δ'. Έλεγαν για τον Αββά Γελάσιο, όχι μονάχα οι μαθητές του, αλλά το ιστορούσαν και πολλοί οπού συχνά τον είχαν επισκεφθη. Ότι στον καιρό της Οικουμενικής Συνόδου, οπού συνήλθε στη Χαλκηδόνα, ο Θεοδόσιος, ο πρωτοπόρος του σχίσματος του Διοσκόρου στην Παλαιστίνη, προλαμβάνοντας τους επισκόπους, οπού έμελλαν να γυρίσουν στις επαρχίες τους - γιατί βρισκόταν και ο ίδιος στην Κωνσταντινούπολη, διωγμένος από την πατρίδα του σαν ταραχοποιός αμετανόητος πάντα - έτρεξε στον Αββά Γελάσιο, στο Μοναστήρι του, μιλώντας εναντίον της Συνόδου, οτι δήθεν είχε επικυρώσει την πλάνη του Νεστορίου. Έτσι, πίστευε ότι θα παρέσυρε τον άγιο και θα τον έκανε σύμμαχο της ραδιουργίας του και του σχίσματός του. Αλλά εκείνος, ψυχολογώντας τον άνθρωπο και με τη σύνεση οπού του έδωσε ο Θεός φωτισμένος, κατάλαβε τη χαλασμένη του γνώμη και δεν παρασύρθηκε στην αποστασία του, όπως συνέβη σχεδόν με όλους τότε. Αλλά αφού τον στηλίτευσε όπως του άξιζε, τον έδιωξε. Ήγουν, έφερε στη μέση το καλογαιροπαίδι, οπού είχε αναστήσει όταν πέθανε, και έλεγε με αυστηρό ύφος τα εξής : « Αν για ζητήματα πίστεως θέλης να συζητήσης, έχεις αυτόν εδώ να σε ακούη και να συνομιλή μαζί σου. Γιατί εγώ δεν ευκαιρώ να ακούω τα λόγια σου ». Ύστερα, ο Θεοδόσιος σηκώθηκε, έφυγε και πήγε στην Αγία Πόλη, οπού παρέσυρε όλο το μοναχικό σώμα, υπό το πρόσχημα θείου ζήλου, παρέσυρε δε και την Αυγούστα, οπού ήταν τότε εκεί παρούσα. Και έτσι, έχοντας πια σύμμαχο, κατέλαβε με βία τον θρόνο των Ιεροσολύμων. Με φόνους πρόλαβε και τον άρπαξε και με άλλες αθέμιτες και μη σύμφωνες με τους κανόνες πράξεις, οπού εως τώρα πολλοί τις μνημονεύουν. Τότε, λοιπόν, αφού πήρε την εξουσία και πέτυχε τον σκοπό του, χειροτόνησε πάρα πολλούς επισκοπούς και πρόφθασε και κυρίευσε τους θρόνους των επισκόπων, οπού δεν γύρισαν ποτέ πια. Μετά απ’ αυτά, στέλνει και προσκαλεί και τον Αββά Γελάσιο. Και τον προτρέπει μέσα στην εκκλησία, καλοπιάνοντάς τον αντάμα και προσπαθώντας να τον φοβίση. Και σαν εισήλθε λοιπόν εκείνος στην εκκλησία, του έλεγε ο Θεοδόσιος : « Αναθεμάτισε τον Ιουβενάλιο». Αλλά εκείνος καθόλου δεν πτοήθηκε και του απαντά : « Δεν ξέρω άλλον επίσκοπο των Ιεροσολύμων παρά τον Ιουβενάλιο ». Τότε ο Θεοδόσιος φοβήθηκε μήπως και άλλοι μιμηθούν τον ορθόδοξο ζήλο του και προστάζει να τον βγάλουν με τρόπο από την εκκλησία. Τον παρέλαβαν λοιπόν οι οπαδοί του ίδιου σχίσματος και του σώριασαν γύρω ξύλα, απειλώντας ότι θα τον κάψουν. Βλέποντας δε ότι αυτός ούτε και έτσι δεν λύγιζε και δεν ζάρωνε από τον φόβο, φοβούμενοι δε και μήπως ο λαός ξεσηκωθή, επειδή ο άνθρωπος αυτός είχε μεγάλη φήμη, - και όλα συνέβησαν κατα την άνωθεν πρόνοια - άφησαν τον ομολογητή χωρίς να τον πειράξουν, οπού ωστόσο ο ίδιος είχε προσφέρει τον εαυτό του σαν ολοκαύτωμα στον Χριστό.
ε'. Έλεγαν γι’ αυτόν ότι, νέος άκόμη, τον χωρίς υλικά αγαθά και αναχωρητικό βίο ακολουθούσε. Υπήρχαν δε τον ίδιο καιρό και άλλοι παρα πολλοί στους ίδιους τόπους, τον ίδιο μαζί του βίο ολόκαρδα ακολουθώντας. Ανάμεσά τους δε ήταν και ένας γέρων στο έπακρο απλός και χωρίς κανένα υλικό αγαθό, σε ξεχωριστό κελλί οπού κατοίκησε έως την τελευτή του, και είχε αποχτήσει μαθητές κατά τα γηρατειά του. Αυτός αγωνίστηκε να φύλαξη την εντολή δύο χιτώνες να μη αποχτήση, μήτε να μεριμνήση για την αύριο μαζί με τους συμμοναστές του μέχρι θανάτου. Όταν λοιπόν συνέβη, από θεία συνεργία, να συγκροτήση το Κοινόβιο ο Αββάς Γελάσιος, του προσφέρονταν και πολλά χτήματα. Απόχτησε δε και τα αναγκαία για το Κοινόβιο υποζύγια και βόδια. Γιατί ο Αββάς είχε κάμει μαζί με τον θείο Παχώμιο, οπού πρώτος συγκρότησε Κοινόβιο, και τον βοηθούσε σε όλη του Μοναστηριού την οργάνωση. Βλέποντάς τον λοιπόν σ’ αυτές τις ασχολίες ο παρά πάνω γέρων και γνησία άγάπη διατηρώντας απέναντί του, του έλεγε : « Φοβάμαι, Αββά Γελάσιε, μη προσκολληθή ο λογισμός σου στη γη και στην υπόλοιπη περιουσία του Κοινοβίου ». Και εκείνος του απαντά : « Περισσότερο είναι δεμένος ο δικός σου λογισμός στο σουβλί, οπού χρησιμοποιείς στο εργόχειρό σου, παρά ο λογισμός του Γελασίου στα χτήματα ».
στ'. Έλεγαν για τον Αββά Γελάσιο, ότι πολλές φορές είχε ενοχληθή από τους λογισμούς να φύγη στην έρημο. Μια μέρα λοιπόν λέγει στον μαθητή του : « Κάμε μου τη χάρη, αδελφέ, ό,τι και αν με δής να κάνω, να το υπομείνης και καθόλου να μη μου μιλήσης αυτή την εβδομάδα». Και αφού πήρε ένα βάγινο ραβδί, άρχισε να περπατά στη μικρή του αυλή. Και σαν κουράστηκε, κάθισε για λίγο και ύστερα πάλι σηκώθηκε και περπατούσε. Σαν βράδιασε δε, λέγει στον λογισμό του : « Όποιος περπατά στην έρημο, ψωμί δεν τρώγει, αλλά βότανα. Συ, επειδή είσαι αδύνατος, φάγε λίγο λάχανο ». Και αφού έκαμε έτσι, πάλι λέγει στον λογισμό του : « Όποιος είναι στην έρημο, κάτω από στέγη δεν κοιμάται, αλλά στον ανοιχτό άέρα. Κάμε λοιπόν και συ έτσι». Και πλαγιάζοντας, κοιμάται στη μικρή αυλή. Αφού λοιπόν έκαμε τρεις μέρες περπατώντας στο Μοναστήρι, τρώγοντας κάθε βράδι λίγες πικραλίδες και τη νύχτα πλαγιάζοντας στο ύπαιθρο, κουράσθηκε. Και μαλώνοντας τον λογισμό, οπού τον βασάνιζε, στηλίτευε τον εαυτό του, λέγοντας : « Αφού δεν μπορείς να κάνης τα έργα της ερημικής ζωής, κάθισε στο κελλί σου με υπομονή, κλαίοντας τις αμαρτίες σου. Και μη γυρνάς εδώ και εκεί. Γιατί παντού το μάτι του Θεού βλέπει τα έργα των ανθρώπων και τίποτε δεν του ξεφεύγει και καταλαβαίνει αύτους οπού εργάζονται το καλό ».
Του Αββά Γεροντίου
Είπε ο Αββάς Γερόντιος της Πέτρας : « Πολλοί οπούπειράζονται από σαρκικές ηδονές, χωρίς να πλησιάσουν ανθρώπινο σώμα, κατά νου αμάρτησαν σαρκικά και ενώ τα σώματα φυλάγονται παρθένα, στην ψυχή αμαρτάνουν σαρκικά. Καλό είναι λοιπόν, αγαπητοί, να κάνουμε ό,τι είναι γραμμένο και ο καθένας μας με μεγάλη προσοχή να φυλάμε την καρδιά μας ».
(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996 σελ. 63-66)

ΕΛΕΓΧΟΣ. Α ) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ. 
Ο ΠΙΚΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΦΟΡΗΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΠΟΝΕΜΕΝΟΥΣ
2514.Δεν υπάρχει, τίποτε πιο αβάσταχτο για εκείνους που βασανίζονται, όσο λόγος επιτιμητικός που μπορεί να πληγώσει την ψυχή. (Εις Β’ Κορ. oμιλ. ΙΒ', 2, ΕΠΕ 19, 338 ΜG 61,435γ).
Ο ΕΝΟΧΟΣ ΟΤΑΝ ΚΑΤΗΓΟΡΕΙΤΑΙ, ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ
2515.Εκείνος που έχει διαπράξει κάτι το φοβερό, όταν κατηγορηθεί από κάποιον, προσπαθώντας να απολογηθεί, γίνεται περισσότερο επιθετικός. (Εις Πράξ., ομιλ. Θ', 3, ΕΠΕ 15,262 ). 
Ο ΠΟΛΥ ΑΥΣΤΗΡΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΑΠΟΓΝΩΣΗ
2516. Δεν άφησε ο Απ. Παύλος τον αιμομίκτη να περιέλθει σε απόγνωση1... Μήπως δηλαδή φύγει από φόβο, επειδή δεν μπορεί να υποφέρει περισσότερο τον πόνο από την παρατεινόμενη επίπληξη και πολλές φορές, κυριευμένος από απόγνωση, μήπως καταλήξει στην αγχόνη ή σε μεγαλύτερο κακό. Πρέπει λοιπόν να προλαβαίνουμε, ώστε να μη γίνει χειρότερο το τραύμα, ούτε να χάσουμε από έλλειψη μέτρου εκείνο που κατορθώσαμε. (Εις Β'Κορ. ομιλ. Δ', 3, ΕΠΕ 19, 134- ΜG 61, 422).1. Β'Κορ. 2,6-8.
ΟΛΟΙ ΜΕ ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
2517.Εκείνος που ελέγχεται και επιπλήσσεται, όποιος κι αν είναι, είναι βέβαιο ότι, αφού αφήσει κατά μέρος την ευγνωμοσύνη, θα δείξει την αποστροφή του. Το ίδιο θα κάνει και εκείνος που παρακινείται στο καλό και συμβουλεύεται και προτρέπεται... Aν ειπώ κόψε την oργή, σβήσε το θυμό, σταμάτησε την απρεπή επιθυμία, περιόρισε ένα μέρος των απολαύσεων, όλα αυτά είναι ενοχλητικά και δυσάρεστα. Κι αν τιμωρήσω τον αδιάφορο, ...υποφέρει.(Εις Α’ Θεσ.ομιλ. Ι', 1, ΕΠΕ 22, 548, 550-ΜG62, 455).
