(Βλασίου Φειδα, Εκκλησιαστική Ιστορία τομ. Β)
TΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΔΥΣΕΩΣ
 
Το μέγα σχίσμα (1054) τών εκκλησιών Ανατολής καί Δύσεως θεωρείται τό συγκλονιστικότερο εκκλησιαστικό γεγονός τής περιόδου αυτής αφού κατέστη τό δραματικό τέλος μιάς μακράς διαδικασίας διαφοροποιήσεως τής Δυτικής Εκκλησίας έναντι της Ανατολικής, ή οποία είχε αρχίσει ήδη από τό τέλος τού Ε΄ αιώνα καί κορυφώθηκε κατά τήν περίοδοτής κρίσεως τών σχέσεων Ρώμης καί Κπόλεως μέ πρόσχημα τήν κανονικότητα τής εκλογής τού πατριάρχη Φωτίου (863-867). Η κρίση βεβαίως αυτή εσφαλμένως καί καταχρηστικώς χαρακτηρίζεται ώς σχίσμα, αφού δέν είχε πράγματι όλα τα κανονικά στοιχεία ενός πραγματικού σχίσματος, τα οποία δηλαδή νά μπορούν νά συνδέσουν τή διαμόρφωση ενός σχισματικού εκκλ. σώματος έξω από τα όρια τής μιάς, αγίας, καθολικής καί αποστολικής Εκκλησίας. Ή αμφισβήτηση από τόν πάπα Ρώμης Νικόλαο τής κανονικότητας τής εκλογής τού ί.Φωτίου ή τής εκθρονίσεως τού Ιγνατίου, καίτοι προκάλεσε τή μονομερή διακοπή τής κοινωνίας τών δύο θρόνων γιά μία τριετία περίπου, δέν έπληξε τήν ενότητα τού εκκλ. σώματος καί οπωσδήποτε δέν παρήγαγε απηρτισμένο σχίσμα μεταξύ τών Εκκλησιών Ανατολής καί Δύσεως. Ή σκόπιμη καλλιέργεια εντάσεως μεταξύ τών δύο θρόνων γιά μία διαμφισβητούμενη ερμηνεία μιάς ασήμαντης ή καί αδιάφορης πτυχής τής κανονικής παραδόσεως (΄΄αθρόον΄΄ χειροτονία) δέν επαρκούσε γιά τή θεμελίωση σχίσματος καί εγκαταλείφθηκε από τόν ίδιο τόν παπικό θρόνο στή συνολική θεώρηση τού θέματος. Άλλωστε,καί ή διαδοχή τών ιστορικών γεγονότων τής κρίσεως δέν οδήγησε στή γενική διακοπή τής κοινωνίας τών Εκκλησιών Ανατολής καί Δύσεως.
Υπό τήν κανονική καί τήν εκκλησιολογική αξιολόγηση τών γεγονότων ή κρίση στίς σχέσεις τών δύο θρόνων μπορεί νά χαρακτηρισθή απλώς ώς μία κατάσταση ακοινωνησίας, ή οποία εκτονώθηκε προτού προσλάβει τίς διαστάσεις εκκλησιαστικού σχίσματος. Βεβαίως,ή απόφαση τής συνόδου τής Κπόλεως (867) γιά τήν ανταπόδοση τής καθαιρέσεως στόν πάπα Νικόλαο θά μπορούσε ίσως νά οδηγήση σέ ένα σχίσμα τών Εκκλησιών  Ανατολής καί Δύσεως, αφού στή σύνοδο αυτή τέθηκαν από τόν πατριάρχη Φώτιο νέα σοβαρά θεολογικά (filioque) καί εκκλησιαστικά θέματα (παπικό πρωτείο, επιβολή συνοδικώς κατακριθέντων λατινικών εθίμων στή Βουλγαρία). Ή απόφαση όμως τής συνόδου τής Κπόλεως (867) παρέμεινε ανενεργός μετά τήν εκθρόνιση τού Φωτίου, η οποία διευκόλυνε τήν εκτόνωση τής κρίσεως καί τήν αποκατάσταση τών κανονικών σχέσεων Ρώμης καί Κπόλεως. Έν τούτοις, ή έγερση μέ τήν εγκύκλια επιστολή τού Φωτίου τού ζητήματος τών σοβαρών θεολογικών καί εκκλησιαστικών διαφορών, οί οποίες μάλιστα κυρώθηκαν συνοδικώς, τροφοδότησε τή θεολογική γραμματεία τής Ανατολής ,ενώ ή προγενέστερη επιστολή τού πάπα Νικολάου πρός τόν ηγεμόνα τών Βουλγάρων Βόρη είχε ανάλογες προεκτάσεις στή θεολογική γραμματεία τής Δύσεως μέ έντονο πολεμικό πνεύμα εναντίον τής ανατολικής παραδόσεως. Ή ειδική σχέση καί τών δύο πολεμικών κειμένων μέ τά δικαιοδοσιακά ζητήματα τών δύο θρόνων στόν χώρο τής ιεραποστολής εξηγούν πολλά από τά στοιχεία τής επιλεγμένης οξύτητας, ειδικότερα στά ζητήματα τής διαφοράς τών εκκλ. εθίμων. Ή επίσημη όμως αποδοκιμασία τών διαφοροποιήσεων αυτών στά πλαίσια τού ιεραποστολικού ανταγωνισμού θεμελιώθηκε σέ μία νέα διαλεκτική θεολογικής δικαιώσεως ή κατακρίσεως τους,ή οποία πολλαπλασίασε τίς αντιπαραθέσεις τών δύο θεολογικών παραδόσεων καί επιτάχυνε τήν πορεία πρός τό μέγα σχίσμα τών Εκκλησιών Ανατολής καί Δύσεως (1054).
 
Τά κύρια αίτια τού σχίσματος τών εκκλησιών Ανατολής καί Δύσεως προσδιορίζονται συνήθως ώς θεολογικά (filioque), πολιτικά (ίδρυση τού παπικού κράτους καί τής φραγκικής αυτοκρατορίας από τό Καρλομάγνο) καί εκκλησιαστικά (παπικό πρωτείο, εκκλ. έθιμα κ.λπ). Ο σχηματικός αυτός διαχωρισμός δέν ανταποκρίνεται βεβαίως στή διαμορφωμένη πραγματικότητα, αφού δέν μπορεί νά γίνη λόγος περί μονομερούς επιδράσεως ενός εκάστου από τά αίτια αυτά στίς σχέσεις τών εκκλησιών Ανατολής καί Δύσεως. Πράγματι, δέν υπάρχει σαφής αλληλεξάρτηση τών πολιτικών καί τών εκκλησιαστικών αιτίων, καίτοι, όπως θά δούμε, στήν ίδρυση τόσο τού παπικού κράτους, όσο καί τής αυτοκρατορίας τής Δύσεως υπόκειται άμεσα ή έμμεσα ώς βασική ιδέα ή θεωρία περί τού παπικού πρωτείου.

