Αυξομείωση μεγέθους γραμμάτων.
Κείμενα (blog) - Ιερός Ναός Αγίου Σώστη Νέας Σμύρνης
Τα γηρατειά. Ο Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ γράφει σε ένα ποίημά του: “Ο γέρος που βαθμιαία επιστρέφει στην αρχέγονη πηγή της ζωής εγκαταλείπει τον προσωρινό χρόνο και βαδίζει προς την αιωνιότητα. Ίσως στα μάτια των νέων να λάμπει η φωτιά, όμως στα μάτια των ηλικιωμένων λάμπει το φως”. Κι αυτό δεν συμβαίνει μηχανικά, δεν είναι κάτι που συμβαίνει οπωσδήποτε, ή όποιος κι αν είσαι. Είναι κάτι που μπορεί να καλλιεργηθεί, να καλλιεργηθεί μέσα από μια δημιουργική προσέγγιση προς αυτό που συμβαίνει.Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ηλικιωμένος είναι, βέβαια, η μείωση της φυσικής δύναμης. Αλλά αυτό αντιμετωπίζεται -υπό τον όρο…
«Ας υποθέσουμε ότι πέφτει στα χέρια των ιστορικών του έτους τρεις χιλιάδες, μια σύντομη βιογραφία του Ναπολέοντα, που διασώθηκε τυχαία από κάποια πυρηνική καταστροφή. Αν ακολουθήσουν την ίδια μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε παλαιότερα στην περίπτωση του Ιησού, τότε οι ιστορικοί αυτοί θα μπορέσουν να αποδείξουν ότι η εποποιΐα του στρατηγικού δαιμονίου του Ναπολέοντα δεν είναι παρά ένας απλός μύθος, ένας θρύλος, στον οποίο οι άνθρωποι του μακρυνού δεκάτου ένατου αιώνα ενσάρκωσαν την προϋπάρχουσα ιδέα του «Μεγάλου Στρατηλάτη».Οι εκστρατείες στην έρημο και στα χιόνια, η γέννηση και ο θάνατος του ήρωα σ’ ένα μακρυνό νησί, το ίδιο το όνομά του, η προδοσία,…
Ο θάνατος εντέλει είναι τόσο τρομακτικός όταν βρισκόμαστε μπροστά του; Η μητέρα μου πέθανε από καρκίνο στο σπίτι, ύστερα από μακρά ασθένεια. Χειρουργήθηκε δίχως επιτυχία, όπως μου είπε ο χειρούργος, προσθέτοντας: “Όμως, βέβαια, δεν θα της το πεις”. Απάντησα: “Και βέβαια θα της το πω”. “Τότε”, απάντησε ο γιατρός, “δεν θα είμαι πλεόν ο γιατρός της, ή ο χειρουργός της, γιατί θα απελπιστεί και θα καταρρεύσει”. Πήγα να δω τη μητέρα μου και της το είπα. Μου είπε: “Θα πεθάνω, λοιπόν”. Της απάντησα: “Ναι”. Και τότε σιωπήσαμε για πολλη ώρα. Πολλή ώρα, όχι γιατί ήταν μεγάλης διάρκειας, αλλά γιατί η…
“Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν”.Ο άνθρωπος, αν θέλη να μη βασανίζεται, πρέπει να πιστέψη στο “χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν”, που είπε ο Χριστός. Να απελπισθή δηλαδή από τον εαυτό του με την καλή έννοια και να πιστέψη στην δύναμη του Θεού. Όταν κανείς απελπισθή με την καλή έννοια από τον εαυτό του, τότε βρίσκει τον Θεό. “Την πάσαν ελπίδα μου είς σε ανατίθημι”. Ακόμη και οι πιο πνευματικοί άνθρωποι δεν έχουν εξασφαλίσει την ζωή τους, γι' αυτό και κρατούν συνέχεια τον εαυτό τους στην ασφάλεια του Θεού, ελπίζουν στον Θεό και απελπίζονται μόνον από το “εγώ” τους,…
Θέματα