Β] Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ. ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ
2518.Όπως ακριβώς οι αμπελουργοί σκάβουν και κλαδεύουν το αμπέλι, έτσι και εκείνοι που διορθώνουν ψυχές, τις απειλούν, τις φοβερίζουν, τις διδάσκουν, τις επιπλήττουν.
(Εις Ήσ., κεφ. Ε', 3, ΕΠΕ8,374-376-ΜG56, 59).
2519.Αν η κακία, παρόλο που επιτιμάται, ανθίζει τόσο πολύ και η αρετή, παρόλο που επαινείται, μόλις και μετά βίας προσελκύει τους ανθρώπους προς τους ιδρώτες της, τί θα συνέβαινε, αν δεν γινόταν κι αυτός ο έλεγχος; Αυτό θα μπορούσε να το δει κανένας να συμβαίνει πολλές φορές και στον κύκλο των ιερέων, όταν μένουν ανεξέλεγκτοι. αν δε αυτό είναι φοβερό, όταν συμβαίνει μεταξύ των μαθητών, πολύ περισσότερο είναι, όταν συμβαίνει μεταξύ των δασκάλων. (Εις ΜΘ' Ψαλμ., 7, ΕΠΕ 6,274-ΜG 55, 252).
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ
2520. Επειδή, αν στηριχθούμε στον εαυτό μας, βλέπουμε ότι είμαστε οκνηροί, ας οργανώσουμε μεταξύ μας σωματεία και ας υποσχεθούμε, ότι θα συνεισφέρουμε συμβουλή, παραγγελία, επίπληξη, υπόμνηση και στην ανάγκη και απειλή, ώστε με την προσπάθεια του καθενός να επιτύχουμε όλοι. Επειδή τα σφάλματα των άλλων τα βλέπουμε καλύτερα από τα δικά μας, εμείς ας προφυλάσσουμε τους άλλους και τη δική μας προφύλαξη ας την αναθέσουμε σ’ εκείνους. Έτσι ας αναπτύξουμε μεταξύ μας την καλή αυτή άμιλλα.(Εις Ανδριάντας, ΙΑ ',5, ΕΠΕ32,330-332 ΜG 49, 126-127).
ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ
2521.Πρέπει, όταν για πρώτη φορά παρεκτρέπονται, να κάνουμε ότι έχουμε άγνοια, κατόπιν όμως, αν επιμένουν στην παρεκτροπή, πρέπει να προσθέτουμε και τον έλεγχο, για να μη γίνουν αδιάντροποι. (Εις Έβρ., ομιλ. ΛΑ 2, ΕΠΕ 25, 312, 314-ΜG63, 214).
ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ
2522.«Να τους ελέγχεις αυστηρά»1, επειδή το ήθος τους είναι αδιάντροπο και δόλιο και ακόλαστο. Αυτά τα άπειρα κακά έχουν αυτοί2. Όταν μάλιστα ψεύδονται με ευκολία και είναι δόλιοι και λαίμαργοι και οκνηροί, χρειάζεται αυστηρός και σκληρός λόγος, γιατί ένας τέτοιος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να παιδαγωγηθεί με καλοσύνη. (Εις Τίτον, oμιλ. Γ', 2, ΕΠΕ 24, 60 -ΜG62, 678).
1.Τίτ. 1,13. 2.Αναφέρεται στους Κρήτες (βλ. Τίτ. 1,13).
ΚΑΙ ΟΤΑΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ, ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ
2523.Αν δε, επιμένετε να τους ελέγχετε και γι' αυτό σας κατηγορούν, να χαίρεστε. Γιατί αυτό είναι το έργο και η αποστολή του αλατιού, το να προξενεί πόνο και λύπη στους οκνηρούς και αδιάφορους.(Εις Ματθ., ομιλ. ΙΕ', 7, ΕΠΕ 9, 492-494- ΜG57, 232).
EIΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ, ΟΣΟ ΚΙ ΑΝ ΣΤΟΙΧΙΖΕΙ
2524.Εκείνος που χρησιμοποιεί κατάλληλα το φάρμακο πετυχαίνει ένα μέρος από τη θεραπεία του, ενώ εκείνος που αρνείται να βάλει το φάρμακο πάνω στο τραύμα, μεγαλώνει το κακό και οδηγείται σε φοβερό θάνατο. Ας μην υποφέρουμε λοιπόν, όταν θεραπευόμαστε, αλλά αντίθετα να χαιρόμαστε, έστω κι αν ο τρόπος της διδασκαλίας μας προκαλεί πικρούς πόνους, γιατί αργότερα θα μας φέρει πολύ γλυκό καρπό.(Εις Ιωάν., ομιλ. ΙΑ', 4, ΕΠΕ12, 706 -ΜG 59, 96).
ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΗΚΟΝ ΚΑΙ ΔΕΙΓΜΑ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΙΑΣ ΑΛΗΘΙΝΗΣ
2525.Έλεγξε τον αδελφό σου... με κίνητρο την αγάπη σ’ αυτόν εμπόδισέ τον, όταν προχωρεί προς το βάραθρο... Τέτοια δώρα ας προσφέρουμε στους φίλους μας,... όταν τους βλέπουμε να βρίσκονται στο καμίνι της κακίας, ας τους ανορθώσουμε. Όμως, θα μου πεις, δεν διορθώνεται. Αλλά πράξε το καθήκον σου και απολογήθηκες στο Θεό. Μην κρύψεις το τάλαντο γι’ αυτό έχεις ως όπλο τον προφορικό λόγο, γι’ αυτό έχεις τη γλώσσα και το στόμα, για να διορθώνεις τον πλησίον σου... Δεν υπάρχει καλύτερο δείγμα φιλίας, από το να μην παραβλέπεις τους αδελφούς σου, όταν σφάλλουν.(Εις Έφεσ., όμιλ. ΙΗ', 4, ΕΠΕ 21, 158 -ΜG 62, 126).
2526.Οι κατηγορίες είναι απόδειξη φροντίδας και όχι κακίας και αυτόν που με αγαπάει, όχι μόνον όταν με επαινεί, αλλά και όταν με κατηγορεί και με διορθώνει, και τότε εγώ θα έλεγα βέβαια ότι με αγαπάει. Γιατί το να επαινεί κανείς γενικώς όλα, και τα καλά και τα κακά, δεν είναι γνώρισμα ανθρώπου που αγαπάει, αλλά απατεώνα και είρωνα. Αντίθετα το να επαινεί κανείς, όταν κάτι γίνεται σωστά και να κατηγορεί, αν κάτι γίνεται λανθασμένα, αυτό είναι γνώρισμα φίλου και κηδεμόνα. Και για να μάθετε, ότι το να επαινεί κανείς γενικώς τα πάντα και να καλοτυχίζει για όλα, δεν είναι γνώρισμα φίλου, αλλά ανθρώπου που θέλει να εξαπατήσει, λέγει ο προφήτης «λαέ μου, εκείνοι που σας καλοτυχίζουν, σας παραπλανούν και φέρνουν σύγχυση στο δρόμο της ζωής σας»1. Τον εχθρό λοιπόν δεν τον δέχομαι, ούτε όταν με επαινεί, ενώ το φίλο τον δέχομαι ευχάριστα, και όταν με κατηγορεί... «Είναι πιο ειλικρινή και ωφέλιμα τα τραύματα του φίλου, παρά τα φαινομενικώς αυθόρμητα φιλήματα του εχθρού»2. (Προς εγκαλέσαντας, 1, ΕΠΕ 26,394-396 ΜG 51, 131).1.Ήσ. 3,12   2.Παροιμ. 27,6.
ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ, ΟΤΑΝ ΠΑΡΑΒΛΕΠΟΝΤΑΙ,ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΙΤΙΑ ΜΕΓΑΛΩΝ
2527. Τα μεγαλύτερα αμαρτήματα εισορμούν στη ζωή μας, γιατί δεν καταβάλλουμε την αναγκαία προσπάθεια να διορθώσουμε τα μικρότερα. Και όπως ακριβώς προκειμένου για τα σώματα, εκείνοι που παραμελούν τα τραύματα, προκαλούν πυρετούς και πυορροούσες πληγές και θάνατο, έτσι και προκειμένου για τις ψυχές, όσοι παραβλέπουν τα μικρά αμαρτήματα, εισάγουν σ’ αυτές με ευκολία τα μεγαλύτερα. Γιατί, αν εκείνοι που επιχειρούν να αποσκιρτήσουν από τους θείους θεσμούς και να τους αλλοιώσουν έστω και στο ελάχιστο, δέχονταν από την αρχή την πρέπουσα επίπληξη, δεν θα είχε ενσκήψει η παρούσα επιδημία.[Εις Γαλ.κεφ.Α7,ΕΠΕ20,196-MG61,623στ΄]
Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΜΙΑ
2528. Όταν δεν κατηγορείται εκείνος που έκαμε το κακό, τότε το τόλμημά του αποτελεί δικαιολογία για τους άλλους (που θα διαπράξουν το ίδιο κακό). (Εις Ματθ., ομιλ. ΑΘ', 2, ΕΠΕ 10, 630 -ΜG57, 435)
ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΟΝ ΧΕΙΡΟΤΕΡΕΥΕΙ ΤΟ ΚΑΚΟ
2529.Αν δεν κρίνουν ο κύριος το δούλο και η κυρία την υπηρέτρια και ο φίλος το φίλο, θα αυξηθούν τα κακά.(Εις Ματθ., ομιλ. ΚΓ', 1, ΕΠΕ 10, 64 -MG57,307).
ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΜΕΤΡΟ, ΓΙΑΤΙ ΑΛΛΙΩΣ ΣΚΛΗΡΥΝΕΙ
2530. Επειδή ο Απ. Παύλος τους κατηγόρησε με οξύτητα και απέδειξε ότι παρανομούν και τους προσέβαλε από πολλές πλευρές, πάλι χαλαρώνει και τους περιποιείται, χρησιμοποιώντας λόγια καλωσύνης1. Γιατί, όπως η συνεχής περιποίηση και καλοσύνη εξαχρειώνει, έτσι ακριβώς και ο συνεχής αυστηρός διάλογος, κάνει πιο σκληρό τον συνομιλητή. Γι’ αυτό σ’ όλες τις περιπτώσεις πρέπει να χρησιμοποιούμε το καλό με μέτρο. (Εις Γαλ., κεφ. Δ2, ΕΠΕ 20, 326- ΜG 61, 658α').1. Γαλ. 4, 12-15
Ο ΔΙΣΤΑΓΜΟΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΕΝΘΑΡΡΥΝΕΙ ΤΟΝ ΕΝΟΧΟ
2531. Όταν λοιπόν δει σε σένα που είσαι έξω από την αμαρτία και που οφείλεις να τον επιπλήξεις, όχι μόνον να μην τον επιπλήττεις, αλλά και να τον καλύπτεις, και όχι μόνον να τον καλύπτεις, αλλά και να συμπράττεις μαζί του, τι θα νομίσει για τον εαυτό του; τί δε για την πράξη που τόλμησε να κάνει; Πραγματικά ως επί το πλείστον οι περισσότεροι από τους ανθρώπους δεν παίρνουν μόνοι τους την απόφαση γι' αυτά που πρέπει να κάμουν, αλλά διαφθείρονται από τη διάθεση των άλλων. Και αν μεν αυτός που έπραξε την αμαρτία, δει όλους να τον αποστρέφονται, θα πιστέψει ότι διέπραξε κάποιο πολύ μεγάλο κακό. Όταν όμως δει, ότι όχι μόνον δεν αγανακτούν, ούτε δυσανασχετούν, αλλά και του φέρονται με επιείκεια και πραότητα και τον συντροφεύουν, τότε, αφού διαφθείρει το δικαστήριο της συνειδήσεως και διαπιστώσει ότι η γνώμη των πολλών συμφωνεί με τη δική του διεφθαρμένη γνώμη, τί δεν θα τολμήσει πια να πράξει; Πότε θα καταδικάσει τον εαυτό του και θα πάψει να αμαρτάνει χωρίς φόβο; (Εις Ψαλμ. ΜΘ', 7, ΕΠΕ 6, 272-274- ΜG55, 252).
Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥ ΖΗΜΙΩΝΕΙ ΜΑΘΗΤΗ ΚΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟ
2532. Βλέπεις ότι η αποφυγή της επιπλήξεως αυτών που σφάλλουν είναι ζημία και για το δάσκαλο και για το μαθητή. (Εις Β' Κορ., ομιλ. ΙΕ1, ΕΠΕ 19, 404- ΜG 61, 503).
Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥ ΒΛΑΠΤΕΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΥΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟ
2533. Όταν αμαρτήσει κάποιος άλλος και τον παραβλέψεις και δεν τον ελέγξεις, ούτε πονέσεις, κάνεις την ψυχή σου πιο ράθυμη και πιο εύκολη στην πτώση, και μάλιστα πολλές φορές την προετοιμάζει να πέσει στα ίδια κακά, στα οποία έπεσε και εκείνος που αμάρτησε. Αλλά και σε κείνον προξενείς όχι τυχαία βλάβη με την κακή και άκαιρη αυτή χάρη που του κάνεις, ετοιμάζοντας αυστηρότερες τις μελλοντικές ευθύνες του και μαθαίνοντάς τον να αντιμετωπίζει με αδιαφορία τα πράγματα αυτής της ζωής. (Εις Ψαλμ. ΜΘ ', 8, ΕΠΕ 6, 276 -ΜG 55,253).
ΟΤΑΝ ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΚΑΙ ΟI ΑΡΧΟΝΤΕΣ ΣΤΕΡΟΥΝΤΑΙ ΑΡΕTHΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΙ, OΛΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΝΤΑΙ
2534. Αυτά (τα κατορθώματα της αρετής) δεν θα μπορούσε να τα δει κάνεις σήμερα να γίνονται ούτε από τους δασκάλους , ώστε όλα έχουν εξαφανιστεί και χαθεί. Και η αίτια είναι το ότι έχει ψυχραθεί η αγάπη, το ότι εκείνοι που αμαρτάνουν προκλητικά, δεν τιμωρούνται. ’Άκουσε λοιπόν τον Παύλο, που γράφει στον Τιμόθεο και του λέει: «Εκείνους που αμαρτάνουν και μένουν αδιόρθωτοι, να τους ελέγχεις μπροστά σε όλους»1. Άλλη αιτία είναι το ότι οι άρχοντες είναι ηθικά, άρρωστοι γιατί, όταν το κεφάλι δεν είναι υγιές, πώς είναι δυνατόν να παραμένει εύρωστο το υπόλοιπο σώμα; Πρόσεξε λοιπόν πόση ανωμαλία επικρατεί.[Εις ’Εφεσ., ομιλ. ΣΤ', 6, ΕΠΕ 20, 560 - ΜG62, 47δ']1.Α 'Τιμ. 5
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΕΝΑΡΕΤΟ
2535.Ακόμη κι αν φθάσεις στην υψηλότερη κορυφή της αρετής, έχεις ανάγκη από σύμβουλο, που θα σε διορθώνει και θα σε ελέγχει.(Προς εγκαλέσαντας, 1, ΕΠΕ 26, 402 -ΜG 51, 134).
Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΗΓΗ ΑΝΑΤΑΡΑΧΗΣ
2536.Αυτό έχει ανατρέψει τα πάντα, αυτό έχει φέρει σύγχυση στη ζωή μας, το ότι ούτε τους ελέγχους υπομένουμε με γενναιότητα, ούτε τους άλλους θέλουμε να ελέγχουμε. Γι αυτό και είμαστε φορτικοί, όταν ελέγχουμε, επειδή εξαγριωνόμαστε, όταν ελεγχόμαστε. Γιατί, αν εγνώριζε ο αδελφός ότι αν σε έλεγχε θα τον επαινούσες, και αυτός, όταν ελεγχόταν, θα σου ανταπέδιδε την ίδια αμοιβή, δηλαδή θα σε επαινούσε. (Προς εγκαλέσαντας, 1, ΕΠΕ 26, 402 - ΜG 51, 134]
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΑΣ ΒΟΗΘΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ
2537. Ακόμη και όταν δεν αισθανόμαστε καμιά ένοχή, έχουμε εν τούτοις ανάγκη από κάποιον που θα μας ελέγχει και θα μας υποδεικνύει με ακρίβεια τα αμαρτήματά μας.
(Εις Α 'Κορ., ομιλ. ΙΑ’,3, ΕΠΕ18,296 -ΜG 61, 91).
ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΙΣΧΥΡΟΥΣ
2538. Οι έλεγχοι και οι επιπλήξεις έχουν παραμερισθεί, ή μάλλον χρησιμοποιούνται και μάλιστα υπερβολικά εναντίον των αδυνάτων, ενώ όταν παρεκτρέπονται οι άνθρωποι της εξουσίας, δεν τολμούμε να ανοίξουμε ούτε το στόμα. (Περί Ίερωσύνης, λόγος Γ', 9, ΕΠΕ 28, 136-ΜG48, 646).
Γ') ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ. ΔΕΝ ΚΑΡΠΟΦΟΡΕΙ ΣΤΟΥΣ ΠΟΝΕΜΕΝΟΥΣ
2539. Μια ψυχή, που κυριεύθηκε από το πένθος, δεν είναι σε θέση ούτε να πει ούτε να ακούσει κάτι το υγιές. (Εις ρητόν «Δει και αιρέσεις είναι», 1, ΕΠΕ 27, 252 ΜG 51, 253).
ΟΤΑΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΠΡΟΣΒΟΛΕΣ,ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΒΛΕΠΟΥΜΕ, ΟΤΑΝ ΟΜΩΣ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΑΛΛΟΙ, ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΜΕ ΑΥΤΟΝ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΒΑΛΛΕΙ
2540. Αλλά έβρισε το παιδί μου, λέγει, αλλά έβρισε τον υπηρέτη μου. Μη νομίσεις ότι είναι αδυναμία, το να μην κάνεις και συ το ίδιο. Τί λοιπόν, ισχυρίζεται, αν περιφρονεί, και αν πει πάλι τα ίδια; Στην περίπτωση αυτή να ελέγξει; Να ελέγξεις, να κάμεις αυστηρές παρατηρήσεις, να τον παρακαλέσεις (η οργή του άλλου καταπραύνεται με τη δική μας πραότητα), αφού τον πλησιάσεις να τον κατηγορήσεις. Βέβαια για τις αδικίες που έγιναν σε μας, δεν είναι ούτε αυτό αναγκαίο για τις αδικίες όμως που γίνονται σε άλλους, είναι αναγκαίος ο έλεγχος.
(Εις Πράξ., ομιλ. ΙΕ', 4, ΕΠΕ15, 438 -ΜG 60, 125).
ΕΙΝΑΙ ΑΝΩΦΕΛΟ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΔΙΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟΥΣ
2541. Δεν είναι δυνατόν, όταν μάχεσαι με διεστραμμένους ανθρώπους, να τους ωφελήσεις ποτέ σε κάτι. (Εις Α' Τιμ., ομιλ. ΙΒ', 3, ΕΠΕ23, 318-ΜG 62, 561).
ΣΤΟΥΣ ΑΝΑΙΣΘΗΤΟΥΣ ΔΕΝ ΣΤΟΙΧΙΖΕΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ, ΑΛΛΑ Η ΤΙΜΩΡΙΑ
2542. Εκείνοι που είναι ηθικά αναίσθητοι δεν θεωρούν κάτι πάρα πολύ σοβαρό τις εναντίον τους κατηγορίες, θεωρούν όμως φοβερή την τιμωρία. ΕΙς Ήσ., κεφ. Γ ', 6, ΕΠΕ 8,328-).
ΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟ ΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ, ΟΤΑΝ ΑΝΑΝΗΨΕΙ
2543. Στους μεθυσμένους δεν κάνουμε καμιά παρατήρηση, όταν όμως ανανήψουν και συνέλθουν από τη μέθη, τότε τους επιπλήττουμε. (Εις Πράξ., ομιλ. Θ ', 2, ΕΠΕ 15,258- ΜG 60, 78).
Δ΄) ΝΑ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΟΙ. ΟΤΑΝ ΣΦΑΛΛΟΥΜΕ, ΝΑ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΠΡΟΘΥΜΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ
2544. Να δέχεσαι πρόθυμα τον έλεγχο, όταν διαπράττεις κάποιο σφάλμα.(Εις Α' Κορ., ομιλ. ΜΔ,΄6, ΕΠΕ 18Α, 756- ΜG 61, 378γ').
ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΣ
2545. Το να ανέχεται κανείς την επιτίμηση είναι χρήσιμο. Ας ανεχόμαστε λοιπόν την επίπληξη.(Εις Έβρ., ομιλ. Δ', 6, ΕΠΕ24, 318-ΜG63, 46).
Η ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΑΡΤΥΡΕΙ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑ
2546.Το να ανέχεσαι με γενναιότητα τον έλεγχο, αυτό είναι το πιο μεγάλο εγκώμιο και έπαινος όχι τυχαίος, και μάλιστα έπαινος μιας πράξεως ύψιστης φιλοσοφίας.[ Προς Εγκαλέσαντας, 2,ΕΠΕ26,410-MG51,136]
ΕΙΝΑΙ ΑΦΡΟΣΥΝΗ ΝΑ ΜΗ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΤΙΣ ΠΑΡATΗΡΗΣΕΙΣ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΜΑΣ ΔΙΟΡΘΩΣΟΥΝ
2547. Αυτό που είπα πολλές φορές, αυτό επαναλαμβάνω και τώρα: «Πρέπει να υπάρχουν πολλοί ελεγκτές αυτών που λέγονται, πρέπει να υπάρχουν εξεταστές και διορθωτές». Δεν είναι ντροπή να διορθώνεσαι από άλλους, αντίθετα, ντροπή είναι να διώχνεις αυτούς που σε διορθώνουν και να το κάνεις αυτό βλάπτοντας τη σωτηρία σου. Εσύ, αν τύχει να φορέσεις ανάποδα το ρούχο σου, ακόμη και σε υπηρέτη επιτρέπεις να σε διορθώσει και δεν ντρέπεσαι να δεχθείς υπόδειξη από εκείνον (αν και κάτι τέτοιο αποτελεί ντροπή για σένα). Εδώ δε που βλάπτεται η ψυχή σου, ντρέπεσαι, πες μου, να διαπαιδαγωγείσαι από άλλον; Και, όταν μεν πρόκειται να σε βοηθήσει ο υπηρέτης σου να ντυθείς και να φορέσεις τα υποδήματά σου, τον υποφέρεις, όταν όμως πρόκειται κάποιος να στολίσει την ψυχή σου, δεν μπορείς να τον υποφέρεις; Πόσης ανοησίας γνώρισμα δεν είναι όλα αυτά; Σε τέτοια θέματα ας είναι δάσκαλός σου και ο υπηρέτης και το παιδί και η γυναίκα και ο φίλος και ο συγγενής και ο γείτονας. Γιατί, όπως ακριβώς το θηρίο που είναι από παντού κυνηγημένο και περικυκλωμένο, δεν είναι δυνατόν να διαφύγει, έτσι και εκείνος που έχει πολλούς φύλακες να τον επιτηρούν, πολλούς που τον επιτιμούν και που δέχεται χτυπήματα από παντού, δεν είναι δυνατόν να μην είναι προφυλαγμένος. Και την μεν πρώτη η μέρα πολύ δύσκολα θα το υποφέρει αυτό το ίδιο και τη δεύτερη και τρίτη ημέρα , έπειτα όμως τα πράγματα θα είναι πολύ εύκολα και μετά την τέταρτη ημέρα, δεν θα υπάρχει πλέον θέμα. (Εις Πράξ., ομιλ.Ι,΄5, ΕΠΕ 15, 314 -ΜG 60, 92-94).