Αναδημοσίευση από το site: www.oodegr.com/.../apokryfa/apokr_evag

Τα απόκρυφα ευαγγέλια
Επιμέλεια Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
Αποσπάσματα από τα βιβλία Τα απόκρυφα ευαγγέλια και ο σχηματισμός της Καινής Διαθήκης (Πύρρα, Αθήνα) και Εναντίον του Θεού (Όμορφος Κόσμος, Ρέθυμνο).
  

Πρώτες μαρτυρίες για την Καινή Διαθήκη
Τα βιβλία των αποστόλων –αυτά που στη συνέχεια αποτέλεσαν την Καινή Διαθήκη– παραδόθηκαν στους χριστιανούς ήδη από την πρώτη γενιά, από τους ίδιους τους αποστόλους. Αν και αρχικά μάλλον οι χριστιανοί δεν τα θεωρούσαν ως ένα είδος «αγίας γραφής», όμως τα θεωρούσαν βασική πηγή πληροφόρησης για την πίστη που είχαν παραλάβει οι κατά τόπους Εκκλησίες από τα χείλη των ίδιων των αποστόλων. Η αξία των βιβλίων αυτών οφειλόταν στο ότι ήταν έργα των αποστόλων και η σημασία τους μεγάλωσε όταν οι απόστολοι, σιγά - σιγά, έφυγαν από αυτή τη ζωή.
Τα βιβλία Καινής Διαθήκης είναι γνωστά ως «κανονικά» («κανόνας» = σειρά στα αρχαία ελληνικά, γι’ αυτό τα ονομάζουμε «κανονικά», οι δε σειρές των βιβλίων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης αντίστοιχα ονομάζονται κανόνες της Π.Δ. και της Κ.Δ.) ήδη από τις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ., δηλ. λίγο μετά το 100 μ.Χ. Εκτός από τα σπαράγματα παπύρων που σώζονται εδώ κι εκεί, οι βασικότερες μαρτυρίες είναι οι παρακάτω:
· Ο ταπεινός και σεμνός άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, όπως φαίνεται από τις 7 σωζόμενες επιστολές του (γραμμένες περίπου το 110 μ.Χ.), ξέρει και αναγνωρίζει ως γνήσια τις επιστολές του Παύλου και τα ευαγγέλια του Μάρκου, του Λουκά και του Ιωάννη.
· Ο άγιος Κλήμης Ρώμης φαίνεται ότι ξέρει τις επιστολές του Παύλου προς Κορινθίους, Ρωμαίους και Εβραίους, ίσως δε και τα ευαγγέλια.
· Ο άγιος Πολύκαρπος Σμύρνης, στη δική του επιστολή προς Φιλιππησίους (δηλ. τους κατοίκους της πόλης Φίλιπποι της Μακεδονίας –είχε γράψει και ο Παύλος ανάλογη επιστολή), προδίδει γνώση των επιστολών του Παύλου προς Ρωμαίους, Α΄ Κορινθίους, Γαλάτες, Εφεσίους, Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Α΄ και Β΄ προς Τιμόθεον, άρα έχει στα χέρια του corpus των κειμένων του Παύλου, προφανώς αντίγραφα, όπως και ο άγιος Ιγνάτιος που είπαμε παραπάνω.
· Η απόκρυφη Επιστολή Βαρνάβα, κεφ. 4, στ. 14, παραθέτει το Ματθ. 22, 14, εισάγοντάς το με το «ως γέγραπται» (=όπως έχει γραφτεί), στερεότυπη φράση που σημαίνει ότι το θεωρεί μέρος της Αγίας Γραφής.
· Επιπλέον, ο Παπίας Ιεραπόλεως, που το έργο του δε σώζεται, αλλά μαθαίνουμε γι’ αυτό από την Εκκλησιαστική Ιστορία του Ευσέβιου επισκόπου Καισάρειας της Μικράς Ασίας (4ος αιώνας), γνωρίζει τα ευαγγέλια του Μάρκου και του Ματθαίου, για το δεύτερο μάλιστα παραθέτει την ανεξακρίβωτη πληροφορία ότι ο Ματθαίος το είχε γράψει αρχικά σε «εβραϊκή διάλεκτο» και κατόπιν το μεταγλώττισε στα ελληνικά, όπως το ξέρουμε. Ο Παπίας, κατά τον άγιο Ειρηναίο της Λυών (μικρασιατικής καταγωγής, επίσης του 2ου αιώνα), ήταν μαθητής του αποστόλου Ιωάννη και φίλος του Πολύκαρπου Σμύρνης, αν και είχε επηρεαστεί από διάφορες δοξασίες που εντοπίζονταν στη Μικρά Ασία και παρέκκλιναν από την ορθόδοξη παράδοση.
· Ο ίδιος ο άγιος Ειρηναίος γνωρίζει πλέον την Καινή Διαθήκη σχεδόν όπως έχει φτάσει ως εμάς. Λέω «σχεδόν», γιατί μερικά βιβλία δεν τα αναφέρει, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι οπωσδήποτε δεν τα γνώριζε. Την εποχή του (γύρω στο 170 μ.Χ.) ο «κανόνας» είχε συγκροτηθεί, με βάση την παράδοση των κατά τόπους Εκκλησιών, που διέσωζαν αποστολικά συγγράμματα και τα διαχώριζαν από άλλα, ορθόδοξα, που επίσης τα διάβαζαν, αλλά δεν τα θεωρούσαν αποστολικά ή τουλάχιστον όχι με βεβαιότητα, όπως η Επιστολή Βαρνάβα, η Διδαχή των Αποστόλων, η Β΄ Κλήμεντος προς Κορινθίους, η Επιστολή προς Διόγνητον, ο Ποιμήν κ.λ.π., ή και άλλα, όπως η απόκρυφη Αποκάλυψη Πέτρου, η απόκρυφη Γ΄ προς Κορινθίους δήθεν του Παύλου κ.λ.π.
· Σημειωτέον ότι τα ίδια τα απόκρυφα βιβλία συνιστούν μια σοβαρή μαρτυρία για την παλαιότητα των κανονικών, καθώς περιέχουν πλήθος αυτούσιων στίχων από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης, αποκομμένους από το περιβάλλον τους, και απηχούν πολλούς άλλους.
(Λεπτομέρειες για τη δημιουργία της Καινής Διαθήκης βλ., μεταξύ άλλων, στις «Εισαγωγές» στην Καινή Διαθήκη των καθηγητών Σάββα Αγουρίδη κ.ά. –από την Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην του Σάββα Αγουρίδη, εκδ. Γρηγόρη, προέρχονται τα ανωτέρω στοιχεία).

