περικεφαλαία
Όπως ακριβώς η περικεφαλαία σώζει το πιο ευαίσθητο απ’ τα όργανα του σώματός μας, αφού περιβάλλει το κεφάλι, έτσι και η ελπίδα δεν αφήνει το νου να πέση σε σφάλμα, αλλά τον κρατεί ορθό.
Ε.Π.Ε. 22,536
μεγάλη έχουμε
Πολλά υποφέρουμε ως χριστιανοί. Αλλ’ έχουμε μεγάλες ελπίδες. Κινδυνεύουμε. Μας καταδιώκουν. Αλλ’ έχουμε Εκείνον που μας σώζει. Δεν είναι άνθρωπος. Είναι ο Θεός.
Ε.Π.Ε. 23,124
όλα τα αγαθά
Όλα τα αγαθά στηρίζονται σε ελπίδες. Πρέπει όμως να έχουμε τέτοια ελπίδα, ώστε να καυχώμαστε (να χαιρώμαστε) σαν για πράγματα, που έχουν ήδη πραγματοποιηθή.
Ε.Π.Ε. 24,336
μισθός στα μέλλοντα αγαθά
Πρέπει να ελπίζουμε στα μελλοντικά αγαθά και ότι οπωσδήποτε για τους εδώ κόπους θα υπάρχη κάποιος μισθός και καρπός και ανάπαυσις.
Ε.Π.Ε. 24,348
εμψυχώνει
Η ελπίδα στηρίζει. Αυτή και εμψυχώνει πάλι. Να μη καταβληθήτε, ούτε ν’ απελπιστήτε, για να μη γίνη περιττή η ελπίδα σας. Διότι όποιος πράττει αγαθά, αυτός κι ελπίζει σε αγαθά. Ποτέ δεν απελπίζεται.
Ε.Π.Ε. 24,458
μ’ αυτήν βρισκόμαστε στον ουρανό
Βρισκόμαστε ακόμα στον κόσμο. Δεν αναχωρήσαμε απ’ αυτή τη ζωή. Και όμως δείχνει ν’ απολαμβάνουμε ήδη τις υποσχέσεις, διότι μέσω της ελπίδας βρισκόμαστε στον ουρανό.
Ε.Π.Ε. 24,476
άγκυρα
Όπως η άγκυρα, σαν κρεμαστή από το πλοίο, δεν το αφήνει να πηγαίνη εδώ κι εκεί, έστω κι αν το χτυπούν άπειροι άνεμοι, αλλά το σταθεροποιεί, έτσι και η ελπίδα. Κοίτα πως βρήκε (ο Παύλος) την κατάλληλη εικόνα. Δεν χρησιμοποίησε το θεμέλιο, κάτι που δεν ταιριάζει, αλλά την άγκυρα εκείνο, δηλαδή, που βρίσκεται σε τρικυμία και δεν φαίνεται για πολύ σταθερό, αφού στέκεται πάνω σε νερό, όμως είναι σαν γαντζωμένο στη γη ταλαντεύεται και δεν ταλαντεύεται.
Ε.Π.Ε. 24,476
ισχυρή
Η θύελλα και η μεγάλη τρικυμία ταλαντεύουν το σκάφος. Η ελπίδα δεν το αφήνει να περιφέρεται εδώ κι εκεί, κι ας το χτυπάνε ισχυροί άνεμοι. Όχι μόνο στα πνευματικά, αλλά και στα βιοτικά βλέπει κανείς μεγάλη τη δύναμι της ελπίδας.
Ε.Π.Ε. 24,476
ουρανού
Είχε κι ο νόμος ελπίδα, αλλ’ όχι τέτοια. Ήλπιζαν πως, αν ευαρεστήσουν στο Θεό, θα έχουν τη γη και δεν θα πάθουν κανέ¬να κακό. Τώρα όμως ελπίζουμε ότι, αν ευαρεστήσουμε στο Θεό, θα κατακτήσουμε όχι τη γη, αλλά τον ουρανό.
Ε.Π.Ε. 24,522
προοπτική
Ο αθλητής (ο πυγμάχος) γενναία υπομένει τα χτυπήματα στο κεφάλι, διότι αποβλέπει προς το στεφάνι της νίκης. Έτσι κι εμείς, όταν ατενίζουμε προς τον ουρανό και προς τα αγαθά του ουρανού, όσα κακά κι αν μας έρχωνται, γενναία όλα θα τα υπομένουμε. Μας ενδυναμώνει η ωραία ελπίδα των μελλόντων αγαθών.
Ε.Π.Ε. 32,498
των μελλόντων
Όσο εντείνονται oι πειρασμοί, άλλο τόσο αυξάνεται η παρηγοριά μου. Και έχω πιο στερεές τις ελπίδες σχετικά με τα μέλλοντα. Όλα τώρα σαν να μου έρχωνται βολικά και σαν να ταξιδεύω με ούριο άνεμο. Ποιος είδε; Ποιος άκουσε; Ύφαλοι και βράχια, ανεμοστρόβιλοι και καταιγίδες συντρίβονται. Υπάρχει νύχτα ασέληνη, σκοτάδι βαθύ, γκρεμοί και σκόπελοι. Και όμως, ενώ πλέω ανάμεσα σε τέτοιο πέλαγος, δεν είμαι σε χειρότερη κατάστασι από όσους κινούνται μέσα σε λιμάνι.
Ε.Π.Ε. 37,348

