«Όποιος έχει μέσα του το φως του παναγίου Πνεύματος, μην αντέχοντας να το βλέπει, πίπτει στη γη πρηνής, κράζει και βοά μ’ έκπληξη και δυνατό φόβο σαν να είδε και έπαθε κάτι υπέρ φύση, υπέρ λόγο, υπέρ έννοια· και γίνεται όμοιος με άνθρωπο, του οποίου τα σπλάγχνα από κάπου πήραν φωτιά και ο οποίος φλεγόμενος από αυτήν και μη μπορώντας να βαστάση την πύρα της φλόγας, είναι σαν εκστασιασμένος και δεν δύναται να συγκεντρωθεί, αλλά πηγάζοντας συνεχώς άφθονα δάκρυα και δροσιζόμενος από αυτά, εξάπτει δυνατότερη την φωτιά του πόθου. Τότε χύνει περισσότερα δάκρυα και πλυνόμενος με την ροή τους απαστράπτει λαμπρότερα· όταν δε, αφού εκπυρωθεί ολόκληρος, γίνεται σαν φως, τότε εκπληρώνεται το λόγιο, «Θεός ενούμενος με θεούς και γνωριζόμενος», τόσο μάλιστα όσο ενώθηκε ήδη με τους συναφθέντας και αποκαλύφθηκε στους γνωρίσαντας» (19Α,487)
«Ούτε αυτές (οι αρετές) μπορούν μόνες να κάνουν καθαρή την καρδιά, χωρίς την παρουσία και ενέργεια του Πνεύματος. Διότι, όπως ο χαλκεύς την μεν τέχνη του επιδεικνύει με τα εργαλεία του, χωρίς όμως την ενέργεια του πυράς δεν μπορεί να κατασκευάσει κανένα έργο καθόλου, έτσι λοιπόν και ο άνθρωπος όλα τα κάμει και χρησιμοποιεί ως εργαλεία τις αρετές, χωρίς όμως την παρουσία του πνευματικού πυρός μένουν ανενέργητα και ανωφελή, μη μπορώντας να καθαρίσουν τον ρύπο και την ακαθαρσία της ψυχής» (19Α, 493)
«Όπου υπάρχει βαθειά ταπείνωσις, εκεί υπάρχει και άφθονο δάκρυ και όπου είναι αυτά, εκεί υπάρχει και η παρουσία του αγίου και προσκυνητού Πνεύματος»(19Α,493)
"σάρξ και αίμα δεν κληρονομεί βασιλεία Θεού, που είναι το άγιο Πνεύμα" ((19Α,501)
«Στην αγάπη αυτή δεν μπορεί να εγγίσει ποτέ κανένας άνθρωπος, αν δεν καθαρίσει πρωτύτερα την καρδιά του με μετάνοια και άφθονα δάκρυα, και δεν προχωρήσει στο βυθό της ταπεινοφροσύνης και δεν εγκυμονήσει το πανάγιο Πνεύμα»(19Γ,75)
«Όπως δηλαδή το σώμα μας, είτε ασθενεί είτε όχι, είναι αδύνατο να κινείται ή γενικά να ζει χωρίς ψυχή, έτσι και η ψυχή, είτε αμαρτήσει είτε όχι, χωρίς το άγιο Πνεύμα είναι νεκρή και δεν μπορεί καθόλου να ζήσει την αιώνια ζωή… Πες λοιπόν, πώς θα μπορούσες να ζεις αληθινά, αν δεν ενωθείς με την αληθινή ζωή, δηλαδή με το άγιο Πνεύμα, δια του οποίου κάθε πιστός αναγεννάται και αναζωώνεται εν Χριστώ» (ΕΠΕ, τ. 19Γ, σ. 41).
«Και βασιλεία των ουρανών είναι η μετοχή του αγίου Πνεύματος. Διότι αυτό σημαίνουν τα λόγια, «η βασιλεία των ουρανών είναι μέσα μας», για να φροντίσομε να λάβουμε και να έχομε μέσα μας το άγιο Πνεύμα» (τ. 19Γ, σελ.497-499).
«Διότι δια του αγίου Πνεύματος γίνεται η ανάσταση όλων. Και δεν εννοώ την ανάσταση των σωμάτων που θα γίνει στην συντέλεια (διότι τότε θα σαλπίσει ο άγγελος και θ’ αναστηθούν τα νεκρά σώματα), αλλά την πνευματική αναγέννηση και ανάσταση των νεκρών ψυχών, που γίνεται κάθε ημέρα πνευματικώς, την οποία δίδει δια του Παναγίου Πνεύματος, αυτός που πέθανε μία φορά και αναστήθηκε, και που ανασταίνεται με όλους και σε όλους που ζουν αξίως, συνανασταίνοντας τις ψυχές που πέθαναν μαζί του με την διάθεση και με την πίστη, και δωρίζοντας σ’ αυτές ήδη από την εδώ ζωή την βασιλεία των ουρανών» (τ. 19Γ, σ. 515).