Πηγή ανάρτησης:www.impantokratoros.gr

Ο Προτεσταντισμός
 
Δημήτριος Τσελεγγίδης Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΥ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ
Γένεση - Προσδοκίες - Διαψεύσεις
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΙΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΛΕΤΩΝ Α.Π.Θ. 20-24 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2004

Εισαγωγή
Για να κατανοήσουμε σωστά την θεολογική ταυτότητα του Προ­τεσταντισμού, θα πρέπει να αναφερθούμε απαραιτήτως στις θεολογι­κές προϋποθέσεις, στις «ρίζες» δηλαδή της Προτεσταντικής θεολογι­κής σκέψεως. Γνωρίζοντας τις «ρίζες», με άλλα λόγια το θεολογικό υπόβαθρο του Προτεσταντισμού, θα μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε σε βάθος τις δογματικές και θεσμικές αποκλίσεις του από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Έτσι, θα μπορέσουμε στα στενά πλαίσια αυτής της εισηγήσεως να σκιαγραφήσουμε επιστημονικά και χωρίς προκαταλή­ψεις την θεολογική ιδιοπροσωπία του.
Όπως είναι ευρύτερα γνωστό, ο Προτεσταντισμός απέρριψε την αυθεντία και το αλάθητο των Οικουμενικών Συνόδων. Αυτό σημαίνει ότι απέρριψε την εν Αγίω Πνεύματι αυθεντική ζωή της Εκκλησίας, η οποία αποτελεί και το αντίκρισμα της θεολογίας της. Οι αλήθειες των Οικουμενικών Συνόδων διασφαλίζουν αλαθήτως αυτήν ακριβώς την πνευματική εμπειρία του πληρώματος της Εκκλησίας. Εύλογα, λοιπόν, οι ρίζες της Προτεσταντικής θεολογικής σκέψεως θα πρέπει να αναζητηθούν πρωτίστως στην έλλειψη εκ μέρους των Προτεσταντών της αγιοπνευματικής εμπειρίας της Εκκλησίας. Ο Προτεσταντισμός απέδειξε στην πράξη ότι στερείται την ζώσα και ενεργό παρουσία του Αγίου Πνεύματος στη ζωή των θρησκευτικών κοινοτήτων του.
Άλλωστε, πώς θα μπορούσε να εξηγηθεί θεολογικά η τόσο ευρεί­ας κλίμακας απόκλιση από την δογματική διδασκαλία των Οικουμενι­κών Συνόδων, παρά ως θεσμική έπαρση των Προτεσταντών έναντι της Εκκλησίας; Να πού οφείλεται πρακτικώς η ετεροδοξία, δηλαδή η αίρεση του Προτεσταντισμού. Μη έχοντας ο Προτεσταντισμός εμπει­ρία της θείας δόξας, εξαιτίας της υπεροψίας του, δεν γνωρίζει αυθεντι­κά ούτε τον Θεό ούτε το εν Χριστώ είναι του ανθρώπου. Και αυτό αποδεικνύεται από τα πιο επίσημα κείμενα του Προτεσταντισμού, που αντιβαίνουν όχι μόνο στη ζωντανή διαχρονική εμπειρία της Εκκλησίας αλλά και σ' αυτήν την Αγία Γραφή, όπως θα επιχειρήσουμε να κατα­δείξουμε στη συνέχεια.
Οι σπουδαιότερες θεολογικές θέσεις του Προτεσταντισμού διαμορ­φώθηκαν ιστορικά κυρίως κατά την αντιπαράθεσή του προς τις παπι­κές αυθαιρεσίες, οι οποίες απέκλιναν σαφώς από την πίστη της αρχέ­γονης Εκκλησίας. Παρά το γεγονός όμως ότι η δογματική διδασκα­λία του Προτεσταντισμού είναι συχνά αντίθετη προς την αντίστοιχη Ρωμαιοκαθολική, δεν θα μπορούσε να ταυτιστεί η διδασκαλία του αυτή σε καμμία περίπτωση με την πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Συγκεκριμενοποιώντας τις κυριότερες θεολογικές αποκλίσεις του Προτεσταντισμού από την πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας θα πα­ρουσιάσουμε συνοπτικώς τα εξής χαρακτηριστικά σημεία:
1. Η Αποκάλυψη του Θεού
Ο Προτεσταντισμός αντικειμενοποίησε την Αποκάλυψη του Θεού. Την θεώρησε έκτακτη ενέργεια του Αγίου Πνεύματος που αναφέρε­ται μόνο στο παρελθόν και θα αποκαλυφθεί πλήρως στα έσχατα. Έτσι, την περιόρισε στην Αγία Γραφή. Ειδικότερα, ο Λούθηρος αναφε­ρόμενος στην αυθεντική Αποκάλυψη του Θεού προς τον κόσμο απέρριψε κατηγορηματικά την Παράδοση της Εκκλησίας ως φορέα της Αποκαλύψεως του Θεού στην ιστορία και θεώρησε την Αγία Γραφή ως την μοναδική πηγή (sic) Αποκαλύψεως, ως τον πλήρη και αυτάρκη κώδικα της πίστεως και ύψιστο κριτήριο κάθε δογματικής αλήθειας. Αυτή ακριβώς η απόρριψη της Παραδόσεως ήταν και ο βαθύτερος λόγος, στον οποίο επιχείρησε ο Προτεσταντισμός να στηρίξει την αμφι­σβήτηση του αλάθητου χαρακτήρα των αποφάσεων των Οικουμε­νικών Συνόδων της Εκκλησίας.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία όμως η Αποκάλυψη του Θεού νοείται πρωταρχικά ως φανέρωση του ίδιου του Θεού, ως θεοφάνεια, και βιούται ως χαρισματική εμπειρία της παρουσίας Του. Από την ίδια την ιστορία του λαού του Θεού, από την ίδια την πνευματική εμπειρία της Εκκλησίας, πιστοποιείται ότι η ζώσα πηγή της Αποκαλύψεως του Θεού και του θελήματός Του ήταν και παραμένει πάντοτε ο Τριαδι­κός Θεός. Η Αποκάλυψη του Θεού παρέχεται τριαδικά: εκ Πατρός, δι' Υιού, εν Αγίω Πνεύματι. Τόσο η Αγία Γραφή, όσο και η Ιερά Παρά­δοση, θεωρούνται από την Ορθόδοξη Εκκλησία ως ισόκυροι φορείς της Αποκαλύψεως του Θεού. Η θεία Αποκάλυψη διατυπώνεται αυθεντικά εξίσου στην Αγία Γραφή και στην Ιερά Παράδοση. Η Ιερά Πα­ράδοση, ειδικότερα, θεωρείται στην Ορθοδοξία ως η αδιάλειπτη ενέρ­γεια του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία και ως ζωή της Εκκλησί­ας, που μαρτυρείται πάντοτε από τους Πατέρες και από τους θεούμενους πιστούς. Εύλογα λοιπόν η Ιερά Παράδοση κατανοείται συνδεδε­μένη με τις συνεχείς θεοφάνειες. Με την έννοια αυτή η Αγία Γραφή αποτελεί μέρος μόνο της Παραδόσεως της Εκκλησίας.
