Αυξομείωση μεγέθους γραμμάτων.
27 Ιαν

Το νόημα όσων τελούνται στη Θεία Λειτουργία. Η ετοιμασία της Θείας Κοινωνίας (Α΄)

Γράφτηκε από τον 

«Με την εκφώνηση  Τα άγια τοις αγίοις» γίνεται η ύψωση από τον ιερέα του αγίου άρτου. Υψώνεται μόνο ο αμνός κι όχι ολόκληρο το δισκάριο με τις μερίδες. Και τούτο γιατί μόνο αυτός μεταβάλλεται σε σώμα Χριστού.

Η ύψωση αυτή συμβολίζει την ανύψωση του Χριστού στο Σταυρό, κατά τον άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό100 και τον Θεόδωρο Ανδίδων101. Η ύψωση βασικά πριν από οποιαδήποτε συμβολική ερμηνεία είναι η πρώτη πράξη της κλάσης (δηλ. του τεμαχισμού) του άρτου. Για να κόψουμε κάτι πρέπει πρώτα να το κρατήσουμε στα χέρια, να το σηκώσουμε102. Η αρχική αυτή κίνηση οδήγησε στη διαμόρφωση της πράξης της ύψωσης. Η έννοια της είναι να υπενθυμίσει στους πιστούς πως ο άρτος αυτός, το σώμα του Χριστού, είναι για τους αγίους κι όχι για τους ανάξιους· «τα άγια ουν τοις αγίοις κατάλληλα»103.

Μια υπενθύμιση που δεν είναι εκφοβιστικό παράγγελμα απομάκρυνσης από το μυστήριο, αλλά απεναντίας ενθάρρυνση για συμμετοχή σ' αυτό. «Άγιοι δεν είναι μόνο εκείνοι που έφτασαν στην τελειότητα της αρετής, λέγει ο Καβάσιλας, αλλά κι εκείνοι που βιάζονται να φθάσουν την τελειότητα αυτή, αλλά δεν την έφθασαν ακόμη. Γιατί και τούτους τίποτε δεν εμποδίζει να αγιάζονται δια της συμμετοχής τους στα άγια μυστήρια»104.
Φυσικά δεν είναι για όλους η θεία κοινωνία, αλλά για τους άξιους. Και άξιος γίνεται κανείς με το δικό του πνευματικό αγώνα και προπάντων με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Θεού.

Γι αυτό κι ο ύμνος του λάου παρακάτω «Είς άγιος, είς Κύριος....» σημαίνει πως κανείς δεν έχει από μόνος του τον αγιασμό, αλλά όλοι τον έχουν από εκείνον και εξαιτίας εκείνου. Αυτός εδόξασε τον πατέρα του, αποκαλύπτοντας τον αγιασμό εκείνου στους ανθρώπους105. Για τον άγιο Μάξιμο η ομολογία αυτή δείχνει τη μελλοντική συγκέντρωση και ένωση όλων στην άφθαρτη αιωνιότητα. Μέσα από τη θεία λειτουργία προσανατολίζεται κανείς προς τη μέλλουσα δόξα. Όλοι γίνονται ένα με το Χριστό. «Όμοιοι κατά χάρη και μετοχή μ' εκείνον που είναι από μόνος του αγαθός»106.

Μετά την ύψωση του αγίου άρτου κλείνει το καταπέτασμα της ωραίας πύλης, που κρέμεται πάνω από τα βημόθυρα και συμβολίζει το χώρισμα μεταξύ ουρανού, που είναι το ιερό βήμα, τα άγια των αγίων της Παλαιάς Διαθήκης, και της γής, που είναι ο κυρίως ναός, τα άγια της σκηνής του μαρτυρίου της Παλαιάς Διαθήκης. Αυτό γίνεται για να τονισθεί περισσότερο ο μυστηριακός χαρακτήρας της θείας λειτουργίας.

Στο μεταξύ στο ιερό βήμα γίνεται ο μελισμός, η ένωση και η κοινωνία των ιερέων.