«ήλιος χωρίς φως, πώς θα μπορούσε να λεχθεί ήλιος; Και άνθρωπος χωρίς την κοινωνία του παναγίου Πνεύματος πώς θα μπορούσε να ονομασθεί άγιος;» (τ. 19Δ, σ. 67).
«Εάν εκτελέσω όλα τα προηγούμενα και λάβω άγιο Πνεύμα· διότι αυτό είναι ο σπόρος του Χριστού, με τον οποίο εμείς οι φτωχοί και θνητοί γινόμαστε συγγενείς του, και ο οποίος, εάν πέσει στην καλή γη, καρποφορεί σε τριάντα και εξήντα και εκατό, και αυτό ακριβώς είναι η βασιλεία των ουρανών, ενώ όλα τα αλλά χωρίς αυτό σε τίποτε δεν ωφελούν» (τ. 19Δ, σελ. 435-437).
«θα λάβουμε από εκείνον τη βασιλεία των ουρανών που είναι το άγιο Πνεύμα, και θα την έχουμε πάντοτε μέσα μας» (τ. 19Δ, σ. 449).
«Βλασφημία στο άγιο Πνεύμα, όπως λέγει ο μέγας Βασίλειος, είναι το να αποδίδει κάποιος τις ενέργειές του στο αντίθετο πνεύμα» (τ. 19Δ, σ. 451).
«Η θύρα είναι ο Υιός· διότι λέγει, «εγώ είμαι η θύρα». b· διότι λέγει, «λάβετε Πνεύμα άγιο· αν συγχωρήσετε τις αμαρτίες κάποιων, θα τους συγχωρηθούν, αν κάποιων δεν τις συγχωρήσετε, θα είναι ασυγχώρητες». Οικία πάλι είναι ο Πατέρας διότι λέγει, «στην οικία του Πατέρα μου υπάρχουν πολλές μονές». Πρόσεχε λοιπόν ακριβώς τη σημασία του λόγου. Εάν δεν ανοίξει το κλειδί (διότι λέγει «μ’ αυτό ανοίγει ο θυρωρός»), η θύρα δεν ανοίγεται· και αν δεν ανοιχτεί η θύρα, κανείς δεν εισέρχεται στην οικία του Πατέρα» (τ. 19Δ, σ. 465).
«Είναι η αγάπη Πνεύμα θείο παντουργό φως που φωτίζει, μα απ’ τον κόσμο αυτόν δεν είναι, ούτε κάτι απ’ τα του κόσμου, ούτε κτίσμα· αλλ’ άκτιστο είναι, άλλο από τα κτίσματα όλα, άκτιστο στα κτιστά μέσα» (τ. 19Ε, 183 στίχοι, σελ. 236-242).
«κι έδωσε (ο Χριστός) το θείο Πνεύμα που ’ναι η αγάπη η ίδια» (ο.π. 199, στίχοι 497-8).
«αλλά έστω αν λογισμό μικρό δεχτείς μες στην καρδιά σου, ή αντιπάθεια δίκαιη είτε άδικη για κάποιον, ή πεις λόγο έναν πονηρό ή άνομη κάνεις σκέψη, εάν με κλάματα θερμά πικρά δε μετανιώσεις κι αυτά με τη μετάνοιά σου από σένα δεν τα διώξεις, αλλά και κάθε λογισμό πονηρό της καρδιάς σου, δεν παραμένει αυτό ποτέ· γιατί ’ναι Πνεύμα θείο μ’ εμέ και τον Πατέρα μου σαν ομοούσιό μου, μα ξάφνου φεύγει μυστικά, ήλιος που βασιλεύει, κρύφτηκε σε ριπή οφθαλμού και δεν το βλέπει ούτ’ ένας. Και πώς να υπάρξει σε ψυχή που κάθαρση δεν είδε και σε συναίσθηση ποτέ δεν έφτασε μετάνοιας; Και την ακάθεκτη ορμή πώς της φωτιάς ν’ αντέξει ψυχή, απ’ αγκάθια αμαρτιών, μα και παθών γεμάτη;» (τ. 19ΣΤ, σ. 389, στιχ. 120-132).
«Γιατί είναι τούτο αληθινό σημείο για τους ανθρώπους, ότι έχουν γίνει του Θεού παιδιά και κληρονόμοι· ότι έχουνε λάβει και κρατούν το θείο μου το Πνεύμα και από αυτό και Χριστιανοί στ’ αλήθεια έχουνε γίνει, στ’ αλήθεια και πραγματικά και όχι στ’ όνομα μόνο» (τ. 19ΣΤ, σ. 391, στιχ. 160-165).
(ΕΠΕ, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου)
(Η συλλογή των κειμένων έγινε από τον π. Νικόλαο Πουλάδα)