Ξεκινώντας ο Προτεσταντισμός από εσφαλμένες εκκλησιολογικές προϋποθέσεις αρνείται την ορατή Εκκλησία και κατά συνέπεια αρνείται και την αρμοδιότητά της να ερμηνεύει αυθεντικά την Αποκά­λυψη του Θεού και να διατυπώνει τη δογματική διδασκαλία συνερχομένη σε Οικουμενικές Συνόδους. Θεωρεί την Αγία Γραφή ως σαφή και καταληπτή από τον κάθε Χριστιανό, ο οποίος μπορεί να την ερμηνεύει φωτιζόμενος από το Άγιο Πνεύμα. Όμως η αντίληψη αυτή του Προτεσταντισμού αμφισβητήθηκε καίρια στην πράξη, αφού οι ερμηνευτές τους εμφανίζουν ριζικές διαφωνίες στα δυσνόητα χωρία της Αγίας Γραφής. Παράλληλα, η άποψη για τον εσωτερικό φωτισμό του πιστού από το Άγιο Πνεύμα στην ερμηνεία της Αποκαλύψεως του Θεού οδή­γησε τον Προτεσταντισμό σε έναν άκρατο υποκειμενισμό και ορθο­λογισμό, ώστε σύγχρονοι Προτεστάντες να απορρίπτουν όχι μόνο την θεοπνευστία της Αγίας Γραφής αλλά και την γνησιότητα διη­γήσεων και γεγονότων της.
2. Τριαδολογία
Στην Τριαδολογία εντοπίζεται θεσμικά η σπουδαιότερη δογματι­κή απόκλιση συνολικά της Δυτικής Χριστιανοσύνης από την Ορθόδο­ξη Εκκλησία. Εδώ πρόκειται για την θεολογική αλλοίωση του Τριαδικού δόγματος εξαιτίας της αιρέσεως του Filioque. Βέβαια, ιστορικοδογματικώς προσεγγίζοντας τα πράγματα βλέπουμε ότι ο Προτεσταντισμός απλώς διατήρησε το Σύμβολο της πίστεως, όπως το παρέλαβε από την Ρωμαιοκαθολική «μήτρα» που γεννήθηκε, δηλαδή με την προσθήκη του Filioque. Έτσι όμως θεσμικά και ουσιαστικά εμφανίζεται να δέχε­ται ότι το Άγιο Πνεύμα ως πρόσωπο της Τριαδικής θεότητας εκπορεύ­εται όχι μόνο από τον Πατέρα αλλά και από τον Υιό (ex patre filioque).
Ταυτόχρονα, η αποδοχή του Filioque αποδεικνύει, ότι οι Δυτικοί έχουν αλλοτριωθεί όχι μόνο από την ορθή πίστη στον Τριαδικό Θεό αλλά προηγουμένως και από την άμεση εμπειρία του Θεού, αφού αδυ­νατούν να κατανοήσουν και να αποδεχθούν την χαρισματική θέωση του ανθρώπου από την άκτιστη θεοποιό χάρη.
Και επειδή η αυθαίρετη προσθήκη του Filioque στο Σύμβολο της πίστεως είναι σαφώς αντικανονική ως αντίθετη τόσο προς την απόφα­ση της Β' Οικουμενικής Συνόδου όσο και προς την ερμηνεία των Πατέ­ρων των επομένων Συνόδων, εύλογα ο θεολόγος της θεοπτίας, άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, εισηγείται ο θεολογικός διάλογος με τους Δυτι­κούς να γίνει μόνο μετά την άρση του Filioque από το Σύμβολο της πίστεως1.
3. Χριστολογία
Ο Προτεσταντισμός διαφοροποιείται από την Ορθόδοξη Εκκλη­σία δογματικώς και στην Χριστολογική του διδασκαλία υποστηρίζον­τας την αιρετική διδασκαλία για την πανταχού παρουσία του Χριστού σωματικώς, την γνωστή ubiquitas. Η Χριστολογική αυτή διδασκαλία του Προτεσταντισμού αποτελεί φυσική συνέπεια της εσφαλμένης ερμηνείας του Χριστολογικού δόγματος της Δ' Οικουμενικής Συνόδου.
Οι Προτεστάντες θεολόγοι δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν ότι η αντίδοση των ιδιωμάτων (και ονομάτων) των δύο φύσεων του Χριστού (της θεότητας και της ανθρωπότητας) γίνεται στο πρόσωπο του Θεαν­θρώπου. Κατά συνέπεια, δεν γίνεται μετάδοση των ιδιωμάτων της μιας φύσεως στην άλλη καθεαυτήν. Με τον τρόπο αυτό oι δύο φύσεις του Χριστού και μετά την ένωσή τους παραμένουν ακέραιες, μέσα δηλαδή στα οντολογικά όριά τους. Κατά την Ορθόδοξη Χριστολογία η ανθρώπινη φύση του Χριστού ως κτιστή -τόσο πριν όσο και μετά την ανάστασή Του- είναι τοπικώς περιορισμένη. Γι' αυτό και δεν είναι δυνατόν η ανθρώπινη φύση του Χριστού να είναι, όπως η θεότητά του, πανταχού παρούσα.
Επομένως, όταν οι Προτεστάντες υποστηρίζουν την παρουσία της ανθρώπινης φύσεως του Χριστού παντού, τοποθετούν την ανθρώ­πινη φύση Του έξω από τα φυσικά όριά της, πράγμα που είναι κατη­γορηματικά αντίθετο προς τις δογματικές αποφάνσεις της Δ' και της Στ' Οικουμενικής Συνόδου. Άλλο πράγμα είναι η θέωση της ανθρώ­πινης φύσεως του Χριστού (εμπλουτισμός της με τις άκτιστες θείες ενέργειες) και άλλο η μεταβολή της σε θεία φύση (απώλεια των κτι­στών ανθρωπίνων ιδιωμάτων).