Τώρα, υπάρχει ένα άλλο στοιχείο σχετικά με την ποιότητα της ζωής που θεωρώ σημαντικό. Είναι ο “σκοπός”. Αυτό που προηγουμένως περιέγραψα είτε με δυο λέξεις για τον εαυτό μου είτε για τους κρατούμενους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν ξεκάθαρο: Ο σκοπός, εκείνη τη δεδομένη στιγμή, ήταν η επιβίωση. Η ποιότητα της ζωής βελτιωνόταν ή χειροτέρευε ανάλογα με το τι καθιστούσε την επιβίωση δυνατή ή αδύνατη, τι στήριζε ή εμπόδιζε την επιβίωση. Και μπορεί αυτό να αφορούσε πολύ μικρά πράγματα, π.χ., το να μπορέσεις να κρυφτείς όταν σε κυνηγά η Γκεστάπο, το να μπορέσεις να βρεις λίγη τροφή, κάτι το ελάχιστο, που…
Υπάρχει διαφορά στο να γνωρίζει κανείς πράγματα ή να γνωρίζει ανθρώπους. Εξιχνιάζουμε τα πράγματα μέσω της δικής μας παρατήρησης. Ενώ, τους ανθρώπους τους εξιχνιάζουμε από τα λόγια και τις πράξεις τους. Βέβαια, το μεγαλύτερο μέρος της γνώσης μας για πράγματα κι ανθρώπους είναι από δεύτερο χέρι, μέσω γνωστοποίησης από άλλους, αλλά, εδώ, ενδιαφέρομαι για τη γνώση που άμεσα αποκτούμε για μας.Υποθέστε ότι θέλω να σας περιγράψω ένα αυτοκίνητο. Μπορώ να σας πω τη μάρκα του, το μοντέλο, το χρώμα του, την τελική του ταχύτητα και την επιτάχυνσή του, κάτω από διάφορες συνθήκες. Μπορώ να σας δώσω τις διαστάσεις του για…
Υπάρχει ένα μέλλον για μας πέρα από τη γραμμή ενός ακαθόριστου ορίζοντα; Μήπως δεν είμαστε παρά πακέττα, δείγματα χωρίς αξία που ο μαιευτήρας εξαποστέλλει στο νεκροθάφτη, όπως σιγοτραγουδούσε πικρά ο Petrolini;Πέρα από τα μαιευτήρια και πέρα από το νεκροθάφτη, η ζωή είναι ανοιχτή σε δυο μυστήρια: στο μυστήριο που προηγείται τη γέννηση και στο μυστήριο που ακολουθεί το θάνατο. Και από τις δυο πλευρές η ύπαρξή μας είναι βυθισμένη στο άγνωστο, στο αιώνιο. Αιώνιο, το μηδέν από το οποίο ίσως προερχόμαστε: Αιώνιο, το τίποτα στο οποίο ίσως θα καταβυθιστούμε;Δε νομίζω να έχει άδικο εκείνος που παρομοίωσε την κατάστασή μας μ’…
Ένα περιστατικὸ απὸ τη ζωὴ του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς. Του μεγάλου αυτού Σέρβου Θεολόγου και προσφάτως αναγνωρισθέντος Αγίου της Εκκλησίας, που γνώριζε Ελληνικά. Πρέπει να ήταν το έτος 1929, δηλαδὴ όταν ο Άγιος ήταν σε ηλικία 35 ετών. Ήταν καλοκαίρι, και ξεκίνησε απὸ το Βράνιε με προορισμὸ το Μοναστήρι του Αγίου Προχόρου. Πήγαινε συχνὰ στο Μοναστήρι αυτό, με το οποίο και είχε ιδιαίτερο σύνδεσμο, γιατὶ είχε μεγάλη αγάπη στον Άγιο Πρόχορο. Ήταν ήδη Καθηγητὴς Πανεπιστημίου στη Θεολογικὴ Σχολὴ στο Βελιγράδι. Ο δρόμος μέχρι το Μοναστήρι ήταν δύσβατος και γι' αυτὸ αρκετὰ κουραστικός. Ο Άγιος, για να υπερνικά αυτὲς τις δυσκολίες,…
