«Ο τελευταίος εχθρός που καταργείται είναι ο θάνατος» (Α’ Κορ. 15:26)
Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην τον ανησυχεί η σκέψη του θανάτου. Ο Γάλλος αθεϊστής Βολταίρος έλεγε σε μια κυρία του λεγόμενου καλού κόσμου του Παρισιού, η οποία του εκμυστηρεύτηκε τους φόβους της: «Κυρία μου, ο θάνατος είναι μια αρρώστια. Το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να μην τον σκέφτεσαι». Μα η απάντηση αυτή δεν είναι λύση στο πρόβλημα. Είναι υπεκφυγή. Λύση στο πρόβλημα είναι το μέσον που θα νικήσει το θάνατο, γι’ αυτό και ο Θεός πολιορκεί τον άνθρωπο με τη σκέψη του θανάτου, ώστε να τον σπρώξει στη μοναδική λύση, που είναι ο Νικητής του θανάτου, ο Χριστός.
Αν μετανοήσουμε για την αμαρτωλή ζωή μας και πιστέψουμε πως ο Χριστός με το σταυρικό Του θάνατο πλήρωσε όλες τις αμαρτίες μας και αναστήθηκε σωματικά, βρήκαμε τη λύση του προβλήματος κι ο Θεός μας δέχεται μέσω του Χριστού.
Εσύ, φίλε, θ’ αφήσεις τον εαυτό σου να πέσει στην παγίδα του Βολταίρου, ώστε να μη σκέφτεσαι το θάνατο ή θα καταφύγεις στο Χριστό που σε αγαπά;
«Γιατί ο Θεός αγάπησε με μια τέτοια αγάπη τον κόσμο, ώστε πρόσφερε το Γιο του το Μονογενή, για να μη χαθεί ο καθένας που πιστεύει σ’ αυτόν αλλά να έχει ζωή αιώνια» (Ιωάννης 3:16)
Μ’αγαπάς*
Ήρθες και πήρες
απ’ τη στεγνή καρδιά μου
τη βαρυχειμωνιά.
Τώρα κοιτάζω μόνον Εσένα πάλι
κι έχω την ξαστεριά.
Αφού μ’ αγαπάς
έχω το χρώμα της χαράς.
Αφού μ’ αγαπάς
δε με τρομάζει ο Χιονιάς.
*από την ποιητική συλλογή «Μόνον ο Θεός μπορεί να με ξυπνήσει» του Ανέστη Πεταλίδη, Εκδόσεις «Ο Λόγος»
(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)
118. Τι είναι πιο επιθυμητό στον άνθρωπο; Η λύτρωσίς του από τα δεσμά της αμαρτίας, η συγχώρησίς του και η κατάκτησις της αγιότητας. Γιατί; Γιατί οι αμαρτίες, όπως λόγου χάριν η υπερηφάνεια, η κακή συμπεριφορά προς τον πλησίον, η φιλαργυρία, ο φθόνος κ.λ.π., μας χωρίζουν από τον Θεό, την Πηγή της Ζωής, μας αποξενώνουν από τις καρδιές των άλλων ανθρώπων και μας οδηγούν στον πνευματικό θάνατο. Ενώ η αγαθή, ταπεινή και στοργική συμπεριφορά προς τους άλλους, ακόμη και προς τους εχθρούς μας, η απλότης, η ανιδιοτέλεια, η ολιγάρκεια, η πλατειά και χωρίς μνησικακίες καρδιά, καθώς και όλες οι άλλες αρετές, μας ενώνουν με τον Θεό και με τους ανθρώπους, που τους νοιώθουμε αδελφούς μας. Αξίωσέ με, Κύριε, να απαλλαγώ από την αμαρτία και να επιδοθώ με επιτυχία στην αρετή, με τη βοήθεια και τη συμπαράστασι της χάριτός σου. Ναι, Κύριε και Θεέ μου, χωρίς εσένα, «πονηροί όντες» (Ματθ. ιβ’ 34), δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε το καλό.
119. Δεν πρέπει να αντιδρούμε όμοια, δηλαδή με μίσος και εγωισμό, όπως συνηθίζει η αχρειωμένη ανθρώπινη φύσις, απέναντι σε όσους μας συμπεριφέρονται με εχθρότητα, με φθόνο, με εγωισμό. Απεναντίας, πρέπει να νοιώθουμε γι’ αυτούς οίκτο, γιατί είναι έτσι υποψήφιοι για την Κόλασι. Πρέπει να προσευχηθούμε γι’ αυτούς στον Θεό από τα βάθη της καρδιάς μας, να τους βγάλη από το σκοτάδι, να τους φωτίση με το φώς της χάριτός του. Όταν η θεία χάρις ξυπνήση τον αμαρτωλό, τότε εκείνος βλέπει καθαρά, μέσα στο φώς της, πόσο τερατώδεις και άφρονες ήσαν οι σκέψεις του, οι πράξεις του, οι ψυχικές του ροπές. Η καρδιά του, που έως τότε βρισκόταν σε πνευματικό λήθαργο, ανανήφει. Η χάρις την απαλάσσει από το κακό και το αντικαθιστά με την ευσπλαχνία, με την καλωσύνη, με την πραότητα. Έτσι, από εκεί και πέρα, ο άνθρωπος αυτός καλείται από τον Κύριο να αγαπά ακόμη και τους εχθρούς του: «ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τούς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισούσιν ὑμᾶς και προσεύχεσθε ὑπέρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς και διωκόντων ὑμᾶς» (Ματθ. ε’ 44).