Φυλλάδιο Ιεράς Μονής Παρακλήτου (Ωρωπός Αττικής 1997)
 
ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ TOY ΣΤΑΥΡΟΥ
Δύναμη, Σημασία και Θαύματά του

Εισαγωγικά
Πριν από είκοσι αιώνες ο σταυρός ήταν όργανο ατιμωτικής τιμωρίας και φρικτού θανάτου. Οι Ρωμαίοι καταδίκαζαν στην ποινή της σταυρώσεως τους πιο μεγάλους εγκληματίες.
Σήμερα ο σταυρός κυριαρχεί σ' ολόκληρη τη ζωή των πιστών χριστιανών, σ' ολόκληρη τη ζωή της Εκκλησίας μας, ως όργανο θυσίας, σωτηρίας, χαράς, αγιασμού και χάριτος. Όπως γράφει ο ιερός Χρυσόστομος, «αυτό το καταραμένο και αποτρόπαιο σύμβολο της χειρότερης τιμωρίας τώρα έχει γίνει ποθητό και αξιαγάπητο». Παντού το βλέπεις. «Στην αγία Τράπεζα, στις χειροτονίες των ιερέων, στη θεία λειτουργία. στα σπίτια, στις αγορές, στις ερημιές και στους δρόμους. στις θάλασσες, στα πλοία και στα νησιά. στα κρεββάτια και στα ενδύματα. στους γάμους, στα συμπόσια, στα χρυσά και τ' ασημένια σκεύη, στα κοσμήματα και στις τοιχογραφίες... Τόσο περιπόθητο σ' όλους έγινε το θαυμαστό αυτό δώρο, η ανέκφραστη αυτή χάρη.»
Πράγματι, όπου κι αν στρέψει κανείς το βλέμμα του, μέσα κι έξω από τον ναό, θα δει το σημείο του σταυρού. Σαν ορατό, σχηματικό σύμβολο, αλλά και σαν ιερή χειρονομία. Το σημείο του σταυρού δεσπόζει στη ζωή της Εκκλησίας.
Γιατί όμως;
Γιατί από τότε, που πάνω στον σταυρό καρφώθηκε και πέθανε για τη σωτηρία του κόσμου ο ίδιος ο Θεός, ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, το όργανο αυτό της τιμωρίας έγινε όργανο σωτηρίας. «... Ου γαρ έτι καταδίκης εστί τιμωρία, αλλά τρόπαιον εδείχθη ημίν σωτηρίας», λέει ένα τροπάριο. Το αντικείμενο της αισχύνης έγινε η δόξα της Εκκλησίας. Της κατάρας το σύμβολο, έγινε «αράς της αρχαίας λύτρον». Της οδύνης και του θανάτου το ξύλο, έγινε «χαράς σημείον» και «ζωής ταμείον». Και όλ' αυτά, επειδή πάνω στο ξύλο του σταυρού, μαζί με το πανάχραντο σώμα Του, ο Κύριος κάρφωσε και τις αμαρτίες μας. Όπως γράφει ο άγιος απόστολος Παύλος, μας χάρισε «πάντα τα παραπτώματα, εξαλείψας το καθ' ημών χειρόγραφον... προσηλώσας αυτό τω σταυρώ.»
Ο Σταυρός του Χριστού μας συμφιλίωσε με τον ουράνιο Πατέρα, από τον Οποίο μας είχε χωρίσει ο διάβολος, εξαπατώντας τους προπάτορες. Ο Σταυρός του Χριστού μας άνοιξε τη βασιλεία των ουρανών, αφού μέχρι τη σταύρωση Εκείνου ο άδης κατάπινε αχόρταγα ακόμη και τους δικαίους. Γι' αυτό έχει τόση δύναμη και χάρη, τη δύναμη και τη χάρη του Χριστού, που, όταν σταυρώθηκε, τη μεταβίβασε με τρόπο μυστικό και ακατάληπτο στον τίμιο σταυρό Του, όπως σοφά μας λέει και η υμνολογία: «Ο σταυρός σου, Χριστέ, ει και ξύλον οράται τη ουσία, αλλά θείαν περιβέβληται δυναστείαν και αισθητώς τω κόσμω φαινόμενος, νοητώς την ημών θαυματουργεί σωτηρίαν...».
Ο σταυρός λοιπόν έγινε το σύμβολο του ιδίου του Χριστού. Σύμβολο, που τρέμουν τα δαιμόνια.

Η ανεκτίμητη αξία του Τιμίου Σταύρου
Αν είναι όμως πράγματι έτσι, γιατί τότε υπάρχουν άνθρωποι, που αρνούνται, αποστρέφονται και ατιμάζουν τον σταυρό; «Πολλοί γαρ περιπατούσιν», γράφει ο απόστολος Παύλος, «ους πολλάκις έλεγον υμίν, νυν δε και κλαίων λέγω, τους εχθρούς του σταυρού του Χριστού, ων το τέλος απώλεια...».
Πράγματι, ορισμένοι αιρετικοί είναι «εχθροί του σταυρού». Ο σταυρός, λένε, είναι όργανο εγκλήματος, και αποτελεί ειδωλολατρία η απόδοση σ' αυτόν τιμής. Υποστηρίζουν μάλιστα πως η αρχαία Εκκλησία δεν χρησιμοποιούσε το σημείο του σταυρού.
Η άποψη αυτή είναι πλανεμένη. Πρώτον, επειδή η Εκκλησία μας δεν τιμά τον σταυρό, σαν ένα τυχαίο γεωμετρικό σχήμα. Δεύτερον, επειδή η τιμή προς το σημείο του σταυρού έχει την αρχή της στους αποστολικούς ήδη χρόνους. Τρίτον, επειδή ο ίδιος ο Θεός φανέρωσε με υπερφυσικά γεγονότα, σε διάφορες περιπτώσεις και εποχές, ότι ο σταυρός αποτελεί το σύμβολό Του. Και τέταρτον, επειδή με το σημείο του σταυρού έγιναν και γίνονται εξαίσια θαύματα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Γέροντας Σωφρόνιος: Πρωινή προσευχή

(Άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ)