“Το οικοδόμημα της ειρήνης”. Ίσως να φαίνεται άσχετο με το θέμα μας, όμως δεν είναι: Αν δεν υπάρχει μέσα μας αρμονία, δεν μπορούμε να είμαστε εμείς πηγή αρμονίας. Δεν έχει νόημα να μιλάμε για ειρήνη, αν μέσα μας δεν υπάρχει ειρήνη. Και η εσωτερική ειρήνη αρχίζει με κάτι βασικό, απόλυτο, με το αν δηλαδή βρισκόμαστε σε σχέση ειρήνης με το Θεό. Αυτό προϋποθέτει ειρήνη με την ίδια μας τη συνείδηση. Σημαίνει ότι έχουμε διαχωρίσει το νου από την καρδιά, σημαίνει ότι οι αμφιταλαντεύσεις έχουν καταλαγιάσει. Όχι απλά καταλαγιάσει, ή καταλαγιάσει στο μέτρο του δυνατού, αλλά ότι έχουν καταλαγιάσει πέρα από…
GOD is NOWHERE (=πουθενά) ή GOD is NOW HERE (=τώρα εδώ); Ένας αθεϊστής του προηγούμενου αιώνα είχε πάρει απόφαση, ώστε η κόρη του να μη αποκτήσει καμιά λαθεμένη θρησκευτική ιδέα, καθώς θα μεγάλωνε. Ήξερε ότι, όταν θα πήγαινε στα σπίτια μερικών συμμαθητριών της, θάβλεπε να κρέμονται στους τοίχους ορισμένα Βιβλικά χωρία, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή. Για να αντιμετωπίσει αυτό το φαινόμενο, είχε κρεμάσει μέσα στη σάλα του σπιτιού τους – όσο ακόμα το κορίτσι ήταν μικρό και δεν μπορούσε να διαβάσει – ένα αντίθετο κείμενο, που έλεγε απλά:Ο ΘΕΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΟΥΘΕΝΑ (Σημ. τ. μετ.: Αγγλικά GOD is NOWHERE )…
Αλλά, λέει, αυτός που τελείωσε την ζωή του σαπίζει και καταστρέφεται και γίνεται σκόνη και στάχτη. Και τι σημασία έχει αυτό, αγαπητέ; Γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να χαίρεται κανείς. Διότι, και όταν κάποιος πρόκειται να οικοδομήση ένα σπίτι που χάλασε και έγινε παλιό, πρώτα βγάζει έξω τους ενοίκους, και μετά γκρεμίζει το σπίτι και χτίζει λαμπρότερο. Και εκείνους που τους έβγαλε έξω δεν τους λυπεί αυτό που έγινε, αλλά περισσότερο τους ευφραίνει• διότι δεν προσέχουν το γκρέμισμα που βλέπουν, αλλά φαντάζονται την μελλοντική οικοδομή, την οποία δεν βλέπουν. Έτσι λοιπόν και ο Θεός, επειδή θέλει να κατασκευάση, διαλύει το…
Το οικοδόμημα της ειρήνηςΌταν ήμουν νεαρός φοιτητής της ιατρικής, διδάχτηκα ότι η υγεία είναι μια πολύ ασταθής κατάσταση που καταλήγει στην ασθένεια. Κι όμως, η ασθένεια, όταν δεν καταλήγει στον θάνατο, είναι γεμάτη ελπίδα, γιατί θα καταλήξει στην επαναφορά της υγείας. Όμως αυτή η υγεία δεν είναι κάτι που μπορούμε να κατέχουμε με ασφάλεια. Είναι κάτι για το οποίο πρέπει συνεχώς να πασχίζουμε, να το κατακτούμε, να το συντηρούμε και να το διατηρούμε. Νομίζω πως κάτι ανάλογο μπορεί να ειπωθεί και για την ειρήνη. Η ειρήνη δεν είναι μια σταθερή κατάσταση. Δεν είναι κάτι που μπορούμε να κατέχουμε χωρίς να…
07 Ιουλ
«Όταν ζυμώνανε οι αδελφές, είχε πάρα πολύ μεγάλη χαρά να δίνη ως ευλογία ζυμωτό ψωμί. Κάποτε στον Εσπερινό του Σαββάτου της Τυρινής είχε έρθει μια οικογένεια και η Γερόντισσα Μακρίνα, όταν την κατευόδωνε, είπε σε μια μοναχή να τους δώση ένα καρβέλι ψωμί, καίτοι η υπεύθυνη αδελφή την είχε ενημερώσει ότι ήταν το τελευταίο και δεν υπήρχε χρόνος να ζυμώσουν άλλο, διότι θα άρχιζε η Καθαρά Εβδομάδα. Η Γερόντισσα είχε πλήρη εμπιστοσύνη ότι η Παναγία θα οικονομούσε το Μοναστήρι Της και έτσι το τελευταίο καρβέλι δόθηκε. Μετά το Απόδειπνο, και ενώ είχε κλείσει η πύλη της Μονής, κάποιος κτυπούσε το…