(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 68-69)
116. Έχουμε συνηθίσει στα έργα του Θεού και έτσι τα εκτιμάμε ελάχιστα. Δεν μας κάνουν την εντύπωσι που θα έπρεπε να μας κάνουν. Λόγου χάριν, δεν εκτιμάμε κάθε άνθρωπο όπως θα έπρεπε, δηλαδή σαν το μεγαλύτερο έργο και θαύμα της θείας παντοδυναμίας και χάριτος. Ας ατενίζουμε κάθε άνθρωπο, είτε ανήκει στο στενό μας περιβάλλον είτε είναι ένας ξένος και άγνωστός μας, σαν κάθε τι το αέναα νέο στον κόσμο του Θεού, σαν την κορωνίδα της δημιουργικής δυνάμεως και σοφίας του Κυρίου. Το ότι αυτά τα θαύματα είναι τόσο πολλά γύρω μας, δεν είναι λόγος να μη τους δίνουμε τη σημασία που αξίζουν. Εκτίμα και αγάπα τον πλησίον σου, σαν τον εαυτό σου, σταθερά και αναλλοίωτα. Μάθε να ατενίζης κάθε άνθρωπο σαν ένα καινούργιο θαύμα του Θεού.
117. Άλλοτε, ο καιρός είναι ωραίος, ευχάριστος, ευεργετικός για το σώμα μας. Ο ήλιος λάμπει, ο ουρανός είναι πενταγάλανος, η θερμοκρασία δεν μας ενοχλεί. Άλλοτε, ο καιρός γίνεται άσχημος. Μαύρα σύννεφα σωριάζονται, πνέει κατάψυχρος βορριάς, το κρύο μας περονιάζει. Τη μία φορά, νοιώθουμε ευδιαθεσία. Την άλλη, κατήφεια και στενοχώρια.
Το ίδιο συμβαίνει και στην πνευματική ζωή. Άλλοτε, η ψυχή μας νοιώθει φωτόλουστη, είναι σε μία μακαρία κατάσταση, όλο ειρήνη και γλυκειά θαλπωρή. Άλλοτε πάλι, τυλίγεται από κρυερό σκοτάδι. Η πρώτη κατάστασις προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα. Η άλλη, από τον Διάβολο. Είναι ανάγκη να συνηθίσουμε τον εαυτό μας να ζη και στις δύο αυτές καταστάσεις και στα δύο αυτά είδη πνευματικού καιρού. Στην μεν πρώτη περίπτωσι, να μην πέφτουμε σε ακηδία και ανεμελιά. Στη δεύτερη, να μην παρασυρθούμε από την απόγνωσι, αλλά να καταφεύγουμε στον Κύριο.
(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 67-68)
Αν και μυστηριακά δεν μπορούμε να δεχτούμε τον Κύριό μας περισσότερο από μία φορά την ημέρα, ωστόσο πνευματικά και νοερά μπορούμε να τον δεχόμαστε κάθε ώρα και στιγμή μέσω της εργασίας όλων των αρετών και των εντολών, ειδικά όμως μέσω της θείας προσευχής και μάλιστα της νοερής (1). Ο Κύριος βρίσκεται κρυμμένος στις άγιες εντολές Του κι όποιος πράττει μια αρετή ή εντολή, δέχεται ταυτόχρονα στην ψυχή του και τον κρυμμένο μέσα σ’ αυτές Κύριο, ο οποίος υποσχέθηκε να κατοικήσει μαζί με τον Πατέρα Του, σε κείνον που θα τηρήσει τις εντολές Του, λέγοντας, «Εάν κάποιος με αγαπά, θα τηρήσει τα λόγια μου κι ο Πατέρας μου θα τον αγαπήσει και θα έλθουμε σ’ αυτόν και θα κατοικήσουμε σ’ αυτόν μαζί» (Ιωάν. 14,23) (2). Αυτή η κοινωνία και ένωση με το Θεό δεν μπορεί να μας αφαιρεθεί από κανένα άλλο δημιούργημα, παρά μόνο από δικιά μας αμέλεια ή από κανένα άλλο δικό μας σφάλμα. Και μερικές φορές αυτή η κοινωνία είναι τόσο καρποφόρα και ευάρεστη στο Θεό, όσο ίσως δεν είναι πολλές άλλες μυστηριακές κοινωνίες, εξαιτίας της έλλειψης προϋποθέσεων εκείνων που τις δέχονται (3). Λοιπόν, όσες φορές έχεις ανάλογη διάθεση και προετοιμαστείς για μία τέτοια νοερή κοινωνία, θα βρεις πρόθυμο και έτοιμο τον Υιό του Θεού, ο οποίος από μόνος Του σε τρέφει πνευματικά με τα ίδια Του τα χέρια.
Και για να προετοιμαστείς γι’ αυτή τη νοερή κοινωνία πράξε ως εξής. Στρέψε το νου σου στο Θεό και βλέποντας με ένα σύντομο βλέμμα από το ένα μέρος τις αμαρτίες σου κι από το άλλο το Θεό, λυπήσου για τη ζημιά (4) που του προξένησες και με κάθε ταπείνωση και πίστη παρακάλεσέ τον να καταδεχτεί να έρθει στη φτωχή σου ψυχή με νέα χάρη, για να την γιατρέψει και να τη δυναμώσει κατά των εχθρών.
Όταν πάλι πρόκειται ν’ ασκηθείς και να σκληραγωγηθείς εναντίον κάποιας επιθυμίας σου ή να κάνεις μια νέα πράξη αρετής ή να τηρήσεις κάποια εντολή, κάνε το όλο αυτό με σκοπό να προετοιμάσεις την καρδιά σου για το Θεό, ο οποίος τη ζητά παντοτινά. Στρεφόμενος ύστερα σ’ Αυτόν, φώναξέ τον με επιθυμία να έρθει με τη χάρη Του να σε γιατρέψει και να σε ελευθερώσει από τους εχθρούς, για να έχει μόνο Αυτός υπό την εξουσία Του την καρδιά σου.