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 196-199)

Ελισάβετ
και Παρθένος Μαρία
Ανάμεσα στη δική μας γέννησι και στη γέννησι του Κυρίου ήταν η γέννησις από τη στείρα. Κατώτερη φυσικά από την εκ Παρθένου γέννησι, ανώτερη όμως από τη δική μας. Γι’ αυτό σαν γέφυρα χρησιμοποιείται στη διάνοια της παρθένου ο τόκος της Ελισάβετ. Έτσι γίνεται αναγωγή από τους κατά φύσιν πόνους του τοκετού στο υπέρ φύσιν ανώδυνο της Παρθένου.
Ε.Π.Ε. 31,272
Έλλαμψις
προϋποθέσεις για θείο φωτισμό
Λέει ο Κύριος: «Εγώ είμαι η οδός». Και το λέει, για να δείξη, ότι Τον έχουμε ανάγκη για να οδηγηθούμε στον Πατέρα. Και αν ο Πατέρας ελκύη, ο Υιός χειραγωγή και το Άγιο Πνεύμα φωτίζη, τότε γιατί αμαρτάνουν όσοι ούτε προσελκύστηκαν ούτε καθωδηγήθηκαν ούτε φωτίστηκαν; Διότι δεν καθιστούν τον εαυτό τους άξιο να δεχτή το θείο φωτισμό.
Ε.Π.Ε. 6,544
Ελπίδα
ασφαλής
Πώς θα συγχωρεθούμε, που αδιαφορούμε για την αρετή και δεν δεχόμαστε αμέσως κάθε πόνο, μολονότι έχουμε τόσο βέβαιη ελπίδα και μολονότι μας περιμένουν τόσα ουράνια αγαθά;
Ε.Π.Ε. 3,92-94
θεμέλιο
Είναι μεγάλη η δύναμις της ελπίδας, που στηρίζεται στον Κύριο: Είναι κάστρο άπαρτο. Είναι τείχος ακαταμάχητο. Είναι συμμαχία ακαταγώνιστη. Είναι λιμάνι ασφαλισμένο. Είναι πύργος απόρθητος. Είναι όπλο αήττητο. Είναι δύναμις ακατάβλητη. Βρίσκει διέξοδο στα αδιέξοδα.
Ε.Π.Ε. 5,516
σ’ αυτήν κρεμόμαστε
Γιατί βάζει ο ψαλμωδός την προσθήκη «Σιών»; Γιατί δεν είπε απλώς «σαν όρος», αλλ’ αναφέρει συγκεκριμένο; Για να μας διδάξη να μην αποκάμνουμε στις συμφορές, να μη καταποντιζώμαστε στις θλίψεις, αλλά να είμαστε πιασμένοι καλά από την ελπίδα στο Θεό και να υπομένουμε όλα με γενναιότητα, και επιθέσεις και μάχες και ταραχές. Αυτό άλλωστε το όρος (Σιών) κάποτε ερημώθηκε, και επανήλθε στην αρχαία δόξα, με τόσα θαύματα.
Ε.Π.Ε. 7,8
στη φουρτούνα
Τότε ιδίως ισχύει η ελπίδα, όταν τα βλεπόμενα οδηγούν σε απόγνωσι, και εκείνη ενθαρρύνη ατενίζοντας στο μέλλον.
Ε.Π.Ε. 7,380
στο Θεό, κι όλα καλά
Επειδή πολλά παρήγγειλε, που έπρεπε να γίνουν, τονίζει: Μη φοβάστε. Στηρίξτε την ελπίδα σας στον Κύριο κι όλα θα τα ανακουφίση.
Ε.Π.Ε. 21,282
όσοι δεν έχουν, κλαίνε
Το να οδύρεται κανείς για τους τεθνεώτες είναι γνώρισμα εκείνων, που δεν έχουν ελπίδα για την άλλη ζωή. Και είναι τούτο φυσικό. Διότι άνθρωπος, που δεν γνωρίζει τίποτε για ανάστασι, αλλά νομίζει, ότι είναι πραγματικός θάνατος ο θάνατος, δικαιολογημένα οδύρεται και θρηνεί και αφόρητα πενθεί γι’ αυτούς, σαν να έχουν χαθή. Συ όμως, που περιμένεις ανάστασι για ποιό λόγο οδύρεσαι; Άρα το να οδύρεται κανείς είναι ίδιον εκείνων, που δεν έχουν ελπίδα.
Ε.Π.Ε. 22,472

