«Πρέπει να υπογραμμίσουμε το εντυπωσιακό γεγονός, που οι ίδιοι οι επιστήμονες παραδέχονται, ότι πολλές φορές οι μεταφυσικές τους πεποιθήσεις είναι που επηρεάζουν τις κοσμολογικές αντιλήψεις τους…
Ο Eric Lerner, που αρνείται τη γένεση του κόσμου μέσα από μία τεράστια έκρηξη, γράφει: «Επειδή σήμερα τίποτα δεν προέρχεται από το τίποτα, η λογική υπόθεση είναι ότι αυτό πρέπει πάντοτε να ήταν αληθινό. Το σύμπαν, κατά κάποιο τρόπο, πρέπει πάντοτε να υπήρχε». Ετσι αποκλείει το ενδεχόμενο του θαύματος εξ αρχής, και αυτό οδηγεί αναγκαστικά στην αναζήτηση άλλων «λύσεων». «Ενώ μερικοί κοσμολόγοι ήταν απόλυτα ευχαριστημένοι καθώς έκαναν τη σύνδεση μεταξύ της Μεγάλης Εκρήξεως και της βιβλικής δημιουργίας, άλλοι, και σε αυτούς περιλαμβάνεται και ο Hawking, δεν ικανοποιούνταν από αυτό και ήθελαν να αποφύγουν την αρχή του χρόνου».
Αναφέρεται στο διάσημο θεωρητικό Φυσικό Stephen Hawking, ο οποίος, ενώ αρχικά απέδειξε ότι το σύμπαν είχε αρχή, κατόπιν πρότεινε μια ιδέα, που υποστήριζε ότι, αν και η ηλικία του σύμπαντος είναι πεπερασμένη, ο χρόνος που τη μετρά δεν είχε αρχή… Ο Lerner όμως παραδέχεται ότι το παράδειγμα που αναλογικά προτείνει ο Hawking, για να στηρίξει την ιδέα αυτή, «είναι ακριβώς ένα λεκτικό παιχνίδι, που έχει σκοπό να ελαχιστοποιήσει τις θεολογικές συνέπειες μιας αρχής και ενός τέλους στον χρόνο»
Αλλά και ο ίδιος ο Hawking ομολογεί ότι «πολλοί άνθρωποι δεν αποδέχονται την ιδέα ότι ο χρόνος έχει μια αρχή, πιθανώς διότι αυτό προϋποθέτει τη θεία επέμβαση». Αναφερόμενος δε ειδικά στην τελευταία δική του ιδέα για ένα χρόνο χωρίς αρχή, που παραδέχεται εξάλλου ότι είναι δύσκολο να αποδειχτεί, αποκαλύπτει τα πιθανά κίνητρά του, όταν γράφει ότι, «όπως κάθε άλλη επιστημονική θεωρία, και αυτή η ιδέα μπορεί να προτάθηκε αρχικά για αισθητικούς ή μεταφυσικούς λόγους»!
Ο γνωστός για τις επιτυχείς μελέτες του στα θέματα που έχουν σχέση με την αρχή του σύμπαντος Steven Weinberg, παραδέχεται ότι μερικοί κοσμολόγοι προσελκύονται φιλοσοφικά από θεωρίες που υποστηρίζουν ένα αιώνιο σύμπαν, διότι αυτές «αποφεύγουν το πρόβλημα της Γενέσεως»….
Εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι οι μεταφυσικές προϋποθέσεις που υπαγόρευαν και μια ορισμένη στάση των ειδικών απέναντι στη Θεωρία της Συνεχούς Δημιουργίας. «Μια άποψη του προτύπου της Μεγάλης Εκρήξεως», γράφει ο M. Rowan-Robinson, «την οποία μερικοί επιστήμονες και φιλόσοφοι εύρισκαν στενόχωρη, ήταν ότι προλέγει πως το σύμπαν έχει μια ορισμένη ηλικία και έχει την αρχή του σε μια αρχική εκρηκτική στιγμή της δημιουργίας. Για μερικούς αυτό φαινόταν πολύ κοντά στις θρησκευτικές αντιλήψεις περί δημιουργίας και έτσι δέχονταν ευχαρίστως την απεριορίστου ηλικίας φύση του σύμπαντος της Σταθεράς Καταστάσεως»
«Πολλοί επιστήμονες, και αυτοί οι εισηγητές της θεωρίας της Σταθεράς Καταστάσεως», υποστηρίζει και ο Paul Davies, «αισθάνονταν ότι καταργώντας τη μεγάλη έκρηξη θα είχαν μια για πάντα απορρίψει την ανάγκη κάθε είδους υπερφυσικής ερμηνείας για το σύμπαν. Σε ένα σύμπαν που δεν έχει καμμιά αρχή, δεν υπάρχει καμμιά ανάγκη για ένα γεγονός δημιουργίας ή για έναν δημιουργό».
Μήπως εκεί είναι όλη η ιστορία; Προκειμένου να αρνηθούμε τον Δημιουργό Θεό, που έφερε τον κόσμο από την ανυπαρξία στην ύπαρξη με μια μεγαλειώδη πράξη δημιουργίας κάποια συγκεκριμένη στιγμή στο παρελθόν, προτιμούμε να υποστηρίζουμε μια αυτόματη, συνεχή, ανεξήγητη και ανεπιβεβαίωτη δημιουργία; Αλλά και αυτή η συνεχής δημιουργία, «όπως παρατήρησαν πολλοί, δεν είναι λιγότερο δημιουργία από ό,τι η δημιουργία του όλου Σύμπαντος, και κατά συνέπεια δεν παύει να είναι μια μεταφυσική άποψη και θέση παρόμοια με την αρχική δημιουργία του Κόσμου». Είναι και αυτή υπόθεση πίστεως.
(Αρχή και Τέλος του κόσμου, αρχιμ. Αστερίου Χατζηνικολάου σελ.168-169, 174-175)

