οικέτης ευγνώμων
Χαρακτηριστικό του ταπεινού και σώφρονος διακόνου είναι και αυτό, το να μην οικειοποιήται δεσποτική δόξα και να μη την αποδέχεται όταν οι άλλοι του την δίδουν.
Ε.Π.Ε. 12,734.
η ταπείνωσίς του
Αν αυτός που είναι ισάξιος της οικουμένης, ή μάλλον είναι πολύ μεγαλύτερος, δεν θεωρούσε τον εαυτό του άξιο ούτε για τα τελευταία από τα διακονήματα, τι να πούμε εμείς, που είμαστε γεμάτοι μυρίων κακών, που απέχουμε από την αρετή του Ιωάννη όσο απέχει ο ουρανός από τη γη;
Ε.Π.Ε. 12,742
δεν γνώριζε τον Ιησού
Συνεχώς λέει: «Δεν Τον γνώριζα». Αφού άλλωστε όλο το χρόνο του τον περνούσε στην έρημο, όντας μακριά από το πατρικό του σπίτι.
Ε.Π.Ε. 12,760
λειτουργός της ελπίδας
Είναι λειτουργός και διάκονος και πραγματοποιήθηκε κάθε χρυσή του ελπίδα και χαρά.
Ε.Π.Ε. 13,200
τον έτρεμε ο Ηρώδης
Τόσο σπουδαίο πράγμα είναι η αρετή, ώστε να έχη αθάνατη μνήμη, και να συντριβή με τους λόγους μόνο όσους πάνε κόντρα σ’ αυτήν. Ο Ηρώδης δεν ωδήγησε τον Ιωάννη στο δικαστήριο, αλλά σύρθηκε ο ίδιος στο δικαστήριο της συνειδήσεως. Γι’ αυτό ο τύραννος έτρεμε· δεν άντεχε τη λάμψι της αρετής. Είδες πόσο μεγάλο πράγμα είναι η αγιότητα; Ανέδειξε τον φυλακισμένο (Πρόδρομο) ανώτερον από τον τύραννο (Ηρώδη). Και ο Ηρώδης φοβάται και τρέμει τον Ιωάννη.
Ε.Π.Ε. 20,92
το γύναιο και ο έλεγχος
Ο μεν Ηρώδης μόνο φυλάκισε τον Ιωάννη, ενώ η Ηρωδιάδα, η βρωμερή εκείνη γυναίκα, ώρμησε και για να τον σφάξη. Η κατηγορία βέβαια στρεφόταν εναντίον του Ηρώδη. Δεν είπε ο Πρόδρομος στην Ηρωδιάδα, όταν την συνάντησε: Γιατί συζής με το βασιλιά. Ήθελε να διορθώση την κατάστασι δια του Ηρώδη, γι’ αυτό εκείνον ήλεγξε. Και ούτε και αυτόν αυστηρώς ήλεγξε. Ο λόγος του Προδρόμου ήταν μάλλον διδακτικός, παρά ελεγκτικός· παιδαγωγικός, παρά τιμωρητικός· ρυθμιστικός, παρά ξευτελιστικός· διορθωτικός, παρά παρεμβατικός. Αλλά, όπως έχω πει, εχθρός στον κλέφτη είναι το φως, και ο άγιος είναι ανυπόφορος και μόνο που φαίνεται.
Ε.Π.Ε. 20,94
φοβερός
Για ποιο λόγο δεν διέταξε η Ηρωδιάδα να σφαγή ο Πρόδρομος στο μέσο του συμποσίου, όπου θα ευχαριστιόταν περισσότερο; Φοβήθηκε, μήπως εμφανιστή εκεί ο Ιωάννης και τους μεταβάλη όλους με τη θέα του προσώπου του. Γι’αυτό ζητάει το κορίτσι την κεφαλή του Προδρόμου ως τρόπαιο της πορνείας, και την παραδίδει στη μητέρα της. Είδες τα κατορθώματα του γλεντιού εκείνου; Είδες τα λάφυρα της σατανικής επιρροής;
Ε.Π.Ε. 20,98
εν δυνάμει Ηλιού
Τότε θα εμφανιστή κι ο Ηλίας, που θ’ασφαλίζη τους πιστούς... Όπως ο Ιωάννης υπήρξε πρόδρομος της πρώτης παρουσίας του Χριστού, έτσι κι ο Ηλίας θα’ναι ο πρόδρομος της δευτέρας και ένδοξης παρουσίας Του. Γι’ αυτό τον προορίζει ο Θεός. Ας μη φοβώμαστε, λοιπόν.