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 194-196)

Ελεύθεροι
όχι ρομπότ
Τι ισχυρίζεται ο χριστιανός; Ότι έπρεπε ο Θεός να θέση εντός μας τη γνώσι της αρετής. Την έθεσε, λοιπόν. Αν δεν την έθετε, από που θα γνωρίζαμε όσα έπρεπε και όσα δεν έπρεπε να κάνουμε; Πού στηρίζονται οι νόμοι και τα δικαστήρια; Δεν στηρίζονται στη γνώσι, αλλά στην πράξι. Και γιατί θα παίρναμε μισθό, αν το παν ήταν έργο του Θεού; Πες μου, ο Θεός εξίσου τιμωρεί εσένα και τον ειδωλολάτρη, όταν αμαρτάνετε; Όχι φυσικά, αφού εσύ έχεις τώρα μεγαλύτερη δυνατότητα, λόγω της γνώσεως του νόμου του Θεού.
Ε.Π.Ε. 18,48
και αγάπη
Όταν ο αδελφός σου σκανδαλίζεται, να μη λες, ότι δεν εμποδίζεται από το Θεό αυτός που τον σκανδαλίζει, και ότι του επιτρέπεται. Διότι εγώ σου λέω κάτι σπουδαιότερο, ότι και αν ακόμα ο ίδιος ο Χριστός το είχε επιτρέψει, εφ’ όσον κάποιος βλάπτεται, να συγκρατήσης τον εαυτό σου και να μη κάνης κακή χρήσι της ελευθερίας σου.
Ε.Π.Ε. 18,606
οι δούλοι Χριστού
Είναι μεγάλο πράγματι το αξίωμα αυτό το να είναι κανείς δούλος του Χριστού. Ο δούλος του Χριστού είναι πραγματικά ελεύθερος από την αμαρτία. Και ο γνήσιος δούλος δεν είναι κανενός άλλου κυρίου δούλος.
Ε.Π.Ε. 21,362

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 194)

Ο άγιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι σε έργο του λέγει για την σιωπή «Όποιος χαλιναγωγεί και συγκρατεί την γλώσσα του, αυτός μπορεί, ξέρει και χαλιναγωγεί και ολόκληρο το σώμα του. Όποιος κρατάει την γλώσσα του, αποφεύγει το κάθε κακό, που πηγή του έχει την γλώσσα. Την γλώσσα λέγει ο άγιος Ιάκωβος “κανείς από τους ανθρώπους δεν ειμπορεί να την δαμάσει. Είναι κακό ασυγκράτητο, γεμάτη από δηλητήριο θανατηφόρο” Ιακ. 3,8. Πολλοί επήγαν από κοφτερό μαχαίρι. Μα πιο πολλοί χάθηκαν από την γλώσσα τους. Γιατί η γλώσσα είναι μία μάχαιρα δίστομος, που έστω και αν αυτό δεν γίνεται αισθητό με τα σωματικά μάτια, κυριολεκτικά σφάζει και την ψυχή και το σώμα εκείνων, που το ρίχνουν στην αργολογία και στις μάταιες λογομαχίες. Ώ γλώσσα, εχθρέ της δικαίωσής μου! Ώ γλώσσα, καταστροφή μου, πνεύμα σατανικό! Και πώς όχι; Ο άνθρωπος χτίζει με κόπο πολύ το πνευματικό του οικοδόμημα! Και να συ, γλώσσα, με μία σου μόνο λέξη και σε μία στιγμή, το γκρεμίζεις και το ισοπεδώνεις! Γι’ αυτό η Γραφή λέγει: “Ανήρ δε φρόνιμος ησυχίαν άγει” Παρ. 11,12»1.