«Η επιστήμη χωρίς τη θρησκεία είναι χωλή (=κουτσή), η θρησκεία χωρίς την επιστήμη είναι τυφλή» (Αϊνστάιν)

«Σύμφωνα με τον Krister Stendahl, πρώην κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του  Harvard, οι συγκρούσεις μεταξύ θρησκείας και επιστήμης μπορούν να κατανοηθούν πολύ απλά: συμβαίνουν όταν μια θρησκευτική παράδοση γίνεται υπερασπιστής παρωχημένων επιστημονικών απόψεων.Η σύγκρουση είναι πάντοτε θέμα επιστημονικής βραδυπορίας των εκκλησιών» (Ανθρωπος στον Ορίζοντα σελ. 302, π. Βασιλείου Θερμού)

«Σε ζητήματα που είναι τόσο σκοτεινά και πέρα από την όρασή μας, βρίσκουμε στην Αγία Γραφή εδάφια που μπορεί να ερμηνευτούν με πολύ διαφορετικούς τρόπους χωρίς προκατάληψη για την πίστη που έχουμε δεχτεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις ας μην σπεύδουμε απερίσκεπτα να παίρνουμε θέση σε μια πλευρά, που αν η πρόοδος στην αναζήτηση της αλήθειας ορθώς ανατρέψει αυτήν την θέση θα πέσουμε και εμείς μαζί της… Τι είδους ημέρες ήταν αυτές (οι μέρες της Δημιουργίας στην Εξαήμερο) είναι εξαιρετικά δύσκολο ή ίσως αδύνατο για μας να συλλάβουμε… Εχοντας στο νου μου αυτά τα γεγονότα, επεξεργάστηκα και παρουσίασα τις αποκαλύψεις του βιβλίου της Γενέσεως με ποικίλους τρόπους, ανάλογα με την ικανότητά μου. Και ερμηνεύοντας λέξεις που έχουν γραφτεί δυσνόητα με το σκοπό να δώσουν ερεθίσματα στη σκέψη μας, δεν έχω πάρει μαχητική θέση ενάντια σε μια διαφορετική ερμηνεία, που θα μπορούσε ενδεχόμενα να είναι καλύτερη»
(Ιερός Αυγουστίνος στο Η Γλώσσα του Θεού, Francis S. Collins σελ. 81,136)

«Πρέπει να σας πω -έγραφε ο Γαλιλαίος- κάτι, το οποίο άκουσα από έναν διάσημο εκκλησιαστικό άνδρα της εποχής μου, τον Καρδινάλιο Βαρόνιο: «Πρόθεση του Αγίου Πνεύματος είναι να μας διδάξει πώς πηγαίνει ένας προς τον ουρανό, και όχι πώς κινούνται οι ουρανοί» (how one goes to heaven, not how heavens go)
(Η χριστιανική πίστη στον αιώνα της Επιστήμης, σελ. 149, Νικολάου Βασιλειάδη)

«…δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα συμπεράσματα του Γαλιλαίου έγιναν δεκτά με ταραχή από πολλούς θεολογικούς κύκλους. Αυτό δεν οφειλόταν εξ ολοκλήρου σε θρησκευτικά επιχειρήματα. Πράγματι οι παρατηρήσεις του έγιναν δεκτές από πολλούς Ιησουίτες αστρονόμους, αλλά αποκρούστηκαν από ακαδημαϊκούς αντιπάλους, που παρακίνησαν την Εκκλησία να επέμβει. Ο Δομινικανός πατήρ Caccini έσπευσε. Σε ένα κήρυγμα, δείχνοντας κατευθείαν το Γαλιλαίο, ο μοναχός επέμεινε ότι «η γεωμετρία είναι του διαβόλου» και ότι «οι μαθηματικοί πρέπει να εξοριστούν σαν αίτιοι όλων των αιρέσεων» ….

«Αν ως Χριστιανοί πρέπει να πάρουμε μια θέση ανταγωνισμού προς τις αλήθειες της λογικής, ή τις αλήθειες της φιλοσοφίας, ή τις αλήθειες της επιστήμης, ή τις αλήθειες της ιστορίας, ή τις αλήθειες της κριτικής, ως παιδιά του φωτός πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, να μένουμε ανοικτοί σε κάθε ακτίνα φωτός. Ας καλλιεργήσουμε λοιπόν ένα θάρρος απέναντι στις έρευνες της εποχής μας. Κανείς να μην είναι πιο πρόθυμος σε αυτές από εμάς. Κανείς να μην είναι τόσο γρήγορος στο να διακρίνει την αλήθεια σε κάθε πεδίο, πιο φιλόξενος να την δεχτεί, πιο πιστός να την ακολουθήσει οπουδήποτε αυτή οδηγεί»
(στο Η Γλώσσα του Θεού, Francis S. Collins σελ. 138,159)