ΝΑ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΔΟΚΙΜΑΖΟΥΜΕ, ΟΤΑΝ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΔΙΚΑΙΑ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ
2548. Τέτοια ψυχική διάθεση πρέπει να έχουν και τώρα όσοι επικρίνονται για τις αμαρτίες τους, να κλαίνε και να οδύρονται... Έτσι πρέπει να ανέχονται τις επιπλήξεις των πατέρων, έτσι πρέπει και οι πνευματικοί οδηγοί να συμπάσχουν μαζί μ’ αυτούς που αμαρτάνουν. Γιατί δεν εξαρτώνται τα πάντα απ’ αυτούς, αλλά και από σας. Γιατί, αν δει αυτός που αμάρτησε, ότι ο μεν πατέρας του τον επιπλήττει, τα δε αδέρφια του τον κολακεύουν, γίνεται περισσότερο αδιάφορος. Όταν λοιπόν ο πατέρας κατακρίνει, να οργισθείς και συ μαζί του, είτε γιατί φροντίζεις για τον αδελφό σου, είτε γιατί συμφωνείς με τον αγανακτισμένο πατέρα σου. Μόνον δείξε πολύ ενδιαφέρον και πένθησε, όχι επειδή τον κατέκριναν, αλλά επειδή αμάρτησε. αν εγώ προσπαθώ να χτίσω κι εσύ γκρεμίζεις, δεν ωφελούμε σε τίποτε, αλλά καταβάλλουμε μόνον κόπους. Και δεν περιορίζεται μέχρις εδώ η ζημία σου, αλλά και επισύρεις τιμωρία στον εαυτό σου. Γιατί εκείνος που εμποδίζει τη θεραπεία του τραύματος, δεν έχει μικρότερη, αλλά μεγαλύτερη ευθύνη από εκείνον που το προκάλεσε. Γιατί δεν είναι ίσο το να πληγώσεις και το να εμποδίσεις τη θεραπεία της πληγής, το δεύτερο έχει σίγουρα ως αποτέλεσμα το θάνατο, ενώ το πρώτο όχι οπωσδήποτε.(Εις Β'Κορ., ομιλ. ΙΔ', 3, ΕΠΕ19,394 - ΜG61, 500-501).
ΝΑ ΜΗ ΔΙΣΤΑΖΟΥΜΕ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΟΥΤΕ ΝΑ ΔΥΣΦΟΡΟΥΜΕ,OΤΑΝ ΕΛΕΓΧΟΜΑΣΤΕ
2549. «Όλα τα έργα κάτω από το φώς του ελέγχου γίνονται φανερά»1... «Γιατί κάθε τι που φανερώνεται», λέγει ο Απ. Παύλος, «είναι σαν το φώς». Γι’ αυτό σας παρακαλώ, ούτε σεις να διστάζετε να ελέγχετε, ούτε να δυσανασχετείτε, όταν ελέγχεστε. Γιατί, όσον καιρό γίνεται κάτι στο σκοτάδι, γίνεται με μεγαλύτερη ευκολία (γιατί δεν το αναχαιτίζει κανένας), όταν όμως υπάρχουν πολλοί μάρτυρες, έρχεται στο φώς. Γι’ αυτό ιδιαίτερα ας κάνουμε τα πάντα, ώστε να αποτρέψουμε την πνευματική απονέκρωση των αδελφών μας, ώστε να σκορπίζουμε το σκοτάδι, ώστε να προσελκύουμε τον ήλιο της δικαιοσύνης (που είναι ο Χριστός). Γιατί, αν είναι πολλοί εκείνοι που μεταδίδουν φώς πνευματικό, και σ’ αυτούς θα είναι εύκολος ο δρόμος της αρετής και εκείνοι που βρίσκονται στο πνευματικό σκοτάδι ευκολότερα θα ελκυστούν, όσο το φώς δυναμώνει και το σκοτάδι εξαφανίζεται.(Εις Έφ., oμιλ. ΙΗ', 4, ΕΠΕ 21, 160-ΜG62,126-128).1. Έφ. 5,13.
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΤΙΚΟΣ, ΑΛΛΑ ΔΕΙΓΜΑ ΑΓΑΠΗΣ
2550.Κανείς λοιπόν, αγαπητοί, μη θεωρεί βαριά την επίπληξη και τον έλεγχο. Γιατί δε σας κατηγορούμε, επειδή σας μισούμε, αλλά επειδή ενδιαφερόμαστε για σας. «Γιατί είναι πολύ πιο αξιόπιστα και ωφέλιμα τα τραύματα (οι έλεγχοι), που προέρχονται από φίλους, παρά τα αυθόρμητα δήθεν φιλήματα (οι κολακείες) των εχθρών»1. (Εις Γέν., λόγ. Δ΄,3, ΕΠΕ 8, 72- ΜG 54, 597).1. Παροιμ. 27, 6.
OΤΑΝ ΑΠΟΒΛΕΠΕΙ ΣTH ΔΙΟΡΘΩΣΗ, ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ
2551. Και ο σίδερος είναι βαρύς και το σφυρί βαρύ, αλλά κατασκευάζουν χρήσιμα χρυσά και αργυρά σκεύη και ισιάζουν τα στραβά. Αν το σφυρί δεν ήταν βαρύ, δεν θα μπορούσε να ισιάξει τα στραβά σκεύη. Έτσι και ο λόγος μας ο βαρύς έχει τη δύναμη να διαπλάσσει την ψυχή. Μην αποφεύγουμε λοιπόν τους αυστηρούς ελέγχους, ούτε τα τραύματα που αυτοί προκαλούν. Το τραύμα προκαλείται, όχι για να κομματιάσει, ούτε να συντρίψει την ψυχή, αλλά για να διορθώσει. (Εις Φιλιπ., ομιλ. Ζ', 6, ΕΠΕ21,524-ΜG62,227-228, oμιλ. ΣΤ', 6).
ΠΟΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΟΥ
2552. «Η αγάπη μου είναι μαζί με όλους σας»1... Γιατί αυτά τα λόγια ήταν λόγια ανθρώπου που αγαπάει υπερβολικά. Επειδή δηλαδή βρισκόταν τοπικά μακριά τους, σαν να άπλωσε το δεξί του χέρι, τους αγκάλιασε λέγοντας: «Η αγάπη μου είναι μαζί σας», σαν να έλεγε, εγώ είμαι μαζί με όλους σας. Με αυτά τους δείχνει ως ότι όσα τους έγραψε δεν ήταν λόγια θυμού ούτε αγανακτήσεως, αλλά πατρικής φροντίδας, αφού βέβαια μετά από τις τόσες κατηγορίες δεν τους αποστρέφεται, αλλά και τους αγαπάει και τους περιβάλλει με στοργή, αν και βρίσκονται μακριά, αφού τους αγκαλιάζει και τους θερμαίνει με τις επιστολές και τα γραφόμενα του. Γιατί έτσι πρέπει να ενεργεί εκείνος που θέλει να διορθώσει κάποιον ενώ εκείνος που προσπαθεί να διορθώσει μόνο με το θυμό, ικανοποιεί το δικό του πάθος. Εκείνος όμως, που και μετά τη διόρθωση του ένοχου, εκδηλώνει την αγάπη του, αποδεικνύει ότι και τα λόγια της επιπλήξεως, που χρησιμοποίησε, ήταν αποτέλεσμα (καρπός) φιλοστοργίας. Έτσι λοιπόν ας παιδαγωγούμε κι εμείς ο ένας τον άλλο, και ούτε αυτός που ελέγχει να οργίζεται, γιατί αυτό είναι απόδειξη πάθους και όχι ενδιαφέροντος για τη διόρθωση του άλλου, ούτε εκείνος που ελέγχεται να δυσανασχετεί, γιατί ο έλεγχος αποβλέπει στη θεραπεία του και δεν πρέπει να του προκαλεί αποστροφή. Αν λοιπόν οι γιατροί καυτηριάζουν και δεν κατηγορούνται γι’ αυτό, αν και πολλές φορές δεν πετυχαίνουν το σκοπό τους, εκείνοι δε που καυτηριάζονται και δέχονται τη χειρουργική επέμβαση, αν και πονούν, εν τούτοις θεωρούν ως ευεργέτες τους γιατρούς, που τους προκαλούν τον πόνο, πολύ περισσότερο εκείνος που δέχεται τον έλεγχο πρέπει να έχει τα ίδια αισθήματα και να αντιμετωπίζει αυτόν που τον διορθώνει σαν γιατρό και όχι σαν εχθρό. Κι εμείς που επιπλήττουμε, ας πλησιάζουμε με τον ίδιο τρόπο, με πολλή ημερότητα, με πολλή σύνεση. »
(Εις Α'Κορ., ομιλ. ΜΔ΄,6, ΕΠΕ 18Α, 754 -ΜG61, 377γ').1. Α'Κορ. 16,24.
ΟI ΚΑΛΟΠΡΟΑΙΡΕΤΟΙ ΤΟΝ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ
2553. Δεν επλήγωσε τη Σαμαρείτιδα ο έλεγχος του Χρίστου, αλλά μάλλον την προσέλκυσε, ώστε να αποκτήσει περισσότερη οικειότητα. Γιατί τέτοιες είναι οι γενναίες ψυχές. Aυτά που άλλους τους σκανδαλίζουν, αυτά τα ίδια τις βοηθούν να διορθωθούν. (Oμιλία λεχθείσα εν τω ναώ της Αγίας Αναστασίας, 1, ΕΠΕ 36, 172-ΜG63, 493).
ΕΙΝΑΙ ΛΥΤΡΩΤΙΚΟΣ, OΤΑΝ ΤΟΝ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ
2554. Μην αγανακτείς, όταν ακούς κατηγορίες και ελέγχεσαι από άλλους. Έτσι γίνονται ελαφρότερα τα αμαρτήματά σου, όταν άλλοι σε κατηγορούν. Αυτοί επιβαρύνουν τον εαυτό τους, ενώ εσένα σε οδηγούν στη φιλοσοφημένη ζωή. [Εις Έβρ., ομιλ. ΚΖ’, 5, ΕΠΕ 25, 234- ΜG 63, 190]
Οι ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΔΑΣΚΑΛΩΝ
2555.Αν κάποιος ανέχεται το φίλο, όταν τον επικρίνει αυστηρότερα από όσο πρέπει, γιατί εξετάζει το σκοπό στον οποίο αποβλέπει και το ότι το κάνει αυτό από φιλική διάθεση και όχι από αλαζονεία, πολύ περισσότερο οφείλει ο μαθητής να ανέχεται το δάσκαλο, όταν τον επιπλήττει, και μάλιστα το δάσκαλο που δεν τα λέει αυτά σαν εξουσιαστής, ούτε σαν άρχοντας, αλλά σαν κηδεμόνας. [Εις Έβρ., ομιλ. Δ', 6, ΕΠΕ 24, 316 -ΜG63, 45].