Θέματα
(το παρόν κείμενο φανερώνει την τεράστια εξάπλωση των αποκρύφων κειμένων από τα τέλη του 2ου αιώνα, αφού μία ολόκληρη τοπική Εκκλησία διάβαζε το κατά Πέτρον, και τον αγώνα που έκανε η Εκκλησία, κυρίως μεσω των επισκόπων που ήταν οι φορείς της αποστολικής Παράδοσης, να προστατεύσει το ποίμνιό της από την παραχάραξη της ορθής πίστης!). Γράφει ο Ευσέβιος Καισαρείας. «Επίσης μία άλλη πραγματεία του Σεραπίωνος (όγδοος επίσκοπος Αντιοχείας,192-212 μ.Χ.) περί του λεγομένου Κατά Πέτρον Ευαγγελίου, την οποία συνέταξε για να ανασκευάσει τα σε αυτό περιεχόμενα ψεύδη, εξ’ αιτίας του παρασυρμού ορισμένων πιστών της παροικίας Ρωσσού σε ετερόδοξες διδασκαλίες με αφορμή την…
(Ο άγιος Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυς ήδη γνωρίζει τα 4 Ευαγγέλια στα χρόνια του ως ολοκληρωμένη συλλογή. Αυτό ως απάντηση στο ότι η Εκκλησία πολύ αργότερα διάλεξε και επέβαλλε τα 4 μόνο Ευαγγέλια! Τα παρακάτω γράφτηκαν το 147 μ.Χ. ή γύρω στο 150 μ.Χ. Τόπος συγγραφής η Ρώμη κατά τον Π. Χρήστου, μεταξύ των ετών 150 και 155 κατά τον Στυλιανό Παπαδόπουλο) 1) «Διότι οι Απόστολοι στα γραμμένα από αυτούς απομνημονεύματα, τα οποία ονομάζονται ευαγγέλια, παρέδωσαν ότι έτσι διατάχτηκε σε αυτούς. Ο Ιησούς αφού πήρε άρτο και ευχαρίστησε, είπε, «αυτό να κάνετε στην ανάμνησή μου, αυτό είναι το σώμα…
(Η μαρτυρία του Παπία, επισκόπου Ιεραπόλεως είναι σπουδαία διότι υπήρξε κατά πάσα πιθανότητα μαθητής του Ευαγγελιστή Ιωάννη και γράφει ενωρίτατα για τα Ευαγγέλια, γύρω στο 130 μ.Χ.) 3. «Δεν θα διστάσω να καταχωρήσω στις ερμηνείες και όσα έμαθα κάποτε καλά από τους πρεσβυτέρους και τα θυμάμαι καλά, επιβεβαιώνοντας την αλήθεια τους. Διότι δεν αφοσιωνόμουν σ’ εκείνους που έλεγαν τα πολλά, όπως κάνουν πολλοί, αλλά σ’ εκείνους που δίδασκαν τα αληθινά, ούτε σ’ εκείνους που ανέφεραν τις εντολές των άλλων, αλλά σ’ εκείνους που έρχονταν να διδάξουν τις εντολές που δόθηκαν από τον Κύριο με την πίστη και προέρχονταν από την…
Θέματα
Αμαρτία – μια ευρύτερη προσέγγιση...Για την αμαρτία μόλις μίλησα. Η ηθική, πάλι, είναι μια εξωτερική πλευρά από κάτι που βρίσκουμε στην Αγία Γραφή. Ο Χριστός μάς δίνει εντολές, δίνει το παράδειγμα πώς να είμαστε, πώς να ζούμε. Και μπορούμε είτε να προσπαθήσουμε να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές αυτές, είτε να αναρωτηθούμε τι είδους άνθρωπος πρόκειται να γίνω έτσι ώστε αυτές οι εντολές, αυτό το παράδειγμα να είναι η φυσική μου συμπεριφορά, το είναι μου. Και τότε η ηθική παύει πλέον να είναι ένα σύστημα εντολών, καθηκόντων, υποχρεώσεων. Προχωρά ένα βήμα βαθύτερα, περιγράφοντας τι πρέπει να είμαι -και όχι τι…
