ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η’ (8)

Στίχ. 1-4. Ο Κύριος θεραπεύει τον λεπρό.

Ματθ.8,1 Καταβάντι(1) δὲ αὐτῷ ἀπὸ τοῦ ὄρους ἠκολούθησαν(2) αὐτῷ ὄχλοι πολλοί.
Ματθ.8,1 Όταν κατέβηκε ο Ιησούς από το όρος, τον ακολούθησε κόσμος πολύς.
«Εσύ όμως πρόσεξε, σε παρακαλώ, τη σύνεση του Δεσπότη, πώς ποικίλλει την ωφέλεια αυτών που ήταν παρόντες, μεταβαίνοντας από τα θαύματα στους λόγους, και πάλι από τη διδασκαλία των λόγων στα θαύματα. Διότι πράγματι, πριν ανέβει στο βουνό θεράπευσε πολλούς, προετοιμάζοντας το δρόμο για όσα θα έλεγε· και μετά την ολοκλήρωσης της μακράς αυτής διδασκαλίας, πάλι έρχεται σε θαύματα, επιβεβαιώνοντας τα λεγόμενα με αυτά που γίνονταν. Επειδή δηλαδή δίδασκε σαν κάποιος που έχει εξουσία, για να μην νομιστεί ότι αυτός ο τρόπος διδασκαλίας είναι κομπασμός και αυθάδεια, κάνει και στα έργα του το ίδιο πράγμα· θεραπεύει δηλαδή ως έχοντας εξουσία ο ίδιος, για να μη θορυβούνται πλέον βλέποντάς τον να διδάσκει έτσι, αφού κατά τον ίδιο τρόπο ενεργούσε και τα θαύματα» (Χ).
Αφού έδωσε ο ευαγγελιστής δείγμα της διδασκαλίας του Ιησού, μακράς έκτασης, προβαίνει τώρα να εκθέσει στα κεφ. η και θ τη θαυματουργική δράση του μεγάλου Διδασκάλου. Τα δύο κεφάλαια αναφέρουν 9 [ή 10] θαύματα, τα οποία είναι λίγα σε σχέση με τα αναφερόμενα στο ευαγγέλιο αυτό (S). Στο τμήμα αυτό τα θαύματα κατέχουν την πρώτη θέση. Δεν αποτελεί όμως αυτό συλλογή θαυμάτων, διότι συνυφαίνονται σε αυτό και λόγια του Κυρίου σχετικά με τις διαθέσεις, τις οποίες πρέπει να έχουν οι μαθητές του (η 18-23) καθώς και τα σχετικά με την κλήση του Ματθαίου (θ 9-13), αλλά και το περί της νηστείας των μαθητών ζήτημα (θ 14-17).
Τα θαύματα εμφανίζονται εδώ ως εκδηλώσεις της δύναμης του Ιησού και της αγαθότητάς του στη δράση του ως Μεσσία. Και ο ευαγγελιστής θέλησε να δείξει την υπέρτατη δύναμη του Ιησού πάνω σε ασθένειες, όπως ο πυρετός ή οι δερματικές ασθένειες που κατατάσσονται κάτω από το όνομα της λέπρας· σε ασθένειες οδυνηρές ή χρόνιες όπως η παράλυση και η αιμορραγία, σε ασθένειες εκ γενετής όπως η τύφλωση, την υπέρτατή του δύναμη πάνω στους ανέμους και τη θάλασσα, πάνω στους δαίμονες, πάνω στο θάνατο, πάνω στην αμαρτία (L).
Δεν μπορούμε να χωρίσουμε στον Ιησού τη θαυμαστή ζωή ή τη θαυμαστή διδασκαλία από τα θαυμαστά έργα. Εμπλέκονται και διεισδύουν και προϋποθέτουν το ένα το άλλο και αποτελούν με τον αδιάσπαστο συνδυασμό τους ενιαία, αρμονική εικόνα (Illingworth,Divine Immanence σελ. 90).
Σε αυτούς που πιστεύουν ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν ό,τι αξίωνε ότι είναι, δηλαδή σε αυτούς που πιστεύουν στην ενανθρώπηση, δεν υπάρχει κάποια δυσκολία όσον αφορά τα θαύματα. Είναι αυτά τα φυσικά έργα υπερφυσικής Προσωπικότητας. Εάν ο Ιησούς δεν υπήρξε υπερφυσικός, τότε προκύπτουν δυσκολίες. Αλλά στην περίπτωση αυτή σχίζουμε τελείως την Καινή Διαθήκη και η ιστορία της χριστιανικής εκκλησίας γίνεται ανεξήγητη (p).
(1)   Υπάρχει και η γραφή καταβάντος. Μετά την επί του όρους ομιλία ο Κύριος κατεβαίνει από το όρος, για να συνεχίσει την ανά τη Γαλιλαία περιοδεία του. Την ώρα που πορευόταν προς Καπερναούμ, όπως φαίνεται από το σ. 5, ακολούθησαν αυτόν όχλοι πολλοί (δ).
Η κατάβαση έγινε από κάποιο μονοπάτι, και κατά τη διάρκεια της κατάβασης παρουσιάστηκε σε αυτόν ο λεπρός. Τα πλήθη ακολουθούσαν τον Ιησού από κάποια απόσταση και δεν συνωστίζονταν γύρω από το διδάσκαλο, όπως σε κάποιες άλλες περιπτώσεις. Οπότε και η εντολή του Κυρίου που δόθηκε στο λεπρό «Πρόσεξε να μην πεις σε κανέναν», δεν είναι σε κάποιο βαθμό ακατανόητη, όπως θα παρουσιαζόταν εάν η θεραπεία γινόταν μπροστά στο πλήθος που ακολουθούσε το Χριστό (L).
(2)   Το σύνολο αυτού του στίχου τοποθετήθηκε από το Ματθαίο, για να συνδεθούν τα ακόλουθα με τα προηγούμενα. Οι όχλοι που αναφέρονται σε αυτόν είναι αυτοί που αναφέρονται και στο δ 25 (S). Αφού παρεμβλήθηκε η επί του όρους ομιλία, ο Ματθαίος πιάνει πάλι την αφήγηση γεγονότων που αναφέρονται και από το Μάρκο, αποσιωπά όμως τη θεραπεία του δαιμονισμένου στη συναγωγή της Καπερναούμ (Μάρκ. α 23-28, Λουκ. δ 33-36) και βάζει πρώτη τη θεραπεία του λεπρού, την οποία ο Μάρκος τοποθετεί μετέπειτα χωρίς να αναφέρει πού έγινε αυτή. Η προσκύνηση του λεπρού και η εξαιρετική δύναμη της πίστης του ίσως φάνηκαν στο Ματθαίο ότι αρμόζουν περισσότερο για την πρώτη λεπτομερή αφήγηση ενός από τα θαύματα του Χριστού.
Επιπλέον η εντολή του Κυρίου προς το λεπρό, να δείξει τον εαυτό του στο ιερέα και να προσφέρει το δώρο του, το οποίο πρόσταξε ο Μωϋσής, αποτελεί παράδειγμα, ότι ο Κύριος δεν ήλθε για να καταργήσει, αλλά για να συμπληρώσει το νόμο (Ματθ. ε 17). Αλλά και στην περίληψη για τα θαύματα του Χριστού, την οποία ο Ματθαίος αναφέρει στο δ 24 ως εισαγωγή στην εξιστόρηση για τη δημόσια δράση του, κανένας λόγος δε γίνεται για θεραπεία λεπρών (p). Πάντως έχουμε εδώ περίπτωση που φανερώνει, ότι ο Ματθαίος δεν εξαρτάται από την αφήγηση του Μάρκου.

Ματθ.8,2 Καὶ ἰδοὺ λεπρὸς(1) ἐλθὼν προσεκύνει(2) αὐτῷ λέγων· Κύριε, ἐὰν θέλῃς(3), δύνασαί(4) με καθαρίσαι(5).
Ματθ.8,2 Ένας λεπρός τον πλησίασε, τον προσκύνησε και του είπε: «Κύριε, αν θέλεις, μπορείς να με καθαρίσεις από τη λέπρα».
(1)   Λεπρός λέγεται αυτός που πάσχει από λέπρα, τη φοβερή δηλαδή δερματική νόσο, της οποίας πρόδρομοι στην αρχή μεν είναι μικρές κηλίδες στο δέρμα, που βαθμιαία μεγεθύνονται και καταντούν σε σαρκώματα, δηλαδή κίτρινα εξογκώματα στο κεφάλι, στο στήθος, στην κάτω κοιλιά και στα άκρα· το δέρμα γύρω από αυτά τα εξογκώματα είναι λευκό. Υπάρχουν 4 διαφορετικά είδη λέπρας, από τα οποία 2, τα συνηθέστερα στην Παλαιστίνη ήταν η λευκή και η ελεφαντίαση. Η πρώτη από αυτές ως επί το πλείστον είναι θανατηφόρος και μόνο σπάνια θεραπεύεται (δ).
Υπήρχε ακόμη εκτός από τη λευκή η οξεία λέπρα, που χώριζε τις αρθρώσεις και τα μέλη και ακρωτηρίαζε το σώμα κατά τον πιο φρικτό τρόπο. Υπήρχε και η μέλαινα(=σκούρα) λέπρα και η ερυθρή (=κόκκινη). Η νόσος θεωρούνταν κληρονομική μέχρι τρίτης και κάποιες φορές και τέταρτης γενιάς (ο).
(2)   «Δεν πλησιάζει με απλό τρόπο, αλλά με πολλή θερμότητα» (Χ). «Ο μεν Ματθαίος είπε απλώς ότι προσκυνούσε, ενώ ο Μάρκος είπε πιο ξεκάθαρα ότι ήταν γονατισμένος και ο Λουκάς παρομοίως είπε, ότι, αφού έπεσε με το πρόσωπο κάτω, τον παρακάλεσε» (Ζ).
Το «προσκυνώ» είναι αγαπημένη λέξη του Ματθαίου, ο οποίος για πρώτη φορά χρησιμοποιεί αυτήν στην προσκύνηση των μάγων. Ενώ σπανίως χρησιμοποιείται από τους Μάρκο και Λουκά, είναι συνηθισμένη στον Ιωάννη, ο οποίος σχεδόν πάντοτε χρησιμοποιεί αυτήν για τη λατρεία θείου προσώπου. Εκφράζει ωραία τη στάση, η οποία αρμόζει σε καθέναν που πλησιάζει το Μεσσία για τις ευλογίες της θεραπευτικής του δύναμης (p).
(3)   Πλησιάζει «με γνήσια πίστη και με την αρμόζουσα σχετικά με το Χριστό γνώμη· διότι δεν είπε, εάν ζητήσεις από το Θεό, ούτε, εάν προσευχηθείς, ούτε είπε Κύριε, καθάρισέ με, αλλά το παν το αφήνει στη διάθεση αυτού και τον κάνει κύριο της θεραπείας και αναγνωρίζει ότι όλη η εξουσία ανήκει σε αυτόν» (Χ).
Ο λεπρός δεν αμφιβάλλει για τη δύναμη του Κυρίου, αλλά ταπεινά εξαρτά τη θεραπεία από μόνη τη θέλησή του. Η πίστη φωνάζει, εάν θέλεις, όχι εάν μπορείς (b). Το εάν θέλεις μπορεί να εκληφθεί ότι σημαίνει, ότι ο λεπρός είχε λιγότερη πίστη στην αγαθότητα του Χριστού. Αλλά μάλλον σημαίνει ότι ο λεπρός θεωρούσε τον εαυτό του ανάξιο τέτοιας δωρεάς.
(4)   Η λέπρα θεωρούνταν αθεράπευτη με ανθρώπινα μέσα. Και εάν ο λεπρός δεν είχε ποτέ ακούσει, ότι ο Ιησούς θεράπευσε και κάποιον λεπρό, το «μπορείς να με καθαρίσεις» φανερώνει αξιοθαύμαστη πίστη στη δύναμη του Χριστού (p).
(5) Η γλώσσα που χρησιμοποιείται (να καθαρίσεις και όχι να θεραπεύσεις) για τη λέπρα στην Κ.Δ. αντικατοπτρίζει την ιουδαϊκή αντίληψη για τη λέπρα ότι είναι ακάθαρτη και μολύνει αυτόν που την αγγίζει. Δες Ματθ. ι 8,ια 5 (S).

Ματθ.8,3 καὶ ἐκτείνας τὴν χεῖραν ἥψατο(1) αὐτοῦ ὁ Ἰησοῦς λέγων· θέλω, καθαρίσθητι(2). καὶ εὐθέως(3) ἐκαθαρίσθη αὐτοῦ ἡ λέπρα.
Ματθ.8,3 Ο Ιησούς άπλωσε το χέρι, τον άγγιξε και του είπε: «Θέλω· να καθαριστείς από τη λέπρα». Κι αμέσως καθαρίστηκε από τη λέπρα του.
(1)   Το να αγγίζει κάποιος λεπρό αποτελούσε παραβίαση του νόμου σχετικά με τα ακάθαρτα (S). «Για ποιο λόγο λοιπόν, καθαρίζοντας αυτόν με το θέλημά του και το λόγο του, πρόσθεσε και το άγγιγμα με το χέρι του; Εγώ νομίζω όχι για τίποτα άλλο, αλλά για να δείξει και με αυτό, ότι δεν βρίσκεται κάτω από την εξουσία του νόμου, αλλά πάνω από αυτόν, και ότι για τον καθαρό πλέον δεν υπάρχει τίποτα ακάθαρτο. Για αυτό βέβαια και ο Ελισσαίος μεν δεν έβλεπε τον Νεεμάν, αλλά και όταν τον είδε να σκανδαλίζεται, επειδή δεν βγήκε για προϋπάντησή του και ούτε τον άγγιξε, τηρώντας την ακρίβεια του νόμου, παραμένει στο σπίτι του (Δ΄ Βασ. ε).
Ο Δεσπότης όμως δείχνοντας ότι δεν θεραπεύει ως δούλος αλλά ως Κύριος, επί πλέον τον αγγίζει· διότι το χέρι του δεν έγινε ακάθαρτο από τη λέπρα, αλλά το σώμα το λεπρό έγινε καθαρό από το άγιο χέρι του. Διότι δεν ήλθε, βεβαίως, για να θεραπεύσει μόνο σώματα, αλλά για να οδηγήσει και την ψυχή στην αναζήτηση της αλήθειας… Έτσι λοιπόν και εδώ, διδάσκοντας ότι πρέπει να φροντίζουμε την ψυχή… και τη λέπρα της ψυχής μόνη να φοβόμαστε, η οποία είναι η αμαρτία, (διότι το να είναι κάποιος λεπρός, τίποτα δεν τον εμποδίζει στην αρετή), για αυτό πρώτος αυτός αγγίζει τον λεπρό» (Χ).
Ίσως το άγγιγμα αυτό να ήταν αναγκαίο και για τα εκατομμύρια, τα οποία επρόκειτο να διαβάσουν αυτόν τον καθαρισμό. Κανένας η θ ι κ ό ς μολυσμός δεν μπορεί να είναι τόσο μεγάλος, ώστε να κάνει το Χριστό να οπισθοχωρήσει από την επαφή κάποιου αμαρτωλού που έρχεται προς αυτόν με πόθο, για να ελευθερωθεί από την πληγή του και με την πίστη, ότι έχει τη δύναμη να ελευθερώσει αυτόν. Τα θαύματα του Χριστού είναι συγχρόνως και παραβολές. Μέρος του σκοπού για τον οποίο έγιναν είναι και να διδαχτούμε με αυτά, και έχουν και κάποια έννοια κύρια για εμάς. Μερικές λοιπόν από τις λεπτομέρειές τους διαλέχτηκαν, όχι διότι ήταν αναγκαίες για τα υπερφυσικά αυτά έργα, αλλά λόγω της πνευματικής τους σημασίας (p).
(2)   «Θέλοντας να επιβεβαιώσει μεν και του λεπρού τη γνώμη… αλλά και να δείξει και… την εξουσία του… είπε, θέλω, καθαρίσου. Εδώ λοιπόν, το μεν θέλω είναι απόδειξη φιλανθρωπίας, ενώ το καθαρίσου είναι απόδειξη δύναμης» (Ζ). Το θέλω υπονοεί υπέρτατη εξουσία (b).
(3)   Και οι τρεις συνοπτικοί αναφέρουν το «αμέσως», διότι η αιφνίδια θεραπεία τέτοιας νόσου αποτελούσε ένα από τα καταπληκτικά χαρακτηριστικά του θαύματος (p). Οι κακοήθεις μορφές της λέπρας καμία θεραπεία δεν επιδέχονταν. Οι ηπιότερες μορφές της, όταν προλαμβάνονταν από τα πρώτα συμπτώματα της νόσου, θα δέχονταν σπανίως κάποια θεραπεία. Η σε μία στιγμή θεραπεία τόσο φοβερής νόσου που εισχώρησε και σε βάθος δεν μπορούσε να αποδοθεί σε ανθρώπινη ενέργεια (ο).

Ματθ.8,4 καὶ λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ὅρα μηδενὶ εἴπῃς(1), ἀλλὰ ὕπαγε σεαυτὸν δεῖξον τῷ ἱερεῖ(2) καὶ προσένεγκε τὸ δῶρον(3) ὃ προσέταξε Μωσῆς(4) εἰς μαρτύριον αὐτοῖς(5).
Ματθ.8,4 Του λέει τότε ο Ιησούς: «Πρόσεξε, μην το πεις σε κανένα· για να τους αποδείξεις όμως ότι θεραπεύτηκες, πήγαινε να δείξεις τον εαυτό σου στον ιερέα, και πρόσφερε το δώρο που έχει καθορίσει ο Μωυσής».
(1)   «Τον διατάσσει να μην το πει σε κανέναν, διδάσκοντας έτσι την αποφυγή της υπερηφάνειας και της φιλοδοξίας· μολονότι, βεβαίως, γνώριζε, ότι δεν θα υπακούσει ο λεπρός, αλλά θα διακηρύξει τον ευεργέτη. Αλλά όμως κάνει αυτό που εξαρτιόταν από αυτόν» (Χ). «Παράγγειλε σε αυτόν να μη μιλήσει, και αποφεύγοντας ο ίδιος τον έπαινο από τους ανθρώπους και διδάσκοντας αυτούς που ευεργετούν να μισούν την αγάπη στις τιμές» (Ζ).
Ή, και για να προλάβει τη δημιουργία κάποιου λαϊκού μεσσιανικού κινήματος που θα βασιζόταν σε παρανόηση των αληθινών αξιώσεων του Ιησού (S).
(2)   «Πρόσταξε να δείξει τον εαυτό του στο ιερέα και να προσφέρει το δώρο, πάλι εκπληρώνοντας εδώ το νόμο… Διότι υπήρχε παλαιός νόμος, εάν καθαριζόταν ο λεπρός να μην εμπιστεύεται στον εαυτό του την εξέταση του καθαρισμού, αλλά να παρουσιάζεται στον ιερέα, και να παρέχει στα μάτια εκείνου την απόδειξη και να εγκρίνεται η είσοδός του στους καθαρούς με την απόφαση αυτού. Διότι εάν δεν έλεγε ο ιερέας ότι έχει καθαριστεί ο λεπρός, έμενε ακόμη μαζί με τους ακάθαρτους έξω από το χώρο των καθαρών (την κατασκήνωση των Εβραίων)» (Χ).
Προστάζει αυτόν να ενεργήσει κατά τις οδηγίες του νόμου. Δες Λευϊτ. ιδ 2. Όταν ο τελετουργικός νόμος δεν συγκρουόταν με υψηλότερες αρχές, ο Κύριος τηρούσε αυτόν ως νομιμόφρων μέλος της φυλής του (S).
(3)   Για το οποίο γίνεται λόγος στο Λευϊτ. ιδ 10 και το οποίο ήταν δύο αμνοί και πρόβατο για τους πλούσιους, όπως και σιμιγδάλι και λάδι, ή ένας αμνός με ένα ζευγάρι τρυγόνων ή μικρών περιστεριών και μικρότερο ποσό σιμιγδαλιού και λαδιού για τους φτωχούς (δ).
(4)   «Πώς λοιπόν είπε: αυτό που πρόσταξε ο Μωϋσής; Διότι ο Θεός πρόσταξε αυτό. Διότι νομοθέτης λέγεται και ο Μωϋσής, αφού έγραψε όσα ο Θεός νομοθέτησε» (Ζ).
«Δεν είπε «αυτό που διατάσσω εγώ», αλλά ακόμη παραπέμπει στο νόμο, κλείνοντας από παντού τα στόματά τους. Για να μη λένε δηλαδή, ότι άρπαξε τη δόξα των ιερέων, την μεν πράξη την έκανε αυτός, την εξέταση όμως την άφησε στους ιερείς και κατέστησε αυτούς κριτές των δικών του θαυμάτων» (Χ).
(5)   Η απόδοσή του είναι στο «δείξε» και «πρόσφερε»= για να χρησιμεύσει το δείξιμο και η προσφορά για απόδειξη (δ). Υπάρχει αυτό και στους 3 συνοπτικούς.
Ή, «για να είναι έλεγχος, απόδειξη και κατηγορία για αυτούς εάν δείξουν αχαριστία. Επειδή δηλαδή έλεγαν, ότι τον διώκουμε ως πλάνο και απατεώνα, ως αντίθεο και παράνομο, εσύ θα μαρτυρήσεις, λέει, για εμένα εκείνο τον καιρό, ότι εγώ δεν ήμουν παράνομος. Διότι αφού σε θεράπευσα σε παραπέμπω στο νόμο και για να σε εξετάσουν οι ιερείς, πράγμα που σημαίνει ότι τιμούσε το νόμο» (Χ).
Ή, για μαρτυρία και απόδειξη στους ίδιους τους Ιουδαίους, στον όχλο που τον ακολουθούσε, ο οποίος εξαρτούσε την ελεύθερη επικοινωνία με τον λεπρό από την από τον ιερέα ανακήρυξη του καθαρισμού του (δ). Για απόδειξη της θαυμαστής θεραπείας του λεπρού (ο).

Στίχ. 5-13. Ο Κύριος θεραπεύει τον δούλο του εκατόνταρχου.

Ματθ.8,5 (1)Εἰσελθόντι δὲ αὐτῷ εἰς Καπερναοὺμ(2) προσῆλθεν αὐτῷ ἑκατόνταρχος(3) παρακαλῶν αὐτὸν καὶ λέγων·
Ματθ.8,5 Μόλις μπήκε ο Ιησούς στην Καπερναούμ, τον πλησίασε ένας εκατόνταρχος και τον παρακαλούσε
(1)   Το γεγονός του εκατόνταρχου βρίσκεται στο Ματθαίο και το Λουκά στην ίδια θέση, δηλαδή όταν ο Σωτήρας μπήκε στην Καπερναούμ μετά την επί του όρους ομιλία. Παρουσιάζεται όμως διαφορετικά από τον καθένα από τους δύο. Στο Ματθαίο ο Ιησούς συζητά άμεσα με τον εκατόνταρχο· στο Λουκά ο εκατόνταρχος δεν εμφανίζεται αυτοπροσώπως στον Ιησού αλλά μέσω φίλων του που τον αντιπροσωπεύουν.
Ο συμβιβασμός των αφηγήσεων έγινε από τον Αυγουστίνο (De cons. evang. II 20) ως εξής: «Επομένως όχι παράλογα ο Ματθαίος για να κατανοηθεί από τους πολλούς η μέσω άλλων προσέλευση του εκατόνταρχου, προτίμησε να πει συντομότερα, ότι ο εκατόνταρχος πλησίασε προς αυτόν» (L).
Ή, σύμφωνα με τον Χ, η ακόλουθη ερμηνεία: «επειδή ο μεν Ματθαίος λέει ότι ήλθε ο εκατόνταρχος προς τον Χριστό, ενώ ο Λουκάς λέει ότι έστειλε σε αυτόν μερικούς προεστούς των Ιουδαίων και έπειτα φίλους, πρέπει να καταλάβουμε ότι έγινε και αυτό και εκείνο. Δηλαδή πρώτα μεν έστειλε τους προεστούς, παρακαλώντας τον να έλθει, έπειτα, όταν έμαθε ότι έρχεται και κρίνοντας τον εαυτό του ανάξιο να τον υποδεχτεί, έστειλε με τη σειρά τους τούς φίλους του, εμποδίζοντάς τον και μηνύοντάς του, όσα λέει ο Λουκάς· έπειτα όταν ο παραλυτικός βασανιζόταν πιο έντονα από τους πόνους… έτρεξε και αυτός πίσω από τους φίλους του…
Όταν λοιπόν οι φίλοι ανάγγειλαν όσα τους παρήγγειλε και ο Χριστός είπε όσα ο Λουκάς έγραψε, πρόφθασε αμέσως ο εκατόνταρχος και πριν συναντήσει τους φίλους του, αφού είδε το Χριστό και ζεστάθηκε η καρδιά του, τον ικέτευσε από την αρχή πάλι… Είναι λοιπόν φανερό ότι, τα μέχρι να έλθει ο εκατόνταρχος τα είπε ο Λουκάς, ενώ τα από εκεί και μετά τα δίδαξε ο Ματθαίος» (Ζ). Η αφήγηση στο Ιω. δ 46-54 αναφέρεται πιθανώς σε άλλο διαφορετικό γεγονός (p).
(2)   «Ο μεν λεπρός πλησίασε όταν κατέβηκε ο Χριστός από το όρος, ενώ αυτός ο εκατόνταρχος, όταν μπήκε στην Καπερναούμ» (Χ).
(3)   Οι λέξεις εκατόνταρχος και εκατοντάρχης συναντιούνται και οι δύο στους ελληνιστές (a). Σημειώθηκε, ότι οι εκατόνταρχοι που αναφέρονται στην Κ.Δ. (Ματθ. κζ 54,Πράξ. ι 22,κβ 26,κγ 17,23,24,κδ 23,κζ 43) έχουν όλοι καλό χαρακτήρα. Η ρωμαϊκή οργάνωση ήταν ένα από τα κύρια όργανα ευταξίας στον κόσμο και εκπροσωπούνταν από διακεκριμένα άτομα, όπως και ο εκατόνταρχος αυτός, ο οποίος είχε χτίσει τη συναγωγή στην Καπερναούμ σύμφωνα με το Λουκ. ζ 5 (p).

Ματθ.8,6 Κύριε(1), ὁ παῖς(2) μου βέβληται(3) ἐν τῇ οἰκίᾳ παραλυτικός(4), δεινῶς βασανιζόμενος(5).
Ματθ.8,6 μ’ αυτά τα λόγια: «Κύριε, ο δούλος μου είναι κατάκοιτος στο σπίτι, παράλυτος, και υποφέρει φοβερά».
(1)   Λόγος ευγενείας (L).
(2)   Μπορεί να σημαίνει και τον γιο, σε μικρή ηλικία και τον δούλο σε οποιαδήποτε ηλικία. Παρόλο που υπάρχει και παιδική παράλυση, παρόλ’ αυτά η νόσος αυτή προσβάλλει αυτούς που έχουν κάποια ηλικία. Το «παῖς» λοιπόν βρίσκεται με την έννοια του δούλος, όπως μας πληροφορεί και ο Λουκάς, ο οποίος χρησιμοποιεί τη λέξη δούλος (L). Πρόκειται, φαίνεται, για δούλο εξαιρετικά πιστό και ικανό, για αυτό και ο κύριός του δείχνει εξαιρετικό ενδιαφέρον για την υγεία του (ο).
(3)   «Με την έννοια του έχει ριχτεί» (Ζ). Έρριπται, έχει πέσει στο κρεβάτι κατάκοιτος, μη μπορώντας να σηκωθεί από αυτό (δ). Το «βέβληται» για ασθενείς δες και Ματθ. η 14,θ 2,Μάρκ. ζ 30,Λουκ. ιστ 20. Και στους κλασσικούς συγγραφείς το ρήμα βάλλω χρησιμοποιείται και με την έννοια του ξαπλώνω (L).
(4)   «Κάποιοι λένε ότι για να δικαιολογηθεί είπε και την αιτία για την οποία δεν έφερε αυτόν μαζί του. Διότι δεν ήταν δυνατόν να τον φέρει σηκωτό, τη στιγμή που ήταν παράλυτος και βασανιζόταν και βρισκόταν στο τέλος της ζωής του· διότι το ότι επρόκειτο να πεθάνει μάς το λέει ο Λουκάς, με τη φράση «και επρόκειτο να πεθάνει»»(Λουκ. ζ 2)(Χ).
(5)   Φαίνεται ότι η νόσος είχε και ρευματικό ή αρθριτικό χαρακτήρα και για αυτό είχε δριμείς πόνους (δ). «Αφού είπε, ο δούλος μου είναι κατάκοιτος, δεν πρόσθεσε στη συνέχεια το, «πες», φοβούμενος μήπως είναι ανάξιος να τύχει της δωρεάς, αλλά ανάγγειλε μόνο τη συμφορά» (Χ).

Ματθ.8,7 καὶ λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς(1)· ἐγὼ ἐλθὼν(2) θεραπεύσω αὐτόν.
Ματθ.8,7 Ο Ιησούς του λέει: «Εγώ θα έρθω και θα τον θεραπεύσω».
(1)   Οι Wellhausen, Zahn και κάποιοι άλλοι, την απάντηση του Ιησού μεταβάλλουν σε ερώτηση βάζοντας ερωτηματικό στο τέλος της.=Πρέπει λοιπόν να έλθω εγώ ο ίδιος να τον θεραπεύσω; Η ερώτηση θα έκανε πιο φυσική την απάντηση του εκατόνταρχου. Αλλά μια τέτοια απάντηση του Ιησού θα ήταν ελάχιστα φυσική. Στην ελληνική γλώσσα άλλωστε δεν λείπουν φράσεις για να εκδηλωθεί αμφιβολία, εάν επρόκειτο και εδώ μία τέτοια να εκδηλωθεί. Η πρόταση λοιπόν είναι μάλλον βεβαιωτική και όχι ερωτηματική (L). Πάντως λίγο ενδιαφέρει, εάν πάρουμε την πρόταση ως ερωτηματική ή βεβαιωτική. Σε κάθε μία από τις δύο περιπτώσεις το κύριο σημείο είναι ότι ο Χριστός εκδηλώνει διάθεση να μπει στο σπίτι αλλοεθνούς (a).
(2)   «Αυτό που δεν έκανε πουθενά αλλού προηγουμένως, το κάνει εδώ. Διότι πάντοτε ακολουθούσε την παράκληση αυτών που τον ικέτευαν, εδώ όμως και προχωρεί βιαστικά και δεν υπόσχεται μόνο να τον θεραπεύσει, αλλά και να πάει στο σπίτι. Και το κάνει αυτό για να μάθουμε την αρετή του εκατόνταρχου» (Χ).
«Θέλησε να αποκαλυφθεί η πολλή του πίστη και σε αυτούς που τον ακολουθούσαν» (Ζ). «Διότι αν δεν υποσχόταν αυτό, αλλά έλεγε, Πήγαινε, να γίνει καλά ο δούλος σου, τίποτα από αυτά δεν θα γνωρίζαμε» (Χ).

Ματθ.8,8 καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἑκατόνταρχος ἔφη· Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς(1) ἵνα μου ὑπὸ τὴν στέγην(2) εἰσέλθῃς· ἀλλὰ μόνον εἰπὲ λόγῳ(3), καὶ ἰαθήσεται ὁ παῖς μου.
Ματθ.8,8 Ο εκατόνταρχος του αποκρίθηκε: «Κύριε, δεν είμαι άξιος να σε δεχτώ στο σπίτι μου· πες όμως μόνο ένα λόγο, και θα γιατρευτεί ο δούλος μου.
(1)   «Δεν είμαι άξιος» (Ζ). «Είπε τον εαυτό του πάρα πολύ ανάξιο, όχι μόνο για την ευεργεσία, αλλά και για να δεχτεί στο σπίτι τον Κύριο» (Χ). Με αυτό ο εκατόνταρχος δείχνει συναίσθηση της αμαρτωλής του κατάστασης σε σχέση με την αγιότητα και καθαρότητα του Κυρίου (δ).
(2)   Παρόλο που αυτή δεν θα ήταν ασήμαντη. Δες Λουκ. ζ 5. Υπήρχαν άλλοι, των οποίων η ευλάβεια δεν εμπόδιζε αυτούς από το να δουν και να αγγίξουν τον Κύριο. Δες Ματθ. θ 18,20. Το ίδιο εσωτερικό συναίσθημα μπορεί να εκδηλώνεται εξωτερικά με διάφορους τρόπους, οι οποίοι όλοι είναι καλοί (b).
(3)   Υπάρχει και η γραφή ειπέ λόγον=πες μία λέξη. Αυθεντική γραφή ειπέ λόγω= «Πες με λόγο απλό αυτό που θες και αμέσως ο λόγος θα γίνει έργο» (Ζ). Δήλωσε τη θεία σου απόφαση με λόγο (δ). «Δες και αυτόν, ότι όπως ακριβώς ο λεπρός, έχει την αρμόζουσα ιδέα για αυτόν· διότι ούτε αυτός είπε, Παρακάλεσε, ούτε είπε προσευχήσου και ικέτευσε, αλλά διάταξε μόνο» (Χ). «Βλέπεις μέγεθος πίστης;» (Ζ).

Ματθ.8,9 καὶ γὰρ ἐγὼ(1) ἄνθρωπός εἰμι ὑπὸ ἐξουσίαν(2), ἔχων ὑπ᾿ ἐμαυτὸν στρατιώτας(3), καὶ λέγω τούτῳ, πορεύθητι, καὶ πορεύεται, καὶ ἄλλῳ, ἔρχου, καὶ ἔρχεται, καὶ τῷ δούλῳ μου, ποίησον τοῦτο, καὶ ποιεῖ.
Ματθ.8,9 Είμαι κι εγώ άνθρωπος κάτω από εξουσία, και έχω στρατιώτες στη διοίκησή μου· λέω στον ένα “πήγαινε” και πηγαίνει, και στον άλλο “έλα” και έρχεται, και στο δούλο μου “κάνε αυτό” και το κάνει».
(1)   «Από το δικό του παράδειγμα στηρίζει το ότι και με λόγο μόνο μπορεί» (Ζ). Γνωρίζει εξ’ ιδίας πείρας, τι μπορεί να συντελέσει και χωρίς προσωπική παρουσία ένας λόγος από πρόσωπο που έχει εξουσία. Ο Χριστός έχει εξουσία πάνω στις αόρατες δυνάμεις και αρκεί να πει έναν λόγο για να θεραπευτεί ο δούλος που πάσχει (p).
«Ήταν πολύ σπουδαίο, ένας άνθρωπος εκτός του ιουδαϊκού έθνους να φθάσει σε τόσο υψηλή έννοια για το Χριστό. Διότι φαντάστηκε, κατά τη δική μου τουλάχιστον γνώμη, τις ουράνιες στρατιές· ή, ότι σε αυτόν έτσι υποτάσσονται τα πάθη και ο θάνατος και όλα τα άλλα, όπως οι στρατιώτες σε αυτόν» (Χ).
(2)   «Δηλαδή εσύ είσαι Θεός, εγώ άνθρωπος· εγώ είμαι κάτω από την εξουσία άλλων, ενώ εσύ δεν είσαι κάτω από εξουσία άλλων. Αν λοιπόν εγώ, ενώ είμαι άνθρωπος και κάτω από εξουσία, μπορώ τόσα πολλά, πολύ περισσότερο εσύ που είσαι και Θεός και όχι κάτω από εξουσία» (Χ).
(3)   «Εάν δηλαδή εγώ, που είμαι ισότιμος με αυτούς που διατάζω και που βρίσκομαι κάτω από εξουσία, όμως λόγω της μικρής αυτής υπεροχής της εξουσίας μπορώ τόσο σπουδαία πράγματα να πράξω, και δεν φέρνει κανείς αντίρρηση, αλλά αυτά που διατάσσω, αυτά γίνονται, και αν ακόμη είναι διαφόρου είδους τα παραγγέλματα· διότι λέω σε αυτόν· Πήγαινε και πηγαίνει, και στον άλλο, Έλα και έρχεται, πολύ περισσότερο εσύ θα μπορέσεις» (Χ).

Ματθ.8,10 ἀκούσας δὲ ὁ Ἰησοῦς ἐθαύμασε(1) καὶ εἶπε(2) τοῖς ἀκολουθοῦσιν(3)· ἀμὴν λέγω(4) ὑμῖν, οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ(5) τοσαύτην πίστιν(6) εὗρον.
Ματθ.8,10 Όταν τον άκουσε ο Ιησούς, θαύμασε και είπε σ’ όσους τον ακολουθούσαν: «Σας βεβαιώνω πως τόση πίστη ούτε ανάμεσα στους Ισραηλίτες δε βρήκα.
(1)   «Θαύμασε διότι ενώ δεν ήταν Ισραηλίτης ούτε γνώριζε τις σχετικά με αυτόν γραφές των Ιουδαίων, πίστεψε εύκολα» (Ζ). Ως άνθρωπος ο Κύριος μπορούσε να δοκιμάσει και το συναίσθημα του θαυμασμού (F).
(2)   «Και όχι μόνο θαύμασε αλλά και διακήρυξε την πίστη του» (Ζ).
(3)   «Και τους άλλους τους προσκαλεί στον ίδιο ζήλο» (Χ).
(4)   «Αμήν λέγω, που σημαίνει αληθινά και με βεβαιότητα λέω» (Ζ).
(5)   Δηλαδή στο λαό του Ισραήλ. Τον εκεκτο λαό του Θεού (ο). Ούτε ο εκατόνταρχος ούτε η Χαναναία υπήρξαν από το Ισραήλ. Αλλά σε σχέση με την τελευταία ο Κύριός μας φαίνεται να παρέχει υψηλότερη μαρτυρία, διότι ήλθε αυτή από την περιοχή των εθνών, ενώ ο εκατόνταρχος διέμενε μεταξύ των Ισραηλιτών (b).
Και εδώ και στο ιε 28 (προκειμένου περί της Χαναναίας) τονίζεται η πίστη των εθνικών. Σε τέτοια ύψη πίστης μόνο οι εθνικοί υψώθηκαν. Στις περιπτώσεις του εκατόνταρχου και της Χαναναίας η πίστη έφτασε στο ύψιστη σημείο της με την πεποίθηση, ότι η θεραπεία μπορεί να γίνει και από απόσταση (S).
(6)   Η πίστη εδώ είναι πεποίθηση, ότι ο Χριστός μπορούσε, εάν ήθελε, να θεραπεύσει με απλό λόγο (a). Ο εκατόνταρχος πιστεύει στη δραστικότητα και μόνου του λόγου του Ιησού (L).

Ματθ.8,11 λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πολλοὶ(1) ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν(2) ἥξουσι(3) καὶ ἀνακλιθήσονται(4) μετὰ Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ(5) ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν(6),
Ματθ.8,11 Και σας λέω πως θα ’ρθουν πολλοί από ανατολή και δύση και θα καθίσουν μαζί με τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ στο τραπέζι της βασιλείας των ουρανών,
(1)   «Πολλοί τέτοιοι, που προέρχονται δηλαδή από τα έθνη» (Ζ), οι οποίοι ενώ δεν είναι Ιουδαίοι, θα είναι όμοιοι με τον εκατόνταρχο (b).
(2)   Για τη φρασεολογία δες Ψαλμ. ρστ 3 δηλαδή από όλα τα μέρη του κόσμου (S), από τελείως αντίθετα σημεία του ορίζοντα και μέρη του κόσμου, ώστε καταντά στην έννοια του «από παντού» (δ). «Δεν είπε ότι πολλοί εθνικοί θα παρακαθίσουν, για να μην πληγώσει τους Ιουδαίους, αλλά συγκαλυμμένα είπε από ανατολή και δύση» (Θφ).
(3)   «Θα έρθουν σε εμένα μέσω της πίστης» (Ζ). Προφητεία· θα έλθουν πνευματικά (b) και μέσω της πίστης.
(4)   «Με την έννοια του «θα αναπαυτούν»» (Ζ). Οι Ιουδαίοι είχαν υιοθετήσει την ελληνική και ρωμαϊκή συνήθεια, να παίρνουν το φαγητό τους ξαπλωμένοι σε ανάκλιντρα (F). Θα παρακαθίσουν στο μεσσιανικό δείπνο. Η χαρά της μελλοντικής βασιλείας συχνά συμβολίζεται με την εικόνα του δείπνου. Δες Ματθ. κβ 1-14,κστ 29,Λουκ. ιδ 15,κβ 30,Αποκ. ιθ 9. Ο Ιησούς μεταχειρίζεται τη γλώσσα αυτή συμβολικά (S).
Σε αυτό το ιουδαϊκό-χριστιανικό ευαγγέλιο υπάρχουν σαφείς ενδείξεις, ότι τα έθνη θα γίνουν δεκτά στη βασιλεία, και μία από τις ενδείξεις αυτές έχουμε και εδώ. Οι λέξεις προέρχονται εν μέρει από το Ησ. με 6 και μθ 12. Δες και νθ 19,Ιερεμ. γ 18,Μαλαχ. α 11. Ό,τι προλέγεται σε αυτά είναι το τελείως αντίθετο των ιουδαϊκών προσδοκιών. Οι Ιουδαίοι προσδοκούσαν, ότι τα έθνη θα ντροπιάζονταν στη θέα των Ιουδαίων μέσα σε δόξα. Εδώ προφητεύεται, ότι τα έθνη θα παρακαθίσουν μαζί με τους πατριάρχες, την ώρα που Ιουδαίοι θα αποκλειστούν (p).
(5)   «Τον Αβραάμ» και τους υπόλοιπους πατριάρχες «έφερε στη μέση, για να ελέγξει κατεξοχήν τους Ιουδαίους, αφού κάνει τους εθνικούς παιδιά του Αβραάμ» (Ζ).
(6)   Στη βασιλεία, δηλαδή στη ζωή αυτή και σε εκείνην, η οποία πρόκειται να έλθει (b).