ΝΑ ΤΟΝ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΕΥΓΝΩΜΟΝΩΣ
2556. Ευγνωμονώ αυτούς που με κατηγορούν. Γιατί αυτοί είτε δίκαια είτε άδικα με κατηγορούν, δεν το κάνουν αυτό επειδή θέλουν να με κατηγορήσουν, αλλά για να με διορθώσουν ενώ οι εχθροί, κι αν ακόμη με κατηγορούν δίκαια, σπεύδουν να με ελέγξουν, όχι για να με διορθώσουν, αλλά για να με διαπομπεύσουν... Όποιο κίνητρο κι αν έχει ο έλεγχος, είναι μεγάλη αρετή το να μπορεί κανείς να ανέχεται τους ελέγχους και τις κατηγορίες και να μην εξαγριώνεται. Γιατί, όπως λέγει η 'Αγ. Γραφή: «Οποίος μισεί τους ελέγχους, είναι ανόητος»1. ...Ας μη δυσανασχετούμε, όταν ελεγχόμαστε..., γιατί ό,τι ακριβώς είναι τα φάρμακα για τα τραύματα, το ίδιο είναι για τα σφάλματά μας οι έλεγχοι. "Όπως ακριβώς λοιπόν εκείνος που αποκρούει τα φάρμακα είναι ανόητος, έτσι και εκείνος που δεν δέχεται τους ελέγχους είναι ανόητος. (Προς εγκαλέσαντας, 1, ΕΠΕ 26,398-400- ΜG 51, 133).1. Παροιμ. 12,1.
ΝΑ ΕΠΙΖΗΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΝ
2557.Τον δίκαιο και ενάρετο άνθρωπο, κι αν ακόμη σε πειράζει με λόγια, κι αν σε επιπλήττει, να επιδιώκεις να τον συναναστρέφεσαι, γιατί αυτός είναι εκείνος που πραγματικά σε αγαπάει.
(Εις Ψαλμ. ΡΜ', 7, ΕΠΕ 7,318-ΜG 55, 440η').
ΖΗΜΙΩΝΕΤΑΙ ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΔΕΧΕΤΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΑΠΛΟΊΚΟΥΣ ΑΚΟΜΗ
2558. Πολλοί πολλές φορές, για να μη φανούν ότι έχουν ανάγκη της συμβουλής των άλλων, προτίμησαν να χάσουν την ωφέλεια από τη συμβουλή, παρά να δεχθούν την παραίνεση και να διορθώσουν το σφάλμα τους, ή καλύτερα, προτίμησαν να αγνοούν παρά να μάθουν, μη γνωρίζοντας ότι δεν είναι άξιο κατηγορίας το να μάθουν, αλλά να το αγνοούν. Αυτό είναι άξιο κατηγορίας, όχι το να διδάσκονται, αλλά το να μένουν αμαθείς, όχι το να ελέγχονται, αλλά το να σφάλλουν και να μη διορθώνονται. Γιατί είναι δυνατόν, πραγματικά είναι δυνατόν και σε άνθρωπο μικρό και άσημο να συναντήσει κανείς κάποια αρετή, που να μην την βρίσκει πολλές φορές στο σοφό και στο διάσημο. 
(Προς εγκαλέσαντας, 2, ΕΠΕ26,406-408- ΜG 51, 135).
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ
2559. Αν ο έλεγχος είναι ειλικρινής, οφείλεις να εκδηλώνεις αισθήματα σεβασμού απέναντι σ’εκείνον που σου έκανε τους ελέγχους και να τον ευγνωμονείς γι’αυτούς.
(Εις Ιωάν., ομιλ. ΜΗ', 3, ΕΠΕ13, 628 -ΜG 59, 272).
Ε') ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟΣ
2560.Aν, ακούοντας τις παρατηρήσεις μου, στενοχωρείσθε και πονάτε, σας χρωστώ μεγάλη ευγνωμοσύνη. «Γιατί, ποιος είναι αυτός που με ευφραίνει, παρά εκείνος που δέχεται τους ελέγχους μου και στενοχωρείται για τα σφάλματά του;»1. Μη λοιπόν πάψετε ποτέ να στενάζετε γι’ αυτά και να πονάτε. Γιατί η θλίψη για τα σφάλματά σας θα είναι η αρχή της βελτιώσεώς σας. Γι’ αυτό κι εγώ μίλησα αυστηρότερα, ώστε, αφού κάνω βαθύτερη την τομή, σας απαλλάξω από τη σαπίλα εκείνων που σας μεθούν (με τις κολακείες τους). Για να σας επαναφέρω στην πλήρη υγεία της ψυχής. (Εις Ματθ., ομιλ. ΣΤ, 8, ΕΠΕ 9,224 -ΜG57, 72).  1. Β'Κορ.2,2.

Η σοφία του Θεού και το περιβάλλον. «Πάντα εν σοφία εποίησας...». 
- Γέροντα, να χαλάσουμε τις χελιδονοφωλιές; Τα χελιδόνια λερώνουν και μαζεύονται κοριοί.
- Μπορείς εσύ να κάνης μία χελιδονοφωλιά; Τί έχει κάνει ο Θεός με έναν Του λόγο! Τί αρμονία, τί ποικιλία! Όπου και να στραφή κανείς βλέπει την σοφία και το μεγαλείο του Θεού. Δές τα ουράνια φώτα, τα αστέρια, με πόση απλότητα τα σκόρπισε το θεϊκό Του χέρι, χωρίς να χρησιμοποίηση μαστορικό ράμμα και αλφάδι. Πόσο ξεκουράζουν τους ανθρώπους! Ενώ τα κοσμικά φώτα, βαλμένα με τάξη στην σειρά, είναι πολύ κουραστικά. Με πόση αρμονία τα έχει κάνει όλα ο Θεός! Βλέπεις, και τα Δένδρα σε ένα δάσος που τα φύτεψαν άνθρωποι είναι σαν στρατός, σαν λόχος. Ενώ τα φυσικά δάση πόσο ξεκουράζουν! Αλλά Δένδρα μικρά, άλλα μεγάλα, με άλλο χρώμα το καθένα! Ένα μικρό λουλούδι του Θεού έχει μεγαλύτερη χάρη παρά ένας σωρός χάρτινα ψεύτικα λουλούδια, διαφέρουν όσο διαφέρει και το άυλον από το νάυλον.
Όλα αυτά που έχει κάνει ο Θεός είναι θαυμάσια. Ο οργανισμός του ανθρώπου είναι ολόκληρο εργοστάσιο. Την καρδιά, το συκώτι, τα πνευμόνια, όλα τα έχει με σοφία κανονισμένα ο Θεός. Αλλά και τα φυτά, πώς τα έχει κάνει! Τότε με την κατοχή βάζαμε πέντε στρέμματα πεπόνια ποτιστικά. Μία φορά έκοψα από τις πεπονιές τα μεγάλα φύλλα που είναι κοντά στις ρίζες. Για καλό το έκανα, για να τις καθαρίσω. Εκείνα όμως τα μεγάλα φύλλα, τα κάτω, είναι σαν φίλτρο -είναι τά... «νεφρά» τους! - και παίρνουν όλη την πικρίλα. Και έγιναν τα πεπόνια!... Έτρωγες το πεπόνι και έτσουζε η γλώσσα!
- Γέροντα, εσείς όλα τα παρακολουθείτε!
- Ναί, από όλα βρίσκω τον Θεό! Και από τα φυτά και από τα ζώα, από όλα! Πώς να μη θαυμάσης! Βλέπεις ένα τόσο δά πουλάκι να ταξιδεύη, να πηγαίνη στην Αφρική και να γυρίζη χωρίς πυξίδα και να ξαναβρίσκη την φωλιά του! Και οι άνθρωποι με χάρτες, με πινακίδες να χάνωνται! Και δεν είναι ότι τα πουλιά βαδίζουν στην στεριά και βάζουν σημάδια! Πετούν στον ουρανό, πάνω από την θάλασσα! Που ν αβάλουν σημάδια; Μερικά μικρά πουλάκια ανεβαίνουν στους πελαργούς, στά... «αεροπλάνα»! Εκείνα πάνε... αεροπορικώς! Τα πουλιά, όταν πετούν στην θάλασσα, κάθονται σε κανένα νησί να ξεκουρασθούν. Μία φορά, όταν ήμουν στο Καλύβι του Τιμίου Σταυρού, είδα να έρχωνται από τα ανατολικά μέρη κάτι πουλιά σαν τα σπουργίτια. Ήταν ολόκληρο κοπάδι. Τέσσερα-πέντε όμως, φαίνεται, κουράσθηκαν και δεν μπορούσαν άλλο. Τότε ξεκόπηκαν ακόμη καμμιά δεκαπενταριά από το κοπάδι - τα άλλα προχώρησαν - και κάθησαν λίγο σε ένα Δένδρο, ξεκουράσθηκαν και μετά σηκώθηκαν να φύγουν όλα μαζί. Ανέβηκαν πολύ ψηλά, για να προσανατολισθούν και να βρουν πάλι την συντροφιά τους. Μου έκανε εντύπωση που δεν τα άφησαν μόνα τους τα τέσσερα-πέντε που κουράσθηκαν, αλλά ξεκόπηκαν και άλλα δεκαπέντε από το ίδιο κοπάδι, για να κάνουν συντροφιά!
Πόσο όμορφα τα έχει κάνει όλα ο Θεός! Βλέπεις κάτι παρδαλά γατάκια! Τί όμορφα επανωφοράκια έχουν! Να ζηλεύουμε εμείς οι άνθρωποι τα επανωφόρια από τα ζώα! Ούτε βασίλισσα δεν φόρεσε τέτοιο επανωφόρι!... Όπου και να γυρίσης, θα δής την σοφία του Θεού. Παλιά που ήταν όλα φυσικά, πόσο όμορφα ήταν! Νά, ο πετεινός, όταν φωνάζη, δεν είναι ότι φωνάζει για τον καιρό. Στέκεται στο ένα πόδι καί, μόλις μουδιάζη, φωνάζει: «Κικιρίκου!». Σού λέει, τόσες ώρες πέρασαν. Αλλάζει πόδι, μουδιά-ζει και αυτό, πάλι: «Κικιρίκου!». Και βλέπεις, φωνάζει στις 12, στις 3, στις 6 η ώρα. Είναι σταθερό, κάθε τρεις ώρες! Και δεν έχει ρολόι ούτε μπαταρία, ούτε κούρδισμα χρειάζεται!...
Ό,τι βλέπετε, ό,τι ακούτε, όλα να τα χρησιμοποιήτε για συγκοινωνία για επάνω. Όλα να σάς ανεβάζουν προς τα επάνω. Έτσι κανείς ανεβαίνει-ανεβαίνει από τα δημιουργήματα στον Δημιουργό! Οι Αμερικανοί πήγαν στο φεγγάρι, έβαλαν τουλάχιστον και μία πινακίδα που έγραφε: «Οι ουρανοί διιηγούνται δόξαν Θεού» . Πήγαν και οι Ρώσοι στο διάστημα, αλλά ο Γκαγκάριν είπε πώς δεν βρήκε τον Θεό. Έμ, πώς να Τον βρή, αφού πήγε με τα πόδια προς τα πάνω και όχι με τα χέρια; Έτσι φθάνουν μετά να λένε: «Η φύση έκανε το σύμπαν»! Ολόκληρο σύμπαν τώρα!... Εδώ μία παλιά μηχανή χαλάει και μαζεύονται ένα σωρό μάστορες, τεχνίτες κ.λπ., για να την διορθώσουν. Σκέφτονται, προσπαθούν... Και είναι μία παλιά μηχανή! Ενώ ολόκληρη υδρόγειο σφαίρα ο Θεός την γυρίζει χωρίς ρεύμα και ούτε η μπαταρία τελειώνει ούτε το μηχανάκι σταματάει! Με τί ταχύτητα γυρίζει, και ο άνθρωπος να μην το καταλαβαίνη! Φοβερό! Αν η γη στρεφόταν με λιγώτερη ταχύτητα, θα έκανε τούμπες ο άνθρωπος! Η θάλασσα να έχη τόσο νερό και να κινήται με τέτοια ταχύτητ, και το νερό να μη χύνεται! Και τα αστέρια, που είναι ολόκληροι όγκοι, να γυρίζουν ιλιγγιωδώς και να μην εγγίζη το ένα το άλλο, αλλά να συγκρατή το ένα το άλλο από μακριά! Και ο άνθρωπος φτιάχνει ένα αεροπλάνο και θαυμάζει και υπερηφανεύεται! Και αν του στρίψη λίγο το μυαλό, μετά λέει ανοησίες, δεν καταλαβαίνει.