«Η παραμονή του Ευαγγελισμού στο Κάθισμα της Πάτμου είχε προετοιμασίες στην εκκλησία για την αγρυπνία και στην κουζίνα για την επίσημη τράπεζα με ψάρια και σκορδαλιά. Εκείνη τη χρονιά δεν γινόταν καμμιά προετοιμασία για το φαγητό. Η θάλασσα μέρες πολλές έβραζε απ’ τα έγκατά της, κτυπούσε μανιακά τα κύματα στα βράχια. Ούτε βάρκα φάνηκε στο γιαλό ούτε οι μοναχοί μπόρεσαν να πλησιάσουν στη θάλασσα για ψάρεμα. Ο μοναχός Θεόκτιστος μπαινόβαινε σκασμένος και μονολογούσε:- Ευαγγελισμού χωρίς ψάρι πρώτη φορά θα κάνω.Ο Γέροντας του έλεγε:- Έχει ο Θεός.- Γέροντά μου, ο Θεός έχει στη θάλασσα ψάρια, αλλά όχι στο πιάτο μας.Άρχισαν την…
Θέματα
(ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος περιγράφει τη μύηση του Ιουλιανού του Παραβάτη στα ειδωλολατρικά μυστήρια μέσα σε σπήλαιο). Κατέβαινε μεν σε ένα από τα άδυτα (σπήλαια) που στους πολλούς είναι άβατα και φοβερά (πόσο θα ευχόμουν να κατέβαινε και την οδό που φέρνει στον άδη πριν προβεί στα τέτοιου είδους κακά), συνοδευόμενος και από τον πολλών αδύτων άξιο, τον σοφό γύρω από αυτού του είδους τα πράγματα, δηλαδή τον σοφιστή. Διότι και αυτό είναι ένα είδος μαντείας σε αυτούς, να μαθητεύουν για τα μέλλοντα σε κάποιον ζωντανό και σε υποχθόνιους δαίμονες, είτε επειδή χαίρονται στο σκοτάδι περισσότερο, αφού και είναι…
(γράφει γύρω στο 374-375 μ. Χ.). Από τα δόγματα και τις αλήθειες που φυλάσσει η Εκκλησία, άλλα μεν τα έχουμε πάρει από τη γραπτή διδασκαλία, άλλα δε, που κατά τρόπο μυστικό έφθασαν μέχρι σε εμάς από την παράδοση των αποστόλων, τα κάναμε δεκτά. Τα οποία ακριβώς και τα δύο, έχουν την ίδια ισχύ όσον αφορά την ευσέβεια. Και κανείς από όσους έχουν και μικρή γνώση των εκκλησιαστικών θεσμών δεν θα εγείρει αντίρρηση πάνω σε αυτά. Διότι αν επιχειρούσαμε να εγκαταλείψουμε όσα από τα έθη είναι άγραφα, διότι δήθεν δεν έχουν μεγάλη δύναμη, χωρίς να το καταλάβουμε θα ζημιώναμε το Ευαγγέλιο…
Και στους τρεις Συνοπτικούς ευαγγελιστές το θαύμα αυτό* τοποθετείται στα ίδια τοπικά και χρονικά πλαίσια: συνδέεται τοπικά με την Ιεριχώ και χρονικά με την περίοδο της ανάβασης στην Ιερουσαλήμ για το πάθος. Ενώ όμως ο Λουκάς τοποθετεί το γεγονός “εν τω εγγίζειν αυτόν (ενν. Ιησούν) εις Ιεριχώ”, οι Μάρκος και Ματθαίος το αφηγούνται μετά την έξοδο του Ιησού και των μαθητών Του από την Ιεριχώ. Επιπλέον, ο Ματθαίος ομιλεί για θεραπεία δύο τυφλών. Εύκολα λοιπόν γεννιέται το ερώτημα, εαν οι τρεις ευαγγελιστές διηγούνται το ίδιο γεγονός ή καθένας τους διαφορετικό γεγονός. Στο ερώτημα αυτό δόθηκαν από τους πρώτους αιώνες μέχρι…
26 Ιουν