«Όταν οι άθεοι του Ροβεσπιέρου έγιναν κύριοι της Γαλλικής Επανάστασης, θεώρησαν την περίσταση κατάλληλη για να εξουδετερώσουν την πίστη από τις τάξεις των επιστημόνων. Ετσι συνέλαβαν τον πιστό Λαβουαζιέ (1743-1794), τον μεγάλο εκείνο χημικό και ιδρυτή της νεώτερης Χημείας, και τον εκτέλεσαν! Και ενώ ο Λαβουαζιέ ζητούσε να αναβληθεί η εκτέλεσή του για λίγες μέρες, ώστε να τελειώσει τη μελέτη του «Περί αναπνοής των ζώων», το δικαστήριο των αθέων του έδινε την απάντηση: «Η δημοκρατία δεν χρειάζεται πλέον επιστήμονες»! Οι άθεοι της Γαλλικής επανάστασης έτρεμαν τη συνεργασία πίστης και επιστήμης…
Εχουμε όμως και σύγχρονα παραδείγματα. Ο κομμουνισμός της Ρωσίας εξαπέλυσε δεινό πόλεμο κατά του βιολόγου Ν. Βαβύλωφ (1887-1942), ο οποίος υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες του κόσμου. Γιατί; Διότι ο Βαβύλωφ υποστήριζε -κατόπιν αντικειμενικών επιστημονικών παρατηρήσεων- την διευθυνόμενη εξέλιξη των ειδών, δηλαδή την τελεολογία στη φύση. Αλλά έτσι ερχόταν σε αντίθεση με τον υλισμό. Για αυτό το άθεο κομμουνιστικό κράτος τον απομάκρυνε από τη θέση του και τον εξόρισε στη Σιβηρία (υπάρχει η πεποίθηση ότι τον δολοφόνησαν).
(Η χριστιανική πίστη στον αιώνα της Επιστήμης, σελ. 38-39, Νικολάου Βασιλειάδη)

{Απάντηση του Μεγάλου Βασιλείου στον αιρετικό αρειανό ύπαρχο Μόδεστο που απείλησε τον Μ. Βασίλειο με σκοπό να τον κάνει αρειανό}

«Κανείς έως τώρα δεν μίλησε σε μένα (τον Μόδεστο) έτσι και με τόσο θάρρος. Ισως επειδή δεν συνάντησες ακόμη επίσκοπο, του απάντησε (ο Βασίλειος), οπότε θα σου μιλούσε με αυτόν τον τρόπο, αφού θα αγωνιζόταν για τέτοια πράγματα. Διότι στα άλλα μεν εμείς, ύπαρχε, είμαστε μετριοπαθείς και πιο ταπεινοί από τον καθένα, διότι έχουμε αυτήν την εντολή. Και όχι μόνο σε τόσο μεγάλη δύναμη αλλά και σε έναν τυχαίο δεν δείχνουμε υπερηφάνεια. Οπου όμως είναι ο Θεός αυτό που διακυβεύεται ως αγώνας μας και είναι μπροστά μας, περιφρονούμε τα άλλα και σε αυτόν μόνο ατενίζουμε. Η φωτιά, το ξίφος, τα θηρία, τα νύχια που ξεσχίζουν τις σάρκες, είναι για μας ευχαρίστηση μάλλον, παρά φόβος. Για αυτά ύβριζέ μας, φοβέριζε, κάμε ό,τι σου αρέσει, απόλαυσε την εξουσία σου. Ας τα ακούσει αυτά και ο βασιλιάς· ότι δηλαδή εμάς δεν θα μας συλλάβεις, ούτε θα μας πείσεις να συνθηκολογήσουμε με την ασέβεια, ακόμη και με φοβερότερες απειλές»
(Γρηγορίου Θεολόγου, Επιτάφιος εις Μέγαν Βασίλειον, ΕΠΕ τομ. 6 σελ. 213)

«Ουκ αρνησόμεθά σε, φίλη Ορθοδοξία· ου ψευσόμεθά σου, πατροπαράδοτον σέβας· εν σοι εγεννήθημεν, και σοι ζωμεν και εν σοι κοιμηθησόμεθα· ει δε καλέσει καιρός, και μυριάκις υπέρ σου τεθνηξόμεθα» (Ιωσήφ Βρυέννιος)
«Το φίδι, όταν συντριβεί όλο το σώμα του, φυλάσσει την κεφαλή του και ο σοφός μοναχός σε κάθε δύσκολη περίσταση προφυλάσσει την πίστη του, που είναι αρχή της ζωής του»
(Ισαάκ ο Σύρος τομ. 8Γ, εκδ. ΕΠΕ σελ. 115)

«Όπως είναι το κεφάλι προτιμότερο από όλα τα μέλη του σώματός σου, και αν κατευθυνθεί εναντίον σου πέτρα ή ρόπαλο ή ξίφος, προβάλλεις τα άλλα μέλη του σώματος, θέλοντας να αποφύγεις το χτύπημα στο κεφάλι, επειδή γνωρίζεις ότι χωρίς αυτό δεν είναι δυνατόν να ζήσεις σε αυτήν τη ζωή· έτσι να είναι σε σένα προτιμότερη από όλα η πίστη της αγίας και ομοούσιας Τριάδος, διότι χωρίς αυτήν είναι αδύνατον να ζήσει κανείς την πραγματική ζωή»
(Οσίου Εφραίμ του Σύρου Εργα, τομ. Γ σελ. 23)

«Εγώ, χριστιανοί μου, έφθειρα την ζωήν μου εις την σπουδήν σαράντα-πενήντα χρόνους, εγώ διάβασα και περί ιερέων και περί ασεβών και περί αθέων και περί αιρετικών, τα βάθη της σοφίας ερεύνησα. Ολες οι πίστες είναι ψεύτικες, κάλπικες, όλες του διαβόλου. Τούτο εκατάλαβα αληθινόν, θείον, ουράνιον, σωστόν, τέλειον, και δια λόγου μου και δια λόγου σας: πώς μόνη η πίστις των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών είναι καλή και αγία, το να πιστεύωμεν και να βαπτιζώμεθα εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος»
(άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, Διδαχή Α 1)

