. Όταν ο βασιλιάς εκτελεί το βασιλικό καθήκον του – απαλλάσσοντας τους κληρονόμους του από τη δουλεία – το όχημα πρέπει να παραμεριστεί και να μην παρεμβαίνει στο έργο του βασιλιά. Ο βασιλιάς είναι τόσο επικεντρωμένος στη διάσωση των αγαπημένων του κληρονόμων, ώστε αυτή η αποστολή είναι η βρώση και η πόση, η ανταμοιβή του, η μοναδική του ικανοποίηση και η τιμή.

Ω, αδερφοί μου, αν μπορούσες να ξέρεις πόσο πολύ πεινά ο Χριστός μας ,ο Κύριος, ακόμη και τώρα, για τη σωτηρία μας! Αν το γνωρίζαμε, τότε θα Του δίναμε τη τροφή που αγαπά περισσότερο!
Ποιος είναι υψηλότερος επισκέπτης, πιο στενός συγγενής ή πιο ειλικρινής φίλος από Εκείνον; Όταν φιλοξενούμε πολύ πιο ασήμαντους επισκέπτες, πιο μακρινούς συγγενείς και λιγότερο ειλικρινείς φίλους, τους προσφέρουμε το φαγητό που γνωρίζουμε ότι τους αρέσει. Τότε, γιατί δεν φιλοξενούμε και τον Κύριό μας, με το μόνο φαγητό που Τον ευχαριστεί; Ας ενστερνιστούμε τη σωτηρία που μας προσφέρει – διότι, για Αυτόν, είναι η πιο ευχάριστη βρώση! Οποιαδήποτε άλλη τροφή την αποστρέφεται.

Ω Κύριε Ιησού, Συ ο μανιώδης Εραστής της σωτηρίας μας, ελέησέ μας και σώσε μας.

Ότι Σοι πρέπει πάσα δόξα, τιμή και προσκύνησις εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

(Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ημερολόγιο – Ο Πρόλογος της Αχρίδος, μήνας Σεπτέμβριος)

Ένοχος
τρέμει
Ο Ηρώδης, καίτοι φορούσε βασιλική αλουργίδα και ήταν φαντασμένος, όμως έτρεμε και φοβόταν εκείνον, που ήταν περισσότερο από όλους απογυμνωμένος από κοσμικό μεγαλείο. Τον φοβόταν τον Ιωάννη, κι όταν ακόμα είχε αποτμηθή με εντολή του, η άγια του κεφαλή.
Ε.Π.Ε. 10,140
Εντάφιο
η ευσέβεια
Ποιο είναι το όφελος από ένα επίσημο μνήμα, από μια πολυτελή ταφή και από μια περιττή δαπάνη; Ετοίμαζε από τώρα τα αληθινά εφόδια για τον τάφο. Η ευσέβεια είναι το καλό εντάφιο. Να υπακούσης στον καλό σου σύμβουλο, στον Ιησού Χριστό, που σε αγάπησε.
Ε.Π.Ε. 6,320
η ελεημοσύνη
Η στολή της ελεημοσύνης, αυτή ανασταίνεται μαζί με τον ελεήμονα. Διότι αυτή είναι η σφραγίδα του. Λόγω της ελεημοσύνης λάμπουν τα ρούχα εκείνων που τότε ακούνε: Με είδατε να πεινάω και με θρέψατε. Τα ρούχα της ελεημοσύνης κάνουν τους ανθρώπους επισήμους για το Θεό. Όλα τα άλλα τίποτε άλλο δεν είναι, παρά τροφή στα σκουλήκια.
Ε.Π.Ε. 14,690-692
Εντολές
με το Χριστό δεν είναι βαρειές
Αν φαίνωνται βαρειές οι εντολές του Κυρίου, σκέψου, ότι γι’ αυτό ήρθε ο Χριστός, και για να βάλη τα λόγια Του στη διάνοιά μας, και για να μας κάνη ωφέλιμους όμοια και στους εχθρούς και στους φίλους.
Ε.Π.Ε. 9,640

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 212-213)