Άλλοτε, ενθυμούμενος τις προαναφερόμενες προσευχές της μυστηριακής κοινωνίας, πες με καρδιά γεμάτη έξαψη: «Πότε, Κύριέ μου, να σε δεχτώ άλλη μία φορά; Πότε; Πότε; κ.λπ.» Κι αν θελήσεις να προετοιμαστείς για να κοινωνήσεις πνευματικά με ακόμη καλύτερο τρόπο, κατεύθυνε και βάλε από το προηγούμενο βράδυ όλες τις σκληραγωγίες και τις πράξεις των αρετών και κάθε άλλο έργο που έχεις να κάνεις, προς αυτόν το σκοπό, δηλαδή στο να δεχτείς πνευματικά τον Κύριό σου. Και το πρωί, όταν ξημερώσει, σκέψου: «Τι καλό! Τι ευτυχία! Τι μακαριότητα υπάρχει σε κείνη την ψυχή που άξια μεταλαβαίνει μυστηριακά το πανάγιο Μυστήριο της ευχαριστίας!» Μ’ αυτό τον τρόπο αποκτώνται πάλι οι χαμένες αρετές και μεταστρέφεται η ψυχή στην προηγούμενή της ωραιότητα και κοινωνούνται σ’ αυτήν τα δωρεάν χαρίσματα που απορρέουν από το πάθος του Αναστάντος Υιού του Θεού. Και από την ενθύμηση της μυστηριακής κοινωνίας πέρασε στην πνευματική κοινωνία και συλλογιζόμενος ότι απολαμβάνεις νοερά τα ίδια σχεδόν αγαθά μ’ αυτήν (δηλαδή τη μυστηριακή κοινωνία), φρόντισε ν’ ανάψεις στην καρδιά σου μία μεγάλη επιθυμία για να τον δεχτείς πνευματικά και νοερά. Αφού γεμίσεις απ’ αυτή την επιθυμία στην καρδιά σου, να στραφείς προς τον Κύριο και να του πεις: «Επειδή, Κύριέ μου, δεν μπορώ να σε δεχτώ αυτή τη μέρα μυστηριακά, κάνε εσύ, ω αγαθότητα και δύναμη άκτιστη, να σε δεχτώ άξια τώρα πνευματικά και κάθε ώρα και μέρα, δίνοντάς μου νέα χάρη και δύναμη κατά των εχθρών μου. Και, μάλιστα, εναντίον εκείνου του πάθους και του εχθρού, στον οποίο, για να αρέσω σε σένα και να κάνω το θέλημά Σου, εναντιώνομαι και κάνω πόλεμο με τη βοήθειά Σου». (5)
Υποσημειώσεις
(1). Γιατί όλες οι άλλες αρετές με την ομοιότητα που έχουν προς το Θεό κάνουν βέβαια τον ενάρετο άνθρωπο ικανό να ενωθεί με το Θεό, αλλά δεν τον ενώνουν. Ενώ η νοερή προσευχή έχει τέτοια δύναμη, ώστε να ενώνει με το Θεό. Κατά κάποιο τρόπο, οι άλλες αρετές μοιάζουν με τα όργανα που ισιώνουν και προσαρμόζουν δυο σανίδια, ενώ η προσευχή μοιάζει με την κόλλα, η οποία ενώνει επιπλέον τα ταιριασμένα σανίδια. Γι’ αυτό και ο μέγας Γρηγόριος της Θεσσαλονίκης είπε ότι «η δύναμη αυτή της προσευχής ιερουργεί την ανάταση και ένωση του ανθρώπου με το Θεό, καθώς είναι σύνδεσμος των λογικών δημιουργημάτων με το Δημιουργό» (Περί προσευχής και καθαρότητας καρδίας, κεφ.α΄, Φιλοκαλία).
(2). Από αυτά τα λόγια ο άγιος Μάξιμος συμπεραίνει πως όποιος τηρεί τις εντολές του Κυρίου, δε δέχεται μόνο στην ψυχή του τον Κύριο, αλλά μαζί με Αυτόν δέχεται και τον συνενωμένο με Αυτόν Πατέρα και το αχώριστο με Αυτόν Άγιο Πνεύμα, κι αυτό σημαίνει ότι δέχεται στον εαυτό του όλη την Αγία Τριάδα και γίνεται κατοικία Της (Περί Θεολογίας, εκατοντάδα 1, κεφ. 72, Φιλοκαλία).
(3). Για τη Θεία Κοινωνία υπάρχουν κανόνες που ορίζουν πότε κάποιος δεν πρέπει να προσέλθει στο μυστήριο. Τους κανόνες αυτούς τους έχουν θεσπίσει οι Απόστολοι και οι Πατέρες της Εκκλησίας. Έτσι, όσοι δεν έχουν προϋποθέσεις για να μετέχουν στη Θεία Κοινωνία, αν μεταλάβουν είναι ένοχοι κατά τον απόστολο Παύλο (Α΄ Κορ. 11,27). Όμως για τη νοερή Θεία Κοινωνία δεν έχει καθοριστεί κανένας περιοριστικός κανόνας.
(4). Η φθορά και βλάβη της ψυχοσωματικής οντότητας του ανθρώπου με την αμαρτία είναι στην ουσία φθορά και καταστροφή του ναού του Θεού. Ο Τριαδικός Θεός ζητά και θέλει να εγκατασταθεί στο δημιούργημά Του, να το κάνει κατοικία Του, ενώ εμείς με την αμαρτία κάνουμε ζημιά, βλάβη και καταστρέφουμε αυτόν το ναό του Θεού, την κατοικία Του.
(5). Αλλά και όσοι δεν μπορούν συχνά και όταν θέλουν να λάβουν τη μυστηριακή κοινωνία, δηλαδή να μεταλάβουν το Χριστό που βρίσκεται στα μυστήρια, είτε γιατί βρίσκονται σε έρημο μέρος, όπου δεν υπάρχει ιερέας ούτε θυσιαστήριο και εκκλησία, είτε γιατί, παρόλο που βρίσκονται στον κόσμο, εμποδίζονται από τους Πνευματικούς, όχι για κάποιο σφάλμα τους που σύμφωνα με τους κανόνες των Πατέρων είναι εμπόδιο για την Κοινωνία, αλλά από την επικρατούσα πονηρή και διεστραμμένη συνήθεια*, αυτοί λέω, επειδή έχουν επιθυμία και αγάπη να κοινωνήσουν μυστηριακά το Χριστό, αλλά λόγω αυτών των αιτιών που είπαμε, είτε λόγω άλλων αιτιών δεν μπορούν, όλοι αυτοί ας λαμβάνουν νοερά και πνευματικά το Χριστό στον εαυτό τους, όπως λέει ο ιερός Νικόλαος ο Καβάσιλας στην «ερμηνεία της Λειτουργίας» (κεφ.42). Γιατί «ο ευρισκόμενος στα μυστήρια Χριστός, νοερά, αφανώς και αόρατα μεταδίδει σ’ αυτούς τον αγιασμό από τα μυστήρια, με τον τρόπο που Αυτός ξέρει».