«Ιδού τι θα απαντούσα σ΄εκείνον που ρωτά: «Τι έκανε ο Θεός πριν δημιουργήσει τον ουρανό και τη γη;». Δεν θα απαντήσω σαν κι εκείνον ο οποίος, για να παρακάμψει το δύσκολο αυτό ερώτημα, είπε αστειευόμενος: «Ο Θεός προετοίμαζε μεγάλα δεινά για αυτούς που χώνουν τη μύτη τους παντού». Άλλο πράγμα είναι να βλέπεις καθαρά κι άλλο να αστειεύεσαι. Όχι, εγώ δεν θα δώσω τέτοια απάντηση. Όταν αγνοώ κάτι, προτιμώ χίλιες φορές να ομολογήσω την άγνοιά μου παρά να κοροϊδέψω αυτούς που θέτουν τέτοια ερωτήματα ή να επικρίνω μια λανθασμένη απάντηση.
Εγώ λέω τούτο μόνο: εσύ είσαι ο Θεός μας, ο δημιουργός κάθε δημιουργήματος, και αν με τις λέξεις ουρανός και γη εννοούμε κάθε κτίσμα υπαρκτό, λέω κατηγορηματικά για να το ακούσουν όλοι: πριν δημιουργήσει ο Θεός τον ουρανό και τη γη, δεν έκανε τίποτα. Αν έκανε κάτι, αυτό δεν θα μπορούσε να είναι παρά μόνο κάποιο έργο του».
(Αγίου Αυγουστίνου, Εξομολογήσεις τομ. Β σελ.163-164 εκδ. Πατάκη)

«Ο Γρηγόρης τον έμαθε να διαβάζει κι όταν έγινε δώδεκα χρονών άρχισε να του κάνει θρησκευτικά. Μα τα μαθήματα διακόπηκαν αμέσως σχεδόν. Μια φορά, στο δεύτερο μόλις ή στο τρίτο μάθημα, ο μικρός ξαφνικά χασκογέλασε.
- Τι έπαθες; ρώτησε ο Γρηγόρης και τον κοίταξε θυμωμένα κάτω απ’ τα γυαλιά του.
- Μπα τίποτα. Τον κόσμο τον έπλασε ο Κύριος ο Θεός μας την πρώτη μέρα και τον ήλιο, το φεγγάρι και τ’ άστρα την τέταρτη μέρα. Από πού λοιπόν φωτιζόταν ο κόσμος την πρώτη μέρα; Ο Γρηγόρης κοκάλωσε. Το παιδί κοίταξε ειρωνικά το δάσκαλο. Το βλέμμα του μάλιστα είχε κάτι υπεροπτικό.
Ο Γρηγόρης δε βάσταξε. «Να από πού!» φώναξε κι έδωσε ένα γερό χαστούκι στο μαθητή. Το παιδί κατάπιε τον μπάτσο, δεν έβγαλε λέξη, μα κουλουριάστηκε και πάλι στη γωνιά του για κάμποσες μέρες. Συνέβη τότε να του ρθει, ύστερα από μια βδομάδα, η πρώτη προσβολή της επιληψίας που του μεινε σ’ όλη του τη ζωή…»
(Ντοστογιέβσκη, Αδελφοί Καραμαζωφ τομ.Α σελ. 246-247)

«Οφείλουμε να φονεύσουμε την διάνοια και να επιδοθούμε στην πνευματική γέννηση.
Οφείλεις να ξεριζώσεις πλήρως και να απορρίψεις την διάνοια (αντικαθιστώντας αυτήν) με την πίστη»
(Μαρτίνος Λούθηρος)

«Μήπως ο Θεός μας έδωσε μάταια, χωρίς λόγο την λογική μας; Μήπως άσκοπα και τυχαία πήραμε την κριτική ικανότητα του νου; Πρέπει λοιπόν και με το λογικό να ερευνούμε την πίστη και η θρησκεία μας να μην είναι χωρίς μελέτη και εξέταση»
(άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, στο Η χριστιανική πίστη στον αιώνα της Επιστήμης, σελ. 64, Νικολάου Βασιλειάδη)
«Ούτε το Αγιο Πνεύμα ενεργεί στους αγίους τις γνώσεις των μυστηρίων, χωρίς τη δύναμη που από τη φύση της αναζητά και ερευνά τη γνώση» (άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)

«Δε νιώθω υποχρεωμένος να πιστέψω ότι ο ίδιος ο Θεός, που μας προίκισε με αισθήσεις, λογική και νοημοσύνη, έχει σκοπό να αποφύγουμε να τα χρησιμοποιήσουμε. Δε θα μας ζητούσε να απαρνηθούμε την αίσθηση και τη λογική»
(Γαλιλαίος, στο Ιδεοδρόμιο τομ Α σελ. 401, Μακαριου Πελέκη)

«Θεωρώ ως δικαίωμα, μάλιστε δε ως καθήκον να ερευνώ κατά τρόπο προσεκτικό τους αριθμούς, τις μάζες, τα βάρη και τον κανόνα, κατά τον οποίο ο πάνσοφος Δημιουργός δημιούργησε τα πάντα. Διότι τα μυστικά του σχεδίου του δεν είναι τέτοια, ώστε να είναι απαγορευμένη η έρευνά τους, αλλά πολύ περισσότερο μας παρουσιάζονται σαν ένα κάτοπτρο προ των οφθαλμών μας έτσι ώστε με την εξέτασή τους να διαβλέπουμε κάπως την καλοσύνη και την σοφία του Δημιουργού»
(Κέπλερ Ιωάννης 1571-1630, στο Η χριστιανική πίστη στον αιώνα της Επιστήμης, σελ. 65-66, Νικολάου Βασιλειάδη)