Ο άγιος Θεόδωρος της Εδέσσης τονίζει σχετικά με την σιωπή «Διώχνε μακριά σου το πνεύμα της πολυλογίας. Γιατί σ’ αυτή βρίσκονται φοβερότατα πάθη, το ψεύδος, η θρασύτητα, οι αστειότητες, η αισχρότητα, η μωρολογία και γενικώς όπως έχει λεχθεί: “Από την πολυλογία δεν θα ξεφύγεις την αμαρτία”. Ο σιωπηλός όμως άνθρωπος είναι θρόνος της επιγνώσεως. Αλλά και λόγο θα δώσουμε για κάθε περιττό και ανωφελή λόγο, είπε ο Κύριος. Επομένως η σιωπή είναι πολύ αναγκαία και ωφέλιμη»2.

Στην ερώτηση προς τον Γέροντα Παΐσιο: “Μπορεί να μη καταλαβαίνω την πραγματική μου πνευματική κατάσταση και να νομίζω ότι έχω αρετή” ο Γέροντας είχε απαντήσει: «Μπορεί, αλλά, αν προσέξης θα δης ότι δεν έχεις εσωτερική γλυκύτητα, οπότε θα καταλάβης που βρίσκεσαι πνευματικά. Καμμιά φορά μπορεί να νομίζη κανείς ότι έχει αρετή, επειδή έμαθε απλώς κάποια εξωτερικά γνωρίσματα και συμμορφώνεται με αυτά, για να φαίνεται ενάρετος. Αυτό όμως δεν είναι πραγματική αρετή και δεν μπορεί να μείνη έτσι· θα κοσκινισθή και κάποτε θα φανή η πραγματικότητα. Άλλο είναι, ας υποθέσουμε, να αγωνίζεται κανείς να μη μιλάη, για να μη πληγώνη τους άλλους, και σιγά σιγά να αποκτήση την αρετή της σιωπής, και άλλο να μη μιλάη, για να φαίνεται ότι έχει την αρετή της σιωπής. Τότε μπορεί να σιωπά, ενώ με τους λογισμούς του συνέχεια να φλυαρή και να έχη μέσα του ένα σωρό πάθη. Η εξωτερική συμπεριφορά μπορεί να παρουσιάζη ένα τέλειο άγιο και, όταν αποκαλυφθή ο εσωτερικός του άνθρωπος, να είναι.,.»3.

Ο άγιος Διάδοχος Φωτικής σημειώνει σχετικά με την σιωπή: «Όπως όταν αι θύραι των λουτρών ανοίγωνται συνεχώς, η εσωτερική θέρμη ωθείται ταχύτατα προς τα έξω, έτσι συμβαίνει και στην ψυχή· όταν θέλη να ομιλή έξω του μέτρου, έστω και αν λέγη μόνον πνευματικούς λόγους, εξατονεί η μνήμη του Θεού δια της πύλης του στόματος. Γι’ αυτό μάλιστα χάνει εν συνεχεία τους δυνατούς πνευματικούς λογισμούς, περιπίπτουσα σε πλήθος κατωτέρων εννοιών και ομιλούσα χωρίς τάξιν και αμέτρως στους τυχόντας, επειδή έχασε την ενέργειαν του αγίου Πνεύματος, η οποία συντηρεί την διάνοιαν φωτεινήν χωρίς φαντασίες. Γιατί το αγαθόν Πνεύμα αποφεύγει πάντοτε την πολυλογίαν, ως άσχετον και αντίθετον σε κάθε ταραχήν λογισμών και φαντασιών έστω ευπρεπών. Είναι καλή λοιπόν η σιωπή στον καιρό της, η οποία δεν είναι τίποτε άλλο από μητέρα σοφωτάτων εννοιών»4.

Ο άγιος Βασίλειος μας λέγει «Όταν ερωτάσαι, δίνε απάντηση με την πρέπουσα και ταπεινή φωνή. Όταν δεν ερωτάσαι, σιώπα»5.

1. Αγ. Παΐσίου Βελιτσκόφσκι, Τα κρίνα του αγρού, εκδ. Ι. Μ. Νικοπόλεως, σ. 51.
2. Φιλοκαλία τομ. Β', Έκδ. Το περιβόλι της Παναγίας, σ. 27.
3. Γέροντος Παΐσίου Αγιορείτου Λόγοι τομ. Ε', σ. 159.
4. Αγ. Διαδόχου Φωτικής, Τα εκατόν Γνωστικά κεφάλαια, εκδ. Ο Άθωνας, σ. 141.
5. Βασιλειανό Άποθησαύρισμα, εκδ. Φωτοδότες, σ. 617.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 1-6. Η θεραπεία του υδρωπικού.
14.3 καὶ ἀποκριθεὶς(1) ὁ ᾽Ιησοῦς εἶπεν πρὸς τοὺς νομικοὺς(2)
καὶ Φαρισαίους λέγων(3), ει έξεστι τῷ σαββάτῳ θεραπεύειν(4);
3 Ο Ιησούς πήρε το λόγο και ρώτησε τους νομοδιδασκάλους και τους Φαρισαίους:
«Επιτρέπεται να γίνονται θεραπείες το Σάββατο;»
(1) Απάντησε στις σκέψεις τους, που υπονοούνταν με το «παρατηρούσαν»
του σ. 1 (p). Η παρουσία του ασθενή προκάλεσε σε αυτούς το ερώτημα:
Θα τον θεραπεύσει άραγε ή δεν θα τον θεραπεύσει;
(2) «Που ήταν καλεσμένοι και αυτοί μαζί εκεί» (Ζ).
Προς τους νομικούς, οι οποίοι παρόλο που εξ’ επαγγέλματος σπούδαζαν τον νόμο,
όμως δεν αντιλαμβάνονταν σωστά τον νόμο σχετικά με το σάββατο (b).
(3) Το είπε… λέγων, είναι εβραϊκός τρόπος γραφής (p).
(4) Υπάρχει και η γραφή: ῎Εξεστιν τῷ σαββάτῳ θεραπεῦσαι ἢ οὔ;
«Ο Θεός των όλων είναι αγαθός και φιλάνθρωπος.
Δεν έβαλε τον νόμο του Μωϋσή ως διδάσκαλο απανθρωπιάς,
αλλά μάλλον εισηγητή της αγάπης στον διπλανό μας» (Κ).

14.4 οἱ δὲ ἡσύχασαν(1). καὶ ἐπιλαβόμενος(2)
ἰάσατο αὐτὸν(3) καὶ ἀπέλυσεν.
4 Εκείνοι δεν απάντησαν. Ο Ιησούς έπιασε τον άρρωστο,
τον γιάτρεψε και τον άφησε να φύγει.
(1) «Και άλλοτε όταν ρωτήθηκαν κάτι τέτοιο, αποστομώθηκαν» (Ζ).
Σιώπησαν μη έχοντας τι να πουν. «Διότι δεν μπορούσαν να πουν,
ότι εμπόδισε ο νόμος να κάνει κάποιος αγαθοεργίες το Σάββατο» (Ζ).
Δεν επιθυμούσαν όμως και να πουν ότι επιτρέπεται το Σάββατο να
θεραπεύει κάποιος (p). Οι αγαθοί επικρίνονται πολλές φορές
από τους πονηρούς και για πράξεις, τις οποίες και αυτοί οι ίδιοι
που επικρίνουν, εάν άφηναν τη συνείδησή τους ελεύθερη να μιλήσει,
δεν θα τολμούσαν να αποκηρύξουν.
(2) «Αντί να πει: αφού άγγιξε» (Ζ). Σύμφωνα με κάποιους το «επιλαβόμενος»
υποδηλώνει, ότι ο Κύριος πήρε κατ’ ιδίαν τον ασθενή και αφού τον οδήγησε
σε άλλο δωμάτιο, τον θεράπευσε εκεί. Εάν δεχτούμε την εκδοχή αυτή ως ορθή,
ο Ιησούς έπραξε αυτό αφενός μεν αποφεύγοντας κάθε επίδειξη
και αυτοδιαφήμιση, αφετέρου δε για να μην προκαλέσει και ερεθίσει
ακόμη περισσότερο τους αντιπάλους του. Διδασκόμαστε από το τελευταίο αυτό,
ότι, παρόλο που δεν πρέπει να μπαίνουμε σε οποιονδήποτε δισταγμό,
προκειμένου να πράξουμε το καθήκον μας, παρ’ όλα αυτά πρέπει να λαμβάνουμε
όλα τα νόμιμα μέτρα για να κάνουμε την εμμονή στο καθήκον όσο γίνεται
λιγότερο δυσάρεστη σε αυτούς που αντιτίθενται. «Επειδή τον ήξερε ο Κύριος,
μιας και εισχωρούσε μέσα στην ψυχή του ως Θεός,
δεν τον ρωτά αν θέλει να γίνει καλά, αλλά αμέσως τον θεράπευσε.
Διότι ήξερε ότι ήθελε. Διότι πράγματι, για να τύχει της θεραπείας
στεκόταν μπροστά του και σιωπούσε» (Κ).
(3) «Ο Κύριος δεν είχε σκοπό, να μη σκανδαλίσει αυτούς,
αλλά να ευεργετήσει αυτόν που χρειαζόταν θεραπεία. Διότι πρέπει εμείς,
όπου ανακύπτει πάρα πολλή ωφέλεια, να μη φροντίζουμε για αυτούς
που ανόητα σκανδαλίζονται» (Θφ).

"Δεν είναι όλοι παλιάνθρωποι, που κάνουν εγκλήματα"

Ακόμη κι αν είναι αναίσθητος, αν θέλετε, που ελάχιστοι είναι
οι πορωμένοι και οι αναίσθητοι. Οι άλλοι βρίσκονται σε μιά δύσκολη ώρα,
ατείχιστοι, και τους αρπάζει το κακό και τους βάζει και κάνουν τα μύρια όσα.
Έτσι έλεγε ο Γέροντας Πορφύριος: "Δεν είναι, βρε, όλοι φονιάδες,
ούτε όλοι παλιάνθρωποι που κάνουν εγκλήματα, αλλ' είναι ατείχιστοι,
δεν αγωνίζονται, δεν εξομολογούνται, δεν μεταλαβαίνουν, δεν προσεύχονται,
δεν προσπαθούν. Κι είναι καλές ψυχές, αλλά μένουν έτσι, ξέφραγααμπέλια,
όπως λέει η λαϊκή έκφραση. Και τους πιάνει και τους σηκώνει το κακό.
Και τους βάνει να κάνουνε φόνο και να κάνουν τόσα και μετά, μετά από
λίγο μετανιώνουνε, στεναχωριούνται, υποφέρουνε, νιώθουν
σαν να 'ναι στην κόλαση". Δε θέλω να δικαιολογήσω κανένα έγκλημα,
αλλά ο εγκληματίας και ο αμαρτωλός, δεν παύει να είναι άνθρωπος
και εκείνος πληγωμένος, όπως περισσότερο πληγωμένα
είναι τα θηρία, βέβαια, και οι συγγενείς των θυμάτων".
['Αρχ. Ανανίου Κουστένη, Λόγοι Ά, σ.51]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.232-233)