* [Σε αυτό το ζήτημα αναφέρεται εκτενέστερα ο άγιος Νικόδημος στο βιβλίο του «Περί συχνής Θείας Μεταλήψεως». Είναι μια άσχημη συνήθεια να μην κοινωνούν των αχράντων μυστηρίων πιστοί που δεν έχουν λόγους να κωλύονται της Μετάληψης].
1301. ΥΠΑΡΞΙΣ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ.
Διάσημος ιεροκήρυξ μίλησε για την Θεία Πρόνοια. Στο τέλος της ομιλίας του τον πλησίασε ένας τσαγκάρης και του είπε:
- Θαυμάσια η ομιλία σας, Πάτερ, για την Θεία Πρόνοια, αλλά εγώ δεν πιστεύω καθόλου σε αυτήν. Η Θεία Πρόνοια δεν υπάρχει. Απόδειξις η κατάστασις της οικογένειας μου. Χρόνια με πίστη υπηρετώ το Θεό και τώρα που βρέθηκα στην ανάγκη, παρόλες τις προσευχές μου, δεν έχω καμία βοήθεια. Η Εφορία με κυνηγά και θα με κλείσουν μέσα. Φθάνω μέχρι του σημείου να αυτοκτονήσω.
- Στάσου, απάντησε ο ιεροκήρυξ, να σου αποδείξω πιο απτά ότι υπάρχει η Θεία Πρόνοια. Πάρε αυτό το ποσόν. Μου το έδωσε μια πλούσια κυρία, που παρακολούθησε το κήρυγμά μου και μου είπε να το δώσω στον πρώτο, που θα παρουσιασθεί μπροστά μου και θα έχει ανάγκη. Χωρίς δισταγμό το πήρε ο καλός μας και δόξασε το Θεό.
(Θησαυρός Γνώσεων και Ευσεβείας, Υακίνθου Γρατιανουπόλεως, σελ. 591)
«Σπάζοντας τα δεσμά του θανάτου»
Σε μια από τις επιστολές του ο απόστολος Παύλος λέει ότι, αν ο Χριστός δεν έχει αναστηθεί, τότε εμείς είμαστε οι πλέον αξιοθρήνητοι των ανθρώπων. Πράγματι, αν δεν έχει αναστηθεί, θα ήμαστε αξιολύπητοι, διότι όλη μας η πίστη, όλο αυτό που ονομάζουμε πνευματική εμπειρία μας και όλη η ζωή που οικοδομούμε πάνω σ’ αυτήν δεν θα ήταν τίποτε άλλο παρά μια αυταπάτη, ένα ψέμα, μια ψευδαίσθηση. Εμείς όμως είμαστε οι ευτυχέστεροι των ανθρώπων, επειδή όντως Χριστός Ανέστη. Και αυτό όχι απλώς εκατοντάδες και χιλιάδες αλλά εκατομμύρια ανθρώπων το γνωρίζουν από προσωπική και άμεση εμπειρία. Είναι πάρα πολλοί αυτοί που θα έλεγαν: Ο Θεός υπάρχει διότι τον έχω συναντήσει. « Χριστός Ανέστη» διότι Τον έχω συναντήσει Αναστημένο.
Και όχι μόνο κατά τρόπο πνευματικό, αλλά και σωματικό – έχουμε τη μαρτυρία των Αποστόλων, ανθρώπων απλών που έφυγαν μακριά από τον Γολγοθά, γνωρίζοντας ( νομίζοντας ότι γνωρίζουν) ότι από τη στιγμή που ο Κύριος τους αποκαθηλώθηκε από τον Σταυρό και ετάφη, είχε νικηθεί οριστικά και κάθε ελπίδα τους είχε για πάντα χαθεί. Και όμως, αυτοί οι ίδιοι γίνονται μάρτυρες της Αναστάσεως – απροετοίμαστοι, διστακτικοί και κατόπιν περιχαρείς. Περιχαρείς, διότι οι γυναίκες ήρθαν το πρωί να αλείψουν με μύρα τον Χριστό και διαπίστωσαν ότι το Σώμα Του δεν ήταν πια εκεί.
Ο Ιωάννης και ο Πέτρος έτρεξαν εκεί αργότερα, και ο τάφος ήταν άδειος. Και όταν πήγαν στους άλλους μαθητές, ρωτώντας, αμφιβάλλοντας, διστάζοντας, ο Χριστός τους παρουσιάστηκε και τους είπε: « Μη φοβάστε. Δεν είμαι φάντασμα, δεν είμαι μια ασώματη φιγούρα. Το φάντασμα δεν έχει σάρκα και οστά, καθώς εμέ θεωρείτε έχοντα»! Συνέφαγε μαζί τους, τους μίλησε, τον άγγιξαν! Και πράγματι, όπως λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Επιστολή του, οι Απόστολοι μαρτυρούν αυτό που είδαν με τα μάτια τους, αυτό που άκουσαν με τα αυτιά τους κι αυτό που με τα ίδια τους τα χέρια ψηλάφισαν: την αλήθεια! Ναι, Χριστός Ανέστη! Ανέστη όχι ως φάντασμα, όχι ως μια πνευματική παρουσία αλλά ως ο ζωντανός Θεός με το σώμα Του, το σώμα με το οποίο ενσαρκώθηκε. Και πράγματι, αν πιστεύουμε ότι ο Κύριος Ιησούς Χριστός ήταν ο ίδιος ο Θεός που έγινε άνθρωπος για τη σωτηρία του κόσμου, τότε, αυτό που ξεπερνάει τη φαντασία μας, είναι πώς Αυτός που είναι η ίδια η Ζωή, μπόρεσε και να πεθάνει. Και αντίθετα το πιο απλό και προφανές είναι ότι, αυτή η Αιώνια Ζωή εννοείται ότι θα έσπαζε τα δεσμά του θανάτου, θα πατούσε τον θάνατο και θα ανίστατο σωματικά, με τη σάρκα Του, δίνοντας έτσι, και σ’ εμάς υπόσχεση αναστάσεως.