Ματθ.8,12 οἱ δὲ υἱοὶ τῆς βασιλείας(1) ἐκβληθήσονται(2) εἰς τὸ σκότος(3) τὸ ἐξώτερον(4)· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς(5) καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων(6).
Ματθ.8,12 ενώ οι κληρονόμοι της βασιλείας θα πεταχτούν έξω στο σκοτάδι· εκεί θα κλαίνε, και θα τρίζουν τα δόντια τους».
(1)   «Ονόμασε βασιλεία μεν την αιώνια ανάπαυση, ενώ γιους της… τους Ιουδαίους επειδή προσδοκούσαν αυτό μιας και ήταν σπέρμα του Αβραάμ» (Ζ).
«Γιους της βασιλείας ονομάζει, αυτούς στους οποίους η βασιλεία ήταν ετοιμασμένη… μέσω της επαγγελίας και της υπόσχεσης» (Χ). «Διότι λέει ότι γιος μου πρωτότοκος είναι ο Ισραήλ» (Θφ).
Η αντίθεση που υπονοείται είναι μεταξύ Ιουδαίων και εθνικών· αλλά όπως χρησιμοποιούνται από τον Ιησού οι λέξεις δεν εφαρμόζονται αναγκαστικά σε όλους τους Ιουδαίους αλλά μόνο σε εκείνους, οι οποίοι είχαν πεποίθηση στην προνομιακή τους θέση ως εκλεγμένης φυλής, χωρίς να επιδεικνύουν και τα ηθικά εκείνα προσόντα, τα οποία ήταν απαραίτητα για την είσοδο στη βασιλεία. Δες και Ματθ. γ 9,ε 3,10,ζ 21 (S).
(2)   «Με την έννοια του θα αποκλειστούν» (Ζ). Από τους αγγέλους δηλαδή σύμφωνα με το Ματθ. ιγ 49 (δ). «Αυτοί που νομίζουν, λέει, ότι είναι γιοι της βασιλείας, θα εκδιωχτούν λόγω της απιστίας τους» (Ζ).
(3)   Οτιδήποτε είναι χωρίς τη βασιλεία του Θεού είναι σκότος εξώτερο. Διότι η βασιλεία του Θεού είναι φως και βασιλεία φωτός. Το σκοτάδι εκείνο θα καλύψει όχι μόνο το μάτι, αλλά και το νου με παχύτατο σκοτασμό (b). Η εικόνα είναι παρμένη από αίθουσα φαγητού στην οποία υπάρχει φωτοπλημμύρα, έξω από την οποία επικρατεί σκοτάδι, στο οποίο θα απορριφθούν γιοι της βασιλείας για τους οποίους το δείπνο είχε ετοιμαστεί (ο).
(4)   Συγκριτικός βαθμός της λέξης έξω. Οι Ο΄ μεταφράζουν με αυτό τη λέξη που είναι στο εβραϊκό, το υπερθετικό= εξώτατον, έσχατο (Εξοδ. κστ 4) και με αυτή την έννοια βρίσκεται και εδώ= το σκοτάδι αυτό είναι το πιο απομακρυσμένο από τη βασιλεία του Θεού, η οποία είναι το φως, δηλαδή είναι το σκοτάδι το βαθύτατο (δ). Ο άπιστος έχει ήδη μέσα του εσωτερικό σκοτάδι και επιτυγχάνει λοιπόν ως διαμονή που του αρμόζει το εξώτερο σκοτάδι (b). Έσχατο σκοτάδι εννοείται εδώ η παντελής έλλειψη του φωτός της θείας χάρης, η οποία κάνει τον βίο αυτών που είναι στην κόλαση αβίωτο (δ). Η φράση σκότος εξώτερον συναντιέται μόνο στον Ματθαίο. Δες και κβ 13,κε 30 (a).
(5)   Κλάμα και τρίξιμο των δοντιών. Η επωδός αυτή είναι χαρακτηριστική του Ματθαίου. Συναντιέται και στα ιγ 42,50,κβ 13,κδ 51,κε 30, και μία φορά και στο Λουκά ιγ 28 (a). Κλαυθμός είναι η συνεχής έκφραση λύπης και οδύνης (δ).
(6)   Τρίξιμο των δοντιών. Με τη φράση αυτή δηλώνεται η έσχατη λύπη και η υπέρτατη απελπισία των καταδικασμένων σε αιώνια κόλαση (g). Θα τρίζουν τα δόντια από ανυπομονησία και πικρότατη τύψη και αγανάκτηση εναντίον τους (b) και από πεισματικό και κακεντρεχές αίσθημα εναντίον των άλλων, των οποίων τη σωτηρία θα ζηλεύουν (Steudel).

Ματθ.8,13 καὶ εἶπεν ὁ Ἰησοῦς τῷ ἑκατοντάρχῳ· ὕπαγε(1), καὶ ὡς ἐπίστευσας(2) γενηθήτω σοι(3). καὶ ἰάθη ὁ παῖς αὐτοῦ ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνῃ(4).
Ματθ.8,13 Ύστερα είπε στον εκατόνταρχο ο Ιησούς: «Πήγαινε, κι ας γίνει αυτό που πίστεψες». Και γιατρεύτηκε ο δούλος εκείνη την ώρα.
(1)   Στο σπίτι σου δηλαδή (δ).
(2)   «Πίστεψες ότι μπορώ και χωρίς να έλθω στο σπίτι σου να θεραπεύσω τον άρρωστο» (Ζ). Όπως πίστεψες, ότι δηλαδή εγώ με λόγο μόνο μπορώ να θεραπεύσω τον δούλο σου (δ).
(3)   Δοτική χαριστική=για χάρη σου. «Εσύ όμως μην προσέξεις αυτό μόνο, το ότι δηλαδή αυτός πίστεψε και εκείνος θεραπεύτηκε» (Χ).
(4)   «Αλλά θαύμασε και την ταχύτητα. Διότι και αυτό δηλώνοντας ο ευαγγελιστής έλεγε, και θεραπεύτηκε ο δούλος κατά τη στιγμή εκείνη. Όπως ακριβώς λοιπόν και στον λεπρό είπε, ότι αμέσως καθαρίστηκε. Διότι όχι μόνο η θεραπεία, αλλά και το ότι αυτή έγινε κατά τρόπο παράδοξο και εν ριπή οφθαλμού, φανέρωνε τη δύναμή του» (Χ).
Το «ώρα» δεν δηλώνει την ώρα της ημέρας, αλλά τη στιγμή του χρόνου, κατά την οποία ο Σωτήρας πρόφερε τις λέξεις αυτές. Δες και Δανιήλ γ 6 «αυτήν την ώρα (=στιγμή) θα μπει στο καμίνι της φωτιάς» (δ).

Στίχ. 14-17. Ο Κύριος θεραπεύει την πεθερά του Πέτρου και άλλους ασθενείς.

Ματθ.8,14 Καὶ ἐλθὼν(1) ὁ Ἰησοῦς(2) εἰς τὴν οἰκίαν(3) Πέτρου εἶδε τὴν πενθερὰν αὐτοῦ βεβλημένην(4) καὶ πυρέσσουσαν·
Ματθ.8,14 Όταν έφτασε ο Ιησούς στο σπίτι του Πέτρου, είδε την πεθερά του στο κρεβάτι με πυρετό.
(1)   «Ο Μάρκος και ο Λουκάς είπαν και από πού ήλθε εκεί, ότι δηλαδή ήλθε από τη συναγωγή των Ιουδαίων, στην οποία δίδασκε, ενώ ήταν Σάββατο. Πρόσθεσε επίσης ο Μάρκος ότι ήλθε μαζί με τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη. Είναι λογικό ο Πέτρος όταν έμαθε αυτό, να έτρεξε πρώτος. Και ο Μάρκος μεν και ο Λουκάς λένε, ότι τον παρακάλεσαν οι μαθητές για την κατάκοιτη, ο Ματθαίος όμως και αυτό το αποσιώπησε. Δεν είναι όμως αυτό διαφωνία, αλλά εκείνοι μεν το κάνουν για ακρίβεια, ενώ αυτός για συντομία» (Ζ).
«Αλλά για ποιό λόγο μπήκε στο σπίτι του Πέτρου; Εγώ νομίζω, για να φάει. Αυτό λοιπόν το δήλωσε λέγοντας ότι «σηκώθηκε και τον υπηρετούσε» (Χ).
(2)   «Και βέβαια δεν τον οδηγεί ο ίδιος ο Πέτρος στο σπίτι, αλλά ο ίδιος ο Ιησούς οικειοθελώς μπήκε μετά από τα λόγια του εκατόνταρχου «δεν είμαι άξιος να μπεις στο σπίτι μου», δείχνοντας έτσι την εύνοιά του προς τον μαθητή του» (Χ).
(3)   «Σκέψου τι λογής ήταν τα σπίτια αυτών των ψαράδων· αλλά όμως δεν απαξίωνε (ο Κύριος) να μπαίνει στις φτωχικές αυτές καλύβες τους για να σε διδάξει με όλα αυτά να καταπατάς την ανθρώπινη αλαζονεία» (Χ). Ο Πέτρος καταγόταν από Βηθσαϊδά (Ιω. α 45). Είχε λοιπόν ή νοικιάσει ή και αγοράσει σπίτι στην Καπερναούμ, όπου και το εμπόριο των ψαριών διεξαγόταν πιο εύκολα (F).
(4)   Στο κρεβάτι. Δες σ. 6

Ματθ.8,15 καὶ ἥψατο τῆς χειρὸς(1) αὐτῆς, καὶ ἀφῆκεν αὐτὴν ὁ πυρετὸς(2) καὶ ἠγέρθη καὶ διηκόνει(3) αὐτῷ.
Ματθ.8,15 Μόλις έπιασε το χέρι της, την άφησε ο πυρετός κι εκείνη σηκώθηκε και τον υπηρετούσε.
(1)   «Άλλοτε μεν θεραπεύει μόνο με λόγια, άλλοτε πάλι απλώνει και το χέρι, άλλοτε επίσης κάνει και τα δύο, κάνοντας ορατή τη θεραπεία… Διότι επειδή η ασθένεια ήταν ασήμαντη με τον τρόπο της θεραπείας φανέρωνε τη δύναμή του» (Χ).
(2)   «Αγγίζοντας το σώμα δεν έσβησε μόνο τον πυρετό, αλλά και της χάρισε τελείως την υγεία της… πράγμα το οποίο δεν θα μπορούσε να κάνει η ιατρική τέχνη» (Χ).
(3)   «Γνωρίζετε ότι και μετά την απαλλαγή από τους πυρετούς χρειάζεται πολύς χρόνος πάλι στους ασθενείς, ώστε να επανέλθουν στην προηγούμενη υγεία τους» (Χ).
Αλλά εδώ η θεραπευμένη «σηκώθηκε και αμέσως τον υπηρετούσε» (Ζ)· «το οποίο ήταν απόδειξη και της δύναμης του Χριστού και της διάθεσης της γυναίκας, την οποία έδειχνε για το Χριστό» (Χ). Επιτελούσε τα καθήκοντα της οικοδέσποινας για χαρούμενη απόδειξη της πλήρους αποκατάστασης της υγείας της (b).
(4)   Ο Μάρκος και ο Λουκάς αναφέρουν ότι οι μαθητές παρακάλεσαν τον Κύριο για τη θεραπεία αυτή. Για αυτό προσθέτει ο Χ. «Και κάτι άλλο μαζί με αυτά θα μπορούσαμε από εδώ να διαπιστώσουμε, ότι δηλαδή και με την πίστη άλλων χαρίζει ο Χριστός την διόρθωση σε άλλους. Διότι και εδώ άλλοι τον παρακάλεσαν, όπως και στην περίπτωση του δούλου του εκατόνταρχου. Χαρίζει όμως, όταν δεν απιστεί αυτός που πρόκειται να θεραπευτεί, αλλά ή λόγω ασθένειας δεν μπορεί να πάει προς αυτόν ή λόγω άγνοιας δεν φαντάζεται τίποτα το πνευματικά ανώτερο σχετικά με το Χριστό ή επειδή βρίσκεται σε ανώριμη ηλικία» (Χ).

Ματθ.8,16 Ὀψίας(1) δὲ γενομένης(2) προσήνεγκαν αὐτῷ δαιμονιζομένους πολλούς, καὶ ἐξέβαλε τὰ πνεύματα λόγῳ(3) καὶ πάντας(4) τοὺς κακῶς ἔχοντας ἐθεράπευσεν(5),
Ματθ.8,16 Κατά το δειλινό τού έφεραν πολλούς δαιμονισμένους, και μόνο με το λόγο του έδιωχνε τα πονηρά πνεύματα. Επίσης θεράπευσε όλους τους αρρώστους,
(1)   ««Οψία» ονόμασε το τέλος της ημέρας. Για αυτό και ο Μάρκος και ο Λουκάς πρόσθεσαν ότι, όταν έδυε ο ήλιος, δηλώνοντας πιο ξεκάθαρα τον καιρό» (Ζ). Απόγευμα της ημέρας εκείνης, κατά την οποία τόσα λέχθηκαν και έγιναν (b). Όπως κάνει φανερό η αφήγηση του Μάρκου, ήταν ημέρα Σαββάτου.
«Διότι ο μεν όχλος που ήταν από τον απλό λαό, αφού περίμενε τη δύση του ηλίου, λόγω του ότι πρόσεχαν να τηρήσουν το Σάββατο (το οποίο τέλειωνε με τη δύση του ηλίου), τότε έφερε τους αρρώστους. Οι μαθητές όμως, και πριν τη δύση του ηλίου τον παρακάλεσαν να θεραπεύσει αυτήν που είχε πυρετό, διότι και σε προηγούμενες περιπτώσεις τον είδαν να θεραπεύει σε ημέρα Σαββάτου χωρίς να εξετάζει τον καιρό» (Ζ).
(2)   «Είδες λοιπόν ότι αύξανε συνεχώς η πίστη του πλήθους; Διότι δεν ανέχονταν να φύγουν ούτε και όταν η ώρα ήταν τόσο περασμένη, ούτε νόμιζαν ότι είναι άκαιρο να φέρνουν τους αρρώστους τους το απόγευμα» (Χ).
(3)   Μόνο με λόγο. Υπενθυμίζει αυτό που λέχθηκε από τον εκατόνταρχο στον Ιησού στο η 8. Ο Ιησούς δεν χρησιμοποιεί εξορκισμούς. Είναι αρκετή η διαταγή του (L).
(4)   Χωρίς εξαίρεση. Για κάποιους ανθρώπους ειπώθηκε, ότι έχουν θεραπευτική δύναμη για περιπτώσεις κάποιων ειδικών ασθενειών (b). Αλλά ο Κύριος θεράπευσε κάθε είδους νόσους.
(5)   «Εσύ όμως πρόσεξε, σε παρακαλώ, πόσο μεγάλο πλήθος θεραπευμένων προσπερνούν οι ευαγγελιστές, οι οποίοι δεν λένε ούτε διηγούνται για τον καθένα ξεχωριστά, αλλά με μία λέξη παρατρέχουν απερίγραπτο πέλαγος θαυμάτων» (Χ).

Ματθ.8,17 ὅπως πληρωθῇ(1) τὸ ῥηθὲν διὰ Ἡσαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος(2)· αὐτὸς τὰς ἀσθενείας ἡμῶν ἔλαβε καὶ τὰς νόσους ἐβάστασεν(3).
Ματθ.8,17 κι έτσι εκπληρώθηκε αυτό που είχε ειπωθεί μέσω του προφήτη Ησαΐα μ’ αυτά τα λόγια: Αυτός πήρε τις ασθένειές μας και βάσταξε τις αρρώστιες μας.
(1)   Ο σκοπός του Ματθαίου εμφανίζεται εδώ με σαφήνεια. Το απόγευμα της ημέρας κατά την οποία ο Κύριος εκφώνησε την επί του όρους ομιλία, ήταν επίκαιρο να δειχτεί, ότι πράγματι ο Ιησούς είχε εκπληρώσει τις προφητείες (Ματθ. ε 17), όπως και στην περίπτωση του λεπρού προέτρεψε σε σεβασμό του νόμου (L).
(2)   Η παράθεση από το Ησαΐου νγ 4 σύμφωνα με το εβραϊκό κείμενο, διότι οι Ο΄ μεταφράζουν διαφορετικά («οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται,(=αυτός κουβαλά τις αμαρτίες μας και για χάρη μας νιώθει τις οδύνες του πόνου) και λιγότερο ταιριαστά σε σχέση με τον σκοπό, για τον οποίο γίνεται εδώ η παράθεση (p).
(3)   «Δεν είπε «έλυσε (=κατάργησε)» αλλά «πήρε και βάσταξε», πράγμα που νομίζω ότι λέχθηκε από τον προφήτη μάλλον για τις αμαρτίες… Πώς λοιπόν εδώ το είπε αυτό ο ευαγγελιστής για τις αρρώστιες;… Για να δηλώσει ότι οι περισσότερες από τις αρρώστιες προέρχονται από ψυχικά αμαρτήματα. Διότι εάν το σπουδαιότερο, ο ίδιος ο θάνατος, έχει τη ρίζα του και την αιτία του στην αμαρτία, πολύ περισσότερο τα περισσότερα από τα νοσήματα· αφού και το ότι πάσχουμε από εκεί προέρχεται» (Χ).
Ο Σωτήρας μας ανάλαβε ως αντιπρόσωπός μας μπροστά στο Θεό πατέρα όλη την ευθύνη των αμαρτιών δεχόμενος την ποινή τους, την οδύνη και τιμωρία μέσω του σταυρικού θανάτου· και για αυτό πήρε την εξουσία για να απομακρύνει και θεραπεύσει και το ηθικό και το φυσικό κακό, το οποίο είναι αποτέλεσμα του ηθικού. Επομένως η θεραπεία των ασθενειών προϋποθέτει την αποδοχή της πληρωμής της ευθύνης τους και για αυτό το ρητό του Ησαΐα που αναφέρεται στο ηθικό και το φυσικό κακό, μπήκε σωστά εδώ για τη θεραπεία των σωματικών ασθενειών (δ). Σώμα και ψυχή μαζί αποτελούν τον άνθρωπο· και μία είναι η αρχή που καταστρέφει και τα δύο, την ψυχή και το σώμα· μία και η ίδια βοήθεια δόθηκε και στα δύο από τον μεγάλο Ιατρό, όπως η περίσταση κάθε φορά απαιτούσε (b).

Στίχ. 18-22. Ο Ιησούς ζητά αυταπάρνηση.

Ματθ.8,18 (1)Ἰδὼν δὲ ὁ Ἰησοῦς πολλοὺς ὄχλους περὶ αὐτὸν(2) ἐκέλευσεν(3) ἀπελθεῖν(4) εἰς τὸ πέραν(5).
Ματθ.8,18 Όταν είδε ο Ιησούς να τον τριγυρίζει πολύς κόσμος, έδωσε την εντολή να περάσουν στην απέναντι όχθη της λίμνης.
(1)   Μετά τα τρία θαύματα θεραπείας (σ. 2-15) ο Ματθαίος αναφέρει τρία άλλα θαύματα δύναμης (σ. 23-34, θ 1-8) πάνω στις φυσικές δυνάμεις το ένα, πάνω στα πονηρά πνεύματα το άλλο και πάνω στην αμαρτία και τις συνέπειές της το τρίτο. Αλλά πριν από αυτό έχουμε τις προειδοποιήσεις του Κυρίου σε δύο, οι οποίοι εκδήλωσαν επιθυμία να τον ακολουθήσουν ως μαθητές του (p).
(2)   «Όπως ακριβώς στο βουνό δεν παρέμεναν μόνο όταν κήρυττε, αλλά τον ακολουθούσαν και όταν σιώπησε, έτσι και εδώ δεν έμειναν κοντά του όσο ενεργούσε θαύματα μόνο, αλλά και όταν σταμάτησε να θεραπεύει πάλι τον ακολουθούσαν και αποκόμιζαν μεγάλη ωφέλεια και μόνο που έβλεπαν το πρόσωπό του» (Χ).
(3)   «Διέταξε αυτό τους μαθητές» (Ζ). «Πρόσεξε όμως ότι δεν τους διώχνει τελείως, διότι για να μην τους λυπήσει δεν είπε «αναχωρήστε», αλλά έδωσε εντολή να πάνε στην αντίπερα όχθη» (Χ).
(4)   «Δεν έδωσε εντολή να πάνε στην αντίπερα όχθη παρά μόνο όταν θεράπευσε τους ασθενείς» (Χ). Έτσι ο Ιησούς ζήτησε ανάπαυση και έδωσε στα πλήθη του λαού καιρό να φέρουν καρπό από τη διδασκαλία του και θέρμανε το ενδιαφέρον τους για αυτόν για το μέλλον (b). «Και έκανε αυτό και για να μας μάθει να είμαστε μετριόφρονες, και για να μετριάσει τον ιουδαϊκό φθόνο και για να μας διδάξει να μην κάνουμε τίποτα για επίδειξη» (Χ).
(5)   Είναι η λέξη αυτή πρώτη και φυσική έκφραση αυτών που κατοικούσαν στην όχθη, η οποία λέξη στον Ιώσηπο έγινε Περαία (L).

Ματθ.8,19 Καὶ προσελθὼν εἷς(1) γραμματεὺς(2) εἶπεν αὐτῷ· διδάσκαλε(3), ἀκολουθήσω σοι ὅπου ἐὰν ἀπέρχῃ(4).
Ματθ.8,19 Τον πλησίασε τότε ένας γραμματέας και του είπε: «Διδάσκαλε, θα σε ακολουθήσω όπου κι αν πας».
(1)   Το «εἷς (=ένας)» αντί για το «τις (=κάποιος)» συναντιέται και στους Έλληνες συγγραφείς από τον Πολύβιο. Αποτελεί και σημιτική χρήση. Και στη μεν αραμαϊκή μπαίνει πριν το ουσιαστικό, ενώ στην εβραϊκή μετά από αυτό (a).
(2)   Ο γραμματέας αυτός ήταν ήδη μαθητής, αφού ο συνομιλητής του Κυρίου στο σ. 21 χαρακτηρίζεται ως «έτερος (=άλλος) από τους μαθητές» (L). Ο γραμματέας αυτός εκδηλώνει τη θερμότητα και τον ενθουσιασμό αυτού που έγινε πρόσφατα μαθητής. Ο Ματθαίος αναγνωρίζει με επιδοκιμασία, ότι υπήρξαν γραμματείς, οι οποίοι έγιναν μαθητές. Δες ιγ 52 (S).
(3)   Βάζει τον εαυτό του στη θέση του μαθητή (S).
(4)   Σε όλες γενικά τις οδοιπορίες σου ως πιστός και αναπόσπαστος οπαδός και μαθητής σου (δ). Ο γραμματέας αυτός: Ή, δείχνει ζήλο χωρίς μέτρο και άκαιρο= «Είδες πόση η αλαζονεία του; Επειδή δηλαδή απαξιούσε να συμπεριληφθεί στο πλήθος, θέλοντας να αποδείξει ότι αυτός βρίσκεται πάνω από τους άλλους, τον πλησιάζει με αυτές τις διαθέσεις. Διότι τέτοια είναι τα ιουδαϊκά ήθη, γεμάτα από άκαιρο θάρρος» (Ζ).
Με εύκολη αυτοπεποίθηση υπόσχεται στο Χριστό να ακολουθήσει αυτόν, χωρίς να σκεφτεί καλά ποιες βαριές υποχρεώσεις συνεπαγόταν μια τέτοια υπόσχεση.
Ή, «επειδή ήταν φιλάργυρος» (Ζ) και «βλέποντας τα πολλά θαύματα και πολλούς να σέρνονται κυριολεκτικά από πίσω του, ήλπισε να αποκτήσει χρήματα από αυτά τα θαύματα, για αυτό και έσπευδε να ακολουθήσει» (Χ). Και οι δύο εκδοχές σοβαρές.

Ματθ.8,20 καὶ λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς(1)· αἱ ἀλώπεκες φωλεοὺς(2) ἔχουσι καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατασκηνώσεις(3), ὁ δὲ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου(4) οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ(5).
Ματθ.8,20 Ο Ιησούς του λέει: «Οι αλεπούδες έχουν καταφύγιο, και τα πουλιά έχουν φωλιές· ο Υιός όμως του Ανθρώπου δεν έχει πού να γείρει το κεφάλι».
(1)   «Δεν τον μάλωσε ο Δεσπότης για το άκαιρο θάρρος του, για να μας διδάξει και αυτούς να ανεχόμαστε. Για αυτό δεν ελέγχει φανερά αυτούς που σκέφτονται πονηρά, αλλά δίνει απάντηση στον αληθινό σκοπό τους, αφήνοντας αυτούς μόνους τους να κάνουν τον έλεγχο, και έτσι τους ωφελεί με διπλό τρόπο, και με το ότι φανερώνει ότι γνωρίζει τις ενδόμυχες σκέψεις τους, και με το ότι μετά από αυτόν τον έλεγχο, τούς αφήνει να διαφύγουν την προσοχή των άλλων, και τους δίνει πάλι τη δυνατότητα, εάν θέλουν, να επανορθώσουν τους εαυτούς τους. Πράγμα, βέβαια, που κάνει και σε αυτόν» (Χ).
Ευγενικά υπενθυμίζει σε αυτόν, τι σημαίνει το να αποβεί κάποιος ακόλουθος του υιού του ανθρώπου. Ο γραμματέας αυτός, ο οποίος είχε συνηθίσει σε ζωή άνετη, ήταν άραγε προετοιμασμένος για τέτοια ζωή, όπως η δική του, η οποία άρχισε από φάτνη, η οποία δεν ήταν δική του, και θα κατέληγε σε τάφο, ο οποίος ανήκε σε άλλον και τον δανείστηκε; (p).
Η απάντηση που δόθηκε από τον Κύριο «δεν ήταν για να τον απομακρύνει αλλά για να ελέγξει μεν την πονηρή σκέψη του, να του δώσει δε την ευκαιρία, αν ήθελε, να τον ακολουθήσει αλλά με αυτήν την προσδοκία» (Χ).
(2)   Το φωλεός που είναι συγγενικό με το γωλεός από το γαύλος (=κοίλο αγγείο), σημαίνει τρύπα ή σπηλιά στην οποία τα ζώα μπαίνουν και κοιμούνται (δ).
(3)   Κατασκήνωση=η παραμονή και κατοικία σε σκηνές και γενικότερα το μέρος στο οποίο κάποιος κοιμάται και αναπαύεται, και με αυτήν την έννοια είναι και εδώ (δ). Η έννοια της όλης απάντησης: «Είμαι πιο φτωχός και από τις αλεπούδες και από τα πουλιά» (Ζ).
(4)   Η ονομασία δηλώνει συγκαλυμμένα τι ο Χριστός κατείχε ήδη και ποιος επρόκειτο στο μέλλον να εμφανιστεί. «Ονομάζει τον εαυτό του υιό ανθρώπου, βεβαιώνοντας ότι αληθινά σαρκώθηκε και όχι φανταστικά. Άνθρωπο λοιπόν τώρα ονομάζει τη μητέρα του, διότι άνθρωπος λέγεται όχι ο άνδρας μόνο, αλλά και η γυναίκα» (Ζ).
Και στην Π.Δ. βρίσκονται οι εκφράσεις υιός ανθρώπου και υιός του ανθρώπου και σημαίνουν πάντα άνθρωπο· πάντα κάποιον που έχει γεννηθεί από γυναίκα. Ο Κύριος όμως πάντοτε με άρθρο χρησιμοποιεί αυτήν την έκφραση, το οποίο γραμματικά οφείλει να εξηγηθεί: ο γνωστός εκείνος υιός του γνωστού ανθρώπου, δηλαδή του Αδάμ. Ο γνωστός από την πρώτη προφητεία του Θεού προς τους πρωτοπλάστους (Γεν. γ 15), το σπέρμα της γυναίκας, ο κατ’ εξοχήν απόγονος του γνωστού ανθρώπου, δηλαδή του προπάτορά μας Αδάμ (δ).
Αλλά ήδη ο Δανιήλ μιλά για αυτόν που έρχεται πάνω στα σύννεφα και είναι όμοιος με υιό ανθρώπου, ο οποίος πήρε κυριαρχία και βασιλεία καθολική και αιώνια (ζ 13,14), ενώ διάφορα χωρία από το απόκρυφο βιβλίο του Ενώχ (μστ, να 4,νγ 6,ρε 2), τα οποία πιθανώς χρονολογούνται σε προχριστιανική εποχή, δείχνουν ότι η φράση χρησιμοποιούνταν για να δηλώσει κάποιον θείο Μεσσία. Η ονομασία ήταν καθαρά ιουδαϊκή (οι Χριστιανοί θα ονόμαζαν το Μεσσία Λόγο και Θεό), προχριστιανική, όχι όμως και σε όλους τους Ιουδαίους συνηθισμένη και γνωστή, αλλά αναφερόταν στο Μεσσία. Ο Κύριος, ο οποίος στην αρχή της δημόσιας δράσης του απέφευγε συστηματικά να αποκαλέσει τον εαυτό του Μεσσία χρησιμοποίησε την ονομασία αυτή για τον εαυτό του.
Η αποκάλυψη, ότι αυτός ήταν ο Μεσσίας, έγινε βαθμιαία. Μέχρι τη στιγμή που έθεσε το ερώτημα, τι λένε οι άνθρωποι ότι είμαι (Ματθ. ιστ 13-16) δεν είχε αποκαλύψει τον εαυτό του ως Μεσσία. Και τότε όμως απαγόρευσε η αποκάλυψη αυτή να γίνει γνωστή και δημόσια (Ματθ. ιστ 20,Μάρκ. η 30, Λουκ. θ 21, Ματθ. ιζ 9, Μάρκ. θ 9). Η ονομασία αυτή ήταν όμοια με τις παραβολές του. Ικανή δηλαδή να καλύπτει τη θεία αλήθεια από τους ανάξιους, την ώρα που αποκάλυπτε ολοένα περισσότερα σε εκείνους, των οποίων οι καρδιές ήταν προετοιμασμένες να δεχτούν αυτά. Επέμενε η ονομασία αυτή στο ότι η ανθρώπινη φύση του ήταν πραγματική και η θέση του μοναδική ως μέλους της ανθρώπινης φυλής. Υπαινισσόταν την υπερφυσική του γέννηση. Και εναρμονιζόταν με τις μεσσιανικές του αξιώσεις, αν όχι και υπονοούσε αυτές (p).
Ο Χριστός ήταν υπερφυσικός Μεσσίας. Θα ερχόταν ως υιός του ανθρώπου (Ματθ. ι 23) με τη δόξα του Πατέρα του (ιστ 27) πάνω στα σύννεφα του ουρανού (κδ 30) και θα έστελνε τους αγγέλους του για να μαζέψουν τους εκλεκτούς (κδ 31) και θα καθόταν πάνω σε θρόνο δόξας του (ιθ 28,κε 31), για να ανταποδώσει στον καθένα κατά τα έργα του (ιστ 27), και για αυτό όλα τα έθνη θα μαζευτούν μπροστά του (κε 32) (a).
Έτσι η ονομασία ο Υιός του ανθρώπου, όταν συνδεόταν με την μελλοντική δόξα της δεύτερης έλευσης του Μεσσία, αποκάλυπτε ό,τι ήταν συγκαλυμμένο σε σχέση με το τωρινό αξίωμα και την αιώνια προΰπαρξη εκείνου, στον οποίο η ανθρώπινη φύση βρήκε την ύψιστη και πληρέστατη έκφρασή της. Έτσι η ονομασία ο Υιός του ανθρώπου κατάντησε να δηλώνει το σημείο συνάντησης μεταξύ εκείνου το οποίο ήταν τελείως ανθρώπινο και εκείνου, το οποίο ήταν τελείως θείο (p).
(5)   Δεν έχει μέρος και τόπο δικό του να ξαπλώσει και να αναπαυτεί (δ).
«Δεν έχω κατοικία, ούτε τόσο όσο να ξαπλώσω το κεφάλι μου. Τέτοιοι όμως θέλω να είναι και οι ακόλουθοί μου… Λέγοντας όμως αυτό δεν τον εμπόδισε να τον ακολουθήσει, αλλά δίδαξε» (Ζ) ποιος πρέπει να είναι αυτός που ακολουθεί. Ο Κύριος ζούσε ζωή ιεραποστόλου που βρισκόταν σε κίνηση και δεν ήταν ποτέ βέβαιος για το που θα διέμενε (F).

Ματθ.8,21 Ἕτερος δὲ τῶν μαθητῶν(1) αὐτοῦ εἶπεν αὐτῷ· Κύριε, ἐπίτρεψόν(2) μοι πρῶτον(3) ἀπελθεῖν καὶ θάψαι τὸν πατέρα μου(4).
Ματθ.8,21 Ένας άλλος πάλι από τους μαθητές του του είπε: «Κύριε, άφησέ με να πάω πρώτα να θάψω τον πατέρα μου».
(1)   «Ποιος ήταν αυτός ο μαθητής, δεν το δήλωσε ο ευαγγελιστής. Όποιος όμως και να ήταν, είχε πολύ αγαθές διαθέσεις» (Ζ).
(2)   Είχε πολύ καλό χαρακτήρα. «Διότι πρόσεξε ότι, αν και η υπόθεση φαινόταν ότι είναι δίκαιη και αναγκαία, όμως ρωτάει σχετικά με αυτό, μη θέλοντας να πάει από μόνος του» (Ζ).
«Είδες τη διαφορά; Πώς ο μεν λέει με θρασύτητα «θα σε ακολουθήσω όπου πας», ενώ αυτός μολονότι ζητούσε δίκαιο πράγμα, λέει, επίτρεψέ μου;» (Χ).
(3)   «Το «πρώτα» το είπε, φανερώνοντας ότι έπειτα θα ακολουθήσει παντού» (Ζ).
(4)   Αυτό ήταν θρησκευτικό καθήκον, ευσεβής υποχρέωση πολύ επιβεβλημένη. Δες Τωβ. δ 3,στ 13. Στη Μίσχνα (Berak ΙΙΙ,1) το επείγον αυτού του καθήκοντος αναγνωρίζεται ως τέτοιο, ώστε αυτός που το επιτελούσε εξουσιοδοτούνταν να αναβάλλει την επιτέλεση των πιο υποχρεωτικών θρησκευτικών καθηκόντων (S).

Ματθ.8,22 ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ· ἀκολούθει μοι(1), καὶ ἄφες τοὺς νεκροὺς(2) θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς(3).
Ματθ.8,22 Ο Ιησούς όμως του είπε: «Ακολούθησέ με κι άφησε τους νεκρούς να θάψουν τους νεκρούς τους».
(1)   «Για ποιο λόγο δεν το επέτρεψε; Διότι και υπήρχαν αυτοί που θα εκτελούσαν αυτό και δεν επρόκειτο να μένει άταφος, και αυτός δεν έπρεπε να απομακρυνθεί από τα πλέον αναγκαία… Άρα, λοιπόν, δεν ήταν αυτό δείγμα μέγιστης αχαριστίας, θα πει κάποιος, το να μην παραβρεθεί στην ταφή του πατέρα του; Αν μεν το έκανε από τεμπελιά, θα ήταν αχαριστία· αν όμως για να μην διακόψει έργο πιο αναγκαίο, το να πάει θα ήταν οπωσδήποτε μέγιστη αχαριστία.
Διότι ο Ιησούς τον εμπόδισε, όχι για να μας προστάξει να περιφρονούμε την τιμή στους γονείς, αλλά για να δείξει ότι δεν πρέπει να είναι για εμάς τίποτα πιο αναγκαίο από τα ουράνια πράγματα, και ότι πρέπει να επιζητούμε αυτά με ολόκληρο το ζήλο μας και να μην αναβάλλουμε ούτε κατ’ ελάχιστον, και αν ακόμη αυτά που μας ελκύουν είναι πάρα πολύ απαραίτητα και κατεπείγοντα» (Χ).
«Διότι πρέπει μεν και τους γονείς να τιμούμε, αλλά τον Θεό να τον προτιμούμε» (Θφ).
Ο Χριστός γνώριζε τον μαθητή καλύτερα από όσο αυτός ο ίδιος τον εαυτό του. Μπορούμε να πιστέψουμε, ότι ο Κύριος είδε στο βάθος της λογικής αυτής αίτησης επιθυμία να διαφύγει ο μαθητής από καθήκοντα, τα οποία ήταν εξόχως επιβεβλημένα και τα οποία δεν τραβούσαν το ενδιαφέρον του όσο η κηδεία του πατέρα· και ότι είδε επίσης, ότι η επάνοδος του μαθητή στο σπίτι του θα απέβαινε καταστρεπτική σε αυτόν (p).
«Διότι μετά την ταφή έπρεπε, βεβαίως, να εξετάζουν και τη διαθήκη και να μοιράσουν την κληρονομιά αυτού που πέθανε και όλα τα άλλα που ακολουθούν σε αυτά. Και έτσι καθώς θα δεχόταν τα χτυπήματα των κυμάτων που θα διαδέχονταν το ένα το άλλο, θα τον απομάκρυναν πάρα πολύ μακριά από το λιμάνι της αλήθειας. Για αυτό τον προσελκύει και τον προσηλώνει στον εαυτό του» (Χ).
(2)   «Δηλαδή άφησέ τον σε αυτούς που έχουν νεκρωθεί στην πίστη» (Ζ), τους πνευματικά νεκρούς, οι οποίοι ουδέποτε αισθάνθηκαν την υψηλότερη ζωή (p), την κλήση για να ακολουθήσουν το Χριστό και οι οποίοι ήταν νεκροί όσον αφορά σε αυτόν (a).
(3)   Στους νεκρούς που τους ταιριάζουν· και ταιριάζουν σε αυτούς, διότι και αυτοί χωρίς πίστη και ελπίδα ανάστασης πέθαναν και για αυτό στους όμοιούς τους άπιστους ανήκει να τους θάβουν, θρηνώντας και οδυρόμενοι σαρκικά, διότι δεν θα δουν πλέον ο ένας τον άλλον (δ). «Λέγοντας «τους δικούς τους νεκρούς», δείχνει ότι αυτός δεν ήταν δικός του νεκρός. Διότι, όπως εγώ τουλάχιστον νομίζω, αυτός που πέθανε ήταν από τους απίστους» (Χ).
Αλλά ίσως ο κύριος σκοπός αυτού του λόγου είναι να υπενθυμίσει στο μαθητή, τι υψηλές αξιώσεις έχει από αυτόν η ιδιότητα του μαθητή, την οποία αυτός διάλεξε. Όπως ο αρχιερέας (Λευϊτ. κα 11) και οι Ναζιραίοι (Αριθμ. στ 6,7) η ζωή του ήταν αφιερωμένη και δεν επιτρεπόταν να κάνει τον εαυτό του ακάθαρτο λόγω του πατέρα του ή της μητέρας του. Αυτός που αγαπά πατέρα ή μητέρα πάνω από εμένα δεν μου είναι άξιος (Ματθ. ι 37) (p).
Και στην Π.Δ. απαγορευόταν στον αρχιερέα να έλθει σε επαφή και με το νεκρό του πατέρα και τη μητέρα του, για να μη μιανθεί, αλλά και στον Ναζιραίο παρομοίως (δ).
Είναι όμως δυνατόν το «άσε τους νεκρούς να θάψουν τους νεκρούς τους» να ήταν παροιμία που σήμαινε, κόψε εντελώς τον εαυτό σου από το παρελθόν, όταν υποθέσεις παρόντος ενδιαφέροντος σε καλούν να δώσεις ολόκληρη την προσοχή σου (a) ή πιο σωστά, απόκοψε τον εαυτό σου από το νεκρό παρελθόν και δώσε όλη την ενεργητικότητά σου στη νέα ζωή, την οποία άρχισες ήδη (S).

Στίχ. 23-27. Τρικυμία και γαλήνευση της θάλασσας.

Ματθ.8,23 Καὶ ἐμβάντι αὐτῷ εἰς τὸ πλοῖον(1) ἠκολούθησαν αὐτῷ οἱ μαθηταὶ(2) αὐτοῦ.
Ματθ.8,23 Ο Ιησούς μπήκε στο πλοιάριο, και τον ακολούθησαν και οι μαθητές του.
Η δεύτερη τριάδα των θαυμάτων, που εξιστορείται από το σ. αυτό, αποτελείται από θαύματα δύναμης πάνω στις φυσικές, υπερφυσικές και πνευματικές δυνάμεις, δηλαδή πάνω στην τρικυμία, τους δαίμονες και την αμαρτία.
Ή, μπορούμε να πούμε ότι με αυτά ο Χριστός φέρνει ειρήνη πάνω στη φύση, σε αυτούς που ταλαιπωρούνται από πονηρά πνεύματα και πάνω στην ταραγμένη συνείδηση. Η τριάδα αρχίζει με την κατασίγαση της τρικυμίας στη λίμνη και τα πρώτα δύο θαύματα έχουν την ίδια σειρά και στους τρεις συνοπτικούς (p).
(1)   Με άρθρο=το πλοίο το οποίο ο Σωτήρας διάλεξε από τα αλιευτικά πλοιάρια στην παραλία που ανήκαν στους μαθητές του (δ).
(2)   Όχι μόνο οι 12, τους οποίους δεν είχε χωρίσει ακόμη σε ιδιαίτερο όμιλο, αλλά ο ευρύτερος κύκλος (δ). Ο Ιησούς είχε κινητή σχολή και στη σχολή εκείνη οι μαθητές του διδάσκονταν πολύ βαθύτερα παρά εάν παρέμεναν κάτω από τη στέγη κάποιου σχολείου μακριά από κάθε αγωνία και πειρασμό (b).
«Πήρε τους μαθητές όχι μάταια ούτε άσκοπα, αλλά για να τους κάνει θεατές του θαύματος που επρόκειτο να γίνει. Διότι όπως ακριβώς κάποιος άριστος δάσκαλος, τους προετοίμαζε στο να παραμένουν ατάραχοι μπροστά στους κινδύνους» (Χ).

