Ο Μ. Αθανάσιος περιγράφοντας το βίο του μεγάλου ασκητού και καθηγητού της ερήμου Αντωνίου διηγείται ότι εκείνοι που τον επισκέπτονταν στο ασκητήριό του, παρέμεναν επί ημέρες έξω από την καλύβα του περιμένοντας να τους δεχθεί και άκουγαν από μέσα οχλαγωγία και φωνές, σαν να ήταν πολλοί άνθρωποι στο κελλί.
Και στην αρχή μεν νόμιζαν ότι είχαν εισέλθει εκεί μερικοί άνθρωποι κακοί με σκάλες από το παράθυρο και μάλωναν με τον Άγιο. Κατόπιν όμως αντιλήφθηκαν ότι οι θόρυβοι και οι φωνές προέρχονταν από τα πονηρά πνεύματα που επείραζαν τον Άγιο.
Αλλά φωνές και ομιλίες τα ζωντανά ανθρώπινα σώματα προσφέρουν. Πώς να μιλήσει κάποιος που δεν έχει γλώσσα; Επομένως ο διάβολος μιλούσε εκεί με το στόμα του. Είχε σάρκα. Είχε μετασχηματισθεί σε άνθρωπο. Ο βίος του Μ. Αντωνίου είναι γεμάτος από περιστατικά, που ο διάβολος έπαιρνε διάφορες αισθητές μορφές για να τον εξαπατήσει. Ο ίδιος ο Άγιος διηγείται: «κτύπησε κάποιος στο μοναστήρι την πόρτα του κελλιού μου και βγαίνοντας έξω είδα κάποιον πολύ ψηλό άνθρωπο και αφού τον ρώτησα ποιος είσαι; μου απάντησε. Εγώ είμαι ο Σατανάς» (ΒΕΠΕΣ 33). Κατά τον όσιο πατέρα ο διάβολος μετασχηματίζεται σε άνθρωπο, σε στρατιώτη με πανοπλία, σε γυναίκα που σκανδαλίζει, σε ευλαβή μοναχό που ψάλλει. Επίσης σε ζώο, δηλαδή θηρίο ή ερπετό που φοβερίζει, λιοντάρι άγριο, φίδι τρομερό κ.λπ.
Αλλά πώς είναι δυνατόν να γίνει αυτό; Για να δώσουμε απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα πρέπει ν’ ανοίξουμε την Αγ. Γραφή. Εκεί θα δούμε το διάβολο να ομιλεί σαν φίδι προς την Εύα. Θα τον δούμε να συνομιλεί με το Θεό για τον Ιώβ. Να λαμβάνει φωνή και να συνδιαλέγεται με τον Κύριο. Να εισέρχεται στους χοίρους των Γεργεσηνών.
Και είναι δυνατόν γιατί και οι άγγελοι έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν το ανθρώπινο σώμα. Θυμηθείται τους τρεις αγγέλους που φιλοξενήθηκαν από τον Αβραάμ. Ενώ ήταν άγγελοι φαινόταν άνθρωποι. Το ίδιο συμβαίνει με τον άγγελο που συνόδευε τον Τωβία. Το ίδιο με όλες τις περιπτώσεις αγγελοφάνειας της Π. και Κ. Διαθήκης. Ιδίωμα των αγγέλων είναι να φαίνονται ενίοτε ως άνθρωποι. Κι ο διάβολος που δεν παύει, παρά την πτώση του να έχει τις ιδιότητες των αγγέλων, πλην της αγαθότητος και υπακοής στο Θεό, διατηρεί και τη δυνατότητα να αλλάζει μορφές.
Γι’ αυτό και η Αγ. Γραφή μας προειδοποιεί ότι ο διάβολος όχι μόνο μετασχηματίζεται, αλλά μπορεί να εμφανισθεί σαν άγγελος. «Μετασχηματίζεται εις άγγελον φωτός» (Β΄Κορ. 11, 14). Αυτό το κάνει για να μας παραπλανήσει και να απατήσει τους ανθρώπους. Αυτό το εννοούμε καλύτερα αν θυμηθούμε από τον Μ. Αντώνιο ότι «ο διάβολος υπέμεινεν ο άθλιος και ως γυνή σχηματίζεσθαι νυκτός και πάντα τρόπο μιμείσθαι, μόνο ίνα τον Αντώνιον απατήση» (ΒΕΠΕΣ 33, 14). Κι ακόμη μετασχηματίζεται σε άνθρωπο ευσεβή. Κάθε τι, που είναι δυνατόν να φαντασθεί κανείς, οι δαίμονες μπορούν να το μιμηθούν. Η μέθοδος αυτή, όσο και αν φαίνεται περίεργη και ίσως αδύνατη στην εφαρμογή της, εν τούτοις αποτελεί τέχνασμα του διαβόλου. [...] Τα πατερικά βιβλία, η Φιλοκαλία, ο Ευεργετινός κ.α. είναι γεμάτα από ιστορίες και διηγήσεις τέτοιων αισθητών εμφανίσεων των πονηρών πνεύματων, που άλλοτε μιλούν την ανθρώπινη γλώσσα, άλλοτε μιμούνται διάφορα ζώα και άλλοτε έκαναν να ακούγονται ποδοβολητά, σφυρίγματα, βλασφημίες και αισχρολογίες.
Και όλα αυτά με ένα απώτερο σκοπό: την παραπλάνηση και τον εκφοβισμό του ευσεβούς. Διηγούνται για κάποιον ευλαβή κληρικό του καιρού μας, πως την ώρα της προσευχής του άκουγε ποδοβολητά στην εξωτερική σκάλα του σπιτιού του. Έβγαινε και δεν έβλεπε κανένα. Δεν άργησε να καταλάβει ότι αυτό ήταν διαβολικό τέχνασμα για να απασχολείται και να μην προσεύχεται.
Έχοντας υπόψη μας όλα αυτά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Ο Μ. Αντώνιος μας συμβουλεύει ότι «ου χρη προσέχειν αυτοίς...» (P.G. 26, 881) δηλ. δεν πρέπει να δίνουμε στον διάβολο σημασία. Κατ΄ ουσίαν οι δαίμονες «ουδέν εισίν, άλλα και ταχέως αφανίζονται εάν μάλιστα τη πίστει και τω σημείω του σταυρού εαυτόν τις περιφράττη» (ΒΕΠΕΣ 33,23). Με την επίκληση του ονόματος του Θεού και με το σημείο του Σταυρού κάθε επιβολή των δαιμόνων εξαφανίζεται και ο άνθρωπος διατελεί υπό την προστατευτική σκιά του Κυρίου. Δεν πρέπει λοιπόν να φοβόμαστε ούτε να δειλιάζουμε, αλλά με αμυντικά όπλα την πίστη, την προσευχή, και το σημείο του Σταυρού να αντιτασσόμαστε στις παγίδες του διαβόλου.

Πόλεμος κατά του σατανά, Χριστοδούλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος,
Εκδόσεις Χρυσοπηγή