Διότι, αναλαμβάνοντας Εκείνος την ανθρώπινη σάρκα, μας έδειξε ότι ο άνθρωπος είναι κάτι τόσο πελώριο και βαθύ, ώστε μπορεί να γίνει ένα με τον Θεό, να ενωθεί μαζί Του. Μας έδειξε ότι όντως, ένα ανθρώπινο πλάσμα τότε μόνο είναι πλήρες, όταν είναι σε ταύτιση με τον Θεό, όταν γίνεται κοινωνός θείας φύσεως, για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του αποστόλου Πέτρου. Η ανάσταση είναι μια αποκάλυψη του ελέους, της δυνάμεως, της αγάπης του Θεού… αλλά και της μεγαλοσύνης του ανθρώπου. Ο θάνατος δεν μάς φοβίζει πια. Έχει γίνει η θύρα μας προς την αιωνιότητα και ξέρουμε ότι θα έρθει μια μέρα που η φωνή Αυτού που έφερε στην ύπαρξη όλα τα όντα, η φωνή του Σωτήρα μας, θα ηχήσει και πάλι. Θα σταθούμε τότε όλοι ενώπιον του Θεού, περιβεβλημένοι την αιωνιότητα, με μια σάρκα που θα είναι μέρος αυτής της αιωνιότητας. Ας εμπιστευθούμε τον λόγο του Θεού, ας ξεπεράσουμε τις αμφιβολίες και τους δισταγμούς μας, ας Τον ακούσουμε να μάς μιλά και ας ανταποκριθούμε στο Λόγο Του και στο γεγονός της Αναστάσεως Του με πίστη και ευγνωμοσύνη! Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανέστη!
( Μητρ. Anthony Bloom, « Στο φως της Κρίσης του Θεού», εκδ.Εν πλω)
Μου το βεβαιώνει η συνείδηση μου πριν απ’ όλα. Κατόπιν ο νους μου και η βούληση μου.
Πρώτον, η συνείδηση μου λέει: τόσα πάθη που υπέστη ο Χριστός για το καλό και τη σωτηρία των ανθρώπων δεν θα μπορούσαν να επιβραβευτούν με τίποτε άλλο παρά με την ανάσταση και την υπερκόσμια δόξα. Τα ανείπωτα πάθη του Δικαίου στεφανώθηκαν με την ανείπωτη δόξα. Αυτό μου δίνει ικανοποίηση και ηρεμία.
Δεύτερον, ο νους μου λέει: χωρίς την λαμπρή αναστάσιμη νίκη όλο το έργο του Υιού του Θεού θα παρέμενε στον τάφο, ολόκληρη η αποστολή Του θα ήταν μάταιη.
Τρίτον, η βούληση μου λέει: η ανάσταση του Χριστού με έσωσε από τους ταλαντευόμενους δισταγμούς ανάμεσα στο καλό και το κακό, και με θέτει αποφασιστικά στον δρόμο του καλού. Και αυτό μου φωτίζει τον δρόμο και μου δίνει στήριγμα και δύναμη.
Εκτός από τις τρεις φωνές, οι οποίες από μέσα μου βεβαιώνουν εμένα, υπάρχουν και άλλοι ασφαλώς μάρτυρες που το βεβαιώνουν. Είναι οι ένδοξες μυροφόρες γυναίκες, είναι οι δώδεκα μεγάλοι απόστολοι, και πέντε εκατοντάδες άλλων μαρτύρων, που όλοι μετά την ανάσταση Του, Τον έβλεπαν και Τον άκουγαν, όχι στον ύπνο τους αλλά στην πραγματικότητα, και όχι μόνο για ένα λεπτό αλλά για σαράντα ολόκληρες ημέρες. Μου το βεβαιώνει εκείνος ο πύρινος Σαύλος, ο μεγαλύτερος Εβραίος διώκτης του χριστιανισμού. Μου το μαρτυρεί, ότι είδε εκείνο το φως του αναστηθέντα Κυρίου καταμεσής της ημέρας και ότι άκουσε τη φωνή Του και ότι υπάκουσε την εντολή Του. Αυτήν τη μαρτυρία ο Παύλος δεν ήθελε να την αρνηθεί ούτε μετά από τριάντα χρόνια, ούτε ακόμα και την ώρα που στη Ρώμη του Νέρωνα η μάχαιρα έπεφτε στο κεφάλι του. Μου το βεβαιώνει και ο άγιος Προκόπιος, αρχηγός του Ρωμαϊκού στρατού που ξεκίνησε να αφανίσει τους χριστιανούς στις χώρες της ανατολής, και στον οποίον εμφανίστηκε ξαφνικά ζωντανός ο Χριστός και τον γύρισε με το μέρος Του. Κι αντί να σφάξει ο Προκόπιος τους χριστιανούς, αυτοβούλως παραδόθηκε για να τον σφάξουν στο όνομα του Χριστού. Μου το βεβαιώνουν ακόμα χιλιάδες μαρτύρων του Χριστού στις φυλακές, στους τόπους εκτελέσεων μέσω αιώνων και αιώνων, από τους μάρτυρες των Ιεροσολύμων μέχρι τους μάρτυρες των Βαλκανίων, έως τις μέρες μας, έως τους νεότερους Μοσχοβίτες μάρτυρες.