     «Πώς οικοδομείται  η οικία της ψυχής; Την ακρίβεια του πράγματος μπορούμε να την μάθουμε από την αισθητή οικία. Πραγματικά αυτός που θέλει να οικοδομήσει την οικία αυτή, χρειάζεται να την ασφαλίσει από παντού και να ανυψώσει την οικοδομή κι από τις τέσσερεις πλευρές και να μην φροντίζει για το ένα μόνο μέρος, ενώ καταφρονεί τα άλλα, επειδή τότε δεν επιτυγχάνει τίποτα, αλλά καταβάλλει ματαίως και τον κόπο και τις δαπάνες.
     Οφείλει ο άνθρωπος να μην παραμελεί κανένα μέρος της οικοδομής του, αλλά να την  ανεγείρει ισομερώς και αρμονικά. Αυτό είναι που λέγει ο αββάς Ιωάννης, «εγώ θέλω να παίρνει ο άνθρωπος λίγο από κάθε αρετή και να μην κάνουν όπως μερικοί, που κρατούν μία αρετή και μένουν σε αυτήν και, ενώ ασκούν αυτήν, παραμελούν τις άλλες»… Αυτοί λοιπόν μοιάζουν με εκείνον που οικοδομεί ένα τοίχο και τον ανυψώνει όσο μπορεί και παρατηρώντας το ύψος του νομίζει ότι έκανε κάτι μεγάλο, και δεν γνωρίζει ότι ο πρώτος άνεμος που θα έλθει τον γκρεμίζει, διότι στέκεται απομονωμένος, χωρίς τη σύνδεση με τους άλλους τοίχους…
     Πρώτα οφείλει να βάλει το θεμέλιο που είναι η πίστη, «διότι χωρίς πίστη», όπως λέει ο Απόστολος, «είναι αδύνατον να ευαρεστήσει κανείς το Θεό»(Εβρ. 11,6), και έπειτα πάνω σε αυτό το θεμέλιο να κτίσει την οικοδομή με σύστημα. Απαιτείται υπακοή; Οφείλει να βάλει έναν λίθο υπακοής. Συμβαίνει παροξυσμός αδελφού; Οφείλει να βάλει έναν λίθο μακροθυμίας. Απαιτείται εγκράτεια; Οφείλει να βάλει ένα λίθο εγράτειας. Ετσι για κάθε παρουσιαζόμενη αρετή πρέπει να βάλει στην οικοδομή έναν λίθο και έτσι να την ανυψώνει κυκλικά…
     Ιδιαιτέρως από όλα αυτά οφείλει να επιμελείται την υπομονή και την ανδρεία, διότι αυτές είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι και με αυτές συσφίγγεται η οικοδομή και συναρμόζεται τοίχος με τοίχο και δεν γέρνουν ούτε αποχωρίζονται μεταξύ τους οι τοίχοι. Χωρίς αυτές δεν είναι κανείς ικανός να τελειοποιήσει καμία αρετή. Πραγματικά, αν δεν έχει κανείς ανδρεία στην ψυχή, ούτε υπομένει, και αν δεν υπάρχει υπομονή, κανείς δεν μπορεί να κάνει κάτι τέλειο. Γι αυτό λέει «θα κερδίσετε τις ψυχές σας με την υπομονή σας»(Λουκ. 21,19).
Πρέπει ομοίως αυτός που κτίζει να βάλει κάθε λίθο πάνω σε πηλό. Διότι αν βάλει λίθο πάνω σε λίθο χωρίς πηλό, σπάνε οι λίθοι και πέφτει η οικία. Ο πηλός είναι η ταπείνωση, επειδή είναι από τη γη και βρίσκεται κάτω από τα πόδια όλων. Κάθε αρετή λοιπόν που γίνεται χωρίς ταπείνωση δεν είναι αρετή… Ο,τι λοιπόν αγαθό κάνει κανείς, οφείλει να το κάνει με ταπείνωση, για να συντηρηθεί με την ταπείνωση αυτό που έγινε.
     Πρέπει όμως να έχει η οικία και τους λεγόμενους αρμούς, οι οποίοι είναι η διάκριση που στερεώνει την οικία και ενώνει λίθο με λίθο και συσφίγγει την οικοδομή, παρέχοντας εκτός από αυτό και πολλή ευπρέπεια στην οικία.
     Η δε στέγη είναι η αγάπη, που είναι η τελείωση των αρετών, όπως η στέγη της οικίας.
     Επειτα μετά τη στέγη έρχεται η περιστεφάνωση του δώματος. Τι είναι η περιστεφάνωση; Είναι γραμμένο και στο νόμο «εάν κτίσετε οικία και κατασκευάσετε δώμα σε αυτήν, κάντε κιγκλίδωμα στο δώμα, για να μην πέφτουν τα παιδιά σας από το δώμα»(Δευτερ. 22,8). Το κιγκλίδωμα είναι η ταπείνωση. Διότι αυτή είναι που στεφανώνει και φυλάσσει όλες τις αρετές. Και όπως κάθε αρετή πρέπει να γίνεται με ταπείνωση, με τον τρόπο που είπαμε ότι κάθε λίθος τοποθετείται πάνω σε πηλό, έτσι και η τελείωση της αρετής χρειάζεται την ταπείνωση, εφ όσον οι φυσικώς προοδεύοντες άγιοι έρχονται σε ταπείνωση. Όπως πάντοτε σας λέω ότι όσο προσεγγίζει κανείς το Θεό, τόσο αμαρτωλότερο βλέπει τον εαυτό του.
     Τι είναι τώρα τα παιδιά που είπε ο νόμος να μην πέσουν από το δώμα; Τα παιδιά είναι οι λογισμοί που γεννιούνται στην ψυχή, τους οποίους πρέπει να φυλάσσουν με ταπείνωση, για να μην πέσουν επάνω από το  δώμα, το οποίο είπαμε ότι είναι η τελείωση των αρετών.
     Η οικία τώρα τελείωσε. Εχει τους αρμούς, έχει την στέγη. Να και η περιστεφάνωση. Και γενικά η οικία έχει τελειώσει. Αραγε μήπως της λείπει τίποτα; Ναι, παραλείψαμε άλλο ένα. Τι είναι αυτό; Το να είναι τεχνίτης ο οικοδόμος. Διότι αν δεν είναι τεχνίτης, η οικοδομή γίνεται κάπως στραβή και η οικία κάποια μέρα πέφτει. Ο τεχνίτης είναι αυτός που ενεργεί με γνώση. Διότι συμβαίνει να καταβάλλει κανείς τον κόπο της αρετής και από το γεγονός ότι δεν τον κάνει με γνώση, τον αχρηστεύει ή μένει αμήχανος και δεν βρίσκει τρόπο να συμπληρώσει το έργο, αλλά βάζει έναν λίθο και τον παίρνει…»
(αββάς Δωρόθεος εκδ. ΕΠΕ σελ537-543)