Ματθ.8,24 (1)καὶ ἰδοὺ σεισμὸς(2) μέγας ἐγένετο ἐν τῇ θαλάσσῃ(3), ὥστε τὸ πλοῖον καλύπτεσθαι(4) ὑπὸ τῶν κυμάτων· αὐτὸς δὲ ἐκάθευδε(5).
Ματθ.8,24 Ξαφνικά έγινε μεγάλη τρικυμία στη λίμνη, έτσι που τα κύματα σκέπαζαν το πλοιάριο· αυτός όμως κοιμόταν.
(1)   Ο Ματθαίος στην περιγραφή του θαύματος απομακρύνεται πολύ περισσότερο από τον Λουκά από την περιγραφή του Μάρκου. Η αφήγησή του είναι καθαρότερα θαυμάσιο θέμα χωρίς τη ζωή την οποία προσδίδουν οι λεπτομέρειες. Οι διαφορές τις οποίες παρουσιάζει με τον Μάρκο υποδηλώνουν διήγηση πρωτότυπη μάλλον παρά περίληψη της αφήγησης του Μάρκου (L).
(2)   «Αυτός μεν είπε σεισμό, ενώ ο Μάρκος και ο Λουκάς «λαίλαπα ανέμου»· το ίδιο είναι όμως. Διότι η τρικυμία ονομάστηκε και σεισμός και λαίλαπα διότι ταρακουνά και συστρέφει και αναμοχλεύει τα νερά» (Ζ).
Η λέξη λέγεται κυρίως για τον κλονισμό του στερεού εδάφους· οι Αλεξανδρινοί όμως μεταφράζουν με αυτό εβραϊκή λέξη (Ιερεμ. κγ 19, Ναούμ α 3), η οποία αλλού (Ιωνά α 4) μεταφράζεται με το τρικυμία (δ).
(3)   «Ο μεν Ματθαίος και ο Μάρκος λένε ότι το πλοίο κλυδωνίστηκε στη θάλασσα, ενώ ο Λουκάς στη λίμνη. Και δεν λένε αντίθετα πράγματα· διότι την Τιβεριάδα ονομάζουν έτσι και αυτοί και εκείνος, η οποία ως προς τη φύση της είναι λίμνη, ενώ ως προς τη θέση της θάλασσα λόγω του μεγέθους. Για αυτό και άλλοτε μεν την ονομάζουν λίμνη και άλλοτε θάλασσα» (Ζ).
Η θέση της λίμνης αυτής με τους υψηλούς λόφους και από τις δύο μεριές εξέθετε αυτήν σε αιφνίδιες και βίαιες πνοές ανέμων (ο).
(4)   Με την έννοια του καλύπτω, αποκρύβω. Τα κύματα ήταν υψηλότερα από το πλοίο, το οποίο απειλούσαν να καταποντίσουν. Από την ακτή θα το θεωρούσαν χαμένο (L).
(5)   Κοιμόταν κουρασμένος από τους ποικίλους κόπους της ημέρας. Κανένα φόβο δεν δοκίμαζε ο Ιησούς (b). Ο ύπνος του σημειώνεται εδώ σε προφανή αντίθεση με τον σάλο και τον πανικό των μαθητών από την τρικυμία. Η πραγματικότητα της ανθρώπινης φύσης του παρουσιάζεται στην κούρασή του και στον εξαιτίας της ύπνο του (p). Πόσο μεγάλος πρέπει να ήταν ο κόπος του και η φυσική εξάντλησή του (ο).

Ματθ.8,25 καὶ προσελθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἤγειραν αὐτὸν λέγοντες· Κύριε, σῶσον ἡμᾶς, ἀπολλύμεθα(1).
Ματθ.8,25 Πήγαν τότε οι μαθητές του και τον ξύπνησαν λέγοντας: «Κύριε, σώσε μας, χανόμαστε».
(1)   Τα λόγια αυτά δείχνουν τον έσχατο φόβο και την απελπισία, την οποία τους δημιούργησε η τρικυμία (δ).
«Για αυτό το λόγο κοιμάται· διότι αν αυτό γινόταν ενώ ήταν ξύπνιος ή δεν θα φοβόντουσαν ή δεν θα τον παρακαλούσαν ή δεν θα νόμιζαν ότι μπορεί αυτός να κάνει κάτι τέτοιο. Για αυτό κοιμάται, για να εκδηλώσουν τη δειλία τους και να τους παρουσιάσει κατά τρόπο πιο έντονο τα όσα συνέβησαν» (Χ).
Ήλθαν όχι οι ναυτικοί, αλλά οι μαθητές, η κραυγή όμως «χανόμαστε», που μαρτυρείται από όλους τους συνοπτικούς, δείχνει, ότι δεν είχαν την ακλόνητη πεποίθηση και εμπιστοσύνη εκείνη, η οποία θα τους έκανε διστακτικούς στο να ξυπνήσουν το Διδάσκαλο (L). Το «χανόμαστε» έδειχνε, ότι λίγη εμπιστοσύνη είχαν στην παρουσία του (p). «Το φόβο τον δημιουργεί όχι το μέγεθος των πειρασμών, αλλά η ασθένεια της διάνοιας» (Σχ.π).

Ματθ.8,26 καὶ λέγει αὐτοῖς· τί δειλοί(1) ἐστε, ὀλιγόπιστοι(1); τότε ἐγερθεὶς(2) ἐπετίμησε(3) τοῖς ἀνέμοις καὶ τῇ θαλάσσῃ, καὶ ἐγένετο γαλήνη μεγάλη(4).
Ματθ.8,26 Και τους λέει: «Ολιγόπιστοι, γιατί είστε δειλοί;» Μετά σηκώθηκε και επιτίμησε τους ανέμους και τη θάλασσα, κι έγινε απόλυτη γαλήνη.
(1)   Το μεν δειλοί δείχνει τον μεγάλο και υπερβολικό φόβο, από τον οποίο χωρίς να πρέπει κυριεύτηκαν, ενώ το ολιγόπιστοι τον λόγο αυτού του φόβου, ότι δηλαδή λίγη πίστη και πεποίθηση είχαν στο Σωτήρα, ότι μπορεί και κατά τη διάρκεια του ύπνου να μην τους αφήσει να καταποντιστούν (δ).
«Πρώτα διαλύει τη δειλία της ψυχής τους, δείχνοντας ότι τον φόβο συνηθίζει να τον προκαλεί η ασθένεια της ψυχής· τους κατηγόρησε όμως και για ολιγοπιστία διότι είχαν ατελή πίστη σε αυτόν. Διότι ήλπιζαν από τη μία ότι μπορεί μεν να τους σώσει, αλλά ξύπνιος, όχι όμως και ενώ κοιμόταν· για αυτό και τον ξυπνούν» (Ζ).
«Με το ότι είπαν μεν, Κύριε, σώσε μας, φανερώνουν πίστη, αλλά το «χανόμαστε» δεν είναι δείγμα πίστης. Διότι αφού εκείνος έπλεε μαζί τους, δεν έπρεπε να φοβούνται» (Θφ).
Η ερωτηματική απάντηση του Κυρίου ή κάνει την επιτίμηση προς τους μαθητές περισσότερο εμφατική ή εκφράζει έκπληξη, οπότε αποτελεί αντίστοιχη έκπληξη με αυτήν στο στιχ. 10. Εκεί θαύμασε ο Κύριος την πίστη εθνικού στρατιώτου, εδώ θαυμάζει για την ολιγοπιστία των μαθητών του, οι οποίοι όφειλαν να έχουν γνωρίσει, ότι εφ’ όσον ήταν μαζί του βρισκόντουσαν σε ασφάλεια κάτω από την προστασία του (p).
(2)   Όχι με την έννοια του ξύπνησε, διότι ο Κύριος ήδη μίλησε, αλλά με την έννοια του σηκώθηκε όρθιος (L). Παίρνοντας τη στάση αυτού που δίνει παράγγελμα (F). «Αφού σταμάτησε πρώτα τη φουρτούνα της ψυχής τους, τότε σταματά και τη φουρτούνα της θάλασσας» (Θφ).
(3)   Διέταξε αυστηρά (Ματθ. ιβ 16) ως δημιουργός των ανέμων και της θάλασσας, προσωποποιώντας τα στοιχεία αυτά (δ). Πιθανώς ο σατανάς κυριαρχούσε στην τρικυμία αυτή (b). Έχουμε όμως και στην Π.Δ. παρόμοια φράση. «Επιτίμησε την ερυθρά θάλασσα» (Ψαλμ. ρε 9)(δ).
(4)   Αντιτίθεται με το προηγούμενο «έγινε σεισμός μέγας στη θάλασσα» (F).
«Όπως ακριβώς κατά φυσικό τρόπο διατάζει ο κύριος την υπηρέτριά του και ο δημιουργός τα δημιουργήματά του, έτσι και αυτός κατέπαυσε αυτήν και την χαλιναγώγησε μόνο με το λόγο και την προσταγή του· και αμέσως κατέπαυσε η όλη θαλασσοταραχή και δεν έμεινε ούτε καν ίχνος της τρικυμίας. Διότι αυτό δήλωσε ο ευαγγελιστής λέγοντας, και έγινε γαλήνη μεγάλη» (Χ). Απότομο σταμάτημα του ανέμου είναι δυνατό, αλλά αυτό δεν φέρνει με τη μία και τη γαλήνη της θάλασσας. Δες Ψαλμ. πη 10,ρστ 29 (p).

Ματθ.8,27 οἱ δὲ ἄνθρωποι(1) ἐθαύμασαν λέγοντες· ποταπός(2) ἐστιν οὗτος, ὅτι καὶ οἱ ἄνεμοι καὶ ἡ θάλασσα ὑπακούουσιν αὐτῷ;
Ματθ.8,27 Και οι άνθρωποι είπαν γεμάτοι κατάπληξη: «Ποιος είν’ αυτός, που τον υπακούνε οι άνεμοι και η θάλασσα;»
(1)   Οι άλλοι δύο συνοπτικοί υποδηλώνουν, ότι οι μαθητές εκδήλωσαν αυτήν την έκπληξη. Ήταν αντίθετο με την πείρα τους στη λίμνη, το ότι ακολούθησε μεγάλη γαλήνη αμέσως μετά το απότομο σταμάτημα του ανέμου και αναγνώρισαν την παρουσία υπερφυσικής δύναμης, η οποία ήταν τελείως πρωτοφανής σε αυτούς (p).
Οι άνθρωποι για τους οποίους μιλά ο Ματθαίος δεν μπορεί να είναι οι μαθητές (L). Ήταν αυτοί που έτυχε να είναι στο πλοίο, είτε δηλαδή άνθρωποι του πλοίου είτε και επιβάτες, που δεν είχαν γνωρίσει ακόμη τη δύναμη του Σωτήρα, όπως οι μαθητές (δ), οι οποίοι είχαν τέτοια πείρα από προηγούμενες θαυματουργίες του Κυρίου.
«Ο Ματθαίος ανθρώπους εδώ λέει τους όχλους, όπως αναφέρει ο Χρυσόστομος. Διότι ήταν λογικό και αυτοί μαθαίνοντας το θαύμα από τους μαθητές, ομοίως να θαυμάσουν» (Ζ).
(2)   «Με απορία έλεγαν, τι είδους άνθρωπος είναι αυτός;» (Ζ). Η λέξη αυτή λέγεται αντί για την παλαιότερη λέξη «ποδαπός» δηλαδή από ποιο δάπεδο, από ποια χώρα. Και για πρόσωπο σημαίνει ποιος, ποιας ποιότητας; (g).
«Έπεφταν σε αμηχανία λέγοντας, τι άνθρωπος είναι αυτός; Διότι ο μεν ύπνος και η εξωτερική του όψη έδειχναν ότι ήταν άνθρωπος, η θάλασσα όμως και η γαλήνη αποδείκνυαν ότι είναι Θεός» (Χ). «Δηλαδή αυτό μεν που φαινόταν φανέρωνε άνθρωπο, αλλά τα έργα Θεό» (Θφ).

Στιχ. 28-34. Θεραπεία δυο δαιμονισμένων.

Ματθ.8,28 Καὶ ἐλθόντι αὐτῷ εἰς τὸ πέραν εἰς τὴν χώραν τῶν Γεργεσηνῶν(1) ὑπήντησαν αὐτῷ δύο(2) δαιμονιζόμενοι(3) ἐκ τῶν μνημείων(4) ἐξερχόμενοι, χαλεποὶ(5) λίαν, ὥστε μὴ ἰσχύειν(6) τινὰ παρελθεῖν διὰ τῆς ὁδοῦ ἐκείνης.
Ματθ.8,28 Όταν έφτασε στην απέναντι όχθη, στην περιοχή των Γεργεσηνών,Γεργεσηνών. Άλλα χειρόγραφα έχουν «Γαδαρηνών» και άλλα «Γερασηνών». τον συνάντησαν δύο δαιμονισμένοι που έρχονταν από τα μνήματα, τόσο φοβεροί, που κανένας δεν τολμούσε να περάσει από κείνον το δρόμο.
Στο δεύτερο θαύμα της δεύτερης τριάδας ο Μεσσίας, ο οποίος εκδήλωσε πριν λίγο την εξουσία του στις φυσικές δυνάμεις, φανερώνει τώρα αυτήν πάνω στις υπερφυσικές δυνάμεις του αόρατου κόσμου (p).
(1)   Γαδαρηνών είναι η καλύτερη γραφή στον Ματθαίο, ενώ Γερασηνών στον Μάρκο και το Λουκά (S). Και στον Μάρκο και στον Λουκά το θαύμα ιστορείται ότι έγινε στα Γέρασα, ονομασία πιθανώς τόπου κοντά στη λίμνη, ο οποίος ονομάζεται ακόμη Γέρσα ή Κέρσα (p). Η ονομασία Γαδαρηνών η οποία αποτελεί γραφή βέβαιη στον Ματθαίο δεν αποδεικνύει, ότι η πόλη που βρισκόταν κοντύτερα στον τόπο του θαύματος ήταν τα Γάδαρα, διότι η πόλη αυτή δεν κατονομάζεται στην αφήγηση του Ματθαίου. Ο Κύριος αποβιβάστηκε σε περιοχή, η οποία μπορούσε να εξαρτάται από τα Γάδαρα, ως πόλης σπουδαιότερης. Η δυσκολία λοιπόν δεν έγκειται στο κείμενο του Ματθαίου διότι αυτός μιλά για χ ώ ρ α των Γαδαρηνών, αλλά στο κείμενο του Μάρκου ο οποίος έγραψε Γέρασα. Αλλά ο Μάρκος ή διάλεξε όνομα πολύ γνωστό και από τους αρχαίους ή θέλησε να σημάνει κάποιο μικρό μέρος κοντά στη λίμνη (L).
Και πράγματι ο Sanday (Sacred Sites σ. 27) σημειώνει ότι «μόνο το μέρος που γειτονεύει με την Κέρσα ή Γέρσα ικανοποιεί τις συνθήκες του θαύματος. Διότι όχι μόνο υπάρχουν κοντά εκεί τάφοι, αλλά και μόνο εκεί υψώνεται κάποιος απότομος βράχος, από τον οποίο πέφτει κάποιος στη λίμνη». Η γραφή λοιπόν Γερασηνών που συναντιέται στους άλλους δύο συνοπτικούς δηλώνει τους κατοίκους παραλιακού χωριού στη χώρα των Γαδαρηνών, και κάλλιστα γνώριζαν τα μέρη αυτά οι ευαγγελιστές και προ πάντων ο Ματθαίος, ο οποίος περιόδευσε αυτά μαζί με το Σωτήρα (δ).
Η γραφή Γεργεσηνών προήλθε από διόρθωση του Ωριγένη και επικράτησε χάρις στο κύρος του. Σύμφωνα με τον Ωριγένη «το γεγονός σχετικά με τους χοίρους που γκρεμίστηκαν από τα δαιμόνια γράφτηκε ότι έγινε στη χώρα των Γερασηνών. Αλλά τα Γέρασα είναι πόλη της Αραβίας που δεν έχει κοντά ούτε θάλασσα ούτε λίμνη· και δεν θα έλεγαν οι ευαγγελιστές ένα τόσο προφανές ψεύδος που και εύκολα θα μπορούσε να ελεγχθεί, άνδρες που γνώριζαν πολύ καλά τα σχετικά με την Ιουδαία. Επειδή όμως σε λίγα αντίγραφα βρήκαμε τη γραφή «στη χώρα των Γαδαρηνών» και σχετικά με αυτό πρέπει να πούμε. Δηλαδή τα Γάδαρα είναι μεν πόλη της Ιουδαίας, γύρω από την οποία υπάρχουν τα διάσημα θερμά (λουτρά ή νερά), αλλά σε αυτήν δεν υπάρχει καθόλου λίμνη ή θάλασσα που να είναι δίπλα σε γκρεμούς, αλλά η πόλη είναι τα Γέργεσα, από την οποία προέρχονται οι Γεργεσαίοι, πόλη αρχαία δίπλα στη λίμνη που τώρα ονομάζεται Τιβεριάδα, στην οποία υπάρχει γκρεμός δίπλα στη λίμνη, από όπου δείχνουν οι κάτοικοι ότι έπεσαν τα γουρούνια από τους δαίμονες».
Αλλά η γραφή Γερασηνών προφανώς δεν αναφέρεται στα Γέρασα της Αραβίας, αλλά σε χωριό με το ίδιο όνομα δίπλα στη λίμνη Γεννησαρέτ, το οποίο πιθανώς στα χρόνια του Ωριγένη άλλαξε όνομα και ονομαζόταν Γέργεσα. Επειδή ήταν μικρό χωριό κανείς λόγος δεν έγινε για αυτό και ούτε Γέρασα ούτε Γέργεσα αναφέρονται στην Αγία Γραφή ή στον Ιώσηπο ή σε κάποιον άλλο μη Ιουδαίο συγγραφέα (δ).
(2)   «Εάν όμως αυτοί που μελετούν το Λουκά λένε ότι ένας ήταν ο δαιμονισμένος, ενώ ο Ματθαίος λέει δύο, ούτε αυτό φανερώνει κάποια διαφωνία. Διότι εάν μεν έλεγαν, ότι ένας μόνο ήταν και δεν υπήρχε άλλος, τότε θα φαίνονταν ότι διαφωνούν με τον Ματθαίο. Αν όμως ο μεν είπε για τον έναν και ο άλλος για τους δύο, αυτό δεν λέχθηκε με σκοπό τη διαφωνία, αλλά λόγω του διαφορετικού τρόπου διηγήσεως. Και εγώ τουλάχιστον νομίζω ότι ο Λουκάς διάλεξε και μίλησε για τον πιο φοβερό από τους δύο» (Χ).
Αυτός που ήταν στη χειρότερη κατάσταση, εκδήλωσε πόθο μετά τη θεραπεία του να αποβεί μαθητής του Ιησού (F). Ο Ματθαίος είχε υπ’ όψη δύο δαιμονισμένους, από τους οποίους ο ένας ίσως δεν ήταν παρά ο συνοδός ο λιγότερο επικίνδυνος από τον διαβόητο δαιμονισμένο, ο οποίος περιγραφόταν μόνος στην κατήχηση του Πέτρου που διασώθηκε από τον Μάρκο. Έτσι δέχτηκαν το πράγμα οι Αυγουστίνος, Zahn, Schanz κλπ (L).
(3)   Το δύσκολο ζήτημα της κατοχής από δαιμόνια δεν μπορεί κάποιος να το προσπεράσει ως μία κενή δεισιδαιμονία. Όχι μόνο οι ευαγγελιστές, περιλαμβανομένου και του Λουκά του αγαπητού ιατρού, κάνουν διάκριση με σαφήνεια μεταξύ δαιμονοληψίας και ασθένειας, αλλά σύμφωνα με τις πυκνές μαρτυρίες τους και ο ίδιος ο Χριστός. Δεν είναι απλώς ανακριβές, αλλά είναι πλάνη να πει κάποιος, ότι οι αφηγήσεις των ευαγγελιστών περί δαιμονιζομένων έχουν χρωματιστεί σύμφωνα με τις ιδέες που επικρατούσαν στην εποχή τους.
Ο Χριστός δεν μεταχειρίζεται την δαιμονοληψία ούτε ως ασθένεια ούτε ως αμαρτία. Ουδέποτε εμφανίζεται να κατηγορεί τους δαιμονιζομένους ή να θεωρεί ότι οι ίδιοι προκάλεσαν στους εαυτούς τους αυτήν τη θλίψη. Έπασχαν αυτοί πολύ και με τη συμπάθειά του τούς ελευθέρωνε από τα δεινά τους, βγάζοντας από αυτούς τα δαιμόνια. Διέτασσε τα πονηρά πνεύματα να βγουν. Εάν όμως δεν υπήρχαν πράγματι πονηρά πνεύματα σε αυτούς που έτσι θεραπεύονταν, τότε πρέπει να δεχτούμε ή ότι ο Κύριος δεν το ήξερε ή ότι δεν έβγαλε πονηρά πνεύματα. Οποιοδήποτε όμως από τα δύο αυτά δεχτεί κάποιος, εμπλέκεται σε βαρύτατη δυσκολία (p).
(4)   Επειδή μισούσαν τους ανθρώπους και τους θεωρούσαν εχθρούς τους, έμεναν στους τάφους των νεκρών.
«Αλλά γιατί όμως διέμεναν μέσα στα μνήματα οι δαιμονισμένοι; Επειδή ήθελαν να σπείρουν μέσα στους ανθρώπους την ολέθρια αντίληψη ότι οι ψυχές αυτών που πεθαίνουν γίνονται δαίμονες· εύχομαι όμως αυτό το πράγμα ούτε καν να φτάσετε και απλώς να το σκεφτείτε. Τι θα μπορούσες να πεις λοιπόν, θα πει κάποιος, όταν πολλοί από τους μάγους αρπάζουν παιδιά και τα φονεύουν, ώστε να έχουν στο μέλλον την ψυχή τους ως βοηθό τους στις μαγικές τους πράξεις; Και από πού γίνεται αυτό φανερό; Το ότι βεβαίως σφάζουν τα παιδιά το λένε πολλοί, πες μου όμως από πού πληροφορήθηκες το ότι οι ψυχές των σφαγμένων βοηθούν τους μάγους στις μαγικές τους ενέργειες. Αυτοί, λέει, που έχουν τα δαιμόνια μέσα τους φωνάζουν, ότι «εγώ είμαι η ψυχή του τάδε».
Αλλά και αυτό είναι κάποιο κατασκεύασμα και απάτη διαβολική. Διότι δεν είναι η ψυχή του πεθαμένου αυτή που φωνάζει, αλλά ο δαίμονας που υποκρίνεται αυτά, ώστε να εξαπατήσει αυτούς που τον ακούνε… Όλα αυτά είναι λόγια μεθυσμένων γριών και αποσκοπούν στο να εκφοβίζουν τα παιδιά. Διότι δεν είναι δυνατόν η ψυχή που αποχωρίστηκε από το σώμα να περιφέρεται πλέον εδώ στη γη. «Διότι οι ψυχές των δικαίων βρίσκονται στο χέρι του Θεού»… Αλλά και οι ψυχές των αμαρτωλών φεύγουν αμέσως από εδώ. Και αυτό γίνεται φανερό από την παραβολή του Λαζάρου και του πλουσίου» (Χ).
(5)   Το χαλεπός λέγεται σπανιότερα για πρόσωπα παρά για πράγματα (L). Δηλαδή πολύ επικίνδυνοι· το χαλεπός που συγγενεύει με το χαλέπτω, πιέζω, βλάπτω, δηλώνει εδώ τον άγριο, τον κακό και βλαβερό άνθρωπο, τον επικίνδυνο επειδή κακοποιεί και φονεύει (δ).
(6)   Με την έννοια του μπορώ (g).

Ματθ.8,29 καὶ ἰδοὺ ἔκραξαν(1) λέγοντες· τί ἡμῖν καὶ σοί(2), Ἰησοῦ υἱὲ τοῦ Θεοῦ(3); ἦλθες ὧδε(4) πρὸ καιροῦ(5) βασανίσαι(6) ἡμᾶς;
Ματθ.8,29 Και με κραυγές του έλεγαν: «Τι δουλειά έχεις εσύ μ’ εμάς, Υιέ του Θεού; Ήρθες εδώ να μας βασανίσεις πριν την ώρα μας;»
(1)   «Όταν τους χτύπησε η ίδια η θεϊκή ακτίνα, αμέσως τον αναγνώρισαν· και επειδή δεν άντεχαν τη δύναμη του χτυπήματος που τους έκαιγε αόρατα, έκραξαν λέγοντας» (Ζ). Οι δαίμονες δηλαδή που ήταν μέσα τους άφησαν από το φόβο τους κραυγή, δηλαδή φωνή μεγάλη (δ). Τα ακόλουθα λόγια είναι λόγια των δαιμόνων που μιλούν με τα φωνητικά όργανα των δαιμονισμένων (ο).
(2)   Ή, λιγότερο πιθανή ερμηνεία: «Τι σχέση έχει η δική μας δύναμη με τη δική σου; Διότι εσύ μεν είσαι φωτιά που δεν αντέχεται, ενώ εμείς χορτάρι που εύκολα καίγεται» (Ζ).
Ή, πιο σωστά, τι κοινό υπάρχει σε μας και σε σένα; Τίποτα δηλαδή δεν υπάρχει που να μας συνδέει, διότι εσύ μεν είσαι γιος του Θεού, ενώ εμείς εχθροί του Θεού, τους οποίους άφησε ελεύθερους στον κόσμο μέχρι την κρίση της μεγάλης ημέρας (δ).
Ομολογούν την απελπισία τους και την τρομερή προσδοκία τους και συγχρόνως φαίνεται να προσθέτουν· επιθυμούμε να μην έχουμε κάποια σχέση με σένα, αλλά με τους ανθρώπους που υπόκεινται στην αμαρτία (b).
(3)   Οι άνθρωποι ζητώντας βοήθεια απευθύνονταν προς αυτόν με εμπιστοσύνη ως Υιό Δαβίδ· οι δαίμονες με τρόμο ως Υιό του Θεού (b).
«Διότι πράγματι μαστιγώνονταν αόρατα και ταράζονταν περισσότερο από τη θάλασσα, διότι υφίσταντο τα κεντρίσματα και καίγονταν και έπασχαν με τρόπο αθεράπευτο και μόνο από την παρουσία του» (Χ).
Αυτό είναι απόδειξη του ότι οι ασθενείς αυτοί δεν ήταν απλοί παράφρονες, αλλά κατέχονταν πράγματι από δαιμόνια. Πώς ήταν δυνατόν παράφρονες να έχουν τέτοια γνώση για τον αληθινό χαρακτήρα του Χριστού; Θα ήταν παράδοξο η παραφροσύνη να δίνει σε αυτούς που κατέχονταν από αυτήν τέτοια διάκριση και διορατικότητα, ώστε να διακρίνουν αυτοί σχετικά με τον Ιησού ευθύς αμέσως, ό,τι οι υγιείς δεν μπορούσαν να αντιληφθούν (ο).
(4)   Ή, εδώ «δηλαδή στη γη» (Ζ) ή, πιο σωστά, εδώ, σε αυτό το μέρος. Οι δαίμονες αξίωναν κάποιο δικαίωμα στον τόπο εκείνο και ειδικά πάνω στους χοίρους που βρίσκονταν στον τόπο εκείνο (b).
(5)   Επιρρηματική έκφραση που ισοδυναμεί με το «πρόωρα» (δ).
«Τον κατηγορούσαν ότι ήλθε όχι στον κατάλληλο καιρό, και αυτό το κάνουν με διάθεση τυραννική και κατηγορώντας με κακία το χρόνο του ερχομού του Χριστού στη γη. Αλλά το «πριν τον καιρό» το λένε, διότι δεν βασανίστηκαν καθόλου σε κάποιον άλλο χρόνο, αλλά έναν χρόνο προσδοκούσαν, αυτόν της δεύτερης έλευσης, κατά τον οποίο επρόκειτο χωρίς ενδοιασμούς να υπομείνουν τα αναμενόμενα» (Κ).
«Επειδή τους βρήκε να τυραννούν και να καταστρέφουν με κάθε τρόπο το πλάσμα του, να αρνηθούν μεν την αμαρτία δεν μπορούν, αλλά προβάλλουν κάποια δικαιολογία, ότι δεν οφείλουν τώρα να τιμωρηθούν, αλλά στον καιρό της παγκόσμιας κρίσης» (Ζ).
(6)   Ένα από τα έργα του Μεσσία ήταν να ανατρέψει το Σατανά και να καταργήσει τα έργα του σκότους. Δες Μάρκ. α 24,34,γ 11,12,15 κλπ. Εδώ οι δαιμονισμένοι, φωνάζοντας ως όργανα των δαιμόνων που είναι μέσα τους, αναγνωρίζουν το Μεσσία και σκέφτονται ότι η τιμωρία τους άρχισε ήδη (S).
«Θεωρούν ως βάσανο το να μην τους επιτραπεί να κάνουν κακό στους ανθρώπους» (Θφ). Είναι βάσανο για τον διάβολο να είναι έξω από τα σώματα των ανθρώπων και των ζώων, τα οποία ένθερμα επιθυμεί να κυριεύει, έτσι ώστε, έστω και πρόσκαιρα, να σβήνει κάπως η φωτιά η οποία πάντοτε κατακαίει αυτόν (b).

Ματθ.8,30 ἦν(1) δὲ μακρὰν ἀπ᾿ αὐτῶν ἀγέλη χοίρων(2) πολλῶν βοσκομένη.
Ματθ.8,30 Μακριά απ’ αυτούς έβοσκε ένα μεγάλο κοπάδι από χοίρων.
(1)   Δεν πρέπει να ενώσουμε το ἦν με το βοσκομένη και να εξηγήσουμε αυτό, βοσκούσε· διότι η κύρια έννοια εδώ είναι η ύπαρξη τέτοιας αγέλης, την οποία το υπαρκτικό ρήμα ἦν φανερώνει· η λέξη βοσκομένη λοιπόν εξηγεί τον λόγο της εκεί διαμονής (δ).
(2)   Τα ζώα αυτά, ακάθαρτα για τους Ιουδαίους (Δευτερ. ιδ 8, δες και Ησ. ξε 4) καθώς και για τους Αιγυπτίους και Άραβες, τρώγονταν όμως από τους εθνικούς (S). Οι κάτοχοι των γουρουνιών ήταν είτε εθνικοί που διέμεναν μεταξύ των Ιουδαίων, είτε Ιουδαίοι που ήταν άπληστοι για το κέρδος από αυτά (b).

Ματθ.8,31 οἱ δὲ δαίμονες παρεκάλουν(1) αὐτὸν λέγοντες· εἰ ἐκβάλλεις ἡμᾶς(2), ἐπίτρεψον(3) ἡμῖν ἀπελθεῖν εἰς τὴν ἀγέλην τῶν χοίρων(4).
Ματθ.8,31 Και οι δαίμονες τον παρακαλούσαν λέγοντας: «Αν είναι να μας διώξεις, άφησέ μας να πάμε στο κοπάδι των χοίρων».
(1)   Είναι άλλο το να ζητά κάποιος με τον συνηθισμένο τρόπο, με τον οποίο οι φυσικοί άνθρωποι και οι δαίμονες μπόρεσαν να πετύχουν κάτι, και άλλο το να ζητά κάποιος με πίστη. Και ο σατανάς ο ίδιος επιτυγχάνει κάποτε το αίτημα, όπως μαθαίνουμε από το πρώτο κεφ. του Ιώβ (b).
(2)   Αντιλήφθηκαν ήδη, ότι πρόκειται να αλλάξουν διαμονή (b).
(3)   Αυθεντική γραφή «απόστειλον ἡμᾶς (=στείλε μας) εἰς τὴν ἀγέλην». «Μη μπορώντας πλέον να βλάπτουν τους ανθρώπους, στράφηκαν στα [χρήματα και κτήματα] των ανθρώπων για να φανερωθεί η μανία που έχουν εναντίον μας» (Ζ). «Ούτε στα γουρούνια δεν τολμούν να μπουν, εάν αυτός δεν θα το επέτρεπε» (Χ).
(4)   Ζήτησαν αυτό όχι διότι επιθυμούσαν να κατοικήσουν στους χοίρους, που δεν έχουν καμία ηθική ευθύνη και ελευθερία, αλλά για να ζημιώσουν τους ανθρώπους και για να αποφύγουν το να διωχτούν από τον Σωτήρα στον Άδη (Λουκ. η 31) και να παραμείνουν στο μέρος εκείνο για πόλεμο πάλι εναντίον των ανθρώπων (Μάρκ. ε 10)(δ).
Δεν υπάρχει κάποια σοβαρή δυσκολία ως προς την επίδραση των πονηρών πνευμάτων πάνω σε ζώα. Γνωρίζουμε πάρα πολύ λίγα σε σχέση με την επίδραση του νου πάνω στην ύλη (γεγονός για το οποίο καμία αμφιβολία δεν χωράει) ώστε να μην μπορούμε να βεβαιώσουμε, ότι πνεύματα δεν θα μπορούσαν να επιδράσουν πάνω σε δημιουργήματα που δεν έχουν πνευματική φύση (p).

Ματθ.8,32 καὶ εἶπεν αὐτοῖς· ὑπάγετε(1). οἱ δὲ ἐξελθόντες ἀπῆλθον εἰς τὴν ἀγέλην τῶν χοίρων· καὶ ἰδοὺ ὥρμησε(2) πᾶσα ἡ ἀγέλη τῶν χοίρων κατὰ τοῦ κρημνοῦ(3) εἰς τὴν θάλασσαν καὶ ἀπέθανον ἐν τοῖς ὕδασιν(4).
Ματθ.8,32 Κι εκείνος τους είπε: «Πηγαίνετε». Αυτοί βγήκαν και πήγαν στο κοπάδι των χοίρων. Και όλο το κοπάδι των χοίρων όρμησε και γκρεμίστηκε στη λίμνη και πνίγηκαν μέσα στα νερά.
(1)   «Αυτό ακριβώς που ζήτησαν οι δαίμονες, το έκανε ο Χριστός, επιτρέποντάς τους να πάνε στην αγέλη των χοίρων… όχι υπακούοντας σε εκείνους, αλλά επειδή ήθελε με αυτήν την ενέργεια να μας διδάξει πολλά» (Χ).
Πράγματι· ο Κύριός μας έκανε ένα θαύμα, με το οποίο έφερε τιμωρία σε ένα δέντρο, δηλαδή στη συκιά· και άλλο θαύμα στους χοίρους. Αυτά αποτελούσαν δείγμα της μελλοντικής τιμωρίας. Τα άλλα θαύματά του ήταν γεμάτα χάρη· αλλά και σε αυτά τα δύο θαύματα της τιμωρίας προκλήθηκε ευεργεσία, όπως για παράδειγμα στην τωρινή περίπτωση ο δρόμος έγινε ασφαλής, η περιοχή ελευθερώθηκε από πνεύματα κακοποιά, οι δαιμονισμένοι ελευθερώθηκαν, μεγάλο πλήθος ζώων, τα οποία ήταν απαγορευμένο να τρώγονται καταστράφηκαν, και τα οποία λόγω του ότι τρέφονταν κατά παράβαση του νόμου ήταν ευάλωτα στο να κυριευτούν από τους δαίμονες. Και οι Γεργεσηνοί ήταν ένοχοι και ήταν άξιοι να χάσουν την αγέλη (b).
Έπειτα «επέτρεψε να πάνε στην αγέλη των χοίρων έτσι ώστε και αυτοί που κατοικούσαν σε εκείνα τα χωριά να μάθουν τη δύναμή του… Διότι το μέγεθος της ζημιάς διέδιδε τη φήμη του γεγονότος και το συμβάν κατακυρίευε τη σκέψη τους» (Χ). Η περίπτωση δείχνει αδιαμφισβήτητα τα θεία δικαιώματα και την εξουσία του Ιησού (b). Εκείνος ο οποίος είχε τη δύναμη να ενεργήσει έτσι, είχε ομοίως και το δικαίωμα και την εξουσία να προβεί στην ενέργεια αυτή (F). Ως δημιουργός του κόσμου και μόνος αληθινός ιδιοκτήτης μπορεί να ρυθμίζει και τα των ανθρώπων, όπως θέλει, και κανείς δεν δικαιούται να χρησιμοποιήσει ως προς τον δημιουργό τον πήχη του κοινού δικαίου που ισχύει μόνο μεταξύ των ανθρώπων (δ).
Οι ορθολογιστές που θεωρούν τον Ιησού ως απλό άνθρωπο είναι ασυνεπείς, όταν κατηγορούν αυτόν για την καταστροφή των χοίρων. Εάν ήταν ένας απλός άνθρωπος, πώς θα μπορούσε να προΐδει, ότι θα επακολουθούσε ο πνιγμός των χοίρων; Εάν όμως δεν προείδε αυτόν, δεν είναι και υπεύθυνος για την επελθούσα καταστροφή (p).
(2)   Η αγέλη με το που μπήκαν τα δαιμόνια κυριεύτηκε από τέτοιο φόβο ή μανία ώστε ανέβηκε στο γκρεμό και γκρεμίστηκε ολόκληρη στη θάλασσα (δ).
(3)   Από το πάνω μέρος του γκρεμού στο κάτω, όπου ήταν η θάλασσα (δ).
(4)   Φαίνεται από εδώ ότι το κυριευμένο από δαίμονα ζώο δεν μπορεί να ζήσει για πολύ. Το ότι άνθρωποι κυριευμένοι από δαιμόνια δεν χάνονται αμέσως, αποτελεί ειδικό έλεος του Θεού (b). «Αυτοί που δεν λυπήθηκαν τους χοίρους αλλά μέσα σε μια στιγμή τους γκρέμισαν όλους, πολύ περισσότερο θα τα έκαναν αυτά στους ανθρώπους που είχαν υπό την εξουσία τους και τους οδηγούσαν στις ερήμους και πάλι τους μετέφεραν από εκεί, εάν δεν ήταν πολλή η φροντίδα του Θεού ακόμα και μέσα σε αυτήν την κατάσταση της τυραννίας τους, ώστε να βάζει χαλινάρι και να συγκρατεί την περαιτέρω ορμή τους… Αλλά για ποιο λόγο φόνευσαν τους χοίρους οι δαίμονες; Παντού προσπαθούν με μεγάλη επιθυμία να βάζουν τους ανθρώπους σε λύπη και παντού χαίρονται με την καταστροφή…
Εάν όμως κάποιος θα ήθελε να τα πάρει αυτά με τρόπο αλληγορικό, τίποτα δεν τον εμποδίζει. Διότι η μεν ιστορία είναι αυτή. Πρέπει όμως να ξέρουμε με σαφήνεια, ότι οι άνθρωποι που είναι πνευματικά όμοιοι με τους χοίρους προσβάλλονται εύκολα από τις ενέργειες των δαιμόνων. Και όσο είναι άνθρωποι αυτοί που υφίστανται αυτά μπορούν πολλλές φορές και να υπερισχύσουν των δαιμόνων, αν όμως μεταβληθούν εξ’ ολοκλήρου σε χοίρους, δεν δαιμονίζονται μόνο, αλλά και γκρεμίζονται τελείως» (Χ).
«Πέφτουν με ορμή πάνω στους χοίρους, δηλαδή πάνω σε αυτούς τους ανθρώπους που χωρίς λογική κυλιούνται στον βούρκο των ηδονών, και τους γκρεμίζουν ώστε να χαθούν» (Ζ).

Ματθ.8,33 οἱ δὲ βόσκοντες ἔφυγον(1), καὶ ἀπελθόντες εἰς τὴν πόλιν ἀπήγγειλαν πάντα(2) καὶ τὰ τῶν δαιμονιζομένων(3).
Ματθ.8,33 Οι βοσκοί έφυγαν, πήγαν στην πόλη και ανάγγειλαν όλα τα συμβάντα και ό,τι έγινε με τους δαιμονισμένους.
(1)   Οι δαίμονες δεν μπορούσαν να κυριεύσουν αυτούς (b).
(2)   «Ανάγγειλαν τα πάντα, δηλαδή αυτά που ειπώθηκαν και από τους δαίμονες και από τον Χριστό και τα σχετικά με την καταστροφή των χοίρων» (Ζ).
(3)   Υπάγεται και αυτό στο «όλα», αλλά αναφέρει αυτό ιδιαιτέρως, διότι κατ’ εξοχήν για αυτό, ως το πιο καταπληκτικό από όλα, μίλησαν. Τα των δαιμονιζομένων= «Τα σχετικά με τη μεταβολή και την καλή τους συμπεριφορά» (Ζ).

Ματθ.8,34 καὶ ἰδοὺ πᾶσα ἡ πόλις(1) ἐξῆλθεν εἰς συνάντησιν τῷ Ἰησοῦ, καὶ ἰδόντες αὐτὸν παρεκάλεσαν ὅπως μεταβῇ ἀπὸ τῶν ὁρίων αὐτῶν(2).
Ματθ.8,34 Βγήκε τότε όλη η πόλη να συναντήσει τον Ιησού, κι όταν τον είδαν, τον παρακάλεσαν να φύγει από την περιοχή τους.
(1)   Λέγεται συνεκδοχικά (=Συνεκδοχή είναι το εκφραστικό-λογοτεχνικό σχήμα κατά το οποίο ένας όρος αντικαθίσταται από έναν άλλο, με τον οποίο βρίσκεται σε σχέση γενικού προς ειδικό ή αντίστροφα. Η πιο συνηθισμένη μορφή συνεκδοχής είναι η χρήση του μέρους αντί για το όλο (pars pro toto) ή του ενός αντί για τους πολλούς. Συνεκδοχή όμως είναι και το αντίστροφο) «με την έννοια του όλοι οι πολίτες» (Ζ).
(2)   Ο λαός της χώρας, όχι μόνο οι κάτοχοι των χοίρων, παρακάλεσαν τον Ιησού να αναχωρήσει από τα όριά τους «Το είπαν αυτό οι Γεργεσηνοί επειδή ήταν αναίσθητοι και υπερβολικά άπιστοι» (Ω). «Επειδή δεν είχαν πόθο για το αγαθό, αλλά έδειχναν αμέλεια και τεμπελιά στο να κατακτήσουν το μεγάλο αγαθό» (Απολλ.).
Παρόλο που βεβαίως είναι πιθανό, ότι η ζημιά από τον πνιγμό των γουρουνιών συντέλεσε κάπως για την παράκληση αυτή, όμως ο φόβος τον οποίο δοκίμαζαν από τόσο δυνατό θαυματοποιό παρακίνησε κυρίως αυτούς. Ο Μάρκος (ε 15) ξεκάθαρα αναφέρει ότι «φοβήθηκαν» και ο Λουκάς (η 37) λέει ότι «ήταν κυριευμένοι από μεγάλο φόβο». Ο φόβος στην παρουσία του υπερφυσικού είναι κοινός στους ανθρώπους. Και απέχθεια κατά την παρουσία μεγάλης αγιότητας είναι ιδιαιτέρως φυσική σε εκείνους, οι οποίοι αισθάνονται, ότι η ζωή τους δεν βρίσκεται σε αρμονία με το Θεό (p).
Οι κάτοικοι λοιπόν της πόλης αντί να συναισθανθούν, ότι για τις αμαρτίες τους τιμωρήθηκαν, και να μετανοήσουν και να πιστέψουν στο Σωτήρα, ήλθαν φοβισμένοι, για να παρακαλέσουν αυτόν, να μεταβεί σε άλλο μέρος από τα όριά τους… Με αυτό όμως φανέρωσαν, ότι ήταν όχι μόνο αμαρτωλοί, αλλά και πωρωμένοι στην κακία τους (δ). Το αίτημα αυτό των κατοίκων αποτελεί εγγύηση για την αξιοπιστία της αφήγησης. Η επινόηση θα παρουσίαζε τους κατοίκους να προσπαθούν να κρατήσουν τον Ιησού στην πόλη τους, για να κάνει και άλλες θαυμάσιες θεραπείες, όπως συνέβαινε αυτό στη Γαλιλαία και Ιουδαία, όπου θεωρούνταν όχι σαν κάποιος επικίνδυνος μάγος, αλλά σαν μέγας προφήτης (p).


ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ’ (9)

Στίχ. 1-8. Η θεραπεία του παραλύτου της Καπερναούμ.