Μου το βεβαιώνουν και όλες οι δίκαιες και αγαθές ψυχές, τις οποίες συχνά συναντώ στη ζωή και οι οποίες χαίρονται όταν ακούν ότι ο Χριστός αναστήθηκε εκ νεκρών. Αυτό ανταποκρίνεται στη συνείδηση τους, δονεί την ψυχή τους και ευφραίνει την καρδιά τους. Μαρτυρία παίρνω και από τους αμαρτωλούς και αντιπάλους του Χριστού. Μόνο και μόνο με το ότι αυτοί, ως αμαρτωλοί και μοχθηροί, απορρίπτουν την ανάσταση του Χριστού εγώ βεβαιώνομαι για το αντίθετο. Σε κάθε δικαστήριο τίθεται θέμα της συμπεριφοράς των μαρτύρων και ως εκ τούτου σταθμίζουν την αξία της μαρτυρίας τους. Όταν νηφάλιοι, καθαροί και άγιοι μάρτυρες ισχυρίζονται πως ξέρουν ότι ο Χριστός ανέστη, λαμβάνω με ευχαρίστηση την μαρτυρία τους ως αληθή. Αλλά όταν οι ακάθαρτοι, άδικοι και ασυνείδητοι απορρίπτουν την ανάσταση του Χριστού, μ’ αυτό ενδυναμώνουν τη μαρτυρία των πρώτων και μου βεβαιώνουν ακόμα περισσότερο την αλήθεια της Ανάστασης του Κυρίου μου. Εφόσον αυτοί όσα απορρίπτουν, τα απορρίπτουν από κακεντρέχεια και όχι από γνώση.
Με βεβαιώνουν ακόμα αρκετοί λαοί και φυλές που μόνο η πίστη στην Ανάσταση του Χριστού τους έβγαλε από την άγρια κατάσταση στη διαφώτιση, από τη δουλεία στην ελευθερία, από το βούρκο του αμοραλισμού και του σκοταδισμού στο φως των τέκνων του Θεού. Και η ανάσταση του Σερβικού λαού μου μαρτυρεί την Ανάσταση του Χριστού. Ακόμα και η λέξη «Ανάσταση» εκ νεκρών μου βεβαιώνει το αυτονόητο. Γιατί χωρίς την Ανάσταση του Χριστού δεν θα υπήρχε ούτε καν η λέξη στις ανθρώπινες γλώσσες. Όταν ο Παύλος πρώτη φορά πρόφερε αυτή τη λέξη στην πολιτισμένη Αθήνα, οι Αθηναίοι εξεπλάγησαν και αναστατώθηκαν.
Και έτσι, τέκνα του Θεού, σας χαιρετώ κι εγώ.
Αληθώς Ανέστη ο Χριστός!
(Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Δρόμος δίχως Θεό δεν αντέχεται», εκδ. Εν πλω, 2008, σ.70-72)
Η ημέρα του Κυρίου
Η ημέρα του Κυρίου!
Πολλοί άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πως υπάρχει άνεμος, μέχρις ότου φυσήξει ο άνεμος. Άλλοι δεν σκέφτονται πως υπάρχει φως, μέχρι να νυχτώσει. Έτσι και πολλοί χριστιανοί δεν πίστευαν πως υπάρχει Θεός, μέχρι που φύσηξε ο δυνατός άνεμος του πολέμου. Μήτε που σκέφτηκαν το Θεό, όσο τους έλουζε το φως της ειρήνης και η ζωή τους χαμογελούσε. Αλλά, σαν ξέσπασε η λαίλαπα του πολέμου και το σκοτάδι του κακού σκέπασε τον κόσμο, τότε θυμήθηκαν το Θεό. Τότε, δεν μπορούσαν να σκεφτούν τίποτε άλλο παρά μόνο το Θεό.
Η ημέρα του Κυρίου! Στην Αγία Γραφή, ημέρα του Κυρίου ονομάζεται η ημέρα εκείνη που για τους ανθρώπους είναι νύχτα φρικτή, γεμάτη αίμα, καπνό, φόβο, τρόμο, πυρετό, κραυγές και φωτιά. Αυτή η ημέρα λέγεται στο ιερό βιβλίο του Θεού ημέρα του Κυρίου. Αναρωτιέστε πώς συμβαίνει αυτό και γιατί έρχεται αυτή η ημέρα; Μέσα στις άγριες συνθήκες του αφόρητου πόνου και της φωτιάς, οι καλοζωισμένοι άνθρωποι οδηγούνται στην πλήρη επίγνωση πως ο Θεός είναι « τα πάντα» και ο άνθρωπος ένα «τίποτε». Οι περήφανοι άνθρωποι γνωρίζουν την ντροπή, οι αλαζόνες σκύβουν το κεφάλι τους κάτω στη γη, οι πλούσιοι περπατούνε με τσέπες άδειες, οι άρχοντες αναζητούν ακόμη και κάποιον δούλο για συντροφιά, οι αξιωματικοί του στρατού χάνουν τα παράσημα τους, οι αμέριμνοι ιερείς κλαίνε μπροστά στους κατεστραμμένους ναούς και οι άπληστες για χρήματα γυναίκες ετοιμάζουν για γεύμα το πιο λιτό φαγητό.
Όλοι τους αναλογίζονται τη μεγαλοσύνη του Δημιουργού και τη μηδαμινότητα του ανθρώπου. Κατανοείτε λοιπόν, για ποιο λόγο αυτή η τρομακτική νύχτα ονομάζεται ημέρα του Κυρίου. Ονομάζεται ημέρα του Κυρίου επειδή φανερώνεται ο Θεός. Όσο καιρό ξημερώνει η απλή καθημερινή ημέρα, ο άνθρωπος δε μνημονεύει το Θεό. Αντιθέτως, τα πάντα βάζει πάνω από το Θεό, ακόμη και τον εαυτό του. Όσο ξημερώνει η απλή καθημερινή ημέρα γελάει περιπαικτικά με όσους εκκλησιάζονται και χλευάζει αυτούς που τον καλούν στην εκκλησία για να προσευχηθεί. Όταν όμως φτάνει η ημέρα του Κυρίου, όλοι επιστρέφουν στο Θεό, αναγνωρίζουν την εξουσία Του, ρωτάνε για το πού βρίσκεται η εκκλησία, δείχνουν σεβασμό στους ιερείς, αναζητούν θεολογικά βιβλία να διαβάσουν, αναστενάζουν, αισχύνονται για το παρελθόν τους, μετανιώνουν για τις αμαρτίες τους. Την ημέρα του Κυρίου οι άνθρωποι προσφέρουν βοήθεια στους φτωχούς, επισκέπτονται τους ασθενείς, νηστεύουν και κοινωνούν. Αρχίζουν να σκέφτονται το θάνατο που πλησιάζει και αναλογίζονται την άλλη ζωή, εκεί που η ημέρα του Κυρίου είναι διαφορετική. Εκεί στην άλλη ζωή, η ημέρα του Κυρίου είναι ευλογημένη, φωτεινή και αιώνια. Την ημέρα του Κυρίου στην άλλη ζωή, ο άνθρωπος θα είναι πιο σπάνιος και πιο ακριβός και από το πιο ατόφιο και πιο ακριβό χρυσάφι.