Ε.Π.Ε. 23,72
αποκεφάλισίς του
Η θυγατέρα του βασιλιά Ηρώδη χόρευε κατά τα γλέντια για τα γενέθλιά του ανάμεσα σε μεθυσμένους ανθρώπους. Και ζητούσε φόνο, ως πληρωμή για το χορό της. Ζητούσε την κεφαλή του προφήτη.
Ε.Π.Ε.24,110
πρόδρομος
Πρόδρομος για μας μπήκε στον Ουρανό ο Ιησούς. Ο πρόδρομος όμως είναι πρόδρομος κάποιων, όπως ο Ιωάννης ήταν του Χριστού. Για χάρι μας πρόδρομος, επειδή πρόκειται να Τον ακολουθήσουμε. Διότι δεν πρέπει να είναι μεγάλη η απόστασις του προδρόμου απ’ αυτούς που τον ακολουθούν. Ο πρόδρομος, δηλαδή, κι όσοι τον ακολουθούν πρέπει να βρίσκωνται στον ίδιο δρόμο. Αυτός βαδίζει, οι άλλοι προσπαθούν να τον ακολουθήσουν.
Ε.Π.Ε. 24,478
εγκώμιο
Θα μιλήσω για τον θαυμαστό και υπέροχο κήρυκα της ζωής, τον Ιωάννη, αυτόν τον ακτήμονα, που ούτε λυχνάρι δεν απέκτησε, αφού είχε τη λαμπάδα τη φωτεινή του Χριστού. Αυτού την κεφαλή επεθύμησε η συλλειτουργός της Εύας στο κακό, της γυναίκας, που στάθηκε εμπόδιο στους αγίους, που δίωξε τους προφήτες, που κήρυξε την πονηρή νηστεία, που γνώριζε καλά τον ομότιμο του ονόματος της οχιάς χορό και χόρεψε στο γλέντι εκείνο το άσκοπο. Δεν επεθύμησε η διεφθαρμένη γυναίκα ζωή, ούτε πολλά χρήματα, ούτε βασιλικό αξίωμα, ούτε άλλη περιουσία. Αλλά πες μου, αγαπητέ, τι επεθύμησε αυτό το κορίτσι; Κεφάλι ανθρώπου επεθύμησε. Και τι λέω; Όχι απλώς ανθρώπου, αλλά ευαγγελιστού.
Ε.Π.Ε. 33,394
το βάπτισμά του
Το βάπτισμα του Ιωάννου ήταν μεν πολύ ανώτερο από το ιουδαϊκό, αλλά και κατώτερο από το δικό μας, το χριστιανικό. Σαν μια γέφυρα ανάμεσα στα δυο αυτά βαπτίσματα. Μας πήρε από εκείνο και μας ωδήγησε σε τούτο. Βέβαια είναι κατώτερο, όπως είπαμε, από το δικό μας. Διότι δεν έδινε Πνεύμα άγιο το βάπτισμα του Ιωάννου, και δεν προσέφερε χάρι για συγχώρησι. Πρόσταζε να μετανοούν οι αμαρτωλοί, αλλά δεν είχε εξουσία αφέσεως.