Ματθ.9,1 Καὶ ἐμβὰς εἰς πλοῖον διεπέρασε(1) καὶ ἦλθεν εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν(2).
Ματθ.9,1 Ο Ιησούς επιβιβάστηκε στο πλοίο, διέσχισε τη λίμνη και ήρθε στην πόλη του.
(1)   Τη λίμνη (g), εφόσον έτσι τον είχαν παρακαλέσει οι Γεργεσηνοί. Ο Κύριος δεν μετέδιδε αναγκαστικά τις ευλογίες του σε όσους δεν ήθελαν (b).
(2)   «Δική του πόλη λέει εδώ την Καπερναούμ. Διότι στη μεν Βηθλεέμ γεννήθηκε, στη Ναζαρέτ μεγάλωσε και στην Καπερναούμ διέμενε συνεχώς» (Χ). Η Καπερναούμ είναι τώρα το κύριο κέντρο της δράσης του.

Ματθ.9,2 Καὶ ἰδοὺ(1) προσέφερον(2) αὐτῷ παραλυτικὸν(3) ἐπὶ κλίνης βεβλημένον(4)· καὶ ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς τὴν πίστιν(5) αὐτῶν(6) εἶπε τῷ παραλυτικῷ· θάρσει(7), τέκνον(8)· ἀφέωνταί(9) σοι αἱ ἁμαρτίαι(10) σου.
Ματθ.9,2 Τότε του έφεραν έναν παράλυτο ξαπλωμένο σ’ ένα κρεβάτι. Όταν είδε ο Ιησούς την πίστη τους, είπε στον παράλυτο: «Θάρρος, παιδί μου, σου συγχωρήθηκαν οι αμαρτίες σου».
(1)   «Το «ιδού» συνεχώς το αναφέρει η εβραϊκή γλώσσα ως ιδίωμα, όπως και πολλά άλλα» (Ζ). Είναι η λέξη το συνηθισμένο στον Ματθαίο διεγερτικό της προσοχής των αναγνωστών (δ).
(2)   Γιατί χρησιμοποιείται παρατατικός; Ίσως είχαν δει τον Ιησού να γυρίζει με το πλοιάριο και όταν μπήκε στην πόλη έφεραν προς αυτόν τον ασθενή (L).
(3)   «Είναι διαφορετικός αυτός από αυτόν που αναφέρεται στον Ιωάννη. Διότι ο μεν του Ιωάννη ήταν κατάκοιτος στην κολυμβήθρα, ενώ αυτός στην Καπερναούμ, και ο μεν είχε τριάντα οχτώ χρόνια, ενώ για αυτόν εδώ τίποτα τέτοιο δεν λέγεται· και εκείνος μεν ήταν έρημος από ανθρώπους που θα τον βοηθούσαν, ενώ αυτός είχε αυτούς που τον φρόντιζαν, οι οποίοι και τον έφεραν βαστάζοντάς τον… Και εκείνον μεν τον θεράπευσε το Σάββατο, ενώ αυτόν όχι Σάββατο, διότι αν ήταν έτσι θα κατηγορούσαν και αυτό οι Ιουδαίοι» (Χ).
(4)   Αποσιωπά ο Ματθαίος τις λεπτομέρειες. Δεν μιλά ούτε για το σπίτι ούτε για το πλήθος ούτε για ηρωικές προσπάθειες να μεταφερθεί ο παραλυτικός (L).
(5)   «Διότι όπως είπαν ο Μάρκος (β 4) και ο Λουκάς (ε 19) επειδή δεν μπορούσαν να μπουν λόγω του πλήθους των συγκεντρωμένων, ανέβηκαν στη στέγη του σπιτιού… και αφού έκαναν τρύπα στη στέγη κατέβασαν από αυτήν το κρεβάτι… τα οποία όλα ήταν δείγμα μεγάλης πίστης, η οποία πίστη έπεισε αυτούς… να κάνουν και να πάθουν τα πάντα προκειμένου να τον φέρουν να τον δει ο Σωτήρας, πιστεύοντας ότι αμέσως θα τύχει της θεραπείας» (Ζ).
(6)   «Πίστη τους εννοεί όχι μόνο αυτών που κατέβασαν αλλά και αυτού που κατεβάστηκε. Διότι δεν θα ανεχόταν να κατεβαστεί αν δεν πίστευε ότι θα θεραπευτεί» (Ζ).
«Παρόλ’ αυτά πολλές φορές θαυματουργεί για την πίστη αυτών που φέρνουν τους ασθενείς» (Θφ).
(7)   Μόνο στην αφήγηση του Ματθαίου συναντιέται αυτή η ενθαρρυντική προτροπή. Ο Ματθαίος αναφέρει το «έχε θάρρος» που χρησιμοποιείται από τον Κύριο και σε άλλες δύο περιπτώσεις (θ 22,ιδ 27)· ο Μάρκος το λέει αυτό μία φορά για το Χριστό (στ 50), ο Ιωάννης μία φορά (ιστ 33) και ο Λουκάς μία στο Πράξ. κγ 11. Όσες φορές χρησιμοποιείται από το Χριστό ακολουθείται αμέσως από πράξη ή βεβαίωση ικανή να ενθαρρύνει εκείνους προς τους οποίους απευθύνεται (p).
Έχε θάρρος, ούτε οι αμαρτίες σου ούτε η ασθένειά σου θα υπερισχύσουν σε σένα (b). Ο Ιησούς διέγνωσε στην ψυχή του παραλυτικού κάποιο συναίσθημα αγωνίας: Μήπως οι αμαρτίες μου παρεμποδίσουν την θεραπεία; Εάν ο θαυματουργός τις γνώριζε, θα ήθελε να με θεραπεύσει; (L).
(8)   «Τον ονομάζει παιδί του ή επειδή είναι πλάσμα του Θεού ή επειδή πίστεψε» (Θφ).
(9)   Είναι δωρικός τύπος σύμφωνα με τον Σουΐδα, του τρίτου πληθυντικού προσώπου του παρακειμένου αντί για το «αφείνται» του αττικού τύπου (δ).
(10)   «Φανερώνει τη δύναμή του με κάθε εξουσία συγχωρώντας τα αμαρτήματα και δείχνοντας με όλα αυτά, ότι έχει την ίδια τιμή με αυτόν που τον γέννησε… και στην αρχή θεράπευσε αυτό που δεν ήταν ορατό, την ψυχή, συγχωρώντας τα αμαρτήματα» (Χ), «διδάσκοντας ταυτόχρονα, ότι τα περισσότερα από τα νοσήματα δημιουργούνται από αμαρτίες, και πρέπει πρώτα να θεραπευτεί το αίτιο» (Ζ).
Και δεν είναι μεν αυτό κανόνας, διότι ούτε όλοι οι ασθενείς πάσχουν από προσωπικές αμαρτίες (Ιω. θ 2) ούτε πάλι όλοι όσοι αμαρτάνουν προσωπικά πέφτουν εξαιτίας αυτού σε ασθένεια (Ιωβ κα 9,Ψαλμ. οβ 5). Είναι όμως γενικός κανόνας, ότι το φυσικό κακό είναι συνέπεια του πρώτου ηθικού κακού και δόθηκε για τιμωρία και διόρθωση από τη μία (Λευϊτ. κστ 16,Δευτερ. κη 22,27) και για δοκιμασία από την άλλη (Β΄Κορ. ιβ 7,9)(δ).

Ματθ.9,3 καὶ ἰδού τινες τῶν γραμματέων(1) εἶπον ἐν ἑαυτοῖς(2)· οὗτος βλασφημεῖ(3).
Ματθ.9,3 Τότε μερικοί από τους γραμματείς είπαν μέσα τους: «Μα αυτός προσβάλλει το Θεό».
(1)   Αυτοί είναι ντόπιοι γραμματείς, που ενισχύθηκαν όμως, όπως ο Λουκάς λέει, από Φαρισαίους και απεσταλμένους από την Ιερουσαλήμ (p).
(2)   «Μέσα τους σκέφτονταν. Επειδή δηλαδή φοβούνταν το πλήθος δεν τολμούσαν να βγάλουν τη γνώμη τους στο προσκήνιο» (Χ).
(3)   Από το ρήμα βλάζω (=μωραίνω (=κάνω ανόητο) σύμφωνα με τον Ησύχιο) και το φήμη=αφανίζω, καταστρέφω τη φήμη, λοιδορώ, βρίζω. Για το Θεό=εκφράζομαι υβριστικά για το Θεό (δ).
«Ο Μάρκος είπε πιο φανερά «γιατί αυτός λέει τέτοιες βλασφημίες; Ποιος μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες παρά μόνο ο Θεός;». Σκανδαλίζονταν όμως από φθόνο και πονηρία. Διότι πολλές φορές τον είδαν με τρόπο εξουσιαστικό και ασθένειες να φυγαδεύει και δαίμονες να διώχνει, και τους ανέμους και τη θάλασσα να μαλώνει και όλα αυτά να τα κάνει πάνω από τις ανθρώπινες δυνάμεις· αλλά αυτοί ενώ υπερασπίζονταν τα δικά τους πάθη, νόμιζαν ότι υπερασπίζονται το Θεό» (Ζ).

Ματθ.9,4 καὶ ἰδὼν(1) ὁ Ἰησοῦς τὰς ἐνθυμήσεις(2) αὐτῶν εἶπεν(3)· ἵνα τι(4) ὑμεῖς(5) ἐνθυμεῖσθε πονηρὰ(6) ἐν ταῖς καρδίαις(7) ὑμῶν;
Ματθ.9,4 Ο Ιησούς όμως, που κατάλαβε τις σκέψεις τους, είπε: «Γιατί κάνετε πονηρές σκέψεις;
(1)   Υπάρχει και η γραφή ειδώς, το οποίο ανταποκρίνεται στο εσωτερικό των διαλογισμών των γραμματέων (L). Το «ιδών» δηλώνει, ότι εκείνη τη στιγμή, κατά την οποία αυτοί σκέφτηκαν είδε, δηλαδή έμαθε τις σκέψεις τους (δ).
(2)   Ενθύμιση=ενθύμημα, διανόημα, λογισμός (δ).
«Εδώ δείχνει και άλλο αναντίρρητο σημάδι της θεότητάς του και της ισότητας προς τον πατέρα, το ότι γνωρίζει δηλαδή τους λογισμούς των καρδιών, το οποίο ομοίως ήταν γνώρισμα μόνου του Θεού. Διότι έχει γραφτεί. Εσύ μόνος από όλους γνωρίζεις τις καρδιές (Β΄Παραλ. στ 30) και πάλι· ο Θεός ερευνά τις καρδιές και τους νεφρούς» (Ψαλμ. ζ 10)(Ζ).
(3)   «Για να δούμε τι λέει αυτός. Άραγε μήπως αναίρεσε αυτήν τη σκέψη τους; Παρόλο βεβαίως, που αν δεν ήταν ίσος (με τον Πατέρα) έπρεπε να πει· Γιατί μου αποδίδετε μία αντίληψη που δεν μου ταιριάζει; Είμαι πολύ μακριά εγώ από αυτήν τη δύναμη (του Πατέρα μου). Τώρα όμως τίποτα από αυτά δεν είπε, αλλά όλως αντιθέτως το επιβεβαίωσε και το επικύρωσε και με τα λόγια του και με την επιτέλεση του θαύματος» (Χ).
(4)   Μπαίνει έτσι επειδή λείπει το γένηται= για να γίνει τί: δηλαδή γιατί, γιατί; (δ).
(5)   Σε αντίθεση με το πλήθος.
(6)   Πράγματα που φανερώνουν πονηρή και κακή γνώμη και διάθεση (δ).
(7)   Η καρδιά δηλώνει την έδρα της προσωπικότητας του ανθρώπου, το νου, τη διάνοια (δ).

Ματθ.9,5 τι(1) γάρ ἐστιν εὐκοπώτερον(2), εἰπεῖν, ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι, ἢ εἰπεῖν, ἔγειρε καὶ περιπάτει(3);
Ματθ.9,5 Τι είναι ευκολότερο να πω: “σου συγχωρούνται οι αμαρτίες” ή να πω: “σήκω και περπάτα”;
(1)   «Αυτό που λέει σημαίνει το εξής: Τι θεωρείτε εσείς ευκολότερο, το να θεραπεύσω σώμα παράλυτο ή να συγχωρήσω αμαρτήματα της ψυχής; Είναι ολοφάνερο ότι θεωρείτε πιο εύκολο να θεραπεύσω το σώμα. Διότι όσο η ψυχή είναι ανώτερη από το σώμα, τόσο ανώτερο είναι το να συγχωρεθούν τα αμαρτήματα αυτού· αλλά επειδή το μεν ένα δεν φαίνεται, ενώ το άλλο φαίνεται, προσθέτω το κατώτερο μεν, που είναι όμως φανερότερο, ώστε από αυτό να αποδειχτεί και το ανώτερο και αφανές» (Χ).
«Ποιο είναι πιο εύκολο στην πράξη; Ποιο από τα δύο, το να πω αυτό ή να πω το άλλο; Και τα δύο πάντως για τα οποία ρώτησε ήταν, για το Θεό μεν δυνατά, ενώ για τον άνθρωπο αδύνατα» (Ζ).
Από μόνα τους και τα δύο ήταν σημάδια θείας εξουσίας, και η δύναμη που απομακρύνει και τα δύο, είναι μία. Σύμφωνα με την ανθρώπινη όμως κρίση ήταν ευκολότερο το να πει: Σου συγχωρούνται οι αμαρτίες (b). Είναι ευκολότερο να πει κάποιος: Συγχωρούνται οι αμαρτίες, διότι κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι αυτές δεν συγχωρέθηκαν. Αλλά η αξίωση της θεραπείας με έναν μόνο λόγο μπορεί να αποδειχτεί αληθινή ή ψευδής αμέσως (p). Παρόλο λοιπόν που η θεραπεία της ψυχής είναι πιο δύσκολη από αυτήν του σώματος, όμως επειδή η τελευταία αυτή ήταν εύκολα ελέγξιμη, παρουσιαζόταν σε εκείνους δυσκολότερη.
«Λέει τα εξής… Εγώ από τη σωματική θεραπεία θα αποδείξω και την ψυχική και με το κατώτερο μεν, αλλά φαινομενικά δυσκολότερο, θα βεβαιώσω και την άφεση των αμαρτιών, η οποία είναι μεγάλη μεν, αλλά φαίνεται σε σας ευκολότερη επειδή δεν φαίνεται» (Θφ).
(2)   Εύκοπος είναι μεταγενέστερη και ασυνήθιστη λέξη που συναντιέται στο Σοφ. Σειράχ κβ 15, Α΄ Μακ. γ 18 και η λέξη ευκοπία στο Β΄Μακ. β 25 (a)=το πράγμα που απαιτεί λίγο κόπο για να κατορθωθεί (δ).
(3)   Η απόδειξη ότι είχε δύναμη να θεραπεύει με έναν και μόνο λόγο αποτελούσε εγγύηση ότι είχε και την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες (p).

Ματθ.9,6 ἵνα δὲ(1) εἰδῆτε(2) ὅτι ἐξουσίαν ἔχει(3) ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου(4) ἐπὶ τῆς γῆς(5) ἀφιέναι ἁμαρτίας – τότε(6) λέγει τῷ παραλυτικῷ· ἐγερθεὶς ἆρόν σου τὴν κλίνην(7) καὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου.
Ματθ.9,6 Για να μάθετε λοιπόν πως ο Υιός του Ανθρώπου έχει την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες πάνω στη γη» –λέει στον παράλυτο: «Σήκω, πάρε το κρεβάτι σου και πήγαινε στο σπίτι σου».
(1)   Ο σύνδεσμος «δε» είναι μεταβατικός αντί για το συλλογιστικό «οὖν (=λοιπόν)» (δ).
(2)   Για να ξέρετε από τώρα (δ).
(3)   «Βλέπεις πόσο απείχε από το να μη θέλει να νομίζεται ίσος με τον Πατέρα; Διότι δεν είπε, ότι χρειάζεται άλλον ο Υιός του ανθρώπου ή ότι έδωσε σε αυτόν εξουσία, αλλά είπε ότι έχει εξουσία» (Χ).
(4)   Και εδώ είναι ο τίτλος ο οποίος εν μέρει συγκαλύπτει και εν μέρει αποκαλύπτει την αξίωση του Ιησού ότι είναι ο Μεσσίας (p).
(5)   Ή «με την έννοια του: στη ζωή του πάνω στη γη» (Ζ). Ή, πιο σωστά, πάνω στους ζωντανούς που ζουν στη γη, και ορίζει το μέρος, το αντικείμενο, πάνω στο οποίο έχει αυτήν την εξουσία (δ). Η γη ήταν το θέατρο των έργων του Χριστού από την αρχή (b).
(6)   Η φράση «τότε λέγει τω παραλυτικω», παρεμβλήθηκε από τον ευαγγελιστή για να δηλώσει την μεταβολή του προσώπου προς το οποίο μιλά ο Κύριος (δ).
(7)   «Της μεν συγχώρησης των αμαρτημάτων ως απόδειξη παρέχει τη θεραπεία του σώματος, ενώ της θεραπείας του σώματος, το ότι κουβάλησε το κρεβάτι, ώστε να μη νομιστεί ότι ήταν φαντασία αυτό που έγινε» (Χ).

Ματθ.9,7 καὶ ἐγερθεὶς ἀπῆλθεν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ(1).
Ματθ.9,7 Εκείνος σηκώθηκε και πήγε στο σπίτι του.
(1)   Ο λόγος έγινε πράξη αμέσως. «Αφού λοιπόν τον σήκωσε τον στέλνει στο σπίτι, πάλι δείχνοντας εδώ… ότι δεν ήταν φανταστικό αυτό που συνέβη· διότι τους μάρτυρες της αρρώστιας [δηλαδή τους συγγενείς του παραλύτου] αυτούς κάνει μάρτυρες και της υγείας» (Χ).

Ματθ.9,8 ἰδόντες δὲ οἱ ὄχλοι ἐθαύμασαν(1) καὶ ἐδόξασαν τὸν Θεὸν τὸν δόντα ἐξουσίαν τοιαύτην(2) τοῖς ἀνθρώποις(3).
Ματθ.9,8 Όταν ο κόσμος το είδε αυτό έμειναν κατάπληκτοι και δοξολόγησαν το Θεό, που έδωσε τέτοια εξουσία στους ανθρώπους.
(1)   Αυθεντική γραφή εφοβήθησαν, συναίσθημα που προκλήθηκε σε αυτούς κυρίως από την εξουσία του να συγχωρεί αμαρτίες.
(2)   Εξουσία του να θεραπεύει και να σώζει (b). Εξουσία να θεραπεύει όχι μόνο τα σώματα αλλά και τις ψυχές (δ).
(3)   Ή, στους ανθρώπους που ζούσαν τότε, για ωφέλεια δηλαδή αυτών (δ) οπότε είναι δοτική χαριστική.
Ή, είναι αντικείμενο της μετοχής «δόντα». «Τον θεωρούσαν ότι είναι άνθρωπος, που είχε εξουσία υπεράνθρωπη» (Ζ). «Αναγνωρίζουν ως θεϊκό το πράγμα αλλά βλέπουν ότι είναι άνθρωπος αυτός που το έκανε· για αυτό το θαυμάζουν ως δωρεά του Θεού και όχι ως δική του δύναμη» (Θ.Μψ). Και χαίρονταν διότι ντυμένος με αυτήν την εξουσία ήταν ένας από την ανθρώπινη φυλή (b).
Και ο Χριστός ήταν άνθρωπος. Εάν λοιπόν είχε την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες, τότε η εξουσία αυτή μπορεί να λεχθεί ότι είχε δοθεί στην ανθρωπότητα που αντιπροσωπευόταν από αυτόν (a). Και ο μεν λαός έτσι πίστευε. Ως προς την ιουδαϊκή ιεραρχία δεν αναφέρεται ποιο αποτέλεσμα είχε το θαύμα, αλλά συμπεραίνουμε από την εχθρότητα προς τον Ιησού που δείχνεται συνεχώς σε ακόλουθες περιπτώσεις, ότι ντροπιάστηκαν μάλλον παρά πείστηκαν (p).

Στίχ. 9-13. Η κλήση του Ματθαίου.

Ματθ.9,9 (1)Καὶ παράγων(2) ὁ Ἰησοῦς ἐκεῖθεν εἶδεν ἄνθρωπον καθήμενον ἐπὶ τὸ τελώνιον(3), Ματθαῖον(4) λεγόμενον(5), καὶ λέγει αὐτῷ· ἀκολούθει μοι(6). καὶ ἀναστὰς ἠκολούθησεν αὐτῷ(7).
Ματθ.9,9 Προχωρώντας πιο πέρα ο Ιησούς, είδε να κάθεται στο τελωνείο ένας άνθρωπος που τον έλεγαν Ματθαίο, και του λέει: «Ακολούθησέ με». Κι εκείνος σηκώθηκε και τον ακολούθησε.
(1)   Η σύνδεση με τα προηγούμενα: «Για αυτό ήλθε ο Κύριος, όχι για να θεραπεύσει σώματα μόνο, αλλά για να γιατρέψει και την κακία της ψυχής. Πράγμα το οποίο έκανε και στον παραλυτικό. Και αφού έδειξε σαφώς ότι μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες, τότε έρχεται σε αυτόν (τον Ματθαίο), για να μην θορυβούνται βλέποντας έναν τελώνη να συμπεριλαμβάνεται στον όμιλο των μαθητών· διότι αυτός που είναι κύριος του να συγχωρεί όλες τις αμαρτίες, τι θαυμάζεις αν και αυτόν τον κάνει απόστολο;» (Χ).
Ή, στο γεύμα που ακολούθησε μετά την κλήση του Ματθαίου, σημειώνεται η δεύτερη σύγκρουση του Ιησού με την ιουδαϊκή ιεραρχία. Αυτή λοιπόν είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της θεραπείας του παραλυτικού και της κλήσης του Ματθαίου. Ο Ιησούς ακόμη μία φορά ήλθε σε σύγκρουση με τους Φαρισαίους και τους γραμματείς (p).
(2)   Με αμετάβατη διάθεση=πέρασε κοντά, διέβαινε κοντά στη θάλασσα, όπως φαίνεται από το παράλληλο χωρίο Μάρκ. β 13 (δ). Μπορεί όμως να σημαίνει περνούσε απομακρυνόμενος, όπως φαίνεται από τη λέξη «από εκεί» που ακολουθεί (L).
(3)   Ο τόπος, στον οποίο ο τελώνης καθόταν για είσπραξη των φόρων (g). «Το επίσημο μέρος αυτού που εισέπραττε τους φόρους» (Ζ). Όχι το σπίτι, στο οποίο ο τελώνης μένει εκπληρώνοντας τα καθήκοντά του, διότι τότε άρμοζε να πει «εν τω τελωνείω», αλλά όπως δείχνει η πρόθεση «επί», η έδρα πάνω στην οποία καθόταν ο τελώνης (δ).
Η μεγάλη οδός, η οποία οδηγούσε από τη Δαμασκό στη Μεσόγειο, περνούσε από το βόρειο άκρο της λίμνης και μέσω αυτής περνούσαν τα εμπορεύματα από την περιοχή που βρισκόταν στη δικαιοδοσία του Φιλίππου σε αυτήν του Αντίπα. Σε αυτό το μέρος υπήρχε σταθμός για τη συλλογή των φόρων (S).
«Δεν κρύβει… ότι καθόταν στο τελώνιο, για να δείξει τη δύναμη και την αγαθότητα αυτού που τον κάλεσε, διότι τον τράβηξε μέσα από τα ίδια τα κακά, χωρίς να έχει απομακρυνθεί πρώτα από την πονηρή αυτή εκμετάλλευση, αλλά ενώ είχε επάγγελμα που ήταν γεμάτο αναισχυντία και θρασύτητα… και αρπαγή φαινομενικά νόμιμη» (Σχ).
(4)   Ο Μάρκος ονομάζει αυτόν Λευΐν τον (υιό) του Αλφαίου και ο Λουκάς Λευΐν. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ο Ματθαίος μας δίνει να καταλάβουμε, ότι ο Λευΐς ο τελώνης και ο Ματθαίος ο τελώνης είναι ένα και το αυτό πρόσωπο (p). Η ταύτιση όμως αυτή δεν έγινε από όλους δεκτή, διότι τόσο ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (Στρωμ. IV 9,73) όσο και ο Ωριγένης (Κατά Κέλσου Ι,62) διακρίνουν ως δύο διαφορετικά πρόσωπα.
Αν γίνει δεκτό ότι είναι το ίδιο πρόσωπο, το μεν Λευΐ ήταν το αρχικό όνομα, ενώ το Ματθαίος το όνομα που αποκτήθηκε έπειτα. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Μάρκος όπως ακριβώς μιλά μέχρι το γ 16 για τον Σίμωνα και έπειτα για τον Πέτρο, έτσι στο β 14 μιλά για Λευΐ και έπειτα για Ματθαίο. Ίσως το όνομα Ματθαίος να λήφθηκε ως όνομά του ως ενός από τους δώδεκα και χρησίμευε ως σημάδι μεταβολής στην κλήση του (S). Το να έχει ένα και το αυτό πρόσωπο δύο ονόματα ήταν συνηθισμένο. Έτσι ο Σίμων ονομαζόταν και Κηφάς, ο Θωμάς ονομαζόταν και Δίδυμος και ο Βαρθολομαίος ονομαζόταν και Ναθαναήλ (p). Είναι δυνατόν ο Ματθαίος να μην αρεσκόταν πλέον στο όνομα Λευΐ, το οποίο ως τελώνης είχε (b).
Και ονομάζει τον εαυτό του με το όνομα Ματθαίος (=Θεόδωρος), με το οποίο έγινε γνωστός ως απόστολος μεταξύ των Χριστιανών (δ).
Και «ο μεν Μάρκος και ο Λουκάς, από σεβασμό για τον συμμαθητή τους προσπέρασαν το φανερό του όνομα και τον ονόμασαν Λευΐ· διότι ονομαζόταν και έτσι· αυτός όμως ομολογεί φανερά τον εαυτό του ως τον τελώνη, διότι ούτε ο Χριστός ντράπηκε για αυτόν» (Ζ), «και για να δείξει στους αναγνώστες, ότι κανείς δεν πρέπει να απελπίζεται για τη σωτηρία του» (Ιε).
Ο Ματθαίος μάζευε τους φόρους πιθανώς για τον Ηρώδη Αντίπα, μέγα μέρος των εισοδημάτων του οποίου προερχόταν από την πηγή αυτή των φόρων (p).
(5)   Πρέπει να εξηγηθεί: ο οποίος λέγεται, δηλαδή ο οποίος είναι ο απόστολος που ύστερα από αυτά έγινε γνωστός με το όνομα αυτό (δ).
(6)   Όχι μόνο ο Κύριος γνώριζε το χαρακτήρα του Ματθαίου, για να απευθύνει σε αυτόν αυτήν την πρόσκληση, αλλά και ο Ματθαίος φαίνεται, ότι είχε ήδη κάποια γνώση για τη διδασκαλία του Χριστού (p).
«Για ποιο λόγο δεν κάλεσε τον Ματθαίο μαζί με τον Πέτρο και τους άλλους; Επειδή ακριβώς γνωρίζοντας τις καρδιές και έχοντας γνώση των απορρήτων της διάνοιας του καθενός, τότε έκανε αυτό, όταν ήξερε καλά ότι θα έλθει» (Σχ).
«Θαύμασε την τέλεια υπακοή αυτού που καλέστηκε, πώς δηλαδή δεν το σκέφτηκε, πως δεν ανακοίνωσε για αυτό σε φίλους, πώς δεν ρύθμισε τα σχετικά με το σπίτι και την περιουσία, αλλά αμέσως αφού σηκώθηκε ακολούθησε, αφήνοντας μεν όλο τον κόσμο, και φέρνοντας μόνο το φρόνημα έτοιμο ως προς τις διαταγές αυτού που τον κάλεσε, με τον τρόπο που έκαναν και οι προσκαλεσμένοι» (Ζ) προηγουμένως ψαράδες.
Από κάποια άποψη η ανταπόκριση του Ματθαίου στην πρόσκληση του Χριστού αποτελούσε μεγαλύτερη πράξη πίστης από αυτήν των 4 πρώτων μαθητών. Οι ψαράδες μπορούσαν πάντοτε να επιστρέψουν στο αλιευτικό τους επάγγελμα. Δεν έκαψαν τα πλοία τους όταν ακολούθησαν το Χριστό. Για τον Ματθαίο όμως τέτοια επάνοδος αποκλειόταν. Η θέση που άδειασε από αυτόν γέμισε αμέσως, και ένας πρώην τελώνης δύσκολα θα έβρισκε άλλο επάγγελμα. Ο Ματθαίος λοιπόν διακινδύνευσε τα πάντα ακολουθώντας το Χριστό.

Ματθ.9,10 Καὶ ἐγένετο αὐτοῦ ἀνακειμένου(1) ἐν τῇ οἰκίᾳ(2), καὶ ἰδοὺ πολλοὶ τελῶναι(3) καὶ ἁμαρτωλοὶ(4) ἐλθόντες συνανέκειντο(5) τῷ Ἰησοῦ καὶ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ.
Ματθ.9,10 Ενώ έτρωγε στο σπίτι, ήρθαν πολλοί τελώνες κι αμαρτωλοί και κάθισαν μαζί με τον Ιησού και τους μαθητές του στο τραπέζι.
(1)   =Γυρμένου στον αριστερό αγκώνα, όπως κάθονταν όταν έτρωγαν. Οι αττικοί συγγραφείς χρησιμοποιούσαν με αυτήν την έννοια το κατακεισθαι= είμαι γυρμένος στο ανάκλιντρο, το οποίο χρησιμοποιείται στα παράλληλα χωρία του Λουκά και του Μάρκου. Το ανακείσθαι χρησιμοποιείται από τους μεταγενέστερους (δ).
(2)   Πιθανότατα σπίτι είναι αυτό του Ματθαίου. «Επειδή χάρηκε ο Ματθαίος με την υποδοχή του Χριστού, κάλεσε τους τελώνες» (Θφ).
«Βλέποντας ο Χριστός την ειλικρινέστατη υπακοή του και προθυμία, πηγαίνει στο σπίτι του, και για να τον τιμήσει και για να έχει πιο στενή σχέση μαζί του και για να του μεταδώσει θάρρος, αλλά και για να προσφέρει κάποια διόρθωση σε όσους ήταν εκεί· ο ίδιος ο Ματθαίος λοιπόν αφού έτυχε τέτοιου αγαθού, ξεσηκώνεται με φιλοτιμία και όπως λέει ο Λουκάς έκανε μεγάλη υποδοχή σε αυτόν στο σπίτι του» (Ζ).
Ο Ματθαίος την κλήση του τη θεώρησε υπόθεση μεγάλης χαράς. Κάνει λοιπόν μεγάλο τραπέζι και προσκαλεί πολλούς από τους παλαιούς του συναδέλφους με την ελπίδα ίσως ότι και άλλοι τελώνες θα οδηγούνταν στο να ακολουθήσουν τον Ιησού.
(3)   Αυτοί που εισέπρατταν τους φόρους, οι οποίοι ονομάζονται στην Κ.Δ. τελώνες είχαν επάγγελμα, το οποίο με πολλή δυσαρέσκεια αντιμετωπιζόταν από τους ευσεβείς Ιουδαίους. Οι απαιτήσεις του επαγγέλματός τους έκαναν πρακτικά αδύνατη την τήρηση του σαββάτου (Έλληνες έμποροι διέσχιζαν τα σύνορα κατά το Σάββατο και συνεπώς οι τελώνες όφειλαν να βρίσκονται εκεί κατά την ημέρα αυτή). Έτσι όμως ήταν σε διαρκή επαφή με τον εθνικό κόσμο. Κανένας ευσεβής Ιουδαίος δεν θα διάλεγε τέτοιο επάγγελμα (S).
Αυτά ανεξάρτητα από τις αδικίες στις οποίες, όπως ήδη είπαμε, παρασύρονταν με την απληστία τους οι τελώνες.
(4)   «Τελώνες και αμαρτωλούς ή λέει τους ίδιους για να τους διασύρει· διότι κατηγορούνταν ως άδικοι και πλεονέκτες και άρπαγες και ασυμπαθείς και αναιδείς· ή υπήρχαν και κάποιοι άλλοι, που ίσως είχαν άλλα επαγγέλματα, αλλά ήταν μπλεγμένοι στα ίδια πάθη. Διότι το όμοιο χαίρεται με το όμοιό του» (Ζ).
Με τη λέξη αμαρτωλοί αναμφίβολα σημαίνονται άνθρωποι, οι οποίοι με υποψία παρακολουθούνταν από τους ορθόδοξους Ιουδαίους είτε λόγω του ανήθικου βίου τους είτε διότι, όπως οι τελώνες, ασκούσαν επάγγελμα, το οποίο με δυσαρέσκεια πολλή επικρινόταν από αυτούς (a).
(5)   Κάθισαν στο τραπέζι μαζί με τον Σωτήρα και τους μαθητές. Ο παρατατικός μπήκε για να δηλώσει το σύγχρονο με την επόμενη φράση «είπαν οι Φαρισαίοι» (=όταν δηλαδή κάθισαν μαζί, οι Φαρισσαίοι είπαν)(δ).

Ματθ.9,11 καὶ ἰδόντες(1) οἱ Φαρισαῖοι εἶπον τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ· διατί μετὰ τῶν τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἐσθίει(2) ὁ διδάσκαλος ὑμῶν(3);
Ματθ.9,11 Όταν το είδαν αυτό οι Φαρισαίοι, είπαν στους μαθητές του: «Γιατί ο δάσκαλός σας τρώει με τους τελώνες και τους αμαρτωλούς;»
(1)   Δεν είναι ανάγκη να υποθέσουμε ότι οι Φαρισαίοι ήταν καλεσμένοι στο γεύμα. Απλώς έμαθαν το γεγονός, ότι ο Ιησούς έτρωγε μαζί με τους απόβλητους (a).
(2)   Ο λαοφιλής διδάσκαλος όχι μόνο αναμιγνυόταν με τις χειρότερες κοινωνικές τάξεις, αλλά και έτρωγε και έπινε μαζί τους (p). Πώς έβλεπαν αυτήν την πράξη οι ορθόδοξοι Ιουδαίοι, μπορεί κάποιος να το συμπεράνει από τα Πράξ. ια 3 και Γαλ. β 11. Για να είναι ασφαλείς στην τήρηση του νόμου, που αναφερόταν στην τροφή (να απέχουν από τα ειδωλόθυτα, από τις απαγορευμένες τροφές και το αίμα) οι αυστηροί Ιουδαίοι δεν έτρωγαν μαζί με εθνικούς (S). Δες και Ψαλμ. ρα 5 («Με υπερήφανο μάτι και άπληστη καρδιά, με αυτόν δεν έτρωγα μαζί»).
(3)   Δεν τολμούν απευθείας να ελέγξουν τον Σωτήρα (δ). Οι Φαρισαίοι ενεργούσαν με λοξό τρόπο με πανουργία ή τουλάχιστον άνανδρα· στους μαθητές λένε, γιατί ο Διδάσκαλος ενεργεί έτσι; Στον Διδάσκαλο λένε, γιατί οι μαθητές ενεργούν έτσι; Δες ιβ 2,ιε 2,Μάρκ. β 16,18 (b). «Εδώ συκοφαντούν αυτόν σε αυτούς (τους μαθητές)· όλα αυτά ακριβώς ήταν ενέργειες ανθρώπων κακούργων, οι οποίοι ήθελαν να απομακρύνουν από τον διδάσκαλο την ομάδα τον μαθητών» (Χ).

Ματθ.9,12 ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀκούσας(1) εἶπεν αὐτοῖς· οὐ χρείαν ἔχουσιν οἰ ἰσχύοντες ἰατροῦ(2), ἀλλ᾿ οἱ κακῶς ἔχοντες(3).
Ματθ.9,12 Ο Ιησούς, που το άκουσε, τους είπε: «Δεν έχουν ανάγκη από γιατρό οι υγιείς αλλά οι άρρωστοι.
(1)   Ο Ιησούς ακούει την επίκρισή τους και αμέσως παίρνει τους μαθητές του υπό την προστασία του απαντώντας για τον εαυτό του.
(2)   Είναι ο γιατρός των ψυχών και ήλθε στον κόσμο, ήλθε από τον Πατέρα να θεραπεύσει τους αμαρτωλούς (p). Ο γιατρός όμως «αν δεν ανεχτεί την σαπίλα των πληγών των ασθενών, δεν τους απαλλάσσει από την ασθένειά τους» (Χ).
Η απαγόρευση του να συναναστρέφονται με τους ασεβείς και αμαρτωλούς (Ψαλμ. α 1,Παροιμ. α 14,15) έγινε για τους ασθενείς στην πίστη και όσους γλιστρούν εύκολα στην αμαρτία, έτσι ώστε να μην διαφθαρούν από αυτήν την συναναστροφή, όχι όμως και για τους προφήτες και διδασκάλους οι οποίοι όντας στερεοί στην πίστη πλησιάζουν αυτούς για διόρθωση και πνευματική τους ωφέλεια. Ο Σωτήρας παρουσιάζει εδώ την άλλη ηθική αρχή της μη εγκατάλειψης των αμαρτωλών από αυτούς που έχουν τα μέσα της διόρθωσης και θεραπείας τους (δ).
Ο Χριστός δεν εκφέρει κρίση για την ιδέα των Φαρισαίων ότι αυτοί ήταν υγιείς ψυχικά. Αν γινόταν δεκτό προς στιγμήν, ότι αυτοί ήταν υγιείς, δεν είχαν λοιπόν αυτοί ανάγκη γιατρού. Δεν έπρεπε όμως να παραπονιούνται διότι βοηθούσε τους αρρώστους και οι οποίοι όπως και οι ίδιοι οι Φαρισαίοι δέχονταν, είχαν ανάγκη μεγάλης ιατρικής βοήθειας (p).
(3)   «Δες πώς τους γύρισε ανάποδα αυτό που είπαν· διότι εκείνοι μεν θεωρούσαν έγκλημα την συναναστροφή του με αυτούς, αυτός όμως λέει το αντίθετο, ότι το να μην τους συναναστρέφεται είναι ανάξιο του εαυτού του και της φιλανθρωπίας του» (Χ), «και έδειξε ότι αυτό που έκανε δεν ήταν μόνο άμεμπτο, αλλά και επαινετό» (Ζ).

Ματθ.9,13 πορευθέντες(1) δὲ μάθετε(2) τί ἐστιν(3) ἔλεον(4) θέλω καὶ οὐ θυσίαν(5). οὐ γὰρ(6) ἦλθον(7) καλέσαι δικαίους(8), ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν(9).
Ματθ.9,13 Και πηγαίνετε να μάθετε τι σημαίνει, αγάπη θέλω και όχι θυσία. Γιατί δεν ήρθα να καλέσω σε μετάνοια τους δικαίους αλλά τους αμαρτωλούς».
(1)   Ή, στη συναγωγή, όπου μπορείτε να πάτε να δείτε το κείμενο του Ωσηέ (b)· στη συναγωγή όπου φυλάσσεται και διαβάζεται ο νόμος και όπου μπορείτε ερευνώντας αυτόν να μάθετε αυτό, το οποίο σας λέω.
Ή, πιο πιθανή ερμηνεία, όπως το συνηθίζουμε και εμείς, το «πηγαίνετε» είναι σύμβολο ενέργειας και κίνησης πνευματικής, εργαστείτε δηλαδή νοερά, εξετάστε και συλλογιστείτε (δ). Πρόκειται για τρόπο έκφρασης σημιτικό (L) συνηθισμένου στους ραββίνους στα παλαιά μισδραχίμ (S).
(2)   «Αυτό το έλεγε κατηγορώντας τους για την άγνοια των Γραφών που είχαν» (Χ). «Πηγαίνετε λέει να μάθετε· δηλαδή, επειδή μέχρι τώρα δεν μάθατε, έστω και από τώρα πηγαίνετε και μάθετε» (Θφ).
(3)   Ποια έννοια έχει (δ). «Τους πείθει από γραφή προφητική» (Ζ). Η παράθεση από το Ωσηέ στ 6 σύμφωνα με το εβραϊκό κείμενο διότι η μετάφραση των Ο΄γράφει «ή θυσίαν» (L).
(4)   Οι Ο΄συνηθέστερα χρησιμοποιούν το ουδέτερο το έλεος, όπως στο Ωσηέ στ 4. Μερικές φορές όμως χρησιμοποιούν και το αρσενικό (ο έλεος) όπως οι αρχαίοι Έλληνες (Ησ. ξ 10,ξγ 7,Δαν. α 9,θ 20,Ψαλμ. ρ 1,Α΄Μακ. β 57,γ 44 και ειδικά στους μικρούς προφήτες Ιω. β 9,Μιχ. στ 8,Ζαχ. ζ 9,Ωσηέ ιβ 6). Έτσι ο έλεος συναντιέται στο παρόν χωρίο, στα Ματθ. ιβ 7,κγ 23,Εβρ. δ 16. Αλλά και το έλεος συναντιέται συχνά στον Λουκά, τον Παύλο, τον Ιάκωβο, τον Ιωάννη και τον Ιούδα. Είναι πράξη ελέους το να τρώει κάποιος με τους αμαρτωλούς για πνευματική τους ωφέλεια (b).
«Και εγώ ελεώντας αυτούς που είναι άρρωστοι από τις αμαρτίες, έρχομαι σε αυτούς ως γιατρός και τους συναναστρέφομαι και τους θεραπεύω με κάθε τρόπο» (Ζ). «Δεν είναι εμποδισμένο έργο το να διορθώνει κάποιος τους αμαρτωλούς, αλλά είναι και νομοθετημένο» (Σχ).
(5)   Το θυσία πιθανώς χρησιμοποιήθηκε με ευρεία έννοια, για να περιλάβει οποιαδήποτε συμμόρφωση με τις τυπικές διατάξεις του νόμου, και ειδικότερα εδώ την αποφυγή επαφής με τους αμαρτωλούς (S)· την εξωτερική δικαιοσύνη του να τηρεί τον εαυτό του χωρισμένο από τους αμαρτωλούς (p).
«Δεν είπε Έλεον θέλω και θυσίαν, αλλά έλεον θέλω και ου θυσία, δηλαδή το μεν ένα το ενέκρινε, ενώ το άλλο το απέρριψε, και απέδειξε ότι όχι μόνο δεν είναι απαγορευμένο αυτό για το οποίο κατηγορούνταν, αλλά και διδάσκεται από το νόμο και μάλιστα είναι ανώτερο από τη θυσία. Παρουσιάζει δηλαδή και την Παλαιά Διαθήκη ότι συμφωνεί με αυτά που λέει και περιλαμβάνει αυτά σε νόμο» (Χ).
(6)   Εσείς μεν φροντίστε να μάθετε την έννοια του προφητικού λόγου· εγώ όμως την καταλαβαίνω και την εξασκώ· διότι δεν ήλθα… (δ).
(7)   Δες και ε 17. Υπονοεί την θεία αποστολή (a). Δεν ήλθα από τον ουρανό (b).
(8)   «Όπως είστε εσείς που δικαιώνετε τον εαυτό σας» (Ζ). «Τα είπε αυτά με ειρωνεία προς αυτούς» (Χ). Η λέξη υπονοεί την δικαιοσύνη που επιτυγχάνεται με την υπακοή στο νόμο. Μόνο όταν οι δίκαιοι αυτοί, όπως στην περίπτωση του Παύλου, θα αισθάνονταν την ανεπάρκεια της δικαιοσύνης τους και θα έπαυαν να επιδιώκουν να στήσουν τη δική τους δικαιοσύνη, που επιτυγχανόταν με τις γραμμές της ορθόδοξης ιουδαϊκή διδασκαλίας, όπως αυτοί νόμιζαν, μόνο τότε μπορούσαν να εκτιμήσουν την από το Χριστό κλήση σε μετάνοια και να αισθανθούν την ανάγκη της μέσω του Χριστού σωτηρίας. Δες Γαλ. β 17 (βρεθήκαμε και οι ίδιοι αμαρτωλοί)(a).
(9)   Το «εις μετάνοιαν» αποσιωπάται από τους κώδικες σιναϊτικό και βατικανό και άλλους. Υπάρχει όμως στο Λουκ. ε 32. «Δεν ήλθα ώστε να παραμείνετε αμαρτωλοί, αλλά για να μεταβληθείτε και να γίνετε καλύτεροι» (Χ).