«Δεν φοβάμαι μήπως θορυβηθώ από τις αναζητήσεις σας. Θα τις προκαλώ αδιάκοπα (…). Δεν θα φοβηθώ μήπως (…) τα γεγονότα και τα δεδομένα, που μαζεύετε, μπορούν να είναι αντίθετα με την Αγία Γραφή (…). Είμαι βυθισμένος στην μελέτη της ανθρώπινης επιστήμης και ιδιαιτέρως εκείνης, που λέγεται θετική επιστήμη, και αναγνωρίζω ολοένα και περισσότερο την αλήθεια των λόγων του Βάκωνος· ότι αν λίγη φιλοσοφία μας κάνει απίστους, πολλή φιλοσοφία μας οδηγεί να γίνουμε Χριστιανοί. Είδα ότι όλες οι επιθέσεις εναντίον της αλήθειας, την οποία αποκάλυψε ο Θεός, έδωσαν νέες αποδείξεις υπέρ αυτής»
(Α.Λ Κωσύ, μεγάλος μαθηματικός του ΙΘ αιώνα, στο Η χριστιανική πίστη στον αιώνα της Επιστήμης, σελ. 230, Νικολάου Βασιλειάδη)

«Από το καθαρτήριο των αμφιβολιών αναπήδησε το δικό μου ωσαννά» (Ντοστογιέβσκη)

«Ενας νέος φοιτητής της Ιατρικής ακονίζει το ξίφος των ερωτημάτων στον όχι και τόσο ηλικιωμένο γέροντα του μοναστηριού του Μεγάλου Μετεώρου. Η ησυχία και η μαγεία της νύχτας, οι υπέροχες τοιχογραφίες του καθολικού, η παρουσία του φωτισμένου γέροντα και η ειλικρινής ανησυχία του νεαρού κάνουν τη συζήτηση να μοιάζει με συμβόλαιο ζωής.
- Μέχρι πού να κυνηγά κανείς τη γνώση γέροντα;
- Μέχρι το έσχατο όριό της, μέχρι την αποκάλυψη όλης της αλήθειας.
- Κι αν αυτή κολλήσει το Θεό στον τοίχο;… κι αν αποκαλύψει πως ο Θεός είναι ανύπαρκτος;
- Αν ο Θεός είναι υπαρκτός, τότε δε φοβάται την έρευνα, αν όμως δεν υπάρχει, τότε καλό είναι να το μάθουμε.
(Στυλιανός Ε. Αντωναράκης, στο Η Γλώσσα του Θεού, Francis S. Collins σελ. 14)