Ε.Π.Ε. 30,386
βαπτιστής Κυρίου
Για ποιο λόγο βαπτίζεται ο Χριστός και ποιο είναι το βάπτισμα που δέχεται; Ούτε το ιουδαϊκό, ούτε το δικό μας. Καθόσον δεν είχε ανάγκη αφέσεως αμαρτημάτων, διότι είναι ο Αναμάρτητος. Ούτε η σάρκα Του εστερείτο Πνεύματος Αγίου.... Ποιο βάπτισμα δέχτηκε; Βαπτίστηκε το βάπτισμα του Ιωάννου... Για ποιο λόγο, αν δεν το έκανε ούτε για μετάνοια ούτε για συγχώρησι αμαρτημάτων, ούτε για χορήγησι Πνεύματος αγίου; Για δυο λόγους, που τον ένα αναφέρει ο μαθητής και τον άλλον λέει ο Χριστός στον Ιωάννη. Ο ένας: Λέει ο Ιωάννης: Για να μάθουν οι πολλοί. Αυτό είναι το κατόρθωμα του βαπτίσματος. Ο άλλος: Όταν ο Ιωάννης είπε στο Χριστό, ότι εκείνος έχει ανάγκη να βαπτιστή απ’ Αυτόν, ο Χριστός αποκρίθηκε: Άφησε τα αυτά τώρα πρέπει να εκπληρωθή κάθε εντολή. Επειδή κανένας άνθρωπος δεν είχε εκτελέσει πλήρως τις εντολές, έρχεται ο Χριστός και γίνεται το πλήρωμα της δικαιοσύνης, εκπληρώνει όλο το νόμο.
Ε.Π.Ε. 35,504
ελεγκτής και μάρτυρας
Αντιστάθηκε σε παράνομο δεσμό, έστω κι αν δεν μπόρεσε να διορθώση την παρανομία. Μόνον έλεγξε ο Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης, ο καρπός της Ελισάβετ της στείρας, ο πολίτης της ερήμου. Για το λόγο αυτό φυλακίστηκε και αποκεφαλίστηκε. Είναι μάρτυρας, ο πρώτος των μαρτύρων.
Ε.Π.Ε. 38,48-50οικέτης ευγνώμων
Χαρακτηριστικό του ταπεινού και σώφρονος διακόνου είναι και αυτό, το να μην οικειοποιήται δεσποτική δόξα και να μη την αποδέχεται όταν οι άλλοι του την δίδουν.
Ε.Π.Ε. 12,734.
η ταπείνωσίς του
Αν αυτός που είναι ισάξιος της οικουμένης, ή μάλλον είναι πολύ μεγαλύτερος, δεν θεωρούσε τον εαυτό του άξιο ούτε για τα τελευταία από τα διακονήματα, τι να πούμε εμείς, που είμαστε γεμάτοι μυρίων κακών, που απέχουμε από την αρετή του Ιωάννη όσο απέχει ο ουρανός από τη γη;
Ε.Π.Ε. 12,742
δεν γνώριζε τον Ιησού
Συνεχώς λέει: «Δεν Τον γνώριζα». Αφού άλλωστε όλο το χρόνο του τον περνούσε στην έρημο, όντας μακριά από το πατρικό του σπίτι.
Ε.Π.Ε. 12,760
λειτουργός της ελπίδας
Είναι λειτουργός και διάκονος και πραγματοποιήθηκε κάθε χρυσή του ελπίδα και χαρά.
Ε.Π.Ε. 13,200
τον έτρεμε ο Ηρώδης
Τόσο σπουδαίο πράγμα είναι η αρετή, ώστε να έχη αθάνατη μνήμη, και να συντριβή με τους λόγους μόνο όσους πάνε κόντρα σ’ αυτήν. Ο Ηρώδης δεν ωδήγησε τον Ιωάννη στο δικαστήριο, αλλά σύρθηκε ο ίδιος στο δικαστήριο της συνειδήσεως. Γι’ αυτό ο τύραννος έτρεμε· δεν άντεχε τη λάμψι της αρετής. Είδες πόσο μεγάλο πράγμα είναι η αγιότητα; Ανέδειξε τον φυλακισμένο (Πρόδρομο) ανώτερον από τον τύραννο (Ηρώδη). Και ο Ηρώδης φοβάται και τρέμει τον Ιωάννη.
