(Οσίου Μακαρίου της Όπτινα, Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 19-21)
Πνευματική καθοδήγηση
   Παιδί μου όλα όσα σου γράφω, τα γράφω μόνο για σένα. Σου ζητώ λοιπόν να μη συστήσεις σε τρίτους οποιαδήποτε συμβουλή σου δίνω. Σε καμία περίπτωση οι συμβουλές μου δεν αποτελούν γενικούς κανόνες καθοδήγησης όλων των ανθρώπων. Αφορούν μόνο τα συγκεκριμένα πρόσωπα στα οποία απευθύνονται, και είναι προσαρμοσμένες στις ατομικές τους εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες. Επομένως, ό,τι λέω σε σένα μπορεί να βοηθήσει μόνο εσένα. Γιατί όπως γράφει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος μερικές φορές το φάρμακο του ενός είναι δηλητήριο για τον άλλο. Αλλά και στον ίδιο άνθρωπο το ίδιο παρασκεύασμα άλλοτε είναι φάρμακο και άλλοτε δηλητήριο.

                                                                  ***

   Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι κάτω από τόσο δύσκολες περιστάσεις ένας άνθρωπος χρειάζεται οπωσδήποτε για βοήθεια δύο παράγοντες: πρώτα, έκτακτη ενίσχυση από το Θεό· και έπειτα, την καθοδήγηση ενός σοφού γέροντα με μεγάλη πείρα στα πνευματικά προβλήματα.

                                                                   ***

   Μεγάλη είναι η παρηγοριά και μεγαλύτερη η ωφέλεια που προκύπτει για έναν άνθρωπο όταν βρει κάποιον έμπειρο και σοφό οδηγό, γιατί κάτω από την πνευματική του καθοδήγηση η βούληση θεραπεύεται από το αρρωστημένο θέλημα και ο νους από την αυτοπεποίθηση και την αλαζονεία. Αλλά σήμερα είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί ένας τέτοιος άνθρωπος.

                                                                    ***

   Φοβάμαι πως έχεις αυταπάτες για το πρόσωπό μου. Δεν μου λες τίποτα για σένα: την κοινωνική σου θέση, την οικογενειακή σου ζωή, τις υποχρεώσεις και τους δεσμούς σου. Πώς όμως είναι δυνατόν, όταν έχω τέτοιο σκοτάδι για σένα, να εκφέρω σωστή κρίση για το πρόβλημα που σε απασχολεί και για το οποίο ζητάς τη συμβουλή μου; Με πολλή δυσκολία, είναι αλήθεια, θα μπορέσω να βρω έστω και ελάχιστο στέρεο έδαφος για να οικοδομήσω κάποιους συλλογισμούς. Φοβάμαι, ξαναλέω, πως έχεις αυταπάτες για μένα. Δεν έχω -δεν είμαι άξιος για να έχω- το χάρισμα της διόρασης και έτσι δεν μπορώ να καταφύγω σε έναν τέτοιον υπερφυσικό και χαρισματικό τρόπο διαγνώσεως της καταστάσεώς σου. Θα κάνω, παρ’ όλα αυτά ό,τι καλύτερο μπορώ για να σε βοηθήσω.

                                                                    ***

   Μου γράφεις ότι έχω βοηθήσει τη θεία σου. Δεν μπορεί να είναι αλήθεια. Δικά μου είναι μόνο τα σφάλματα. Στο Πανάγιο Πνεύμα ανήκει κάθε αγαθή συμβουλή, που εγώ απλώς τη δέχομαι και τη μεταφέρω στους άλλους όπως ακριβώς την άκουσα, χωρίς διαστρέβλωσεις και παραποίησεις… Έτσι και τώρα, θα προσπαθήσω να σου απαντήσω όσο πιο καλά μπορώ με την προϋπόθεση ότι κι εσύ θα κάνεις πολλή προσευχή. Θα παρακαλέσεις το Άγιο Πνεύμα να με φωτίσει, ώστε να σου πω εκείνα που πρέπει, εκείνα που θα σε βοηθήσουν. Ζήτησε Του ακόμα να σου χαρίσει ζωντανή πίστη, πίστη στον Κύριό μας Ιησού Χριστό «ος εγεννήθη ημίν σοφία από Θεού» (Α Κορ. 1,30). Χωρίς τη δική Του ενίσχυση, μην περιμένεις ότι θα βγει κανένα καλό από όσα θα σου γράψω.