Ω αγνότητα, που σιχαίνεσαι την τρυφή και τη σπατάλη και την περιποίηση του σώματος και τον καλλωπισμό των ενδυμάτων!
Ω αγνότητα, που μισείς τα πολυτελή φαγητά και απομακρύνεις τη μέθη! Ω αγνότητα, που είσαι χαλινάρι των οφθαλμών και μεταφέρεις όλο το σώμα από το σκοτάδι στο φως!
Ω αγνότητα, που σκληραγωγείς το σώμα και το μεταχειρίζεσαι σαν δούλο, και προσέχεις στα ουράνια!
Ω αγνότητα, μητέρα της αγάπης και πολίτευμα των αγγέλων!
Ω αγνότητα, που έχεις καθαρή την καρδιά και είσαι γλυκειά γλώσσα και χαρούμενο πρόσωπο!
Ω αγνότητα, που ύψωσες τον φιλόθεο Ιωσήφ (τον Πάγκαλο) στην ξένη χώρα, ώστε να αγοράζει ακόμη και εκείνους που τον αγόρασαν!
Ω αγνότητα, δώρο του Θεού, γεμάτη ωφέλεια και παιδαγωγία και γνώση!
Ω αγνότητα, ήσυχο λιμάνι, γεμάτο ειρήνη και ασφάλεια!
Ω αγνότητα, που κάνεις χαρούμενη την καρδιά εκείνου που σε έχει, και δίνεις φτερά στην ψυχή, για να πετάξει στα ουράνια!
Ω αγνότητα, που γεννάς την πνευματική χαρά και φονεύεις την λύπη!
Ω αγνότητα, που αποστρέφεσαι το κακό και προσηλώνεσαι στο καλό!
Ω αγνότητα, που ελαττώνεις τα πάθη και καλλιεργείς την απάθεια!
Ω αγνότητα, που φωτίζεις τους δικαίους και βυθίζεις στο σκοτάδι τον Διάβολο, και τρέχεις προς το βραβείο της ουρανίου κλήσεως, που μας έκανε ο Χριστός!
Ω αγνότητα, που διώχνεις μακριά την ακηδία και προξενείς την υπομονή! Ω αγνότητα, φορτίο ελαφρό, που δεν καταποντίζεται από τα κύματα, και αιώνιος πλούτος κρυμμένος στην ψυχή του φιλόχριστου ανθρώπου, που θα τον βρει στον καιρό της ανάγκης όποιος τον έχει αποκτήσει!
Ω αγνότητα, ωραίο κτήμα, που δεν το καταστρέφουν τα θηρία και δεν το κατακαίει η φωτιά!
Ω αγνότητα, που κρατάς στα χέρια σου πλούτο, για τον οποίο κανείς δεν μετανιώνει, και που διώχνεις μακριά την αμέλεια!
Ω αγνότητα, που είσαι πνευματικό άρμα και ανεβάζεις στα ύψη εκείνον που σε έχει!
Ω αγνότητα, που κατοικείς στις ψυχές των πράων και ταπεινών και τους κάνεις ανθρώπους του Θεού!
Ω αγνότητα, που ανθίζεις σαν ρόδο ανάμεσα στην ψυχή και στο σώμα, και γεμίζεις όλο τον οίκο με ευωδία!
Ω αγνότητα, που είσαι πρόδρομος και σύνοικος του Αγίου Πνεύματος!
Ω αγνότητα, που εξιλεώνεις το Θεό και απολαμβάνεις την πραγματοποίηση των υποσχέσεών του, και για αυτό σε ευγνωμονούν όλοι οι άνθρωποι! 
Αυτήν αγάπησαν οι Αγιοι. Αυτήν αγάπησε ο άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής· και επειδή την αγάπησε, αξιώθηκε να γείρει στο στήθος του ενδόξου Κυρίου. 
Ω αγνότητα, που δεν απέκτησες βραβεία μόνο με αυτούς που έμειναν για πάντα παρθένοι, αλλά και με τους έγγαμους!  
Αυτήν λοιπόν ας αγαπήσουμε και εμείς με όλη μας την καρδιά, ευλογημένοι δούλοι του Σωτήρα, για να κάνουμε να χαρεί το Πνεύμα του Θεού, που κατοικεί μέσα μας. 
Σ’ αυτόν ανήκει η δόξα, στους αιώνες. Αμήν
(Οσίου Εφραίμ του Σύρου Έργα,τόμος Γ' σελ.170-172 εκδοση «Το περιβόλι της Παναγίας»)

Η Μαγεία
 
(Φυλλάδιο Ιεράς Μονής Σαγματά με τίτλο: Επικίνδυνες πόρτες, μάγοι και μαγεία)
 
"Δυστυχώς στην εποχή μας η μαγεία, με τις διάφορες μορφές της, έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας. Τα κρούσματα της λευκής και μαύρης μαγείας αυξάνονται επικίνδυνα. Οι μάγοι, οι πνευματιστές, οι εξορκιστές, οι οραματίστριες, οι μέντιουμ, οι αστρολόγοι κ.λ.π. πληθαίνουν όλο και περισσότερο και κάνουν χρυσές δουλειές. Είναι και αυτό ένδειξη της απομάκρυνσής μας από τον αληθινό Θεό. Η πίστη στο Θεό και η ζωντανή σχέση μαζί Του, έχουν ατονήσει. Ο άνθρωπος αισθάνεται ανασφαλής, νοιώθει το κενό και προσπαθεί να το υποκαταστήσει με τη μαγεία και τον αποκρυφισμό. Είναι παρατηρημένο από την ιστορία ότι όσο η πίστη των ανθρώπων στον ζώντα Θεό ατονεί, τόσο αναβιώνει η μαγεία και αυξάνουν οι μάγοι. Στις μέρες μας πολύ συχνά βλέπουν το φως της δημοσιότητας γεγονότα συγκλονιστικά και ιστορίες φρικιαστικές με πρωταγωνιστές μάγους, σατανιστές κι ένα σωρό τσαρλατάνους και αγύρτες. Τα μέσα που χρησιμοποιούν είναι μαγικά ξόρκια και φυλαχτά, δαιμονικές επικλήσεις και μαγγανείες, σατανιστικές τελετουργίες με ζωοθυσίες και ανθρωποθυσίες. Οι συνέπειες στη ζωή εκείνων που καταφεύγουν στη μαγεία, είναι τραγικές. Ξεκινούν με την ελπίδα ότι θα λύσουν τα προβλήματά τους και καταλήγουν σε σύγχυση και αδιέξοδο, σε μαρασμό και κατάθλιψη, σε ψυχοσωματική και οικονομική εξουθένωση."

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΣΤΙΝΑ

Τον 3ον αιώνα μ.Χ. στην Αντιόχεια της Συρίας ζούσε ένας Καρχηδόνιος στην καταγωγή, πλούσιος, ευγενής, μορφωμένος και πολύ ικανός στη μαγεία, ο Κυπριανός. Διέθετε τέτοια ικανότητα, ώστε καλούσε τους δαίμονες και τους έστελνε να εξυπηρετήσουν όποια εντολή τους έδινε σε βάρος των θυμάτων του.
Στην ίδια πόλη κατοικούσε μία ευσεβής παρθένος, πιστή χριστιανή, η Ιουστίνα. Τούτη την κόρη ένας νεαρός πλούσιος ειδωλολάτρης με άσωτη ζωή, ο Αγλαίδας, θέλησε να την εμπλέξει στα δίχτυα του. Επειδή όμως όλες του οι προσπάθειες δεν έφεραν αποτέλεσμα, έτρεξε στη μαγική δύναμη του Κυπριανού. Πραγματικά, ο Κυπριανός άρχισε να στέλνει διάφορους δαίμονες, για να ξελογιάσει την Ιουστίνα και να την υποδουλώσει στα αμαρτωλά σχέδια του Αγλαίδα. Οι δαίμονες γύριζαν άπρακτοι στον Κυπριανό χωρίς να καταφέρνουν καν να πλησιάσουν στην κόρη, διότι , όπως έλεγαν, με το σημείο του Σταυρού τους έκαιγε και δεν μπορούσαν να σταθούν κοντά της. Όμοια άπρακτος γύρισε και ο άρχοντας των δαιμόνων, τον οποίο χρησιμοποίησε στο τέλος ο Κυπριανός ως έσχατο όπλο του.
Η πραγματική αυτή ήττα των δαιμονικών δυνάμεων άνοιξε τα μάτια της ψυχής του Κυπριανού. Κατανόησε την πλάνη του και την ακαταμάχητη δύναμη του Ιησού Χριστού. Έτσι, αληθινά μετανοημένος προσπίπτει στον επίσκοπο Αντιοχείας Άνθιμο, καίει μπροστά του όλα τα μαγικά βιβλία και ζητάει να γίνει χριστιανός.
Μετά την βάπτισή του ο Κυπριανός, ως πρόβατο της ποίμνης του Κυρίου, αξιώνεται σιγά-σιγά να γίνει επίσκοπος. Το έτος 304 μάλιστα στη Νικομήδεια μαζί με την Ιουστίνα υφίστανται μαρτυρικό δι’ αποκεφαλισμού θάνατο. Η μνήμη του αγίου ιερομάρτυρος Κυπριανού και της αγίας παρθενομάρτυρος Ιουστίνης εορτάζεται στις 2 Οκτωβρίου.