Αδελφοί μου, αναρωτιέστε για ποιο λόγο επιτρέπει ο Θεός να έρχονται τόσες δυσκολίες στον κόσμο; Ο Θεός επιτρέπει τόσες δυσκολίες για να αποκτήσει ο άνθρωπος πάλι την αξία του, για να αξίζει ο άνθρωπος περισσότερο και από το πιο καθαρό και πιο ακριβό χρυσάφι. Στις μέρες μας η αξία του ανθρώπου είναι μικρότερη από την αξία του χρυσού. Και αυτό είναι κάτι που είναι αντίθετο με το σχέδιο του Θεού για τον άνθρωπο. Και ό,τι δεν είναι σύμφωνο με την πρόνοια του Θεού, πρέπει να ραγίσει, να γκρεμιστεί, να πεθάνει, να χαθεί. Αν το μαθαίναμε αυτό πριν, τότε δεν θα παθαίναμε τίποτε. Θα ήμασταν δυνατοί, θα ζούσαμε ειρηνικά, γαλήνια, με αγάπη, με σεβασμό στον συνάνθρωπο μας, δοξάζοντας τον Τριαδικό Θεό. Αυτού η δόξα εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
(Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς , Επισκόπου Αχρίδος, ‘Μέσα από το παράθυρο της φυλακής – Μηνύματα στο λαό’, εκδ. « Ορθόδοξος Κυψέλη» σελ.31-34)
Η σφαγή των πριγκίπων
Ο άγιος Βλαδίμηρος, ο πρώτος χριστιανός ηγεμόνας των Ρώσων, είχε έντεκα γιους. Μετά την κοίμηση του ( 1015) ο μεγαλύτερος, ο Σβιατοπόλκ, αποπειράθηκε ν’ απαλλαγή από τους αδελφούς του και να γίνη ο μόνος άρχοντας της Ρωσίας. Διάλεξε πρώτο στόχο της επιθέσεως του τον πρίγκιπα Βόρι, που δεν ήταν ακόμη είκοσι χρονών.
Ο Βόρις βρισκόταν επικεφαλής ενός στρατεύματος, όταν πληροφορήθηκε τα σχέδια του ετεροθαλούς αδελφού του. Αν και νεαρός, ήταν αγαπητός στους άνδρες του και είχε αναγνωριστή σαν επιδέξιος αρχηγός στην υπεράσπιση της πατρίδος εναντίον των εχθρών. Εν τούτοις, αντί ν’ αντισταθή στον Σβιατοπόλκ, παραδόθηκε και θανατώθηκε χωρίς οίκτο.
Ήταν στην ακμή της νεότητος του και ασφαλώς επιθυμούσε να ζήση σαν καλός χριστιανός. Όμως ένιωσε ότι δεν είχε το δικαίωμα να υπερασπίση τη ζωή του προξενώντας το θάνατο άλλων ανθρώπων. Ήταν πρόθυμος να οδηγήση τα παλληκάρια του στη μάχη, όταν θα προστάτευαν τα σπίτια τους και τις οικογένειες τους από τις βαρβαρικές επιδρομές, αλλ’ αυτή τη φορά η περίπτωση ήταν διαφορετική, γιατί ο εχθρός δεν ήθελε παρά τον δικό του μόνο θάνατο. Ο Βόρις αποφάσισε να θυσιάση τη ζωή του και να διαφυλάξη τους ανθρώπους που τελούσαν κάτω απ’ τις διαταγές του.
Ο αδελφός του Γκλεμπ ακολούθησε το παράδειγμα του και θανατώθηκε με παρόμοιες συνθήκες λίγες μέρες μετά.
Ο ρωσικός λαός συγκινήθηκε βαθύτατα με τη στάση των νεαρών πριγκίπων. Η συμπεριφορά τους δεν είχε προηγούμενο στην ιστορία. Οι επίσκοποι έκριναν τη θυσία των νέων μάταιη, αλλά η ετυμηγορία των ίδιων των Ρώσων δεν ήταν τέτοια. Αναγνώρισαν ότι ο θεληματικός θάνατος των αδελφών ήταν αγνή χριστιανική πράξη, εκπλήρωση της εντολής του Χριστού, να αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου. Κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης οι ιεράρχες ενέδωσαν στην αντίθετη τους γνώμη και οι πρίγκιπες Βόρις και Γκλεμπ ήταν οι πρώτοι που ανακηρύχθηκαν άγιοι από τη Ρωσική Εκκκησία (1020).
Παραμένουν μέχρι σήμερα μεταξύ των πιο αγαπητών μελών της χριστιανικής οικογένειας του ρωσικού λαού και το παράδειγμα τους δεν παύει να εμπνέη θαυμασμό. Ο Βόρις και ο Γκλεμπ δεν ονομάστηκαν μάρτυρες γιατί δεν πέθαναν υπερασπίζοντας την πίστη. Ονομάστηκαν « παθοφόροι». Μαρτύρησαν για την αγάπη.
(Οι Ρώσοι και η Εκκλησία τους)
( Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Γ΄, σελ.103-105)
"Η ζωή μας εξαρτάται από το θέλημά μας"
Βρέθηκα σε μια συζήτηση που έχει ανοίξει ο Γέροντας πάνω στον τρόπο ζωής μας.
Είπε τα εξής περίπου, απ' ότι εγώ κατάλαβα: "Η ζωή μας εξαρτάται από το θέλημά μας.
Ό,τι θέλουμε κι όπως θέλουμε μπορούμε να ζήσουμε. Δεν υπάρχουν εμπόδια ούτε δυσκολίες, για να κάνουμε αυτό που θέλουμε.
Αλλά ούτε και δικαιολογίες. Πρέπει να ζούμε κατά Χριστόν, κι αυτό μπορούμε να το κάνουμε.