Φυλλάδιο Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωρωπού Αττικής

Ο ΠΑΠΙΣΜΟΣ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Πρόλογος
ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ προσπάθειες για την επαναπροσέγγιση του χριστιανικού κόσμου είναι φυσικό να έχουν ευρύτατη αποδοχή, επειδή, αφενός, αποτελούν την ανθρώπινη συμβολή στην ιερή υπόθεση της ενότητας και, αφετέρου, διεξάγονται σε μια εποχή που ο κόσμος, κατακερματισμένος από πολύμορφες αντιθέσεις, αναζητεί με αγωνία ενοποιητικά στοιχεία.
Οι προσπάθειες αυτές, ωστόσο, έχουν αποδειχθεί μέχρι σήμερα απογοητευτικά αναποτελεσματικές. Όχι μόνο δεν εμπνέουν πλέον καμιά αισιοδοξία, αλλά και προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία, καθώς έχουν γίνει ήδη κατάδηλες οι επιζήμιες συνέπειές τους: α) άμβλυνση της ορθόδοξης αυτοσυνειδησίας, διαιρέσεις και σχίσματα στο πλήρωμα της Εκκλησίας μας. β) σύγχυση, αποθάρρυνση και αποπροσανατολισμός στους ετεροδόξους που αναζητούν την αυθεντικότητα της πίστεως.
Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί έκφραση αυτής της ανησυχίας μας, αφού ο διάλογος ανάμεσα στην Ορθοδοξία και τον Παπισμό* δεσπόζει στις διαχριστιανικές σχέσεις και, επιπλέον, η συνύπαρξη Ορθοδόξων και Παπικών στις πολυπολιτισμικές πλέον κοινωνίες μας λειτουργεί ως πρόκληση για κάθε ορθόδοξη συνείδηση.
Ακολουθώντας την πατερική μας παράδοση, η οποία μας έχει διδάξει να «αγαπώμεν εν αλήθεια» και να «αληθεύωμεν εν αγάπη», επιχειρούμε να σκιαγραφήσουμε με νηφαλιότητα και υπευθυνότητα το πρόσωπο του Παπισμού. Έτσι, πιστεύουμε, θα φωτιστούν τα αμετάθετα όρια της Εκκλησίας από την αίρεση, της αλήθειας από την πλάνη. Γιατί είναι γεγονός ότι τα όρια αυτά γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα. Όχι μόνο επειδή στη ζωή των Ορθοδόξων έχει υπεισέλθει ο δυτικός πολιτισμός, ο διαμορφωμένος από τον παραποιημένο Χριστιανισμό της Δύσεως, αλλά και επειδή στις μέρες μας διαδίδονται οι ιδέες και αντιλήψεις της "Νέας Εποχής", που θέλει όλες τις θρησκείες να οδηγούν εξίσου στον ίδιο τάχα Θεό.
Για τους Ορθοδόξους η καθαρότητα της πίστεως αποτελεί το ασάλευτο θεμέλιο στον αγώνα τους για τη θέωση: Η ορθή πίστη είναι «το μέγα και πρώτον της σωτηρίας φάρμακον» (όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής). Αλλά και για τους ετερόδοξους αδελφούς μας η ακριβής οριοθέτηση της αλήθειας δείχνει τον δρόμο της επιστροφής στον πατρικό τους οίκο, την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Η αποκοπή της δυτικής Χριστιανοσύνης από το σώμα της Εκκλησίας δεν προήλθε από διοικητικές ή εθιμικές απλώς διαφοροποιήσεις, αλλά από μια βαθιά αλλοίωση του εκκλησιαστικού βιώματος, η οποία και δημιούργησε ένα χάσμα ζωής ανάμεσα σε δύο κόσμους. Το αυτονόητο χρέος του σεβασμού των διαφορετικών πιστευμάτων, οι ανυπόκριτα φιλόφρονες διαθέσεις και οι ευσεβείς ενωτικοί πόθοι δεν μας δίνουν το δικαίωμα να παρασιωπούμε ή να συσκοτίζουμε αυτή την πραγματικότητα.
Διασώζονται, βέβαια, και σήμερα στην παπική Δύση υπολείμματα της πατερικής παραδόσεως, κυρίως στον χώρο του μοναχισμού. Και αναμφίβολα υπάρχουν πολλοί ταπεινοί μοναχοί ή απλοί πιστοί, που αφιερώνουν τη ζωή τους στην προσευχή και σε έργα αγάπης. Ωστόσο, τα όσα θετικά στοιχεία διατηρήθηκαν στη δυτική παράδοση, δεν στάθηκαν ικανά να αποτρέψουν τη διαστρέβλωση του Χριστιανισμού και τη μετάλλαξη της Εκκλησίας της Ρώμης σε κοσμικό κράτος με θεοκρατικό καθεστώς, μετάλλαξη που αναπόφευκτα επακολούθησε την εξέλιξη του παπικού θεσμού.
Παραδίδοντας το τεύχος τούτο στους αδελφούς μας, σε εποχή που ο συγκρητισμός και η εκκοσμίκευση έχουν ναρκώσει την εκκλησιαστική συνείδηση των περισσοτέρων από εμάς, ευχόμαστε να συναισθανθούμε όλοι το χρέος αλλά και να συνειδητοποιήσουμε τη δύναμη που έχουμε ως φύλακες και προασπιστές της Ορθοδοξίας. Αυτό το χρέος και αυτή τη δύναμη επισημαίνουν οι πατριάρχες της Ανατολής στην ιστορική Εγκύκλιό τους του 1848: «Παρ' ημίν ούτε Πατριάρχαι ούτε Σύνοδοι εδυνήθησάν ποτε εισαγαγείν νέα, διότι ο υπερασπιστής της θρησκείας εστίν αυτό το σώμα της Εκκλησίας, ήτοι αυτός ο λαός, όστις εθέλει το θρήσκευμα αυτού αιωνίως αμετάβλητον και ομοειδές τω των Πατέρων αυτού».
* Δεν χρησιμοποιούμε τον όρο Ρωμαιοκαθολικισμός, επειδή είναι ιστορικά αθεμελίωτος και θεολογικά ανακριβής: Από τις αρχές του 2ου αι. η αδιαίρετη Μία Εκκλησία του Χριστού ονομάζεται, όπως την ομολογούμε και στο Σύμβολο της Πίστεως, Καθολική, επειδή κατέχει το καθ' όλου της πίστεως, δηλαδή την πληρότητα της αλήθειας. Επίσης, αφότου, το 330, η Νέα Ρώμη/Κωνσταντινούπολη έγινε πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο όρος Ρωμαίος ή Ρωμηός δήλωνε κάθε ορθόδοξο πολίτη της, ανεξάρτητα από τη φυλετική καταγωγή του. Έτσι, Ρωμαιο-Καθολικοί κυριολεκτικά είναι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, ως Ρωμαίοι-Ρωμηοί, δηλαδή απόγονοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και ως Καθολικοί, δηλαδή μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία συνεχίζει να κατέχει το καθ' όλου της πίστεως. Απεναντίας, οι Παπικοί, μετά την κατάληψη του θρόνου της Ρώμης από τους Φράγκους (1009), δεν είναι Ρωμαίοι αλλά Φραγκολατίνοι. Και μετά την έκπτωσή τους από την καθολικότητα (δηλαδή την πληρότητα) της πίστεως, λόγω της αποδοχής σωρείας αιρετικών δοξασιών, δεν είναι Καθολικοί αλλά αιρετικοί. Μολαταύτα, μετά το οριστικό Σχίσμα (1054), σφετερίστηκαν αυτούς τους όρους. Οι ορθόδοξοι λαοί, πάντως, μέχρι τον 19ο αι. γνώριζαν καλά ότι Ρωμαίος-Ρωμηός και Καθολικός σημαίνει Ορθόδοξος, γι' αυτό και τους αιρετικούς της Δύσεως τους ονόμαζαν Λατίνους, Παπιστές κ.ά. Η σύγχυση που παρατηρείται σήμερα στην ορολογία, δημιουργήθηκε στις αρχές του 20ού αι., με την εμφάνιση του Οικουμενισμού.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

«Τώρα γνωρίζουμε από τους βίους των αγίων: ποιος είναι ο Θεός και τι είναι ο Θεός· ακόμη ποιος είναι ο άνθρωπος και τι είναι ο άνθρωπος.
Ήδη έχουμε αποβιβαστεί στην επέκεινα ουράνια όχθη και αντικρύζουμε όλο τον κόσμο της γης από τον ουρανό. Και κοιτάζοντας από τον ουρανό, τι είναι εκείνο που διακρίνουμε περισσότερο επάνω στη γη; Δεν είναι ούτε τα βουνά, ούτε οι θάλασσες, ούτε οι πόλεις, ούτε οι ουρανοξύστες. Είναι ο άνθρωπος. Διότι η θεοειδής ψυχή του ανθρώπου είναι ένας ήλιος επί της γης. Όσοι είναι οι άνθρωποι, τόσοι είναι οι ήλιοι επί της γης. Και καθένας από αυτούς τους ηλίους είναι ορατός από τον ουρανό.
Αγαπημένο θαύμα του Θεού! Η μικρούτσικη γη, ένα αστεράκι από τα πιο μικρά, να χωράει δισεκατομμύρια ήλιους! Μέσα από το χωματένιο σώμα του ανθρώπου λάμπει ο ήλιος! Ο άνθρωπος! Ένας μικρός θεός μέσα στη λάσπη.
Είναι Ευαγγέλιο, παναληθινό Ευαγγέλιο -όχι δικό μου, αλλά των αγίων του θεού- ότι, ο άνθρωπος είναι ένα μεγάλο μυστήριο, ιερό μυστήριο του Θεού. Τόσο μεγάλο και τόσο ιερό, ώστε ο ίδιος ο Θεός έγινε άνθρωπος, για να μας ερμηνεύσει όλο το βάθος του ανθρωπίνου μυστηρίου».

(άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, Άνθρωπος και Θεάνθρωπος σ. 95)

«Αποτελείται μεν -όπως υπολογίζουν ένα κανονικό σώμα- από 45 κιλά νερό, από τόσο κάρβουνο όσο χρειάζεται για να γίνουν 9.000 μολύβια, από τόσο λίπος, όσο απαιτείται για 7 κομμάτια σαπούνι, από φώσφορο, το οποίο αρκεί για 2.200 σπίρτα, από τόσο σίδηρο, όσος απαιτείται για ένα καρφί και από τόσο ασβέστη, όσος χρειάζεται για το άσπρισμα των τοίχων ενός δωματίου, αλλά αυτή η πολύπλοκη χημική σύνθεση αισθάνεται! Διανοείται και φιλοσοφεί! Σκιρτά από χαρά! Πενθεί, συγκλονίζεται, ενθουσιάζεται, επικοινωνεί με το Θεό Δημιουργό Του… Ο άνθρωπος είναι «χους, αλλά και πνοή θεία συγχρόνως· κτήνος, αλλά και άγγελος· δένδρο με τις ρίζες βυθισμένες στη γη, από την οποία αντλεί την υλική του τροφή, αλλά και με τα κλαδιά τεντωμένα στον ουρανό», από τον οποίο δέχεται τις μυστικές ακτίνες του θείου φωτός· «καλάμι, όπως έξυπνα είπε ο Πασκάλ, το ασθενέστερο από τα καλάμια, αλλά και καλάμι σκεπτόμενο»
(Κ.Καλλινίκου, Τα θεμέλια της Πίστεως σελ. 88)
«Λένε πως πρώτα ο Θεός έπλασε τα ζώα και τα προίκισε με διάφορα χαρίσματα, το ένα με δύναμη, το άλλο με ταχύτητα, το άλλο με φτερά. Μόνο ο άνθρωπος πλάστηκε γυμνός και παραπονέθηκε: «Μόνο εμένα άφησες χωρίς ένα χάρισμα».
Τότε ο Δίας του λέει:
«Δεν έχεις αντιληφθεί τη δωρεά μου, παρόλο που είναι η πιο μεγάλη. Γιατί έχεις πάρει τη λογική, που έχει δύναμη και στους θεούς και στους ανθρώπους. Αυτή είναι η πιο δυνατή από τα δυνατά και η πιο γρήγορη από τα γρήγορα». Τότε ο άνθρωπος συνειδητοποίησε την αξία του δώρου, τον προσκύνησε, τον ευχαρίστησε και έφυγε»
(Αίσωπος, Άνθρωποι και Ζευς, στο Σταλαγμοί αρχαίας σοφίας, Αγγελική Ζαχαριά σελ.257)
«Την αξιότητά μου δεν πρέπει να την αναζητήσω στο χώρο, αλλά στη ρύθμιση της σκέψης μου. Δε θα μου πρόσθετε τίποτα η κτήση όλης της γης. Δια του χώρου, το σύμπαν με περιέχει και με καταπίνει σαν ένα στίγμα· δια της σκέψεως, το περιέχω εγώ»
(Πασκάλ Μπλέζ, Σκέψεις (265) σελ. 104, εκδ. Καστανιώτη)
«Υπάρχει μία θεότης μέσα στο στήθος μας» (Οβίδιος)
«Όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνω σε δύο πράγματα τόσο περισσότερο γεμίζουν τη ζωή μου με όλο και μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Το πρώτο είναι ο ουρανός από πάνω μου και το δεύτερο είναι ο ηθικός νόμος μέσα μου» (Κάντ)
«Μία και μόνη ψυχή, δημιουργημένη «κατ εικόνα» Θεού, είναι πολυτιμότερη για το Θεό από ότι δέκα χιλιάδες κόσμοι με όλο τους το περιεχόμενο»
(Αποφθέγματα Πατέρων στο Η εντός ημων Βασιλεία, Καλλίστου Ware σελ. 51)

«Όσα περισσότερα μαθαίνουμε για τα θαύματα του σύμπαντος τόσο πιο ξεκάθαρα θα διακρίνουμε το χέρι του Θεού»
(Φρανκ Μπόρμαν)

«Κάποιος ρωτούσε τον Αναξαγόρα:
- Για ποιο πράγμα θα διάλεγε κανείς να γεννηθεί και όχι να μην γεννηθεί;
Ο φιλόσοφος απάντησε:
- Για να δει τον ουρανό και τη γενική τάξη που διέπει τον κόσμο».

«Ρωτήθηκε κάποτε ο Αναξαγόρας για ποιο σκοπό είχε γεννηθεί.
Ο φιλόσοφος απάντησε:
- Για να εξετάζω τον ήλιο, τη σελήνη και τον ουρανό»
(Αρχαία Ελληνικά Ανέκδοτα, Σωκράτη Γκίκα σ. 52, 79)

«Ο Γάλλος βιολόγος και ακαδημαϊκός Pierre P. Grasse, είπε χαρακτηριστικά: «Η ζωή απορρέει από μία οργάνωση, μία ισορροπία… Τάξη σε όλα τα επίπεδα, άτομα, μόρια, μικρομόρια, οργανίδια, όργανα. Αληθινά η ζωή είναι ο θρίαμβος της αρμονίας».