Ε.Π.Ε. 20,92
το γύναιο και ο έλεγχος
Ο μεν Ηρώδης μόνο φυλάκισε τον Ιωάννη, ενώ η Ηρωδιάδα, η βρωμερή εκείνη γυναίκα, ώρμησε και για να τον σφάξη. Η κατηγορία βέβαια στρεφόταν εναντίον του Ηρώδη. Δεν είπε ο Πρόδρομος στην Ηρωδιάδα, όταν την συνάντησε: Γιατί συζής με το βασιλιά. Ήθελε να διορθώση την κατάστασι δια του Ηρώδη, γι’ αυτό εκείνον ήλεγξε. Και ούτε και αυτόν αυστηρώς ήλεγξε. Ο λόγος του Προδρόμου ήταν μάλλον διδακτικός, παρά ελεγκτικός· παιδαγωγικός, παρά τιμωρητικός· ρυθμιστικός, παρά ξευτελιστικός· διορθωτικός, παρά παρεμβατικός. Αλλά, όπως έχω πει, εχθρός στον κλέφτη είναι το φως, και ο άγιος είναι ανυπόφορος και μόνο που φαίνεται.
Ε.Π.Ε. 20,94
φοβερός
Για ποιο λόγο δεν διέταξε η Ηρωδιάδα να σφαγή ο Πρόδρομος στο μέσο του συμποσίου, όπου θα ευχαριστιόταν περισσότερο; Φοβήθηκε, μήπως εμφανιστή εκεί ο Ιωάννης και τους μεταβάλη όλους με τη θέα του προσώπου του. Γι’αυτό ζητάει το κορίτσι την κεφαλή του Προδρόμου ως τρόπαιο της πορνείας, και την παραδίδει στη μητέρα της. Είδες τα κατορθώματα του γλεντιού εκείνου; Είδες τα λάφυρα της σατανικής επιρροής;
Ε.Π.Ε. 20,98
εν δυνάμει Ηλιού
Τότε θα εμφανιστή κι ο Ηλίας, που θ’ασφαλίζη τους πιστούς... Όπως ο Ιωάννης υπήρξε πρόδρομος της πρώτης παρουσίας του Χριστού, έτσι κι ο Ηλίας θα’ναι ο πρόδρομος της δευτέρας και ένδοξης παρουσίας Του. Γι’ αυτό τον προορίζει ο Θεός. Ας μη φοβώμαστε, λοιπόν.
Ε.Π.Ε. 23,72
αποκεφάλισίς του
Η θυγατέρα του βασιλιά Ηρώδη χόρευε κατά τα γλέντια για τα γενέθλιά του ανάμεσα σε μεθυσμένους ανθρώπους. Και ζητούσε φόνο, ως πληρωμή για το χορό της. Ζητούσε την κεφαλή του προφήτη.
Ε.Π.Ε.24,110
πρόδρομος
Πρόδρομος για μας μπήκε στον Ουρανό ο Ιησούς. Ο πρόδρομος όμως είναι πρόδρομος κάποιων, όπως ο Ιωάννης ήταν του Χριστού. Για χάρι μας πρόδρομος, επειδή πρόκειται να Τον ακολουθήσουμε. Διότι δεν πρέπει να είναι μεγάλη η απόστασις του προδρόμου απ’ αυτούς που τον ακολουθούν. Ο πρόδρομος, δηλαδή, κι όσοι τον ακολουθούν πρέπει να βρίσκωνται στον ίδιο δρόμο. Αυτός βαδίζει, οι άλλοι προσπαθούν να τον ακολουθήσουν.