Στίχ. 14-17. Ερώτηση σχετικά με τη νηστεία.

Ματθ.9,14 Τότε(1) προσέρχονται αὐτῷ οἱ μαθηταὶ Ἰωάννου(2) λέγοντες(3)· διατί(4) ἡμεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι νηστεύομεν πολλά(5), οἱ δὲ μαθηταί(6) σου οὐ νηστεύουσι;
Ματθ.9,14 Ήρθαν τότε και τον βρήκαν οι μαθητές του Ιωάννη και του λένε: «Γιατί εμείς κι οι Φαρισαίοι νηστεύουμε συχνά, ενώ οι μαθητές σου δε νηστεύουν;»
(1)   Κατά τη διάρκεια του φαγητού (b). Η ερώτηση προκλήθηκε με αφορμή το γεύμα στο σπίτι του Ματθαίου, το οποίο μπορεί να συνέπεσε με μία από τις δύο ημέρες της εβδομάδας, κατά τις οποίες οι Φαρισαίοι και οι μαθητές του Ιωάννου νήστευαν.
(2)   «Ο μεν Λουκάς λέει ότι οι Φαρισαίοι είπαν· ενώ αυτός ότι οι μαθητές του Ιωάννη· είναι λογικό όμως ότι και οι δύο είπαν αυτά. Διότι αφού κυριεύτηκαν από απορία (οι Φαρισαίοι), όπως ήταν εύλογο, παίρνουν με το μέρος τους και τους μαθητές του Ιωάννη, πράγμα που έκαναν και ύστερα με τους Ηρωδιανούς» (Χ). «Πρώτα μεν εκείνοι είπαν αυτό, έπειτα έσπρωξαν και τους μαθητές του Βαπτιστή, διότι και αυτοί ζήλευαν το Χριστό» (Ζ).
(3)   «Αυτό που λένε σημαίνει το εξής· ας υποθέσουμε, λένε, ότι εσύ τα κάνεις αυτά ως γιατρός· γιατί οι μαθητές σου όμως αφήνοντας τη νηστεία ασχολούνται με τέτοιου είδους τραπέζια;» (Χ). «Γιατί δεν διατάζεις τους μαθητές σου να νηστεύουν και να μην απολαμβάνουν;» (Ζ).
(4)   Το γιατί αναφέρεται κυρίως στη δεύτερη πρόταση της ερώτησης. Αυτοί που ρωτούσαν γνώριζαν γιατί νήστευαν και όλος ο τόνος της ερώτησης πέφτει στο δεύτερο μέρος=Γιατί οι μαθητές σου δεν νηστεύουν την ώρα που εμείς νηστεύουμε; Ο τρόπος της έκφρασης είναι σημιτικός (L).
(5)   Νηστεύουμε πολύ, λένε· διότι συνεχώς νήστευαν σε ορισμένες ημέρες της εβδομάδας, όπως και οι Φαρισαίοι. Δες Λουκ. ιη 12 (δ). Ο λόγος λοιπόν γίνεται για προαιρετικές νηστείες.
(6)   «Επειδή αποστομώθηκαν από τον Σωτήρα (οι Φαρισαίοι) μετέφεραν την κατηγορία στους μαθητές, και αφού πλησίασαν κατηγορούσαν αυτούς» (Ζ).

Ματθ.9,15 καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς(1)· μὴ δύνανται οἱ υἱοὶ τοῦ νυμφῶνος(2) πενθεῖν(3) ἐφ᾿ ὅσον(4) χρόνον μετ᾿ αὐτῶν ἐστιν ὁ νυμφίος(5); ἐλεύσονται δὲ ἡμέραι ὅταν ἀπαρθῇ ἀπ᾿ αὐτῶν ὁ νυμφίος(6), καὶ τότε νηστεύσουσιν(7).
Ματθ.9,15 Ο Ιησούς τούς είπε: «Μπορούν οι φίλοι του γαμπρού να πενθούν όσον καιρό είναι μαζί τους ο γαμπρός; Θα έρθουν όμως μέρες που θα τους πάρουν από κοντά τους το γαμπρό, και τότε θα νηστέψουν.
(1)   «Πρόσεξε την επιείκεια του Χριστού, πώς δεν τους έλεγξε ως αλαζόνες, αλλά με παραβολή απολογήθηκε σε αυτούς με γλυκύτητα» (Ζ).
(2)   «Γιους του νυμφώνα ονομάζει τους γνωστούς του γάμου» (Ζ), «τους αποστόλους» (Θφ), αυτούς που συνοδεύουν το νυμφίο (b). Νυμφώνας είναι το δωμάτιο με το κρεβάτι του νυμφίου, ο νυφικός θάλαμος (Ιωήλ β 16, Τωβ. στ 17), ενώ υιοί του νυμφώνα σύμφωνα με τον εβραϊκό τρόπο έκφρασης είναι οι φίλοι του νυμφίου και οι παράνυμφοι, αυτοί που τον βοηθούν και συνοδεύουν τη νύφη από το πατρικό της σπίτι σε αυτό του νυμφίου (δ).
«Προηγουμένως μεν ονόμασε τον εαυτό του γιατρό, ενώ εδώ νυμφίο, αποκαλύπτοντάς μας τα απόρρητα μυστήρια με τα ονόματα αυτά» (Χ). Ταυτίζει τον εαυτό του με τον θείο Νυμφίο της Π.Δ. (Ησ. ξβ 5,Ωσηέ β 21), που είναι ήδη παρών μαζί με τους μαθητές του και αποτελεί τη γαμήλια ομάδα. «Ονομάζει τον εαυτό του νυμφίο διότι παντρεύει με τον εαυτό του τη νέα συναγωγή» (Θφ).
Είναι ο νυμφίος, που ήλθε να παραλάβει τη νύφη του εκκλησία στη μυστική μαζί του κοινωνία, αφού αγιάσει και καθαρίσει αυτήν (δ).
(3)   Δεν αλλάζει το θέμα της συζήτησης, διότι η νηστεία των Σημιτών, είχε τον χαρακτήρα πένθους (L). Δες Α Βασ. α 7, κ 34,Β΄Βασ. α 12,ιβ 16,Γ΄Βασ. κβ 27,Δαν. ι 2,3 κλπ.
(4)   Το «όσο» μπήκε αναγκαστικά, για να υποδηλώσει, ότι στους Ιουδαίους οι γαμήλιες διασκεδάσεις διαρκούσαν για κάποιες μέρες (a).
(5)   «Αυτά τα είπε υπενθυμίζοντας σε αυτούς τα λόγια του Ιωάννου που είπε, ότι αυτός που έχει τη νύφη είναι νυμφίος· και ο φίλος του νυμφίου χαίρεται με τη φωνή του νυμφίου (Ιω. γ 29)(Ζ). Η παραβολή λοιπόν του Νυμφίου θα ήταν κατανοητή ειδικά στους μαθητές του Ιωάννη, αφού αυτός είχε χρησιμοποιήσει αυτήν σε σχέση με το Χριστό και τον Πρόδρομό του.
«Η έννοια των ρητών είναι η εξής: ότι ήλθα να παντρευτώ και να συνδέσω με τον εαυτό μου μέσω της πίστης, την Εκκλησία των πιστών· αυτός όμως ο καιρός του γάμου δεν είναι καιρός πένθους, αλλά χαράς. Και επομένως δεν μπορούν να νηστεύουν οι οικείοι του γάμου» (Ζ).
(6)   «Προϋπαινίσσεται τον λόγο σχετικά με το πάθος» (Χ) και «υπαινίχθηκε, ότι θα φονευτεί» (Ζ). Εάν ο Βαπτιστής ήταν ήδη στη φυλακή, το γεγονός αυτό θα έκανε τη νηστεία των μαθητών του τελείως φυσική συνέπεια (S).
(7)   «Μετά από αυτό θα νηστέψουν πολύ και θα κακοπαθήσουν» (Ζ). Σοβαρή η παρατήρηση σύμφωνα με την οποία το θα νηστέψουν δεν αναφέρεται μόνο στη νηστεία για τις ημέρες του πάθους και της ταφής του, αλλά σε ολόκληρο τον μετά από αυτά βίο των μαθητών, ως προφητεία για τις κακοπάθειες και τις θλίψεις που τους αναμένουν (δ).

Ματθ.9,16 οὐδεὶς(1) δὲ ἐπιβάλλει(2) ἐπίβλημα(3) ῥάκους(4) ἀγνάφου(5) ἐπὶ ἱματίῳ παλαιῷ(6)· αἴρει γὰρ(7) τὸ πλήρωμα(8) αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ ἱματίου(9), καὶ χεῖρον σχίσμα(10) γίνεται(11).
Ματθ.9,16 Κανένας δε βάζει για μπάλωμα σε παλιό ρούχο ένα καινούριο κομμάτι ύφασμα. Γιατί το μπάλωμα θα τραβήξει το παλιό ύφασμα και το άνοιγμα θα γίνει μεγαλύτερο.
(1)   «Πάλι από τα καθημερινά παραδείγματα κατασκευάζει το λόγο» (Χ). Ίσως η παραβολή της γαμήλιας χαράς έδωσε αφορμή για τις παραβολές που τώρα ακολουθούν σχετικά με την επιδιόρθωση του παλαιού ρούχου και του κρασιού (p).
(2)   Αυτό που γίνεται συνήθως αναφέρεται ως απόδειξη αυτού που πρέπει να γίνει=κανείς δεν πρέπει να βάζει (δ).
(3)   Επίρραμα (=μπάλωμα)· ό,τι ράβεται πάνω σε ρούχο για συγκράτηση του σχισίματος σε αυτό (g).
(4)   Από το ρήσσω=σχίζω, τεμάχιο οποιουδήποτε υφάσματος (δ).
(5)   «Δηλαδή καινούργιου» (Ζ). Από το α και γνάπτω=λειαίνω, λέγεται για το μαλλί που έχει λειανθεί. Άγναφο ή άγναμπτον είναι αυτό που δεν έχει λειανθεί και επομένως το σκληρό (δ).
(6)   Η έννοια της όλης πρότασης: «Κανείς που φτιάχνει παλαιό χαλασμένο ρούχο, δεν ράβει από πάνω κομμάτι υφάσματος αγνάφου δηλαδή καινούργιου, πάνω σε μέρος παλαιό» (Ζ).
(7)   «Έπειτα λέει και την αιτία» (Ζ).
(8)   Το συμπλήρωμα· εκείνο με το οποίο συμπληρώνεται το σχίσιμο (g). Το επίβλημα και μπάλωμα, με το οποίο συμπληρώνεται το σχίσιμο παλαιού ρούχου.
(9)   Παίρνει από το ρούχο= «Σχίζει περισσότερο από το ρούχο που είναι χαλασμένο» (Ζ). Το νέο ύφασμα λόγω του βάρους και της συστολής έχει την ιδιότητα να αποσπά και το μέρος εκείνο, πάνω στο οποίο ράφτηκε και έτσι γίνεται μεγαλύτερη από πριν η τρύπα του ρούχου (δ).
(10)   Σχίσιμο (g).
(11)   Η έννοια της παραβολής:
Ή, λιγότερο πιθανή ερμηνεία: «Δεν έγιναν ακόμη ισχυροί οι μαθητές, αλλά χρειάζονται ακόμη πολλή συγκατάβαση» (Χ). «Επομένως λοιπόν ούτε και εγώ τώρα, θεραπεύοντας την αδυναμία των μαθητών, βάζω πάνω σε αυτήν δυνατά πράγματα και βάρος νηστείας, για να μην καταστραφεί περισσότερο, μη μπορώντας να βαστάξει αυτό που τοποθετήθηκε πάνω της» (Ζ). Ή, πιο σωστά. Το παλαιό ρούχο ήταν η διδασκαλία των Φαρισαίων, το νέο η διδασκαλία του Χριστού (b).
Εξηγεί λοιπόν εδώ ο Κύριος, γιατί δεν ενσωματώνει τη διδασκαλία του στο παλαιό και φθαρμένο θρησκευτικό σύστημα των Φαρισαίων· γιατί με άλλα λόγια δεν ενισχύει το σύστημα των θρησκευτικών τύπων, όπως διδάσκονταν αυτοί από τους ορθόδοξους Ιουδαίους. Και τονίζει κυρίως τα ολέθρια αποτελέσματα τα οποία η διδασκαλία του μπορούσε να παραγάγει πάνω στον Ιουδαϊσμό (a).
Σε παλαιωμένους και γερασμένους εξωτερικούς τύπους, σκιές και σύμβολα των πνευματικών πραγμάτων, όπως ήταν οι τελετουργικές διατάξεις του νόμου, δεν μπορούν να κολλήσουν οι εσωτερικές και πνευματικές ηθικές διατάξεις της χριστιανικής πίστης (δ).

Ματθ.9,17 (1)οὐδὲ βάλλουσιν οἶνον νέον(2) εἰς ἀσκοὺς(3) παλαιούς(4)· εἰ δὲ μήγε(5), ῥήγνυνται(6) οἱ ἀσκοί, καὶ ὁ οἶνος ἐκχεῖται καὶ οἱ ἀσκοὶ ἀπολοῦνται(7)· ἀλλὰ οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς βάλλουσι καινούς, καὶ ἀμφότεροι(8) συντηροῦνται(9).
Ματθ.9,17 Ούτε βάζουν καινούριο κρασί σε παλιά ασκιά· γιατί τα ασκιά θα σκάσουν, θα χυθεί το κρασί και θα καταστραφούν και τα ασκιά. Αλλά το καινούριο κρασί το βάζουν σε καινούρια ασκιά, κι έτσι διατηρούνται και τα δύο».
(1)   «Αναφέρει και άλλη παραβολή» (Ζ). «Είδες που τα παραδείγματα που φέρνει μοιάζουν με αυτά της Παλαιάς Διαθήκης; Το ρούχο, τους ασκούς; Διότι και ο Ιερεμίας ονομάζει τον λαό περίζωμα (=ζώνη), και επίσης αναφέρει ασκούς και κρασί. Επειδή δηλαδή η συζήτηση ήταν για την γαστριμαργία και το τραπέζι, από την περιοχή αυτών παίρνει και τα παραδείγματα» (Χ).
(2)   Κρασί νέο ονομάζει αυτό που δεν πέρασε ακόμη το στάδιο της βράσης, τον μούστο· τα αγγεία που περιέχουν αυτόν οφείλουν να αντέχουν, διότι η βράση μπορεί να σχίσει τα παλιά και φθαρμένα (δ).
(3)   Ασκούς ονομάζει αυτούς που και σήμερα συνηθίζουμε να έχουμε από κατσικίσιο δέρμα για να μπαίνει μέσα ο μούστος (δ).
(4)   Οι οποίοι από τη χρήση έχουν κάπως φθαρεί και δεν αντέχουν στη βράση (δ).
(5)   Αν θα έκαναν αυτό (δ).
(6)   «Μη μπορώντας να αντέξουν τη δύναμη του νέου κρασιού» (Ζ). «Σε αυτούς που δεν έχουν ακόμη μέσω του Πνεύματος αναγεννηθεί για μία καινούργια ζωή και γνώση μαζί, δεν ταιριάζουν τα νέα διδάγματα των ευαγγελικών κηρυγμάτων και δεν μπορούν κατά κάποιο τρόπο να χωρέσουν τα μυστήρια για την Αγία Τριάδα» (Κ).
(7)   Αυθεντική γραφή απόλλονται. Έτσι ώστε δεν μπορούν ούτε το νέο κρασί να κρατήσουν ούτε κάποιο άλλο κρασί στη συνέχεια (b).
(8)   «Το κρασί δηλαδή και το ασκί, το μεν κρασί που βαστάζεται, το δε ασκί που βαστάει» (Ζ).
(9)   Η έννοια της παραβολής:
Ή, λιγότερο πιθανή ερμηνεία: «Κρασί νέο ονομάζει την αυστηρότητα και την ορμητικότητα των εντολών· κρασί μεν διότι ευφραίνει τις ψυχές των τελείων και νέο διότι είναι ασυνήθιστο στους αγύμναστους. Και πάλι ασκούς παλαιούς ονομάζει τους μαθητές· ασκούς μεν διότι χωράνε μέσα τους την διδασκαλία, αλλά παλαιούς διότι είναι ασθενείς» (Ζ).
Ή, πιο σωστά. Οι παλαιοί ασκοί είναι οι Φαρισαίοι, οι νέοι, οι μαθητές· νέο κρασί το ευαγγέλιο (b). «Ασκοί παλαιοί είναι αυτοί που έχουν την ποιότητα του τρόπου ζωής του μωσαϊκού νόμου, ενώ νέο κρασί είναι η χάρη του Χριστού» (Ω).
«Οι Φαρισαίοι, μοιάζοντας με ένδυμα σχισμένο ή με ασκούς παλαιούς, δεν μπορούν να δεχτούν τη νέα διδασκαλία» (Κ).
Ο στίχος αυτός αναφέρεται στην ίδια ιδέα του προηγούμενου, αλλά από νέα οπτική. Το να ενσωματώσει κάποιος τον Χριστιανισμό στον Ιουδαϊσμό, ενώ θα αύξανε τα σχισίματα του τελευταίου, θα ήταν καταστρεπτικό και για τον Χριστιανισμό, ο οποίος περιοριζόμενος στους τύπους του Ιουδαϊσμού, θα έσχιζε αυτούς και θα διαλυόταν σαν κρασί που χύνεται στο έδαφος (a).
Θα είναι ολέθριο να εξαναγκάσει κάποιος το σύνολο ενός συστήματος νέου και αυξανομένου σε παλαιές μορφές και τύπους ενός παλαιού. Το νέο σύστημα πρέπει να βρει την ιδιαίτερή του έκφραση σε νέες μορφές και τύπους· και χρειάζεται νέες και δροσερές φύσεις, όχι προσκολλημένες σε παραδόσεις που περιορίζουν, αλλά ελεύθερες να δεχτούν νέες ιδέες και νέες μεθόδους (p).

Στίχ. 18-26. Η ανάσταση της κόρης του Ιαείρου και η θεραπεία της αιμορροούσης.

Ματθ.9,18 (1)Ταῦτα αὐτοῦ λαλοῦντος(2) αὐτοῖς ἰδοὺ ἄρχων(3) εἷς(4) προσελθὼν προσεκύνει αὐτῷ λέγων ὅτι ἡ θυγάτηρ μου ἄρτι ἐτελεύτησεν(5)· ἀλλὰ ἐλθὼν ἐπίθες τὴν χεῖρά σου(6) ἐπ᾿ αὐτὴν καὶ ζήσεται(7).
Ματθ.9,18 Ενώ τους τα έλεγε αυτά ο Ιησούς, έρχεται ένας άρχοντας, τον προσκυνάει και του λέει: «Η θυγατέρα μου μόλις πέθανε· έλα όμως να βάλεις το χέρι σου πάνω της, και θα ζήσει».
(1)   Ο Ματθαίος επανέρχεται τώρα στην παρουσίαση παραδειγμάτων από τα θαύματα που έγιναν από τον Μεσσία, από τα οποία παρουσιάζει τρίτη τριάδα (18-33), εάν την αφήγηση που αναφέρεται στην κόρη του Ιαείρου και την αιμορροούσα την πάρουμε σαν μία. Είναι δυνατόν, αντί για 3 τριάδες ο Ματθαίος να είχε σχέδιο να σχηματίσει σύνολο από 10 θαύματα. Αλλά αυτό είναι λιγότερο πιθανό. Οι άλλες δύο τριάδες έχουν σαφώς σημειωθεί (p).
Τα δύο γεγονότα έχουν συνενωθεί σε όλους τους συνοπτικούς με τον ίδιο τρόπο, όπου η θεραπεία της αιμορροούσας εξιστορείται ως επεισόδιο που παρεμβλήθηκε. Το σημείο αυτό έπρεπε να είναι πολύ καθορισμένο στην παράδοση. Υπάρχει συμφωνία μεταξύ του Ματθαίου και του Μάρκου και με τον Λουκά σχετικά με τον τόπο, όπου έγιναν τα θαύματα κατά την επιστροφή από την Περαία. Μόνο αντί να βάλει αυτό κατά την αποβίβαση, όπως ο Μάρκος και ο Λουκάς, ο Ματθαίος τοποθετεί αυτό μετά την ίαση του παραλυτικού, την κλήση του Ματθαίου και την περί νηστείας συζήτηση. Συνέδεσε μάλιστα στενά την παρέμβαση του Ιαείρου με την απάντηση του Ιησού για τη νηστεία με τη φράση «ενώ αυτός έλεγε αυτά» (L).
Ως προς τη διαφορά αυτή πρέπει να έχουμε υπ’ όψη, εφόσον δεν είχαν όλοι οι ευαγγελιστές την πρόθεση να εκθέσουν τα γεγονότα με τη σειρά που χρονολογικά αυτά συνέβησαν, δεν μπορεί να προκύψει ζήτημα που να συγκρούεται με τη θεοπνευστία. Η θεοπνευστία εκτείνεται στα όρια των προθέσεων του θεόπνευστου συγγραφέα.
(2)   Η φράση αποτελεί τρόπο μετάβασης συνηθισμένο στον Ματθαίο. Δες ιβ 46,ιζ 5,κστ 47 (L).
(3)   Λέξη πιο γενική από αυτήν του Μάρκου «ένας από τους αρχισυναγώγους». Ο τελευταίος αυτός τίτλος δήλωνε τον προϊστάμενο της λατρείας στις συναγωγές (δες Λουκ. ιγ 14,Πράξ. ιγ 15,κλπ). Η λέξη άρχοντας, παρόλο που μερικές φορές χρησιμοποιούνταν και για τους αρχισυναγώγους, σήμαινε περισσότερο κάποιο εξέχον θρησκευτικό πρόσωπο (όπως κάποιος Φαρισαίος αρχηγός ή αρχιερέας) ή σπουδαίο μέλος της κοινότητας, όχι όμως αναγκαστικά θρησκευτικό αρχηγό (S).
(4)   Το εἷς=κάποιος. Δες η 19. Είναι παράδοξο, ότι ο Ματθαίος αποσιωπά το όνομα του άρχοντα (p). Ολοφάνερα στην αφήγησή του ο Ματθαίος παρουσιάζει ανεξαρτησία από την αφήγηση του Μάρκου μέχρι σημείου ώστε ο Allen, ο οποίος υποστηρίζει την άμεση εξάρτηση του Ματθαίου από τον Μάρκο, να υποθέτει εδώ, ότι ο Ματθαίος αφηγείται εδώ τα γεγονότα από μνήμης.
(5)   «Ο μεν Μάρκος λέει ότι αυτό είπε, ότι δηλαδή η κόρη μου είναι στα τελευταία της (Μάρκ. ε 23), ενώ ο Λουκάς ότι, και αυτή πέθαινε (Λουκ. η 42). Επομένως το «πριν από λίγο πέθανε» (Ζ) του Ματθαίου εξηγείται: Ή, ο Ιάειρος «το είπε αυτό εικάζοντας· διότι θεώρησε, ότι μέχρι τότε οπωσδήποτε θα είχε πεθάνει» (Ζ)· ο κίνδυνος δηλαδή τον οποίο διέτρεχε η κόρη του ήταν έσχατος μέχρι σημείου ώστε ο Ιάειρος συμπερασματικά να πει, ότι: «από τον χρόνο της οδοιπορίας» (Χ) θα πέθανε αυτό.
Ή, ο άρχοντας βλέποντας την κόρη του να είναι στα τελευταία της, έτρεξε προς τον Σωτήρα και ανέφερε σε αυτόν αυτό που αναφέρουν οι Μάρκος και Λουκάς, ότι η κόρη του πέθαινε· αμέσως όμως μετά από λίγο, ενώ ήταν ακόμη ο άρχοντας στο σπίτι με τον Σωτήρα, τού αναγγέλθηκε από κάποιον από τους δικούς του ο θάνατος της κόρης και τότε απευθύνοντας πάλι το λόγο προς τον Σωτήρα, είπε και αυτά που λέει ο Ματθαίος «ότι η κόρη μου πριν λίγο πέθανε» (δ). Και οι δύο εκδοχές σοβαρές.
(6)   Το να βάλει κάποιος το χέρι πάνω σε κάποιον, ήταν και στην Π.Δ. σύμβολο γενικά της μεταδόσεως θείας ευλογίας και χάρης (Γεν. μη 14,Αριθμ. κζ 18,Ιεζ. α 3 κλπ)· εδώ ο άρχοντας έλαβε αφορμή να ζητήσει αυτό λόγω των δύο προηγουμένων θαυμάτων του Σωτήρα στην ίδια πόλη, τη θεραπεία δηλαδή του λεπρού και της πεθεράς του Πέτρου, τις οποίες ενήργησε με το να απλώσει το χέρι και να αγγίξει (δ).
(7)   Δεν λέει θα αναστηθεί, αλλά θα ζήσει· «το οποίο ήταν σημάδι ότι ο Ιάειρος άφησε την κόρη του ενόσω ανέπνεε ακόμη» (Χ).

Ματθ.9,19 καὶ ἐγερθεὶς(1) ὁ Ἰησοῦς ἠκολούθησεν αὐτῷ(2) καὶ οἱ μαθηταί(3) αὐτοῦ.
Ματθ.9,19 Ο Ιησούς σηκώθηκε και τον ακολούθησε μαζί με τους μαθητές του.
(1)   Αφού σηκώθηκε από το τραπέζι (δ).
(2)   Ακολούθησε τον άρχοντα, ώστε να κάνει σε αυτόν σύμφωνα με την πίστη του (δ).
(3)   «Και ο μεν Μάρκος λέει, ότι πήρε τους τρεις μαθητές, και ο Λουκάς· ενώ αυτός απλώς λέει τους μαθητές» (Χ).

Ματθ.9,20 Καὶ ἰδοὺ γυνή(1), αἱμοῤῥοοῦσα(2) δώδεκα ἔτη, προσελθοῦσα ὄπισθεν(3) ἥψατο τοῦ κρασπέδου(4) τοῦ ἱματίου αὐτοῦ.
Ματθ.9,20 Μια γυναίκα, που υπέφερε από αιμορραγία δώδεκα χρόνια, τον πλησίασε τότε από πίσω και άγγιξε την άκρη από το ρούχο του.
(1)   Ο Ευσέβιος (Εκκλ. Ιστορ. VΙΙ 18) διηγείται, ότι το άγαλμα της γυναίκας αυτής και του Κυρίου που την θεραπεύει υπήρχε ακόμη στα χρόνια του (b).
(2)   Πάσχοντας από αιμορραγία.
(3)   «Για ποιο λόγο δεν τον πλησίασε με θάρρος; Ντρεπόταν για την ασθένειά της νομίζοντας ότι είναι ακάθαρτη… διότι θεωρούνταν από το νόμο μεγάλη ακαθαρσία αυτή η ασθένεια. Για αυτό αποφεύγει την προσοχή και κρύβεται· διότι ούτε και αυτή βεβαίως είχε ακόμη την πρέπουσα και ολοκληρωμένη γνώμη σχετικά με τον Κύριο· διαφορετικά δεν θα νόμιζε ότι δεν θα γινόταν αντιληπτή» (Χ).
(4)   «Κράσπεδο είναι το άκρο του ρούχου, το οποίο περιτυλιγμένο στα πόδια ακουμπά στη γη κατά το βάδισμα» (Ζ). Κράσπεδο από το κροσσός ή κέρας και πέδον, ή μάλλον από το κρηπίς, ονομάζεται το κάτω άκρο οποιουδήποτε πράγματος (ρούχου, γιαλού, βουνού, στρατοπέδου κλπ.)· στους Ο΄ μεταφράζεται έτσι εβραϊκή λέξη που σημαίνει κροσσός, θύσανος (φούντα)(Αριθμ. ιε 38,39)· είχαν οι Ιουδαίοι τέτοιες φούντες ή κροσσούς από κλωστή υακίνθου σύμφωνα με την εντολή του Θεού, για να θυμούνται τις εντολές του Θεού και να εκπληρώνουν αυτές (δ). Ο Κύριός μας τηρούσε και την εντολή αυτή του νόμου (b).(Δες Αρ. ιε 38,Δευτ. κβ 12).

Ματθ.9,21 ἔλεγε γὰρ(1) ἐν ἑαυτῇ, ἐὰν μόνον(2) ἅψωμαι τοῦ ἱματίου αὐτοῦ, σωθήσομαι(3).
Ματθ.9,21 Γιατί έλεγε από μέσα της: «Και μόνο ν’ αγγίξω το ρούχο του, θα σωθώ».
(1)   Ο λόγος για τον οποίο άγγιξε το κράσπεδο (δ).
(2)   «Είχε πολλή πίστη» (Ζ). «Διότι ούτε αμφέβαλλε, ούτε είπε μέσα της· άραγε θα απαλλαχτώ από την ασθένεια; Μήπως δεν θα απαλλαχτώ; Αλλά έχοντας θάρρος για την υγεία της, έτσι πλησίασε» (Χ).
(3)   Το σώζω εδώ με την έννοια του κάνω υγιή, αποκαθιστώ την υγεία σε κάποιον, σώζω αυτόν που πάσχει άσχημα, για να μην πεθάνει από τη νόσο (g).

Ματθ.9,22 ὁ δὲ Ἰησοῦς ἐπιστραφεὶς(1) καὶ ἰδὼν αὐτὴν εἶπε(2)· θάρσει(3), θύγατερ(4)· ἡ πίστις(5) σου σέσωκέ σε(6). καὶ ἐσώθη(7) ἡ γυνὴ ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης(8).
Ματθ.9,22 Ο Ιησούς γύρισε, την είδε και της είπε: «Θάρρος, κόρη μου, η πίστη σου σε έσωσε». Κι από την ώρα εκείνη θεραπεύτηκε η γυναίκα.
(1)   «Επειδή αγαπά τη συντομία ο Ματθαίος, προσπέρασε τα ενδιάμεσα και ανήγγειλε μόνο το θαύμα· ενώ ο Λουκάς όλα τα εξιστόρησε για ακρίβεια» (Ζ).
(2)   «Δεν την άφησε να περάσει απαρατήρητη, αλλά τη φέρνει στη μέση και την κάνει φανερή για πολλούς λόγους… Πρώτον διαλύει το φόβο της γυναίκας, για να μη ζει με αγωνία πιεζόμενη από τη συνείδησή της, σαν, κατά κάποιο τρόπο, να είχε κλέψει τη δωρεά. Δεύτερον την διορθώνει, επειδή νόμιζε ότι θα διέφευγε της προσοχής του. Τρίτον φανερώνει σε όλους την πίστη της, ώστε και οι άλλοι να την μιμηθούν· και επίσης από το θαύμα του ότι σταμάτησε τις πηγές του αίματος παρέχει όχι μικρότερο θαύμα, το να δείξει δηλαδή ότι ξέρει τα πάντα» (Χ). «Δείχνει επίσης ότι κανείς από αυτούς που έχουν αρρώστια χωρίς τη θέλησή τους, δεν είναι ακάθαρτος για το Θεό. Για αυτό και ο Κύριος προσκαλεί εκείνην που έπασχε από αιμορραγία, για να μεταβάλλει τον τυπικό νόμο και να του προσδώσει πνευματικό νόημα» (Κ).
(3)   Μόνο στον Ματθαίο υπάρχει το «θάρσει». Μη φοβάσαι πλέον τίποτα ως ακάθαρτη (δ). Ή, «της λέει να έχει θάρρος, διότι φοβήθηκε ότι έκλεψε την δωρεά» (Θφ). Η δεύτερη αυτή ερμηνεία πιο σοβαρή.
(4)   Η στοργική προσφώνηση συναντιέται σε όλους τους συνοπτικούς. Δεν λέει κανένα θεραπευτικό λόγο, διότι γνωρίζει, ότι αυτή έχει ήδη θεραπευτεί (p). «Την ονομάζει κόρη του, ως πιστή» (Θφ).
(5)   Πίστη εδώ εννοείται η πεποίθηση στη θεραπευτική δύναμη του Χριστού (a). Με αυτό δείχνει ο Κύριος, ότι γνωρίζει την ύπαρξη και την έκταση της πίστης της γυναίκας, και επαινεί και επιδοκιμάζει την πίστη αυτή (b).
(6)   Επικυρώνει την δωρεά και παραγγέλλει να γίνει αυτή μόνιμη, και κατά την ίδια ώρα υπονοεί, ότι εάν άλλοι έμειναν αβοήθητοι, μόνη αιτία είναι η απιστία τους (b).
(7)   «Με την έννοια του: έγινε υγιής. Ο Λουκάς είπε ιάθηκε» (Ζ).
(8)   «Όχι από τη στιγμή που είπε ο Χριστός σε αυτήν το «έχε θάρρος κόρη μου», αλλά από τη στιγμή που άγγιξε το κράσπεδο, όπως εξιστόρησαν ο Μάρκος και ο Λουκάς» (Ζ). Η φράση από την ώρα εκείνη δεν ισοδυναμεί με το: την ώρα εκείνη, αλλά=από την ώρα εκείνη και μετά, όπου εννοείται από μόνο του το «και ύστερα» (δ).

Ματθ.9,23 Καὶ ἐλθὼν ὁ Ἰησοῦς εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ ἄρχοντος καὶ ἰδὼν τοὺς αὐλητὰς(1) καὶ τὸν ὄχλον(2) θορυβούμενον(3), λέγει αὐτοῖς·
Ματθ.9,23 Όταν έφτασε ο Ιησούς στο σπίτι του άρχοντα και είδε τους μουσικούς, που ήρθαν για την κηδεία, και τον κόσμο ταραγμένο, τους είπε:
(1)   «Ήταν συνήθεια σε τέτοιου είδους συμφορές να φέρνουν αυλητές, που προκαλούσαν θρήνο» (Ζ). Μόνος ο Ματθαίος από όλους τους συνοπτικούς αναφέρει τους επαγγελματίες αυλητές, μολονότι αποσιωπά την αναγγελία του θανάτου της κόρης και το προνόμιο που παραχωρήθηκε στον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη (L).
Ως Ιουδαίος ο Ματθαίος γνωρίζει, ότι τέτοιοι έπρεπε να είναι εκεί, διότι και οι φτωχότεροι Ιουδαίοι έπαιρναν τουλάχιστον δύο αυλητές για να κλάψουν το θάνατο της συζύγου (δες Ιωσήπου Ιουδ. Πολιτ. ΙΙΙ,ΙΧ,5). Η συνήθεια ήταν πολύ διαδεδομένη. Η συμμετοχή αυλητών στις ρωμαϊκές κηδείες συνηθιζόταν τόσο πολύ ώστε ο δέκατος νόμος των 12 πινάκων περιόριζε τον αριθμό αυτών σε δέκα (p). Οι αυλητές αυτοί προκαλούσαν με το θρηνητικό μέλος τους την λύπη και τα δάκρυα αυτών που έρχονταν και παρακολουθούσαν (δ).
(2)   Των συγγενών και γνωρίμων (δ).
(3)   Να συγκινείται με δάκρυα (δ).

Ματθ.9,24 ἀναχωρεῖτε(1)· οὐ γὰρ ἀπέθανε τὸ κοράσιον, ἀλλὰ καθεύδει(2), καὶ κατεγέλων αὐτοῦ(3)·
Ματθ.9,24 «Φύγετε, γιατί το κοριτσάκι δεν πέθανε αλλά κοιμάται». Και τον περιγελούσαν.
(1)   Δηλαδή δεν χρειάζεστε εδώ. Ο Κύριος προχωρεί χωρίς δισταγμό για να συντελέσει το θαύμα. Δες ιδ 19 (b). Διώχνει αυτούς διότι με το θόρυβο και την αταξία γίνονταν εμπόδιο στην επιτέλεση του θαύματος (δ).
(2)   «Όπως ακριβώς και στη θάλασσα μαλώνει τους μαθητές πρώτα, έτσι λοιπόν και εδώ βγάζει τον θόρυβο από τη διάνοια των παρόντων, δείχνοντας ταυτόχρονα ότι είναι εύκολο σε αυτόν να αναστήσει τους νεκρούς και διδάσκοντας μαζί να μη φοβόμαστε το θάνατο· διότι αυτός δεν είναι θάνατος, αλλά έχει μεταβληθεί πλέον σε ύπνο» (Χ).
«Δείχνει ότι δεν είναι φοβερός ο θάνατος από εδώ και μπρος» (Σχ.π.). Ο Ιησούς είπε αυτό πριν ακόμη μπει εκεί όπου κείτονταν η νεκρή. Οι νεκροί όλοι ζουν για το Θεό. Δες Λουκ. κ 38. Και το κορίτσι, λόγω της ανάστασής του, η οποία επρόκειτο να γίνει γρήγορα, με ασφάλεια και εύκολα, δεν έπρεπε να συμπεριληφθεί μεταξύ εκείνων, οι οποίοι θα αναστηθούν μετά από αυτά, αλλά μεταξύ αυτών που κοιμούνται (b).
(3)   Ο Λουκάς ο αγαπητός ιατρός προσθέτει, ότι αυτοί που άκουσαν αυτό γνώριζαν, ότι το κορίτσι πέθανε (p). Η ασθένεια της κοπέλας διήρκεσε κάποιο χρόνο. Και για αυτό όλοι είχαν σχηματίσει την πεποίθηση, ότι πέθανε.
Για αυτό και γελούσαν εις βάρος του (S), «επειδή έλεγε ότι κοιμάται η πεθαμένη. Ήθελε όμως και αυτός να τον περιγελάσουν, έτσι ώστε και οι αυλητές και ο περίγελως και τα παρόμοια να είναι σαφής απόδειξη του ότι πέθανε το κορίτσι και να μην μπορεί κανείς ύστερα να λέει ότι δεν πέθανε» (Ζ).

Ματθ.9,25 ὅτε δὲ ἐξεβλήθη(1) ὁ ὄχλος, εἰσελθὼν(2) ἐκράτησε τῆς χειρὸς(3) αὐτῆς, καὶ ἠγέρθη(4) τὸ κοράσιον.
Ματθ.9,25 Όταν έβγαλαν έξω τον κόσμο, μπήκε μέσα, την έπιασε από το χέρι της και το κοριτσάκι σηκώθηκε.
(1)   Ο Κύριος με το «αναχωρείτε» παράγγειλε να βγουν αυτοί που θρηνούσαν από το δωμάτιο της κόρης, και έπειτα ο οικοδεσπότης εκτελώντας την παραγγελία έβγαλε αυτούς ήπια από το δωμάτιο (δ).
(2)   Στο δωμάτιο όπου ήταν ξαπλωμένη η νεκρή.
(3)   «Πιάνει το χέρι της, πληροφορώντας τους θεατές, ώστε να προετοιμάσει με την όψη την πίστη της ανάστασης» (Χ).
(4)   «Θαυματουργεί όχι φέρνοντας άλλη ψυχή, αλλά γυρνώντας πίσω αυτήν την ίδια που βγήκε, και την σηκώνει σαν ακριβώς από ύπνο» (Χ). Ο Ιησούς ανέστησε νεκρούς από το κρεβάτι, από το φέρετρο, από τον τάφο. Τέτοια παραδείγματα δες στα Λουκ. ζ 14,Ιω. ια 44. Θα ήταν αδιάκριτο, να σχηματίζει κάποιος θεωρίες για την κατάσταση των ψυχών, οι οποίες πρόσκαιρα χωρίστηκαν από τα σώματα (b).

Ματθ.9,26 καὶ ἐξῆλθεν ἡ φήμη(1) αὕτη εἰς ὅλην τὴν γῆν ἐκείνην(2).
Ματθ.9,26 Και η φήμη του διαδόθηκε σ’ όλη την περιοχή εκείνη.
(1)   Δηλαδή ο λόγος για αυτό το μεγάλο θαύμα (δ).
(2)   Την χώρα, στην οποία βρισκόταν η Καπερναούμ, δηλαδή την Γαλιλαία και τα γύρω από τη θάλασσα της Τιβεριάδας (δ). Το ίδιο επαναλαμβάνει ο ευαγγελιστής μετά το αμέσως επόμενο θαύμα (σ. 31), και σχετική παρατήρηση σημειώνει και μετά το τρίτο θαύμα (σ.33)(p).

Στιχ. 27-31. Η θεραπεία των δυο τυφλών.