Ο μελισμός, το κομμάτιασμα δηλαδή του αμνού σε τέσσερα μέρη, γίνεται για πρακτικούς λόγους, αφού πρόκειται να κοινωνήσουν οι ιερείς και οι πιστοί. Θυμίζει όμως και την κλάση του άρτου από τον Ιησού στο μυστικό δείπνο. Αργότερα πήρε το συμβολισμό του πάθους του Χριστού· «Η κλάσις του άρτου του τιμίου την σφαγήν δηλοί»107. Με το μελισμό ο Χριστός τεμαχίζεται «για να χορτάσει τους πάντας»108, χωρίς αυτό να σημαίνει πως σε κάθε μερίδα έχουμε ένα κομμάτι του Χριστού: «καν μερίζεται, αμέριστος διαμένει και άτμητος, έφ' ένι εκάστω μέρει των τεμνομένων ο αυτός όλος θεάνθρωπος μεριζόμενος τε και ευρισκόμενος»109. Σε κάθε κομμάτι είναι ολόκληρος ο Χριστός.

Μια απο τις μερίδες αυτή που γράφει τη λέξη Ιησούς (ΙΣ), ρίχνεται στο άγιο ποτήριο και γίνεται έτσι η ένωση του σώματος και του αίματος. Η ένωση σημαίνει πως το σώμα και το αίμα είναι ένα. «'Οτι εις (=ένας) έστιν ο Χριστός ει και εν ποτηρίω και άρτω καθοράται»110. Ένας είναι ο Χριστός.

Μετά την ένωση ο ιερέας ρίχνει στο άγιο ποτήριο ζεστό νερό, το ζέον. Και αυτό για να θυμίζει το αίμα και το νερό που έτρεξαν ζεστά και ζωντανά από την πλευρά του Ιησού. Η ανάμιξη κρασιού και νερού μαρτυρείται από το 2ο ήδη αιώνα, «ποτήριον ύδατος και κράματος»111, και μνημονεύεται σε όλες τις αρχαίες λειτουργίες.

Μόνο οι Αρμένιοι και ορισμένοι αιρετικοί δεν χρησιμοποιούσαν νερό. Το ζέον όμως, το ζεστό δηλ. νερό λίγο πριν τη θεία κοινωνία, είναι καθαρά βυζαντινή συνήθεια μαρτυρουμένη από τον 9ο αιώνα112. Για τον Καβάσιλα το ζεστό νερό στο ποτήριο ρίχνεται «για να σημαίνει την κάθοδο του αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία»113

Παραπομπές
100. Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί του σώματος και αίματος Χριστού § 5, PG 95, 409
101. PG 140, 464D
102. Ι. Μ. Φουντούλη, Απαντήσεις..., τ. Γ', Θεσσαλονίκη 1976, σ. 93
103. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Μυστ. Κατήχ. Ε' 19, PG 33, 1124
104. Νικ. Καβάσιλα, Εις την θείαν λειτουργίαν..., σ. 185
105. Ν. Καβάσιλα, ο. π., σ. 187
106. Μαξίμου του ομολογητού, Μυσταγωγία..., οπ.π., σ. 209
107. Ευτυχίου Κων/λεως, Λόγος περί του Πάσχα και της θείας Ευχαριστίας, PG 862, 2396Α
108. Ι. Χρυσοστόμου, Υπόθεσις της προς Κορινθίους πρώτης επιστολής, ομιλ. ΚΔ', PG 61, 200
109. Θεοδώρου Ανδίδων, PG 140, 464 D
110. Συμεών Θεσσαλονίκης, Διάλογος..., κεφ. 99, PG 155, 300B
111. Ιουστίνου, Απολογία Α' 65, PG 6, 428
112. Π.Ν. Τρεμπέλα, Αι τρείς λειτουργίαι..., σ. 137
113. Νικ. Καβάσιλα, Εις την θείαν λειτουργίαν..., σ. 189

(Η Θεία Λειτουργία, Ιωάννη Κογκούλη, Χρήστου Οικονόμου, Παναγιώτης Σκαλτσή , εκδ. Ο.Χ.Α «Λυδία» σλ. 171-176)

Εύρεση

Δημοφιλή Θέματα (Α-Ω)