(Λόγοι Παϊσίου τόμος Α σελ. 129-132)

Η ζωή με το Χριστό μέσα στο γάμο τα αλλάζει όλα! Τον εγωισμό αντικαθιστά η ταπείνωση, τα νεύρα, η πραότητα, την ανυπομονησία, η υπομονή, τη μνησικακία, η συγχώρεση! Το ‘εγώ’, το ‘εμείς’! Επιθυμία μου, η επιθυμία του και τελικά η επιθυμία Του!
Έχοντας ζήσει για πολλά χρόνια χωρίς το Χριστό στη ζωή μου με το σύζυγό μου, είναι εντυπωσιακή, θαυμαστή η αλλαγή του βίου σου όταν αποφασίσεις να ανοίξεις την πόρτα της καρδιάς σου για να μπει μέσα ο Κύριος! Στη δική μου περίπτωση αυτό έγινε από κοινού με το σύζυγο μου και αυτό ήταν καθοριστικό για την μετέπειτα εξέλιξη των πραγμάτων!
‘Όταν αγαπήσεις το Χριστό, δε γίνεται να μην αγαπήσεις την εικόνα Του, δηλαδή τον άνθρωπό σου! Δε γίνεται να μην κάνεις υπομονή μαζί του, υποχωρήσεις, αγώνα ,προσευχή… Αγάπη! Δε γίνεται να μην κάνεις τον πόνο του, πόνο σου, το πρόβλημα του, πρόβλημα σου, την πίκρα του, πίκρα σου αλλά και τη χαρά του, χαρά σου! Μαζί στον πνευματικό αγώνα! Μαζί στις αναβάσεις αλλά και στις καταβάσεις! Αυτό άλλωστε δεν κάνει και ο Χριστός με μας; Μαζί μας σε όλα!
Και όλα τα προβλήματα και όλες οι επίγειες θλίψεις [οικονομικά, ανεργία, ανθρώπινες σχέσεις, τεκνογονία, ζητήματα υγείας] δεν είναι δυνατόν να κλονίσουν αυτό το γάμο, γιατί δε στηρίζεται σε όλα αυτά αλλά στο μεγαλύτερο βράχο της ιστορίας… τον Ιησού Χριστό!
Τι κι αν δεν έχω να φάω μια σπεσιαλιτέ και θα φάω μια ταπεινή μακαρονάδα; ;Έχω το Χριστό! Τι κι αν δεν έχω λεφτά για λούσα και ταξίδια; Έχω το Χριστό! Αυτός είναι η τροφή μου, Αυτός είναι η βόλτα μου, Αυτός είναι τα ταξίδια μου! Αυτός είναι όλος μου ο πλούτος!
Ο γάμος στην ουσία δηλαδή είναι ένα στάδιο αρετής! Πρόκειται για συνοδοιπορία προς τη Βασιλεία των Ουρανών! Στον εν Χριστώ γάμο δεν εστιάζεις στο σκοτάδι του άλλου αλλά στο φως του! Γιατί τελικά αυτό είναι ο γάμος… ευκαιρία αγιασμού! Δρόμος προς τον ουρανό! Δρόμος προς το Φως! Εύχομαι όλοι οι άνθρωποι να ανακαλύψουν αυτό τον τρόπο βίωσης του γάμου τους!

Χριστός Ανέστη! Και κατέβηκε στον Άδη μου και με ανέστησε και μένα! Ανείπωτη η χαρά να ζεις αναστημένος με τον Αναστημένο Χριστό! Θα ήθελα να αφήσω τον εαυτό μου και τη λογική αυτού του κόσμου και να πιάσω έναν-έναν, όλους γύρω μου και αγνώστους ακόμα και να τους μιλώ για την Ανάσταση του Χριστού και τη ζωή με το Θεό! Την όντως Ζωή!
Βλέπω στο μετρό τους ανθρώπους, στην τηλεόραση, στις πλατείες και τους μελετάω! Πώς μπορούν να ζουν χωρίς Θεό; Πώς ζούσα κι εγώ τόσα χρόνια μακριά Του; Με κίβδηλες χαρές, χωρίς ελπίδα και χωρίς νόημα! Ενώ όλη η κτίση αγαλλιάζει και ψάλλει το ‘Χριστός Ανέστη’, εμείς να ξυπνάμε και να κοιμόμαστε σκεφτόμενοι τα προς το ζην, οικονομικά, σχέσεις, εργασία, φιλίες, πάθη…! Όλα με ημερομηνία λήξης!
Η καρδιά μου ξεχειλίζει από αγάπη όταν τους κοιτώ! Τους βλέπω σαν εικόνες Χριστού και προσεύχομαι πρώτα απ΄όλα να με συγχωρήσει ο Κύριος για την ατολμία μου να μην μπορώ να τους μιλήσω και για την ανεπάρκεια μου να τους δείξω μέσα μου την Ανάσταση και έπειτα να γίνει μια ανταλλαγή, να πάρω εγώ όλα τους τα προβλήματα και να πάρουν εκείνοι αυτό το δώρο της καρδιάς μου! Την Ειρήνη του Χριστού!
Ποια η διαφορά μου από εκείνους; Μήπως δεν είμαι αμαρτωλός; Μήπως αξίζω πιο πολύ από κάποιον; Όχι φυσικά! Η διαφορά είναι ότι ξέρω πού να δώσω τα προβλήματά μου, τις έννοιες μου και τα αδιέξοδα μου… στο Χριστό μου! Εκείνοι το αγνοούν!
Όλον μου τον πόνο τον τυλίγω με τα σουδάρια του Χριστού και τον βάζω στο κενό μνημείο Του! Και σε τρεις μέρες το πολύ, ο πόνος μου ‘ουκ έστιν ώδε!’ Εκεί στον άδειο Τάφο του Ιησού μας, δεν υπάρχει πόνος, λύπη και στεναγμός! Μόνο χαρά ουράνια! Ω! πώς αντέχουν οι άνθρωποι μακριά από το Θεό!
Νιώθω πως από τα Πάθη ,δύο πράγματα ήταν πιο επώδυνα για το Χριστό! Η στιγμιαία αποστροφή του Πατέρα Του και αυτή η πίκρα που ένιωθε για τους ανθρώπους όλων των χρόνων που παρότι Αυτός γεννήθηκε και έλαβε δούλου μορφή, παρά τα θαύματα και τις διδαχές Του, τα Άχραντα Του Πάθη, την Ανάσταση και την αποστολή του Αγίου Πνεύματος, εμείς συνεχίζουμε χωρίς Αυτόν, σκυθρωποί, με μάτια χαμένα στο κενό και καρδιές κλειστές! Ω! Πόσο θα μας ήθελε μαζί Του!   (Κ.Β.)

Ω! Αγία Ώρα! Ιερή στιγμή! Εκείνη η στιγμή που με τρεμάμενη καρδιά και τρεμάμενα πόδια, πλησιάζω στο Άγιο Δισκοπότηρο για να μεταλάβω!
Όλη την εβδομάδα Εσένα σκέφτομαι! Και όταν φτάνει εκείνη η ώρα της Θείας Μετάληψης, νιώθω ότι δε θα αντέξω να φθάσω μέχρι τη λαβίδα! Ζητάω από την Παναγία να με βοηθήσει!
Πόσο ποθώ να έρθεις μέσα μου! Να είμαστε ένα! Εσύ μέσα
Εσύ είσαι η Ειρήνη! Εσύ είσαι η Ζωή και το Νόημα ! Πόσο αδημονώ! Δεν μπορώ να κάνω άλλη υπομονή! Η Θεία Λειτουργία μου φαίνεται ατελείωτη!
‘ Πρόσχωμεν τα Άγια τοις Αγίοις’ ,’Εις Άγιος , εις Κύριος, Ιησούς Χριστός’.
Πού θα πάω τώρα; Τα Άγια τοις Αγίοις λέει! Ω Θεέ μου! Δεν μπορώ όμως να κρατηθώ μακριά Σου εγώ η ανάξια!
Πόσο Σ’αγαπώ! ‘Μετά φόβου, Θεού, πίστεως και αγάπης προσέλθετε’…επιτέλους!
Έρχομαι…γιατί ξέρω ότι με περιμένεις! Έρχομαι για να έρθεις μέσα μου και να με αγιάσεις! ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ... (Α.Β.)

Γύναι τι κλαίεις; (Ιωάννου κ' 15). 
Ο αναστημένος Ιησούς στη θρηνούσα Μαγδαληνή λέγει «τι κλαίεις;» και στις μυροφόραις γυναίκες απευθύνει το «χαίρετε». Η χαρά της γυναικός ήταν ένα από τα πρώτα δώρα, που επήγασαν από τον κενό τάφο του Ιησού.
Ολόκληρη η ιστορία του ανθρωπίνου γένους, μετά την πτώσι, ήταν ζυμωμένη με τα δάκρυα της γυναικός. Η ζωή του ανθρώπου ήταν μία τραγωδία, που επαίζετο υπό τους ελεγειακούς ρυθμούς των γυναικείων θρήνων. Η γη είχε μεταβληθή σε μια φιάλη, που βάσταζε τα δάκρυα των γυναικών. Sunt Lacrimae Rerum …
O Ιησούς ήταν Εκείνος, που επρόκειτο να σταματήση την πηγή αυτή των δακρύων. Ήταν Εκείνος, που δέχθηκε και ικανοποίησε την ικεσία των γυναικείων δακρύων: «Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων ο νεφέλας διεξάγων της θαλάσσης τo ύδωρ». Η παράδοσις λέγει, ότι και o Αδάμ έκλαυσεν «απέναντι του Παραδείσου, την ιδίαν γύμνωσιν θρήνων». Όμως η γυναίκα ήταν εκείνη, που θα συνέχιζε το θρήνο της μέχρι τον τάφο του Ιησού, για να δεχθή απ’ εκεί, από τον δεύτερο αυτόν Παράδεισο - σαν εκπρόσωπος της ανθρωπότητας - το αναστάσιμο μήνυμα του Ιησού: «Γύναι, τι κλαίεις;» Η χαρά της γυναικός, που είναι χαρά και ολόκληρης της ανθρωπότητος, ανέτειλε μέσα απ’ τις φυλλωσιές του κήπου, όπου το «καινόν μνημείον» του Ιησού.