Ο Χριστός μας δίνει την δυνατότητα να μιλάμε μαζί Tου

Γέροντα, ο καημός και ο πόνος μου είναι το θέμα της προσευχής.
Βρίσκομαι πολύ πίσω. Τι να κάνω;
Να μιλάς αυθόρμητα στον Χριστό, στην Παναγία, στους Αγγέλους,
στους Αγίους, όπου κι αν βρίσκεσαι, και να τους λες ό,τι θέλεις.
«Χριστέ μου, να λες, Παναγία μου, την διάθεσή μου την ξέρεις.
Βοήθησέ με!». Έτσι απλά και ταπεινά να τους μιλάς συνέχεια
για ό,τι σε απασχολεί και ύστερα να λες την ευχή:
«Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με».
Γέροντα, δεν προσεύχομαι συγκεντρωμένα.
Όταν προσεύχεσαι, να σκέφτεσαι με ποιον μιλάς. Μιλάς με τον Θεό!
Μικρό πράγμα είναι αυτό; Σε ένα επίσημο πρόσωπο με πόση προσοχή
μιλάει κανείς! Προσέχει να μην πη καμμιά ανοησία,
πότε πότε μπερδεύεται και η γλώσσα του από συστολή. Έ, από την στιγμή
που προσέχει κανείς τόσο πολύ, όταν μιλάει με έναν άνθρωπο,
πόσο πιο προσεκτικός πρέπει να είναι, όταν μιλάει με τον Θεό;
Βλέπεις, ακόμη και ένα μικρό παιδί, όταν πηγαίνει να μιλήσει 
στον πατέρα του ή σε έναν ηλικιωμένο, πηγαίνει με συστολή.
Αν πρόκειται να μιλήσει στον δάσκαλό του, που τον φοβάται και λίγο,
πλησιάζει με πιο μεγάλη συστολή. Κι εμείς, τώρα, μιλάμε με τον
Ίδιο τον Θεό, με την Παναγία, με τους Αγίους, και να μην το καταλαβαίνουμε;
Πριν έρθω, Γέροντα, στο μοναστήρι, τον Μοναχισμό τον είχα συνδέσει
με την προσευχή. Τώρα όμως δυσκολεύομαι στην προσευχή και την θεωρώ
το πιο δύσκολο και κουραστικό έργο.
Εσύ φιλόλογος δεν είσαι; Σου αρέσει να μιλάς, και δεν κουράζεσαι
να κουβεντιάζεις με τους ανθρώπους. Με τον Χριστό όμως, που καταδέχεται
να κουβεντιάσει μαζί σου, κουράζεσαι να μιλάς και σου φαίνεται δύσκολο.
Δεν είναι βαρύ αυτό; Σαν να λέει κάποιος; «Ώχ, τώρα πρέπει να πάω να μιλήσω
με τον βασιλιά. Δεν έχω όρεξη, αλλά τι να κάνω; Θα πάω». Ο Χριστός μας δίνει
την δυνατότητα να μιλάμε συνέχεια δια της προσευχής μαζί του,
κι εμείς να μη θέλουμε; Είναι φοβερό! Και το παράξενο είναι ότι Εκείνος
θέλει να μιλάμε μαζί του, για να μας βοηθάει, κι εμείς βαριόμαστε!
Γέροντα, πέφτω συχνά στην φλυαρία και μετά στενοχωριέμαι.
Καλύτερα δεν είναι να μιλάς με τον Χριστό; Όποιος μιλάει με τον Χριστό,
ποτέ δεν μετανιώνει. Η φλυαρία είναι βέβαια πάθος, αλλά, αν την αξιοποιήσεις
πνευματικά, μπορεί να γίνη προϋπόθεση για την προσευχή.
Άλλοι βαριούνται και να μιλήσουν. Εσύ έχεις μια δύναμη μέσα σου
και μια ορμή να μιλάς. Αν το αξιοποιήσεις αυτό πνευματικά,
θα αγιασθεί η ψυχή σου. Προσπάθησε να λες μόνον τα απαραίτητα
με τους ανθρώπους και να μιλάς συνέχεια με τον Χριστό.
Όταν θα αρχίζεις μια ταπεινή συζήτηση μαζί Του, δεν θα παίρνεις είδηση
τι γίνεται γύρω σου τόσο ενδιαφέρον και τόση γλυκύτητα θα έχει.
Εμένα ακόμη και οι πνευματικές συζητήσεις με κουράζουν,
ενώ στην προσευχή νιώθω μεγάλη ανάπαυση.
Η προσευχή είναι συνομιλία με τον Θεό.
Μακαρίζω καμμιά φορά εκείνους που έζησαν στην εποχή του Χριστού,
γιατί έβλεπαν και άκουγαν τον ίδιο τον Χριστό και μπορούσαν να Του μιλήσουν.
Αλλά σκέφτομαι ότι εμείς είμαστε σε καλύτερη θέση, γιατί εκείνοι
δεν μπορούσαν να απασχολήσουν πολύ τον Χριστό,
ενώ εμείς μπορούμε με την προσευχή να μιλάμε συνέχεια μαζί Του.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 22-24)