Στον Θεοφρόνιο

Ότι οι αρετές γίνονται γνωστές από τις πράξεις και όχι από τα λόγια.

Εκείνον που είναι ζηλωτής της θείας διδασκαλίας, δεν τον παρουσιάζουν τέτοιον τα λόγια του, αλλά η έμπρακτη εφαρμογή των λόγων.

Γιατί ούτε και ο αρχαίος αντάρτης [ο διάβολος], επειδή χρησιμοποίησε τα θεία λόγια, όταν πείραζε τον Κύριο, ήταν αξιέπαινος για τον λόγο αυτόν ότι τα γνώριζε, αλλά απορριπτέος και απόβλητος, γιατί, ενώ τα γνωρίζει, δεν τα εφαρμόζει.

Εάν λοιπόν δεν θέλεις να φαίνεσαι κενός περιεχομένου και ότι έχεις την αρετή μόνο στην γλώσσα, φανέρωσέ την με τα έργα σου.

Γιατί ούτε ο Γολιάθ κέρδισε τίποτε με την εξωτερική πανοπλία του, αφού δεν είχε τα εσωτερικά βοηθήματα.

(από το βιβλίο “Ισιδώρου Πηλουσιώτου, Άπαντα τα έργα 1, Επιστολές, Βιβλίο Α’, Επιστολές Α’ – Φ’”, της σειράς βιβλίων Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας του εκδοτικού οίκου Ελευθερίου Μερετάκη “Το Βυζάντιον”, Πατερικαί Εκδόσεις “Γρηγόριος ο Παλαμάς” Θεσσαλονίκη, Φεβρουάριος 2000. Εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια από τον Αθανάσιο Παπαρνάκη διδάκτορα Θεολογίας, επόπτης, επιμελητής εκδόσεως Ελευθέριος Γ. Μερετάκης)

Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως

Tο κύριο έργο του ανθρώπου είναι η προσευχή. O άνθρωπος πλάστηκε για να υμνεί το Θεό. Aυτό είναι το έργο που του αρμόζει. Aυτό μόνο εξηγεί την πνευματική του υπόσταση. Aυτό μόνο δικαιώνει την εξέχουσα θέση του μέσα στη δημιουργία. O άνθρωπος πλάστηκε για να λατρεύει το Θεό και να μετέχει στη θεία Tου αγαθότητα και μακαριότητα.

Ως εικόνα του Θεού που είναι, λαχταράει για το Θεό και τρέχει με πόθο να ανυψωθεί προς Aυτόν. Mε την προσευχή και την υμνωδία ευφραίνεται. Tο πνεύμα του αγάλλεται και η καρδιά του σκιρτάει. Όσο περισσότερο προσεύχεται, τόσο η ψυχή του απογυμνώνεται από τις κοσμικές επιθυμίες και γεμίζει από τα ουράνια αγαθά. Kαι όσο αποχωρίζεται τα γήινα και τις ηδονές του βίου, τόσο περισσότερο απολαμβάνει την ουράνια ευφροσύνη. H δοκιμή και η πείρα μας επιβεβαιώνουν την αλήθεια αυτή.

O Θεός ευαρεστείται στις προσευχές εκείνες που προσφέρονται με τον πρέποντα τρόπο, δηλαδή με συναίσθηση της ατέλειας και της αναξιότητας μας. Για να υπάρξει όμως τέτοια συναίσθηση, απαιτείται τέλεια αυταπάρνηση του κακού μας εαυτού και υποταγή στις εντολές του Θεού, απαιτείται ταπείνωση και αδιάλειπτη πνευματική εργασία.

Aναθέστε όλες τις φροντίδες σας στο Θεό. Eκείνος προνοεί για σας. Mη γίνεστε ολιγόψυχοι και μην ταράζεστε. Aυτός που εξετάζει τα απόκρυφα βάθη της ψυχής των ανθρώπων, γνωρίζει και τις δικές σας επιθυμίες και έχει τη δύναμη να τις εκπληρώσει όπως Aυτός γνωρίζει. Eσείς να ζητάτε από το Θεό και να μη χάνετε το θάρρος σας. Mη νομίζετε ότι, επειδή ο πόθος σας είναι άγιος, έχετε δικαίωμα να παραπονιέστε, όταν οι προσευχές σας δεν εισακούονται. O Θεός εκπληρώνει τους πόθους σας με τρόπο που εσείς δεν γνωρίζετε. Nα ειρηνεύετε λοιπόν και να επικαλείστε το Θεό.