Ματθ.9,27 (1)Καὶ παράγοντι ἐκεῖθεν(2) τῷ Ἰησοῦ ἠκολούθησαν αὐτῷ δύο τυφλοὶ(3) κράζοντες(4) καὶ λέγοντες· ἐλέησον ἡμᾶς(5), υἱὲ Δαυΐδ(6).
Ματθ.9,27 Όταν προχώρησε πιο πέρα ο Ιησούς, τον ακολούθησαν δύο τυφλοί, που φώναζαν κι έλεγαν: «Σπλαχνίσου μας, Υιέ του Δαβίδ!»
(1)   Υποτέθηκε από κάποιους ότι και η αφήγηση αυτή σχηματίστηκε από υλικό που πάρθηκε από το κατά Μάρκον. Ο Μάρκος δύο φορές μιλά για τη θεραπεία ε ν ό ς τυφλού και στις δύο περιπτώσεις (η 22,ι 46). Ο Ματθαίος δύο φορές αναφέρει θεραπείες δύο τυφλών, εδώ και στο κεφ. κ 30. Η παρούσα αφήγηση σχηματίστηκε από επηρεασμό από το Μάρκ. η 22; Ο Zahn απορρίπτει αυτήν την εκδοχή και τις όμοιες με αυτήν ως ανόητες και δεν αμφιβάλλει ότι η αφήγηση αυτή του Mατθαίου είναι ανεξάρτητη και τελείως δοαφορετική από κάθε άλλη αφήγηση του Μάρκου (p).
Εδώ ο Ματθαίος παρεμβάλλει δύο θαύματα, τα οποία εμφανίζουν τη δύναμη του Χριστού να αναζωογονήσει φυσικές αισθήσεις χαλασμένες που δεν λειτουργούν (a) όπου δίνεται πίσω η όραση μεν σε δύο τυφλούς, ενώ η ακοή σε κουφό δαιμονισμένο.
(2)   =Προχωρώντας από εκεί, δηλαδή από το σπίτι του αρχισυναγώγου (δ).
(3)   «Αφού έμαθαν για όσα θαυματουργούσε και αφού πίστεψαν ότι αυτός είναι ο προσδοκώμενος Χριστός, έρχονται και ακολουθούν κράζοντας» (Ζ). «Δεν είναι όμως αυτό μικρή κατηγορία για τους Ιουδαίους, όταν δηλαδή αυτοί μεν (οι τυφλοί) παρόλο που τα μάτια τους ήταν κατεστραμμένα, μόνο από την ακοή δέχονται την πίστη, ενώ εκείνοι (οι Ιουδαίοι) αν και έβλεπαν τα θαύματα και είχαν ως μάρτυρα των όσων συνέβαιναν τα ίδια τους τα μάτια, κάνουν όλα τα αντίθετα» (Χ).
(4)   «Πρόσεξε λοιπόν και την προθυμία τους και από την κραυγή και από την παράκλησή τους· διότι δεν τον πλησίασαν απλώς και μόνο, αλλά φωνάζοντας δυνατά, και δεν πρόβαλλαν τίποτα άλλο παρά μόνο να τους ελεήσει» (Χ).
(5)   Εκφραστική αίτηση που περιέχει ομολογία αθλιότητας και ικεσία για παροχή μεγαλόδωρου ελέους (b). «Ελέησε, δηλαδή θεράπευσε» (Ζ). Σπλαχνίσου και θεράπευσε την τύφλωσή μας (δ).
(6)   Δηλαδή Χριστέ (b). Ο τίτλος είναι μεσσιανικός. Εκφράζει την ιδέα εθνικού Μεσσία των Ιουδαίων (S). Η επίκληση του Ιησού ως υιού του Δαβίδ δείχνει, ότι η ιδέα ότι αυτός είναι ο Μεσσίας ολοένα δυνάμωνε. Για πρώτη φορά τώρα απευθύνονται προς τον Ιησού ως Υιό του Δαβίδ. Δες και ιβ 23,ιε 22,κ 30,31,κα 9,15.

Ματθ.9,28 ἐλθόντι δὲ εἰς τὴν οἰκίαν(1) προσῆλθον αὐτῷ οἱ τυφλοί, καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· πιστεύετε(2) ὅτι δύναμαι(3) τοῦτο(4) ποιῆσαι; λέγουσιν αὐτῷ· ναί, Κύριε(5).
Ματθ.9,28 Κι όταν έφτασε στο σπίτι, πήγαν κοντά του οι τυφλοί, και ο Ιησούς τους λέει: «Πιστεύετε πως μπορώ να το κάνω αυτό;» Του λένε: «Ναι, Κύριε».
(1)   Στο σπίτι του Ματθαίου όπως και στο σ. 10, όχι βεβαίως στο δικό του, διότι ο Σωτήρας δεν είχε τέτοιο (δ). Ή, «είναι λογικό ότι το σπίτι στο οποίο διανυκτέρευσε ήταν κάποιου πιστού» (Ζ). Οι τυφλοί επέμεναν να ικετεύουν (b).
«Για ποιο λόγο τέλος πάντων τους κάνει να ακολουθούν ενώ εκείνοι φωνάζουν; Με σκοπό πάλι να μας διδάξει ότι πρέπει να αποφεύγουμε τη δόξα από τους πολλούς. Επειδή δηλαδή ήταν κοντά το σπίτι, οδηγεί αυτούς εκεί, για να τους θεραπεύσει κατ’ ιδίαν. Και αυτό είναι φανερό από το ότι τους έδωσε εντολή να μην το πουν σε κανέναν» (Χ).
Ο Χριστός περιμένει μέχρις ότου απαλλαχτεί από την δημοσιότητα (p), «για να μη δώσει την εντύπωση στους φιλοκατήγορους ότι ορμούσε στις θαυματουργίες ως φιλόδοξος» (Ζ).
(2)   Αντί να ρωτήσει: Τι θέλετε να σας κάνω, ο Ιησούς θέλει να πετύχει θετική εκδήλωση της πίστης τους (L).
«Διότι ήξερε μεν ότι πιστεύουν ότι μπορεί· διότι διαφορετικά πώς θα τον παρακαλούσαν ακολουθώντας; Ρωτά όμως για να φανερωθεί και αυτών η πίστη και να ελκυστούν μέσω αυτών και άλλοι. Διότι τα θαύματα δεν τα έκανε μόνο για αυτούς που θεραπεύονταν, αλλά και κατ’ εξοχήν για όσους έβλεπαν και άκουγαν» (Ζ).
(3)   «Δεν είπε, ότι πιστεύετε ότι μπορώ να παρακαλέσω τον Πατέρα μου, ότι μπορώ να προσευχηθώ, αλλά ότι εγώ μπορώ να κάνω αυτό» (Χ).
(4)   «Δηλαδή αυτό που ζητάτε» (Ζ).
(5)   Με το «Κύριε» αναγνωρίζουν αυτόν ως τον Μεσσία, που έχει μέσα του θεία δύναμη. Δες η 2 (δ).

Ματθ.9,29 τότε ἥψατο(1) τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν λέγων· κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν(2) γενηθήτω(3) ὑμῖν.
Ματθ.9,29 Τότε άγγιξε τα μάτια τους και είπε: «Όπως το πιστεύετε να σας γίνει».
(1)   Άγγιξε. Δες η 15 για το χέρι, κ 34 για τα μάτια, Μάρκ. ζ 33 για την γλώσσα (a).
(2)   «Αποδίδει την θεραπεία στην πίστη τους» (Ζ).
«Διότι δεν είπε, ας ανοίξουν τα μάτια σας, αλλά σύμφωνα με την πίστη σας ας γίνει· πράγμα που λέει σε πολλούς από εκείνους που τον πλησίασαν, σπεύδοντας να καταστήσει γνωστή την πίστη της ψυχής τους πριν από τη θεραπεία των σωμάτων τους, ώστε και εκείνους να κάνει περισσότερο ευδόκιμους και άλλους να κάνει περισσότερο σπουδαίους» (Χ).
(3)   Ας γίνει, ας συμβεί (δ).

Ματθ.9,30 καὶ ἀνεῴχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοί. καὶ ἐνεβριμήσατο(1) αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς λέγων· ὁρᾶτε μηδεὶς γινωσκέτω(2).
Ματθ.9,30 Κι ανοίχτηκαν τα μάτια τους. Τότε ο Ιησούς τους πρόσταξε λέγοντας: «Προσέξτε να μην το μάθει κανένας».
(1)   Αυθεντική γραφή ενεβριμήθη. «Δεν διατάζει απλώς και μόνο, αλλά με πολλή σφοδρότητα» (Χ). «Τους κοίταξε αυστηρά και συνοφρυώθηκε (σούφρωσε τα φρύδια) και τους κούνησε απειλητικά το κεφάλι» (Ζ). Από το εν και βριμάομαι (από το βρίμη)=συγκινούμαι από οργή (g). Το ρήμα χρησιμοποιείται για άλογα που φυσούν με τα ρουθούνια τους (Αισχύλ. Θηβ. 461), για ανθρώπους οργισμένους ή λυπημένους (Λουκιανού Νεκρολ. 20). Βρίσκεται δύο φορές στον Μάρκο (α 43,ιδ 5) και στον Ματθαίο μόνο εδώ. Και με διαφορετική έννοια δύο φορές στον Ιωάννη (ια 33,38). Εδώ όπως στο Μάρκ. α 43 σημαίνει δίνω εντολή με έμφαση (a).
(2)   Κανείς να μη μάθει αυτό που έγινε σε εσάς· λόγος της απαγόρευσης αυτής ήταν η αποφυγή κάθε επίδειξης (δ).
«Αν όμως αλλού φαίνεται να λέει· Πήγαινε και να διηγείσαι τη δόξα του Θεού (Λουκ. η 39), δεν είναι εκείνο αντίθετο με αυτό, αλλά και πάρα πολύ σύμφωνο. Διότι διδάσκει εμείς μεν οι ίδιοι να μη λέμε τίποτα για τον εαυτό μας, αλλά και αυτούς που θέλουν να μας εγκωμιάζουν να τους εμποδίζουμε· αν όμως η δόξα αναφέρεται στο Θεό, όχι μόνο να μην το εμποδίζουμε, αλλά και προστάζει να το κάνουμε αυτό» (Χ).

Ματθ.9,31 οἱ δὲ ἐξελθόντες διεφήμισαν(1) αὐτὸν ἐν ὅλῃ τῇ γῇ ἐκείνῃ.
Ματθ.9,31 Αυτοί όμως, μόλις βγήκαν έξω, διέδωσαν τη φήμη του σ’ όλη την περιοχή εκείνη.
(1)   Διαφήμισαν αυτόν ως θαυματουργό και ως υιό του Δαβίδ (L). Διαφήμισαν=διέσπειραν τη φήμη του. Συναντιέται στο Μάρκ. α 45 και στο Ματθ. κη 15 (a). Το αίσθημα της ευγνωμοσύνης υπερίσχυσε του καθήκοντος της προς τον Σωτήρα υπακοής· άλλωστε και καταλάβαιναν την εντολή αυτή που δόθηκε από μετριοφροσύνη, ότι δεν τους δέσμευε και για αυτό για το συμφέρον του ευαγγελίου έσπευσαν να διαφημίσουν (δ).

Στιχ. 32-34. Η θεραπεία του κωφαλάλου.

Ματθ.9,32 (1)Αὐτῶν(2) δὲ ἐξερχομένων ἰδοὺ προσήνεγκαν(3) αὐτῷ ἄνθρωπον κωφὸν(4) δαιμονιζόμενον(5)·
Ματθ.9,32 Ενώ έβγαινε έξω οι δύο τυφλοί, του έφεραν έναν κωφάλαλο δαιμονισμένο.
(1)   Μετά την ανάσταση της κόρης του Ιαείρου και την θεραπεία των τυφλών έχουμε ως τρίτο θαύμα της τρίτης τριάδας την θεραπεία του δαιμονισμένου κωφού. Κύρίως η επιστροφή της ακοής και της λαλιάς και όχι τόσο η εκδίωξη του δαιμονίου –διότι εκδίωξης δαιμονίων έδωσε ήδη παράδειγμα ο ευαγγελιστής- είναι το ειδικό χαρακτηριστικό του θαύματος αυτού.
Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι, για να μπει το θαύμα αυτό εδώ. Και μάλιστα: α) το θαύμα αυτό αύξησε ακόμη πιο πολύ τη φήμη του Μεσσία και υποβοήθησε στο να διευρυνθεί το πεδίο της δράσης του με την αποστολή σε περιοδεία κηρύγματος των Δώδεκα. β) Σημείωσε νέο στάδιο στην ολοένα αυξανόμενη εχθρότητα των Φαρισαίων. Φθάνουν αυτοί μέχρι το σημείο να πουν, ότι με τον άρχοντα των δαιμονίων βγάζει τα δαιμόνια (p).
(2)   Των τυφλών που ξαναείδαν.
(3)   «Αυτό που έπασχε δεν ήταν φυσικό αλλά ήταν η κακία του δαίμονα· για αυτό και χρειαζόταν άλλους να τον οδηγήσουν στο Χριστό. Διότι δεν μπορούσε να παρακαλέσει από μόνος του, αφού ήταν άφωνος, ούτε άλλους να ικετεύσει αφού ο δαίμονας του είχε δέσει τη γλώσσα και μαζί με τη γλώσσα και την ψυχή του δέσμευσε. Για αυτό δεν απαιτεί πίστη από αυτόν, αλλά αμέσως διορθώνει το νόσημα» (Χ).
(4)   «Κωφό λέει εδώ τον άλαλο. Διότι λέγεται κωφός όχι μόνο αυτός που δεν ακούει, αλλά και αυτός που δεν μιλά» (Ζ). Δες Λουκ. α 22. Πιθανώς ο ασθενής είχε χάσει και την ακοή.
(5)   «Δεν ήταν από τη φύση μουγγός, αλλά ο δαίμονας έδεσε τη γλώσσα του» (Ζ).

Ματθ.9,33 καὶ ἐκβληθέντος τοῦ δαιμονίου ἐλάλησεν ὁ κωφός(1), καὶ ἐθαύμασαν(2) οἱ ὄχλοι λέγοντες ὅτι οὐδέποτε ἐφάνη οὕτως(3) ἐν τῷ Ἰσραήλ(4).
Ματθ.9,33 Και μόλις έδιωξε το δαιμόνιο, μίλησε ο κωφάλαλος. Κι ο κόσμος θαύμασε και είπε: «Ποτέ ως τώρα δεν είδαν οι Ισραηλίτες τέτοια πράγματα!»
(1)   «Ο Σωτήρας έβγαλε αμέσως τον δαίμονα και όταν εκδιώχτηκε, λύθηκαν μεν τα δεσμά, και συνήλθε και μίλησε ο άνθρωπος» (Ζ). Ο Σωτήρας μαζί με την εκδίωξη του δαιμονίου επανέφερε και την υγιή κατάσταση του εγκεφάλου και των φωνητικών οργάνων (ακόμη και της ακοής), και για αυτό ταυτόχρονα με το διώξιμο του δαίμονα μίλησε ο κωφός (δ).
(2)   Η ταυτόχρονη θεραπεία και από τον δαίμονα και από την κώφωση, που συντελέστηκε με τέτοια εξουσία και έτσι ραγδαία, προκάλεσαν το θαυμασμό του όχλου.
(3)   «Με την έννοια ότι ποτέ δεν φάνηκαν τέτοια παράδοξα» (Ζ).
(4)   Στο έθνος δηλαδή, στο οποία τόσα πολλά παράδοξα φάνηκαν (b).
«Τον έβαζαν πιο ψηλά από όλους τους θαυματουργούς που φάνηκαν από αιώνες· διότι θεράπευε κάθε νόσημα και ταχύτατα και με εξουσία· και άλλοτε μεν με λόγια, άλλοτε δε με άγγιγμα, άλλοτε πάλι και με άγγιγμα και με λόγια, και για να μιλήσουμε απλά, όπως ήθελε, δείχνοντας με όλα την παντοδυναμία του» (Ζ).

Ματθ.9,34 (1)οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἔλεγον· ἐν τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων(2) ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια(3).
Ματθ.9,34 Οι Φαρισαίοι όμως έλεγαν: «Με τη δύναμη του άρχοντα των δαιμονίων διώχνει τα δαιμόνια».
(1)   Ο στίχος αυτός μπαίνει από τον Hort εντός [ ] και αποσιωπάται από τους κώδικες Dak, την συριακή μετάφραση του Σινά, τον Ιλάριο και τον Τατιανό. Μαρτυρείται όμως από όλους τους άλλους κώδικες. Επιπλέον το χωρίο αυτό είναι κατά πάντα όμοιο με το Λουκ. ια 14 και εξής, όπου αμέσως μετά τη θεραπεία του κωφού εμφανίζονται κάποιοι να λένε ότι με τον Βεελζεβούλ τον άρχοντα των δαιμονίων βγάζει τα δαιμόνια (L).
(2)   Με τη βοήθεια του άρχοντα των δαιμονίων τον οποίο οι ίδιοι Φαρισαίοι παρακάτω (Ματθ. ιβ 24) ονομάζουν Βεελζεβούλ (δ). Οι Φαρισαίοι δεν μπορούσαν να αρνηθούν το μέγεθος των θαυμάτων του Κυρίου· για αυτό αποδίδουν αυτά σε μεγάλο παράγοντα, αν και πονηρό (b).
(3)   «Δεν ντρέπονταν να φλυαρούν πράγματα που εύκολα ελέγχονταν. Διότι αυτός που έχει φίλο τον άρχοντα των δαιμονίων, κάνει πράγματα φιλικά σε εκείνον· αγαπητό όμως στο δαίμονα είναι το να βλάπτει πάντα τους ανθρώπους, το να διδάσκει κάθε αμαρτία, το να απομακρύνει όλους από το Θεό· ο Χριστός όμως έκανε τα αντίθετα από αυτά, ευεργετώντας πάντα τους ανθρώπους, διδάσκοντας κάθε αρετή, φέρνοντας όλους στο Θεό» (Ζ).
Και «δεν έβγαλε μόνο δαιμόνια, αλλά και λεπρούς καθάρισε, και νεκρούς ανέστησε, και θάλασσα χαλιναγώγησε, και αμαρτήματα εξαφάνιζε, και βασιλέια κήρυττε και στον Πατέρα έφερνε· πράγματα τα οποία ο δαίμονας ούτε θα μπορούσε ποτέ να προτιμήσει ούτε θα ήταν δυνατόν ποτέ να πραγματοποιήσει. Ο δαίμονας όταν υβρίζεται δεν ευεργετεί, αφού μάλιστα και όταν δεν υβρίζεται βλάπτει αυτούς που πιστεύουν σε αυτόν και τον τιμούν. Ο Χριστός όμως κάνει το αντίθετο» (Χ).

Στιχ. 35-38. Ανάγκη ποιμένων και διδασκάλων.

Ματθ.9,35 Καὶ(1) περιῆγεν ὁ Ἰησοῦς τὰς πόλεις πάσας καὶ τὰς κώμας διδάσκων ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν καὶ κηρύσσων τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας(2) καὶ θεραπεύων πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν ἐν τῷ λαῷ(3).
Ματθ.9,35 Ο Ιησούς περιόδευε σ’ όλες τις πόλεις και στα χωριά, δίδασκε στις συναγωγές τους, κήρυττε το χαρμόσυνο μήνυμα για τον ερχομό της βασιλείας του Θεού και γιάτρευε κάθε ασθένεια και κάθε αδυναμία στο λαό.
Αφού ο ευαγγελιστής τελείωσε τα παραδείγματα από τη διδασκαλία του Χριστού (κεφ. ε-ζ) και από τα θαύματά του (κεφ. η-θ 34), έχει την πρόθεση τώρα να δείξει, πώς η δημόσια αυτή δράση του Κυρίου διευρύνθηκε με την αποστολή των δώδεκα αποστόλων. Η φήμη του Ιησού διαδόθηκε σε όλη τη χώρα του Ισραήλ (θ 26-31) και παντού οι άνθρωποι επιθυμούσαν να τον δουν. Στέλνει λοιπόν τους 12, για να επεκτείνουν το έργο του (a).
(1)   Πριν δώσει σε μας παραδείγματα από τη διδασκαλία και από τις θαυματουργικές θεραπείες του Μεσσία, παρουσίασε στα προηγούμενα ο ευαγγελιστής περίληψη του έργου του ως συνόλου (δ 23-25). Εδώ δίνει και πάλι σε μας μία παρόμοια περίληψη (σ. 35). Και αναφέρει δεύτερη περιοδεία του Σωτήρα στη Γαλιλαία, στην οποία δίδασκε το λαό και θεράπευε τους αρρώστους του (δ).
(2)   Εννοείται του Θεού (b).
(3)   Αυθεντική γραφή χωρίς αυτό=Κάθε νόσο και κάθε ασθένεια, εννοείται όλων, όσων έφερναν σε αυτόν (b). «Ο παρών ευαγγελιστής τα είπε αυτά και στην αρχή του τετάρτου κεφαλαίου και ερμηνεύτηκαν σε εκείνο» (Ζ).

Ματθ.9,36 Ἰδὼν δὲ τοὺς ὄχλους ἐσπλαγχνίσθη(1) περὶ αὐτῶν, ὅτι ἦσαν ἐκλελυμένοι(2) καὶ ἐῤῥιμμένοι(3) ὡς(4) πρόβατα μὴ ἔχοντα ποιμένα(5).
Ματθ.9,36 Όταν είδε ο Ιησούς τον κόσμο, τους σπλαχνίστηκε, γιατί ήταν ταλαιπωρημένοι και εγκαταλειμμένοι σαν πρόβατα που δεν έχουν ποιμένα.
(1)   Συναντιέται 4 φορές στον Ματθαίο, 4 στον Μάρκο, 3 στον Λουκά και στους Ο΄ σπάνια (a). Εκτός από τις παραβολές (Ματθ. ιη 27,Λουκ. ι 33,ιε 20) χρησιμοποιείται πάντοτε για μόνο το Χριστό (p). Ετυμολογείται η λέξη από το σπλάγχνα, που είναι έδρα των τρυφερών αισθημάτων, και σημαίνει δείχνω, έχω συμπάθεια, οίκτο, έλεος για κάποιον (δ). Η διάθεση του Ιησού ήταν κατ’ εξοχήν καρποφόρα σε έργα ελέους (b).
(2)   Αυθεντική γραφή εσκυλμένοι. Το σκύλλω στον Αισχύλο και στην Ανθολογία με την έννοια του γδέρνω ή ξεσχίζω. Στην Κ.Δ. με την έννοια του ενοχλώ ή όπως συνήθως λέμε φορτώνομαι κάποιον (Μάρκ. ε 35,Λουκ. ζ 6,η 49). Χρησιμοποιούμενο εδώ για τον απλό λαό, περιγράφει τις θρησκευτικές τους συνθήκες. Ο λαός είχε κακουχηθεί, ενοχληθεί, μπερδευτεί από εκείνους οι οποίοι τον είχαν διδάξει· εμποδιζόμενος από το να μπει στη βασιλεία των ουρανών (Ματθ. κγ 13) είχε επιφορτιστεί με δυσβάστακτα φορτία, τα οποία οι Φαρισαίοι επέβαλλαν σε αυτόν (κγ 4)(a).
Αποδίδει η λέξη εσκυλμένοι έννοια πολύ ταιριαστή, που σημαίνει ταλαιπωρημένοι, βασανισμένοι, σε άθλια πνευματική κατάσταση, εξαιτίας της έλλειψης διδασκαλίας αληθινής. Η γραφή εκλελυμένοι σημαίνει τελείως κουρασμένοι, αποκαμωμένοι εννοείται εδώ πνευματικά (δ).
(3)   Σημαίνει ανθρώπους πεσμένους κάτω και ξαπλωμένους στο έδαφος είτε λόγω μέθης είτε λόγω θανάσιμων τραυμάτων (a). Εδώ σημαίνει τους απεριμμένους, κοινώς παραπεταμένους, δηλαδή παραμελημένους, στερημένους από κάθε φροντίδα και περιποίηση πνευματική, διδασκαλία και οδηγία (δ)· εγκαταλελειμμένους, καταβεβλημένους από τον κόπο.
Τα πρόβατα χωρίς ποιμένα απειλούνται από κινδύνους, από τους οποίους προσπαθούν να διαφύγουν με τη φυγή, τρέχοντας τα μεν κατόπιν των άλλων, για να συνενωθούν· ή αναζητούν τόπους βοσκής, τους οποίους δεν μπορούν να βρουν, έως ότου πέφτουν κουρασμένα. Με έλλειψη πνευματικών αρχηγών ζηλωτών και αφιλοκερδών, αληθινών ποιμένων, οι Ισραηλίτες εξαντλούνταν από απόπειρες όπως αυτή του Ιούδα του Γαλιλαίου, που κατέληγαν σε αποθάρρυνση (L). Τα πρόβατα «είναι παραπεταμένα, δηλαδή κουρασμένα διότι δεν υπάρχει αυτός που θα τα φροντίσει» (Ζ). Και όμως μία τέτοια άθλια κατάσταση αποτελούσε το προοίμιο βοήθειας που πλησίαζε (b).
(4)   Αυθεντική γραφή Ωσεί.
(5)   Παρομοίωση που συναντιέται και στην Π.Δ. Δηλαδή αυτοί που έχουν διάθεση να δεχτούν το ευαγγέλιο και να σωθούν είναι πολλοί, αλλά οι πνευματικοί εργάτες που θα υπηρετήσουν στο πνευματικό αυτό έργο είναι λίγοι. Δες Αριθμ. κζ 17,Γ΄Βασ. κβ 17,Ιεζ. λδ 5 (a).
«Αυτή είναι η κατηγορία για τους άρχοντες των Ιουδαίων, ότι δηλαδή, αν και ήταν ποιμένες, έδειχναν τα γνωρίσματα των λύκων· διότι όχι μόνο δεν διόρθωναν το πλήθος, αλλά και κατέστρεφαν την προκοπή τους. Εκείνοι δηλαδή θαύμαζαν και έλεγαν ότι ουδέποτε φάνηκε κάτι τέτοιο στο Ισραήλ και αυτοί έλεγαν τα αντίθετα, ότι με τον άρχοντα των δαιμονίων βγάζει τα δαιμόνια» (Χ).

Ματθ.9,37 τότε λέγει τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ(1)· ὁ μὲν θερισμὸς(2) πολύς(3), οἱ δὲ ἐργάται(4) ὀλίγοι(5).
Ματθ.9,37 Τότε λέει στους μαθητές του: «Ο θερισμός είναι πολύς, οι εργάτες όμως λίγοι.
(1)   Ο λόγος που ακολουθεί είναι παροιμία και ο θερισμός χρησιμοποιήθηκε με μεταφορική έννοια στην προχριστιανική γραμματεία. Στα αποκαλυπτικά χωρία της Π.Δ. (Ιωήλ δ 13, δες Ησ. ιζ 5-11) όπως και στις ιουδαϊκές αποκαλύψεις ο θερισμός είναι συνώνυμος με την κρίση (δες και Ματθ. ιγ 30,39 «ο θερισμός είναι η συντέλεια του αιώνος»)· αλλά στο παρόν χωρίο η εικόνα εφαρμόζεται διαφορετικά, με την ευκαιρία δηλαδή που παρέχεται στον θεριστή, μετά από κόπους που προηγήθηκαν, να μαζέψει καλή σοδειά (S).
Θερισμός στην Κ.Δ. διότι στην Π.Δ. ήταν ο καιρός της σποράς. Δες Ιω. δ 35,36. Και πάλι ο παρών καιρός είναι η εποχή της σποράς και η συντέλεια του κόσμου ο θερισμός (b).
(2)   Δεν σημαίνει εδώ την πράξη του θερισμού όπως στο Ματθ. ιγ 30,Μάρκ. δ 29, αλλά τα στάχυα του σιταριού τα ώριμα για θερισμό (Αποκ. ιδ 15)(L).
«Θερισμό ονομάζει τώρα αυτούς που πρόκειται να πιστέψουν, διότι είναι έτοιμοι για συγκομιδή… Και είπε θερισμό δείχνοντας την ευκολία αυτής της υπηρεσίας, διότι ο μεγαλύτερος κόπος προηγήθηκε και συντελέστηκε από τους προφήτες, οι οποίοι, σαν κάποια σπέρματα πίστης έριξαν από πριν στους Ιουδαίους τα σχετικά με το Χριστό» (Ζ).
(3)   Ο συγκινητικός πόθος του λαού, που ήταν γεμάτος με την προσδοκία του ερχόμενου Μεσσία, τον έκανε κατά τρόπο ειδικό επιδεκτικό να δεχτεί το ευαγγέλιο της Βασιλείας, αρκεί να βρίσκονταν αρκετοί κήρυκες (S).
(4)   Κατάλληλα πρόσωπα, στα οποία θα ανετίθετο το έργο (b). Τέτοια λοιπόν «λέει τους μαθητές του, τους οποίους ήθελε να στείλει για να κάνουν την συγκομιδή αυτών των στάχυων» (Ζ).
(5)   «Λέγοντας τώρα θερισμό και εργάτες, υπενθύμισε σε αυτούς και τα λόγια του Βαπτιστή» (Ζ). Δες Ματθ. γ 12.

Ματθ.9,38 δεήθητε(1) οὖν τοῦ κυρίου τοῦ θερισμοῦ(2) ὅπως ἐκβάλῃ(3) ἐργάτας εἰς τὸν θερισμόν αὐτοῦ.
Ματθ.9,38 Γι’ αυτό παρακαλέστε τον κύριο του χωραφιού να στείλει εργάτες για το θερισμό του».
(1)   Δες πόσο μεγάλη αξία έχουν οι προσευχές. Ο ίδιος ο Κύριος του θερισμού επιθυμεί και ο ίδιος να παρακινηθεί από προσευχές (b). «Παρακαλέστε, είπε, όχι διότι είχε ανάγκη να τον παρακαλέσουν… αλλά για να διδάξει τους μαθητές, να ικετεύουν το Θεό για αυτούς που βρίσκονται στην πλάνη» (Ζ).
(2)   Ή, «κύριο του θερισμού λέει τον εαυτό του διότι για αυτόν φυλάγεται αυτός ο θερισμός και προς αυτόν πρόκειται να γίνει η συγκομιδή και επειδή έχει εξουσία να κάνει τον θερισμό» (Ζ), «και έμμεσα φανερώνει ότι αυτός είναι που έχει το κύρος… ότι αυτός είναι ο γεωργός, αυτός ο Κύριος του θερισμού, αυτός ο δεσπότης των προφητών» (Χ).
Ή, πιο σωστά, ο Θεός, ο Κύριος του Ισραήλ (L), ο ιδιοκτήτης του αλωνιού (εκκλησίας) και του σιταριού (των πιστών), και συγκύριος είναι και ο γιος του (δ).
(3)   Το εκβάλλω εδώ έχει την έννοια του στέλνω με αποστολή, μοναδική περίπτωση στην Κ.Δ. (L).

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι’ (10)

Στιχ. 1-4. Οι δώδεκα μαθητές.

Ματθ.10,1 (1)Καὶ (2)προσκαλεσάμενος(3) τοὺς δώδεκα(4) μαθητὰς αὐτοῦ ἔδωκεν(5) αὐτοῖς ἐξουσίαν(6) πνευμάτων ἀκαθάρτων(7) ὥστε ἐκβάλλειν αὐτὰ(8) καὶ θεραπεύειν(9) πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν(10).
Ματθ.10,1 Ο Ιησούς κάλεσε τότε τους δώδεκα μαθητές του και τους έδωσε την εξουσία πάνω στα δαιμονικά πνεύματα, για να μπορούν να τα διώχνουν, και να μπορούν να θεραπεύουν κάθε ασθένεια και κάθε αδυναμία.
(1)   Οι οπαδοί των δύο πηγών κριτικοί υποστηρίζουν, ότι η περικοπή αυτή του Ματθαίου συντάχθηκε με βάση τον Μάρκο. Από την άλλη είναι σαφές ότι ο Ματθαίος δεν εξαρτάται από τον Μάρκο ούτε ως προς την στον κατάλογο σειρά των ονομάτων των αποστόλων ούτε ως προς το χρόνο και τόπο αυτής της πρώτης αποστολής τους (L).
(2)   Αυτό σαφώς συνδέεται με το τέλος του ενάτου κεφαλαίου (b).
(3)   Ο Σωτήρας σε διάφορους καιρούς είχε καλέσει αυτούς τους 12. Δες Ιω. α 41 και εξής, Ματθ. δ 18-22,θ 9, για την κλήση των επτά· για την εποχή και τον τρόπο της κλήσης των υπόλοιπων 5 τίποτα δεν αναφέρουν οι ευαγγελιστές· αλλά γενικά μόνο αναφέρει ο Λουκάς ότι διάλεξε αυτούς πριν την επί του όρους ομιλία (Λουκ. στ 13)· αλλά ο Λουκάς έχει την επί του όρους ομιλία σε τελείως διαφορετική από τον Ματθαίο σειρά, μετά την κλήση του Ματθαίου (λουκ. ε 27). Το μόνο βέβαιο είναι ότι κατά την δεύτερη αυτή περιοδεία στη Γαλιλαία είχε ήδη καλέσει όλους τους 12. Εδώ λοιπόν προσκάλεσε αυτούς για να τους στείλει στο κήρυγμα. Πρόκειται λοιπόν όχι για την κλήση στο αποστολικό αξίωμα η οποία είχε γίνει προηγουμένως, αλλά για την ιδιαίτερη πρόσκληση για μετάδοση οδηγιών στους ήδη καλεσμένους αποστόλους (δ).
Είχε έλθει ο καιρός να σταλθούν στο έργο από τον Διδάσκαλο, έτσι ώστε να δημιουργηθούν περισσότερα από ένα κέντρα κηρύγματος. Τώρα έγιναν 7 κεντρα, δηλαδή, αυτός και τα 6 ζευγάρια των αποστόλων. Ο Ματθαίος αποσιωπά ότι στάλθηκαν ανά δύο, αλλά στον κατάλογο αριθμεί αυτούς κατά ζεύγη. Ο στενός αυτός κύκλος των μαθητών είχε ήδη λάβει κάποια εκπαίδευση από αυτόν, και κάποιοι από αυτούς είχαν μαθητεύσει πριν και στον Βαπτιστή. «Πρόσεξε, σε παρακαλώ, και τον κατάλληλο χρόνο της αποστολής· διότι δεν τους έστειλε από την αρχή, αλλά όταν είχαν απολαύσει αρκετά να τον ακολουθούν, και είδαν και νεκρό να ανασταίνεται, και θάλασσα να μαλώνεται, και δαίμονες που διώχτηκαν, και παράλυτο που θεραπεύτηκε, και αμαρτήματα που συγχωρέθηκαν, και λεπρό που καθαρίστηκε και αφού έλαβαν αρκετή πείρα της δύναμής του και με έργα και με λόγια, τότε τους στέλνει» (Χ).
(4)   Από το Ματθ. ιθ 28 γίνεται σαφές, ότι ο αριθμός ήταν συμβολικός και ανταποκρινόταν στις 12 φυλές, από τις οποίες κατά τρόπο ιδανικό αποτελούνταν ακόμη το έθνος (S).
«Διαλέγει δώδεκα μαθητές σύμφωνα με τον αριθμό των δώδεκα φυλών» (Θφ).
Είναι αξιοσημείωτο ότι πολύ λίγα γνωρίζουμε και για το μετέπειτα έργο των ανδρών αυτών, οι οποίοι διακρίθηκαν με το μεγάλο όνομα του αποστόλου. Γνωρίζουμε όχι πάρα πολλά για τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, πολύ λίγα για έναν ή δύο από τους άλλους. Αλλά για τους υπόλοιπους μόνο ονόματα γνωρίζουμε. Και όμως μέγα έργο πρέπει να συντελέστηκε από αυτούς, όπως φαίνεται από την ταχύτητα, με την οποία ο ρωμαϊκός κόσμος επέστρεψε, αποτέλεσμα το οποίο προϋποθέτει εξαντλητικότατους κόπους στην αποστολική και στην αμέσως μετά από αυτήν εποχή.
Αλλά στην Κ.Δ. δοξάζεται το έργο και όχι οι εργάτες. Το ευαγγέλιο είναι το παν, ενώ δευτερεύουσας σημασίας αυτοί που το κήρυξαν. Η ιστορία λίγα λέει σε μας για τα κατορθώματα των αποστόλων. Είναι περισσότερο από αρκετό να γνωρίζουμε, ότι στην επουράνια πόλη το τείχος έχει «δώδεκα θεμέλια και πάνω σε αυτά δώδεκα ονόματα των δώδεκα αποστόλων του αρνίου»(Αποκ. κα 14).
(5)   «Πώς αφού ήταν λίγοι οι μαθητές δεν πρόσθεσε και άλλους; Πρόσθεσε σε αυτούς αλλά όχι σε άριθμό, αλλά σε δύναμη. Διότι έδωσε σε αυτούς, λέει, εξουσία» (Ζ).
(6)   Ο Χριστός δεν είχε μόνο τη δύναμη να εργάζεται θαύματα αλλά μπορούσε να μεταδώσει αυτήν και σε άλλους (ο). Μεγάλη η εξουσία αυτού που δίνει εξουσία (b). Αυτό ήταν άνευ προηγουμένου στην ιουδαϊκή ιστορία. Ούτε ο Μωϋσής ούτε ο Ηλίας έδωσαν δύναμη θαυματουργική στους μαθητές τους. Στον Ηλία επιτράπηκε να μεταβιβάσει τις δυνάμεις του στον Ελισσαίο, αλλά μόνο όταν απομακρύνθηκε οριστικά από τη γη.
(7)   Είναι αντικείμενο του «έδωσε εξουσία» το οποίο συντάσσεται ή με απλό απαρέμφατο ή και απλώς με γενική. Έτσι και εδώ, εξουσίαν πνευμάτων ακαθάρτων= δύναμη και εξουσία, ώστε να περιορίζουν αυτά. Η διαφορετική γραφή κατά πνευμάτων= εναντίον, για βλάβη και εκδίωξή τους (δ).
(8)   «Πώς λοιπόν έβγαζαν τα πνεύματα; Από την δική του προσταγή, από την εξουσία» (Χ)· «με το όνομα του Χριστού» (Ζ).
(9)   Αυτό προφανώς αποδίδεται στη λέξη εξουσία ως δεύτερο αντικείμενο=εξουσία πνευμάτων ακαθάρτων (ώστε να βγάζουν αυτά) και εξουσία να θεραπεύουν… (δ).
(10)   «Τους δίνει τη δύναμη να θαυματουργούν, έτσι ώστε προκαλώντας την κατάπληξη με τα θαύματα, να έχουν υπάκουους τους ακροατές και στη διδασκαλία» (Θφ).

Ματθ.10,2 Τῶν δὲ δώδεκα ἀποστόλων(1) τὰ ὀνόματά(2) εἰσι ταῦτα· πρῶτος(3) Σίμων(4) ὁ λεγόμενος(5) Πέτρος καὶ Ἀνδρέας(6) ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ, Ἰάκωβος(7) ὁ τοῦ Ζεβεδαίου(8) καὶ Ἰωάννης ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ,
Ματθ.10,2 Τα ονόματα των δώδεκα αποστόλων του Ιησού είναι τα εξής: Πρώτος ο Σίμων, που λέγεται Πέτρος, κι ο αδερφός του ο Ανδρέας, ο Ιάκωβος, γιος του Ζεβεδαίου, κι ο αδερφός του ο Ιωάννης·
(1)   Το μόνο χωρίο όπου ο Ματθαίος χρησιμοποιεί τη λέξη απόστολος. Πριν όμως δώσει τα ονόματα των Δώδεκα, λέει πώς ο Μεσσίας εφοδίασε αυτούς: Έδωσε σε αυτούς εξουσία… (p). Ο Σωτήρας αφού στάλθηκε από τον Πατέρα στον κόσμο (Ιω. ε 36) έστειλε και εκείνος τους 12 μαθητές προς τους ανθρώπους (Ιω. ιζ 18, κ 21) για να επιστρέψουν αυτούς σε αυτόν. Για αυτό πήραν το όνομα απόστολοι, το οποίο δηλώνει τον απεσταλμένο. Ο ίδιος επίσης ο Σωτήρας κάλεσε ύστερα από αυτά και τον Παύλο, στον οποίο έδωσε ειδική εντολή της επιστροφής των εθνών (Πραξ. κστ 17).
Αυτοί λοιπόν είναι οι κυρίως απόστολοι, ενώ από τους υπόλοιπους μαθητές μόνος ο Βαρνάβας (Πράξ. ιδ 4 και 14) καταχρηστικά ονομάζεται απόστολος, εξαιτίας της από το Άγιο Πνεύμα αποστολής στο κήρυγμα (Πράξ. ιγ 2), ενώ ήταν κυρίως ευαγγελιστής, όπως οι Ο΄(70 απόστολοι) (δ).
(2)   «Επειδή ανέφερε σε εμάς δύο ζευγάρια αποστόλων, του Πέτρου δηλαδή και του Ιωάννη, και μετά από αυτά έδειξε ότι κλήθηκε ο Ματθαίος, αλλά για την κλήση και τα ονόματα των άλλων αποστόλων, δεν μας είπε τίποτα, εδώ αναγκαστικά αναφέρει τον κατάλογο και τον αριθμό τους και κάνει φανερά τα ονόματα» (Χ), «και για να γνωρίζουμε αυτούς και για να τους διακρίνουμε από τους ψευδαποστόλους. Διότι εμφανίστηκαν πολλοί ψευδαπόστολοι» (Ζ).
(3)   Εννοεί, πρέπει να αριθμηθεί (δ). Η λέξη είναι απροσδόκητη σε κατάλογο όπως αυτός που ακολουθεί. Μπορεί μόνο να σημαίνει, ότι ο Πέτρος ήταν ο περισσότερο εξέχων μεταξύ των μελών του αποστολικού κύκλου (a). Η λέξη δηλώνει την υπεροχή του Πέτρου (p).
«Πρώτος από όλους και κορυφαίος ο αγράμματος και απλός άνθρωπος του λαού» (Χ).
Πρώτος εξαιτίας της έξοχης και διακεκριμένης θέσης, την οποία μετά την ανάληψη με την εργασία του ιδίως από την πεντηκοστή κατέλαβε στους αποστόλους· διότι πρωτεία σε κανέναν από τους αποστόλους δεν απένειμε ο Σωτήρας· αλλά μόνο με τους ακούραστους αποστολικούς του μόχθους κατέλαβε ο Πέτρος όπως και ο Παύλος, εξαιρετική ανάμεσά τους θέση… διότι μόνο τα προσωπικά πρωτεία εργασίας και καρπών και στους αποστόλους και στους διαδόχους τους αναγνωρίζονται στην εκκλησία (δ).
Η σειρά που ακολουθεί στον κατάλογό του ο Ματθαίος συμφωνεί κατεξοχήν με αυτήν του Λουκά, ενώ του Μάρκου με αυτήν των Πράξεων (S). Ο Ματθαίος στον κατάλογό του μερικές φορές μεταβάλλει την σειρά του Μάρκου (γ 16-19). Στον όμιλο των 4 πρώτων βάζει τους αδελφούς κατά ζευγάρια, αντί να βάλει τον Ανδρέα τέταρτο, όπως ο Μάρκος. Στον δεύτερο όμιλο από 4 ο Ματθαίος βάζει τον εαυτό του μετά τον Θωμά και όχι πριν από αυτόν όπως στον κατάλογο του Μάρκου (p).
«Ο μεν Μάρκος λοιπόν, τούς βάζει σύμφωνα με την αξία τους, (διότι μετά τους δύο κορυφαίους τότε αριθμεί τον Ανδρέα), ενώ αυτός δεν κάνει έτσι, αλλά αδιαφορώντας για την αξία, αναφέρει πριν από τον εαυτό του και τον Θωμά που ήταν κατά πολύ κατώτερός του» (Χ).
Παρόλ’ αυτά στους τρεις καταλόγους των συνοπτικών και στον κατάλογο των Πράξεων ο Πέτρος κατέχει πάντοτε την πρώτη θέση και ο Ιούδας την τελευταία· και στους 4 αυτούς καταλόγους βρίσκουμε 3 ομίλους που περιέχουν τα ίδια ονόματα, αδιάφορο αν η σειρά των ονομάτων είναι διαφορετική· παντού ο Πέτρος, ο Φίλιππος και ο Ιάκωβος ο μικρός μπαίνουν μπροστά στους ομίλους αυτούς (F).
(4)   Εξελληνισμένος τύπος του εβραϊκού Συμεών (S).
(5)   Ο οποίος ονομαζόταν από τους μαθητές και ακόλουθους του Σωτήρα Πέτρος, διότι έτσι τον ονόμασε ο Σωτήρας (Ιω. α 43) και με αυτό πλέον το όνομα έγινε γνωστός στην εκκλησία (δ).
(6)   Σε καθέναν από τους πρώτους δύο ομίλους, που αποτελούνται από 4 ονόματα, υπάρχει ανά ένα ελληνικό όνομα, Ανδρέας το ένα, Φίλιππος το άλλο (p). Είναι ενδιαφέρον να θυμηθούμε, ότι η Βηθσαϊδά, από την οποία κατάγονταν ο Πέτρος και ο Ανδρέας και ο Φίλιππος (Ιω. α 44) ήταν ελληνιστική πόλη (S).
(7)   «Έβαλε τον Ιάκωβο πρώτο διότι ήταν πιο μεγάλος στην ηλικία από τον Ιωάννη. Διότι στην αρετή ο Ιωάννης διέφερε» (Ζ).
(8)   Έτσι διακρίνει αυτόν από τον Ιάκωβο το γιο του Αλφαίου (b).