Εὐάγγελος Π. Λέκκος
θεολόγος, νομικός

Ἡ ἀλήθεια γιά τήν περιουσία, τή φορολόγηση τῆς Ἐκκλησίας καί τή μισθοδοσία τῶν κληρικῶν της

Ἐκδοτική παραγωγή Τηλ. 210-34.76.090 © Εὐάγγελος Π. Λέκκος 3

Ἡ αὐτοκράτειρα καί τό ἀμπελάκι τῆς χήρας
Ἡ τακτική πού ἐφαρμόζει τό νεοελληνικό Κράτος ἔναντι τῆς Ἐκκλησίας κατά τά 180 ἔτη τοῦ ἐλεύθερου βίου του, θυμίζει τήν πρακτική τῆς αὐτοκράτειρας τοῦ Βυζαντίου Εὐδοξίας, ὅταν ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ἦταν ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (ἀρχές τοῦ 5ου αἰώνα): Ἐνῶ ἡ ἴδια κατεῖχε ἀμέτρητο πλοῦτο καί πολλά κτήματα, μετά τό θάνατο τοῦ πατρίκιου Θεόγνωστου, πού ἡ ἴδια εἶχε ἐξορίσει, ἅρπαξε καί τήν περιουσία του, βυθίζοντας στή φτώχεια καί τή δυστυχία τή χήρα καί τά ὀρφανά του. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος τά προστάτεψε εἰσάγοντάς τα σέ ἐκκλησιαστικό ἄσυλο, δέν παρέλειψε ὅμως μέ ἐπιστολή του νά στηλιτέψει τήν ἀνάλγητη καί παράνομη συμπεριφορά τῆς αὐτοκράτειρας, πράγμα πού ἀργότερα τοῦ στοίχισε καί μία ἐξορία. Ἀλλά ποιός ὁ παραλληλισμός τῆς τακτικῆς ἐκείνης μέ αὐτήν τοῦ νεοελληνικοῦ Κράτους;
Ἰδού: Ἡ Ἑλλάδα ἔχει συνολική ἔκταση 131.957.4004 στρεμμάτων. Ἀπό αὐτά, ἀγροτική γῆ, γεωργο- κτηνοτροφικοῦ ἐνδιαφέροντος, εἶναι: 29.500.000 στρέμ. δάση (22%),  52.500.000 στρέμ. βοσκότοποι (40%),  39.500.000 στρέμ. γεωργική γῆ (30%). Ἀπό τίς παραπάνω ἐκτάσεις, τά 61.441.900 στρέμματα ἀνήκουν κατά κυριότητα: 43.598.000 στό Δημόσιο, 15.553.200 στήν Τοπική Αὐτοδιοίκηση, 1.098.400 στίς Συνεταιρ. Ὀργανώσεις, 1.292.300 στήν Ἐκκλησία. Δηλαδή στήν Ἐκκλησία ποσοστιαία ἀνήκει τό 1,4% τῶν δασικῶν ἐκτάσεων, τό 2,3% τῶν βοσκοτόπων καί τό 2,19% τῆς γεωργικῆς γῆς (ὅπου ὅμως τό Δημόσιο κατέχει τό 45,6% καί ἡ Τοπική Αὐτοδιοίκηση τό 30,8%)*.

* Τά στοιχεῖα προκύπτουν ἀπό τήν ἔγκυρη μελέτη- ἔρευνα μέ τίτλο «Ἰδιοκτησιακό καθεστώς καί ἀξιοποίηση τῆς ἀγροτικῆς γῆς στήν Ἑλλάδα» (τῶν Θ. Τσούμα καί Δ. Τασιούλα), ἔκδοση τῆς Ἀγροτικῆς Τράπεζας, Ἀθήνα 1986, μέ πολλούς πίνακες καί στατιστικά στοιχεῖα.

Καί ἐνῶ αὐτή εἶναι ἡ πραγματικότητα, κάθε φορά πού τό Κράτος θέλει νά ἀπομακρύνει τήν προσοχή τοῦ λαοῦ ἀπό τά δικά του προβλήματα, «ξαναζεσταίνει» τό θέμα «ἐκκλησιαστική περιουσία», μέ τή βοήθεια δέ μερικῶν Μέσων Ἐνημέρωσης ἤ ἄλλων παραγόντων πού διάκεινται ἐχθρικά πρός τήν Ἐκκλησία ἤ δέν εἶναι ἐπαρκῶς ἐνημερωμένοι, καλλιεργοῦν τό κλίμα καί προετοιμάζουν τό ἔδαφος γιά τήν τελική –ὅπως ἐλπίζουν– ἐπέλαση, μέ σκοπό νά ἁρπάξουν ὅ,τι ἀπέμεινε ἀπό τήν περουσία αὐτή, γιά νά τή μοιράσουν δῆθεν στούς ἀκτήμονες. Νά μοιράσουν τό συνολικά 1,96% τῆς Ἐκκλησίας, ἀφήνοντας ἀνέπαφα τά 60.443.500 στρέμματα τοῦ Δημοσίου, τῆς Τοπικῆς Αὐτοδιοίκησης καί τῶν Συνεταιρισμῶν! Νά πάρει δηλαδή ἡ αὐτοκράτειρα Εὐδοξία καί τό ἀμπελάκι τῆς χήρας μάνας, ἐνῶ ἡ ἴδια δέν ξέρει τί ἔχει, ποῦ τό ἔχει και τί τῆς ἀποδίδει... Ἄς ἐκθέσουμε ὅμως –ἔστω καί μέ συντομία– ὅλες τίς πτυχές τοῦ θέματος «ἐκκλησιαστική περιουσία», γιά νά ἀποκαλυφθοῦν τά ψέματα πού συνδέονται μέ αὐτό, ἀλλά καί ἡ ἀλήθεια πού καταρρίπτει τόν καλά καλλιεργημένο μύθο γιά τήν «ἀμύθητη» περιουσία πού δῆθεν βρίσκεται στήν κατοχή καί κυριότητα τῆς Ἐκκλησίας.

Ἀπαραίτητες διευκρινίσεις

Ἀρχίζοντας, ἀπαντοῦμε στά εὔλογα ἐρωτήματα καλοπροαίρετων πολιτῶν, ὅπως τά ἑπόμενα: