Αντιμετώπιση του πόνου
-Γέροντα, ποιόν πόνο λέτε ανυπόφορο;
-Τον πόνο που κάνει να τρέχουν δάκρυα από τα μάτια!
Αυτά τα δάκρυα δεν είναι ούτε μετανοίας ούτε αγαλλιάσεως• που υπάγονται; τί λέτε;
-Μαρτύριο δεν είναι, Γέροντα;
-Έμ, μαρτύριο είναι!
-Γέροντα, όταν έχω δυνατό πόνο, δυσκολεύομαι να πω «δόξα Σοι ο Θεός».
-Γιατί δυσκολεύεσαι; Να σκέφτεσαι τί τράβηξε ο Χριστός. Ξύλο, ονειδισμούς, φραγγέλωμα, σταύρωση!
Και όλα τα υπέμεινε, «αναμάρτητος ών» , για την σωτηρία μας. Και εσύ, όταν πονάς, να λές:
«Για την αγάπη Σου, Χριστέ μου, θα υπομείνω».
-Γέροντα, τί χρειάζεται για να ξεπεράσης τον πόνο;
-Παλληκαριά, βία χρειάζεται.
-Και τον ανυπόφορο πόνο πώς τον αντιμετωπίζει κανείς;
-Αν είναι κοσμικός, με το τραγούδι, αν είναι πνευματικός άνθρωπος, με την ψαλμωδία... {...}
Απαλαίνει την ψυχή, την γλυκαίνει, γιατί οι συνεχείς θλίψεις και οι πόνοι την καταβάλλουν
και της δημιουργούν ψύξη. Και χθές βράδυ δεν μπορούσα να κοιμηθώ από τον πόνο.
Είπα πώς, αν δεν ξημερώσω και πεθάνω, τότε θα έχω ...μεγάλη μέρα. Στην άλλη ζωή δεν θα βραδιάζει ποτέ, ούτε θα ξημερώνει...
Έπειτα πήρα ένα... χάπι• έψαλα «Τας αλγηδόνας των Αγίων...» .
Αυτό το ...χάπι διαρκεί όλη την νύχτα! Έχουν τέτοιο χάπι εδώ οι γιατροί;
-Γέροντα, λένε ότι την νύχτα οι πόνοι δυναμώνουν.
-Ναί, βαραίνει την νύχτα ο άνθρωπος. {...}
Στην αρρώστια πόνοι θα υπάρχουν, αλλά σκοπός είναι να γυρίζουμε το κουμπί
σε άλλη συχνότητα, για να ξεχνιούνται.
Γιατί, αν δεν αντιμετωπίζης σωστά τον πόνο, θα πονάς δυο φορές.
Αν σκέφτεσαι τον πόνο, θα διπλασιάζεται ο πόνος.
Ενώ με έναν καλό λογισμό, αν λ.χ. θυμάσαι αυτούς που πονούν
πιο πολύ από σένα ή αν ψάλης λίγο, ο πόνος ξεχνιέται.
-Γέροντα, ο πόνος συνήθως σε προειδοποιεί ότι κάτι συμβαίνει στον οργανισμό.
Στην συνέχεια πόση προσοχή πρέπει να του δίνης;
-Πρέπει να δοκιμάζη κανείς την αντοχή του και ανάλογα να προσέχη.
Ιδίως, όταν περάση η ηλικία, χρειάζεται προσοχή, γιατί ένα παλιό αυτοκίνητο,
αν συνεχίση να τρέχη με την ίδια ταχύτητα που έτρεχε, όταν ήταν καινούργιο,
θα φύγουν οι ρόδες από δώ, το καρμπιρατέρ από κεί... {...}
-Ένας πόνος, Γέροντα, που ξέρω ότι δεν έχει άλλη επίπτωση στον οργανισμό, δεν με ανησυχεί.
Όταν όμως δείχνη ότι υπάρχει μια σοβαρή βλάβη, με ανησυχεί.
-Κοίταξε, ο πόνος λ.χ. της μέσης μπορεί να μην έχη καμμιά επίπτωση στον οργανισμό,
αλλά καθηλώνει το σώμα, ενώ τους άλλους πόνους τους υποφέρει το σώμα.
-Γέροντα, όταν υποφέρη το σώμα, υποφέρει συγχρόνως και η ψυχή;
-Όταν ο οδηγός είναι άρρωστος, δεν μπορεί να τρέξη το αυτοκίνητο.
Η ψυχή υποφέρει, όταν πονάη το σώμα.
Κατάλαβες; Της λείπει η διάθεση που έχει, όταν το σώμα είναι καλά.
Αδιαθετεί και η ψυχή κατά κάποιον τρόπο.
-Γέροντα, ο πόνος αγριεύει τον άνθρωπο;
-Όταν ο άνθρωπος δεν αντιμετωπίση πνευματικά τον πόνο, μπορεί να αγριέψη.
Όταν όμως τον αντιμετωπίση πνευματικά, ηρεμεί και παρηγοριέται θεϊκά.
Είναι πανηγύρι μετά η αρρώστια. Χαίρεται, γιατί θα πάη με τους Ομολογητές και τους Μάρτυρες.
Οι άγιοι Μάρτυρες ξεχνούσαν τον πόνο, γιατί η αγάπη τους προς τον Χριστό
ήταν μεγαλύτερη από τον πόνο και τον εξουδετέρωνε.
-Αυτός που πονάει και δεν αντιμετωπίζει πνευματικά τον πόνο, δεν εξαγνίζεται;
-Ο κοσμικός εξαγνίζεται, όχι όμως και ο μοναχός.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 215-218)