«Αγαπάς με;» (Ιωάν. κα΄, 15). Η ερώτηση που ετέθη από τον Ιησού στον Σίμωνα Πέτρο ισχύει και για τον καθένα μας. Είναι η ουσιαστική ερώτηση. Η απάντηση που θα δώσω προσδιορίζει τη σχέση μου με το Σωτήρα.Θα τολμήσω να πω με τον Πέτρο: «Κύριε, Συ πάντα οίδας, Συ γινώσκεις ότι φιλώ Σε» (Ιωάν. κα΄, 17). Μα τόσο συχνά η ζωή μου, τα έργα μου, αναιρούν μια παρόμοια βεβαίωση. Να ομολογήσω ταπεινά ότι δεν έχω αυτήν την αγάπη; Να πω με απλότητα, ίσως και με ειλικρίνεια: «Όχι, Κύριε, δεν Σ’ αγαπώ»; Μια τέτοια όμως ριζική άρνηση δεν είναι σωστή. Διότι, ακόμη…
23 Ιουν
Η αναχώρηση (retreat), η συμμέτοχη μας σε ένα αναχωρητικό σεμινάριο, δεν είναι αποτέλεσμα αναδίπλωσης, φόβου για τη ζωή. Δεν είναι μια περίοδος κατά την οποία ασκούμαστε στην απομόνωση για να παραμείνουμε απομονωμένοι. Είναι μια περίοδος κατά την οποία προσπαθούμε να πλησιάσουμε τον βαθύτερο εαυτό μας, έτσι ώστε να μπορούμε να ζούμε με εσωτερικότητα. Τον περισσότερο χρόνο ζούμε, κατά κάποιον τρόπο, εκτός του εαυτού μας. Δεν ζούμε επειδή νιώθουμε την εσωτερική ανάγκη να ζήσουμε, να μιλήσουμε ή να δράσουμε με ορισμένο τρόπο. Τις περισσότερες φορές απλά αντιδρούμε σε εξωτερικά ερεθίσματα. Σπάνιες είναι οι φορές που τα λόγια βγαίνουν από τα βάθη…
Προλήψεις και δεισιδαιμονίες. Μετά το γάμο, αν γεννηθή παιδί, θα δούμε και δω την ίδια μωρία και πολλά σύμβολα που είναι γεμάτα από γελιότητες. Και πράγματι˙ όταν πρόκειται να δώσουν όνομα στο παιδί, δεν το ονομάζουν με το όνομα των αγίων, όπως συνήθιζαν πρώτα οι παλιοί, αλλά, αφού ανάψουν λύχνους και τους δώσουν ονόματα, δίνουν στο παιδί το όνομα του λύχνου εκείνου που διήρκησε περισσότερο νομίζοντας ότι αυτό θα ζήση πολύ χρόνο. Κατόπιν, αν συμβή να πεθάνη αυτό σε μικρή ηλικία, και πολλές φορές συμβαίνει, πολύ θα γελάση ο διάβολος, διότι τους εξαπάτησε σαν ανόητα παιδιά. Τι να πη…
20 Ιουν
...Ύστερα, υπάρχει μια άλλη πλευρά, πιο προσωπική. Πρόκειται για την εκτίμηση που κάποιος μπορεί να έχει, ή την αξιολόγηση που μπορεί να κάνει, για τον εαυτό του. Συνήθως, και αυτό περιλαμβάνεται στη διδασκαλία του Αγίου Σεραφείμ, χωρίζουμε τους εαυτούς μας σε δύο πολύ άνισα μέρη. Είναι το μέρος εκείνο του εαυτού μας που το βρίσκουμε ελκυστικό και αξιαγάπητο, η εικόνα δηλαδή που διαμορφώνουμε για το εαυτό μας – και που αυτή μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από την εικόνα που έχουν οι άλλοι για μας, όμως η εικόνα αυτή είναι, τουλάχιστόν στα δικά μας μάτια, η ταυτότητά μας, όπως εμείς…
Καθ’ όσον η ψυχή του παιδιού είναι καθαρή από όλα τα πάθη. Δεν είναι μνησίκακον έναντι εκείνων που το έχουν λυπήσει, αλλ’ ως φίλος τους πλησιάζει, ωσάν να μη συνέβη τίποτε. Και όσον ξύλον και αν φάγη από την μητέρα του, ζητεί αυτήν και την προτιμά από όλους. Και αν ακόμη του δείξης μιαν βασίλισσαν με το στέμμα της, δεν την θέτει επάνω από την μητέρα του που φορεί κουρελιασμένα ενδύματα, αλλά θα επροτιμούσε πολύ περισσότερον να ιδή την μητέρα του με κουρελιασμένα ενδύματα, παρά την βασίλισσαν με τα λαμπρά στολίδια της. Διότι γνωρίζει να διακρίνη το ιδικόν του και…