Ε.Π.Ε. 24,478
εγκώμιο
Θα μιλήσω για τον θαυμαστό και υπέροχο κήρυκα της ζωής, τον Ιωάννη, αυτόν τον ακτήμονα, που ούτε λυχνάρι δεν απέκτησε, αφού είχε τη λαμπάδα τη φωτεινή του Χριστού. Αυτού την κεφαλή επεθύμησε η συλλειτουργός της Εύας στο κακό, της γυναίκας, που στάθηκε εμπόδιο στους αγίους, που δίωξε τους προφήτες, που κήρυξε την πονηρή νηστεία, που γνώριζε καλά τον ομότιμο του ονόματος της οχιάς χορό και χόρεψε στο γλέντι εκείνο το άσκοπο. Δεν επεθύμησε η διεφθαρμένη γυναίκα ζωή, ούτε πολλά χρήματα, ούτε βασιλικό αξίωμα, ούτε άλλη περιουσία. Αλλά πες μου, αγαπητέ, τι επεθύμησε αυτό το κορίτσι; Κεφάλι ανθρώπου επεθύμησε. Και τι λέω; Όχι απλώς ανθρώπου, αλλά ευαγγελιστού.
Ε.Π.Ε. 33,394
το βάπτισμά του
Το βάπτισμα του Ιωάννου ήταν μεν πολύ ανώτερο από το ιουδαϊκό, αλλά και κατώτερο από το δικό μας, το χριστιανικό. Σαν μια γέφυρα ανάμεσα στα δυο αυτά βαπτίσματα. Μας πήρε από εκείνο και μας ωδήγησε σε τούτο. Βέβαια είναι κατώτερο, όπως είπαμε, από το δικό μας. Διότι δεν έδινε Πνεύμα άγιο το βάπτισμα του Ιωάννου, και δεν προσέφερε χάρι για συγχώρησι. Πρόσταζε να μετανοούν οι αμαρτωλοί, αλλά δεν είχε εξουσία αφέσεως.
Ε.Π.Ε. 30,386
βαπτιστής Κυρίου
Για ποιο λόγο βαπτίζεται ο Χριστός και ποιο είναι το βάπτισμα που δέχεται; Ούτε το ιουδαϊκό, ούτε το δικό μας. Καθόσον δεν είχε ανάγκη αφέσεως αμαρτημάτων, διότι είναι ο Αναμάρτητος. Ούτε η σάρκα Του εστερείτο Πνεύματος Αγίου.... Ποιο βάπτισμα δέχτηκε; Βαπτίστηκε το βάπτισμα του Ιωάννου... Για ποιο λόγο, αν δεν το έκανε ούτε για μετάνοια ούτε για συγχώρησι αμαρτημάτων, ούτε για χορήγησι Πνεύματος αγίου; Για δυο λόγους, που τον ένα αναφέρει ο μαθητής και τον άλλον λέει ο Χριστός στον Ιωάννη. Ο ένας: Λέει ο Ιωάννης: Για να μάθουν οι πολλοί. Αυτό είναι το κατόρθωμα του βαπτίσματος. Ο άλλος: Όταν ο Ιωάννης είπε στο Χριστό, ότι εκείνος έχει ανάγκη να βαπτιστή απ’ Αυτόν, ο Χριστός αποκρίθηκε: Άφησε τα αυτά τώρα πρέπει να εκπληρωθή κάθε εντολή. Επειδή κανένας άνθρωπος δεν είχε εκτελέσει πλήρως τις εντολές, έρχεται ο Χριστός και γίνεται το πλήρωμα της δικαιοσύνης, εκπληρώνει όλο το νόμο.
Ε.Π.Ε. 35,504
ελεγκτής και μάρτυρας
Αντιστάθηκε σε παράνομο δεσμό, έστω κι αν δεν μπόρεσε να διορθώση την παρανομία. Μόνον έλεγξε ο Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης, ο καρπός της Ελισάβετ της στείρας, ο πολίτης της ερήμου. Για το λόγο αυτό φυλακίστηκε και αποκεφαλίστηκε. Είναι μάρτυρας, ο πρώτος των μαρτύρων.
Ε.Π.Ε. 38,48-50

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 444-448)