«Εις το μνήμα σε επεζήτησεν, ελθούσα τη μιά των Σαββάτων, Μαρία η Μαγδαληνή. Μη ευρούσα δε ωλοφύρετο, κλαυθμώ βοώσα. Οίμοι Σωτήρ μου! Πώς εκλάπης πάντων Βασιλεύ; Ζεύγος δε ζωηφόρων Αγγέλων, ένδοθεν του μνημείου εβόα. Τί κλαίεις, ώ γύναι; Κλαίω, φησίν, ότι ήραν τον Κύριον μου του τάφου, και ουκ οίδα που έθηκαν αυτόν. Αυτή δε στραφείσα οπίσω, ως κατείδε σε, ευθέως εβόα. Ο κύριος μου και ο Θεός μου, δόξα σοι» (Πεντηκοστάριον, 89)

Μη μου άπτου (Ιωάννου κ' 17)
Ο αναστημένος Ιησούς αποκαλύπτει στην Μαγδαληνή μια πραγματικότητα. Δεν υπάρχει ακόμη απόλυτη επικοινωνία ανάμεσα στον Ιησού και τον άνθρωπο, όπως υπήρχε προ του θανάτου του και όπως θα υπάρχη στην αιωνιότητα. Μεταξύ του αναστημένου Ιησού και του ανθρώπου υπάρχει κάποιο πέπλο, που τους κρατάει σε απόστασι. Τον βλέπομε τον Ιησού δια της πίστεως, ακούμε το λόγο του, όμως δεν μπορούμε να τον πλησιάσωμε περισσότερο. Ανάμεσα σ’ Εκείνον κι’ εμάς υπάρχει μια απόστασις.
Ο κόσμος στον οποίον ανήκει πια ο αναστημένος Ιησούς είναι ένας άλλος κόσμος. Τον πλησιάζομε κι’ εμείς δια της προσευχής. Δια της λατρείας. Όμως δεν μπορούμε να επικοινωνήσωμε απόλυτα. Ο Ιησούς στους Εμμαούς, μόλις αναγνωρίσθηκε από τους Μαθητάς, «άφαντος εγένετο». Η ψηλάφησις του Θωμά είναι μια παραχώρησις για την πιστοποίησι της Αναστάσεως (και είναι ζήτημα, αν ο Θωμάς τελικά ψηλάφησε τον Ιησού). Ο αναστημένος Ιησούς ανήκε πια στον κόσμο της αιωνιότητος. ένα κόσμο τελείως άλλο, απόλυτα διαφορετικό απ’ τον δικό μας.
Όποιος αγαπά τον Ιησού, σαν την Μαγδαληνή, θα δοκιμάζη σ’ ολόκληρη τη ζωή του τη δοκιμασία και το δράμα της Νύμφης του Άσματος των Ασμάτων: θα θέλη ν’ αγκαλιάση το Νυμφίο της κι’ αυτός θα χάνεται μέσα από τα χέρια της: «ήνοιξα εγώ τω αδελφιδώ μου. Αδελφιδός μου παρήλθε... εζήτησα αυτόν και ουχ εύρον αυτόν» (ε' 6).
«Δύο Αγγέλους βλέψασα, ένδοθεν του μνημείου, Μαρία εξεπλήττετο και Χριστόν αγνοούσα, ως Κηπουρόν επηρώτα. Κύριε που το σώμα του Ιησού μου τέθεικας; κλήσει δε τούτον γνούσα είναι αυτόν, τον Σωτήρα ήκουσε, Μη μου άπτου. Προς τον Πατέρα άπειμι, είπε τοις αδελφοίς μου» (Παρακλητική, 467).
(Επισκόπου Αχελώου Ευθυμίου, «Εκείνος», εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2002, σελ. )

Όπως σου έγραψα πριν λάβω το τελευταίο γράμμα σου, μάλλον δεν θα μπορέσω να έρθω τώρα ως εκεί. Είναι περίοδος σαρακοστής, οι υποχρεώσεις μου είναι πολλές και δεν υπάρχει κανείς να μ’ αντικαταστήσει εδώ.
Γράψε μου τα πάντα, με κάθε λεπτομέρεια. Αν σου φαίνεται πιο εύκολο να εξιστορήσεις όσα συνέβησαν σαν ν’ αφορούν τρίτο πρόσωπο, κάνε το κι έτσι. Θα καταλάβω.
«Ενδυναμού εν τη χάριτι τη εν Χριστώ Ιησού» (Β' Τιμ. 2:1). Μην πέσεις σε απελπισία, ακόμα και στις πιο ζοφερές στιγμές της μάχης. Αντίθετα μάλιστα, διάλεξε ειδικά αυτές τις στιγμές για να ριχτείς ορμητικά μέσα στη θάλασσα του ελέους του Κυρίου μας, προσφέροντάς Του τον πληγωμένο σου εαυτό και ικετεύοντας Τον για βοήθεια. Επιδοκιμάζω ανεπιφύλακτα την πρόθεσή σου να επικοινωνήσεις αμέσως μ’ ένα καλό πνευματικό, να εξομολογηθείς και, όποτε σου επιτρέψει, να κοινωνήσεις.
Δοξασμένο ας είναι το όνομα του Κυρίου, που τα ιερά μυστήρια της εξομολογήσεως και της θείας ευχαριστίας σε θεράπευσαν εντελώς. Μετά απ’ αυτό όμως, μην ξεχνάς τα λόγια Του: «Ίδε υγιής γέγονας• μηκέτι αμάρτανε, ίνα μη χείρον σοι τι γένηται» (Ιω. 5:14).
5. Συνεργασία με τη θεία χάρη
Δεν μπορώ να σκεφτώ γιατί σου έκαναν τόση κατάπληξη τα λόγια μου, ότι δηλαδή είμαι ανίκανος να σε βοηθήσω χωρίς τη συνδρομή της χάριτος του Θεού και χωρίς τη δική σου προσπάθεια. Αλλά πώς αλλιώς θα μπορούσα να παραδεχτώ πως, από τη δική μου πλευρά, μπορώ να φανώ χρήσιμος σε οποιονδήποτε; Στην πράξη, κάθε φορά που μου ζητούν βοήθεια, προσεύχομαι θερμά, αναγνωρίζοντας το ασήκωτο φορτίο της αμαρτωλότητος και αναξιότητος μου, και έχοντας την απόλυτη επίγνωση ότι μόνο από υπακοή στην εντολή του Κυρίου μας επιχειρώ οτιδήποτε. Αλλ’ ακόμα και με τη συγκατάθεση του Θεού, οι προσευχές και οι προσπάθειές μου δεν ωφελούν σε τίποτα, αν δεν μπει σε ενέργεια και η δική σου θέληση και αποφασιστικότητα.
Ας υποθέσουμε τώρα ότι με τη χάρη του Θεού, που ενεργεί μεσ’ από τα μυστήρια της μετάνοιας και της θείας κοινωνίας, παίρνεις την άφεση για το παρελθόν. Όμως, αργά ή γρήγορα, το κακό θα ορμήσει πάλι εναντίον σου με τους πειρασμούς.
Και αν δεν θέλεις τότε να πέσεις ακόμα πιο χαμηλά και αξιοθρήνητα απ’ ό,τι προηγουμένως, θα πρέπει να προβάλεις ηρωική αντίσταση. Να γιατί επιμένω ότι, αν θέλεις να σε βοηθήσω, είναι απαραίτητη η ενεργοποίηση και της δικής σου θελήσεως.
Στα γράμματά σου συνεχώς γράφεις, πώς και όταν η θέλησή σου παίρνει το σωστό δρόμο, είναι πάντως ακόμα απελπιστικά ανίσχυρη και ασθενική. Δεν πειράζει. Μετάτρεψε αυτή την αδυναμία σε πηγή ταπεινώσεως, λέγοντας: «Ελέησον με, Κύριε, ότι ασθενής ειμί» (Ψαλμ. 6:3). Σταθερά και αποφασιστικά ακολούθησέ τη σωστή πορεία, ελπίζοντας στην καλύτερη έκβαση. Ερεύνησέ τα πιο κρυφά σημεία των σκοτεινών λαβυρίνθων, που περιβάλλουν το φωτεινό πυρήνα της καρδιάς σου. Και ξερίζωσέ την υπερηφάνεια. Ξερίζωσέ αυτό το αγριόχορτο οπουδήποτε το βρεις μέσα στον αγρό της ψυχής σου.
Όταν βλέπεις τα σκοτεινά πάθη να σου παίρνουν ό,τι καλύτερο έχεις μέσα σου, μην απελπίζεσαι. Μόνος, ήσουν πράγματι αδύναμος. Αλλά με του Θεού τη βοήθεια, είσαι τρομερά δυνατός. Ασκώντας και χαλυβδώνοντας τη βούλησή σου, ώστε να κάνει το θέλημα του Θεού, εγκατάλειψε με ταπείνωση κι εμπιστοσύνη τον εαυτό σου στο έλεος Του. Αν έτσι κάνεις, τότε και οι δικές μου προσευχές θα σε βοηθήσουν πολύ.
(Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ.101-103 )

Ώ, αν καταλαβαίναμε την μακροθυμία του Θεού! Εκατό χρόνια χρειάσθηκαν για να γίνη η Κιβωτός του Νώε . Μήπως ο Θεός δεν μπορούσε να κάνη γρήγορα μία Κιβωτό; Αλλά άφησε τον Νώε να παιδεύεται εκατό χρόνια, για να καταλάβουν και οι άλλοι και να μετανοήσουν. Εκείνος έλεγε: «Δέστε, θα γίνη κατακλυσμός! Μετανοή-στε!». Εκείνοι τον κορόιδευαν. «Κλουβιά, έλεγαν, φτιάχνει» και είχαν τον χαβά τους. Και τώρα, σε δύο λεπτά μπορεί ο Θεός όλον τον κόσμο να τον συγκλονίση και να τον κάνη να αλλάξη, να γίνουν όλοι πιστοί, σούπερ πιστοί! Πώς; Αν γυρίση το κουμπί στον σεισμό σιγά-σιγά από τα 5 στα 6 ρίχτερ... στα 7... Στα 8, οι πολυκατοικίες θα πάνε σαν τους μεθυσμένους, θα αρχίση η μία να χτυπά την άλλη. Στα 10 όλοι θα πούν: «Ήμαρτον! Σε παρακαλούμε, σώσε μας». Μπορεί και όλοι να πούν: «Καλόγεροι θα γίνουμε!». Μόλις όμως τελειώση ο σεισμός, ενώ ακόμη θα κουνιούνται λίγο, λαλά δεν θα πέφτουν, πάλι στα μπουζούκια θα τρέξουν. Γ ιατί η επιστροφή τους αυτή δεν θα έχη πραγματική μετάνοια, αλλά απλώς θα πούν έτσι, για να γλυτώσουν το κακό.