αγάπη (605) Αγάπη Θεού (345) αγάπη σε Θεό (248) αγάπη σε Χριστό (167) άγγελοι (69) Αγγλικανισμός (1) Αγία Γραφή (231) Αγιασμός (10) Άγιο Πνεύμα (97) Άγιο Φως (1) άγιοι (179) άγιος (197) αγνότητα (42) άγχος (36) αγώνας (106) αγώνας πνευματικός (272) αδικία (6) Αθανασία (7) Αθανάσιος ο Μέγας (4) αθεΐα (127) αιρέσει (1) αιρέσεις (363) αιωνιότητα (14) ακηδία (4) ακτημοσὐνη (14) αλήθεια (117) αμαρτία (344) Αμβρόσιος άγιος (3) άμφια (1) Αμφιλόχιος της Πάτμου (4) Ανάληψη Χριστού (4) Ανάσταση (146) ανασταση νεκρών (31) ανθρώπινες σχέσεις (324) άνθρωπος (304) αντίχριστος (11) Αντώνιος, Μέγας (5) αξιώματα (15) απἀθεια (5) απελπισία (10) απιστία (21) απληστία (5) απλότητα (16) αποκάλυψη (8) απόκρυφα (17) Απολογητικά Θέματα (1) αργολογία (3) αρετή (201) Αρσένιος Όσιος (5) ασθένεια (109) άσκηση (63) αστρολογία (2) Αυγουστίνος άγιος (3) αυταπάρνηση (31) αυτεξούσιο (2) αυτογνωσία (149) αυτοθυσἰα (26) αυτοκτονία (10) αχαριστία (6) Β Παρουσία (10) Β' Παρουσία (11) βάπτιση (17) βάπτισμα (32) Βαρβάρα αγία (1) Βαρσανουφίου Οσίου (31) Βασιλεία Θεού (33) Βασίλειος ο Μέγας (32) Βελιμίροβιτς Νικόλαος Άγιος (41) βία (4) βιβλίο (31) βιοηθική (10) βίος (1) Βουδδισμός (5) γαλήνη (2) γάμος (125) Γένεση (5) Γέννηση Κυρίου (14) Γεροντικόν (195) Γερόντισσα Γαβριηλία (1) Γεώργιος Άγιος (1) γηρατειά (11) γιόγκα (4) γλώσσα (64) γνώση (25) Γνωστικισμός (3) γονείς (134) Γρηγόριος Νεοκαισαρείας άγιος (1) Γρηγόριος Νύσσης Άγιος (2) Γρηγόριος ο Θεολόγος (20) Γρηγόριος ο Παλαμάς όσιος (10) γυναίκα (36) δάκρυα (58) δάσκαλος (24) Δεύτερη Παρουσία (29) Δημήτριος Άγιος (1) Δημιουργία (62) διάβολος (235) Διάδοχος Φωτικής όσιος (13) διαίσθηση (1) διακονία (4) διάκριση (147) διάλογος (5) δικαιο (4) δικαιοσύνη (39) Διονύσιος Αρεοπαγίτης Άγιος (2) Διονύσιος Κορίνθου άγιος (1) Δογματικα Θέματα (205) Δογματική Τρεμπέλα (1) δύναμη (70) Δωρόθεος αββάς (10) εγκράτεια (19) εγωισμός (250) εικόνες (34) Ειρηναίος Λουγδούνου άγιος (4) ειρήνη (55) εκκλησία (239) Εκκλησιαστική Ιστορία (24) Εκκλησιαστική περιουσία (3) έκτρωση (5) έλεγχος (17) ελεημοσύνη (115) ελευθερία (62) Ελλάδα (19) ελπίδα (61) εμπιστοσὐνη (59) εντολές (12) Εξαήμερος (2) εξέλιξης θεωρία (16) Εξομολόγηση (168) εξωγήινοι (13) εξωσωματική γονιμοποίηση (5) Εορτή (3) επάγγελμα (17) επιείκεια (2) επιμονἠ (52) επιστήμη (108) εργασία (80) Ερμηνεία Αγίας Γραφής (185) έρωτας (19) έρωτας θείος (9) εσωστρέφεια (1) Ευαγγέλια (194) Ευαγγέλιο Ιωάννη Ερμηνεία (33) Ευαγγελισμός (2) ευγένεια (16) ευγνωμοσὐνη (42) ευλογία (5) Ευμένιος Όσιος γέροντας (7) ευσπλαχνία (34) ευτυχία (65) ευχαριστία (54) Εφραίμ Άγιος Νέας Μάκρης (1) Εφραίμ Κατουνακιώτης Όσιος (39) Εφραίμ ο Σύρος όσιος (6) εχεμύθεια (1) ζήλεια (15) ζώα (46) ζωή (37) ηθική (14) ησυχία (32) θάνατος (307) θάρρος (100) θαύμα (260) θέατρο (5) Θεία Κοινωνία (179) Θεία Λειτουργία (130) θεία Πρόνοια (14) θἐλημα (56) θέληση (38) θεογνωσία (2) Θεόδωρος Στουδίτης όσιος (36) θεολογία (29) Θεός (333) Θεοφάνεια (6) Θεοφάνους Εγκλείστου Αγίου (6) θέωση (6) θλίψεις (282) θρησκείες (43) θυμός (100) Ιάκωβος Αδελφόθεος Άγιος (1) Ιάκωβος Τσαλίκης Όσιος (14) ιατρική (13) Ιγνάτιος Θεοφόρος (9) Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ Άγιος (7) ιεραποστολή (49) ιερέας (177) ιερωσύνη (16) Ινδουισμός (14) Ιουδαίοι (1) Ιουλιανός Παραβάτης (2) Ιουστίνος άγιος (3) Ιουστίνος Πόποβιτς Άγιος (64) Ιππόλυτος άγιος (1) Ισαάκ ο Σύρος (5) Ισίδωρος Πηλουσιώτης όσιος (36) Ισλάμ (11) Ιστορία Ελληνική (12) Ιστορία Παγκόσμια (16) Ιστορικότης Χριστού (1) Ιωάννης Δαμασκηνός Άγιος (1) Ιωάννης Θεολόγος (3) Ιωάννης Κροστάνδης (331) Ιωάννης Χρυσόστομος (401) Ιωσήφ Ησυχαστής Άγιος (7) Καινή Διαθήκη Ερμηνεία (139) Καινή Διαθήκη κριτικό κείμενο NestleAland (5) Κανόνες Εκκλησίας (4) καρδιά (119) Κασσιανός Όσιος (4) κατάκριση (132) καταναλωτισμός (8) Κατηχητικό (4) καύση νεκρών (1) κενοδοξία (14) κήρυγμα (53) Κίνητρα (3) Κλήμης Αλεξανδρέας (1) Κλήμης Ρώμης άγιος (1) Κλίμακα (6) κλοπή (5) Κοίμησις Θεοτόκου (26) κοινωνία (167) κόλαση (50) Κόντογλου Φώτης (4) Κοσμάς Αιτωλός Άγιος (2) Κουάκεροι (1) ΚράτοςΕκκλησία (1) Κρίσις Μέλλουσα (49) Κυπριανός άγιος (1) Κύριλλος Άγιος (1) Κωνσταντίνος Άγιος (2) Λατρεία Θεία (75) λείψανα (9) λογική (1) λογισμοί (117) λόγος Θεού (22) Λουκάς Ευαγγελιστής Άγιος (1) Λουκάς Κριμαίας Άγιος (12) λύπη (60) μαγεία (19) μακροθυμία (5) Μανιχαϊσμός (1) Μάξιμος Ομολογητής (15) Μαρία Αιγυπτία Αγία (2) Μαρκίων αιρετικός (1) μάρτυρες (24) μεγαλοσὐνη (7) Μεθοδιστές (1) μελέτη (59) μετά θάνατον (44) μετά θάνατον ζωή (102) Μεταμόρφωση (11) μετάνοια (371) Μετάσταση (1) μετάφραση (13) Μετενσάρκωση (8) μητέρα (56) Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος (3) μίσος (12) ΜΜΕ (4) μνημόσυνα (9) μοναξιά (21) μοναχισμός (114) Μορμόνοι (1) μόρφωση (20) μουσική (8) Ναός (17) ναρκωτικά (4) Νέα ΕποχήNew Age (1) Νεκτάριος άγιος (27) νέοι (27) νεοπαγανισμός (11) νηστεία (67) νήψη (2) Νικηφόρος ο Λεπρός Άγιος (3) Νικόδημος Αγιορείτης Άγιος (3) Νικόλαος Άγιος (8) Νικόλαος Καβάσιλας Άγιος (3) Νικόλαος Πλανάς Άγιος (1) νους (55) οικονομία (2) Οικουμενισμός (4) ομολογία (3) ομορφιά (17) ομοφυλοφιλία (2) όνειρα (35) οραμα (25) οράματα (33) οργή (2) ορθοδο (1) Ορθοδοξία (293) όρκος (1) πάθη (270) πάθος (38) παιδεία (24) παιδιά (138) Παΐσιος Όσιος (380) Παλαιά Διαθήκη (7) Παλαιά Διαθήκη Ερμηνεία (10) παλαιοημερολογίτες (17) Παναγία (336) Παπαδόπουλος Στυλιανός (3) παράδειγμα (38) Παράδεισος (113) Παράδοση Ιερά (9) Παρασκευή Αγία (1) Παρθένιος ο Χίος Όσιος (2) Πάσχα (23) πατήρ Νικόλαος Πουλάδας (21) πατρίδα (9) Πατρολογία (19) Παύλος Απόστολος (4) πειρασμοί (28) Πεντηκοστή (12) περιέργεια (3) Πέτρος Απόστολος (1) πίστη (546) πλησἰον (69) πλούτος (75) Πνευματικές Νουθεσίες (93) πνευματική ζωή (280) πνευματικός πατέρας (121) πνευματισμός (10) ποίηση (21) πόλεμος (29) πολιτική (25) πολιτισμός (9) Πορφύριος Όσιος (272) πραότητα (7) προθυμἰα (28) Πρόνοια (5) Πρόνοια Θεία (91) προορισμός (16) προσευχή (814) προσοχή (51) προσπἀθεια (139) προτεσταντισμός (29) προφητείες (15) ραθυμία (18) Ρωμαιοκαθολικισμός (36) Σάββας Καλύμνου Άγιος (1) Σαρακοστή (12) σεβασμός (28) Σεραφείμ του Σαρώφ Όσιος (12) Σιλουανός Άγιος (3) σιωπή (14) σοφία (54) Σπυρίδων Άγιος (2) σταθερότητα (2) Σταυρός (86) Σταυροφορίες (4) Σταύρωση (53) συγχώρηση (95) συκοφαντία (3) Συμεών Νέος Θεολόγος όσιος (88) συμπὀνια (23) συναξάρι (2) συνείδηση (26) σχίσμα (34) σώμα (49) σωτηρία (54) Σωφρόνιος του Έσσεξ Άγιος (35) τάματα (2) ταπεινοφροσύνη (271) ταπείνωση (196) Τέλος Κόσμου (4) Τερτυλλιανός (1) Τεσσαρακοστή Μεγάλη (6) τέχνη (1) τιμωρία (21) Τριάδα Αγία (35) τύχη (2) υγεία (8) υλικά αγαθά (43) υπακοή (129) Υπαπαντή (2) υπαρξιακά (73) υπερηφἀνεια (55) υποκρισία (26) υπομονή (228) φανατισμός (5) φαντασία (5) φαντάσματα (3) φιλαργυρἰα (9) φιλαυτἰα (11) φιλία (31) φιλοσοφία (23) Φλωρόφσκυ Γεώργιος (3) φόβος (56) φὀβος Θεοὐ (26) φύση (1) φως (46) Φώτιος άγιος (1) χαρά (124) Χαράλαμπος Άγιος (1) χάρις θεία (122) χαρίσματα (39) Χειρόγραφα Καινής Διαθήκης (1) Χριστιανισμός (21) χριστιανός (101) Χριστός (365) Χριστούγεννα (69) χρόνος (36) ψαλμωδία (7) ψεύδος (24) ψυχαγωγία (10) ψυχή (275) ψυχολογία (25)