Η νηστεία είναι ένας σωστός τρόπος ζωής. Δεν κινδυνεύει κανείς από τη νηστεία… Δεν παθαίνουν τίποτα.
Ξέρω πολύ καλά ότι δεν έχουν αρρωστήσει ποτέ". Αρρωσταίνει κανείς όταν δένεται με πρόσωπα και με πράγματα, και όλα αυτά,
τα οποία είπε, μας τα επιβεβαίωσε, επειδή τα έζησε ο ίδιος.
[Ί 194]
"Αρρώστιες από δαιμονική επήρεια"
Βρισκόμουν στο κελί του Γέροντα στα Καλλίσια.
Μιλούσαμε για θέματα υγείας και προσπαθούσε να μου αποσαφηνίσει, ότι οι αρρώστιες οφείλονται σε δαιμονικές ενέργειες, σε αμαρτίες.
Για να με βοηθήσει να τον καταλάβω, μου διηγήθηκε το εξής περιστατικό:
"Με επισκέφθηκε στο κελί μου μία κυρία τελείως απελπισμένη, που κινδύνευε να πεθάνει από τη λύπη της.
Αιτία ήταν ο άνδρας της, που υπέφερε πολύ από άσθμα, όπως μου έλεγε, και τον λυπόταν, αλλά δεν μπορούσε να τον βοηθήσει,
κι αυτό την στενοχωρούσε.Εγώ όμως είδα άλλα πράγματα.Θα σε βοηθήσω, της είπα, εσύ όμως δέχεσαι να κάνεις αυτό που θα σου πώ;
Θα κάνω ό,τι μου πείτε, μου απάντησε. Της λέω: Θα φύγεις τώρα απ' εδώ και θα πας στο σπίτι σου.
Θα μπεις από την κυρία είσοδο και θα πας στο δωμάτιο όπου βρίσκεται ο άρρωστος άνδρας σου.
Θα μείνεις λίγο μαζί του και θα προσέξεις τί θα κάνει. Έπειτα θα σηκωθείς και θα του πείς:
Θέλω να βγω για καμιά ώρα στην αγορά για ψώνια. Εσύ όμως δε θα πας στην αγορά, αλλά θα κάνεις τον κύκλο του σπιτιού
και θα μπείς από την πίσω πόρτα, στην κουζίνα, που συνορεύει με το δωμάτιό του. Πρόσεξε όμως να μη σε αντιληφθεί.
Εκεί στην κουζίνα θα μείνεις περίπου μία ώρα και θα στήσεις αυτί, ν' ακούσεις τί θα κάνει.
Όταν έρθει η ώρα, θα βγείς από την πίσω πόρτα, θα κάνεις πάλι τον κύκλο και θα μπεις από εμπρός από το δωμάτιό του.
Πάλι θα προσέξεις, τί θα κάνει μόλις σε δεί. Η κυρία έκανε όπως της είπα. Την άλλη μέρα ξαναήρθε.
Τί έγινε; τη ρώτησα. Μόλις μπήκα, μου λέει, από την μπροστινή πόρτα, στο δωμάτιο του συζύγου μου, άρχισε να βήχει δυνατά,
να φτύνει κάτω και να μου κάνει πικρά παράπονα, ότι δεν τον αγαπώ, δεν τον λυπάμαι καθόλου και τον αφήνω μόνο του να υποφέρει.
Έπειτα από λίγο του είπα, ότι θα βγώ στην αγορά για καμιά ώρα. Νέα βηξίματα και παράπονα.
Όταν μπήκα στην κουζίνα, παρατήρησα ότι στο δωμάτιο του ανδρός μου επικρατούσε άκρα ησυχία.
Πέρασε μία ώρα και ξαναγύρισα κοντά του. Μόλις άνοιξα την πόρτα και με είδε, άρχισε πάλι ο βήχας και τα παράπονα ότι,
όση ώρα έλειψα, υπέφερε πολύ, έβηχε, φώναζε και βοήθεια και πάρα λίγο να πεθάνει ολομόναχος.
Κατάλαβες τώρα, τί συμβαίνει; τη ρώτησα.Τα έχω μπερδεμένα, δεν ξέρω τί να υποθέσω, μου απάντησε.
Θα σου τα εξηγήσω εγώ, της είπα. Ο άνδρας σου έχει μέσα του δαιμόνιο. Το είδα από τη στιγμή που ήρθες χθες.
Το δαιμόνιο του έφερε το άσθμα του άνδρα σου θέλει να σε ξεκάνει.
Εσύ επειδή είσαι πολύ ευαίσθητη και πονετική, καθώς τον βλέπεις να υποφέρει και να σου κάνει διαρκώς παράπονα ότι δεν ενδιαφέρεσαι γι' αυτόν,
όλο και λιώνεις από τη στενοχώρια σου. Εκείνος όμως δε στεναχωριέται.
Βήχει και φτύνει και σου παραπονιέται, μόνο όταν βρίσκεσαι κοντά του, γιατί έχει βάλει στόχο εσένα.
Μόλις φεύγεις και δε σε βλέπει, ησυχάζει. Η κυρία με κοίταζε και σιγά σιγά καταλάβαινε τί συμβαίνει.
Της είπα τί να κάνει, για να πολεμήσει το δαιμόνιο και να γλιτώσει κι αυτή κι ο άνδρας της.
Με άκουσε και τώρα πάνε καλύτερα". Μου έκανε εντύπωση, από τη μιά πλευρά, η ανθρωποκτόνος δολιότητα του δαιμονίου,
και από την άλλη η οξύτατη διόραση του Γέροντα και η ιαματική παρέμβασή του.
Μου γεννήθηκε η απορία και τον ρώτησα: Γέροντα, το άσθμα αυτό ήταν ψυχολογικό, δηλαδή φανταστικό;
"Όχι" μου απάντησε, "ήταν πραγματικό άσθμα, οργανικό, αλλά προερχόταν από το δαιμόνιο, που το χρησιμοποιούσε σαν φονικό όπλο εναντίον αυτής της γυναίκας".
[Γ 187-90]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, σελ.89-91)