Ματθ.10,3 Φίλιππος καὶ Βαρθολομαῖος(1), Θωμᾶς(2) καὶ Ματθαῖος ὁ τελώνης(3), Ἰάκωβος(4) ὁ τοῦ Ἀλφαίου(5) καὶ Λεββαῖος ὁ ἐπικληθεὶς Θαδδαῖος(6),
Ματθ.10,3 ο Φίλιππος κι ο Βαρθολομαίος, ο Θωμάς κι ο Ματθαίος ο τελώνης, ο Ιάκωβος, γιος του Αλφαίου, και ο Λεββαίος, που επονομάστηκε Θαδδαίος·
(1)   Γενικώς ταυτίζεται με τον Ναθαναήλ. Δες Ιω. α 46 (S). Και εδώ και στο Ιω. α 44 αναφέρεται μαζί με τον Φίλιππο, διότι κλήθηκαν αμέσως μετά τα πρώτα 2 ζευγάρια. Ξεκάθαρα χαρακτηρίζεται στο Ιω. κα 2 ως ένας από τους 12 αυτός ο Ναθαναήλ. Είναι επίσης ο μόνος στους συνοπτικούς ο οποίος χαρακτηρίζεται όχι με το κύριο, αλλά με το πατρωνυμικό του όνομα=γιος Θαλεμά (δηλαδή του γενναίου) ή, όπως οι Ο΄ μεταφράζουν, του Θολμί, ή σύμφωνα με τον Ιώσηπο του Θολομαίου. Ήταν λοιπόν, όπως φαίνεται, το πατρωνυμικό αυτό όνομα το συνηθέστερο και γνωστότερο και για αυτό οι τρεις συνοπτικοί με αυτό χαρακτηρίζουν αυτόν (δ).
(2)   «Οι μεν Μάρκος και Λουκάς τον Ματθαίο τον έβαλαν πριν το Θωμά διότι έγινε μαθητής πριν από αυτόν. Ο Ματθαίος όμως τώρα μετριοφρονώντας υποβίβασε τον εαυτό του» (Ζ).
(3)   Ταπεινή ομολογία του ευαγγελιστή για τον εαυτό του. Δεν ονομάζει τον Πέτρο, τον Ανδρέα και τους υπόλοιπους ψαράδες· ονομάζει όμως τον εαυτό του τελώνη (b). «Ονόμασε τον εαυτό του τελώνη για να ταπεινώσει τον εαυτό του» (Ζ).
(4)   Οι 4 απόστολοι που ονομάζονται μετά το Ματθαίο είχαν κληθεί πρόσφατα, κατά την τελευταία περιοδεία του Σωτήρα στη Γαλιλαία (Ματθ. θ 35 και εξής). Στη σειρά της απαρίθμησής τους ο Μάρκος ακολουθεί τον Ματθαίο· μόνος ο Λουκάς έβαλε πιο πριν τον Σίμωνα τον Ζηλωτή από τον Ιούδα του Ιακώβου, πιθανώς για να φέρει τους δύο συνονόματους (Ιούδας) τελευταίους (δ).
(5)   «Διότι ήταν, όπως προανέφερα, και ο Ιάκωβος του Ζεβεδαίου» (Χ). Ο Ιάκωβος ο γιος του Αλφαίου ή Κλωπά (Ιω. ιθ 25). Δεν είναι ο ίδιος με τον αδελφόθεο. Ούτε ο Αλφαίος ταυτίζεται με τον πατέρα του Λευΐ ή Ματθαίου (Μάρκ. β 14), διότι τότε, εάν ο Ιάκωβος και ο Ματθαίος ήταν αδελφοί θα έμπαινε στον κατάλογο μαζί το τρίτο αυτό ζευγάρι των αδελφών (δ).
(6)   Σύμφωνα με τους κώδικες σιναϊτικό και βατικανό: ο του Αλφαίου και Θαδδαίος. Παραλείπουν το: Λεββαίος ο επικληθείς. Ο Θαδδαίος που είναι στους καταλόγους του Ματθαίου και του Μάρκου μπορεί ασφαλώς να ταυτιστεί με τον Ιούδα (υιό) Ιακώβου που είναι στον κατάλογο του Λουκά (στο ευαγγέλιο και στις Πράξεις), και τον «Ιούδα όχι τον Ισκαριώτη» που αναφέρει ο Ιωάννης. Η αρχή του ονόματιος Θαδδαίος, όπως και του Λεββαίος αποτελεί άλυτο πρόβλημα (p).
Πάντως το μεν Λεββαίος δηλώνει τον θαρραλέο, τον εύψυχο, και φαίνεται ότι ήταν το πρώτο του επώνυμο πριν κληθεί μαθητής, και έπειτα ονομάστηκε Θαδδαίος όχι από την εβραϊκή λέξη που σημαίνει τον μαστό αλλά από τη λέξη που σημαίνει εξομολόγηση, διότι πιθανώς εξομολογήθηκε τις αμαρτίες του, όταν ήλθε στον Σωτήρα (δ).

Ματθ.10,4 Σίμων ὁ Κανανίτης(1) καὶ Ἰούδας(2) ὁ Ἰσκαριώτης(3) ὁ καὶ παραδοὺς(4) αὐτόν.
Ματθ.10,4 ο Σίμων ο Κανανίτης κι ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, αυτός που τον πρόδωσε.
(1)   Υπάρχει και η γραφή Καναναίος. Ο Λουκάς αντί του Κανανίτης έχει ο ζηλωτής, λέξη που σημαίνει την έννοια της εβραϊκής λέξης Κανανίτης. Εάν όμως το ζηλωτής σημαίνει, ότι ο Σίμων υπήρξε μέλος της φανατικής μερίδας των ζηλωτών, είναι αμφίβολο. Πιθανώς αποτελεί περιγραφική λέξη, που αναφέρεται σε κάποιο γνώρισμα του χαρακτήρα του και αποδόθηκε σε αυτόν από τον Ιησού ή τους μαθητές (S).
Πάντως το όνομα Κανανίτης ή Καναναίος δεν έχει έννοια τοπική, που σημαίνει αυτόν που κατάγεται από την πόλη Κανά (διότι τότε άρμοζε Καναναίος ή Κανίτης) ή από τη Χαναάν (οπότε θα ονομάζονταν Χαναναίος και δεν θα μπορούσε να συγκαταλεχθεί στους αποστόλους αφού θα ήταν Συροφοίνιξ και όχι Ιουδαίος)(δ).
(2)   «Έρχεται στον προδότη και όχι σαν κάποιος εχθρός και αντίπαλος, αλλά σαν κάποιος που γράφει ιστορία, έτσι διηγήθηκε. Δεν είπε ο μιαρός (=βρωμερός) και μιαρώτατος, αλλά τον ονόμασε από την πόλη» (Χ).
(3)   Ότι το Ισκαριώτης σημαίνει άνθρωπος από την πόλη Κεριώθ είναι πιθανό, αλλά όχι βέβαιο. Και η τοποθεσία της Κεριώθ είναι αβέβαιη (p). Η δήλωση ανθρώπου από το μέρος της καταγωγής του (δες Ιω. α 44,κα 2) είναι συνηθισμένη στους ραββίνους. Η πλειονότητα των επιστημόνων προσκλίνει προς την εκδοχή, ότι πρόκειται για την Κεριώθ-Εζρών ή Ασώρ, για την οποία γίνεται λόγος στο Ιησ. Ναυή ιε 25 (S). Η Κεριώθ σύμφωνα με αυτά ήταν πόλη στη φυλή του Ιούδα, και φαίνεται, ότι ο Ιούδας καταγόταν από εκεί και μετακόμισε στη Γαλιλαία (δ).
(4)   Ο μεν αόριστος παραδούς εδώ δηλώνει αυτό που έγινε μία φορά· ενώ ο ενεστώτας παραδιδούς, το οποίο συνήθως χρησιμοποιεί ο Ματθαίος (κστ 25,46,48) δηλώνει τον προδότη όπου η λέξη λαμβάνεται αντί για ουσιαστικό (δ). «Ο και παραδούς αυτόν». Καταπληκτικό γεγονός, το οποίο αναφέρεται πάλι και πάλι, και αφήνεται να μιλήσει από μόνο του, χωρίς κάποιο σχόλιο· ότι δηλαδή ένας, τον οποίο ο Χριστός διάλεξε απόστολό του –ένας από τους 12- παρέδωσε αυτόν στους εχθρούς του.
Δεν χωρά αμφιβολία, ότι ο Κύριος διέκρινε στον Ιούδα τα αναγκαία προσόντα για το αξίωμα του αποστόλου. Είναι προφανές επίσης ότι ο Ιούδας ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Χριστού και ακολούθησε αυτόν με επίγνωση του τι επέβαλλε σε αυτόν η κλήση αυτή. Η προδοσία του Ιούδα είναι απόδειξη, ότι κανένα αξίωμα στην εκκλησία, οσοδήποτε υψηλό, παρέχει ασφάλεια· ολέθρια πτώση είναι δυνατή και για αυτούς που βρίσκοντα πάρα πολύ κοντά στο Χριστό.

Στιχ. 5-31. Το έργο και η εξουσία των δώδεκα μαθητών.

Ματθ.10,5 Τούτους(1) τοὺς δώδεκα ἀπέστειλεν ὁ Ἰησοῦς παραγγείλας αὐτοῖς λέγων(2)· εἰς ὁδὸν ἐθνῶν(3) μὴ ἀπέλθητε καὶ εἰς πόλιν Σαμαρειτῶν(4) μὴ εἰσέλθητε(5)·
Ματθ.10,5 Αυτούς τους δώδεκα τους έστειλε ο Ιησούς να κηρύξουν, και τους έδωσε τις εξής παραγγελίες: «Μην πάρετε το δρόμο για την περιοχή που κατοικούν ειδωλολάτρες και μην μπείτε σε πόλη Σαμαρειτών.
(1)   «Αυτούς· ποιους; Τους ψαράδες, τους απλούς ανθρώπους του λαού, τους τελώνες» (Θφ).
(2)   Οι εντολές που δίνονται στους 12 παρουσιάζονται πολύ μακρότερες στον Ματθαίο από ότι στον Μάρκο και τον Λουκά, και μεγάλο μέρος τους ταυτίζεται με τις οδηγίες που σύμφωνα με τον Λουκά δόθηκαν στους 70 αποστόλους. Κάποια τμήματα είναι κατάλληλα για την πρώτη αυτή αποστολή, άλλα όμως αναφέρονται σαφώς στην μετά την Ανάληψη περίοδο (p).
Παρόλο που η περιοδεία αυτή είναι πολύ περιορισμένη σε σύγκριση με αυτές που έγιναν από τους αποστόλους μετά τον θάνατο του Κυρίου, οι δοσμένες για αυτήν οδηγίες και παραγγελίες ήταν τέτοιες, ώστε να χρησιμεύσουν σε αυτούς σε όλη τη ζωή τους και να τους μείνουν αλησμόνητες (ο).
(3)   Σε δρόμο ο οποίος οδηγεί προς τα έθνη. Αναφέρεται στους πολυπληθείς εθνικούς κατοίκους της Παλαιστίνης (a). Η φράση σημαίνει: Μη βγείτε από το ιουδαϊκό έδαφος σε χώρες ελληνιστικές (S). Δεν ήλθε ακόμη ο καιρός, ώστε οι θησαυροί του ευαγγελίου να ξεχυθούν και στα έθνη (ο).
(4)   Οι απόστολοι ήταν κάποιες φορές αναγκασμένοι να περνούν από τους δρόμους των Σαμαρειτών κατά τις οδοιπορίες τους, δεν υπήρχε όμως ανάγκη και να μπαίνουν ή να παραμένουν στις πόλεις τους (b). Είναι αξιοσημείωτο, ότι οι Σαμαρείτες διακρίνονται προσεχτικά από τους εθνικούς και από την άποψη αυτή ο τόνος των λόγων αντιτίθεται με την αδιάλλακτη εχθρότητα των φανατικών Ιουδαίων, οι οποίοι κατά τα ταξίδια τους τα μεταξύ της Γαλιλαίας και Ιουδαίας, προτιμούσαν να περάσουν μέσω της ελληνιστικής χώρας που ήταν πέρα από τον Ιορδάνη και κατοικούνταν από εθνικούς, για να μην περάσουν από το έδαφος των Σαμαρειτών (S).
Οι Σαμαρείτες ήταν λαός μιγάδας από Εβραίους και εθνικούς μετά την καταστροφή των βασιλείου των 10 φυλών. Δες Δ΄Βασ. ιζ 24. Από το τέλος της αιχμαλωσίας βρίσκονταν αυτοί σε διαρκή αγώνα με τους Ιουδαίους. Μίσος αδιάλλακτο, φυλετικό και θρησκευτικό χώριζε τις δύο φυλές και αυτού την απήχηση συναντούμε σε πολλά σημεία της Κ.Δ. (F).
Ήταν απόγονοι εκείνων των εθνικών αποίκων τους οποίους ο βασιλιάς των Ασσυρίων Σαλαμανασάρ (Δ΄Βασ. ιζ 24) απέστειλε στη Σαμάρεια μετά την από αυτήν αιχμαλωσία και εκτόπιση των Ισραηλιτών. Οι άποικοι αυτοί αναμίχτηκαν με κάποιους Ισραηλίτες και έτσι προήλθαν οι Σαμαρείτες (ο).
(5)   «Φρόντισα πρώτα αυτούς να διορθώσω (τους Ιουδαίους), και απομακρύνοντας από όλους τους άλλους, σάς στέλνω διδασκάλους και γιατρούς σε αυτούς. Και όχι μόνο σας απαγορεύω να κηρύξετε προς άλλους πριν από αυτούς, αλλά ούτε σας επιτρέπω να πλησιάσετε οδό που οδηγεί προς αυτούς και ούτε να μπείτε σε κάποια πόλη αυτών» (Χ).
Η απαγόρευση του να μεταβούν στα έθνη ή τους Σαμαρείτες ήταν προσωρινή και ίσως περιορισμένη, μόνο για την πρώτη αποστολική περιοδεία των 12. Οι Ιουδαίοι είχαν πρώτοι δικαιώματα να τύχουν του ευαγγελισμού, αλλά και οι 12 δεν ήταν ακόμη καταρτισμένοι παρά μόνο για τους Ιουδαίους.
Όταν όμως οι απόστολοι απέκτησαν πείρα στο στενότερο αυτό πεδίο και οι Ιουδαίοι απαρνήθηκαν τα προνόμιά τους, τότε οι απόστολοι στράφηκαν προς τα έθνη και έγιναν διδάσκαλοι όλου του κόσμου. Ο Χριστός τόσο με τον λόγο του, όσο και με το παράδειγμά του έδειξε, ότι οι Σαμαρείτες (Ιω. δ 4-42,Λουκ. θ 52) και τα έθνη (Ματθ. ιε 28) δεν θα αποκλείονταν για πάντα.

Ματθ.10,6 πορεύεσθε δὲ μᾶλλον(1) πρὸς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα(2) οἴκου Ἰσραήλ(3).
Ματθ.10,6 Προτιμήστε να πάτε στους Ισραηλίτες που έχουν πλανηθεί.
(1)   Με το μάλλον δείχνει ο Σωτήρας ότι δεν είναι απολύτως επίμεμπτο το άλλο (να πάνε σε δρόμο εθνών και να μπουν σε πόλη Σαμαρειτών), αλλά ότι είναι πιο σκόπιμο τώρα να πορευτούν προς τα πρόβατα τα χαμένα του Ισραήλ. Επομένως το μάλλον=καλύτερο, ως σκοπιμότερο (δ), για να μην έχουν ποτέ βάσιμη δικαιολογία οι Ιουδαίοι λέγοντας, ότι ο ίδιος ο Κύριος απέρριψε αυτούς, επειδή έστειλε τους αποστόλους προς τα έθνη και τους Σαμαρείτες (Ιε).
(2)   «Ονόμασε αυτούς πρόβατα χαμένα, πολύ λογικά· πρόβατα μεν, διότι από παλιά ποιμαίνονταν από το Θεό· Διότι λέει ο Ψαλμός, Εσύ που ποιμαίνεις τον Ισραήλ, πρόσεξέ μας (Ψαλμ. οθ 1), χαμένα όμως, επειδή είναι αυτοί κουρασμένοι και παραμελημένοι, όπως ειπώθηκε» (Ζ).
Πρόβατα χαμένα ονομάζει τους Ισραηλίτες σύμφωνα με το Ιερεμ. κζ 6 («πρόβατα χαμένα έγινε ο λαός μου» δες και Ψαλμ. ριη 176,Ησ. νγ 6 κλπ), διότι κατά κανόνα ήταν σε τέτοια ηθική κατάσταση, ώστε ο Θεός, που ποιμαίνει τον Ισραήλ, δεν ήξερε που βρίσκονται, μιας και απαξιούσε να γνωρίσει τους δρόμους τους αφού απομακρύνθηκαν από αυτόν (δ). Πρόβατα τα οποία πνευματικά είναι νεκρά (L), πλανημένα μακριά από την πνευματική λατρεία του Θεού και παραδομένα στην τήρηση μάταιων εξωτερικών τύπων (ο).
(3)   «Από τον οίκο (=γενιά) του Ισραήλ ονόμασε αυτούς επειδή ήταν Ισραηλίτες» (Ζ). Φράση της Π.Δ. που σπάνια συναντιέται στην Κ.Δ. Δες Ματθ. ιε 24,Πράξ. β 36,ζ 42,Εβρ. η 8,10 (L)=του γένους του Ισραήλ, απόγονοι της οικογένειας Ισραήλ (g).

Ματθ.10,7 πορευόμενοι(1) δὲ κηρύσσετε λέγοντες(2) ὅτι ἤγγικεν(3) ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν(4).
Ματθ.10,7 Όπου πάτε, να κηρύττετε λέγοντας πως έφτασε η βασιλεία του Θεού.
(1)   Ανταποκρίνεται στο πορεύεσθε του σ. 6 (b). Εκεί που θα πηγαίνετε. Ή, καθώς πηγαίνετε. Και αυτό αποτελεί άλλη ένδειξη για την προσωρινότητα του χαρακτήρα των οδηγιών αυτών. Οι απόστολοι τώρα πρόκειται να είναι περιοδευτές κήρυκες, κινούμενοι από τόπο σε τόπο. Δεν πρόκειται να επιχειρήσουν προς το παρόν κάποια μόνιμη οργάνωση. Τα πρόβατα είναι όλα διασκορπισμένα και το πρώτο πράγμα, το οποίο πρέπει να γίνει είναι να αφυπνιστεί μέσα τους ο πόθος απόκτησης ποιμένα και ποίμνης. Ο Μεσσίας και η βασιλεία του είναι έτοιμα, όταν και τα πρόβατα αυτά ετοιμαστούν.
(2)   Το κύριο θέμα του Ιωάννη (Ματθ. γ 2) και του ίδιου του Ιησού (Ματθ. δ 17)(L).
(3)   «Δηλαδή είναι κοντά σας, εάν θέλετε να την αποκτήσετε» (Ζ).
(4)   Προαναγγέλλεται η προσεχής σύσταση της εκκλησίας για εγκαινιασμό ζωής σύμφωνα με τον ουράνιο τύπο (δ).

Ματθ.10,8 ἀσθενοῦντας θεραπεύετε(1), λεπροὺς καθαρίζετε(2), νεκροὺς ἐγείρετε(3), δαιμόνια ἐκβάλλετε· δωρεὰν ἐλάβετε(4), δωρεὰν δότε(5).
Ματθ.10,8 Να θεραπεύετε τους αρρώστους, να γιατρεύετε τους λεπρούς να ανασταίνετε τους νεκρούς, να κάνετε καλά τους δαιμονισμένους. Δωρεάν τα λάβατε, δωρεάν και να τα δίνετε.
(1)   «Έδωσε σε αυτούς χάρη θεραπειών, ώστε αυτοί που δεν θα πείθονταν από το κήρυγμα, θα πείθονταν από τα θαύματα» (Ζ). Και «κάνοντας αυτούς αξιόπιστους, λέει· Να θεραπεύετε τους ασθενείς…» (Χ).
(2)   Διακρίνονται εδώ και στο ια 5 οι λεπροί από τους υπόλοιπους ασθενείς ως ιδιαίτερη τάξη που ζούσε έξω από την κοινωνία των ανθρώπων (δ).
(3)   Η εξουσία να ανασταίνουν νεκρούς είναι καταπληκτική. Καμία τέτοια εξουσία δεν αναφέρεται από τον Μάρκο ή τον Λουκά και οι λέξεις αυτές αποσιωπούνται και εδώ από πολλούς κώδικες. Αλλά οι κώδικες αυτοί είναι πολύ μεταγενέστεροι, ενώ οι παλαιότεροι αναφέρουν αυτές και για αυτό δεν μπορούν να απορριφθούν ως παρείσακτες.
Πιθανότερο είναι, ότι αποσιωπήθηκαν από τους μεταγενέστερους αντιγραφείς, επειδή κανένα παράδειγμα ανάστασης νεκρού από τους μαθητές κατά την περίοδο αυτή δεν αναφέρεται στα ευαγγέλια και οι άλλοι δύο συνοπτικοί δεν μιλούν εδώ για τέτοια εξουσιοδότηση, και για αυτό θεωρήθηκε από τους αντιγραφείς ως μεταγενέστερη προσθήκη. Αλλά ο ευαγγελιστής εδώ θέλησε να δείξει, ότι ο Μεσσίας παραχώρησε στους αποστόλους του πλήρες το μέτρο της ευεργετικής δύναμης, την οποία αυτός ο ίδιος ασκούσε (p).
(4)   «Δωρεάν πήρατε από εμένα την χάρη αυτή των θεραπειών, χωρίς καθόλου οι ίδιοι να κοπιάσετε» (Ζ). «Για να μην υπερηφανευτούν από τα θαύματα που θα γίνονταν, λέει, δωρεάν την πήρατε. Δηλαδή δεν τα πήρατε αυτά ως μισθό ούτε επειδή κοπιάσατε, διότι είναι δική μου η χάρη» (Θεοδ. Μοναχ.).
(5)   «Δωρεάν δώστε αυτά στους ανθρώπους, χωρίς να ζητάτε από αυτούς τίποτα βιοτικό» (Ζ). Εάν οι απόστολοι δέχονταν αμοιβή για τα θαύματα, το αποτέλεσμα από αυτά θα εξασθενούσε (L). Η παραγγελία αυτή δεν συγκρούεται με αυτήν στο σ. 10 «είναι άξιος ο εργάτης του μισθού του». Το να δέχονται τροφή από εκείνους χάριν των οποίων μοχθούσαν, επιτρεπόταν και ήταν καθήκον εκείνων, για τους οποίους μοχθούσαν οι απόστολοι, να παρέχουν τα προς το ζην αναγκαία σε αυτούς. Αλλά το να μεταβάλλουν σε υπόθεση εμπορίου τις θαυματουργικές τους δυνάμεις δεν επιτρεπόταν για κανένα λόγο (p).
Οι απόστολοι αρνούνταν να καρπωθούν επίγεια οφέλη από τη διακονία τους (Β Κορ. ια 7. Δες Α΄Κορ. θ 18,Β΄Κορ. ιβ 13-18, Α΄Θεσ. β 9,Πράξ. κ 33-35). Η Διδαχή (ΧΙ-ΧΙΙΙ) εφιστά ομοίως την προσοχή για την παράβαση της παραπάνω αρχής (S).

Ματθ.10,9 μὴ κτήσησθε(1) χρυσὸν μηδὲ ἄργυρον μηδὲ χαλκὸν(2) εἰς τὰς ζώνας(1) ὑμῶν,
Ματθ.10,9 Μην πάρετε στο ζωνάρι σας χρυσό ή ασημένιο ή χάλκινο νόμισμα
(1)   Μη κτήσησθε… στις ζώνες σας=μην αποκτήσετε και βάλετε μέσα στις ζώνες σας (δ). «Διότι συνήθιζαν οι οδοιπόροι να κουβαλάνε βαλάντια (πουγγιά) κρεμασμένα στις ζώνες, μέσα στα οποία είχαν τα χρήματα» (Ζ).
Ή, μάλλον εννοεί τη ζώνη, η οποία επειδή ήταν κοίλη χρησίμευε για να μπαίνουν σε αυτήν νομίσματα (g). Οι οδοιπόροι συνήθως φύλαγαν τα χρήματά τους στις ζώνες, φορώντας σαν ζώνη αυτό που στα τουρκικά λέγεται κεμέρ (δ). «Δεν είπε πάντως μην πάρετε μαζί σας χρυσό, αλλά μην έχετε ως κτήμα σας» (Σχ).
(2)   Χρυσός, άργυρος, χαλκός, λέγονται και τα νομίσματα από χρυσό, άργυρο, χαλκό (δ). Τα νομίσματα του Ηρώδη ήταν κατασκευασμένα κυρίως από χαλκό. Τα αργυρά και χρυσά νομίσματα, κοπής ρωμαϊκής ή ελληνικής, ήταν σπάνια. Προτρέπει εδώ να μην προβαίνουν σε κάποια προμήθεια για το περαιτέρω ταξίδι τους. Να πηγαίνετε, λέει, στους αδελφούς σας που μένουν σε γειτονικές χώρες και ο καλύτερος τρόπος του να κατακτήσετε τις καρδιές τους και την εμπιστοσύνη τους είναι το να επαφίεστε εξ’ ολοκλήρου στην φιλοξενία τους (S).
«Νομοθετεί λοιπόν στους μαθητές τέλεια ακτημοσύνη. Πρώτα μεν διότι τους θέλει να είναι όχι μόνο υπεράνω υποψίας (χρηματισμού), αλλά και θαυμαστούς· διότι τίποτα δεν κάνει τόσο θαυμαστούς, όσο βίος απέριττος και ολιγαρκής· κατόπιν τους απαλλάσσει από κάθε φροντίδα, που συνηθίζει πολλές φορές να εμποδίζει· έπειτα θέλει να δείξει ότι η δική του δύναμη είναι αρκετή σε αυτούς για τα πάντα. Για αυτό και ύστερα έλεγε ότι, όταν σας έστειλα χωρίς βαλάντιο και σακούλι, μήπως στερηθήκατε κάτι;» (Ζ).

Ματθ.10,10 μὴ πήραν(1) εἰς ὁδὸν(2) μηδὲ δύο χιτῶνας(3) μηδὲ ὑποδήματα μηδὲ ῥάβδον(4)· ἄξιος(5) γάρ ἐστιν ὁ ἐργάτης(6) τῆς τροφῆς(7) αὐτοῦ.
Ματθ.10,10 ούτε σακίδιο για το δρόμο ούτε διπλά ρούχα ούτε υποδήματα ούτε ραβδί. Στον εργάτη πρέπει να του δοθεί η τροφή που του αξίζει.
(1)   «Πήρα λέει το σακκούλι, που χρησιμοποιούσαν στο δρόμο βάζοντας μέσα ψωμί» (Ζ). Το δισάκκι, στο οποίο έμπαινε ψωμί και άλλα αναγκαία για τροφή και ενδυμασία (δ). Σύμφωνα με τον Deissmann πρόκειται όχι για σακκούλι ψωμιού, αλλά για σακκούλι συλλογής για επαιτεία, οπότε η έννοια θα ήταν: Μη ζητιανεύετε όπως οι εθνικοί ιερείς, οι οποίοι έκαναν εκδρομές για επαιτεία (S). Η έννοια όμως αυτή αποκλείεται από το ακόλουθο «για το δρόμο».
(2)   Το εις οδόν σημαίνει για το δρόμο, την οδοιπορία (δ).
(3)   Άλλον δηλαδή εκτός από εκείνον τον οποίο φοράτε (δ).
(4)   «Αξίζει να αναζητήσουμε πώς ο μεν Ματθαίος και ο Λουκάς λένε ότι διατάχτηκαν αυτοί να μην έχουν ούτε υποδήματα ούτε ραβδί, ενώ ο Μάρκος λέει ότι επιτράπηκαν αυτά μόνα σε αυτούς;» (Ζ).
Ή, οι διαφορές αυτές οι ελαφρές δεν πρέπει να μας ανησυχούν, διότι η γενική έννοια και στους τρεις συνοπτικούς είναι η ίδια: μην προβαίνετε σε επίπονες προετοιμασίες, αλλά πηγαίνετε όπως είστε. Δεν πρέπει να μοιάζετε με πρόσωπα που ταξιδεύουν για αναψυχή ή για εμπόριο, αλλά πηγαίνετε με κάθε απλότητα (p).
Σύμφωνα με την παρατήρηση του Αυγουστίνου (de Cons. Evang ΙΙ 2,3) για να εξηγήσουμε τις λεπτές αυτές διαφορές πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη μάλλον το πνεύμα και την πρόθεση αυτού που μιλά παρά τις διάφορες μορφές, με τις οποίες μας διασώθηκαν τα λόγια του (F).
Ή, το κείμενο του Μάρκου παρουσιάζει την αρχική μορφή της εντολής, αλλά αργότερα η αυστηρότητα αυξήθηκε (S).
Ή, «αρχικά μεν έτσι διέταξε (ο Κύριος), όπως είπαν ο Ματθαίος και ο Λουκάς. Ύστερα όμως επέτρεψε σε αυτούς να φορούν μόνο σανδάλια και να έχουν ραβδί, και για να προφυλάσσουν τα πόδια τους και για να στηρίζουν το σώμα τους, δείχνοντας συγκατάβαση στην ασθένειά τους λόγω της ταλαιπωρίας από την οδοιπορία, όπως ο Μάρκος έγραψε» (Ζ).
Από τις τρεις ερμηνείες η πρώτη πιο σοβαρή.
(5)   «Για να μην πουν όμως: Από πού λοιπόν θα τραφούμε, αν δεν κουβαλάμε τίποτα, λέει, διότι είναι άξιος ο εργάτης της τροφής του» (Ζ), «κάνοντας φανερό ότι έπρεπε αυτοί να τρέφονται από τους μαθητές, έτσι ώστε ούτε αυτοί να υπερηφανεύονται εις βάρος των μαθητών τους, με την πρόφαση ότι όλα τα παρείχαν σε αυτούς χωρίς τίποτα να παίρνουν από αυτούς, ούτε εκείνοι πάλι να απομακρυνθούν εξαιτίας της περιφρόνησης εκ μέρους των αποστόλων» (Χ).
(6)   Παροιμιακός λόγος που ενσωματώνει την δίκαιη αρχή, ότι κάθε υπηρεσία δικαιούται αμοιβής, από εκείνον στον οποίον προσφέρεται (ο). «Άξιος όμως όχι απλώς ο καθένας, αλλά ο εργάτης της τροφής του» (Β).
«Δείχνει ότι αυτό το πράγμα είναι οφειλή αποκαλώντας και αυτούς εργάτες και ονομάζοντας αυτό που δίνεται μισθό. Μη δηλαδή νομίσετε, λέει, ότι επειδή η εργασία σας γίνεται με λόγια ότι είναι μικρή η ευεργεσία που προσφέρετε· διότι αυτό το πράγμα έχει κόπους πολλούς· και ό,τι τυχόν δώσουν οι διδασκόμενοι, δεν το δίνουν κάνοντάς σας χάρη, αλλά αποδίδοντας αμοιβή» (Χ).
(7)   Η λέξη αυτή περιλαμβάνει όλα όσα απαριθμούνται στους σ. 9,10 (b). «Της τροφής όμως είπε, όχι της απόλαυσης» (Θφ). Δεν επιτρεπόταν να πάρουν παραπάνω ρούχα ή τροφές, αλλά δικαιούνταν να αναμένουν τα προς συντήρησή τους αναγκαία από αυτούς που εξυπηρετούνταν από αυτούς στα πνευματικά (ο).

Ματθ.10,11 (1)εἰς ἣν δ᾿ ἂν πόλιν ἢ κώμην εἰσέλθητε, ἐξετάσατε(2) τίς ἐν αὐτῇ ἄξιός(3) ἐστι, κἀκεῖ(4) μείνατε ἕως ἂν ἐξέλθητε(5).
Ματθ.10,11 Σ’ όποια πόλη ή χωριό κι αν μπείτε, εξετάστε ποιος είναι άξιος εκεί να σας δεχτεί, και μείνετε εκεί ώσπου να φύγετε.
(1)   Το «άξιος ο εργάτης της τροφής του» ετοιμάζει την μετάβαση στα λεγόμερνα στο σ. 11, όπου αναφέρεται, ποια πρέπει να είναι η στάση των αποστόλων σε αυτούς που τους φιλοξενούν (L).
«Επειδή είπα, λέει, άξιος ο εργάτης της τροφής του, δεν σας άνοιξα τις πόρτες όλων, αλλά και εδώ διατάζω να δείξετε πολλή ακρίβεια. Διότι αυτό θα σας ωφελήσει και για να αποκτήσετε καλή φήμη και για να βρίσκετε την τροφή σας» (Χ).
«Το να αναζητούν τους άξιους σε κάθε πόλη, σημαίνει το να μην περιδιαβαίνουν τις πόρτες όλων» (Σχ).
(2)   Ρωτώντας άλλους και με πνευματική εξέταση (b).
(3)   «Ζητά να είναι ένας ο άξιος να τους υποδεχτεί, δηλαδή ο πιο σεμνός, ο πιο θεοσεβούμενος» (Ζ), «για να μην ντροπιάζεται το αξίωμα του κηρύγματος από την αναξιότητα αυτού που υποδέχεται» (Ιε) «και για να μην τους κατηγορούν επειδή αναμίχτηκαν με ανάξιους» (Θφ). Άξιος να γίνει φιλοξενητής σας (b).
(4)   Στο σπίτι του ανθρώπου αυτού (b).
(5)   Έως ότου αναχωρήσετε από την πόλη (b), «ώστε, με το να αλλάζουν σπίτια, να μην λυπούν αυτόν που τους υποδέχτκε και να μην δίνουν την εντύπωση ότι είναι λαίμαργοι» (Ζ), «για να μην κατηγορούνται ως λαίμαργοι και φανούν ότι υβρίζουν αυτούς που πρώτοι τους υποδέχτηκαν» (Θφ) και να μην εμφανίζονται ότι επιζητούν ανετότερο σπίτι (S), ή να παρέχουν την εντύπωση ανθρώπων ασταθών, ελαφρών που επιζητούν την καλοπέρασή τους (F).

Ματθ.10,12 εἰσερχόμενοι δὲ εἰς τὴν οἰκίαν(1) ἀσπάσασθε(2) αὐτὴν(3) λέγοντες· εἰρήνη τῷ οἴκῳ τούτῳ.
Ματθ.10,12 Όταν μπαίνετε σ’ ένα σπίτι, να χαιρετάτε με τα λόγια “ειρήνη σ’ αυτό το σπίτι”.
(1)   Στο σπίτι αυτού που σας σύστησαν ως άξιο (δ).
(2)   Το ασπάζομαι όπως και στο Ματθ. ε 47 σημαίνει χαιρετίζω. Χαιρετίστε αυτό «λέγοντας ειρήνη σε αυτό το σπίτι» όπως προσθέτουν ο σιναϊτικός και κάποιοι άλλοι κώδικες. Αυτός ήταν ο συνηθισμένος στους Ιουδαίους χαιρετισμός. Ότι και εδώ αυτόν τον χαιρετισμό εννοεί, φαίνεται από τον επόμενο στίχο («ας έλθει η ειρήνη σας…»)(δ).
Ο Κύριός μας αποδέχτηκε τους ήδη χρησιμοποιούμενους χαιρετισμούς και τις εθιμοτυπίες, δίνοντας σε αυτούς υψηλότερη έννοια (b). Ο χαιρετισμός αυτός δείχνει το σκοπό της εισόδου των αποστόλων, ώστε με το κήρυγμα του ευαγγελίου να φέρουν την ειρήνη στο σπίτι με την συμφιλίωση με το Θεό (δ).
(3)   Ο χαιρετισμός αυτός θα γινόταν ασχέτως του αν το σπίτι αποδεικνυόταν στη συνέχεια ανάξιο, θα έμενε όμως χωρίς αποτέλεσμα, εάν ο ιδιοκτήτης αποδείκνυε τον εαυτό του ανάξιο (S).

Ματθ.10,13 ἐὰν μὲν ᾖ ἡ οἰκία ἀξία(1), ἐλθέτω ἡ εἰρήνη ὑμῶν(2) ἐπ᾿ αὐτήν· ἐὰν δὲ μὴ ᾖ ἀξία, ἡ εἰρήνη ὑμῶν πρὸς ὑμᾶς ἐπιστραφήτω(3).
Ματθ.10,13 Κι αν το σπίτι το αξίζει, ο χαιρετισμός σας “ειρήνη” θα πάει σ’ αυτούς· αν δεν το αξίζουν, η “ειρήνη” που θα πείτε ας επιστρέψει σ’ εσάς.
(1)   Το άξιος του σ. 11 πρέπει να το θεωρήσουμε ότι σημαίνει την συνηθισμένη καλή υπόληψη, το δεύτερο όμως αυτό ότι δηλώνει και τη διάθεση του να δεχτούν οι ένοικοι το ευαγγέλιο (L). Σπίτι άξιο του ευαγγελίου με τη μετάνοια και την πίστη που δείχνει (δ).
(2)   Η ειρήνη, της οποίας εσείς υπήρξατε αγγελειοφόροι (b)· «η ειρήνη που δόθηκε από εσάς» (Ζ). Η λέξη ειρήνη υπονοεί εδώ ευτυχία, ευδαιμονία, κάθε είδος αγαθού (ο). Ελθέτω (ας έλθει). Η αρχαία ευλογία, όπως και η κατάρα θεωρούνταν ότι κατέχει κάποιο είδος αντικειμενικής ύπαρξης από μόνη της, αμέσως μόλις απαγγελόταν, και η δύναμή της ποίκιλλε ανάλογα με τον βαθμό της προσωπικής σοβαρότητας αυτού που μιλούσε. Έτσι εξηγείται και η γλώσσα που χρησιμοποιείται εδώ (ας έλθει, ας επιστρέψει). Δες Ησ. με 23,νε 11,Ζαχ. ε 3 (S). «Μάθε λοιπόν από εδώ, ότι κατεξοχήν τα έργα μας μάς ευλογούν» (Θφ).
(3)   «Δηλαδή ας μην ενεργήσει τίποτα, αλλά αφού πάρετε αυτήν μαζί σας, βγείτε» (Ζ).
Ας επιστρέψει σε σας η ειρήνη με την πληροφορία ότι εκτελέσατε ένα καθήκον, όπως και με άυξηση της ηρεμίας και πνευματικής δύναμης. Ό,τι μία φορά βγήκε από τον πλούτο του Θεού, δεν βγήκε μάταια, αλλά ασφαλώς βρίσκει κάποιον για να φτάσει μέχρις αυτόν. Αυτό είναι παρηγοριά για τους λειτουργούς, οι οποίοι φαίνονται στους εαυτούς τους ότι δεν παράγουν κάποια ωφέλεια. Ο Κύριος λέει σε αυτούς έτσι: Το περιφρόνησαν αυτό· ας το έχετε εσείς οι ίδιοι (b).

Ματθ.10,14 καὶ ὃς(1) ἐὰν μὴ δέξηται ὑμᾶς μηδὲ ἀκούσῃ τοὺς λόγους ὑμῶν, ἐξερχόμενοι(2) ἔξω τῆς οἰκίας ἢ τῆς πόλεως ἐκείνης ἐκτινάξατε τὸν κονιορτὸν(3) τῶν ποδῶν ὑμῶν.
Ματθ.10,14 Όποιος δεν σας δεχτεί και δεν ακούσει τα λόγια σας, όταν βγείτε έξω απ’ αυτό το σπίτι ή από κείνη την πόλη, τινάξτε και τη σκόνη ακόμη από τα πόδια σας.
(1)   Οικοδεσπότης ή άρχοντας πόλης (b).
(2)   Ανακόλουθος ο λόγος· αντί να πει «βγείτε από το σπίτι του και τινάξτε» μετέβαλε την σύνταξη και ως κύριο ρήμα έβαλε το «εκτινάξτε», οπότε η κανονική έκφραση θα ήταν «και αν δεν σας δεχτούν, ούτε ακούσουν τα λόγια σας, βγαίνοντας τινάξτε» (δ).
(3)   «Δήλωνε αυτό το τίναγμα, ότι όχι μόνο δεν πήραν τίποτα από εκεί, αλλά και την σκόνη από εκεί την τινάζουν από τα πόδια τους, σαν να είναι είναι και αυτή βέβηλη για αυτούς» (Ζ).
«Η φράση τινάξτε τη σκόνη από τα πόδια σας σημαίνει το εξής: ή το λέει για να δείξει ότι τίποτα δεν πήραν από αυτούς ή για να γίνει ως φανερή μαρτυρία σε αυτούς της μακράς οδοιπορίας, την οποία βάδισαν για αυτούς» (Σχ), «και δεν τους ωφέλησαν» (Θφ).
Η πράξη αυτή είναι συμβολική (δες Πράξ. ιγ 51) και εκφράζει πλήρη χωρισμό των μερών. Τον ανάξιο οικοδεσπότη πρέπει να τον μεταχειριστούν ως εθνικό (S).

Ματθ.10,15 ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀνεκτότερον(1) ἔσται γῇ Σοδόμων καὶ Γομόῤῥας(2) ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως(3) ἢ τῇ πόλει ἐκείνῃ(4).
Ματθ.10,15 Σας βεβαιώνω πως την ημέρα της κρίσεως ο Θεός θα δείξει μεγαλύτερη επιείκεια για τα Σόδομα και τα Γόμορρα, παρά για την πόλη εκείνη».
(1)   Θα είναι πιο ανεκτή η τύχη (g). Θα είναι επιεικέστερη δηλαδή η κρίση του Θεού για την γη Σοδόμων και Γομόρρων (δ). Θα υπάρχει λοιπόν διαβάθμιση και στην τιμωρία των αμαρτωλών στο μέλλον. Θα είναι πιο επιεικής «διότι τα Σόδομα και τα Γόμορρα ούτε θαύματα είδαν, όπως αυτοί αναρίθμητα, ούτε προς τη γη τους στάλθηκαν μαθητές από τον Σωτήρα» (Ζ).
(2)   «Η θεόσταλτη τιμωρία αυτών φαινόταν σε όλους ως η πιο φοβερή από κάθε άλλη, διότι η περιοχή εκείνη μέχρι και τώρα φαίνεται καμμένη και διακηρύττει τη συμφορά που έπαθε» (Ζ). Τα Σόδομα για πολύ καιρό προβλήθηκαν ως τυπικό παράδειγμα εκδίκησης της θείας κρίσης και στην Π.Δ. (Ησ. α 9) και στην Κ.Δ. (Ματθ. ια 23,24,Λουκ. ιζ 29,Ρωμ. θ 29,Ιούδα 7)(S).
(3)   Σημαίνεται η μελλοντική ημέρα της Κρίσεως (S). Με αυτό «δήλώσε, ότι και στη μέλλουσα ζωή οι Σοδομίτες και Γομορρίτες θα τιμωρηθούν. Και από εδώ είναι φανερό ότι κάποιες αμαρτίες τιμωρούνται και εδώ και εκεί» (Ζ).
(4)   Στους κατοίκους της πόλης εκείνης, οι οποίοι απέρριψαν το ευαγγέλιο (ο). Είναι λοιπόν χειρότερο το να μην πιστεύει κάποιος στο ευαγγέλιο παρά το να μιμείται τους ανθρώπους των Σοδόμων (b). Η απιστία είναι μεγαλύτερη από κάθε κακία, διότι εμποδίζει τη μετάνοια και άφεση των αμαρτιών, στις οποίες όλοι οι άνθρωποι υπόκεινται (δ).

Ματθ.10,16 ἰδοὺ(1) ἐγὼ(2) ἀποστέλλω(3) ὑμᾶς ὡς πρόβατα(4) ἐν μέσῳ(5) λύκων(6)· γίνεσθε οὖν(7) φρόνιμοι(8) ὡς οἱ ὄφεις(9) καὶ ἀκέραιοι(10) ὡς αἱ περιστεραί(11).
Ματθ.10,16 Σας στέλνω σαν πρόβατα ανάμεσα στους λύκους. Να έχετε τη σύνεση που έχουν τα φίδια και την ακεραιότητα που έχουν τα περιστέρια.
(1)   Χρησιμοποιείται συχνά για δήλωση πράγματος παρόντος (b).
(2)   «Εγώ που μπορώ τα πάντα» (Ζ). Εγώ ο Κύριός σας· μη διστάζετε (b). «Εγώ ο ισχυρός και δυνατός, το οποίο αρκεί για παρηγοριά, αρκεί στο να θαρρείτε και να μην φοβάστε τίποτα από όσα έρχονται εναντίον σας» (Ισ.Πηλ.) «Επομένως έχετε θάρρος. Διότι θα είστε ανίκητοι» (Θφ).
(3)   «Αφού τους ενθάρρυνε με όσα παρήγγειλε και τους έκανε σταθερούς και αδαμάντινους, τώρα λοιπόν προλέγει και αυτά που θα τους συμβούν, όχι μόνο τα ύστερα από λίγο, αλλά και τα ύστερα από πολύ καιρό… έτσι ώστε έχοντας ακούσει από πριν ότι θα κακοπαθήσουν, πιο εύκολα τότε να τα υπομείνουν» (Ζ).
(4)   «Δηλαδή πράους και χαλαρούς» (Κ). «Φανερώνει την ημερότητά τους την οποία πρέπει να έχουν όταν διδάσκουν» (Σχ.π).
(5)   «Όχι απλώς προς λύκους, αλλά ανάμεσα σε λύκους» (Χ). «Όπως όμως είναι αδύνατον ένα πρόβατο ανάμεσα σε λύκους να μην πάσχει, έτσι και εσείς ανάμεσα στους Ιουδαίους» (Θφ). Το εν μέσω λύκων πρέπει να συνδεθεί όχι με το αποστέλλω αλλά με την από έξω εννοουμένη μετοχή όντας ή εσομένους ως πρόβατα εν μεσω λύκων (δ).
(6)   Η εικόνα αυτή χαρακτηρίζει από το περισσότερο το σύνολο αυτών προς τους οποίους επρόκειτο να κηρύξουν οι απόστολοι· διότι ο λύκος σε αντίθεση με το πρόβατο, είναι ο σαρκικός και ψυχικός άνθρωπος, που δεσπόζεται από τα άγρια εγωιστικά πάθη της σάρκας και ζητά να αρπάξει και να κατασπαράξει για κορεσμό τους· ενώ το πρόβατο είναι ο πνευματικός άνθρωπος, ο πράος και ήρεμος που δεν βλάπτει κανέναν (δ).
«Να δείχνετε την ημερότητα των προβάτων και αυτά αν και πρόκειται να πάτε σε λύκους… Διότι έτσι κατ’ εξοχήν θα δείξω τη δύναμή μου, όταν πρόβατα νικούν λύκους και ενώ είναι ανάμεσα σε λύκους και δέχονται αναρίθμητα δαγκώματα, όχι μόνο δεν αφανίζονται, αλλά και τους λύκους μεταβάλλουν (και ακριβώς αυτή η μεταστροφή της γνώμης τους και η μεταβολή της διάνοιάς τους είναι πολύ πιο θαυμαστή και σπουδαία από το να τους φονεύσουν) και αυτά, την ώρα που είναι μόνο δώδεκα, ενώ η οικουμένη είναι γεμάτη από λύκους» (Χ).
«Πώς θα γίνει αυτό; Η δική μου δύναμη θα κάνει το παν, αλλά και η δική σας πραότητα θα καταπραΰνει στο μεγαλύτερο βαθμό το άγριο και φονικό των απίστων. Διότι η θρασύτητα δεν συνηθίζει να μαλακώνει με τη θρασύτητα αλλά με την επιείκεια» (Ζ).
«Διότι αν γίνουμε λύκοι, χάνουμε· διότι απομακρύνεται από εμάς η βοήθεια του Ποιμένα· διότι δεν ποιμαίνει λύκους, αλλά πρόβατα και σε αφήνει και αναχωρεί» (Χ).
(7)   Επειδή λοιπόν η θέση σας είναι πολύ σοβαρή, να γίνεστε, βαθμιαία να γίνεστε τέλειοι (δ).
(8)   «Για να μη νομίσεις δηλαδή, ακούγοντας ότι είναι πρόβατα, ότι ο Χριστιανός πρέπει να είναι ηλίθιος, λέει ότι πρέπει να είναι και συνετός, και να ξέρει πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ανάμεσα σε πολλούς εχθρούς» (Θφ).
(9)   «Είναι συνετό το φίδι· διότι όταν το χτυπάνε, το μεν άλλο σώμα το αφήνει, αλλά φυλάει μόνο το κεφάλι, γνωρίζοντας ότι μόνο σε αυτό θα είναι καίρια η πληγή» (Ζ).
«Εκείνος με σύνεση κάνει το πονηρό, εμείς με σύνεση ας κάνουμε το αγαθό» (Κλήμεντος). Το φίδι στην Π.Δ. (Γεν. γ 1) ανακηρύσσεται το πιο συνετό από τα ζώα, διότι από ένστικτο κάνει ό,τι υπαγορεύει ο νους στον άνθρωπο· η φρόνησή του εδώ αναφέρεται στην σοφία που εκδηλώνεται στους κινδύνους, με την οποία εφευρίσκει τα κατάλληλα κάθε φορά της προφύλαξης μέσα (δ). Η φρόνηση των αποστόλων.
Ή, λιγότερο πιθανή ερμηνεία, «όπως το φίδι αφήνει τα πάντα, και ακόμα και αν πρέπει να κατακοπεί το σώμα του, δεν προβάλλει μεγάλη αντίσταση για αυτό, προκειμένου να διατηρήσει το κεφάλι του, έτσι και εσύ, λέει, εκτός από την πίστη όλα να τα θυσιάζεις, ακόμη και τα χρήματα, ακόμη και το σώμα, ακόμα και αν χρειάζεται και τη ζωή σου να θυσιάσεις. Διότι εκείνο είναι η κεφαλή και η ρίζα, και αν εκείνη διατηρηθεί, ακόμα και αν όλα τα χάσεις, όλα θα τα αποκτήσεις ξανά με μεγαλύτερη λαμπρότητα» (Χ).
Ή, πιο σωστά, να μιμείστε το φίδι, το οποίο ενώ διώκεται από όλους προφυλάγεται με σύνεση, χωρίς ποτέ να εκθέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο. Έτσι και εσείς μην εκθέτετε τους εαυτούς σας σε κινδύνους, αλλά και να μεταχειρίζεστε όλα τα μέσα για αποσόβηση αυτών, προφυλάσσοντας τους εαυτούς σας, για να εκπληρώσετε το σκοπό της αποστολής σας. Και αυτού του είδους της σοφίας πρότυπο ήταν ο Κύριος, που πολλές φορές κρύφτηκε από τους Ιουδαίους, διότι δεν είχε έλθει ακόμη η ώρα τους (δ).
Υπάρχει πολύ έργο για επιτέλεση και για αυτό είναι πολύτιμη η ζωή κάθε ιεραποστόλου. Όταν διώκονται σε κάποια σφαίρα του έργου, πρέπει να ζητούν άλλη. Μερικές φορές συμβαίνει ώστε να απαιτείται μεγαλύτερος ηρωισμός για αποφυγή του κινδύνου παρά για παραμονή και αντιμετώπισή του. Το να μείνει κάποιος και να αντιμετωπίσει ανωφελή κίνδυνο, μόνο και μόνο για να μην κατηγορηθεί για δειλία, αποτελεί μία από τις λεπτότερες μορφές της δειλίας· και η επιθυμία του να θεωρηθεί κάποιος ως ανδρείος, δεν είναι υψηλό ελατήριο για γενναία πράξη. Του μάρτυρα το στεφάνι δεν αποκτιέται παρά μόνο εάν κάποιος νόμιμα αγωνιστεί (p).
(10)   Από το α και κεράννυμι, ο αμιγής, ο καθαρός όπως το κρασί και τα μέταλλα. Για ψυχές, όπως εδώ, ο άπειρος δόλου, στον οποίο κανένα κακό δεν αναμίχτηκε, ο αθώος, ο απλός (g). Σύμφωνα με τον μεγάλο ετυμολόγο, με έννοια ηθική δηλώνει «αυτόν που δεν έχει αναμιχτεί με κακά, αλλά είναι απλός και όχι σύνθετος». Δες και Ευριπ. Ορεστ. 922 όπου το ακέραιος μπαίνει παράλληλα με το «αυτός που ασκεί ακατηγόρητη ζωή».
(11)   Το περιστέρι στην Π.Δ. ήταν σύμβολο της καθαρότητας και αθωότητας (Άσμα α 15,δ 1,ε 12,Ψαλμ. νστ 1 σύμφωνα με το εβραϊκό πρωτότυπο). Προτρέπονται οι απόστολοι, ώστε μόνο στη φρόνηση να μιμούνται τα φίδια, όχι όμως και στην κακία, αλλά να μιμούνται το αθώο και άκακο περιστέρι και να μην σκέφτονται, ούτε να λένε, ούτε να κάνουν το κακό (δ).
«Επειδή ακριβώς τα περιστέρια, όταν τους αφαιρέσουν τα παιδιά, δεν μνησικακούν σε αυτούς που τα πήραν, αλλά και δέχονται αυτούς πάλι, ακόμη και αν πολλές φορές τα πάρουν, διατάζει να μιμούνται την ακακία αυτών, με το να μη μνησικακούν σε αυτούς που τους αδικούν, αλλά και να δέχονται αυτούς και να τους αγαπούν. Και πρόσεξε σοφία!» (Ζ).
«Διότι δεν παράγγειλε να είναι κανείς απλός και αφελής, ούτε μόνο συνετός, αλλά ανέμειξε αυτά τα δύο, ώστε να γίνουν αυτά αρετή. Την μεν σύνεση του φιδιού την πήρε για να μη δεχόμαστε πλήγματα σε καίρια σημεία, ενώ το άδολο και άκακο του περιστεριού για να μην προβάλλουμε αντίσταση σε αυτούς που μας αδικούν ούτε να τιμωρούμε αυτούς που μας επιβουλεύονται. Διότι βέβαια σε τίποτα δεν ωφελεί η φρόνηση, αν δεν συνυπάρχει με αυτήν και το άκακο του περιστεριού» (Χ). Η συνετή απλότητα αποτελεί ιδανικό που δύσκολα κατορθώνεται (F).

Ματθ.10,17 (1)Προσέχετε(2) δὲ(3) ἀπὸ τῶν ἀνθρώπων· παραδώσουσι γὰρ ὑμᾶς εἰς συνέδρια(4) καὶ ἐν ταῖς συναγωγαῖς(5) αὐτῶν μαστιγώσουσιν(6) ὑμᾶς·
Ματθ.10,17 Φυλαχτείτε από τους ανθρώπους· γιατί θα σας παραδώσουν σε δικαστήρια και θα σας μαστιγώσουν στις συναγωγές τους·
Η περικοπή αυτή δεν έχει ανάλογη στον Μάρκο και το Λουκά. Πράγματι οι προβλέψεις περί διωγμών, και μάλιστα από εθνικούς, υπερβαίνουν τον ορίζοντα της πρώτης αυτής αποστολής. Ο Ματθαίος φίλος των μακρών συνθετικών λόγων συνέθεσε έτσι τον λόγο του Κυρίου, συμπεριλαμβάνοντας ίσως και τμήματα, τα οποία ειπώθηκαν αργότερα από τον Κύριο (L).
Δεν αποκλείεται όμως να «τα είπε αυτά σε αυτούς και πάλι, όταν πλησίαζε το σταυρικό πάθος, όταν τον ρώτησαν οι μαθητές για τη συντέλεια του κόσμου» (Ζ), όπως αναφέρεται στους άλλους δύο συνοπτικούς.
(1)   «Προαναγγέλλει σε αυτούς τους μελλοντικούς πειρασμούς, παρακινώντας τους στους αγώνες» (Ζ). Αφού είπε, ότι πρέπει να είναι συνετοί και ακέραιοι αναφέρει τώρα σε ποια σχέση οφείλουν να είναι με τους ανθρώπους, τους ως επί το πλείστον σαρκικούς και γήινους (δ).
(2)   «Προσέχετε από τους ανθρώπους, με την έννοια του φυλάγεστε από τους ανθρώπους, δηλαδή να προσδοκάτε δεινά από αυτούς» (Ζ). Η φράση «γίνεσθε φρόνιμοι» εξηγείται τώρα (b). Η προσοχή λοιπόν αυτή και φύλαξη απαιτεί, να μην δίνουν όσο περνά από το χέρι τους την ελάχιστη αφορμή για καταδίωξη είτε μαχόμενοι και φερόμενοι απότομα είτε απ’ ευθείας προσβάλλοντας τις λανθασμένες τους δοξασίες, αλλά να συμπεριφέρονται με επιείκεια και χωρίς μάχες (δ).
(3)   Σύνδεσμος μεταβατικός και όχι αντιθετικός.
(4)   Αναφέρει πρώτα τους διωγμούς από τους Ιουδαίους. Συνέδρια, τα κατά τόπους τέτοια. Το μέγα συνέδριο στα Ιεροσόλυμα, ενώ στις άλλες πόλεις επταμελή αντίστοιχα, που έχουν δύο από τα μέλη τους Λευΐτες (Ιωσηπ. Ιουδ. Αρχ. 4,8,14) ή σύμφωνα με το Ταλμούδ αποτελούνταν από 23 μέλη (δ).
(5)   Μετά την κρίση από τα συνέδρια η ποινή που τους κατηγορήθηκε θα εκτελεστεί στις συναγωγές τους (δ). Στα συνέδρια συγκεντρώνονται οι άρχοντες, στις συναγωγές ο λαός. Θα θεωρούν την ενέργεια τόσο άγια, ώστε μπορεί αυτή να εκτελείται και στις ίδιες τις συναγωγές (b).
(6)   Η δικαιοδοσία των κατά τόπους συνεδρίων ήταν να επιβάλλουν την ποινή της μαστίγωσης (σαράντα παρά μία μαστιγώσεις), όπως αναφέρει ο παρών στίχος (δ). Σκληρά πράγματα προλέγονται, τα οποία παρόλ’ αυτά δέχτηκαν και υπέμειναν οι απόστολοι (b).
«Δεν είπε, να ανταποδίδετε και εσείς τα χτυπήματα και να αντιστέκεστε σε αυτούς που θέλουν να σας κάνουν κακό, αλλά τους είπε μόνο ότι θα πάθουν τα χειρότερα κακά. Πω-πω!... Πόση είναι η φιλοσοφία αυτών που τα ακούνε! Διότι αξίζει πάρα πολύ να θαυμάζει κανείς, πώς αυτοί που τα άκουγαν δεν αποσκίρτησαν από κοντά του, άνθρωποι τρομερά δειλοί και που ουδέποτε είχαν απομακρυνθεί από τη λίμνη εκείνη στην οποία ψάρευαν» (Χ).

Ματθ.10,18 καὶ(1) ἐπὶ ἡγεμόνας(2) δὲ(3) καὶ βασιλεῖς(4) ἀχθήσεσθε(5) ἕνεκεν ἐμοῦ(6) εἰς μαρτύριον(7) αὐτοῖς(8) καὶ τοῖς ἔθνεσιν(9).
Ματθ.10,18 θα σας οδηγήσουν μπροστά σε άρχοντες και βασιλιάδες εξαιτίας μου, για να δώσετε μαρτυρία για μένα σ’ αυτούς και στους ειδωλολάτρες.
(1)   Και=Επιπλέον επίσης (ο). «Αφού είπε αυτά που θα υποστούν από τους Ιουδαίους, λέει λοιπόν και αυτά που θα πάθουν και από τα άλλα έθνη» (Ζ).
«Διότι με όλα αυτά τους προανήγγειλε όχι μόνο για την Παλαιστίνη και τα κακά σε αυτήν, αλλά τους αποκάλυψε και τους πολέμους εναντίον τους ολόκληρης της οικουμένης λέγοντας· Θα οδηγηθείτε σε βασιλιάδες και ηγεμόνες, δείχνοντας ότι μετά από αυτά επρόκειτο να στείλει αυτούς κήρυκες και στα έθνη» (Χ).
(2)   Ο άρχοντας ο απεσταλμένος από τον Καίσαρα, ο οποίος εξ’ ονόματός του και με την εξουσία του διοικούσε κάποια επαρχία. Στην Κ.Δ. είναι ο επίτροπος του Καίσαρα, που διοικούσε την Ιουδαία μαζί με τον ανθύπατο της Συρίας. Έτσι ονομάζονται στους συνοπτικούς και στις Πράξεις ο Πιλάτος, ο Φήλιξ και ο Φήστος (g).
(3)   Χρησιμοποιείται εδώ με έμφαση για να σημάνει περαιτέρω βήμα σε σχέση με αυτό που αναγγέλθηκε πριν (b).
(4)   Βασιλιάδες εδώ μπορεί να εννοούνται οι καταγόμενοι από τον Ηρώδη, δηλαδή Ηρώδης ο Αντίπας (Ματθ. ιδ 9), Ηρώδης ο Αγρίππας Α΄(Πράξ. ιβ 1) Ηρώδης ο Αγρίππας Β΄(Πράξ. κε 13)(S). Ή, όπως φαίνεται από το ακόλουθο «στα έθνη», ξένοι βασιλιάδες (L).
(5)   Οι απόστολοι δεν θα έρχονταν από δική τους πρωτοβουλία στους ηγεμόνες, αλλά θα οδηγούνταν (b).
(6)   Διότι δηλαδή είστε ακόλουθοί μου και κήρυκες του λόγου μου (ο). «Δεν είναι μικρή παρηγοριά αυτό, το ότι πάσχουν αυτά για το Χριστό» (Χ).
(7)   Η δίκη των μαθητών θα έδινε σε αυτούς την ευκαιρία να δώσουν μαρτυρία, και στους ξένους άρχοντες να ακούσουν το κήρυγμά τους (S). Επομένως η φράση «εις μαρτύριον» καταλήγει να σημαίνει «για έλεγχο, για να μην μπορούν να λένε ύστερα, ότι δεν άκουσαν το κήρυγμα. Διότι τόσο πολύ θα ακούσουν, ώστε και τους κήρυκες να τους υποβάλλουν σε αμέτρητα κακά» (Ζ).
(8)   Δηλαδή στους Ιουδαίους, σε αντίθεση από τους εθνικούς, οι οποίοι αναφέρονται ευθύς αμέσως (b).
(9)   Το κεφάλαιο αυτό λοιπόν αφορά σε υποθέσεις μάλλον απομακρυσμένες, και αναφέρεται στην αποστολική διακονία την μετά την ανάληψη του Κυρίου (b).

Ματθ.10,19 ὅταν δὲ παραδώσωσιν(1) ὑμᾶς, μὴ μεριμνήσητε(2) πῶς ἢ τι(3) λαλήσετε· δοθήσεται(4) γὰρ ὑμῖν ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ(5) τί λαλήσετε.
Ματθ.10,19 Κι όταν σας σύρουν στα δικαστήρια, μην αγωνιάτε για το τι θα πείτε ή πώς θα το πείτε. Ο Θεός θα σας φωτίσει εκείνη την ώρα τι να πείτε,
(1)   Υπάρχει και η γραφή παραδιδώσι= ο ενεστώτας εκφράζει την ταυτόχρονη με τη σύλληψη φροντίδα σχετικά με την απολογία. Ο αόριστος ή ο μέλλοντας (=γραφή παραδώσουσιν ή παραδώσωσι) εκφράζει την μετά τη σύλληψη φροντίδα (δ).
(2)   Μην κυριευτείτε από αγωνιώδεις σκέψεις, όπως συμβαίνει στον κατηγορούμενο, που περιμένει να προσαχθεί μπροστά στους δικαστές του (F). Μόνη σας φροντίδα ας είναι να είστε αμέριμνοι (b). «Για να μην πουν ότι, και πώς άνθρωποι του λαού και αγράμματοι θα μπορέσουμε να πείσουμε ρήτορες και φιλοσόφους; Θεραπεύει από πριν και αυτήν τους την απορία λέγοντας· Μη μεριμνήσετε, πώς ή τι θα πείτε» (Ζ) «και τους προστάζει να έχουν θάρρος για την απολογία» (Χ).
(3)   Ούτε για τον τρόπο, με τον οποίο θα μιλήσετε, ούτε για το τι θα πείτε (L). Ούτε εάν θα μιλήσετε συμβουλευτικά ή ελεγκτικά ή ειρηνικά, ούτε για το περιεχόμενο και την ύλη και τα γενικότερα επιχειρήματα του λόγου σας (δ). Το πώς αναφέρεται στη μορφή, το τι στο περιεχόμενο και τις ιδέες (F).
(4)   Από το Θεό Πατέρα (Ιω. ιστ 13) και εμένα (Λουκ. κα 15) μέσω του Αγίου Πνεύματος. (δες τον επόμενο σ.). Ο Τριαδικός Θεός θα σας κάνει με το Άγιο Πνεύμα θεόπνευστους (δ).
(5)   Την ώρα της παράδοσης και της προσαγωγής σας στους βασιλιάδες.

Ματθ.10,20 οὐ γὰρ(1) ὑμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦντες(2), ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα(3) τοῦ πατρὸς ὑμῶν(4) τὸ λαλοῦν ἐν ὑμῖν(5).
Ματθ.10,20 γιατί δε θα είστε εσείς που θα μιλάτε, αλλά το Πνεύμα του Πατέρα σας που θα μιλάει μέσα σας.
(1)   Επεξηγείται και αιτιολογείται το «θα σας δοθεί». Θα σας δοθεί τι θα πείτε, διότι όταν μιλάτε ως κήρυκες του ευαγγελίου κατά την εκπλήρωση της αποστολικής διακονίας που σας ανατέθηκε, δεν είστε εσείς που μιλάτε, αλλά το Πνεύμα του Πατέρα σας (δ).
(2)   Δεν αναφέρεται στη φυσική λειτουργία της ομιλίας, αλλά στα αισθήματα και τα νοήματα και τα επιχειρήματα που εκφράζονται με την ομιλία και τα οποία το Πνεύμα το Άγιο θα ενέπνεε σε αυτούς (ο).
(3)   Ο Μάρκος γράφει το Άγιο Πνεύμα. Έτσι και ο Λουκάς στο ιβ 12. Ο Ματθαίος ουδέποτε χρησιμοποιεί τη φράση Άγιο Πνεύμα (S).
(4)   Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Κύριος μιλώντας προς τους μαθητές του ουδέποτε λέει ο Πατέρας μας, αλλά ή ο Πατέρας μου ή ο Πατέρας σας. Δεν αφήνει δηλαδή ποτέ να υπονοηθεί, ότι ο Θεός είναι με την ίδια έννοια Πατέρας του και Πατέρας μας (ο). Το Πνεύμα του Θεού, του οποίου γίνατε κατά χάριν παιδιά μέσω της πίστης σε μένα (δ). Να έχετε λοιπόν παιδική εμπιστοσύνη προς αυτόν (F).
(5)   Σαν μέσα από όργανα (b)=μέσα από εσάς. Υπάρχει μέσα σας το Πνεύμα και μιλά μέσα από εσάς σαν από ενσυνείδητα όργανά του. «Τους ανεβάζει στο αξίωμα των Προφητών» (Χ). «Η μεν ομολογία λοιπόν θα είναι δική σας, αλλά η σοφή απολογία θα είναι του Θεού» (Θφ).

Ματθ.10,21 Παραδώσει δὲ ἀδελφὸς ἀδελφὸν(1) εἰς θάνατον καὶ πατὴρ τέκνον(1), καὶ ἐπαναστήσονται(2) τέκνα ἐπὶ γονεῖς(3) καὶ θανατώσουσιν(4) αὐτούς·
Ματθ.10,21 Θα παραδώσει ο αδερφός τον αδερφό στο θάνατο, κι ο πατέρας το παιδί, και θα ξεσηκωθούν τα παιδιά να θανατώσουν τους γονείς.
(1)   «Αυτοί που δεν πίστεψαν, αυτούς που πίστεψαν» (Ζ). Οι κατεξοχήν κοντινοί ευκολότατα διχάζονται (b).
(2)   Επανάσταση είναι η εξέγερση εναντίον της πατρικής εξουσίας (δ).
(3)   «Και αυτοί ομοίως. Και με αυτούς τους πιο αγαπημένους, υποδήλωσε και τις άλλες συγγένειες και στενές σχέσεις» (Ζ).
(4)   Με σκληρό θάνατο, και με την ενέργεια των αρχόντων (b). «Όταν είπε τη δύναμη που θα τους δοθεί («Το Πνεύμα του πατέρα σας το οποίο μιλά μέσα από εσάς»), τότε πρόσθεσε και τα δεινά, τους φόνους και τις σφαγές» (Χ).

Ματθ.10,22 (1)καὶ ἔσεσθε μισούμενοι(2) ὑπὸ πάντων(3) διὰ τὸ ὄνομά μου(4)· ὁ δὲ ὑπομείνας(5) εἰς τέλος(6), οὗτος σωθήσεται(7).
Ματθ.10,22 Κι όλοι θα σας μισούν εξαιτίας μου. Όποιος όμως μείνει σταθερός ως το τέλος, αυτός θα σωθεί.
(1)   Μετά τους άρχοντες και τους συγγενείς θα έχουν διώκτες και τον όχλο (δ).
(2)   Η περίφραση έσεσθε μισούμενοι δηλώνει τη διαρκή σχέση του μίσους αυτών προς τους μαθητές (δ).
(3)   «Αντί να πει «από τους περισσότερους». Διότι πολλοί τους αγάπησαν. Είναι και αυτό ένα ιδίωμα της γραφής, να λέει δηλαδή όλους και τους πολλούς» (Ζ). Σύμφωνα με λαϊκή υπερβολή ονομάζει όλους τους πάρα πολλούς (δ).
(4)   Το όνομα σύμφωνα με ιδίωμα σημιτικό (στην Π.Δ. και στη ραββινική γραμματεία) συχνά βρίσκεται αντί για το πρόσωπο. Το δια το όνομά μου λοιπόν= για μένα. Δες Ματθ. ιθ 29,Πράξ. θ 16,ιε 26 κλπ. (S). «Έβαλε μέσα τους πολλή παρηγοριά και προθυμία» (Ζ).
(5)   «Υπάρχει ανάγκη όχι μόνο της δικής του βοήθειας, αλλά και της δικής τους καρτερίας, ώστε τα κατορθώματα να μην είναι μόνο δικά του, αλλά και δικά τους» (Ζ).
(6)   Ή, μέχρι το τέρμα, το οποίο έχει οριστεί σε αυτά τα δεινά (g)· μέχρι τέλους των διωγμών (S). Ή, όποιος υπομείνει μέχρι τέλους της ζωής του, θα σωθεί (δ). «Επειδή δηλαδή συνηθίζουν οι πολλοί στην αρχή μεν να είναι ενθουσιώδεις, μετά όμως από αυτά να χαλαρώνουν, για αυτό λέει, ότι το τέλος ζητώ. Διότι ποιο είναι το όφελος σπερμάτων που στην αρχή μεν ανθίζουν, αλλά ύστερα από λίγο μαραίνονται. Για αυτό απαιτεί από αυτούς διαρκή την υπομονή» (Χ).
(7)   Απολαμβάνοντας τη μεσσιανική σωτηρία (S) στη βασιλεία των ουρανών. Θα πάρει το στεφάνι της ζωής, όπως λέει ο θείος Ιάκωβος (α 12)(F).

Ματθ.10,23 ὅταν δὲ διώκωσιν ὑμᾶς ἐν τῇ πόλει ταύτῃ(1), φεύγετε εἰς τὴν ἄλλην(2)· ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, οὐ μὴ τελέσητε(3) τὰς πόλεις τοῦ Ἰσραὴλ ἕως ἂν ἔλθῃ(4) ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου.
Ματθ.10,23 Όταν σας καταδιώκουν σε μια πόλη, φύγετε στην άλλη. Σας βεβαιώνω πως δε θα προλάβετε να τελειώσετε με τις πόλεις του Ισραήλ, και θα έρθει ο Υιός του Ανθρώπου.
(1)   Σε αυτήν την πόλη, δηλαδή σε οποιαδήποτε πόλη τύχει να βρίσκεστε (ο).
(2)   «Προστάζει να φεύγουν όχι επειδή είναι δειλοί, αλλά επειδή διώκονται. Ο θεολόγος Γρηγόριος ερμηνεύοντας αυτό λέει, ότι το κάνουν διότι λυπούνται τους διώκτες και τους πιο αδύναμους· και δεν λέει να φεύγουν μακριά, αλλά από αυτήν την πόλη σε εκείνην, για να μην παραλείψουν κάποια στην οποία δεν θα πάνε» (Ζ). Μετά τη φράση φεύγετε εις την άλλην, ο Ωριγένης, η συριακή μετάφραση του Σινά, ο κώδικας του Βέζα και κάποιοι άλλοι προσθέτουν «και αν από αυτήν σας διώχνουν, φεύγετε στην άλλη».
(3)   Δεν θα ολοκληρώσετε την φυγή, την οδό ανά τις πόλεις. Λέγεται με την ίδια έννοια που λέει ο Πολύβιος «διανύω τους τόπους ή τα έλη» (g). Δεν θα διανύσετε τις πόλεις. Δεν θα εξαντλήσετε τους τόπους της καταφυγής (L). «Δεν θα προλάβετε να περιοδεύσετε την Παλαιστίνη» (Χ). «Προτού να περάσουν από όλες τις πόλεις των Ιουδαίων, προτού να περιοδεύσουν όλη την Παλαιστίνη» (Ζ).
(4)   Ή, σημαίνει τη συνάντησή του με τους αποστόλους μετά την περιοδεία εκείνη. Έτσι ερμηνεύουν οι Χ. Ζ. δ. (Αυτό «τότε και το έκανε, όπως υποσχέθηκε» (Ζ). «Διότι αρκούσε για παρηγοριά τους μόνο το να τον δουν» (Χ).
Ή, πιο σωστά, εφόσον στους στίχους 22,23 προλέγει «αυτά που θα συμβούν μετά το σταυρό και την ανάσταση και την ανάληψη» (Χ), η έννοια του έως ότου έλθει ο Υιός του ανθρώπου είναι εσχατολογική. Αλλά η έλευση αυτή δεν είναι αναγκαστικά η παρουσία, η οποία θα συμπέσει με τη συντέλεια του κόσμου. Ο υιός του ανθρώπου έρχεται, όταν ασκεί κάποια μεγάλη κρίση τέτοια, όπως η καταστροφή των Ιεροσολύμων (L).
«Παρουσία λέει όχι τη λαμπρή και ένδοξη, τη γενική συντέλεια, αλλά την επίσκεψη σε διάφορους καιρούς, μέσω της οποίας γινόμενος ορατός, θα δώσει τη βοήθειά του» (Ω).
«Δεν λέει τη δεύτερη έλευσή του, αλλά την παρηγοριά των ψυχών που θα γίνεται σε διάφορους καιρούς» (Θεοδ. Ηρακλ.). Αναφέρεται σε κάποια ειδική φανέρωση της υπέρτατης δικαιοσύνης του και από το θάνατο του Κυρίου δεν υπήρξε άλλη πιο πασιφανής από εκείνη, η οποία κατέληξε στην καταστροφή των Ιεροσολύμων (F) και η οποία είναι κάποιος τύπος της τελικής του έλευσης, κατά την οποία θα τιμωρήσει τους εχθρούς του (ο).
Και σύμφωνα με τον Schanz: Η έλευση του Υιού του ανθρώπου αρχίζει από την ανάστασή του και τελειώνει κατά τη Δευτέρα παρουσία του.

Ματθ.10,24 Οὐκ ἔστι μαθητὴς ὑπὲρ τὸν διδάσκαλον(1) οὐδὲ δοῦλος ὑπὲρ τὸν κύριον(2) αὐτοῦ.
Ματθ.10,24 Δεν υπάρχει μαθητής πιο πάνω από το δάσκαλο ούτε δούλος πιο πάνω από τον κύριό του.
Τα λόγια του Κυρίου σε αυτούς τους σ. εφαρμόστηκαν κυρίως κατά τη δράση τους μετά το θάνατο του Χριστού. Τότε το κρυμμένο μυστήριο επρόκειτο να αποκαλυφθεί και τότε οι απόστολοι θα απειλούνταν με θάνατο, εάν επέμεναν να ομολογούν το Χριστό. Για αυτό συμπέραναν κάποιοι, ότι τα λόγια αυτά δεν λέχθηκαν κατά την πρώτη αυτή αποστολή των μαθητών, αλλά αργότερα, και η αυθεντικότητά τους μαρτυρείται και από το Λουκά και το Μάρκο. Ο Ματθαίος συγκέντρωσε αυτά εδώ σε ένα, διότι ήταν φίλος των μεγάλων συνθέσεων, κατά τις οποίες γύρω από το κύριο θέμα συναρμόζονταν και άλλα λόγια του Σωτήρα, που λέχθηκαν σε διάφορες περιστάσεις (L).
Είναι πιθανό παρόλ’ αυτά, τα λόγια στους σ. 24,25 να εκφωνήθηκαν επανειλημμένα σε διάφορους χρόνους και με διαφορετική έννοια. Εδώ η έννοια είναι ότι οι μαθητές δεν πρέπει να αναμείνουν για τους εαυτούς τους μεταχείριση καλύτερη από αυτήν του διδασκάλου τους. Παρόμοια είναι και η έννοια των λόγων στο Ιω. ιε 20 που λέχθηκαν σε διαφορετική περίπτωση. Στο Λουκ. στ 40 η έννοια φαίνεται να είναι ότι οι μαθητές δεν είναι πιθανόν να βρίσκονται πλησιέστερα προς την αλήθεια από όσο οι δάσκαλοί τους. Στα Λουκ. κβ 27 και Ιω. ιγ 16 η έννοια είναι ότι οι μαθητές δεν πρέπει να βάζουν τους εαυτούς τους πάνω από το δάσκαλό τους.
Είναι δύσκολο να δεχτεί κάποιος, ότι οι διάφορες αυτές εφαρμογές έγιναν, εάν τα λόγια αυτά ειπώθηκαν μόνο μία φορά. Και η υπόθεση ότι τα λόγια αυτά λέχθηκαν επανειλημμένα, καμία δυσκολία δεν παρουσιάζει. Αντιθέτως παρουσιάζεται πολύ πιθανόν, ότι λόγια τόσο ωφέλιμα και τόσο κατάλληλα για ποικίλες εφαρμογές, θα ήταν συνηθισμένα στον Κύριο (p). Η έννοια της όλης περικοπής είναι περίπου τέτοια: Οι απόστολοι θα είναι εκτεθειμένοι σε συκοφαντίες όπως ο διδάσκαλός τους.
Αλλά οι συκοφαντίες αυτές δεν πρέπει να τους εμποδίσουν από του να αποκαλύπτουν τη διδασκαλία, η οποία κατ’ ιδίαν θα τους παραδοθεί. Τότε οι αντίπαλοι θα καταφύγουν στις απειλές του θανάτου. Αλλά ούτε και αυτό πρέπει να εμποδίσει τους αποστόλους από του να ομολογούν τον Ιησού. Η Θεία Πρόνοια επαγρυπνεί πάνω τους και ο θάνατός τους δεν είναι αδιάφορος στο Θεό, διότι και οι τρίχες τους ακόμη είναι μετρημένες (L).
(1)   «Όσο χρόνο εξακολουθεί να είναι μαθητής και δούλος, δεν είναι ανώτερος ως προς τη φύση αυτής της τιμής» (Χ)· «ούτε μαθητής ανώτερος του δασκάλου του, ούτε δούλος ανώτερος του κυρίου του… Διότι είναι ελάττωση και το να διδάσκεται κάποιος και το να είναι δούλος, και ως προς αυτό οπωσδήποτε είναι κατώτεροι. Επομένως λοιπόν ούτε εσείς είστε πάνω από εμένα, το διδάσκαλό σας και κύριο» (Ζ).
(2)   Λαϊκή φράση ή παροιμία. Και στο Βαβυλωνιακό Ταλμούδ (Berak 58β) παρόμοιες λέξεις παρατίθενται με μορφή παροιμίας: Είναι αρκετό στον δούλο, εάν είναι όπως ο κύριός του (S).

Ματθ.10,25 ἀρκετὸν τῷ μαθητῇ ἵνα γένηται(1) ὡς ὁ διδάσκαλος(2) αὐτοῦ, καὶ τῷ δούλῳ(3) ὡς ὁ κύριος αὐτοῦ. εἰ τὸν οἰκοδεσπότην(4) Βεελζεβοὺλ(5) ἐκάλεσαν(6), πόσῳ μᾶλλον τοὺς οἰκιακοὺς(7) αὐτοῦ;
Ματθ.10,25 Είναι αρκετό για το μαθητή να γίνει όπως ο δάσκαλός του, και για το δούλο όπως ο κύριός του. Αν αποκάλεσαν τον οικοδεσπότη Βεελζεβούλ, πολύ περισσότερο θα το κάνουν για τους δικούς του.
(1)   Εβραϊκός τρόπος έκφρασης=να έχει την ίδια τύχη, να τύχει της ίδιας και όχι χειρότερης υποδοχής από τον διδάσκαλό του (δ).
«Αρκεί σε σας τους μαθητές για παρηγοριά, το να βλασφημείστε όπως εγώ ο διδάσκαλός σας, και είναι σπουδαιο για σας το να εξισωθείτε με μένα και σε αυτά τα πράγματα» (Ζ). Η έννοια εδώ εφαρμόζεται καλά στα προηγούμενα («Και θα είστε μισητοί»). Οι μαθητές θα μισούνται από όλους χάριν του Χριστού και δεν πρέπει να εκπλήσσονται για αυτό. Πρέπει μάλλον να καυχιούνται γι αυτό, διότι και ο ίδιος ο Χριστός έτυχε τέτοιας μεταχείρισης (p).
(2)   Ο Επιφάνιος αναφέρει, ότι οι Εβιωνίτες (ιουδαιοχριστιανική αίρεση του 2ου αιώνα μ.Χ.) χρησιμοποιούσαν το λόγο «είναι αρκετό στο μαθητή να γίνει όπως ο δάσκαλός του» για να υποστηρίξουν την περιτομή. Αυτό δείχνει, ότι ο λόγος αυτός υπήρχε και στο ευαγγέλιό τους (S).
(3)   «Πρέπει να συνδέσουμε και με το ρητό αυτό πάλι το· Είναι αρκετό να γίνει» (Ζ). Υπάρχει και η γραφή «τω δούλω» που δεν μαρτυρείται αρκετά. Η ονομαστική (ο δούλος) προέρχεται από κακή μετάφραση στο ελληνικό (L).
(4)   Ο Ιησούς ήταν πράγματι ο οικοδεσπότης και ανέθρεψε μεγάλη οικογένεια μαθητών, παρέχοντας το τελειότατο παράδειγμα υπηρέτη του σπιτιού. Είναι επίσης δεσπότης της οικογένειας της όλης εκκλησίας (b).
(5)   Οι κώδικες σιναϊτικός και βατικανός γρά