- Γέροντα, όταν συμβαίνη λ.χ. μία θεομηνία και είναι οργή Θεού, αν προσευ¬χηθούν οι δίκαιοι, δεν εισακούονται;
- Ξέρεις τί γίνεται; Δεν είναι ότι έχει μετάνοια ο κόσμος, όποτε εισακούονται από τον Θεό οι δίκαιοι. Αλλο είναι όταν παροργίζουμε τον Θεό και το αναγνωρίζουμε, τότε λυπάται ο Θεός και μας βοηθάει. Αλλά, όταν δεν αναγνωρίζη κανείς ότι παροργίζει τον Θεό και συνεχίζη το τυπικό του, τότε πώς να ακούση ο Θεός τις προσευχές των δικαίων; Σφάλλει ο άνθρωπος; Πρέπει να καταλάβη ότι σφάλλει, για να τον συγχωρήση ο Θεός. Μετά, βλέπετε, οι πνευματικοί άνθρωποι, αν κάνουν κάποιο σφάλμα, δεν έχουν ελαφρυντικά. «Υπέρ των ημετέρων αμαρτημάτων και των του λαού αγνοημάτων», λέει μία ευχή . Για τον καημένο τον κόσμο τα σφάλματα είναι «αγνοήματα», ενώ για τους πνευματικούς ανθρώπους είναι «αμαρτήματα». Γι' αυτό, αν γίνη κάποιο σφάλμα από πνευματικούς ανθρώπους, είναι βαρύ. Οι κοσμικοί έχουν ελαφρυντικά. Φέτος τον Δεκαπενταύγουστο που επίασε φωτιά στο Αγιον Όρος, ήταν κάτι φοβερό! Έφθασαν όλοι οι ειδικοί, αλλά κανείς δεν μπορούσε να κάνη τίποτε. Όλοι παρακολουθούσαν την φωτιά. Και μερικοί έλεγαν: «Γιατί η Παναγία δεν την σβήνει;». Φθάνουμε σε σημείο να βλασφημούμε το όνομα του Θεού. Μετά από έξι ημέρες επίασε πάλι φωτιά σε άλλο σημείο, αλλά επίασε βροχή και την έσβησε αμέσως. Δεν καταλαβαίνουν, πώς αυτή η φωτιά έσβησε και η άλλη δεν έσβηνε;
Ορισμένοι, χωρίς να γνωρίζουν τους πνευματικούς νόμους που λειτουργούν, προσεύχονται με πόνο, αλλά δεν εισακούονται, γιατί είναι πια οργή Θεού. Ορισμένοι πάλι δεν προσεύχονται, δεν κάνουν ούτε ένα κομποσχοίνι, γιατί συμφωνούν με την δικαία οργή του Θεού, που σκοπό έχει να συνετίση τους ανθρώπους. Ο Θεός να φωτίση περισσότερο εμάς τους μοναχούς, γιατί οι περισσότεροι είμαστε μωρές παρθένες και τα λυχνάρια μας έχουν νερό με λίγο λάδι στο φιτίλι. Οι κοσμικοί περιμένουν από εμάς να τους φωτίσουμε τον δρόμο, για να μη σκοντάφτουν!
Να παρακαλούμε να δίνη ο Θεός μετάνοια στον κόσμο, για να αποφύγουμε την δικαία οργή του Θεού. Η μέλλουσα οργή του Θεού δεν μπορεί ν' αντιμετωπισθή διαφορετικά παρά μόνο με μετάνοια και τήρηση των εντολών Του.
(Λόγοι Παϊσίου τόμος Α σελ.124-126)

Του Αββά Γρηγορίου του Θεολόγου
α'. Είπε ο Αββάς Γρηγόριος : « Αυτά τα τρία απαιτεί ο Θεός από κάθε άνθρωπο οπού έχει βαπτισθή : Πίστη ορθή από την ψυχή του, αλήθεια από τη γλώσσα του και σωφροσύνη από το σώμα του ».
β'. Είπε πάλι : « Ολόκληρος ο βίος του ανθρώπου είναι σαν μια μέρα για όσους κοπιάζουν με πόθο».
Του Αββά Γελασίου
α'. Έλεγαν για τον Αββά Γελάσιο, ότι είχε ένα βιβλίο από δέρματα, οπού άξιζε δεκαοχτώ νομίσματα. Και πάνω του ήταν γραμμένη ολόκληρη η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη. Το είχε δε αφήσει να βρίσκεται στην εκκλησία, ώστε όποιος αδελφός ήθελε, να μπορή να διαβάση. Σαν ήλθε δε ένας ξένος αδελφός να επισκεφφή τον γέροντα, το είδε και το επεθύμησε. Το έκλεψε λοιπόν και βγήκε. Αλλά ο γέρων δεν τον πήρε από πίσω για να τον πιάση, αν και κατάλαβε τί είχε συμβή. Πήγε λοιπόν εκείνος στην πόλη και προσπαθούσε να το πουλήση. Και βρίσκοντας κάποιον οπού ήθελε να το αγοράση, απαιτούσε την τιμή, νομίσματα δεκαέξη. Αλλά ο αγοραστής του λέγει :
« Δός το μου πρώτα να το εξετάσω και υστέρα σου πληρώνω την τιμή του ». Του το δίνει λοιπόν. Και εκείνος, άφου το πήρε, το έφερε στον Αββά Γελάσιο να το εξετάση, λέγοντάς του την τιμή οπού ώρισε ο πωλητής. Και του λέγει ο γέρων : « Αγόρασε το, γιατί είναι καλό και αξίζει την τιμή οπού είπες ». Φεύγει ο άνθρωπος εκείνος και λέγει στον πωλητή άλλα και οχι ό,τι του είχε πή ο γέρων. Του είπε : « Να, το έδειξα στον Αββά Γελάσιο και μου είπε ότι είναι ακριβή η τιμή του και δεν την αξίζει». Τον ακούει ο άλλος και του λέγει : « Τίποτε άλλο δεν σου είπε ο γέρων ; ». Του απαντά : « Όχι». Τότε του λέγει : « Δεν θέλω πλέον να το πουλήσω ». Γεμάτος δε συντριβή, ήλθε στον γέροντα, έβαλε μετάνοια και τον παρακάλεσε να το πάρη πίσω. Αλλά ο γέρων δεν ήθελε να το πάρη. Τότε του λέγει ο αδελφός : « Αν δεν το πάρης, δεν θα έχω ανάπαυση ». Του αποκρίνεται ο γέρων : « Αν δεν θα έχης ανάπαυση, να, το δέχομαι». Και έμεινε ο αδελφός εκείνος έως το τέλος του επιγείου βίου του και ωφελήθηκε από το έργο του γέροντος.
β'. Στον ίδιο Αββά Γελάσιο, άφησε κάποτε ένας γέρων, μοναχός και αυτός, οπού διέμενε κοντά στη Νικόπολη, ένα κελλί και το γύρω του χωράφι. Ένας δε γεωργός του Βακάτου, του τότε άρχοντος στη Νικόπολη της Παλαιστίνης, επειδή ήταν συγγενής του κοιμημένου γέροντος, παρουσιάστηκε στον παρά πάνω Βακάτο και αξίωσε να πάρη στην κατοχή του εκείνο το χωράφι, γιατί, δήθεν, σύμφωνα με τον νόμο, έπρεπε να περιελθη σ’ αυτόν. Και εκείνος, δραστήριος άνθρωπος καθώς ήταν, προσπαθούσε με τα ίδια του τα χέρια να πάρη το χωράφι από τον Αββά Γελάσιο. Αλλά ο Αββάς, μη θέλοντας μοναχικό κελλί να παραδώση σε κοσμικό άνθρωπο, δεν του το παραχωρούσε. Βλέποντας δε ο Βακάτος τα ζώα του Αββά Γελασίου να μεταφέρουν τις ελιές του κληρονομημένου απ’ αυτόν χωραφιού, τα απέσπασε με τη βία, πήρε στο σπίτι του τις ελιές και με κακή συμπεριφορά άφησε ύστερα τα ζώα και τους αγωγιάτες. Αλλά ο μακάριος γέρων, τον μεν καρπό καθόλου δεν τον διεκδίκησε, την κυριαρχία όμως του χωραφιού δεν την παρεχώρησε, για την αιτία οπού είπαμε. Έτσι, εξαγριωμένος ο Βακάτος και επειδή είχε και άλλες ανάγκες οπού τον κέντριζαν, - ήταν, βλέπετε, φιλόδικος - τρέχει στην Κωνσταντινούπολη, κάνοντας τον δρόμο πεζή. Σαν έφθασε στην Αντιόχεια, άκουσε για τον άγιο Συμεών, οπού έλαμπε τότε σαν μεγάλος φωστήρας, με την υπεράνθρωπη αρετή του και θέλησε, σαν χριστιανός, να δη τον άγιο. Βλέποντάς τον δε από τον στύλο ο άγιος Συμεών, μόλις έμπαινε στη Μονή, τον ρώτησε : « Από που είσαι; Και που πας ; ». Και εκείνος αποκρίνεται: « Από την Παλαιστίνη είμαι και στην Κωνσταντινούπολη πηγαίνω ». Και ο άγιος τον ξαναρωτά : « Και για ποιόν λόγο;». Του απαντά ο Βακάτος : «Για πολλές υποθέσεις. Και ελπίζω, με τις ευχές της αγιωσύνης σου, να ξαναγυρίσω και να προσκυνήσω τα άγια πόδια σου». Και του λέγει ο άγιος Συμεών: «Δεν θέλεις, αμαρτωλότατε άνθρωπε, να πης ότι εναντίον του ανθρώπου του Θεού πηγαίνεις ; Αλλά δεν θα ευοδωθή η πορεία σου. Ούτε θα ξαναδής το σπίτι σου. Αν λοιπόν θέλης να με άκούσης, τρέχα πίσω σ' αυτόν και βάλε του μετάνοια, αν βέβαια προφθάσης να είσαι ζωντανός ». Και ευθύς τον πιάνει πυρετός, τον βάζουν σε ενα κλειστό φορείο οι συνοδοί του και βιάζεται να γυρίση πίσω και να βάλη μετάνοια μπροστά στον Αββά Γελάσιο, όπως του είχε πη ο άγιος Συμεών. Αλλά φθάνοντας στη Βηρυτό πέθανε, χωρίς να ξαναδή το σπίτι του, κατά την προφητεία του αγίου. Αυτά, ο γυιός του, οπού τον έλεγαν επίσης Βακάτο, μετά το τέλος του πατέρα του, σε πολλούς και αξιοπίστους άνδρες τα διηγήθηκε.
γ'. Και αυτό επίσης πολλοί από τους μαθητές του το διηγήθηκαν. Κάποτε, οπού τους έφεραν ένα ψάρι, το τηγάνησε ο μάγειρος και το έφερε στον κελλαρίτη. Αλλά ο κελλαρίτης, επειδή του ετυχε μια βιαστική δουλειά, βγήκε από το κελλάρι, άφησε το ψάρι χάμω, μέσα στην απλάδα, και παρήγγειλε σ’ ένα καλογεροπαίδι μικρό να το φυλάξη προς ώρας για τον μακάριο Γελάσιο, οπού θα επέστρεφε. Αλλά το παιδί, λαίμαργο καθώς ήταν, άρχισε να τρώη με βουλιμία το ψάρι. Μπαίνοντας δε κατόπιν ο κελλαρίτης και βρίσκοντάς το να καταβροχθίζη το ψάρι, θύμωσε με το παιδί οπού καθόταν χάμω. Και χωρίς να το καλοσκεφθή, του έδωσε μια με το πόδι. Αλλά το χτύπημα ήταν καίριο, το παιδί έχασε τις αισθήσεις του και πέθανε. Τότε έπιασε φόβος τον κελλαρίτη. Πλάγιασε τον νεκρό στο ίδιο του στρωσίδι, τον σκέπασε και πήγε και έπεσε στα πόδια του Αββά Γελασίου, λέγοντάς του τί είχε συμβή. Εκείνος τότε του παρήγγειλε να μη το πη σε κανέναν άλλο και τον πρόσταξε, αφού όλοι θα αποσύρονταν στα κελλιά τους το βράδι, να μεταφέρη το πεθαμένο παιδί στο διακονικό, να το αποθέση μπροστά στο θυσιαστήριο και να φύγη. Πήγε ο γέρων στο διακονικό και στάθηκε να προσευχηθή. Και κατά την ώρα της νυχτερινής ψαλμωδίας, οπού συνάχτηκαν οι αδελφοί, βγήκε ο γέρων εχοντάς το παιδόπουλο να τον ακολουθή από πίσω, χωρίς κανείς να μάθη τί είχε συμβή, παρά μονάχα το ήζεραν αυτός και ο κελλαρίτης, έως την κοίμηση του.
(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996 σελ.60-63 )