Oι προσευχές και οι δεήσεις από μόνες τους δεν μας οδηγούν στην τελειότητα. Στην τελείωση οδηγεί ο Kύριος, που έρχεται και κατοικεί μέσα μας, όταν εμείς εκτελούμε τις εντολές Tου. Kαι μια από τις πρώτες εντολές είναι να γίνεται στη ζωή μας το θέλημα όχι το δικό μας, αλλά του Θεού. Kαι να γίνεται με την ακρίβεια που γίνεται στον ουρανό από τους αγγέλους. Για να μπορούμε κι εμείς να λέμε: “Κύριε, όχι όπως θέλω, αλλ’ όπως εσύ, “γενηθήτω το θέλημα Σου, ως εν ουρανώ και επί της γης”. Xωρίς λοιπόν το Xριστό μέσα μας, οι προσευχές και οι δεήσεις οδηγούν στην πλάνη.

(από τη σειρά των φυλλαδίων «Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ» της Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωρωπού Αττικής)

Ταπεινή εξομολόγηση στον Χριστό

Γέροντα, ποιά προετοιμασία χρειάζεται να κάνουμε για την προσευχή;
Ανάλογη με την προετοιμασία που κάνουμε για την Θεία Κοινωνία.
Εκεί έχουμε Θεία Κοινωνία, εδώ Θεία επικοινωνία.
Όταν κοινωνούμε, παίρνουμε μέσα μας τον Χριστό και έρχεται
η Θεία Χάρις. Με την προσευχή έχουμε συνέχεια επικοινωνία
με τον Χριστό και δεχόμαστε με άλλον τρόπο την Θεία Χάρη.
Δεν είναι μικρό πράγμα αυτό! Τότε κοινωνούμε Σώμα και Αίμα Χριστού,
τώρα επικοινωνούμε με τον Θεό. Όπως λοιπόν για την Θεία Κοινωνία
επιβάλλεται να εξομολογηθεί κάνεις στον Πνευματικό,
έτσι και για την προσευχή, που είναι θεία επικοινωνία,
πρέπει να κάνη μια ταπεινή εξομολόγηση στον Χριστό.
«Χριστέ μου, να πη, είμαι χάλια, είμαι τέτοιος, τέτοιος...
Δεν αξίζει να ασχοληθείς με εμένα, αλλά, Σε παρακαλώ, βοήθησέ με».
Έτσι έρχεται η θεία Χάρις και μετά αρχίζει η θεία επικοινωνία.
Αν δεν μετανοήσει ο άνθρωπος και δεν εξομολογηθεί ταπεινά στον Θεό,
μένει ατακτοποίητος. Αυτό γίνεται φράχτης, που εμποδίζει
την επικοινωνία του με τον Θεό. Μένει η πόρτα κλειστή κα η ψυχή
δεν βρίσκει ανάπαυση. Ενώ, αν πη «ήμαρτον, Θεέ μου», σπάζει ο φράχτης
ή μάλλον ανοίγει ο Θεός την πόρτα, και δέχεται ο άνθρωπος
την Χάρη της θείας επικοινωνίας.
Γέροντα, διάβασα στην Κλίμακα ότι για την προσευχή πρέπει να φοράμε
την στολή που αρμόζει να φοράει κανείς, όταν πρόκειται να παρουσιασθεί
σε βασιλιά. Ποιά είναι η στολή αυτή;
Να εξευτελίζεις τον εαυτό σου μπροστά στον Θεό και να ζητάς ταπεινά
συγχώρηση για τα σφάλματά σου. «Έφταιξα, Θεέ μου, να λες, είμαι αχάριστη.
Σε λύπησα. Συγχώρεσε με». Αλλά να το λες με εσωτερική συντριβή, όχι εξωτερικά.
Αυτή είναι η στολή που αρμόζει να φοράς, όταν συνομιλείς με τον Θεό.
Αν δεν προηγηθεί αυτό, είναι σαν να λες στον Θεό: «Τι κάνεις; τι χαμπάρια;».
Αν πρέπει να ζητά κανείς συγχώρηση από τον άνθρωπο στον οποίο σφάλλει,
πόσο μάλλον πρέπει να ζητά συγχώρηση από τον Θεό για τα καθημερινά σφάλματά του.
Δηλαδή, Γέροντα, να σκέπτομαι τα σφάλματα της κάθε μέρας;
Να ζητάς συγχώρηση από τον Θεό για τα σφάλματα που έκανες μέσα στην ημέρα
και υστέρα να σκέπτεσαι την αμαρτωλότητα σου γενικά. Έτσι ταπεινώνεσαι και μετά
αρχίζεις τα αιτήματα που έχεις. Εγώ αρχίζω την προσευχή με το «ο Θεός,
ιλάσθητι μοι τω αμαρτωλό». Το λέω λίγες φορές ψιθυριστά
και μετά συνεχίζω με την ευχή. Κάποτε είχα παρακαλέσει τον Θεό να με μάθη
να προσεύχομαι. Και τότε είδα σε όραμα ένα παιδί δεκαεπτά χρόνων να προσεύχεται.
Ώ, με είχε διαλύσει! Η έκλαιγε και προσευχόταν με τέτοιον τρόπο που με συγκλόνισε.
Άρχιζε με εξομολόγηση: «Είμαι αχάριστος, αδιόρθωτος...». 'Ύστερα έλεγε:
«Τώρα, Θεέ μου, που είμαι σε τέτοια κατάσταση, πώς θα μπορέσω να διορθωθώ,
αν δεν με βοηθήσεις Εσύ;» και άρχιζε τα αιτήματα.
Γέροντα, πολλές φορές στην διάρκεια της προσευχής με απασχολούν τα σφάλματά μου
και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ.
Είπαμε να εξετάζουμε τον εαυτό μας και να εξομολογούμαστε τα σφάλματά μας,
πριν αρχίσουμε την προσευχή, όχι την ώρα της προσευχής.
Αυτό δεν είναι αυτοκριτική, είναι συζήτηση με το ταγκαλάκι.
Πριν από την προσευχή θα σκεφτούμε τι δεν πάει καλά με τον εαυτό μας,
θα στρέφουμε τον νου μας εκεί, θα ρυθμίσουμε τα κλισιοσκόπιο, και μετά... πυρ!

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.41-43)

"Ο διάβολος έρχεται με τους λογισμούς και σας τράβα από το μανίκι"

Κάτι άλλο, που θα ήθελα να πω, διότι έχει μεγάλη σημασία
και νομίζω ότι απασχολεί όλους τους ανθρώπους και ειδικότερα,
όλους τους χριστιανούς, είναι το θέμα της αντιμετωπίσεως
των πονηρών λογισμών. Όλοι γνωρίζουμε τον πόλεμο τον οποίο μας
κάμνει ο διάβολος. Προσωπικά γνωρίζω και από την εμπειρία μου
ως πνευματικού πατρός,που με αξίωσε ο Θεός να γίνω,
πόσοι πολλοί άνθρωποιμπερδεύονται σ' αυτό το σημείο
και βασανίζονται πραγματικά. Όταν, λοιπόν, κάποια φορά ρώτησαμε
για το πρόβλημα αυτό το Γέροντα Πορφύριο, μας είπε:
"Εσείς προχωράτε στο δρόμο σας. Ο διάβολος έρχεται με τους λογισμούς
και σας στραβά από το μανίκι, για να σας αποπροσανατολίσει.
Εσείς να μη γυρίζετε να πιάνετε κουβέντα μαζί του ή να αντιδικείτε
μαζί του. Εσείς να προχωράτε στο δρόμο σας.
Αυτός θα σας τραβά από το μανίκι, αλλά εσείς να προχωράτε στο δρόμο σας
και κάπου θα βαρεθεί και θα σας αφήσει".
[Ί 80π.]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως,
Μήλεσι, σελ.246-247)