«Το μάτι και το φτερό μιας πεταλούδας, είναι αρκετά για να συντρίψουν έναν άπιστο». (Ντιντερώ)

«Είπανε στη μυγδαλιά, μίλησέ μας για το Χριστό! και κείνη άνθισε!».
«Τα άνθη είναι το «Αμήν» στην ιερά λειτουργία της δημιουργίας». 
(π. Κωνσταντίνος Καλλίνικος)
(Με Θεό ή δίχως Θεό, Μιχαήλ Μιχαηλίδη σελ. 70,54,62)

«Η φύση παρουσιάζει τελειότητες, για να δείξει ότι είναι εικόνα Θεού, και ελαττώματα, για να δείξει ότι δεν είναι παρά μονάχα εικόνα του».
(Πασκάλ Μπλέζ, Σκέψεις (416) σελ. 162, εκδ. Καστανιώτη)

Για να ξαναχτιστεί ο κόσμος πάνω σε νέες βάσεις πρέπει μονάχοι τους οι άνθρωποι να πάρουν έναν αλλιώτικο δρόμο.

Προτού να γίνεις πραγματικός αδελφός για όλους τους άλλους, δε θα φτιαχτεί καμιά αδελφοσύνη.

Ποτέ και με καμιά επιστήμη, με κανένα συμφέρον δεν θα καταφέρουν οι άνθρωποι να μοιράσουν την ιδιοκτησία και τα δικαιώματά τους, έτσι που να μείνουν όλοι ευχαριστημένοι.

Ο καθένας θα νομίζει πως έχει λίγα και θα διαμαρτύρεται, θα φθονεί και θα εξολοθρεύει ο ένας τον άλλον.

Ρωτάτε πότε θα πραγματοποιηθεί. Θα γίνει, μα πρέπει πρώτα να τελειώσει η περίοδος της ανθρώπινης απομόνωσης.
- Για ποια απομόνωση μιλάτε; τον ρωτάω εγώ.
- Για την απομόνωση που βασιλεύει τώρα παντού και ιδιαίτερα στον αιώνα μας, μα που ακόμη δεν ολοκληρώθηκε και δεν πέρασε η εποχή της.

Γιατί τώρα ο καθένας προσπαθεί να ξεχωρίσει όσο μπορεί τον εαυτό του από τους άλλους, θέλει να δοκιμάσει όλη την πληρότητα της ζωής εν εαυτώ, όμως αυτές του οι προσπάθειες δεν καταλήγουν σε πληρότητα ζωής μα σε ολοκληρωτική αυτοκτονία, γιατί αντί να εκπληρώσει τον προορισμό του, πέφτει στην απομόνωση.

Όλοι στον αιώνα μας χώρισαν και γίνανε μονάδες,

ο καθένας αποτραβιέται στη μονιά του,

ο καθένας απομακρύνεται από τον άλλον,

κρύβεται και κρύβει το έχει του

και καταλήγει να απωθεί τους ομοίους του και να απωθείται από αυτούς.

(Ντοστογιέβσκη, Αδελφοί Καραμαζόβ τομ.Β σελ. 228-229)

«Η μεγαλύτερη στιγμή τρόμου στο νήπιο είναι η μοναξιά» (Τζέιμς)
«Δεν υπάρχει μεγαλύτερος πόνος, από το να μην έχεις πού να πεις τον πόνο σου».
«Ζούσε μόνη η φτωχή γριούλα μέσα σε μια αφόρητη μοναξιά. Κανείς και ποτέ δεν έμπαινε στο φτωχικό της. Ένα πρωί πήγε με τις πενιχρές της οικονομίες στην αγορά για ψώνια. Γύρισε κρατώντας στα χέρια της αντί για τρόφιμα, ένα κλουβί με έναν παπαγάλο μέσα.
- Τι είναι αυτό, ρώτησαν έκπληκτοι οι γείτονες.
- Μιλάει! ξεφώνισε η γριούλα. Μιλάει και λέει «καλημέρα» και «γεια σου». Και σπάζει έτσι τη μοναξιά, που είναι χειρότερη και από την πείνα και την ανέχεια. <br/ >(Κούρκουλα Κωνσταντίνου, Στάχυα τόμ. Β σελ. 56)
«Μοναχός μήτε στον παράδεισο» (Ελλην. Παροιμία)
«Φτάνει μόνο ένα πρόσωπο να σας λείπει και το παν είναι ερημιά» (Λαμαρτίνος)
«Το άπειρο πλήθος είναι κι αυτό επίσης μια μοναξιά»(Κατύς)
«Επέστρεψε ο Διογένης από τους Ολυμπιακούς αγώνες και ένας τον ρώτησε, αν ήταν εκεί πολύς κόσμος. Ο Διογένης αποκρίθηκε:
«Κόσμος υπήρχε πολύς, άνθρωποι όμως λίγοι»
(Αρχαία Ελληνικά Ανέκδοτα, Σωκράτη Γκίκα σελ. 30)
- Πάτερ Αρσένιε, πώς ζεις μόνος σου, τόσα χρόνια στην έρημο, κλεισμένος στη σκήτη σου; Δεν πλήττεις; ρώτησαν έναν όσιο γέροντα ασκητή, οι περίεργοι επισκέπτες του.
- Ευλογημένοι… Δεν είμαι μόνος. Δε βλέπετε γύρω μου, τι συντροφιά έχω; Και τους έδειξε τις εικόνες, που ήταν κρεμασμένες στο φτωχικό κελί του…